Search

Bu çalışma, 2013 büyüme sezonunda, Hicaznar nar çeşidinin meyve kalite özelliklerinin bölgelere göre değişiminin belirlenmesi amacıyla Ege (İzmir, Aydın, Denizli), Akdeniz (Antalya) ve Güney Doğu Anadolu (Şanlıurfa) Bölgesinde bulunan toplam 9 bahçede yürütülmüştür. Bu amaç doğrultusunda ticari hasat zamanında alınan meyve örneklerinde meyve fiziksel (ağırlık, en boy, şekli indeksi, meyve kabuk oranı, kabuk kalınlığı, dane randımanı, meyve suyu randımanı ve kabuk rengi) ve biyokimyasal (SÇKM, TEA, pH, C vitamini , toplam fenolik ve fenolik bileşenler) özellikleri belirlenmiştir. Çalışmada bazı özelliler bakımından bahçeler arasında önemli farklar çıkmıştır. Elde edilen verilere göre meyve ağrılığı 259.8-740.8 g; meyve eni 77.78-110.51 mm; meyve boyu 69.14-96.48 mm; şekil indeksi 0.85-0.93; meyve kabuk oranı %43.57-51.32; kabuk kalınlığı 4.37- 5.54 mm; dane randımanı %48.68-61.91; meyve suyu randımanı %64.79-75.87; L değeri 38.55-48.25; a değeri 47.35-55.43; b değeri 17.07-24.27; SÇKM %15.67-18,80; pH 286-3.25; TEA %0.99-1.52; C vitamini 7.63-14.37 mg/100 g; toplam fenolik 1500-3010 mg GAE/100 mL; gallik asit 36.63-61.13 mg/L; kateşin 24.00-35.70 mg/L; klorojenik asit 57.50-95.97mg/L; kafeik asit 6.80-12.67 mg/L ve elajik asit 5.10-8.70 mg/L arasında değişmiştir. Çalışmada rakım ile kafeik asit hariç diğer meyve kalite özellikleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Rakım ile kafeik asit arasında doğrusal yönde bir ilişki (R2=0.5403) görülmüştür. Sonuçta en iri, kabuğu en kırmızı ve C vitamini içeriği en yüksek meyveler Antalya bölgesinde saptanmıştır. The objective of this study was carried out to determine the variation of fruit quality properties of Hicaznar pomegranate cultivar in the nine commercial orchards where located in Aegean (İzmir, Aydın, Denizli), Mediterranean (Antalya), and South East (Şanli Urfa) regions, in 2013 growing season. For this purpose, physical (weight, the size, shape index, fruit skin rate, skin thickness, grain yield, fruit juice yiel and skin colour) and biochemical (TSS, TA, pH, vitamine C, total phenolic and phenolic components) characteristics in the fruit samples which were taken in harvest time were determined. In the study, there was found significantly differences between the orchards for some evaluated characteristics. According to data the fruit weight was between 259.8 and 740.8 g, the fruit width was between 77.78 and 110.51 mm, the fruit height was between 69.14 and 96.48 mm, the shape index was between 0.85 and 0.93, the fruit skin rate was between %43.57 and %51.32, the skin thickness was between 4.37 and 5.54 mm, the grain yield was between %48.68 and %61.91 the fruit juice yield was between %64.79 and %75.87; L values were between 38.55 and 48.25, a values were between 47.35 and 55.43, b values were between 17.07 and 24.27 the total soluble solutes (TSS) were between %15.67 and %18,80; pH 286-3.25; the titrability acidity (TA) was between %0.99 and %1.52, ascorbic acid (vitamine C) was between 7.63 and 14.37 mg/100 g, the total phenolic was between 1500 and 3010 mg GAE/100 mL, gallic acid was between 36.63 and 61.13 mg/L, catechin was between 24.00 and 35.70 mg/L, clorogenic acid was between 57.50 and 95.97mg/L, caffeic acid was between 6.80 and 12.67 mg/L and ellagic acid was between 5.10 and 8.70 mg/L among the orchards. In the study, there was no a relationship between altitude and fruit quality parameters, except cafeic acid. It was found that there was a linear relationship (R2=0.5403) between altitude and cafeic acid. Finally, the largest, the reddest skin and the highest C vitamini content of fruit was found in Antalya region 75

