Search

Deze Deltafact gaat over het gebruik, gedrag en de milieueffecten vananti-parasitaire diergeneesmiddelen (antiparasitica) toegepast in deveehouderij en bij grote grazers in natuurgebieden.

Door aanscherping van mestgebruiksnormen worden transport en verwerking van dierlijke mest in Nederland steeds noodzakelijker. Dat leidt tot een afname van de Milieubelasting door mineralen in de mest, maar wat betekent het voor de veiligheid? bij de Q-koortsepidemie kon een verband worden gezien met het uitrijden van mest van besmette bedrijven. Bestaat dit risico nog steeds en hoe zit het eigenlijk met andere ziekteverwekkers? Uit een verkennende brainstorm met deskundigen blijkt dat we momenteel niet geconfronteerd worden met grote risico's. Wel zijn er punten naar voren gekomen die de aandacht verdienen om deze risico's beperkt te houden.

The study described in this report was conducted with the aim of developing an unified database of ecological data and residue data to be used for the risk assessment of plant protection products for birds and mammals. The main sources of data were the information submitted in the context of approval of active substances and authorization of products and and additional information retrieved through a systematic literature review. The data were screened and organised in three Excel databases, one for birds, one for mammals and one for residue studies. The ecological information for birds and mammal risk assessment consisted of data that is used for the determination of focal species, estimation of the proportion of an animal's daily diet obtained in a treated habitat (PT) and assessment of the composition of the diet obtained from a treated area (PD). The information gathered on residues focussed on (initial) residue levels after treatment and on residue decline (the reported half‐life or DT50 and the DT90)

Antiparasitaire stoffen in diergeneesmiddelen, die in de agrosector worden gebruikt, en afbraakproducten van deze stoffen kunnen zich na gebruik in het milieu verspreiden, meestal via het water. Of dit gebeurt, hangt onder meer af van de hoeveelheid en de eigenschappen van de stoffen. Op basis van de huidige analyse lijkt een aantal antiparasitaire stoffen in diergeneesmiddelen milieunormen voor grond- en/of oppervlaktewater te kunnen overschrijden. Op grond van de toelating in Nederland en het gebruik zijn de beschikbare antiparasitaire stoffen geïnventariseerd. Van deze stoffen zijn er 15 geselecteerd waarvoor de mogelijke concentraties in grond- en oppervlaktewater in beeld zijn gebracht.

De toepassing van drijfmest op akkers en grasland kan leiden tot verspreiding van diergeneesmiddelen naar bodem, grondwater en oppervlaktewater. Voor de 20 meest gebruikte antibiotica en antiparasitica in twee Nederlandse veehouderijsectoren, de intensieve varkens- en de kalverhouderij, hebben wij gebruiksgegevens en stofeigenschappen verzameld, zowel door middel van eigen metingen als uit de openbare literatuur. Met deze gegevens is voor deze stoffen de kans om de periode van mestopslag te overleven en vervolgens - na toepassing op het land - de kans op uitspoeling naar grond- en oppervlaktewater en persistentie in de bodem beoordeeld.

Een gezond ecosysteem in een bodem kun je wellicht maken, zoals hiervoor beschreven,maar je kunt hem ook breken. Een gezonde bodem met gezond bodemleven is onder andere afhankelijk van de bodemdieren die mest verwerken. Tegelijk schuilen in die mest tegenwoordig ook potentiële gevaren voor het bodemleven. Uit een onderzoek met mest van dieren die wel of niet met medicijnen waren behandeld tegen maagdarmwormen, blijkt dat die middelen hun werking nog niet zijn verloren wanneer ze het dier aan de achterkant verlaten.

