Search

Hatay ili konumu sayesinde memeli çeşitliliği açısından Türkiye için eşsiz bir zenginliğe sahiptir. Hatay ilinin memeli faunasını bir taraftan Afrika’dan Türkiye’ye kadar yayılanlar, bir taraftan çöl kökenli türlerden özellikle Hassa ve Kırıkhan bölgesine gelenler, bir taraftan da Anadolu çaprazı dağ sırası boyunca Amanoslar’ın zirvelerine uzanan türler şekillendirmektedir. Bu kadar farklı yönlerden gelen türlerin hepsi birden Hatay’da yaşama alanı bulunca, ilin memeli faunası Türkiye’deki bütün diğer illerden daha zengin bir çeşitlilik göstermekte ve son yıllarda yapılan çalışmalarla da hala yeni türler kaydedilmektedir. Örneğin Uzunkulaklı çölkirpisi (Hemiechinus auritus) ve Kayalık gerbili (Gerbillus dasyurus) 2016 ve 2017 yılında yapılan çalışmalarda tespit edilmiştir. Bunların yanında, bu makalede verilen Scarturus williamsi (Arap tavşanı) Hatay ili için yeni bir kayıttır. Bu kayıtlarla birlikte ildeki Memeli türü sayısı 69’a ulaşmıştır. Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından Türkiye’de bugüne kadar 9 memeli türü için Tür Koruma Eylem Planı yapılmıştır. Hatay bu 9 türden 5 tanesine ev sahipliği yapan Türkiye’deki tek ildir. Sadece bu örnek bile ilin memeli çeşitliliğinin ne kadar önemli olduğunu ve bu türlerin yaşam alanlarının korunmasını gerektiğini ortaya koymaktadır. Hatay’da özellikle Kırıkhan, Hassa ve Reyhanlı bölgelerinde 2015-2017 döneminde gerçekleştirilen 3 yıllık arazi çalışmalarında memelilere yönelik olarak belirlenen tehditler ortaya konulmuştur. İlde memeli çeşitliliğini tehdit eden en önemli etkenler tarım alanı açma, sanayileşme, madenler, taş ocakları ve çimento fabrikası kurma, Hassa OSB planı ve avlanma gibi faaliyetlerdir. Etkin bir koruma yapabilmek için ilde öncelikle memeli türlerinin koruma alanları belirlenmeli ve sonrasında bütün faaliyetlerin buna göre düzenlenmesi gerekmektedir. Aksi taktirde Türkiye’de sadece Hatay’da yaşayan Dağ ceylanının yaşama alanına bir çimento fabrikası veya taş ocağı planlanabilmekte, daha da kötüsü bürokrasideki aksaklıklar nedeniyle çimento fabrikası planı ÇED olumlu raporu alabilmektedir., As a result of geographical position, Hatay Province has a unique richness related mammalian diversity. Mammal fauna of Hatay has been formed by mammals radiated from Africa, from eremial region to especially Hassa and Kırıkhan area, and come through Anatolian diagonal mountain range to the high parts of Amanos Mountains. Since all these mammal species that come from such different regions find places to live in Hatay, the mammal fauna of the Province has a richer diversity from the other provinces in Turkey, and additional species have been determined by recent studies. For example, Wagner’s gerbil (Gerbillus dasyurus) and Longeared hedgehog (Hemiechinus auritus) have been recorded during the studies in 2016 and 2017, respectively. Additionally, Scarturus williamsi (Williams Jerboa) given in this paper is a new record for Hatay Province. Together with all these records, the number of mammal species in the province has reached to 69. Up to now, species protection action plan was prepared for 9 mammal species in Turkey by The Ministry of Forestry and Water Affairs. Hatay is the only Province in Turkey that host 5 out of these 9 species. This example itself puts forward the importance of mammal diversity of the Province, and the importance of the protection of their distribution areas. In Hatay, especially in Kırıkhan, Hassa and Reyhanlı regions, the threats identified against mammals were revealed during the 3-year field studies carried out during the 2015-2017 period. The main factors that threats mammal diversity in the Province are some activities such as opening agricultural fields, industrialization, mining activities, quarries, cementplants, organized industry area plan in Hassa, and hunting. To make an efficient protection, first protected areas should be determined for mammals and then all activities should be arranged related these protected areas. Otherwise, somebody may make a plan to establish a quarry or a cement plant to the distribution area of Mountain gazelle in Hatay province, worse, because of some problems in evaluating process in bureaucracy, it may be possible to get a positive result for environmental effect evaluation plan.

TÜRKİYE'DEKİ HİPERKOLESTEROLEMİ ve PROPİYONİK ASİDEMİHASTALIKLARINA NEDEN OLAN GENETİK PATOLOJİLERİN BELİRLENMESİve ÖZGÜL MUTASYON ÇEŞİTLERİNİN GEN İFADELERİNİN ARAŞTIRILMASIMustafa Mert SÖZENÖZGenetik hastalıklar, DNA yapısındaki genlerde meydana gelen bozulmalar(mutasyonlar) sonucunda ortaya çıkan, çoğu zaman ölümcül olan ya da yaşamkalitesini azaltan anormalliklerdir. Bu tip hastalıkların kesin tanılarının konulabilmesive gerekli önlemlerin alınabilmesi için ilk olarak hastalığın moleküler düzeydeaydınlatılması gerekir. Bu tez çalışmasında, Türk toplumunda görülen üç ayrı genetikhastalığın moleküler temelleri üzerine araştırmalar yapılmış ve her bir hastalık ayrıkısımlar halinde ele alınmıştır. Bu hastalıklardan ailesel hiperkolesterolemi vepropiyonik asidemiye neden olan mutasyonlar DNA düzeyinde yapılan taramalarlaaraştırılmıştır. Ayrıca, üçüncü bir hastalık grubuna giren anormal hemoglobinhastalıklarının özgül bir tipine neden olan Hb Volga mutasyonun gen ifadesini neşekilde etkilediği mRNA düzeyindeki çalışmalarla incelenmiştir.Ailesel hiperkolesterolemi (AH, FH-Familial hypercholesterolaemia), lipoproteinmetabolizmasını etkileyen otozomal dominant bir hastalıktır. Hastalığın nedeni,çoğunlukla düşük yoğunluklu lipoprotein reseptör geninde (LDLR) bulunan çeşitlimutasyonlardır. Bu tez çalışmasının birinci kısmında ailesel hiperkolesterolemihastalarının LDLR genindeki mutasyonları taramak için kapiler elektroforez DNAanaliz sisteminde uygulanabilecek yeni bir yöntem olan floresan-SSCP veheterodupleks tekniği (F-SSCP-HDX) geliştirilmiştir. Geliştirilen bu yöntemkullanılarak, AH klinik tanısı konmuş olan 36 Türk pediatrik hastanın (20 homozigotve 16 heterozigot) LDLR geninde mutasyon taraması yapılmıştır. F-SSCP-HDXanalizlerinde farklı bant profili gösteren bölgelerin DNA dizi analizi yapılmıştır. Buanalizler sonucunda, hasta grubunda daha önceden bildirilmemiş olan on adet yenive daha önce bildirilmiş olan yedi adet bilinen mutasyon bulunmuştur. Çalışılan hastagrubunda ailesel hiperkolesterolemiye neden olduğu tahmin edilen allellerin %66,1'isaptanmıştır. Bu