Search

Bu tezde H. 1321 (M. 1902-1903) yılına ait 2166 numaralı Şer'iye sicilindeki belgelerin öncelikli olarak transkripsiyonu yapılmış ve bu belgeler numara sırasına göre değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmamızın giriş kısmında Zonguldak'ın coğrafî, tarihî, idarî ve ekonomik özellikleri ile ilgili geniş bilgilere yer verilmiştir. Daha sonra birinci bölümde Osmanlı Devleti'nde kadılık teşkilatının nasıl olduğu, şer'iyye mahkemelerinin Osmanlı hukukundaki yeri ve şer'iyye sicillerinde hangi tür belgelerin bulunduğu, ikinci bölümde ise bizim ele aldığımız 2166 numaralı Şer'iye sicilinde benzer veya farklı belge türlerinin bulunup bulunmadığı analiz edilmiş, ikinci bölümün devamında şeri'iye sicilinde geçen Zonguldak'a bağlı kaza, nahiye, karye ve mahalleler ile sosyal yaşam içerisinde yer alan Müslüman - Gayri Müslim kadın, erkek isimleri, devlet adamlarının isimleri, takma isimler, meslek isimleri tablolar halinde verilmiş, üçüncü bölümde ise belgeler hakkında kısa özetlere yer verilmiştir. Yine belgeleri daha iyi anlamak ve analiz edebilmek adına bu belgelerde geçen Arapça sayılar, hicrî ve rumî takvimler de tablolaştırılarak verilmiştir. Son aşamada ise elde edilen verilerin genel bir değerlendirilmesi ve karşılaştırılması yapılarak çalışmamız bitirilmiştir. In this thesis, the documents in the Sharia Register numbered 2166 belonging to H.1321 (J. 1902-1903) were primarily transcribed and these documents were taken into consideration in number order. In the introduction part of our study information was given about the geographical, historical, administrative and economic characteristics of Zonguldak.Then, in the first part, how the Kadi organization in the Ottoman Empire, the place of the Sharia courts in Ottoman law and what kind of documents are in the Sharia records, in the second part of the Sharia numbered 2166 which we have examined,analyzed whether there are similar or different types of documents ,in the continuation of the second part of the Shari'iye in the record of township, sub-districts, karyes and neighborhoods in the social life of Muslim-Non-Muslim women, men's names, names of statesmen, aliases, and occupational names in the registry are given in tables. In the third section, brief summaries of the documents are given. . In order to better understand and analyze the document, Arabic numerals, hijri and rumi calendars are also tabulated. In the last stage, a general evaluation and comparison of the obtained data has been completed.Keywords: Zonguldak, Sharia Register, Law, Kadi, Court 232

Osmanlı Devletinin sosyal ve ekonomik tarihinin önemli kaynaklarından biri, şer'iyye sicilleri ve genellikle bu sicillerin içerisinde kayıtlı olan terekelerdir. Şer'iyye sicilleri aynı zamanda ait oldukları yerleşim yeri için de önemli bir şehir tarihi kaynağıdır. Siciller, ilgili kişilerin kasabası, köyü veya mezrasının idari açıdan nereye bağlı olduğunu, eski yer ve bölge isimlerini, ailelerin kullandıkları eşyaları, giyim kuşamları, evlerinin yapısını, kişi sayılarını, isimlerini, unvanlarını, mensubiyetlerini, uğraş alanlarını, ürettikleri ve tükettiklerini, yapılan ticareti ve ekonomik durumlarını barındırması açısından yerleşim yeri ile ilgili genel bilgilere ulaşmayı sağlayacak temek kaynaklardır. Bu bağlamda Savur Kazasının sosyal ve ekonomik hayatını ortaya koymak için 5 Mayıs 1900 ile 18 Mart 1907 tarihlerini kapsayan 233 numaralı Savur şer'iyye sicili, çalışmanın ana kaynağını oluşturmuştur.Bu çalışma giriş üç bölüm ve sonuç kısımlarından meydana gelmiştir. Giriş kısmında konumuza kaynaklık eden Savur şer'iyye sicili şekil ve içerik yönünden tanıtılmıştır. Bölgenin demografik yapısını, idari yapısını ve tarihsel süreç içerisindeki rolünü anlamak için kısa tarihçe verilmiştir. Ayrıca Savur'un bölgedeki stratejik konumu, ticaret yolları ve yürütülen tarım faaliyetleri açısından tarihi coğrafya açıklanmıştır. Birinci bölümde gündelik hayat içerisinde toplumun en küçük birimi olan aile ele alınarak aile yaşantısı, aile bireyleri arasındaki ilişkiler ve anlaşmazlıklar üzerinden toplumsal yapı çözülmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde Savur halkının yaşam alanları, yaşadıkları evlerin özellikleri, evlerde kullanılan eşyalar, süs ve giyim eşyaları ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Savur'da ekonomik faaliyetler içerisinde yetiştirilen ve ticareti yapılan tarım ürünleri, üretimde kullanılan tarım aletleri, üretimde hayvan varlığı ve tüketilen gıdalar ele alınmıştır.Anahtar kelimeler: Savur, Avine, ġer‟iyye Sicili, Tereke One of the main resources of the social and economic history of the Ottoman State is the registries of religious courts and the heritages which are generally recorded within these registries. These registries are also main history resources for the places they are located. The registries are the major resources, which provide access to general information of a certain place and shows where this town, village or hamlet is officially annexed to, the names of ancient places and regions, the materials used by families, their clothing, structures of their dwellings, number of people, their names, titles, origins, occupations, productions and consumptions, trade and economic status. In this aspect the main resource of this study, which aims to show the socio-economic life of the district of Savur, is the Savur Religious Court registry numbered 233 and covering the period between 5 May 1900 and 18 March 1907.This study consists of an introduction, three sections and conclusion. In the introduction part, Savur Religious Court registry is introduced in terms of form and contents. A brief history is presented to understand the demographic status, administrative structure and the role of the region within the historical process. In addition, the historical geography is presented in terms of strategic position of Savur in the region, trade routes and agricultural activities. In the first section, family, which forms the smallest unit of the society is addressed and the social structure is studied via family life, relations between family members and the disputes. In the second section, the social environment, features of their dwellings and the materials, ornaments and clothes used are studied. In the third section, agricultural products produced and used for trading in Savur, agricultural tools used in production, the livestock existence in production and the foods consumed are mentioned.Keywords: Savur, Avine, Religious Court registry, Heritage 160