145 ÖZET Türkiye'deki önemli arı ırk ve coğrafik tiplerin morfolojik özelliklerini belirleme ve Akdeniz Bölgesinde göçer arıcılık koşullarında performanslarını katılaştırmak amacı ile 1991-1993 yıllan arasında yürütülen bu araştırmada, Orta Anadolu Bölgesi (Ankara- Beypazan), Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi (Ardahan-Posof), Trakya Bölgesi (Tekirdağ- Saray), Marmara Bölgesi (Çanakkale-Gökçeada), Ege Bölgesi (Muğla-Femiye) ve Akdeniz Bölgesinde (İçel-Erdemli) yaygın yetiştiriciliği yapılan an genotipleri denemeye alınmışlardır. İki yıllık deneme süresi içerisinde Anadolu, Kafkas, Muğla, Gökçeada, Trakya ve Alata genotip gruplarının yaşama gücü oranlan sırasıyla % 100, % 80, % 100, % 100, % 80 ve % 100 olarak belirlenmiştir. Koloni populasyonu gelişimi olarak kabul edilen an ile kaplı ortalama çerçeve miktarı onbir dönem için Anadolu grubunda 7.54±0.37 adet, Kafkas grubunda 8.68±0.57 adet, Muğla grubunda 17.04±0.76 adet, Gökçeada grubunda 13.94±0.79 adet, Trakya grubunda 8.52±0.40 adet ve Alata grubunda 13.84±0.61 adet/koloni olduğu ve bu genotip gruplarında ortalama kuluçka üretim alanının sırası ile 1112.6*1 10.68 cm2, 1184.8±162.85 cm2, 2387.5±163.53 cm2, 2030.2±188.86 cm2, 1433.9±153.19 cm2 ve 1501.5±128.81 cm2/koloni olduğu saptanmıştır. Kolonilerin populasyon gelişimleri ile kuluçka üretim etkinlikleri, petek işleme etkinlikleri ve bal verimleri arasında pozitif ve yüksek (sırasıyla r=+0.S46, r=+0.917 ve r=+û.918) ilişkiler belirlenmiştir. Göçer analık koşullarında ortalama en yüksek kuluçka etkinliği Temmuz döneminde (3245.1 cm2), en düşük etkinlik ise Eylül (119.8) ve Ekim (157.7 cm2/koloni) dönemlerinde sağlanmıştır. Kolonilerin kuluçka etkinlikleri ile koloni populasyonu gelişimleri arasında r=+0.876 gibi pozitif yüksek ilişki saptanmıştır. Gruplarda altı dönemde belirlenen ortalama hırçınlık eğilimi testinde Kafkas ansının diğer gruplardan çok daha sakin olduğu belirlenmiştir. Kolonilerin populasyon gelişimleri ile hırçınlık eğilimleri arasında r=+0.539 gibi pozitif ve yüksek ilişki saptanmıştır. Deneme süresince Gökçeada genotipini temsil eden koloniler dışında doğal oğul veren koloni olmamıştır. Gökçeada genotipinin ise % 30 düzeyinde oğul verdiği ve oğula eğilimli olduğu belirlenmiştir.146 Kolonilerin yıllık ortalama bal verimleri Muğla, Alata, Gökçeada, Kafkas, Anadolu ve Trakya gruplarında sırasıyla 50.16±4.30 kg, 43.48±3.46 kg, 41.21±5.18 kg, 26.56±5.51 kg, 20.57±3.60 kg ve 15.94±3.40 kg/koloni olarak belirlenmiştir. Genotip grupların yaz sezon boyunca işledikleri temel petek ortalamalarına göre Muğla (7.55±1.256) ve Gökçeada (6.50±1.229) genotip grupları en yüksek, Anadolu grubu ise (0.75±0.364 adet/koloni) en düşük etkinliği göstermiştir. Ayrıca kolonilerin temel petek işleme etkinlikleri ile bal verimleri arasında r=+0.764 gibi pozitif yüksek ilişki bulunmuştur. Kışlama yeteneği Anadolu grubunda % 75.59±3.89), Kafkas grubunda % 69.33±7.25, Muğla grubunda % 64.25±2.90, Gökçeada grubunda % 72.90±3.66, Alata grubunda % 62.63±3.51 ve Trakya grubunda ise % 41.47±6.87 olarak saptanmıştır. Genotip gruplarda morfolojik özelliklerin karakterize edilmesi ve populasyonun genel tanımı için 41 karakterin belirlenmesi ve 31 karaktere uygulanan diskriminant analizde dördüncü tergit keçe bant genişliği, kıl uzunluğu, mumaynaları arası mesafe, cubital b damar uzunluğu, üçüncü tergit genişliği, tibia uzunluğu, kanat A4, B4, D7, Gl2, L13 ve 026 damar açı karakterlerinin gruplandırmada önemli oldukları belirlenmiştir. İlk iki diskriminant fonksiyonun toplam varyansın % 93.72 düzeyinde ayırım sağladıkları saptanmıştır. Genotip gruplar gerek ortak sınır ve gerekse ikinci en yüksek ihtimale göre yapılan sınıflandırılmalarında; Anadolu ile Muğla, Kafkas ile Muğla, ve Trakya ile Alata genotipleri birbirleriyle ilişkili bulunmuşlarsa da genotip gruplara ait örneklerin tümünün % 100 düzeyinde isabetle gruplandırıldıkları ve iç içe geçme (overtlaping) olmadığı belirlenmiştir. Genotip gruplara ait en küçük ve en büyük kanonik (canonical) diskriminant fonksiyon katsayılarının Anadolu genotipi için -1.9944 ile 2.0772, Kafkas genotipi için 0.0861 ile 3.3860, Muğla genotipi için -1.8313 ile 4.2487, Gökçeada genotipi için - 3.3215 ile 7.5392, Trakya genotipi için -5.6136 ile 0.2627 ve Alata genotipi için -7.0949 ile 1.3241 olduğu belirlenmiştir. Bu fonksiyonlar tarafından belirlenen merkezi (centroid) noktalar yardımıyla gelecekte Türkiye'de yetiştiriciliği yapılan önemli balansı (Apis meUifera L.) ırk ve ekotipleri kolonilerinin hangi genotip gruba ait olabileceklerinin tahmin edilebileceği bir sistem geliştirilmiştir. 147 SUMMARY This study was conducted to determine performances and the morphological characters of some important honeybee (A. mellifera L.) races and ecotypes in Turkey. Experimental colonies were collected from 6 different regions such as Central Anatolia Region (Ankara-Beypazan), North Eastern Anatolia Region (Ardahan-Posof), Marmara Region (Çanakkale-Gökçeada); Thrace Region (Tekirdağ-Saray), Aegean Region (Muğla-Fethiye) and Mediterranean Region (İçel-Erdemli). The survival rates of Anatolian, Caucasican, Muğla, Gökçeada, Thrace and Alata bees were found to be 100 %, 80 %, 100 %, 100 % 80 % and 100 % respectively during 2 years of experiment. The average number of frames covered with, bees were found to be 7.54±0.37, 8.68±0.57, 17.04±0.76, 13.94±0.79, 8.52±0.40 and 13.84±0.61 frames/colony; and the average amount of brood were found to be 1112.6ill0.68, 1184.8±162.85, 2387.5Ü63.53, 2030.2±188.86, 1433.9±153.19 and 1501.5Ü28.81 cm2/colony respectively. The mean brood rearing activity was found to be highest in Jury (3245. 1±1 76.65) and the lowest in September (119.8±18.72 cmVcolony). High and positive correlations were found between colony development and brood rearing activity, wax building and honey production (r=+0.546, r=+0. 917 and r=+0. 918 respectively). The average agressiveness of Anatolian, Caucasican, Muğla, Gökçeada, Thrace and Alata genotypes were also determined and the caucasican bees were found to be the most gentle ecotype among the others. A Positive and high correlation (r=+0.539) was found between the development of colony population and agressiveness. Only the Gökçeada genotype had a high swarming tendency (30 %) and other groups did not show any swarming activity, during 2 years of experiment. The average honey yields of Muğla, Alata, Gökçeada, Caucasican, Anatolian and Thrace genotypes were found to be 50.16±4.30, 43.48±3.46, 41.21±5.18, 26.56±5.51, 20.57±3.60 and 15.94±3.40 kg/colony respectively. Wax secretion and comb building was found to be different in different genotypes; the average wax building activities of Anatolian, Caucasican, Muğla, Gökçeada, Thrace and Alata were found to be 0.7S±0.364, L5(MMS> 7.3&1.25& ÜG±İ.229/148 2.28±0.563 and 4.37±0.459 combs/colony respectively. High and positive correlation (r=+ft 764) was found between wax building and honey production. The wintering ability of Anatolian, Caucasican, Muğla, Gökçeada, Thrace and Alata genotypes were found to be 75.59±3.89, 69.33±7.25, 64.25±2.90, 72.90±3.66, 41.47±6.87 and 62.63±3.51 % respectively. Total of 41 morphological characters measured biometrically in order to determine the characteristics of honeybee populations in Turkey. It was found that length of hair on tergite 5, width of tomentum on tergite 4, width of tergite 3, distance betwen wax mirrors, lenght of cubital vein b, angels on front wing venation (A4, B4, D7, G12, Li3 and 026) were significiantiy (P

