Search

URL: http://sefad.selcuk.edu.tr/sefad/article/view/391

URL: http://sefad.selcuk.edu.tr/sefad/article/view/75, Bu çalışmada fıkhulluga (filoloji) ve ilmulluga (dilbilim) terimlerinin anlam ve içerikleri üzerinde durulmuş, her iki terimin Arap edebiyatındaki yeri ve önemi incelenmiştir. Fıkhulluga terimi Arap edebiyatında ilk defa IV./X. yüzyılda, ikinci defa da XX. yüzyılın ortalarında ortaya çıkmıştır. Asırlar süren bu boşlukta fıkhulluga teriminin Araplarca tekrar kullanıldığı belirlenememiştir. Ayrıca fıkhulluganın ilk ortaya çıktığı dönemdeki anlamıyla yirminci yüzyılın ortalarında ortaya çıktığı dönemdeki anlamı da birbirinden farklı olmuştur. Biz bu çalışmada ortaya çıkan bu farklılıklar ve sebepleri üzerinde durmayı yeğledik ve her iki terimden kastedilen anlamların neler olduğunu belirlemeye çalıştık. İlmulluga terimi dünyada XIX. yüzyılın baslarında kullanılmaya başlanmış ve geçen bir iki asırda büyük gelişme göstermiştir. Araplarda bu terim ilmulluga adıyla ve Avrupa’da anlaşıldığı sekliyle XX. yüzyılın baslarında tanınmaya başlamıştır. Önceki dönemlerde Araplarda dil çalışmaları, el-Ulumu’l-arabiye adıyla ve Arapçaya tahsis edilmiş bir şekilde yapılmakta idi. Arapların dil çalışmalarında Arapça; nahiv, sarf, belagat, şiir, nesir, metin, edebiyat ve tarihi gibi çeşitli yönlerden ele alınmakta idi., We focused on meanings and signs of Fıkhulluga (philology) and Ilmulluga (linguistics) and examined the importance and meaning of both terms in Arab literature in this study. Fıkhulluga firstly appeared at 4/10th centuries in Arab literature;however, there was a long interval until mid-20th century concerning the issue. This term was not used by Arabs at that time. Moreover, the previous implied meaning of Fıkhulluga was quite different from the subsequent meaning of Fıkhulluga. We focused on these differences and their reasons in this study and tried to determine implied meanings of both terms. The term Ilmulluga came into being in the early 19th century throughout the world and it flourished very well in the last two centuries. This term started to be known as Ilmulluga and the form in Europe in the early 20th century in Arabs. In ancient times, language studies in Arabs were conducted under the name of el-Ulumu’l-Arabiyye (Arabic knowledge) and by dedicating to Arabic. Arabic was studied in several subjects such as nahiv (grammar), sarf (morphology), stylistics, poem, prose, text analysis, literature and history, etc.

İbnü Cinnî’nin el-Hasâis ve Suyûtî’nin el-Müzhir adlı eserleri Arap dilinin önde gelen iki önemli kaynağıdır. Her iki eser de Arap dilinin her hangi bir alanında çalışma yapan bir kişinin yararlanması gerektiği eserlerdendir. el-Hasâis’de daha çok Arap gramerine ait konulara ağırlık verilmiş, özellikle gramerdeki illet (sebep, gerekçe) konusu detaylı bir şekilde işlenmiştir. elMüzhir’de ise ağırlıklı olarak dil ve edebiyat konuları işlenmiştir. Bu yüzden ikisinin ortak ele aldığı konu sayısı oldukça sınırlıdır. İbnü Cinnî daha çok hocası Ebû Ali el-Fârisî’nin görüşlerini ön plana çıkarmış ve en çok rivayeti ondan yapmıştır. Genel itibariyle naklettiği rivayetlerin ve görüşlerin doğruluğunu tartışmış ve beğendiklerini öne çıkarmıştır. Onların yanı sıra kendi görüşlerine de yer vermiştir. Bazen bir konuyla ilgili sadece kendi görüşünü belirttiği de olmuştur. Yüz altmış civarında bölümden oluşan elHasâis’de Arap dilinin temel pek çok konusuna yer verilmiştir. el-Müzhir’de ise Suyûtî daha çok başkalarının görüşlerini nakletmiş, ancak görüşünü naklettiği müellifin adını ve eserini vermeyi ihmal etmemiştir. Başka eserlerden aktardığı rivayetler bazen birkaç sayfayı bulmakta, bazen de birkaç kısa cümleden oluşmaktadır. Elli bölümden oluşan ve çoğunluğu derleme olan eserde müellif daha çok kendinden önce yazılmış olan sözlüklerden yararlanmış, değişik anlamlara gelen kelimelerin anlamlarını da nakletmiştir. Ayrıca tarih, tabakât, şiir ve ahbâr kitaplarından da nakillerde bulunmuştur. Ancak Suyûtî başka eserlerden naklettiği bilgileri titiz bir ayıklamaya tabi tuttuktan sonra eserine almış ve kısaltmalar yapmıştır. Bu çalışmada iki eserin karşılaştırması yapılmış, birlikte ele aldıkları konular, her birinin ayrı ayrı ele aldığı konular belirlenerek adları ve içerikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Konu başlıklarından birebir örtüşenler ve bazı kelime değişiklikleriyle ayrışanlar belirtilmiştir. Çalışmada ayrıca her iki müellifin hayatı ve hocaları hakkında da bilgi verilmiş, önemli eserlerinin – özellikle Arap diline ait olanların – isimlerine yer verilmiştir., The Works of Ibnu Cinnî el-Hasâis and the works of Suyûtî al-Muzhir are the leading sources of Arabic language. Both works are worth getting use of them for the researchers in any fields of Arabic language. al-Hasais mostly deals with grammer, especially the topic of illet (reson and requirement) stuied in detail. As for, al-Muzhir it mainly deals with the topics of the language and literature. Therefore, the common points studied are very limited in deed. Ibnu Cinni mostly mentioned his teacher’s Abu Ali elFârisî’s views, mainly and most of the relations from him. Genarally, he discussed the authenticity of the views and relations which he narrated and gave the ones he favored priority. Beside those, he replaced his own views as well. Sometimes, on some topics, he remarked only his own opinions. He dealt with lots of basic topics of Arabic language in al-Hasais, which consists of nearly 160 parts. As for in al-Muzhir, Suyuti narrated others’ thouhts, but he did not omit to remark the author’s name and his work he quoted from. The narrations which he quoted out of other works sometimes took several pages, and sometimes contained a few short sentences. Within the work which consists of fifty parts, the writer mainly got use of the dictionaries written former and repotted the meaning of the words that mean different meanings. In addition to this, he also related from books of history, categories (tabaqat), poetry and news (akhbar). However, Suyuti did not put the knowledge quoted from other works before he had carefully investigated them. He also shortened them. In this study the two works have been compared. The same and different subjects the authors studied were pointed out by notifying the names and contents of them in each book. Intimately same topics and the ones differing ones with some word changes were remarked for one another. Within this study, the bibliography of both writers and information about their teachers were also presented. The book titles of outstanding works, especially the topics related with the language of Arabic were mentioned.