Şer'iyye sicilleri Osmanlı Devleti'nin siyasî, idarî, içtimâi, malî, iktisadî, ticarî, askerî v.b. pek çok açıdan bilinmeyen veya noksan kalmış yönlerini incelemek isteyen araştırmalar için temel dayanak niteliği taşımaktadır. Çalışmamız Osmanlı tarihi ve kültürünü aydınlatılması bakımından önemli bir yere sahip olan (H. Recep 1326/M. Temmuz-Ağustos 1908/H. Ramazan 1328/M. Eylül-Ekim 1910) tarih aralığını kapsayan 13 numaralı Nevşehir Şer'iyye mahkemesi kayıtlarını içermektedir. 13 Numaralı Nevşehir Şer'iyye Sicili 248 sayfa olup, defterin 140 ve 248. sayfa aralıkları çalışılmıştır. Sicilde alacak-verecek davaları, vasi tayini, hırsızlık evlilik, miras, nafaka ve boşanma gibi konular yer almaktadır. Bu belgelerde karışık halde toplam 363 adet hüküm bulunmaktadır. Bu hükümlere dayanarak bahsedilen dönemde Nevşehir'in, sosyal, ekonomik, Kültürel ve idârî durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Şer'iyye Sicili, Nevşehir ve Hukuk. Şeriyye records are the main sources for researchers who want to investigate the Ottoman Empire according to political, potential, social, financial, economic, commercial, military, etc. aspects of the unknown and deficient in many respects. Our study includes the court records, recorded in Nevşehir that covering the dates between H. Recep 1326/M. July-August 1908 Ramadan 1328/M. September-October 1910, from Şeriyye Records which has an important place in the Ottoman history and culture. The number 13 of Nevşehir Şer'iyye records has 248 pages and notebook pages between 140-248 have been studied. There are 360 documents in the registry or record, such as cases that will give receivables, guardianship, theft, marriage, inheritance, alimony and divorce. With these documents tried to put forward the social, economic, cultural and administrative situation of Nevşehir in the direction of the notebook. Key Words: Şer'iyye Records, Nevşehir, Ottomon Empire end Law. 525

Tez konusu olan 199 Numaralı Mahmûd Paşa Mahkemesi Şer'îyye Sicili çerçevesinde elde edilen bilgiler ışığında oluşmaktadır. Tarih boyunca önemli bir konuma sahip olan İstanbul şehrini çok sayıda imparatorluk ve kültüre başkentlik yapmış olmasından ötürü hem konumuyla hem de sahip olduğu tarihi zenginlikleriyle araştırılmaya değer görülmüştür. Bu doğrultuda Osmanlı tarihiyle ilgili doğru bilgilere ulaşılmasını sağlayan birinci elden kaynak olan şeriyye sicilleri bu amaç uğrunda en kayda değer kayıtlar olarak kabul edilir. Bu tez çalışmasında H.1322-1324/M.1904-1906 yılları arasındaki İstanbul'un Sur İçi'ndeki Mahmûd Paşa Semti'ndeki Mahmûd Paşa Camisi'nin avlusunda icra edilen Mahmûd Paşa Mahkemesi Şer´îyye Sicili'ne ait davaların bulunduğu 199 Numaralı Şer´îyye Sicili'nin transkripsiyon ve değerlendirilmesi ile elde edeceğimiz yeni bilgilere ulaşılması hedeflenmiştir. The information obtained in the thesis of Mahmûd Pasha Court 199 Numbered Record, occurs in the light. Istanbul, which has a important position throught history, has been the capital of many emğires and cultures. Due to these qualities, it has been seen to be explored with its historical richness that it has both its position and its ownership. In this respect, first-rate sources of sherries, which provide the right information about Ottoman history, are regarded as the most valuable record his purpose. In this thesis study, the transcription of the registry number 199 where the cases belonging to Mahmud Pasha Court Sharia Record the courtyard of the Mahmud Pasha Mosque in Mahmud Pasha District in Istanbul, which is between 1322-1324/1904-1906, and to obtain new information to be obtained through evaluation. 296

Şer'iyye sicilleri, kadılar tarafından yazılan ve mahkemedeki her türlü hükmün, merkezle yapılan yazışmaların ve önemli evrakların kaydedildiği defterlerdir. Hüccet, mürasele, ilam, maruz gibi kadı tarafından inşa edilen belgelerin yanı sıra ferman, buyruldu, tezkere, temessük gibi merkezden gelen belgeler şer'iyye sicillerinde yer alan belgelerdir. Bu belge çeşitliliği sicilleri Osmanlı tarihi ve şehir tarihi ile ilgili siyasi, sosyal, ekonomik, idari, hukuki, askeri birçok konuda bilgi edinmemizi sağlayan en önemli arşiv evrakından biri yapmıştır. Bu nedenle şer'iyye sicilleri -özellikle şehir tarihçiliği alanında- Osmanlı tarihini çeşitli yönleriyle araştırmak isteyen tarihçiler için başvurulması gereken bir kaynaktır.Karaferye, tarih boyunca birçok devletin egemenliği altına girmiştir. Osmanlı Devleti döneminde Selanik vilayetine bağlı bir kaza olan Karaferye, verimli toprakları üzerinde üretilen zirai ürünler, ufak çaplı sanayisi ve Selanik'e yakın bir konumda olmasının etkisiyle üretilen ürünleri ihraç edebilmesi burayı balkanlardaki önemli merkezlerden biri haline getirmiştir. Ancak Osmanlı Devleti'nin Balkan Savaşları'ndan yenik ayrılmasının ardından Atina Anlaşması ile Yunanistan'a bırakılmıştır. Tezimize konu olan 94 (552) numaralı ve 1924 tarihli Karaferye şer'iyye sicili, tamamen günümüz harflerine çevrilmiş ve sicilde yer alan hükümlerin değerlendirmesi yapılmıştır. Şer'iyye sicili yazıldığı tarih itibariyle Karaferye'nin Osmanlı hakimiyetinden çıkışından sonraki dönemini kapsamaktadır. Sicil bu dönemde Karaferye'de yaşamış Müslümanlar hakkında bilgi vermektedir. Şer'iyye sicilinde 1915-1924 yılları arasında kaydedilmiş vasi tayini, vakıflarla ilgili meseleler, miras taksimi, nafaka, boşanma gibi birçok konu hakkında 228 adet hüküm bulunmaktadır. Bunların çok büyük çoğunluğunu vasi tayini ve vakıflarla ilgili hükümler oluşturmaktadır. Sicilde yer alan hükümler konularına göre tasnif edilerek tablolaştırılmıştır. Ayrıca sicilde adı geçen mimari eserler, mahalle adları, kaza ve köy isimleri belirtilmiştir. Kadi registers were the books that were written by Kadi, which includes verdicts on the Islamic court, correspondences with the government and the important documents. Kadi registers, as well as contains documents like Hüccet, mürasele, ilam, maruz which were written by Kadi, also includes documents that were sent by the government such as tezkere, temessük, ferman, buyruldu. These variety of documents make court records the most important archive documents to get information about Ottoman's social, political, economical, judicial, administrative and military history as well as its province's history. Therefore, kadi registers -especially on urban history- is a must known source for those historians who wants to research Ottoman History from different perspectives.Throughout the history, Karaferye were controlled by different empires. During the Ottoman Empire era Karaferye, which was a province of Selanik, due to its geographical location, fruitful lands and small-scale industry, was an important center in the Balkans. Later, Karaferye was given to Greece with the Treaty of Athens right after Ottoman Empire's defeat in the Balkan Wars.In this thesis, numbered 94 (552) and dated 1924 Karaferye court record were completely translated and evaluated. This court record, by the time it was written, takes account of the period after the Treaty of Athens and gives informatin about muslims who lived in Karaferye. In this court record, there are 228 verdicts that were recorded between 1915-1924 related to appointment a guardian, issues about foundations, heritage distribution, alimony, divorce. Most of them are the verdicts about appointment a guardian and issues about foundations. All verdicts in this court record were classified according to their subject and they were shown in a table. Also all architectural structures, names of neighborhoods, province and village names were indicated. 297