Ticks are important vectors of a large number of pathogenic organisms. In the Netherlands, Ixodes ricinus is the most abundant tick species and the main vector for several Borrelia species that may cause Lyme borreliosis. Many chemicals have been developed for tick control. In this chapter, a few commonly used acaricides are discussed with the main aim to assess whether they could be both effective and environmentally safe enough for tick control in the field through application on large mammals. This method is currently still at the experimental stage and only limitedly applied. The focus was on amitraz, permethrin, flumethrin, deltamethrin and ivermectin. After a qualitative comparison of the pros and cons, it was concluded that the pyrethroids flumethrin and deltamethrin are potentially the most useful, despite their high toxicity to various other animals in the environment. Both compounds act as contact-acaricides and are not easily leached in the environment. Environmental hazards can therefore be minimised if they are applied correctly and thoughtful, and contamination of the aquatic environment is avoided. Nevertheless, all synthetic acaricides have a number of serious downsides and, when considering using them in field situations, the benefits always need to be weighed against all costs involved. More environmentally-friendly alternatives are being developed of which vaccines against ticks seem most promising.

Naar aanleiding van een vraag van de Partij voor de Dieren in de Provinciale Staten van Gelderland is een korte bureaustudie uitgevoerd naar de mogelijke ecologische gevolgen van bollenteelt op de Veluwe voor Natura 2000-doelen. De vraagstelling spitste zich toe op een aantal onderdelen: omvang van de bollenteelt op de Veluwe, ontwikkelingstrend van bollenteelt op de Veluwe, verschillen in bestrijdingsmiddelengebruik tussen 'normale' akkerbouw (maïs, aardappelen, graan) en bollenteelt en mogelijke nadelige effecten op aangrenzende natuur via verwaaiing, uitspoeling of anderszins.

Het doel van het project is om d.m.v. screening van nieuwe verontreinigingen in bodem, grondwater en oppervlaktewater kennis te vergaren over de aanwezigheid van nieuwe verontreinigingen in bodem. Het project beoogt handvatten te leveren voor toekomstig milieubeleid en- beheer t.a.v. deze stoffen bodem, grondwater en oppervlaktewater.

Onder nieuwe verontreinigingen verstaan we stoffen die nog niet of niet volledig zijn gereguleerd en waarvan de milieurisico’s vaak onbekend zijn. Daarbij gaat het om stoffen als natuurlijke hormonen en hormoonverstorende stoffen (weekmakers, detergenten, brandvertragers, e.d.), humane geneesmiddelen, diergeneesmiddelen, nanodeeltjes en microplastics. In de ‘waterwereld’ is altijd meer aandacht besteed aan de nieuwe verontreinigingen dan binnen andere beleidsvelden. In de bodem zijn de aanwezigheid en de mogelijke risico’s grotendeels onbekend. In 2013 heeft een consortium van diverse onderzoeksinstanties en stakeholders een pilotonderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid en mogelijke risico’s van hormonen en geneesmiddelen in het systeem bodem - grondwater - oppervlaktewater.

Oil spills at sea can lead to serious ecological consequences. The Dutch Ministry of Infrastructure and the Environment uses ecological vulnerability maps for decision taking in case of a spill. The maps are based on vulnerable ecological features such as vulnerable species (birds), occurrence of shellfish, spawning grounds, etc. The methods to make these maps were first developed in 2007 by the Ministry in close collaboration with Alterra and IMARES, both part of Wageningen UR, and with the consultancy Grontmij. In 2013 maps for the North Sea were updated with recent ecological information and the resolution was improved.

Veel soorten in Nederland vinden in de stad een geschikt leefmilieu, maar hoeveel soorten zijn werkelijk afhankelijk van het stedelijk gebied? Om deze vraag te beantwoorden is een steekproef uit het Nederlands Soortenregister voorgelegd aan een aantal taxonomische-en ecologische deskundigen. Zij hebben de getrokken soorten beoordeeld op hun afhankelijkheid van het stedelijk gebied voor de instandhouding van de populatie. Daarnaast is dat belang voo alle soorten van de Vogel- en Habitatrichtlijn afzonderlijk bepaald.

Radiotelemetrie is een methode om de mobiliteit van organismen in kaart te brengen. De methode wordt al veel toegepast bij vogels en zoogdieren. De ontwikkeling van de techniek maakt het thans mogelijk om ook individuele insecten met zeer kleine zenders uit te rusten. In een oriënterend onderzoek werden mestkevers en een loopkever voorzien van radiozendertjes van 0,2 gram en gedurende enige tijd gevolgd in het veld.