Bu çalışmanın konusu; devrinin önde gelen âlimlerinden ders alıp dil ve hadis ilimleri alanında muteber kabul edilen eserlere şerhler yazmış olan; ancak dağum tarihi tam bilinmemekle birlikte XIX. yüzyılın başlarında Şam'da vefat eden Yahyâ b. Muhammed el-Mesâliḫî'nin nahiv alanında telif ettiği Risâle Fi'n-Naḥv isimli eserinin tahkik ve metin incelemesidir. Tahkikini gerçekleştirdiğimiz el-Mesâliḫî'nin bu eseri, nahiv ilminin temeli olan i'râb konusunu ele almaktadır. Müellif eserinde nahiv kurallarını örnekleriyle muhtasar bir şekilde açıklamış ve her bir örneğin detaylı i'râbını yapmıştır. Çalışmamız bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde eser nahiv konuları ve i'râb üzerinde durduğu için nahvin tanımı ve ortaya çıkış sebepleri ile i'râbın tanımı ve önemi, i'râb çeşitleri ve alametleri üzerinde durulmuştur. Birinci Bölüm Yahyâ b. Muhammed el-Mesâliḫî'nin hayatı ve eserleri şeklinde iki kısma ayrılmış, kaynaklarda geçen bilgiler titizlikle incelenmiş ve ortaya konulmuştur. İkinci Bölümde Risâle kavramının tanımı ve Risâle Fi'n-Naḥv adıyla kaleme alınmış eserlerden bahsedildikten sonra çalışmamızın temeli olan eserin; içeriği, konusu, müellifin metodu ve tahkikte takip edilen metod hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü Bölümde müellif nüshasına ulaşamadığımız yazma eserin tahkiki ve metin incelemesi yapılmıştır. Müellifin istişhad ve örnek olarak verdiği ayet, hadis ve şiirler tahkikli metinde dipnotlarda gösterilmiş, istenilen bilgilere kolay ulaşılması amacıyla çalışmanın sonuna index eklenmiştir., The subject of this study is the investigation and text examination of the work Risale fi'n- Nahv written by Yahya b. Mohammed el- Mesâlihî in the field of "nahv". He took courses from leading scholars of his generation and wrote commentaries on the works considered to be the best in the field of language and hadith sciences. Although the exact date of birth is unknown, Yahya b. Mohammed al- Mesâlihî died in Damascus in the beginning of the XIX. Century. This work of al- Mesâlihî we have examined deals with the subject of "i'râb" which is the basis of "nahv". The writer briefly explained the nahv rules with examples and examined each sample into his work in detail. Our work consists of an introduction and three chapters. In the introduction part; definition of "i'râb" and its importance, types of i'râb and its signs have been emphasized. The first part has been divided into two parts in the form of the Yahya b. Mohammed el- Mesâlihî's life and works. The information in the sources has been thoroughly examined and put forward. In the second part; after definition of "Risâle" concept and mentioning the works which were written in the name of Risâle fi'n- Nahv, information about the content of the book based on our work, its subject, the author's method and the method followed in the examination has been given. In the third part; the manuscript that we could not reach to its original copy has been verified and the text examined. The verse, hadith and poems given by the author as an example in the verified tex have been shown in the footnotes and an index has been added at the end of the study in order to reach the desired information esaily.