Bu çalışmada geç dönem Osmanlı Urfa'sında özellikle Müslüman kadının yaşantısı, sosyo-ekonomik statüsü ve mahrem sınırları incelenmektedir. Tezin ana amacı Urfa kadınının toplumsal hayattaki sınırlarını anlamaya çalışmaktır. Bu sebeple şehrin kadınlara bakan yönüyle sosyal, ekonomik ve mekânsal yönü mercek altına alınmıştır. Böylece kentin imkânlar dâhilinde sunduğu verileri mekân-insan ilişkisi düzleminde kadın perspektifinden açıklamak mümkün olmuştur. Osmanlı mahkeme kayıtları olan şer'iyye sicilleri toplumun her tabakasına mensup insanların dünyasını anlamak için büyük önem taşımaktadır. Urfa şer'iyye sicilleri de zengin muhteviyatıyla yereldeki kadının dünyasını belli ölçüde sunacak önemli ipuçlarını içermektedir. Dolayısıyla çoğunlukla 1845-1915 yıl aralığını kapsayan sicillerin kullanıldığı bu çalışmada özellikle Müslüman Urfa kadını ile ilgili sorunsal çerçeve tespit edildikten sonra metne soru sorarak ve çözümleme yaparak etraflıca bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.Sicillerden, diğer bazı arşiv kaynaklarından, fetvalardan, seyyahların ve dönemin tanıklarının gözlemlerinden elde edilen veriler Urfa'da kadının geçmişini ele alırken öncesiyle veya güncelle bir devamlılığın ya da kopukluğun olup olmadığı hususunda bizi yönlendirdi. Buradan hareketle ulaştığımız sonuçlar Urfa toplum okumalarına ve Osmanlı dönemi taşra kadınının dünyasını öğrenmeye dair katkı sağlayacaktır.Anahtar Sözcükler: Osmanlı, Urfa, Kadın, Şer'iyye Sicilleri, Sosyal Yaşam. In this study; experience, socio-economic status and intimate borders of Muslim woman in the late Ottoman Urfa are examined. The main aim of the thesis is to try to understand the social life limits of Urfa woman. For this reason, the social, economic and spatial aspects of the city facing the women have been examined. Thus, it was possible to explain the data presented by the city within the scope of the space-human relationship from the perspective of woman.Sharriya records, which are Ottoman court records, have great importance to understand the world of people from every layer of society. With its rich content, Urfa Sharriya registers also contain important clues to present the world of the local woman to a certain extent. Therefore, in this study which mostly covers the period of 1845-1915, the problematic framework related to the Muslim Urfa woman has been determined and a detailed evaluation has been made by asking questions and analyzing the text.Data from the registers, some other archival sources, fatwas, observations of travelers and witnesses of the period guided us in terms of whether or not there is a continuity or a break in the life of woman in Urfa. From this point of view, our results will contribute to the studying of Urfa society and learning the world of Ottoman woman in country life.Key Words: Ottoman, Urfa, Woman, Sharriya Records, Social Life. 147

Şeri'yye sicilleri XV. Yüzyılın yarısından başlayarak XX. Yüzyılın ilk çeyreğine kadar olan süreçte Osmanlı devletinin büyük bir bölümünde tutulmuş olan birinci el kaynaklardan biridir. Söz konusu kaynaklar toplumların; siyasi tarihinin yanı sıra askeri, kültürel, sosyal ve iktisadi yapı hakkında bilgiler içermektedir. Şer'iyye sicilleri şehirlerin tarihi hakkında yapılacak araştırmalarda da çok büyük bir önem arzetmektedir. Kadıların, merkez ile yaptıkları resmi yazışmalar, halkın şikâyet ve dilekleri ferman ve hükümler bahsettiğimiz hususlar dışında ait olduğu bölgenin sosyal ve iktisadi hayatı hakkında bize çok değerli bilğiler veren mahkeme kararları incelenmeden Osmanlı Devleti'nin siyasi, idari ve sosyal tarihi hakkında bilgi edinmek mümkün değildir. Şer'iyye Sicilleri kapsam olarak çok geniş olduğu için araştırma yapılacak birçok konu için başvurulacak tek kaynaktır. Şer'iyye mahkemelerini ilgilendiren konuya ait yazılar belirli kurallara göre yazılırdı. Bölgesel konuların yazıldığı bölüme `sicili mahfuz`, merkezden gelen emirlerin yazıldığı bölüme ise `Sicili Mahfuz Defterü` denirdi. Bu çalışmada 238 numaralı Seydişehir (Konya) Şer'iyye sicillerini (Rumi 1318- 1922 miladi 1903-1922) inceledim. Söz konusu siciller Vekâlet Hüccetlerinden oluşmaktadır. Üzerinde çalıştığım siciller çeşitli konular içermekle birlikte ağırlıklı olarak miras, alacak, nikah ile ilgili konular bulunmaktadır. Sicil içeriğinde genellikle dava konusa itilaflı konular ya da devir, satış, gibi konularla ilgili vekâlet verme işlemleri bulunmaktadır. Bu çalışma bölgenin sosyal, kültürel, ekonomik, tarihiyle ilgili önemli bilgiler içermektedir. Sharia records that has been beginning in the mid-century of XV., till the period until the first quarter of the XXth century, which is one of the primary sources held in a large part of the Ottoman Empire. These sources comprises, military, cultural, social and economic structure of the societies besides the political history. The Sharia records are also of great importance in research on cities' history. Official correspondences of the Cadis (muslim judges) with the center, complaints and wishes of the people, fermans (edicts) and provisions, that it is not possible to obtain information about the political, administrative and social history of the Ottoman Empire without examining the court decisions that give us valuable information about the social and economic life of the region to which we belong. Because the Sharia records are so wide in scope, they are the only source to be searched for many issues to be investigated. Writings on the subject of the Sharia courts were written according to certain rules. The divisions in which the regional subjects are written are called the `Sicili Mahfuz` (Protected Registry), while the division from which the orders from the center are written is called the `Sicili Mahfuz Defterü` (Protected Registry Book).In this study, I examined Seydişehir (Konya) Sharia Record (Julian 1318- 1922 Gregorian 1903-1922) number 238. These records are made up of deputation deeds. The registers I work on include various topics, but mainly about heritage, holdings and marriage. In the record, there are usually controversial issues related to the litigation issue, or proxy issues regarding matters such as transfer, sale or transfer, sale, etc. are subject to the process of giving deputation. This study contains important information on the social, cultural, economic and historical aspects of the region. 307