Bu çalışmada, daha önce hijyenik davranış fenotipi yönünden üç generasyon seleksiyon uygulanmış Kafkas arı ırkı ebeveyn kolonilerinin dördüncü ve beşinci generasyonlarında bu davranışın değişim düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, hijyenik davranış düzeyi üç generasyon geliştirilmiş Kafkas arı ırkını (Apis mellifera caucasica Gorbatcshev) temsil eden koloniler kullanılmıştır. Dördüncü generasyonu oluşturmak üzere üçüncü generasyondan 9 ebeveyn (ana-baba) kolonisi seçilmiş ve bunlardan 122 kızkardeş ana arı yetiştirilmiş, beşinci generasyonu oluşturmak üzere dördüncü generasyondan ise 10 ebeveyn (ana-baba) kolonisi seçilmiş ve bunlardan 72 kızkardeş ana arı yetiştirilerek kolonilere kazandırılmıştır. Gelecek generasyonları oluşturmak için larva transferi ve suni tohumlama yöntemleri kullanılmıştır. Dördüncü ve beşinci generasyonların ortalama ölü pupa temizleme miktarı sırası ile 158.30±0.63 ve 159.90±0.71 adet/pupa/koloni belirlenmiştir. Ana kız regresyonu ve varyans analizi yöntemlerinden yararlanarak hesaplanan kalıtım derecesi katsayıları, dördüncü ve beşinci generasyonlar için sırası ile 0.112±0.096, 0.032±0.024 ve 0.60±0.25, 0.98±0.36 bulunmuştur. Generasyonlar üzerinden geniş anlamlı (GAK) kalıtım derecesi (h2) ise 0.33 ve 0.12 olarak belirlenmiştir. Bu iki generasyonda seleksiyon üstünlüğü (İ), 7.16 ve 6.02 ve genetik ilerleme (ΔG), 2.37 ve 0.71 bulunmuştur. Dördüncü ve beşinci generasyonların temizledikleri ortalama ölü pupa miktarlarının % 95'in üzerinde olduğu belirlenmiştir. Dolayısı ile Kafkas arı ırkında hijyenik davranışlı koloni/popülasyonu ıslahı için dört generasyonun yeterli olabileceği değerlendirilmiştir. This study aims, determine of change level of hygienic Behaviour of selected honey beecolonies of Caucasian Honey Bee in fourth and fifth generation. Used to determined and improved three generation in terms of dead pupa removal of Caucasian (Apis mellifera caucasica Gorbatcshev) honey bee. Selected nine colony used to daugther and mother from three generation to form four generation, twelve colony used to from four generation to five generation. In order to form to fourth generation, were selected 9 parents colony (mother and daughther) from third generation and were reared 122 sisters queen bee. In order to form to fifth generation, were selected 10 parents colony (mother and doughther) from fourth generation and were reared 72 sisters queen bee. Used to larvae rearing for next generation queen bee. Determined to average dead pupa removal fourth and fifth generation respectively 158.30±0.63 and 159.90±0.71 number/pupae/colony. Determined of heritability figure that used to regression coefficient and analysis of variance respectively from fourth and fifth generation 0.112±0.096, 0.032±0.024 and 0.60±0.25, 0.98±0.36, brood sense heritability (h2) 0.33 and 0.12. Selection superiority (İ) and genetic impression (ΔG) were determined as 7.16 and 6.02, 2.37 and 0.71. The fourth and fifth generations were determined to have a average dead pupae removal over of 95% and could be sufficient for hygienic behavior in the Caucasian honey bee race for four generations. 98

Bu çalışmada, Orta Karadeniz Bölgesi Giresun, Ordu ve Tokat illeri arı populasyonlarını temsil eden kolonilerden toplam 69 işçi arı örneğinde 41 karakterin morfolojik karakterizasyonu yapılmıştır. Morfolojik olarak toplam 42435 biyometrik ölçüm alınmıştır. Ayrıca, sezon içerisinde denemeyi tamamlayabilen 69 koloniye ait 6 dönemde kuluçka üretim etkinliği, 7 dönemde koloni populasyon gelişimi, 3 dönemde hijyenik davranış, 4 dönemde hırçınlık eğilimi ve sezon sonunda toplam bal verimi, populasyonun oğul eğilimi ve yaşama gücü belirlenmiştir. Kolonilerin erken ilkbahar gelişimi, hijyenik davranış ve bal verim özellikleri yönünden ortalama indeks değerleri hesaplanmıştır. Ortalama indeks değeri üzerinden üstün özelliklere sahip olan koloniler bir sonraki generasyonun ebeveynleri (anne ve baba) olarak seçilmiştir. Üç yöreyi temsil eden arı kolonileri bal verimi, kuluçka üretim etkinliği, koloni populasyon gelişimi, hırçınlık eğilimi ve 24. saatte hijyenik davranış karakterleri arasındaki farklılık önemli bulunmuştur. Genotip grupların dördüncü tergum (keçe bant) genişliği, metatarsus uzunluğu, metatarsus genişliği, metatarsal indeks, mum aynası uzunluğu, mum aynası genişliği, altıncı sternit genişliği, altıncı sternum indeks, kübital b kanat damar uzunluğu, D7, E9, G12, J16 ve O26 kanat damar açısı karakterleri arasında önemli varyasyon belirlenmemiştir. Giresun, Tokat ve Ordu illerinin yerli arıları olduğu iddia edilen kolonilerin, özellikle ıslahı amaçlanan bal verimi, erken ilkbahar gelişimi ve hijyenik davranış karakterleri bakımından aralarında önemli düzeyde varyasyon belirlenmiş ve bu karakterlerin ıslah amaçlı iyileştirilebileceği tahmin edilmiştir. In this study, morphological characterization were made of 69 bee samples representing 41 bee populations representing the bees populations of Ordu and Tokat provinces of Central Black Sea Region Giresun. A total of 42435 biometric measurements were made morphologically. In addition, the efficiency of hatchery production in 6 periods, colony population development in 7 periods, hygienic behavior in 3 periods, combat tendency in 4 periods and honey yield at the end of the season were determined and tendency viability of the population were determined. Colonies that passed all tests successfully were subjected to index selection in terms of early spring development, hygienic behavior and honey yield characteristics and colonies having superior characteristics in the population were selected as the parents of the next generation (mother and father). The differences in honey yield, hatchability, colony population development, aggressiveness and hygienic behavior at 24 hour were statistically significant among bee populations representing three regions. There were no sicnificant variation among the characters in, fourth tergum width, metatarsus length, metatarsus width, metatarsal index, wax mirror length, wax mirror width, sixth sternite width, sixth sternum index, cubital b wing length, D7, E9, G12, J16 and variation in O26 wing vein angle. Giresun, Tokat and Ordu honey bee genotypes had significants variation in terms of honey yield, early spring development and hygienic behavior characteristics. These genotypes should be improved in terms of these characteristics. 139