veriler, ailesel hiperkolesteroleminin Türkiye'deki genetikheterojenitesini ortaya koymuş ve F-SSCP-HDX tekniğinin mutasyon saptamak içinkullanışlı bir ön tarama yöntemi olduğunu göstermiştir.Propiyonik asidemi (PA), bazı amino asitlerin, bazı yağ asitlerinin ve kolesterolünkatabolizmasını etkileyen otozomal resesif bir kalıtsal hastalıktır. Propionil-CoAkarboksilaz enzimindeki (PCC, EC 6.4.1.3) bozukluklardan kaynaklanır. PCC'nin αve β alt birimlerini kodlayan PCCA ve PCCB genlerindeki mutasyonlar, PAhastalığına neden olur. Bu tez çalışmasının ikinci kısmında 8 adet Türk PAhastasının PCCB geninin ekzonları, ekzon-intron bağlantılarını da kapsayacakşekilde olası mutasyonlara karşı taranmıştır. Ön tarama yöntemi olarak gümüş nitratboyama ile görüntülenen SSCP yöntemi kullanılmış, farklı bant profili gösterenörneklerin DNA dizi analizi yapılmış, ancak bu genin incelemeye alınan bölgelerindehastalığa neden olabilecek her hangi bir nükleotit değişikliği saptanmamıştır.Anormal hemoglobinlere dayalı hastalıklar, globin zincirindeki amino asit değişikliklerisonucu ortaya çıkan bozukluklardır. Bu tez çalışmasının üçüncü kısmında, anormalbir hemoglobin varyantı olan Hb Volga'ya neden olan mutasyonun β-globin genininifadesi üzerine olan etkisi mRNA düzeyinde incelenmiştir. βHb Volga allelinden üretilenβ-cDNA'sındancDNA, gümüş nitrat ile boyanan poliakrilamid jelde HbAayrıştırılabilmiştir. βA/βHbVolga mRNA oranında dengesizlik görülmemiştir.Anahtar Kelimeler: Ailesel Hiperkolesterolemi, LDLR, Propiyonik Asidemi, SSCP, F-SSCP, Heterodupleks, Gen İfadesi, RT-PZR, Hb Volga.Danışman: Prof. Dr. Cihan ÖNER, Hacettepe Üniversitesi, Fen Fakültesi, BiyolojiBölümü, Moleküler Biyoloji Anabilim Dalı IDENTIFICATION OF GENETIC PATHOLOGIES WHICH CAUSE HYPERCHOLESTEROLAEMIA and PROPIONIC ACIDEMIA DISEASES IN TURKEY andINVESTIGATION OF GENE EXPRESSIONS OF SPESIFIC MUTATION TYPESMustafa Mert SÖZENABSTRACTGenetic diseases are abnormalities resulted from defects called mutations occurredin the genes which are specific DNA segments. These abnormalities usually give riseto death or decrease the quality of life. Genetic diseases must be identified atmolecular level for exact diagnosis. In this thesis study, three different geneticdiseases were investigated at molecular level in Turkish Population. The mutationscausing familial hypercholesterolaemia and propionic acidemia which are two ofgenetic diseases concerned in the first two parts were investigated by screening andgenotyping methods at DNA level. In the third part, effect on gene expression of themutation causing Hb Volga which belongs to the third group of genetic disorders(abnormal haemoglobin disorders) has been investigated at the mRNA level.Familial hypercholesterolaemia (FH) is an autosomal dominant disorder of lipoproteinmetabolism. In the majority of patients FH is caused by mutations in the gene for thelow-density lipoprotein receptor (LDLR). In the first part of this thesis study, a highthroughput single strand conformation polymorphism (SSCP) and Heteroduplexmethod (F-SSCP-HDX method) has been developed for detection of mutations in theLDLR gene. This method is appropriate for capillary electrophoresis DNA analysissystems. This method was used for screening of the LDLR gene in a group of 36Turkish paediatric FH patients (20 homozygous and 16 heterozygous) for mutations.DNA sequencing of the patients with different SSCP and/or HDX banding patternsshowed ten novel and seven known mutations in the LDLR gene of different patients.66,1 % of the predicted FH causing alleles in the patient group were detected. Thesedata confirm the genetic heterogeneity of FH in Turkey, and demonstrate theusefulness of F-SSCP for mutation detection.Propionic acidemia (PA) is an autosomal recessive inborn error in the catabolism ofsome amino acids, odd-numbered chain length fatty acids and cholesterol. PA iscaused by a deficiency of propionyl-CoA carboxylase enzyme (PCC, EC 6.4.1.3).Mutations in the PCCA or PCCB genes, encoding α and β subunits of propionyl-CoAcarboxylase respectively, result in propionic acidemia, a life-threatening inborn errorof metabolism with autosomal recessive inheritance. In the second part of this thesisstudy, the PCCB gene was screened for the mutations in a group of Turkish PApatients. SSCP method was used for pre-screening of each exon of the gene withtheir exon-intron boundaries. The fragments with different SSCP banding patternswere sequenced. No nucleotide changes were detected in this group of patients.Abnormal haemoglobin disorders are results of amino acid changes in the globinchain. In the third part of this thesis study, effect of the mutation causing an abnormalhaemoglobin variant Hb Volga on the β-globin gene expression was investigated atthe mRNA level. The cDNA produced from βHb Volga allele could be distinguished fromthe HbA β-cDNA on a polyacrylamide gel stained with silver nitrate. The resultsshowed there is no imbalance between βA/βHbVolga mRNA ratios.Key Words: Familial Hypercholesterolaemia, LDLR, Propionic Acidemia, SSCP, F-SSCP, Heteroduplex, Gene expression, RT-PZR, Hb Volga.Advisor: Prof. Dr. Cihan ÖNER, Hacettepe University, Faculty of Science,Department of Biology, Molecular Biology Section. 123

Ill ÖZET Revers transkriptaz-polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile mRNA analizi bir çok globin geninin ifsdesinin ölçülmesinde çok önemli işlevi olan bir tekniktir. Bu tekniğin, Gyve Ay genlerinin mRNA ürünlerinin oranlarının ölçülmesinde, (5 talasemi durumunda P ve y genlerinin, orak hücre anemide ps ve pA mRNA'larımn oranlarının ölçülmesinde, kararlı olmayan hemoglobin hastalıklarında ve HbE heterozigotlarmda da uygulanması ile de önemli sonuçlar elde edilmiştir. Benzer sonuçlar alfa globin varyantlarına ve bazı alfa talasemilere yapılan uygulamalarla da elde edilmiştir. Bu çalışmada; a) beta talasemiye neden olan çeşitli intron, ekson, promotor ve 3TJTR bölge mutasyonlannın, b) moleküler gen organizasyonları delesyonal a-thal-1 (--/ ) ile birlikte ya a-thal-2 (3.7 ve 4.2 kb delesyon) ya da delesyonal olmayan (nokta mutasyonu taşıyan) alellerin oluşturduğu hastaların durumu, c) trizomi-8 (47 XY+8) genotipine sahip miyelodisplastik sendromlu bir hastada Hb F miktarındaki yükselmenin moleküler temeli, a/p, y/p mRNA oranları ile mRNA'larının sentez düzeyleri belirlenerek genetik ifade özellikleri araştırılmıştır. Bu