Osmanlı Devleti'nin çağdaşı olan diğer Türk-İslam devletlerine göre daha uzun ömürlü ve etkili bir güç unsuru olmasında güçlü bir askeri varlığının yanında kökleşmiş bir yazılı vesikalar külliyatına sahip olmasının da önemli bir yeri vardır. Hiç şüphesiz bu yazılı vesikalar külliyatından biri de birinci elden yazılı kaynak olarak kabul edilen Şer'iyye Sicillleri'dir. Bu çalışmada 59 Numaralı Antalya Şer'iyye Sicil Defteri esas alınarak Antalya şehrinin 1911-1914 yılları arasındaki idarî, sosyo-ekonomik durumu ve kültürel yapısı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Değerlendirme yapılırken hem inceleme ve araştırmayı kolaylaştırmak, hem de sağlıklı bir sonuç elde edebilmek için çalışma dört bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde; Osmanlı hukuk sistemi, kadılık müessesesi ve Osmanlı Şer'iyye mahkemeleri ile görev alanı üzerinde durulmuş ve ayrıca Şer'iyye Sicilleri hakkında bilgi verilmiştir.Osmanlı devlet yapısında meydana gelen değişimler Tanzimat Fermanı ile ivme kazanmış, devletin yönetim yapısında meydana gelen bu yapısal değişikliklerden Antalya da etkilenmiştir. Antalya'nın idari taksimatı ve teşkilatı başlığı altında incelenen ikinci bölümde bu durum açıkça gözlenebilmektedir.Sosyal tarih incelemelerinin ana kaynağı olan tereke kayıtlarından hareketle üçüncü bölümde Antalya'nın sosyo-ekonomik yapısı mevcut belgeler çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Bu belgelerden hareketle Osmanlı toplum yapısının Antalya örneği ele alınarak günlük hayatta kullanılan eşyalar, ekonomik ve ticari gelişmeler aktarılmaya çalışılmıştır. Son bölüm olan dördüncü bölümde ise 59 numaralı Antalya Şer'iyye Sicilinin transkribe metnine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, 59 Numaralı Antalya Şer'iyye Sicil Defteri, Mahkeme, Kadı, Naib. There is no doubt Ottoman Empire had not only a powerful military source but also a deep rooded collection of written source so thus it has a great role in its long life and being an effective power comparing to its contemporary other Turkish and Islamic states. İn doubtfully, one of these collection of written sowce is the Court Records. In this study the governing, socio-cultural situation and cultural structure of Antalya city based on 59 numbered Court Records between 1911 and 1914 era is examined. During this study to make it easy and have a reliable result there are four parts in it. In the first part, there is the development of Antalya in the process of history beginning from the early ages to the XX. century. In the second part, not only Ottoman Law System, the judging, the Ottoman Cour and its task but also the Court Records were examined.There are rapid changes in the structure of Ottoman State and thus, these changes in state governing also affected Antalya. So, in the third part this can be clearly seen where we studied the govermental and foundational structure of Antalya.Socio-economic structure of Antalya is examined in the fourth part under the light of documents which are the main sources of social history studies. With the help of these documents, taking the Antalya sample in the structure of Ottoman society, the goods in daily life and economic development are studied.Keywords: Ottoman State, 59 Number Antalya Registry Book, Court, Kadi, Naib 300

Tarih yazının icadı ile olay olmaktan olgu olma sürecini tamamlayan bilgileriinsanların gelecek nesillere aktarmalarında yardımcı olan bilimdir. Osmanlı Devletindehukuk kuralları hem şer'i hem de örfi hukuk kuralları için birbirini tamamlayanbütündür diyebiliriz. İşte burada şer'i hukuk kurallarına göre şekillenen kadıhükümlerinin kayıt edildiği aynı zamanda dönemin sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasidurumunun da anlaşılmasına kapı açan bu belgelerin varlığı oldukça kıymetlidir. Yereltarih araştırmalarında kadı defterlerinin kaynak teşkil edeceğinin erken dönemörneklerini Halil İNALCIK ve ilk örneklerini Mustafa Çağatay ULUÇAY - İbrahimGÖKÇEN'in verdikleri bilinmektedir. Tarihçiye burada düşen ise incelemeleri yaparkenobjektif ve bilimsel olmaktır.Bu çalışma 246 numaralı Hısn-ı Mansur (Adıyaman) H.1329/ M. 1911 71-140sayfalarını transkripsiyon ve değerlendirilmesidir. Osmanlı Devleti hukuk kurallarınakısaca değinip kadılık ve kadı sicilleri hakkında bilgi vermeye çalıştık. Hısn-ı Mansur,kadılık, şer'iye mahkemelerine ve daha önce Hısn-ı Mansur hakkında yapılmışçalışmalar hakkında da kısaca bilgiler verildikten sonra defter değerlendirilmiştir.Defterde adı geçen mahalle, köy, dava türleri, meslekler ve resmi görevliler tablolarhalinde sunulmuştur. Transkripsiyon yörede yaşayan halkın geçim kaynağı, etnik kökenfarklılıkları, dini farklılıklar ile anlaşmazlık türleri ve sebepleri hakkında bilgilervermektedir. It is the science that helps people transfer the knowledge to the next generations.In the Ottoman Empire, the rules of law are both complete and complementary laws forall legal rules. Here, the existence of these documents, which are shaped according tothe rules of law, are opened, and the social, economic, cultural and political situation ofthe period is understood. Halil İNALCIK and the first examples of the early examplesof the women's books will be the source of the local history researches. Falling into thehistorian here is to be objective and scientific.This study is the transcription and evaluation of Hısn-ı Mansur (Adıyaman)H.1329 / M. 1911 71-140 pages 246. We briefly touched on the legal rules of theOttoman State and tried to provide information about the women's and women'srecords. The book was evaluated after brief information was given about Hısn-ı Mansur,Kadilik and Şiler courts and Hısn-ı Mansur. The neighborhoods, villages, case types,professions and officials mentioned in the book are presented in tables. Transcriptiongives information about the livelihood of the people living in the region, differences ofethnic origin, religious differences and types of disputes and their causes. 209

Osmanlı Devleti, İslam hukuk sistemi olan şer'i hukuku uygulamış, dolayısıyla da bu hukuk sisteminin en önemli yargı organı şer'i mahkemeler olmuştur. Bu mahkemelerde kayda alınmış olan Şer'iyye Sicilleri, Osmanlı Tarihi araştırmaları bakımından vazgeçilmez kaynaklar konumundadır. Dava tutanaklarının yanı sıra, idari birimlerin beledi işleri, noter kayıtları, merkezi idarenin yerel konularla ilgili gönderdiği bazı talimatnameler de bu sicillerin konuları arasına girmektedir.Bizim incelemiş olduğumuz 187 numaralı Sivas Şer'iyye sicili son dönem sicillerden olup, mahkemelerin dava konularına göre ayrılmasının ardından daha çok dava vekili atamalarıyla ilgili vekâletnamelerin bulunduğu bir defterdir. Bununla birlikte defterde miras ve mülk paylaşımı, evlenme, boşanma, alım-satım işlemleri, borç, vakıflar vb. konulara dair bilgiler bulunmaktadır. Bu belgeler ışığında dönemin Sivas şehrine dair sosyo-ekonomik, idari ve hukuki bilgilere ulaşmak mümkündür.Anahtar Sözcükler: Sivas, Şer'iyye Sicili, Kadı, Mahkeme, Miras, Evlenme, Boşanma, Vakıf The Ottoman Empire, the Islamic legal system in applied the law of sharia, and therefore the most important jurisdiction of this legal system was the sharia courts. Sharia register, recorded in these courts, is an indispensable source for Ottoman History researches. In addition to the minutes of the case, some of the instructions of the administrative units concerning municipal affairs, notary public records, and the central issues of the central government are among the subjects of these registers.We have examined the register of Sivas Sharia the number of 187, which was the last period kept in the registry. Registery number 187 is a ledger where there are more deputy assignment on behalf of letter of attorney, after the courts have been separated according to the cases subjects. Nevertheless, in the book contain, inheritânce and property sharing, marriage, divorce, purchase and sale transactions, debts, foundations, and so on information about the topics. In the light of these documents, socio-economic, administrative and legal information about the city of Sivas on the period can be ability reached.Keywords: Sivas, Sharia Registry, Judge, Heritâge, Sales, Marriage, Divorce, Foundation 199