Bu çalışmada, Trakya Bölgesi Tekirdağ, Kırklareli ve Edirne ile Çanakkale ve Gökçeada arı populasyonunu temsil eden 110 işçi arı örneği toplam 41 morfolojik karakter yönünden tanımlanmıştır. Her örnekten 15 işçi arıda 41 morfolojik karakterin biyometrik ölçümü yapılmıştır. Yöre arısının günümüz koşullarında yeniden morfolojik karakterizasyonu ile birlikte bu yöre arısına özgü standart morfolojik tanımlama fonksiyon ve katsayılarını geliştirmek, herhangi bir genetik karışımın olup olmadığını ve bunun düzeyini belirlemek amaçlanmıştır. Beş yöreyi temsil eden işçi arı örnekleri arasında femur uzunluğu (Fe), mumsalgı yüzeyleri genişliği (MSG), kanat K19 damar açısı, arka bacak uzunluğu (ABU) ve altıncı sternit indeks (S6I) karakterlerince farklılık belirlenmemiştir. Diğer 36 morfolojik karakter yönünden önemli düzeyde farklılık bulunmuştur. Bölgenin yerli arısı için ayırt edici en önemli morfolojik karakter kıl uzunluğudur. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ arı örnekleri Çanakkale ve Gökçeada genotipi örneklerinden ziyade birbirlerine daha fazla benzer ve ayrı bir küme oluşturmuşlardır. Ayrıca, Trakya'daki üç ile (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) ait örnekler birbirleriyle belirli düzeyde çakışmışlardır (overlapping). Orijinal grupları temsil eden 110 işçi arı örneğinin doğru gruplandırma düzeyi %94.5'dir. Beş yöreye ait arı genotipleri Anadolu arısıyla morfolojik bir benzerlik göstermemiş ve üç farklı küme oluşturmuşlardır. This study was conducted in order to identify the 41 morphological characteristics of the honey bee (Apis mellifera L.) population in Thrace (Tekirdağ, Kırklareli and Edirne Province), Çanakkale province and Gökçeada Island. Total of 110 experimental worker honey bee samples were evaluated in relation to 41 morphological characteristics. A biometric measurement of 41 morphological characters was performed on 15 workers in each sample. It is aimed to improve the morphological characterization of the beehives of today and the standard morphological identification functions and coefficients specific to this beehive, to determine whether there is any genetic mixture and its level. There were no differences in the femur length (Fe), wax secretion surface width (MSG), wing K19 vein angle, hind leg length (ABU) and sixth sternit index (S6I) characters among the worker bee samples representing the five regions. There were significant differences between the 36 morphological characteristics except 5. The most discriminative morphological characteristic was the length of hair. The worker bee samples of Tekirdağ, Kırklareli and Edirne provinces were found more similar to each other than those of the Çanakkale and Gökçeada Island. In addition, the three samples from Thrace (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) overlap at a certain level with each other (overlapping). The correct grouping level of the 110 worker bee samples representing the original groups is 94.5%. Honey bee samples showed three different morphological clusters. It was found that there is no any morphological resemble of those honey bees to the A. m. anatoliaca. 101