çalışmanın sonuçlan ile talasemiye neden olan mutasyonların meydana getirdiği çeşitli gen yapılarındaki a2 ve al genlerinin ifadelerin göreceli olarak normal P geninin ifadesi ile etkileşimleri kıyaslanarak a/p run 1 : 1 oranlarındaki değişimlerinin moleküler mekanizması, mRNA düzeyindeki bilgilerle gösterilmiştir. Aynı zamanda, embriyonik ve fötal dönemde aktif olan, fakat yetişkin dönemde ifade edilmeyen y genlerinin farklı mutasyon tiplerindeki ifade düzeylerinin, mRNA sentez oranlan belirlenerek doğrudan ölçülmesi hedeflenmiştir. Diğer yandan (a2+al)/p- mRNA oranlannın bu genlerin ifadelerinin ölçülmesi ile elde edilen bulgular çeşitli hastalarda gözlenen farklı tipteki fenotipik özellikleri yönünden kıyaslanarak fenotip- genotip ilişkisi araştırılmıştır.IV Sonuç olarak, RT-PCR tekniği kullanılarak a ve P globin genlerinin mRNA düzeyindeki gen ifadelerinin incelenmesinin, hem talasemi hastalığının teşhisi, hem de mutasyonun etki mekanizmasının belirlenmesi için bir çok yönden avantajlı bir yöntem olduğu gösterilmiştir. 1. RT-PCR ekonomik, hızlı ve etkin bir yöntem olmasından ötürü, a- ve P- talasemi taramalarında DNA analizleri yerine kullanılabilecek bir yöntemdir. 2. Bu yöntem kullanılarak, P-talasemiye neden olan çeşitli mutasyonların ne şekilde etkili olduğu gösterilebilmiştir. 3. RT-PCR tekniğinin, ökaryotik gen ifadesinin düzenlenmesi konusunda en iyi çalışılmış olan ve fenotip-genotip korelesyonu belirlenmiş mutasyonu bilinmiş ve mutasyonu bilinen (promoter, başlama kodonu, intron, ekson, poly A...) 200'den fazla hemoglobin a ve p genlerine uygulanması ile yeni bilgilere ulaşmak mümkün olmuştur. Teknik, bu bakımdan da ayrı bir öneme sahiptir. ABSTRACT Messenger RNA ( mRNA analysis by reverse transcriptase-polymrase chain reaction (RT-PCR) is a powerful technique for measuring of several globin gene expressions. Previously, some important results have been obtained by determinating the relative quantities in P thalassemia major with spesific genotypes.This technique was applied also measuring the relative levels of ps to pA in sickle cell anemia and mRNA ratio of several unstable abnormal P globin chains and Hb E to pA Similar studies have been applied for alpha gene transcripts in alpha thalassemias and abnormal chain variants. In this study, the level of mRNA synthesis were determined by measuring the mRNA ratio of a/p and y/p globin genes and thus the differences in the globin gene expression level were investigated in a group of thalassemia patient with the following abnormal genotype; a) Beta thalassemia patients who carry the mutations within the intron, exon, promoter and 3' UTR region of the P globin genes, b) Patients bearing the deletional form of a-thal-1 (- / ) associated with a-thal-2 (With 3.7 and 4.2 kb deletion) or non-deletional a-thalassemia (with a point mutation), c) A myelodisplastic patient with a trisomy in chromosome 8 (47 XY+8) associated with increased level of hemoglobin F. In this study, the molecular mechanism of deviation from 1:1 ratios of a/p globin chains was evaluated at mRNA level by comparing the expressions of all al and a2 genes to P gene in various gene structures caused by thalasemic mutations. At the same time, it was aimed to measure the expressional levels of y genes which are active in embriyonic and fetal life but not in adult stage by determining the mRNA synthesis ratios in different course of P-thalassemia. On the other hand, phenotype-VI genotype correlation has been investigated by comparing the (al+a2)/ P mRNA ratios in thalassemia patients carrying the different types of mutations. This study has shown that the investigation of the expression of a- and p- globin genes at mRNA level by RT-PCR techniqueis very anvantageous for both the diagnosis of thalassemia and the determination of molecular mechanism of different mutations. As conclusion 1. Since the RT-PCR is an economic, fast and efficient method, it can be used for screening of the a- and P- thalassemia allels instead of conventional DNA analysis methods. 2. It is possible to show the molecular mechanism of various type of mutations cousing P-thalassemia using this technique. 3. Informational knowledge of the RT-PCR results obtained from the comparasional analysis between the well documented a- and P-globin gene mutations (including the promoter, iniciation codons, intron, exon, poly A regions) and phenotypical aspects of their clinical picture may be applied to study the expressional analysis of another specific gene. Therefore, this technique has another importance in this respect too. 131

ÖZET Doktora Tezi ULUKIŞLA (NİĞDE) - TARSUS (MERSİN) - ADANA BÖLGESİ SPALAX GÜLDENSTAEDT, 1770 (MAMMALIA: RODENTIA) POPULASYONLARININ KARYOLO JİK VE MORFOLOJİK ANALİZİ Mustafa SÖZEN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Erkut KIVANÇ Jüri : Prof. Dr. Metin AKTAŞ Doç. Dr. Erkut KIVANÇ Doç. Dr. Nuri YİĞİT Bu çalışmada; Ulukışla, Tarsus ve Adana bölgelerinden toplanan 89 körfare örneği karyolojik, morfolojik ve biyometrik olarak incelendi. Karyolojik bulgulara göre araştırma bölgesinde S. leucodon'' & ait üç (2n = 52, NF = 72; 2n = 56, NF = 72 ve 2n =58, NF = 72), S. ehrenbergpyc ait bir (2n = 56, NF = 72) kromozoma! form belirlendi. Bunlardan S. leucodon için belirlenen karyolojik veriler Türkiye için yeni bulgulardır. Morfolojik ve biyometrik bulgulara göre S. leucodon'vax üç kromozomal formu da birbirinden ayrılmaktadır. Ayrıca S. ehrenbergi formunun; morfolojik, biyometrik, fallus ve bakulumun bir çok karakterleri bakımından S. leucodon formlarından belirgin bir şekilde ayrıldığı saptandı. 1999, 134 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Spalax leucodon, Spalax ehrenbergi, karyoloji, morfoloji ABSTRACT Ph. D. Thesis KARYOLOGICAL AND MORPHOLOGICAL ANALYSIS OF SPALAX GÜLDENSTAEDT, 1770 (MAMMALIA: RODENTIA) POPULATIONS IN ULUKIŞLA (Nİ?DE) - TARSUS (MERSİN) - ADANA DISTRICT Mustafa SÖZEN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Biology Supervisor: Assoc Prof. Dr. Erkut KIVANÇ Jury : Prof. Dr. Metin AKTAŞ Assoc Prof. Dr. Erkut KIVANÇ Assoc Prof. Dr. Nuri Yİ?İT In this study, 89 blind mouse specimens collected from Ulukışla, Tarsus and Adana were examined karyologically, morphologically and biometrically. According to karyological findings, three chromosomal forms of S. leucodon (2n = 52, NF = 72; 2n = 56, NF = 72 and 2n =58, NF = 72), and one of S. ehrenbergi (2n = 56, NF = 72) were determined in study area.. Of them, karyological findins determined for S. leucodon are new for Turkey. According to morphological and biometrical findings, three chromosomal forms of the & leucodon are distinguished from each other. It was also determined that, S. ehrenbergi clearly distinguished from the chrosomal forms of the & leucodon in respect to many morphological, biometrical, phallic and bacular characteristics. 1999, 134 pages Key Words: Spalax leucodon, Spalax ehrenbergi, karyology, morphology 134