Şarkî Karahisar mahkemesine ait 392 numaralı defterin incelendiği bu çalışmada, belgelerin latinize edilmesinden öte, şer'iyye sicillerinin sistematik olarak ve bir veritabanı üzerinden mukâyeseli şekilde takip edilmesine olanak sağlayan bir yaklaşım geliştirmeye çalışılmıştır. Çalışmada, 1915-1925 tarihleri arasına ait 617 adet sicil kaydı incelenmiş ve belgeler üzerinden çeşitli analizler yapılmıştır. Osmanlı hukuk sistemi ve Şer'iyye sicilleri hakkında genel bilgiler verilmiş, daha sonra Şarkî Karahisar tarihine nüfus yapısına kısaca değinilmiştir. Özellikle usûle dair bölümde, bu çalışmanın incelemesinde hazırlanan veri tabanı ve veri modelleme yöntemi üzerinde durulmuştur. Söz konusu veritabanı üzerinden istatistiksel analizler yapılarak, konularına göre hükümler ayrıştırılmış, kronolojik olarak detaylandırılmıştır. Yıllara göre dava sayıları, dava konuları, dava içerikleri ve önemli olaylara yer verilmiştir. Yine veritabanının sağlamış olduğu imkanlarla 392 numaralı sicilde yer alan; isim, unvan, yer isimleri indexlerine yer verilmiştir. Son bölüme, 392 numaralı defterde yer alan 617 adet hükmün tam metnine yer verilerek çalışma neticelendirilmiştir. In this study, which is the study of the book No. 392 of the Şarkî Karahisâr court, an attempt has been made to develop an approach that allows the tracking of religious court records registers systematically and in a comparative manner through a database, rather than only latinizing the documents. In the study, 617 records of between 1915 and 1925 were examined and various analyses were made on the documents. General information about Ottoman legal system and Islamic Courts registry is given, then the history and the demograhpic structure of Şarkî Karahisar is mentioned briefly. Particularly in the section of methodology, we have focused on the database and data modeling method that we have prepared in this study. Statistical analyses are made on the relevant database and the provisions are broken down according to the subjects and chronologically detailed. According to years, the number of cases, litigation matters, litigation content and important events were included. Again, with the capability that the database provides, indexes of names, titles, place names are included. In the last part, 617 pieces of the statement in the book number 392 were included in the full text and the study was concluded. Şer’iyye Sicillerinin Etkin Analizi için Big Data Yöntemi -- Analiz: Genel Değerlendirme -- Veraset ( Miras ) Davaları -- Veraset Davaları içerisinde Terekeler -- Eytam Sandığı/ Borç-Alacak-Verecek Davaları -- Ermeni Yetimlerinden Evlatlık Edinme Davaları

Osmanlı mahkemelerinde verilen kararların ve devlet merkezinden gelenferman, emir ve tebliğlerin tutulduğu defterlere şer'iyye sicili denir. Bu çalışmada H. 1327-1329 / M. 1909-1911 yıllarına ait 40 NumaralıSivrihisar Şer'iyye Sicili incelenmiştir. Şehir tarihi araştırmalarında önemli birkonuma sahip olan ve üzerinde çalışmış olduğumuz Sivrihisar Şer'iyye Sicili'ndebulunan 14 adet kayıt transkripsiyona tabi tutularak günümüz Türkçesine çevrilmişve belli bir plan dahilinde değerlendirilmiştir. Sicilin çeviri ve değerlendirme işlemitamamlandıktan sonra defterde yer alan tereke ve muhallefât kayıtları hakkındadeğerlendirme yapılmıştır. Bu değerlendirme sonunda tereke kayıtlarına yansıyan malların taksimindeİslâm fıkıhının aile hukuku ile ilgili kurallarına riayet edildiği; mal taksimatınıngerçekleştirilmesinde ihtilâf yaşanmadığı; tereke bedellerinin yüksek meblağlaraulaşıldığı; mal çeşitliliğinin sosyo-ekonomik hayatı yansıtacak kadar zengin olduğu;mal çeşitleri içerisinde şehir hayatı ve ticaret faaliyetleri ile ilgili malların baskınolduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Şer'iyye Sicili, Sivrihisar, Tereke, Muhallefât, Aile Hukuku The books containing the copies of the verdicts of Ottoman Shari'a courtsand those of imperial decrees, edicts and declarations are called Court Registers(şer'iyye sicili).This study conducts a survey of the Court Register of the town of Sivrihisar,numbered 40 and dated 1327-1328 A.H. / 1909-1911 A.D. This register, animportant source for urban history researches, consists of 14 records, which all havebeen transcribed first and subjected to a systematic evaluation thereafter. Followingthe completion of the transcription and evaluation of the register, the records ofheredity were analyzed.After the analysis, it was seen that, in dividing the heredity among the heirs,rules of the Islamic civil code were observed; disputes over the distribution of effectswere absent; the capital value of the heredity amounted to high levels; the diversityof composition of goods within the heredity was rich enough so as to reflect thesocio-economical status; and the goods pertaining to urban life and commercialartisanalactivities were predominant with the good composition.Key words: Court Registers, Sivrihisar, Heredity, Islamic Civil Code, Effects. 169

İnsanlarla ilgili bütün hukuki olayları, kadıların verdikleri karar sûretlerini ve yargıyı ilgilendiren çeşitli yazılı kayıtları içeren defterlere şer'iyye sicilleri, kadı defterleri, mahkeme defterleri veya sicillât defteri denmektedir. Diğer bir ifade ile şer'iyye sicilleri; mahkemelerde tutulan, resmi statü taşıyan her türlü kayıtların toplanmış olduğu defterlerdir. Hazırlamış olduğumuz tez, Sivrihisar'a ait 58 Numaralı Şer'iyye Sicili'nin çeviri yazısı ve tahlilini içermektedir. Çalışmamız Sivrihisar bölgesinin coğrafi durumu ve tarihsel süreçleri ile başlamakta ve şer'iyye sicillerinin önemi ile devam etmektedir. Çalışmamızın tamamı terekelerden oluştuğu için ilk olarak terekelere yer verilmekte ve daha geniş anlatılmaktadır. Sonrasında defterin değerlendirmesi yapılmakta ve hüküm özetleri verilmektedir. Defterde Sivrihisar'ın sosyo-ekonomik ve kültürel hayatına dair bilgiler olmakla birlikte, Tanzimat sonrasında yaşanan diplomatik ve içerik özelliklerinin ipuçları ve bunların yansımalarını görmekteyiz. Bu bakımdan defterin transkripsiyon ve tahlili diğer çalışmalar için zemin oluşturacaktır. Books that contain all legal cases related to people, judgements of the decisions of the kadis and various written records dealing with the judiciary are called as şer'iyye sicils, kadı books, court books or register books. In other words they are the books that are kept in the courts and all kinds of official records are collected.The thesis are have prepared contains the translation and analysis of Sivrihisar's heritage book number 58. Our study begins with the geographical stuation and historical processes of the Sivrihisar region and continues with the prosperity of the şerʼiyye sicils. Since all of our study is made up of heritages and court cases, the first heritages are mentioned and explained more broadly. Afterwards, the book is assessed and the summary of the provision is given.In the book, we also found information on the socio-economic and cultural life of Sivrihisar, as well as clues and reflections oft he diplomatic and content features that lived after the Tanzimat. In this respect, transcription and analysis will be the basis for other studies. 196