Bij calamiteiten op zee kan vrijkomende olie leiden tot ernstige ecologische effecten. De Landelijke Coördinatiecommissie Milieu (LCM) maakt bij de 24/7 advisering voor Rijkswaterstaat Zee en Delta gebruik van ecologische kwetsbaarheidskaarten bij het besluit om detergenten bij een olieverontreiniging in te zetten. De kaarten maken gebruik van verspreidingsgegevens van zeevogels en aanwezigheid van vissen (viseieren en -larven, en paaigebieden) en zijn bedoeld om direct, in het eerste uur na een olieverontreiniging, informatie te geven over wat te verwachten valt aan ecologische kwetsbaarheid op de locatie van het incident. Onderhavig rapport beschrijft de update van deze kaarten voor drijvende olie en het ontwikkelen van vergelijkbare kaarten voor gedispergeerde olie. Oil spills at sea can cause serious ecological effects. The National Coordination Committee on the Environment (LCM) uses ecological vulnerability maps in its 24/7 advice for Rijkswaterstaat Sea and Delta. These maps are used in the decision whether or not to deploy detergents. The maps use monitoring data of seabirds and fish (abundance of fish eggs and larvae and presence of spawning grounds) and are intended to provide information on the ecological vulnerability at the location of the incident. The present report describes the update of these maps for oil slicks, and the development of similar maps for dispersed oil.

Het doel van het project is om d.m.v. screening van nieuwe verontreinigingen in bodem, grondwater en oppervlaktewater kennis te vergaren over de aanwezigheid van nieuwe verontreinigingen in bodem. Het project beoogt handvatten te leveren voor toekomstig milieubeleid en -beheer t.a.v. deze stoffen bodem, grondwater en oppervlaktewater. Door nu aandacht te besteden aan mogelijke problemen met verontreinigingen waar men nog geen weet van heeft, kunnen grotere problemen in de toekomst worden voorkomen en wordt vermeden dat het oplossen van deze problemen naar toekomstige generaties wordt doorgeschoven. Er wordt een drietal pilot studies uitgevoerd gericht op de volgende verontreinigingsscenario’s: (1) ontwormingsmiddelengebruik in de paardenhouderij, (2) bagger op de kant en (3) toepassing van een mineralenconcentraat uit de mestverwerking als kunstmestvervanger op de bodem. Het project is opgezet als een monitoringonderzoek. Op diverse geselecteerde locaties wordt een batterij aan chemische en biologische meetmethoden ingezet om te bepalen wat de concentraties en effecten van bepaalde nieuwe verontreinigingen zijn in diverse milieucompartimenten en wat de mogelijke risico’s van de verontreinigingen zijn. Het project kenmerkt zich door (1) een risicobenadering (o.a. gebruik bioassays, vergelijking analyseresultaten met drempelwaarden), (2) een systeembenadering (verschillende milieucompartimenten worden in onderlinge samenhang bestudeerd) en (3) een getrapte opzet (de meest verontreinigde ‘hot spots’ uit een eerste screening worden aan nadere analyses onderworpen). De opgedane kennis wordt gedeeld met de betrokken partijen en andere eindgebruikers d.m.v. een afsluitende workshop. Het project heeft een doorlooptijd van maximaal 1½ jaar.

De meeste baggerspecie, inclusief licht verontreinigde baggerspecie die vrijkomt bij onderhoud van watergangen, wordt verspreid op landbouwpercelen. Het in dit rapport beschreven onderzoek is opgezet om op praktijkschaal na te gaan of op dit moment de praktijk van het verspreiden van licht verontreinigde bagger meetbare effecten heeft veroorzaakt en aan te geven wat er in de toekomst kan worden verwacht bij voortzetting van de huidige praktijk. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat in de onderzochte klei- en veengebieden de praktijk van verspreiden van baggerspecie niet heeft geleid tot een sterke achteruitgang van de bodem. Achteruitgang is echter wel mogelijk als de praktijk van verspreiden meer opschuift in de richting van de kwaliteit die maximaal is toegestaan. Op basis van het onderzoek worden diverse aanbevelingen voor het beleid gemaakt.