ÖZET Yüksek Lisans Tezi AKŞEHİR (KONYA) GÖLÜNDEKİ BENTİK OMURGASIZ ORGANİZMALARIN CİNS VE MİKTAR OLARAK MEVSİMSEL DA?ILIMI Mustafa SÖZEN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Mustafa KARABATAK 1993, Sayfa: 49 Jüri : Doç. Dr. Mustafa KARABATAK Prof. Dr. Mustafa KURU Y.Doç.Dr. Fikri AYDIN Bu araştırma, Akşehir gölünde bulunan Cyprinidae familyasına ait omnivor balık türlerinin önemli besin kaynaklarından birisini oluşturan bentik faunanın nitel ve nicel özellikleri ile mevsimsel dağılımının ortaya koymak amacı ile yapıldı. Bunun için gölde seçilen 9 değişik istasyon dan, 1992 Temmuz'dan 1993 Haziran'a kadar, aylık olarak bentik fauna örnekleri alındı. Gölün bentik faunasını oluşturan 6 hayvan grubu ve bunlara ait 21 cins saptandı. Bu gruplardan %51,55'inin Chironomidae larvaları, % 45,97'sinin Oligochaeta örnekleri, % 2,48'inin de diğer hayvan grupları tarafından oluşturulduğu bulundu. ANAHTAR KELİMELER: Bentik, Chironomidae, Oligochaeta, mev simsel dağılım. 11 ABSTRACT Masters Thesis SEASONAL DISTRIBUTION IN THE QUANTITY AND QUALITY OF BENTHIC INVERTEBRATE OGRANISMS IN THE LAKE AKŞEHİR (KONYA) Mustafa SÖZEN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Biology Supervisor: AssocProf. Dr. Mustafa KARABATAK 1993, Page: 49 Jury : AssocProf. Dr. Mustafa KARABATAK Prof.Dr. Mustafa KURU Assi.Prof.Dr. Fikri AYDIN In this study, the qualitative and quantitative properties and the seasonal distribution of the benthic fauna, which are major food source of the omnivorous fishes, belong to Cyprinidae family, in Akşehir lake were carried out. For this purpose 9 different stations were selected to take sediment samples monthly, within the period, July 1992-June 1993. The benthic fauna of lake was found to consist 21 genera which were represented by 6 animal groups. It was determined that percentage of the groups are %51.55 for Chironomidae larvae, %45.97 for Oligochaeta^ samples and %2.48 for other animals KEY WORDS: Benthic, Chironomidae, Oligochaeta, seasonal distribution 49

Kutu yuvalar, birçok yuva boşluğuna bağımlı türün ekolojisini desteklemek ve incelemek için pratik bir yöntemdir. Bu çalışmada, İshakkuşlarının üreme ekolojisini incelemek için ahşap kutu yuvalar kullanıldı. Şubat 2017'de, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) kuzey kampüsünde 40 yuva ve Eymir Gölü çevresinde 30 kutu yuva yerleştirildi. Üreme parametreleri 5-10 günlük ziyaretler sırasında toplandı. İshakkuşları tarafından 2017 yılında toplam 11 (7 yuva başarılı), 2018 yılında 16 kutu yuva (13 yuva başarılı) kullanıldı. İki yıllık çalışmada toplam 97 yumurta bırakıldı. Bırakılan bu yumurtalardan 87 tanesinden (%89,7) yavru çıktı ve 64 yavru (%66,0) başarıyla yuvadan uçtu. Ortalama yumurta küme büyüklüğü 3,88±0,78'e ulaştı. 2017 yılında iki yuvada predasyon meydana geldi; bir yuvadan yavruların uçtuğu belirsizdi ve bir yuvada yumurtalar açılmadı. 2018 yılında ise iki yuvada üreme tamamlanmadan ve bir yuvada üreme tamamlandıktan sonra yuva terki yaşandı. Başarılı yuva başına uçan ortalama yavru sayısı 2017 yılı için 2,43±0,53 ve 2018 yılı için 3,62±1,15 olmuştur. 2017 yılında ilk yumurta bırakma tarihi medyan değeri 24 Mayıs, 2018 yılında ise 10 Mayıs'tır. İki yıl arasında uçan yavru başarısında ve üreme fenolojisinde görülen farkın 2018 yılında gerçekleşen olağandışı uygun hava koşullarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Çalışma, Türkiye'de bu türle ilgili ilk ekolojik verileri sunmaktadır. Nest boxes are a practical method to support and study the ecology of many cavity-dependent species. In this project, we installed and monitored 70 wooden nest boxes to study Scops Owls (Otus scops) around Ankara, Turkey. In February 2017, we placed 40 nest boxes on trees in the Middle East Technical University (METU) northern campus and 30 nest boxes around Lake Eymir. We collected reproductive data during visits at 5-10 day intervals in the breeding seasons of 2017 and 2018. In 2017, 11 owl pairs nested (7 pairs were successful) and 16 pairs nested in 2018 (13 pairs were successful). A total of 97 eggs were laid in the two-year study; 87 (89.7%) eggs hatched, and 64 (66.0%) chicks successfully fledged from the nests. Mean clutch size (all nests combined) was 3.88±0.78 eggs. The causes of nest failure in 2017 were: predation (2 nests); eggs did not hatch (1 nest); and unknown cause (1 nest). The causes of nest failure in 2018 were: nest abandonment (2 nests); and chick death after hatching (1 nest). Number of fledged young per successful nest were 2.43±0.53 for 2017, and 3.62±1.15 for 2018. Estimated first egg hatch median dates for 2017 and 2018 were 24 May and 10 May, respectively. The considerable difference between years in both breeding phenology and fledging success are likely a result of unusually favorable weather conditions in 2018. Our study provides the first data on the breeding ecology of this species in Turkey. 71