R. 1 Mart sene 1323 / M. 14 Mart 1907 tarihli 19 Numaralı Kırşehir Şeri'yye Sicili alınarak hazırlanmış olan bu çalışma ilin, sosyal, kültürel ve ekonomik yapısını aydınlatacak muhtevaya sahiptir. Kırşehir, ilkçağdan itibaren Anadolu'nun sosyal, kültürel, siyasal ve ekonomik açıdan değişken ve renkli bir karakterini taşıyan önemli merkezlerden biri olmuştur. Belgelerden yola çıkarak Kırşehir'in 20. Yüzyılın ilk yarısındaki yaşam şekli, yer ve şahıs isimleri, ekonomik, askeri, sosyal ve kültürel çıkarımlar yapılabilmektedir. Meydana gelen hukuki davalar, Osmanlıca yazma eserlerin aydınlatılması bakımından çok mühimdir. Bu belgeler birinci elden kaynak özelliği taşımakta, araştırmacıların çalışmalarına rehber olmakta, geçmiş ve gelecek arasındaki bağı pekiştirmektedir. Aynı zamanda devlet arşivlerinde unutulmaya yüz tutmuş değerli hazinelerimiz gün ışığına çıkmaktadır. Bu çalışmada metnin orjinalliğinin ve bütünlüğünün korunmasına dikkat edilmiş, diğer telif eserlerden de istifade edilmiştir. R. March 1, 1323 / M. This work, which was prepared by taking the record number 19 of Kırşehir Shari, dated 14 March 1907, has the content to illuminate the social, cultural and economic structure of the province. Kırşehir has been one of the important centers bearing the colorful and colorful character of Anatolia from the social, cultural, political and economic point of view. By way of the documents, life style, place and person names, economic, military, social and cultural conclusions can be made in Kırşehir's first half of the 20th century. Legal cases coming to the square are very important in terms of illuminating Ottoman writing works. These documents provide first-hand resource management, guide researchers in their work, and reinforce the link between past and future. At the same time, our valuable treasures, which are forgotten in the state archives, come out to daylight. In this work, attention has been paid to preserving the authenticity and integrity of the text, and other copyrighted works have been exploited. 429

Bu tez, yerel tarih çalışmalarında ve Osmanlı hukuku, şer'i mahkemeler, kadılıkkurumu gibi konuları ele alan diğer çalışmalarda ana kaynak niteliği taşıyan şer'iyyesicillerinden biri olan, 171 numaralı Kastamonu şer'iyye Sicili'nin trankripsiyonuüzerine yapılmıştır. Sicil içerisinde mahkeme kayıtları ve belgelerden sosyal,kültürel, toplumsal, hukuki, idari ve iktisâdi bilgiler elde edilmeye çalışılmıştır.Nitekim çalıĢmanın amacı tam da bu konularda yapılacak araştırmalara hizmetetmektir.171 numaralı sicil içerisindeki belgelerin en doğru biçimde transkripsiyonuyapılmaya çalışılmış, açık ve net bir düzen oluşturularak, kargaşadan uzak bir şekildebu tezde yazıya dökülmüştür. Çalışmanın en son bölümünde ise bu belgelerdenyararlanılarak genel bir çerçeve oluşturalarak, sicilin çeviri aşamasında elde edilentecrübeler araştırmalarla paylaşılmıştır. This thesis is a study of Sharia (Islamic Judicial Courts) records which is theprimary source for the research on the issues like Ottoman law, Sharia Courts andJudge institution. In this thesis, the transcription study of Numbered 171 of theKastamonu Sharia records was done. It is aimed to obtain social, cultural, communal,legal, administrative and economic information from court records and documentswhich are included in the Sharia records. Hence, the main aim of the study is to serveon the researchers of these issues.It has been tried to transcribe the numbered 171 Sharia records in the mostaccurate way and have been written in this thesis in a way that is away from theconfusion by creating a clear order. In the final part of the study, a general frame iscreated by using these documents and the experience which is gained during thetranslation phase of teh records is shared in details. 473

Çalışma konusu olarak seçtiğimiz 316 numaralı Midyat şer'iye sicili 1329-1337 (1911-1918) yılları arasında Midyat ve Midyat'a bağlı nahiye ve köylerde mahkemeye intikal etmiş kayıtları ihtiva etmektedir.Araştırmamıza konu olan 316 numaralı Midyat şer'iye sicili bize, bu sicilin ait olduğu yıllarda Midyat'ın tarihi, sosyal, ekonomik ve kültürel hayatı hakkında ipuçları vermekte ve vekâlet defteri olduğu için sonuçlanmış dava kayıtlarını içermektedir. Sicilde gayrimüslimler ve Müslümanlar arasındaki son derece uyumlu toplumsal ilişkiler olduğuna dair bazı sonuçlara varılmıştır.Başbakanlık Osmanlı arşivinde Midyatla ilgili üç defter daha bulunmaktadır ancak, bunların tamamı 316 nolu Midyat şer'iye siciline benzer davaları kapsamaktadır. Midyat'ı ilgilendiren başka defter bulunmaması sebebiyle elde ettiklerimiz vekâlet davalarıyla sınırlı kalmıştır.Anahtar Kelimeler: Midyat, Şer'iye Sicili, Osmanlı This study presents that the 316 numbered Midyat court records 1329-1337 involve the court records which happened in the years 1911-1918 between the townships and the village of Midyat itself.The 316 numbered Midyat court records which are the subject of our research give us the clues about the history, social, cultural and economical life of Midyat and include just the concluded court records as it was the proxy registry book. In the court records, it came to conclusion that there was profoundly compatible social reletaionships between muslims and non-muslims.In the Prime minister's of the Ottoman archives, there are three more registry books as well, and all of them include the similar cases as the 316 numbered Midyat court records have. The things that we acquired remained limited because there were no other registry books related to Midyat.Key Words: Midyat, Court Records, Ottoman 174

Osmanlı toplum hayatını anlamak için elimizdeki en önemli veriler döneminatmosferini yansıtan birincil kaynaklar konumunda olan Şer'iye sicilleridir.Toplumun hemen her kesimi arasındaki hukuki işleri kapsayan Şer'iye sicilleriOsmanlı sosyal tarihinin temel kaynaklarından biridir.Bu çalışmanın temel amacı Besni'nin 176 Numaralı Şer'iye Sicilinintranskripsiyonu ve değerlendirmesini yaparak Besni'nin sosyal, kültürel ve ekonomikhayatıyla ilgili değerlendirmeler yapmaktır. Söz konusu sicil 1911-1915 (R.1327-1330)yılları arasını kapsamaktadır. Dolayısıyla devletin içinde bulunduğu toplumsal veekonomik buhranın sosyal hayata yansımalarının anlaşılması açısından bu defter çokönemlidir. Belgelerin geneli boşanma, nafaka, miras, alacak verecek davalarından venikah akdinden oluşmaktadır.Çalışmamızın giriş bölümünde Besni ve Şer'i Mahkemeler hakkında genelbilgiler verilmiş, sonrasında 176 Numaralı Besni Şer'iye Sicilinin transkripsiyonuyapılmıştır. Sonuç bölümünde ise belgelerin değerlendirilmesi yapılarak XX. yüzyılınbaşlarındaki Besni'nin sosyo-ekonomik durumu değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Türk, Besni, Şer'i Mahkemeler, Şer'iye Siciller Şer'iye (Islamic Judical Court) registers are the most important data in orderto understand the Ottoman social and culturel life and are the primary documentsthat reflects the atmosphere of the period. Şer'iye registers that includes legal processfor virtually every segment of The Ottoman society are one of the main sources ofOttoman social history.The main purpose of this thesis is to understand the social, cultural andeconomic life of Besni by translating and assessing of located in book numbered 176 ofBesni Şer'iye Register. Said register covers between years of 1911-1915 (R.1327-1330). Therefore, this book is very important for understanding of social life of theimplications of the social and economic crisis. Documents in this register consist ofdivorce, alimony, inheritance cases and marriage contracts.General information is given about Besni and Shariah court in the introductionof our work, then numbered of 176 Besni Şer'iye Register book is translated into themodern Turkish. In the conclusion part, socio-economic situation of Besni of the early20th century is assessed by the help of located in register.Keywords: The Ottomans, The Turks, Besni, Ser'iye Court, Şer'iye Register 165