Bu araştırmada, Türkiye'de arıcıların sosyo-ekonomik yapısını ve üretim etkinliğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma verileri basit tesadüfi örnekleme metoduyla seçilmiş 455 arıcılık işletmesinden 2012-2013 üretim yılı esas alınarak anket yoluyla ve alan çalışması esnasındaki gözlemlerle elde edilmiştir. Arıcıların sosyo-ekonomik yapısı, klasik ekonomik analizle ortaya konulmuştur. Üretim etkinliğinin belirlenmesinde öncelikle kümeleme analizi yardımıyla homojen gruplar oluşturulmuş ve takiben etkinlik skorları Veri Zarflama Analizi ile tahmin edilmiştir. Üretim etkinliği üzerine etkili olan faktörlerin ortaya konulmasında tobit modeli kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, arıcılığın, işletmelerin %64'ü için ana gelir kaynağı olduğunu göstermiştir. Yaygın olarak göçer arıcılık yapan ve ortalama 49 yaşında olan Türkiye arıcıları, 21 yıllık arıcılık deneyimine sahip olup ortalama 9 yıl örgün eğitim görmüşlerdir. Göçer arıcılık işletmeleri ortalama 1039 km yol kat edip, üç farklı noktada konaklama yaparak yıllık faaliyetlerini tamamlamaktadırlar. Arıcılar, ortalama dört arı hastalığından haberdardırlar. İşletmelerin %85'i hastalıkları önlemek için ilaç, %35'i ise ilaçla birlikte antibiyotik kullanmaktadır. Araştırmada ayrıca, Türkiye'de koloni başına bal veriminin 19,8 kg olduğu saptanmıştır. Bal üretiminde en önemli masraf unsuru işçilik masrafı olup, bunu besleme ve nakliye masrafları takip etmektedir. Bir kilogram balın maliyeti aile iş gücü ve yönetim karşılığı dahil edilmeksizin 6,4 ₺, dahil edildiğinde ise 8,1 ₺'dır. Ana arı üretim işletmelerinde ana arı maliyeti 9,7 ₺ ile 20,9 ₺ arasında değişmekte olup, ortalama 13,5 ₺'dır. İşletmelerin birim koloniden aile iş gücü ve yönetim karşılığı ise 186 ₺'dir. Likiditeleri ve borç ödeme yetenekleri olduğu saptanan arıcılık işletmelerinin yarısı, kredi kullanmaktadır. Etkinlik analizi sonuçları arıcılık işletmeleri için teknik etkinlik, kaynak dağıtım etkinliği ve ekonomik etkinlik skorlarının sırasıyla 0,84; 0,75 ve 0,63 olduğunu göstermiştir. Koloni başına gelir değişkeni tüm işletmeler için ekonomik etkinliği pozitif etkilemektedir. İşletme hareketliliği ve üretim amacı değişkenlerinin ekonomik etkinlik üzerine etkileri, işletme büyüklüğüne göre değişiklik göstermiştir. Göçer ve ana gelir amaçlı arıcılık küçük ve orta ölçekli işletmeler için ekonomik etkinliğini azaltıcı etkiye sahipken, büyük işletmeler için artıcı etkiye sahiptirler. Türkiye'de arı konaklama yerlerini ve buralardaki floraya göre belirlenen ideal koloni kapasitelerini içeren web tabanlı bir programın oluşturulması ve gençlerin arıcılığa özendirilmesi teknik etkinliğin yükselmesini sağlayacaktır. Arıcılıkta kullanılan antibiyotikler ve ilaçlar, gıda güvenliğinin sağlanması için etkin denetimlerle kontrol altına alınmalıdır. Arıcılara pazarlama, markalaşma, satış teknikleri, maliyet kontrolü, nakliye optimizasyonu konularında eğitimler verilmesi Türkiye arıcılığında ekonomik etkinliği artırabilecektir. The study was examined the socio-economic structure and measured the production efficiency of beekeepers in Turkey. The research data were collected by using well desingned questionarre from both randomly selected 455 beekeepers considering the 2012-2013 production year and field observations. Socio-economic structure of beekeepers was explored via classical economic analysis. When measuring production efficiency, following the forming homogeneous subgroups through cluster analysis, the efficiency scores were measured bu using Data Envelopmnet Analysis. Tobit model was used to explore the effects of efficiency determinants on economic efficiency. Research results showed that beekeeping was the main income for 64% of beekeepers. Turkish beekeepers, who were basically migratory and 49 years old, had 21 years of experience and 9 years of schooling. The migratory beekeepers traveled about 1039 kms and stayed at three different locations in a production year. The beekeepers were aware of four diseases of honey bee. 85% of the beekeepers used medicines to prevent diseases and 35% of them used also antibiotics together with medicines. Research results also showed that honey yield per colony in Turkey was 19,8 kg. Labor cost was the most magnificience cost component of honey production, and it was followed by the costs of feed and transportation. The production cost of per kg honey excluding unpaid labor expenses was ₺ 6,4, while that of covering unpaid labor expenses was ₺ 8,1. In producing queen bee businesses, the cost of the queen bee varied between ₺ 9,7 and ₺ 20,9 and it was ₺ 13,5 on average. Return to family labor and management per colony was ₺ 186. Half of the beekeepers had the satisfactory level of liquidity and solvency. Based on the result of the effiency analysis, scores of technical efficiency, allocative efficiency and economic efficiency were 0,84; 0,75 and 0,63, respectively. Variable of revenue per colony positively affected in the economic efficiency. The effects of the variables of colony mobility and purpose of production varied associated with the size of beekeeping on economic efficiency. Mobilty of the colony and main income aimed beekeping negatively affected the economic efficiency in small and medium size beekeepers while the case was reverse to large size beekeepers.To develop a web site which includes accommodation of honey bee in Turkey and the ideal colony capacity determined in accordance with the flora and encouraging young people to beekeeping may increase the technical efficiency. Antibiotics and medicine which are using in beekeeping should be taken under control with effective control for ensuring food safety. Training of beekeepers on marketing, branding, sales techniques, cost of control and optimization of transport topics may also increase economic effiency in Turkey beekeeping. 187

Bu çalışmada, Kafkas arı ırkı (Apis mellifera caucasica Gorbatcshev)'nın hijyenik davranış düzeyi belirlenmiştir. Ayrıca bu davranışın, koloniler arasındaki varyasyon düzeyi, kolonilerin Varroa bulaşıklık düzeyleri, koloni kuluçka etkinliği ve ergin işçi arı populasyonu, bazı çevresel faktörler (sıcaklık, nem ve karbondioksit), bal ve balmumu verimleri ile olan ilişkileri araştırılmıştır. Çalışmada 85 Kafkas ırkı arı kolonisinin Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında ölü pupa temizleme davranışları belirlenmiştir. Sıvı nitrojen yöntemi uygulanmış ve bundan 48 saat sonra ölü pupa sayımı yapılmıştır.Koloniler ortalama ölü pupa temizleme davranışları yönünden birbirlerinden çok önemli (P

Bu çalışmada Batı Karadeniz Bölgesi arı popülâsyonunun morfolojik özelliklerini belirlemek amacıyla Bolu Merkez, Bolu Gerede, Düzce Yığılca, Düzce Akçakoca, Zonguldak Ereğli, Sakarya Ferizli ve Sakarya Sapanca yörelerinden, 7 farklı işletmeden olmak üzere toplam 33 işçi arı örneği toplanmıştır. Her koloniden 30-40 kadar işçi arı örneği alınmış ve bunlardan rastgele seçilen 15 işçi arının farklı organları üzerinde 38 morfolojik karakterin ölçümü yapılmıştır.Beşinci tergit kıl uzunluğu (KU), dil uzunluğu (DU), femur uzunluğu (Fe), tibia uzunluğu (Ti), metatarsus uzunluğu (MU), altıncı sternit uzunluğu (S6U), altıncı sternit genişliği (S6G), sternum indeksi (S6İ), kanat uzunluğu (KU), kanat genişliği (KG), cubital a (A), cubital b (B), cubital indeks (Cİ), A4, B4, D7, E9, G18, J16, K19, L13, N23, O26 kanat damar açıları, mum salgı yüzeyleri genişliği (MSG) (P0.05).Ölçümleri yapılan morfolojik karakterlerin analizleri sonucunda bölgenin önemli bir balarısı (Apis mellifera L.) genetik materyaline sahip olduğu düşünülmektedir In this study, workerbee samples from 33 beekeepers in Bolu, Gerede, Düzce, Yığılca, Düzce Akçakoca, Zonguldak, Ereğli /Sakarya, Ferizli and Sakarya Sapanca/ were collected with the aim of determining the morphological characteristics of West Blacksea Region honeybee. Average 30-40 workerbee samples were taken from each hive and 38 morphological characteristics were measured at 15 randomly selected workerbees.Significant differences were determined among districts in terms of 5th tergit length, tongue length (TL), 6th sternit length (S6U), 6th sternit width (S6G), sternum index (S6I), wing length (KU), wingth width (KG), cubital a (A), cubital (B), cubital index (CI), A4, B4, D7, E9, G18, J16, K19, L13, N23, O26 wing vascular angles, wax secretion surface widths (MSG) (P0.05).This district is considered as an important honeybee (Apis mellifera L.) genetic center according to the analysis results of morphological characteristics mentioned above. 69