Son zamanlarda artan pek çok sebepten dolayı doğanın tahrip edilmesi sonucu karasal memelilerin çoğu büyük baskı altındadır ve bundan en çok vücut yapıları nedeniyle büyük memeli türleri etkilenmektedir. Türkiye kıtalar arası bir köprü görevi görmektedir ve bu sayede türlerin yayılmasını sağlamakta, ayrıca sahip olduğu konum itibariyle bünyesinde yüksek sayıda memeli türü barındırmaktadır. Ancak daha önce bazı araştırmacılar tarafından muhtemel yayılışları verilen bu türlerle ilgili güncel bilgiler eksiktir. Doğal türleri koruyabilmemiz için öncelikle ekolojik durumları hakkında bilgiye sahip olmamız gerekmektedir. Bu çalışmanın dayandığı temel neden budur.Bu çalışma Batı Karadeniz Bölümü'nde Zonguldak ilini kapsayan 3.309 km²'lik alandan Mayıs 2014 – Mayıs 2015 tarihleri arasında fotokapan yöntemiyle elde edilen kayıtlar temel alınarak başta kesin tür tespiti, yayılış haritalarının oluşturulması, günlük ve yıllık aktivite kalıplarının belirlenmesi, türlerin belirlenme derecesinin ve çeşitliğinin ortaya çıkarılmasına dayanmaktadır. Zonguldak ilinde gerçekleştirdiğimiz çalışmada toplam 50 fotopakan kullanıldı ve 11.868 fotopakan gün gözlemi sonucunda 16 türe ait 3653 kayıt elde edildi. Zonguldak ilinde kesin yayılışını tespit ettiğimiz orta ve büyük memeli türleri; Canis lupus (kurt), Canis aureus (çakal), Vulpes vulpes (kızıl tilki), Ursus arctos (boz ayı), Martes martes (ağaç sansarı), Martes foina (kaya sansarı), Mustela nivalis (gelincik), Meles meles (porsuk), Lutra lutra (su samuru), Felis silvestris (yaban kedisi), Sus scrofa (yaban domuzu), Cervus elaphus (kızıl geyik), Capreolus capreolus (karaca), Lepus europaeus (yaban tavşanı), Erinaceus concolor (kirpi) ve Sciurus anomalus (Sincap)'tur. Literatürlerdeki mevcut kayıtların aksine Mustela putorius (kokarca), Vormela peregusna (alacasansar), Felis chaus (saz kedisi), Lynx lynx (vaşak), Dama dama (alageyik) ve Capra aegagrus (yaban keçisi)'un Zonguldak ilindeki varlığı fotokapan, iz ve işaretler yardımıyla yapılan araziler sonucu doğrulanmadı.Diğer türlere göre yaban domuzu %36,57 ve çakal %19,44 en çok kaydı alınan türlerdir. Kızıl geyik, karaca, boz ayı, yaban tavşanı ve kurt genel olarak insan etkisinin az olduğu ormanlık alanlarda yayılış gösterirken, geri kalan tüm türler Zonguldak genelinde yayılış göstermektedirler. Bu türlerin en çok aktivite gösterdiği dönemler sırasıyla şu şekildedir; yaban domuzu ve boz ayı Ekim ve 19:00 – 22:00, çakal Temmuz ve 19:00 – 22:00, kirpi Temmuz ve 20:00 – 23:00, yaban kedisi Mart ve 19:00 - 00:00, kızıl tilki Nisan ve 19:00 – 00:00, porsuk ve 00:00 – 04:00, karaca Mayıs ve 17:00 - 20:00 ve sincap Ocak ve 09:00 - 13:00'dadır. Çalışma alanın insan etkisinden daha uzak olan Karabük, Bolu ve Düzce sınırı boyunca uzanan ormanlık alanlarda memeli tür çeşitliliğinin iç kesimlerden daha fazla olduğu tespit edildi. Kentleşme, tarım, ormancılık ve kaçak avcılık faaliyetleri türlerin yayılmasında en önemli tehditlerdir. Sonuç olarak Zonguldak ilinin zengin bir memeli faunasına sahip olmasının en büyük etkenleri, hali hazırdaki zarar görmemiş ekosistem ve habitatlar ve bu türleri korumaya çalışan yerel halktan insanlar, araştırmacılar ve bağlı oldukları kurumlardır. As a result of the increasing degradation of natural habitats, the majority of terrestrial mammals are under the pressure and the most affected ones are the large mammals. Due to its position as a natural bridge for the spread of species between continents, Turkey possesses a high number of mammalian species. However as given earlier by some researchers, current information about the potential distribution of these species is deficient. The collection of ecological data is the first step towards the development of the conservation programs for native species. This is the main reason of the present study.This study is based on the records obtained by the photo trapping method. The photographs were used for species identification, creating the distribution maps, determining the daily and annual activity patterns, revealing the presence and diversity of large mammalian species over 3,309 km2 area in Zonguldak province in the Western Black Sea Region of Turkey, dated between May 2014 and May 2015. During this study, 50 camera traps were used and 3653 camera trap records of 16 species were obtained as a result of 11.868 camera trap days. The following large mammals species were idendified and distribution mapped from Zonguldak province: Canis lupus (gray wolf), Canis aureus (golden jackal), Vulpes vulpes (red fox), Ursus arctos (brown bear), Martes martes (pine marten), Martes foina (stone marten), Mustela nivalis (least weasel), Meles meles (Eurasian badger), Lutra lutra (Eurasian otter), Felis silvestris (wildcat), Sus scrofa (wild boar), Cervus elaphus (red deer), Capreolus capreolus (roe deer), Lepus europaeus (European hare), Erinaceus concolor (hedgehog) and Sciurus anomalus (squirrel). Contrary to the literature records, the presence of Mustela putorius (European polecat), Vormela peregusna (marbled polecat), Felis chaus (jungle cat), Lynx lynx (lynx), Dama dama (fallow deer) and Capra aegagrus (wild goat) could be verified using neither camera traps records nor animal tracks.Compared to other species, the wild boar (36,57%) and golden jackal (19,44%) were most frequently recorded. The red deer, roe deer, brown bear, European hare and gray wolf mostly distributed in the forest areas ocated far away from the human settlements while the other species are distributed all over Zonguldak province. According to the records, the highest activities for these species are respectively as the following: for the wild boar and brown bear - October and 19:00 – 22:00, for golden jackal - July and 19:00 – 22:00, for the hedgeog - July and 20:00 – 23:00, for the wildcat - March and 19:00 – 00:00, for red fox - April and 19:00 - 00:00, for the Eurasian badger - September and 00:00 – 04:00, for the roe deer - May and 17:00 – 20:00 and for the squirrel - January and 09:00 - 13:00.It has been determined that mammalian species diversity is richer at forest areas along with the borders of Karabük, Bolu and Düzce and they are away from the urban areas. Urbanization, agriculture, sylviculture and illegal hunting are the most important threats limiting the mammalian distribution. As a result, the most important factors for preserving Zonguldak's rich mammalian biodiversity are recently undamaged natural habitats, local people, researchers and their institutions that strive for species conservation. 151

