Search

ÖZETTabakat kitapları İslam tarihi alanında çok önemli bir yere sahiptir. Memlükler döneminde yaşamış olan Sârimuddîn İbrahim b. Aydemir el-Alâî el-Kâhirî el-Hanefî İbn Dokmâk’ın Nazmü’l-Cümân adlı eseri Hanefi mezhebi uleması hakkında yazılmış ve gün yüzüne çıkmamış ender bir eserdir. Tezimizde bu değerli eser tahkik edilip incelenmiştir. Çalışma giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında tezin konusu, amacı, tabakat kitaplarının içeriği, hanefî tabakat eserleri ve İbni Dokmâk'ın hakimiyetleri döneminde yaşadığı Memâlik-i Bahriyye (648-784/1250-1382) ve Memâlik-i Çerkeziyye (784-923/1382-1517) devletlerinin siyasi ve kültürel yapıları incelenmiştir. Ayrıca İbn Dokmâk açısından da söz konusu siyasi dönemler anlatılmıştır. Bu dönemin gerek siyasi gerekse sosyal, iktisadi ve kültürel yönlerinin aydınlatılması İbn Dokmâk’ın doğru anlaşılması için hayati öneme sahiptir. Zira bu dönemde Kahire ilmi anlamda altın çağını yaşamış ilim adamlarının uğrak yeri haline gelmiştir. Eserin birinci bölümünde İbn Dokmâk'ın hayatı, ilmi şahsiyeti ve tahkik ettiğimiz eseri Nazmü’l-Cümân ve eserin yazma nüshaları hakkında bilgiler verilmiş ve bu eserin tahkikinde izlenen metod üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise İbn Dokmâk'ın yazma halinde 3 cilt olan "Nazmü'l-cümân fî tabakâti ashâbı imâmına en-Nu'man" isimli eserinin tahlil ve tahkiki yapılmıştır.İbn Dokmâk kitabının ilk cildini Ebû Hanife’nin hayatına ayırmış bu hususta ulaştığı tüm malumatı kitabına almıştır. Kitap bu yönüyle Ebû Hanife’nin menakıbı hakkında yazılmış en hacimli eserdir. Kitabın son bölümünde Ebû Hanife hakkında yapılan eleştirilere cevap vermiş ve cevap veren âlimlerin görüşlerini zikretmiştir. Nakletmiş olduğu cevaplardan bazıları sert ifadeleri muhtevidir, bununla birlikte Hanefi âlimlerinin müstakil olarak diğer mezhepleri tenkit ettiği bir kitap yoktur. Bu hususta onların yaptıkları, mezhep imamı olan Ebû Hanife hazretlerine yapılan tenkitlere ve iftiralara cevap vermek olmuştur. Anahtar Kelimeler : İbn Dokmâk, Tabakat, Memlükler, Hanefî Alimleri, Nazmü’l-Cümân, Tahkik.ABSTRACT Tabaqat (Layers) books have a very important place in Islamic history. The work of Sarimuddin İbrahim b. Aydemir el-Alai el-Kahiri el-Hanefi ibn Doqmaq titled NudhumAl_Joman is a rare work that didn't come to the light and was written about hanafiyyah madhhab pundits. In our thesis, this valuable work was examined and investigated.. The work consists of three sections including introduction and two more parts. Subject of the thesis, contents of tabaqat books, hanafiyyah tabaqat books and political and cultural structures of Memalik-i Bahriyya (648-784/1250-1382) and Memalik-i Cherkesiyya (784-923/1382-1517) states which Ibn Doqmaq has lived within their ruling era were examined in the introduction section. Furthermore, the said political periods was also described from the viewpoint of Ibn Doqmaq. It is crucial to clarify both political and social, economic and cultural aspects of this era for understanding Ibn Doqmaq correctly. Because cairo scholarship had its golden era in this period and it became a beaten track for scholars. In the first part of the work, some information was given about the life of Ibn Doqmaq, his personality as a scholar and Nudhum Al_Joman, his work which we are examined and hand-written copies of the work and dwelled on the method followed in the examination of this work. In the second part, analysis and review of the work of Ibn Doqmaq called " Nudhum Al_Joman fi tabaqati ashabi imamına en-Nu'man" was made. Ibn Doqmaq reserved the first volume of his book to the life of Ebu Hanife and he took all information in his book that he could have reached in this regard. The book is the most comprehensive work that was written on the anecdotes of the Ebu Hanife from this aspect. In the last chapter of the book, a response was given to the criticisms made on Ebu Hanife and mentioned the views of the respondent scholars. Some of the responses that it quoted contains the most harsh statements, nevertheless, there is no such book which the hanafiyyah scholars criticized other madhhabs in it individually. What they did in this respect was to respond to the criticisms and slanders made to Abu Hanifa, his nibs who is the imam of the madhhab. Keywords : Ibn Doqmaq, Tabakat, Memluks, Hanafi scholars, Nudhum Al-Joman (Biographies of men in the Hanafi school)