Bu çalışmada bal arıları (Apis mellifera L.)'nda kıl uzunluğu ve yoğunluğu üzerine mevsim ve yaşın etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Çalışma 2009 yılı Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında yürütülmüştür. Her ay 3'er koloni olmak üzere toplam 15 koloniden yararlanılmıştır. Çalışmada tarlaya çalışan ve çalışmayan işçi arıların kıl uzunlukları ve yoğunlukları belirlenmiştir. İşçi arılarda kıl uzunluğu ve yoğunluğu 0., 10., 20., 30., 40., ve 50. gün yaş dönemlerinde ölçülmüştür.İşçi arılarda kıl uzunluğu (mm) ve yoğunluğu (adet) hem aylara hem de yaşa göre önemli (P0.05) correlation within the hair length and month age and restricted or free to field. 52

Bu çalışmada, balarısı (Apis mellifera L.) kolonilerindeki temizleme davranışının mevsime bağlı değişimi incelenmiştir. Ayrıca, bu değişimin koloniler arasındaki varyasyon düzeyi ve koloni ergin işçi arı populasyonu, kuluçka etkinliği, sıcaklık, bal verimi ile olan ilişkileri araştırılmıştır. Çalışmada 90 arı kolonisinin Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında ölü pupa temizleme davranışları belirlenmiştir. Sıvı nitrojen yöntemi uygulanarak ölü pupa sayımı ilk 24 ve ikinci 24 saatlik sürede yapılmıştır.Kolonilerin pupa temizleme davranışları aylara ve sayım saatine göre farklılık göstermiştir. Koloniler en yüksek ölü pupa temizleme etkinliğini Temmuz ve Eylül aylarında göstermişlerdir. Bu iki ayda ortalama pupa temizleme miktarı sırasıyla 144.30±2.32 ve 146.98±2.62 adet pupa/koloni/48 saat olmuştur. En az pupa temizleme etkinliği ise sırasıyla 126.47±3.42 ve 131.28±3.52 adet pupa/koloni/48 saat ile Mayıs ve Ağustos aylarında belirlenmiştir. İlk 24 saatte ortalama 110.08±1.72 adet pupa/koloni ve % 66.72'si temizlenirken ikinci 24 saatte ise 28.09±0.93 adet pupa/koloni ve % 17.02'si temizlenmiştir (P0.05; r=-0.031) bulunmuştur.Koloniler mevsim içerisinde herhangi bir stres durumunda (bal hasadı, eşek arısı, arıcı kuşu, yer düzenleme) daha az ölü pupa temizleme etkinliği göstermişlerdir. This study was conducted to evaluate the effects of the season on the hygienic behavior of honey bee colonies. The relationships between removal of dead pupae and adult worker bee population, brood rearing activity, wax production, temperature and honey yield were also examined. The hygienic behavior (removal of dead pupae) of 90 honey bee (Apis mellifera) colonies was compared for 5 months. The liquid nitrogen technique was used in May, June, July, August and September.Dead pupae were counted after the first 24 hours and the second 24 hours from nitrogen application. The number of removed pupae was highly significantly correlated with the month (P

ÖZET ÇUKUROVA KOŞULLARINDA DOĞAL OLARAK ÇİFTLEŞTİRİLEN FARKLI GENOTİPLİ ANA ARILAR (Apis melüfera L.) İLE OLUŞTURULAN KOLONİLERİN TOKAT İLİ VE ÇEVRESİNDEKİ PERFORMANSLARININ BELİRLENMESİ Servet ARSLAN Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı Doktora Tezi 2003,79 sayfa Danışman: Yrd.Doç.Dr. Ahmet GÜLER Jüri :Prof.Dr.Mustafa Kemal ÖZSOY Jüri :Prof.Dr.Çetin FIRATLI - Jüri : Prof.Dr.Osman KAFTANOĞLU Jüri : Yrd.Doç.Dr.Ahmet GÜLER Jüri :Yrd.Doç.Dr.Zafer ULUTAŞ Muğla, Karniyol, Kafkas-TKV, İtalyan, Kafkas-Camili ve Tokat ansı genotiplerinin, 2001-2002 tarihleri arasında Tokat ve çevresinde gezginci arıcılık şartlarında performansları karşılaştırılmıştır. Deneme süresi boyunca Tokat, Muğla, Karniyol, Kafkas-TKV, İtalyan ve Kafkas- Camili genotip gruplarında 1. yıl yaşama oranlan sırasıyla % 100.00, 100.00, 100.00, 93.33, 93.33 ve 93.33; 2. yd ise %80.00, 80.00, 80.00, 78.57, 78.57 ve 78.57 olarak belirlenmiştir.II Araştırmadaki genotiplerin ortalama petek işleme etkinlikleri, birinci ve ikinci yılda önemli (p