Kuşların korunmasında üreme alanlarının belirlenmesi ve öncelikli olarak koruma altına alınması, nesillerinin sürdürülmesi açısından oldukça önemlidir. Bu çalışmada Zonguldak Filyos Havzasında bulunan balıkçılların üreme alanlarının ve üreme başarılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Şubat-Eylül 2015 tarihleri arasında Gri balıkçıl (Ardea cinerea), Gece balıkçılı (Nycticorax nycticorax) ve Küçük akbalıkçıl (Egretta garzetta)'ın Filyos Deltası (Zonguldak)'ndaki yuvalanma alanları ve üreme başarıları çalışılmıştır. Zonguldak'ta balıkçıllara ait iki farklı üreme bölgesi (Bakacakkadı ve Çaycuma Kent Ormanı) tespit edilmiştir. Bakacakkadı Üreme Bölgesi'nde toplam 79 balıkçıl yuva (Gri balıkçıl: 57, Gece balıkçılı: 13, Küçük akbalıkçıl: 9) ve yuva yoğunluğu 0,016 yuva/m² olduğu tespit edilmiştir. Çaycuma Kent Ormanı Üreme Bölgesi'nde ise toplam 74 yuva (Gri balıkçıl: 14, Gece balıkçılı: 44, Küçük akbalıkçıl: 16) ve yuva yoğunluğu 0,019 yuva/m² olarak tespit edilmiştir. Gri balıkçıl, Gece balıkçılı ve Küçük akbalıkçılların koloni halinde birlikte üredikleri tespit edilmiştir. Üreme alanlarına ilk gelen türün Gri balıkçıl olduğu (Şubat sonu) ve daha sonra aynı zaman aralığında Gece balıkçılı ve Küçük akbalıkçılın geldiği (Nisan başı) tespit edilmiştir. Üreme faaliyetleri sona erdiğinde ise Ağustos başı ve ortası gibi üç türün de alanları terk ettikleri gözlenmiştir. İki üreme bölgesinden 3 balıkçıl türü için toplamda 372 tüylenen yavru tespit edilmiş ve bu yavrulardan 143 tanesinin uçtuğu gözlenmiştir.Bakacakkadı Bölgesi'nde balıkçılların yuvalanmak amacıyla Platanus orientalis (Doğu çınarı), Çaycuma Kent Ormanı Bölgesi'nde ise Fraxinus angustifolia (Dişbudak) ağaçlarını tercih ettikleri tespit edilmiştir. İki üreme alanında toplam 12 yuvaya ait ölçümler gerçekleştirilmiştir. Bakacakkadı Bölgesi'nde Gri balıkçıllarının en üst dallarda (23,39 ± 0,06 m), Küçük akbalıkçılların orta dallarda (19,89 ± 0,44 m) ve Gece balıkçılının en alt dallarda (18,03 ± 0,03 m) yuvalandığı; Çaycuma Kent Ormanı Bölgesi'nde ise Gri balıkçılların en üst dallarda (30,7 ± 0,54 m), Gece balıkçılı (23,17 ± 0,05 m) ve Küçük akbalıkçılın orta dallarda (23,11 ± 2,9 m) yuvalandığı tespit edilmiştir. Fakat; yuvalarının yerden yüksekliğinin, iki üreme bölgesinde bulunan balıkçıllar arasında istatistiksel olarak bir fark görülmedi (P>0,05).Toplamda 26 yuvada yapılan gözlemler ile predasyon, tüylenen yavru sayısı ve uçan yavru sayısı gözlemlenerek yumurta sayıları tahmin edilmiştir. Bu tahminlere göre, 3 türe ait tahmin edilen kuluçka büyüklüğü (Gri balıkçıl: 4,4 ± 0,8, Gece balıkçılı: 3,8 ± 0,6 ve Küçük akbalıkçıl: 3,8 ± 0,68) tespit edildi. Tüylenme başarısı (Gri balıkçıl: 3,4 ± 1,01, Gece balıkçılı: 3 ± 0,6 ve Küçük akbalıkçıl: 2,6 ± 0,9) tespit edilmiştir. Yapılan çalışma ile Filyos Vadisi'nin Batı Karadeniz Bölgesi genelinde çalışılan balıkçıl türlerinin en yüksek sayılarda ürediği önemli bir alan olduğu ve alanın korunmasının önemi ortaya konulmuştur. Determination of breeding areas when it comes to protection of birds and primarily put them under protection is very important for sustainability of their generations. In this study, it was aimed to determine the nesting sites and breeding success of Ardeids in Zonguldak Filyos Basin. For this purpose, nesting sites and breeding success of Grey heron (Ardea cinerea), Black-crowned night heron (Nycticorax nycticorax) and Little egret (Egretta garzetta) at Filyos Delta (Zonguldak) between February and September in 2015 has been studied.Two different breeding areas of Ardeids were found (Bakacakkadı and Çaycuma Kent Ormanı) in Zonguldak. In Bakacakkadı breeding area, 79 Ardeids's nests were identified (Grey heron: 57, Black-crowned night heron: 13, Little egret: 9) and nest densitiy for these nests were calculated as 0,016 nest/m². In Çaycuma Kent Ormanı breeding area 74 Ardeids's nests were also identified (Grey heron: 14, Black-crowned night heron: 44, Little egret: 16) and nest densitiy for these nests were calculated as 0,019 nest/m².It was observed that Grey herons, Black-crowned night herons and Little egrets bred in colonies. Grey herons come first to the breeding areas (late February) then Black-crowned night herons and Little egrets arrive to the breeding areas in the same time (early April). It was observed that Ardeids left before middle of august when their breeding activities ended. It was observed that from the 372 feathered nestlings, 143 of them flew away from the nest successfully at two different breeding areas.It was found that ardeids in Bakacakkadı breeding area, preferred Platanus orientalis (Oriental plane) for nesting, Ardeids in Çaycuma Kent Ormanı breeding area, preferred Fraxinus angustifolia (Narrow-leaved ash) for nesting. In total, 12 nests were observed and surveyed at aforementioned breeding areas. In Bakacakkadı breeding area it was observed that Grey herons nest at highest branches (23,39 ± 0,06 m). While Little egrets choose middle height branches to nest, Black-crowned night herons choose to nest lowest branches (18,03 ± 0,03 m) when compared with other ardeids. Like Bakacakkadı breeding area Grey herons nest at highest branches (30,7 ± 0,54 m) in Çaycuma Kent Ormani breeding area. However it was observed that in Çaycuma Kent Ormani breeding area Little egrets (30,7 ± 0,54 m) and Black-crowned night herons (23,17 ± 0,05 m) choose to nest in the middle height branches. However, there were no sufficient statistical differences (P>0.05) in height of the nests between species.Number of eggs were estimated with observating predation, number of offspring fledge and fly in total of 26 nests. According to these sets of observations, cluster size (Grey heron: 4.4 ± 0.8, Black-crowned night heron: 3.8 ± 0.6 and Little egret: 3.8 ± 0.68) of these 3 species was estimated. Fledging success (Grey heron: 3.4 ± 1.01, Black-crowned night heron: 3 ± 0.6 and Little egret: 2.6 ± 0.9) of these 3 species was estimated.With this study, it was pointed out that Zonguldak Filyos Basin is one of the important areas when it comes to studied Ardeids in the northwest part of Black Sea Region which should be protected. 140

Türkiye dikenli faresi, Acomys cilicicus, Türkiye'de bulunan altı endemik memeli türünden birisidir. Tür ilk defa 1978 yılında Silifke'nin 20 km. doğusundan yakalanan örneklere dayanarak Spitzenberger tarafından tanımlanmıştır. Bu çalışma ile bilinen yayılış alanından başlanarak diğer yönlere doğru türün yayılış alanı araştırıldı. Çalışmada Sherman tipi canlı yakalama kapanları kullanıldı ve her kapanın konulduğu noktanın GPS ile kaydı alındı. Çalışma boyunca 18 farklı lokaliteye toplam 1783 kapan kuruldu. Yakalanan örneklerin dağılımına göre tür Silifke ile Kumkuyu arasındaki bölgede deniz kenarından itibaren 6-7 km kadar iç kesimlere kadar ilerleyen ve rakımın 510 m.'ye kadar olduğu yaklaşık 80-90 km2'lik bir alanda yayılış göstermektedir. Yayılışın en yoğun olduğu bölge Kızkalesi-Narlıkuyu arasındaki sahile yakın alanlardır. Tür yayılış alanını başlıca Apodemus mystacinus ile paylaşmaktadır. Göksu nehrinin batısındaki uygun görünen 2 habitata kurulan kapanlarda dikenli farenin yakalanmamış olması türün Göksu nehrinin batısına geçememiş olduğunu göstermektedir. Türün tipik habitatı zemini taşlık, kayalık yapıdaki bozulmamış maki alanlarıdır. Tür bölgede oldukça küçük bir alanda yayılış gösterdiği için türün varlığının sürdürülebilmesi için yayılış alanındaki uygun habitatların titizlikle korunması gerekli görülmektedir. Turkish spiny mouse, Acomys cilicicus, is one of six endemic species in Turkey. This species was first identified by Spitzenberger based on samples that collected from 20 km. east of Silifke. Distribution area of the species were investigated starting from known distribution area toward the other directions by this study. Sherman type live capture traps were used in the study, and record were taken by GPS for each trap setting point. 