Bu çalışma H.1324-1325/M.1906-1908 yılları arasını ihtiva eden 370 – 389 ve 404Numaralı Tarsus şer'iyye Sicilleri‟nin incelenmesinden oluşmaktadır. 370 – 389 ve 404Numaralı Tarsus şer'iyye Sicilleri Osmanlıca metninin günümüz Türkçesine çevrilmesindemetne sadık kalındı, kelimeler değiştirilmeksizin cümle kuruluşları aynı şekilde verildi. Anametin basit transkribe tekniği ile okundu. Metinde geçen Farsça, Arapça, Türkçe sıfat vetamlamalar bu dillerin gramer kurallarına göre yazıldı. Osmanlıca metinde geçen, ayın harfi: („)işareti, hemze (elif) harfi: (‟) işareti, uzun a: â harfi, uzun i: î harfi, uzun u: û harfi ile yazıldı.Sicillerde geçen 194 belgenin tamamının transkripsiyonu yapılarak değerlendirildi.Belgelerde yer alan hükümlerin özeti tablo halinde verildi. Çalışmamızın özet tablosu, defterhakkındaki bütün sorulara cevap verebilecek niteliktedir. Sicilde; verâset, vesâyet, mihir,boşanma, tereke taksimleri gibi konular yer almaktadır.şer'iyye sicilleri kaydedildiği dönem hakkındaki en orijinal bilgileri içermektedir. Bubilgiler ışığında dönemin sosyal, idarî, hukukî, iktisadî ve kültürel yapısı hakkında bilgilereulaşmak mümkündür. Bu amaç doğrultusunda sicilde bulunan yer isimleri, devlet görevlilerininisimleri, askerî görevlilerin isimleri birer birer tespit edildi. Yine sicilde geçen camii, medrese vediğer dinî yapıların birer birer tespiti yapıldı. Sicilde dönemin soysal yapısı hakkında bilgilerverildi. Dönemin giyim-kuşamı ve kullanılan eşyaların tespiti yapıldı. Yine dönemin iktisadîyapısı hakkında genel bilgiler verilip meslek grupları, çarşıları, dükkânları, esnaf grupları tespitedildi. Ayrıca dönemin eşya fiyatları ve hayvan fiyatlarına ulaşıldı. This study consists of the examination of the Islamic law register, number 370 – 389 and404 belonging to Tarsus which occured between the year –1324 and 1325 (of Islamic calendar)–1906 and 1908 (of Gregorian calendar) While translating the register from the Ottoman Turkishinto modern Turkish, was remained faithful to the text, giving the words and the structures of thesentences as the same. The adjectives and phrases that used in Persian, Arabic, and Turkish werewritten according to their grammar rules. The source text was read by the simple transcriptiontecnique. Some letters that occur in the Ottoman Turkish were adapted like the following: ayın(ع) : (‟), elif : (‟), long a: â, long i: î, long u: u. All of the 194 documents in the register weretranslated and evaluated. The summaries of the verdicts in the text were given in the form oftable. The table of the summary in the study is capable of answering all the questions concernedwith lawsuit. The essential topics of the register consist of inheritence, guardianship, divorce, theappointments of the trustees, theft, and soon.As it is known, the Islamic law registers contain the most original information about theperiod in which they were produced. In the light of this information, it is possible to reach theinformation about the social, administrative, judicial, economic, and cultural structures.Considering this purpose, the names of locations, administrators, military officiers, imams,village headmen, and priests, in the text were ascertained one by one. The names of the mosques,Moslem theological schools, and other religious contitutions in the text were also indicated oneby one. The study has information about the social structure of the time, taken from the register.The people‟s apparel and things that used by them were indicated. In addition, giving a generalinformation about the economic structure of the period, occupations, markets, and shops wereascertained. The prices of goods and animals of the time were obtained. 445

Bu tezde, h.1320-1323/m.1902-1905 yıllarını kapsayan 72 nolu Fatsa şer'iye sicil defteri okunup transkribe edilerek sicil kayıtlarındaki bilgilerden hareketle söz konusu dönemde Fatsa'nın siyasi, idari, sosyal, kültürel ve iktisadi durumu hakkında tespitler yapılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmadan maksadımız Fatsa tarihinin anlaşılmasına katkıda bulunmaktır. Bu bağlamda tezimizin giriş bölümünde, tezin amacı, yöntemi, üzerinde çalıştığımız şer'iye sicillerinin kayd edildiği dönem olan XX. Yüzyılın başında Fatsa'nın kısa tarihi ve mevcut hali ile genel olarak şer'iye sicillerinde yer alan belge çeşitleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, tezimizin konusunu oluşturan 72 nolu Fatsa şer'iye sicil defterinin muhtevasının tanıtımı yapılmıştır. Bu çerçevede zamanla Osmanlı Devleti'nin idari sisteminde yapılan düzenlemeler ve bunların Fatsa'nın idari statüsüne ve idari makamlarında meydana getirdiği değişiklikler gösterilmiştir. İkinci bölümde, yine üzerinde çalıştığımız 72 nolu Fatsa şer'iye sicil defterindeki kayıtlardan hareketle Fatsa'nın o dönemdeki nüfus yapısını, nüfus hareketlerini ve bölgedeki yerleşim yerlerinin isimlerini tespit etmeye gayret edilmiştir.Üçüncü bölümde, sicil kayıtlarındaki bazı bilgilere göre Fatsa'nın iktisadi durumu, geçim kaynakları ve bölgenin ticari hayatı hakkında tespit ve değerlendirmeler olmuştur.Dördüncü bölümde ise, Fatsa'nın sosyo-kültürel yaşamı ve toplumsal dinamikleri incelenmeye ve şer'i mahkemelerine yansıyan bireysel ve toplumsal vakaların neler olduğu değerlendirilmeye çalışıldı.Şer'iye sicilleri, yazıldığı dönemin siyasi, ekonomik ve sosyo-kültürel durumu hakkında bizlere bilgi vermektedir. Bu nitelikleriyle şer'iye sicilleri, Osmanlı tarihinin önemli kaynaklarından biri olarak değerlendirilmelidir.Anahtar Kelimeler: ġerèi Mahkemeler, ġerèiye Sicilleri, Sosyo-Kültürel, Fatsa Tarihi. In this study, Fatsa Kadi registers (Shari'a records numbered 72) belonging to years between A.D 1902 to 1905 A.D. (hijri 1320 to 1323) were translated from Ottoman Turkish to Turkish and these rcords were investigated for having an idea about Fatsa in terms of politic, governmental, social, cultural and economic situation. The main objective of the study is understanding the history of Fatsa for the mentioned period.The introduction section of the dissertation is included scope of dissertation, methodology, and summarized history of Fatsa for the beginning o the XX. century, current stuation of the Fatsa and the general information about Ottoman Kadi registers.Definition of the Fatsa Ottaman Kadi registers (No:72) was included within the first chapter of the dissertation. In this manner, Ottoman government regulations at the beginning of the XX. Century were mentioned and the effect of these regulations on local government and positions were investigated.Within second chapter, population characteristics, structure and movements and residential areas were listed based on information extracted from the registers.The economical-trading structure and source of income of the Fatsa was investigated in the third section.The social and cultural life of the Fatsa was analyzed for the mentioned time interval and personal-social forensic records were examined within the fourth section.Ottoman Kadi registers provide information about politics, social and economic characteristics of the written period. Thus, these records are the supplementary sources for the history of Ottoman Empire.Keywords: Shari'a Courts, Kadi Registers, Socio-Cultural, History of Fatsa 399