ÖZET ÖNEMLİ BALARISI (Apis mellifera L.) GENOTİPLERİNİN ÜREME ÖZELLİKLERİ E)®!£0li/dAOTAS¥©fl ME3MCEE3 Hasan ALPAY Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 2001, 38 sayfa Danışman : Yrd. Doç. Dr. Ahmet GÜLER Jüri : Prof. Dr. Mustafa Kemal ÖZSOY : Yrd. Doç. Dr. Ahmet GÜLER : Yrd. Doç. Dr. Zafer ULUTAŞ İtalyan (A. m. ligusticd), Karniol (A. m. carnica), Kafkas (A. m. caucasicci) an ırkları ile Muğla ve Tokat yöresi an genotiplerinden 2001 yılı Mayıs - Ağustos döneminde Doolittle yöntemi ile yetiştirilen ana anlar; larva kabul oranı, ana an çıkış oranı, çiftleşme öncesi ağırlığı, çiftleşme oranı, çiftleşme öncesi süre, çiftleşme sonrası canlı ağırlığı, spermateka çapı, spermateka hacmi ve depolanan spermatozoid miktan karakterleri yönüyle incelenmişlerdir.Genotiplerin yumurtlama öncesi süreleri, spermateka çapı ve spermateka hacmi yönünden aralarında önemli düzeyde farklılık görülmüş ve dönemlerin de larva kabul oranı, yumurtlama öncesi süre, sperm kesesi hacmi ve spermatekadaki depolanan spermatozoid miktarı üzerine önemli etkilerinin olduğu saptanmıştır. İtalyan, Camili, Muğla, Tokat ve TKV ana arıları birbirlerine yakın değerde yumurtlama öncesi süreye sahip olurken (sırasıyla 12.28±0.23, 13.04±0.45, 12.11±0.23, 12.48±0.31 ve 13.07±0.30 gün), Karniol ırkı ana arıları ise en geç (15.04±0.23 gün ) çiftleşen ana anlar olmuşlardır. Tokat genotipi 0.842±0.027 mm3 ile en yüksek spermateka hacmine sahip olurken, Camili genotipinin ise 0.728±0.025 mm3 ile en küçük spermatekaya sahip olduğu belirlenmiştir. En yüksek spermatozoid miktarı 5.99±0.19 milyon adet ile İtalyan genotipi ana arılarında, en düşük ise 5.08±0.18 milyon adet ile Kafkas Camili genotipinde saptanmıştır. Anahtar Kelimeler : Balansı, Apis mellifera L, Genotipler, Üreme Özellikleri. Ill ABSTRACT THE REPRODUCE CHARACTERISTICS OF THE IMPORTANT HONEYBEE (Apis mellifera L.) GENOTYPES Hasan ALPAY Gaziosmanpaşa University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Animal Science Masters Thesis 2001, 38 Page Supervisor : Asst. Prof. Dr. Ahmet GÜLER Jury : Prof. Dr. Mustafa Kemal ÖZSOY : Asst. Prof. Dr. Ahmet GÜLER : Asst. Prof. Dr. Zafer ULUT AŞ Queen honey bees (Apis mellifera L.), belong to Italian, Carniolan, Northeast Anotolia race Caucasion ecotypes TKV and Camili and Muğla and Tokat genotypes were raised with Doolittle method between May and August in 2001. The genotype were investigated with respect to characteristics as larva accept ratio, preoviposition period, weight of after mating,the diameter of spermatheca, the volume of spermatheca and the number of spermatozoa in per spermatheca.IV There were significant differences among genotypes in terms of the volume of spermatheca,diameter of spermatheca and preoviposition period. Also, it was found that period had significant effect on spermatheca volume, the number of spermatozoa preoviposition period and larva accept ratio. Preoviposition period of queen bees of Ligustica, Camili, Muğla, Tokat and TKV genotypes were similar to each other (12.28±0.23, 13.04±0.45, 12.11±0.23, 12.48±0.31 and 1 3.07±0.30 respectively), but the Carnica genotype had longer preoviposition period than other genotypes (15.04+0.23). Tokat genotypes had the biggest spermatheca volume. However Camili genotype had the smallest one. The number of spermatozoid in per spermatheca was the highest in Ligustica queen honeybees and the lowest in Camili. Key Words : Honeybee, Apis mellifera L., Genotypes, Reproduce characteristics. 38

BAL ARISI (Apis melUfera L./NDA FARKLI KOLONİ POPULASYONU BÜYÜKLÜĞÜNÜN POLEN ÜRETİMİ ÜZERİNE ETKİSİ ÖZET Bal ansı (Apis melUfera L.) kolonileri tarafından yavru yetiştirme ve larvaların beslenmesi amacıyla farklı çiçeklerden toplanan polenin çok önemli biyolojik özellikleri bulunmakta olup, bu özelliklerinden dolayı insanların bu ürüne büyük talepleri bulunmaktadır. Çok önemli bir besin maddesi olan polenin üretiminin, hangi üretim faktörlerinde daha yüksek olduğunun tesbiti maksadıyla, Samsun koşullarında yapılan bu araştırmada; herbiri 2 yaşında ana anlara sahip mevcut 60 adet koloni kullanılmıştır. Kolonilere polen tuzağı adı verilen ve poleni toplamakta kullanılan aletler 17:00-18:00 saatleri arasında yerleştirilmiş ve bir sonraki gün 11:00-12:00 saatleri arasında toplanmıştır. Tuzaklar, her koloniye birer gün aralıklarla yerleştirilmişlerdir. Toplanan polenler uygun şartlarda tartılarak muhafaza edilmiştir. Populasyon gücü 7, 10, 13, 16 ve 19 çerçeveli an kolonilerinde üretilen ortalama polen miktarlan sırasıyla; 19.24±2.99, 20.05±1.64, 30.16±2.66, 24.50±3.74 ve 25.36±6.64 g/koloni/ l/2gün olarak bulunmuştur. Ayrıca, 10 farklı dönem için ortalama polen verimleri sırasıyla; 7.59±4.73, 11.93±3.89, 32.05±3.61, 26.04±3.13, 13.31±3.61, 39.34±3.10, 20.52±3.28, 20.20±3.08, 19.29±3.74 ve 20.53±4.32 g/koloni/l/2gün olarak belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucu, toplanan polen veriminin koloni populasyonu büyüklüğüne bağlı olarak önemli düzeyde (P < 0.05) farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Değişik dönemler dolayısıyla hava şartlan ile toplanan polen miktan arasında çok önemli düzeyde (P < 0.01) farklılık olduğu tespit edilmiştir. En yüksek polen verimi ortalama 30.16±2.66 g/koloni/ l/2gün ile 13 çerçeve anlı kolonilerden 16°C sıcaklıktaki güneşli ve yağışsız havalarda elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bal ansı (Apis melUfera L./ polen tuzağı, polen, koloni populasyonu büyüklüğü, dönemler Ill EFFECTS OF DIFFERENT COLONY POPULATION GRAVITY ON POLLEN PRODUCTION IN HONEY BEE (Apis mellifera L) ABSTRACT Pollen collected from different flowers by honeybee (Apis mellifera L.) colonies for brood rearing and feeding larvaes have very considerable biological traits and for this reason it can be used in some ilness treatments. In this study at Samsun conditions, it was aimed to determine pollen amounts produced at different production units. Pollen was collected from colonies and weighed. Average amounts of pollen at 7, 10, 13, 16 and 19 frames covered with bees, were found as 19.24±2.99, 20.05±1.64, 30.16±2.66, 24.50±3.74 and 25.36±6.64 g/colony/l/2day respectively. In addition, for determine effect of different periods, average of pollen at 10 different periods from 23.04.1999 to 03.06.1999, were found as 7.59±4.73, 11.93*3.89, 32.05db3.61, 26.04±3.13, 13.31±3.61, 39.34±3.10, 20.52±3.28, 20.20±3.08, 19.29±3.74 and 20.53±4.32 g/colony/l/2day respectively. Data obtained from the study showed that colony population size have significant effect on amounts of collected pollen (P < 0.05). It was determined a very significant relationship and differences between amounts of collected pollen and different periods, consequently environmental conditions (P < 0.01). The highest pollen production was obtained from the 13 frames covered with bees colonies and at heat of 16°C, sunny, unrainy weathers, of30.16±2.66 g/colony/l/2day. Key Words: Honeybee (Apis mellifera L.), pollen trap, pollen, colony population size, periods. 41