1783 traps were set in 18 different localities during the study. According to the range of captured samples, the species distributes in the region between Silifke and Kumkuyu up to 6-7 km toward inland from the the sea side, Distribution continues up to 510 meters above sea level in an area of about 80-90 square kilometers. The most highest density area for distribution is the areas between Kızkalesi- Narlıkuyu region that close to sea side. Turkish spiny mouse shares the distribution area mainly the Apodemus mystacinus. The fact that any spiny mice were captured by traps which set in two seemingly suitable habitat in west of Göksu river shows that the species could not pass to the west of Göksu river. Typical habitat type of the species unchanged maquis with stony and rocky ground. Since the species shows a fairly small area, it seems necessary to protect suitable habitats carefully in distribution area maintain the species. 49

Talpa cinsi 20-22 milyon yıl önce erken Miyosende Asya'da ortaya çıkmış ve yayılmıştır. Günümüzde yaşamakta olan 9 türden 8'i üzerinde yapılan filogenetik analizlerle Talpa europaea, T. caeca, T. romana, T. levantis, T. stankovici ve T. occidentalis türleri doğu türleri grubuna ve T. altaica ile T. caucasica batı türleri grubuna girmekte ve bazalde yer almaktadır. T. davidina bu analizlere dahil edilmediği için hangi gruba dahil olduğu literatürde yer almamaktadır. Bu türlerden 4 tanesi (T. levantis, T. caucasica, T. davidiana ve T. europaea) Türkiye'de yayılış göstermektedir. Köstebek türlerinin morfolojisi toprakaltı yaşama konvergent evrimin bir sonucu olarak birbirlerine çok benzerdir ve morfolojik ayrımları da oldukça zordur. Bu çalışmada Türkiye köstebeklerini kromozom bantlama özelliklerine göre ayırt etmek ve T. davidiana'nın hangi gruba ait olduğunu yorumlamak hedeflenmiştir. Türkiye'de yayılışı bulunan 4 türe ait 14 lokaliteden, 60 (27 erkek, 33 dişi) örnek bu çalışmada değerlendirildi. Örneklerin karyotipleri, G ve C bant özellikleri ortaya konularak farklılıkları ve benzerlikleri ortaya konuldu. Sonuçlara göre incelen türlerin karyotipleri şöyledir: T. europaea ve T. levantis 2n = 34, NF = 68; T. caucasica 2n = 38, NF = 66; T. davidiana 2n = 34, NF = 66. Talpa cinsinde 9 türün diploid kromozom sayısı 2n= 34, NF = 68 olduğu için atasal formun kromozom sayısının da 2n= 34, NF = 68 olduğu kabul edilmektedir. C bantlama sonuçlarına göre T. europaea'da interstitial heterokromatin varlığı görülmezken, T. levantis ve T. caucasica'da 1 adet; T. davidiana'da ise 2 adet interstitial heterokromatin bölge bulunmaktadır. G bantlama sonuçları türleri ayırmada kullanılacak karakterler sunmamış, ancak T. davidiana'nın 15. kromozom çiftinde delesyon olduğunu; T. caucasica'nın karyotipinde bulunan 2 çift akrosentrik kromozomun robertsonian ayrılması ile T. levantis'in karyotipindeki 2. ve 8. kromozom çiftine karşılık olarak oluştuğunu göstermiştir. Atasal form 2n = 34, NF = 68 ise T. caucasica'nın 2 adet robertsonian fizyon ile (2n = 38, NF = 68) oluşmuş olmalıdır. T. davidiana'nın bir kromozom çiftindeki adet delesyon ile oluştuğu (2n = 34, NF = 66) öngörüldü. Bu sonuçlara göre Türkiye'de yayılış gösteren Talpa türlerinin kromozamal değişiminde Robertsonian fizyon ve delesyon mekanizmalarının etkili olduğu ortaya konuldu. Türlerin karşılaştırılmasında G ve C bantlama sonuçlarından elde edilen 27 karakter kullanılarak PAUP 4.0 programı ile filogenetik ağaç oluşturuldu. Bu ağaç sonucuna göre ise T. europaea ve T. levantis'in batı köstebekleri, T. caucasica ve T. davidiana'nın ise doğu köstebekleri grubunda yer aldıkları, dolayısı ise Türkiye'ye köstebeklerin girişi ve yayılışının hem doğudan, hem de batıdan gerçeklemiş olduğu sonucuna varılmıştır.Karyotip ve kromozom bantlama sonuçları morfolojik ayrımı oldukça tartışmalı ve zor olan Türkiye köstebeklerinin ayrımı için kullanışlı veriler sunmuştur. Bununla birlikte cins üzerindeki taksonomik problemlerin çözümü için türlerin bütün izole populasyonlarını ve dünyadaki 9 türü birlikte değerlendiren geniş kapsamlı bir moleküler çalışma gerekli görülmektedir. In this study Talpa levantis, Talpa europaea, Talpa caucasica and Talpa davidiana which were distributed in Turkey were utilized. G- and C- banding patterns and karyotypic results of a total of 60 specimens (27 male, 33 female) across 14 localities were analyzed. According to karyotype results, chromosome number of Talpa davidiana determined as 2n = 34; NF=66, and G- and C- banding results were discussed with the literature for the first time. The pattern of G- and C- banding of each species were compared and differences among species were shown. G- and C- banding of four Talpa species were compared and rearrangements among species were shown. The banding results were used to construct phlyogenetic tree. According to the constructed phlyogenetic tree, all species including outgroup, T. romana were divided intofour groups. T. levantis were determined as an ancestral Talpa species in Turkey. However to understand the full mechanism of speciation of Talpa distributed in the world, we need more data as discussed in literature.It was determined Robertsonian fusion and deletion mechanisms of chromosomal rearrangements which were effective chromosomal evolution of Talpa in Turkey. These results suggested that 2n = 34 was ancestral form. The chromosome number of 2n = 34 and 2n =38 of Talpa were determined in this study and similar banding patterns showed that chromosomal rearrangements didn't have a powerful evolutionary role on speciation of genus Talpa. Therefore it was determined that speciation of Talpa was allopatric and the possible scenarios for speciation of Talpa genus during time were discussed in the light of current literature. 92