Rus oryantalistler İslam'la alakalı çok sayıda araştırmalar yapmışlardır. 19.Yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında yaşamış olan Agafangel Efimoviç KRIMSKİY onlardan biridir. Doğu ve İslam'la alakalı yüzlerce makale ve kitap yazmıştır. Biz bu araştırmamızda onun ilk dönem İslam tarihi kaynakları ile ilgili çalışmasını konu edinerek onun düşüncelerini ve akademik düzeyde ki çalışmasını gün yüzüne çıkarmaya çalıştık. Krımskiy nin Oryantalizmi propaganda edip yaygınlaştırması neticesinde Moskova ekolü Rus Oryantalizmi sahasında büyük boşluğu doldurmuştu. Krımskiy ve öğrencileri sayesinde Moskova ekolünün oluşup Rus bilim dünyasına iz bırakan katkılar sağladığını da belirtmek gerekir. Onun başlıca ilgisini çeken konuları İslâm, Arap, Fars, Türk dünyası oluşturuyor ise de, İslam?a daha çok önem vermişti. Krımskiy nin çalışmalarının çoğu öğretim ihtiyaçlarını karşılamaya yönelikti ve birçok kere basılarak geniş alana yayıldı. Has made a lot of research concerning the link between the Russian orientalist andIslam. Agafangel Efimoviç KRIMSKİY, one of them, has written hundreds of boks and articles about the subject. With this research we've tried to emerge from his first term of pursuing the history of Islam sources his thoughts and his academic level work at the light of the day. As a result of the Orientalism propaganda spreading done by Krimskiy, the Russian Orientalism school emptiness has been fulfilled. It must be noted that with Krimskiy and his students, the Russian scientists which formed the Moscow school provide contributions which have left a mark on thew orld. His main topics of interest for the Islamic, Arabic, Persian and Turkish world generate more importance to Islam. The Krimskiy work aimed to meet most educational needs and spread in large areas by pressing many times. 97

NEVŞEHİRLİ DAMAT İBRAHİM PAŞA’NIN HAYATI VE DEVLET ADAMLIĞIÖZETDamat İbrahim Paşa tarihimizde önemli bir yere sahip Osmanlı sadrazamlardan biridir. İstanbul’a köyü Muşkara’dan (bugünkü Nevşehir’den) gelmiş ve devrin padişahı III. Ahmet’le yolları kesiştiği andan itibaren önemli işlere imza atmıştır. Ordunun savaşılan cephelerde zaferlere ulaşmakta zorlandığı bir dönemde, III. Ahmed’le birlikte barış seçeneğini devreye sokmuştur. On iki yıl süren sadrazamlığı boyunca derlenip toparlanmanın hesaplarını yapmıştır. Lale Devri’nin mimarı, Nevşehir’in kurucusu, matbaa gibi yeniliklerin öncüsü olmuştur. Damat İbrahim Paşa’nın en önemli rolü, yenilenmeye duyulan ihtiyacı fark etmesi ve fark ettirmesi olmuştur. Lale Devri’nden sonra girişilen yenilik ve ıslahat hareketlerinin ilham kaynağı Damat İbrahim Paşa olmuştur. Savaş meydanlarında dışa dönük harcanan emek ve gayretler içe dönük olmak üzere Lale Devri faaliyetleri ve çeşitli yenilikler için kullanılmıştır. Uygulamalarından memnun olmayan bir kesim tarafından Patrona İsyanı’nda hayatına kastedilmiştir. ABSTRACTDamat İbrahim Pasha was one of the Ottoman Statesman having great importance in Turkish History. He came to İstanbul from Muşkara (today’s Nevşehir) and after meeting the reigning Ahmet III, he succeeded in significant works. In a period when the army was having difficulty in winning victories, he put in place the option of peace. During his statesmanship lasting for 12 years, he strove for Ottoman Empire to gain it’s strength back. He was the creator of Tulip Era, founder of Nevşehir and pioneer of some innovations such as printing press. His crucial role was noticing and calling attention to the need of regeneration. Damat İbrahim Pasha was also the inspirer of the innovations and reforms after the Tulip Era. Outward efforts spent on battlefields were used for Tulip Era activities and some other innovations during his statesmanship. He was killed in the Patrona Halil Rebellion by a group of people who was not pleased with his implementations.