Bu çalışmada Samsun Gelemen Tarım işletmesindeki 12 baş Siyah- Alaca, Karaköy Tarım İşletmesindeki 13 baş Jersey ırkı ineğin kan plazması Zn, Cu, Ca, Mg ve K düzeyleri ile gebe kalıp kalmama ve bu minerallerin tohumlama ve 21. gün kan plazması seviyelerindeki değişimler irdelenmiştir. Doğum sonrası ilk ve üçüncü (daha önce iki kere tohumlanmış ve gebe kalmamış) kızgınlıkta sun'i tohumlama esnasında ve 21. günde olmak üzere ikişer defa kan örnekleri alınmıştır. Örnekler hayvanların gebe kalıp kalmamasına göre gruplara ayrılıp kan plazması mineral madde düzeyleri tespit edilmiş ve karşılaştırılmıştır. Kan plazması Zn düzeyleri gebe kalan jersey ineklerde 32.56±1.94 nmol/l, gebe kalamayanlarda 26.57±0.94 ^mol/l (P 0.0.5) olarak gerçekleşmiştir. Kan plazması Ca, Mg, Cu, Ca/Zn düzeyleri, her iki ırkın gebe kalan ve kalmayanları arasında farklılık göstermemiştir (P>0.05). Kan plazması K/Zn düzeyleri hem jersey hem de siyah-alaca ineklerde gebe kalan ve kalmayanlar arasında önemli fark göstermiştir (P Cu/Zn sadece siyah-alaca ineklerin gebe kalan ve kalmayanları arasında önemli bulunmuştur (P Her iki ırkta da tohumlama anında ve 21. gündeki kan plazması mineral madde düzeyleri arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Jersey, Siyah-Alaca, mineral madde, gebe kalma, kısırlık. In this study, in which 12 Holstein - breed cows 13 at Samsun Gelemen State farm and 13 Jersey - breed Cows at Karakoy state farm were used, it was aimed to determine the effects of blood plasma Zn, Ca, K, Mg and Cu levels on fertilisation and also to determine the changes of these mineral substance at artificial semination and at 21st day. With this aim, blood samples were taken from cows at 1st and 3rd estrus (from the cows, which couldn't be fertilised thought they were seminated twice). Samples were allocated into groups according to the pregnancy situations of cows from which they were taken and then the blood plasma mineral levels were determined and compared. Blood plasma Zn levels were 32.56±1.94, 26.52±0.94 umol/l. For pregnant Jersey cows and nonpregnant Jersey cows (P 0.05), respectively. Blood plasma Ca, Mg, Cu, Ca/Zn levels were not different between pregnant and nonpregnant cows for both of the breeds. There were significant difference between pregnant and nonpregnant cows in terms of blood K/Zn levels for both of the breeds (P The differences in terms of Cu/Zn levels were found significant between pregnant and nonpregnant Holstein cows (P For both of the breeds, the mineral levels at semination and 21st day were not different (P>0.05).Key Words: Jersey, Holstein, mineral substance, pregnancy, sterility 46

ÖZET Bu araştırmada, kontrol günü ve 305 gün süt verimleri, laktasyon yağ, TKM ve YKM verim ve oranları üzerine, buzağılama mevsimi ve laktasyon sırası faktörlerinin etkilerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla, Karaköy Tarım İşletmesi'nde yetiştirilen 1-4. laktasyon sırasındaki toplam 61 adet Jersey sığırına ait, aylık süt kontrol günlerindeki sabah süt verimleri, sütlerden alınan örneklerde belirlenen yağ, toplam kuru madde (TKM), yağsız kuru madde (YKM) verimlerine ait veriler ile her deneme hayvanının laktasyonunun ilk 10 ayındaki aylık süt verim kontrol sonuçları ile işletmeye ait yetiştirme kayıtlarından yararlanılmıştır. Araştırmada, kontrol günü ve 305 gün süt verimi, laktasyon yağ, TKM ve YKM verim ortalamaları 1-4. laktasyon sırasındaki hayvanlar için sırasıyla, 10.0±2.45, 2914.0±808.0, 131.4±39.25, 377.2±104.8 ve 245.8±67.01 kg, laktasyon yağ, TKM ve YKM oranı ortalamaları ise 4.5±0.48, 12.9±0.67 ve 8.4±0.35 kg olarak saptanmıştır. Yapılan varyans analizi sonucu laktasyon sırası ve buzağılama mevsiminin incelenen özellikler üzerine istatistiki olarak etkilerinin olmadığı tespit edilmiştir. Bu nedenle incelenen özellikler için herhangi bir standardizasyon yoluna gidilmemiştir. Sonuç olarak, bu araştırmada, laktasyon sırası ve buzağılama mevsiminin kontrol günü ve 305 gün süt verimleri ile laktasyon yağ, TKM ve YKM verim ve oranları üzerine istatistiki olarak bir etkisinin olmadığı anlaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Jersey, laktasyon sırası, buzağılama mevsimi, süt verimi, yağ verimi. HI ABSTRACT THE EFFECT ON MILK, FAT AND NON FAT SOLID MATTER OF CALVING SEASON AND LACTATION STAGE AT JERSEY COWS RAISED IN KARAKÖY STATE In this research, it was aimed to determine the effect of lactation stage and calving season on 305-day milk yield, milk fat total dry matter (TDM) and solids non fat (SNF) contents in Jersey cows. For this purpose, the data obtained from 61 Jersey cows raised at Karaköy State Farm (23 in 1st lactation; 16 in 2nd lactation, 12 in 3rd lactation and 10 in 4th lactation). Analysis of variance showed that lactation stage and calving season had no effect on the traits mentioned above (P>0.05). For this reason, the data related to traits weren't standardized. While 305-day milk yield, fat TDM and SNF yield averages were found as 10.0±2.45, 2914.0±808.0, 131.4±39.25, 377.2±104.8 and 245.8±67.01 kg, for the animal at 1st-4th lactation stage, lactation fat, TDM and SNF rate averages were found as 4.5±0.48, 1 2.9±0. 67 and 8. 4±0.35 respectively. As a result, it was concluded that lactation stage and calving season had no effect on control and 305-day milk yield and lactation fat, TDM and SNF yields and rates (P>0.05). Key words: Jersey, lactation stage, calving season, milk yield, fat yield. 47