Markala-yeniden yakala yöntemi memeli populasyon büyüklüğü ve demografik özelliklerinin belirlenmesi çalışmalarında yaygın şekilde kullanılmakta olan güvenilir bir yöntemdir.Bu çalışmada Zonguldak İli, Kozlu Beldesi, Olukyanı Köyü yakınında seçilen bir karışık yaprak döken orman alanında yaşayan kemirici türlerin populasyon büyüklükleri markalama yöntemiyle Aralık 2011- Kasım 2012 arasında belirlendi. Seçilen 250 m x 40 m olmak üzere toplam 10.000 m2'lik (1 ha) alana 130 canlı yakalama kapanı grid yöntemine göre 10'ar m aralıklarla yerleştirildi.Canlı örneklerden Apodemus türlerinin teşhisleri A. mystacinus hariç mümkün olmadığı için kapanlarda ölen veya eter verilirken ölen örneklerin kafatası ve diş özelliklerinin incelenmesi ile Apodemus sylvaticus, A. mystacinus, A. flavicollis ve A. witherbyi türlerinin alanda yayılış gösterdiği belirlendi. Ayrıca canlı örneklerden türleri kolayca teşhis edilen Myodes glareolus, Glis glis ve Muscardinus avellanarius'un da alanda yayılış gösterdiği belirlendi. Apodemus örneklerinin canlı bireylerden Apodemus mystacinus hariç tür teşhisi mümkün olmadığı için tür ayrımı yapılmadı. Markalama çalışması ile alanda belirlenen Apodemus spp. için yıllık toplam populasyon büyüklüğü 689, Myodes glareolus için 97, Glis glis için 68 ve Muscardinus avellanarius için 3 birey/ha olarak; süper populasyon büyüklüğü ise Apodemus spp. için 1164, Myodes glareolus için 283, Glis glis için 98 birey/ha olarak hesaplandı. Aylık populasyon büyüklüğü Apodemus spp. için en küçük Ocak ayında (7 birey/ha), en yüksek Haziran ayında (119 birey/ha), Myodes glareolus için en küçük Ekim ayında (1 birey/ha), en yüksek Mayıs ayında (20 birey/ha); Glis glis için en küçük Haziran ayında (4 birey/ha), en yüksek Eylül ayında (20 birey/ha) belirlendi, ancak Glis glis örnekleri sadece Haziran-Ekim arasında yakalanabildi. Muscardinus avellanarius'dan ise sadece Temmuz ayında 3 birey yakalandı. Apodemus mystacinus örnekleri çalışma süresince çok az yakalandığı için populasyon büyüklüğü ve süper populasyon büyüklüğü değerleri hesaplanamadı.Marka takılan örneklerin gezinme aralıkları ve kat edilen maksimum mesafe değerleri de hesaplandı. En büyük gezinme aralıkları Apodemus spp. için 2800 m2 (ort.: 413 m2), Myodes glareolus için 400 m2 (ort.: 222 m2) ve Glis glis için 1600 m2 (ort.: 1050 m2) olarak hesaplandı. En büyük ORL değerleri Apodemus spp. için 233 m (ort.: 39 m), Myodes glareolus için 60 m (ort.: 28 m), Glis glis için 153 m (ort.: 50 m) ve Muscardinus avellanarius için 22 m olarak bulundu. Eşey oranının Apodemus spp. için 50:50, Myodes glareolus için 53:47 dişiler lehinde, Glis glis için 58:42 dişiler lehinde olduğu belirlendi. Yakalanan örneklerden elde edilen emziklilik ve skrotumun şiş olması gibi üreme verilerine göre alanda Apodemus spp.'nin Mart, Haziran ve Kasım olarak üç dönemde ürediği; Myodes glareolus' ın Mart-Ağustos arasında sürekli olarak; Glis glis'in Ağustos'ta ürediği belirlendi.Bu çalışma ile Türkiye'de ilk defa bir alandaki kemirici populasyonlarının populasyon büyüklükleri ve demografik özellikleri belirlendi ve sonraki yıllarda yapılacak benzer çalışmalar için bir temel sağlanmış oldu. Mark-recapture is a reliable method that used commonly in studies on determination of mammal population size and demographic features.In this study, population sizes of rodent species inhabit a selected mixed deciduous forest area near Olukyanı Village, Kozlu Town of Zonguldak Province were determined by marking method between December 2011 and November 2012. 130 live traps placed with 10 m. intervals, according to grid method in a 250 m x 40 m dimensioned, total of 10.000 m2 (1 ha) area selected for the study.Since live specimens of Apodemus species cannot be identified except A. mystacinus, Apodemus sylvaticus, A. mystacinus, A. flavicollis and A. witherbyi species are found inhabit the study area by examining skull and teeth characters of the specimens that died in traps or during anaesthetizing procedure. Additionally, species that easily identified by live specimens, Myodes glareolus, Glis glis and Muscardinus avellanarius were determined in the area. Because of Apodemus specimens cannot be identified with live specimens, species of this genera did not separated except A. mystacinus. By marking method, population size was calculated for Apodemus spp. as 689, for Myodes glareolus as 97, for Glis glis as 68 and for Muscardinus avellanarius as 3 individuals/ha; super population sizes was calculated for Apodemus spp. as 1164, for Myodes glareolus as 283, for Glis glis as 98 individuals/ha. Monthly population size of Apodemus spp. was the smallest at January (7 individuals/ha) and the biggest at June (119 individuals/ha), Myodes glareolus was the smallest at September (1 individual/ha) and the biggest at May (20 individuals/ha), Glis glis was the smallest at June (4 individuals/ha) and the biggest at September (20 individuals/ha), but Glis glis can only captured between June and September. 3 specimens of Muscardinus avellanarius can only captured at July. Since Apodemus mystacinus specimens were captured very few, population and super population sizes cannot be calculated.Home ranges and observed range lengths (ORLs) of marked specimens was calculated as well. The biggest home range was calculated for Apodemus spp. as 2800 m2 (mean 413 m2), for Myodes glareolus as 400 m2 (avg. 222 m2) and for Glis glis as 1600 m2 (mean 1050 m2). The biggest ORL was calculated for Apodemus spp. as 233 m (mean 39 m), for Myodes glareolus as 60 m (mean 28 m), for Glis glis as 153 m (mean 50 m) and for Muscardinus avellanarius as 22 m. Sex ratio was determined for Apodemus spp. 50:50, for Myodes glareolus 53:47 in favor of females and for Glis glis 58:42 in favor of females. According to reproduction signs, such as nursing females or males with swollen testes; the breeding period of Apodemus spp. was determined as three terms; March, June and November, Myodes glareolus was found continuously breeding between March and August and breeding period of Glis glis was determined as August.With this study, population sizes and demographic characteristics of rodent populations was determined for the first time in Turkey, supplied a base for future similar studies. 154