Bu çalışmada H. 1329-1330 (M.1911-1912) yıllarını kapsayan 643 Numaralı Karahisar-ı Sahib Şer'iyye Sicili'nin 1-120 sayfaları incelenmiştir. Şer'iyye sicilleri orijinal bilgilere sahip olması nedeniyle mahalli tarih açısından son derece önemlidir. Çalışılan defterde bulunan 120 adet belge basit transkripsiyona tabi tutularak günümüz alfabesine çevrilmiş ve değerlendirmesi yapılmıştır.Defterdeki bilgilerden hareketle, Karahisar-ı Sahib'in fiziki ve idari yapısına dair tespitlerde bulunmak mümkün olabilmiştir. Sicilden belirtilen döneme ait köy, mahalle ve mevkii adları tespit edilmiştir. Bununla birlikte Afyonkarahisar dışındaki bazı şehir, mahalle ve yer isimleri ile de karşılaşılmıştır. Bu bilgilerin yanı sıra incelenen dava kayıtlarında sosyal hayatla ilgili olan evlenme, boşanma, nafaka, miras hukuku, lakaplar gibi toplumsal yapıya ışık tutacak bilgiler de elde edilmiştir. Ayrıca demografik yapı ile bağlantılı olarak Türk, Ermeni şahıs isimleri ve bu kişilerin ikamet ettikleri mahalleler tespit edilmiştir. İlaveten Eytam Sandığı'nın faaliyetlerinin yetim çocukların haklarının korunması açısından önemli olduğu gözlemlenmiştir. Yine Afyon'daki camiler, vakıflar hakkında bilgilere ulaşılabilmiştir. Yörenin tarım ve hayvancılık bölgesi olduğu görülmüştür. Sicilde günlük hayatta kullanılan eşyalar ve kumaşlar dikkati çekmiştir. Anahtar Kelimeler: Şer'iyye Sicili, Karahisar-ı Sahib, Ermeni, Vakıf In this study, covering the years of H. 1329-1330 (M.1911-1912) numbered 643 Qadı Sijils's page of 1-120 examined. Qadı Sijils are extremely important for the local history, because it has the original information. Notebook we worked with contained 120 documents, they translated into today's alphabet subjected to simple transcription and the assessment was conducted.Based on the information in the book, it was possible to make determined about the Karahisar-ı Sahib's physical and administrative structures. The period specified in the Sijils village, district and location names have been identified. However, some city, neighborhood and location names outside the Afyonkarahisar were encountered.Addition to this information examined case records has information about marriage, divorce, law of inheritance, nicknames. Also in connection with the demographic structure Turkish, Armenian names of individuals and neighborhoods of they reside have been identified. In addition Orphan Fund's activities is important for the protection of the rights of orphans were observed. Again, able to reach the information about mosques, foundations in Afyon. It was observed that the region is agriculture and livestock region. In Sijil the furnishings and fabrics used in daily life and took notice.Key Words: Court Record, Karahisar-ı Sahib, Armenian, Foundation

Bu çalışmanın amacı, Urfa'ya ait 223 Numaralı Şer'iye Sicilleri'nin (1887-1925) transkripsiyon ve değerlendirmesidir. Çalışmada, Şer'iyye Sicilleri'nin tanımı ve muhtevası ile birlikte Eytâm Sandıklarının kuruluşu ve bu sandıkların Urfa'da işleyişinin ortaya konulması hedeflenmiştir. Bu çalışma dört bölüme ayrılmıştır. Tezin ilk bölümünde, Şer'iyye Sicilleri'nin tanımı ve içeriği hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde, sicil kayıtlarının 1851 yılında yetim mallarını muhafaza amaçlı kurulan Eytâm Sandıkları'na mahsus borç kayıtlarından oluşması nedeniyle Eytam Sandıkları'nın kuruluşu, görevleri, işleyişi incelenmiştir. Üçüncü bölümde, 223 Numaralı Urfa Şer'iyye Sicilleri'nin genel değerlendirmesi yapılmıştır. Dördüncü bölüm ise tüm belgelerin traskripsiyonuna ayrılmıştır. Yaptığımız çalışma sonucunda, Eytâm sandıklarından borç alan şahısların isimleri, sandığa mirâsı intikal eden yetimlerin kimlik bilgileri, yetimlere kalan mirâs tutarı gibi bulgular elde edilmiştir. Ayrıca, hem Müslüman hem de gayr-i Müslim halk arasında fark gözetilmeksizin bu sandıklardan yararlanma hakkı tanındığı tespit dilmiştir. Müslüman halkın gayr-i Müslim'e, gayr-i Müslim halkın da Müslüman halka kefil olmasının kayıtlardan tespiti, farklı din ve milletten insanların, Osmanlı çatısı altında barış, güven ve genellikle dostane ilişkiler içerisinde yaşadıklarını göstermektedir. Anahtar Kelimer: Osmanlı, Müslüman, gayr-i Müslim Urfa, Şerʿiyye Sicilleri This study examines the Shar'iya Register of Urfa numbered 223, focusing on the Orphans Fund, its foundation and functions in Urfa. This study is divided into four parts. The first chapter examines the content of the entries of the Shar'iya Register. The second deals with the entries related to Orphans Fund which was founded in 1851 to protect the properties of orphans. The next part evaluates the register understudy. The fourth chapter is attributed to the transcription of entries.This study has revealed the names of the people who borrowed from the Orphans Fund, personal information of the orphans whose properties were handed down to the fund, amount of inheritance descended to orphans. In addition, it has indicated that both Muslims and non-Muslims had access these funds. Furthermore, it has shown that Muslims and non-Muslims lived in harmony and friendship in the Ottoman Empire extending suretyship to each other.Keywords: Ottoman, Muslim, non- Muslim, Urfa, Shar'iya Registers 907

Bu çalışmamızda, H. 29 Cumadiye'l Ahir 1332- H. 4 Cumadiye'l ula 1333 (M.1914-1915) tarihleri arasını içeren 648 Numaralı Karahisar-ı Sahip Şer'iyye Sicili incelenmiştir.Şer'iyye sicillerinin şehir tarihi açısından taşıdığı önemden dolayı, çalışmış olduğumuz Karahisar-ı Sahip Şer'iyye Sicili'nde bulunan 273 adet belge basit transkripsiyon ile günümüz alfabesine çevrildikten sonra dikkatli bir plan dâhilinde tasnife tabi tutularak değerlendirmiştir. Defterden, Karahisar-ı Sahip'in idari ve fiziki yapısı ile ilgili olarak belirtilen yıllara ait merkeze bağlı ve diğer kazalara ait, nahiye, köy, mahalle isimleri ile bazı yer isimlerini tespit etmek mümkün olmuştur. Bu durum sadece Afyonkarahisar ile sınırlı kalınmamış Osmanlı Devleti'nin değişik yerlerindeki şehir, mahalle ve yer isimlerini de öğrenmek mümkün olmuştur. Bunun yanı sıra incelediğimiz dava kayıtlarından sosyal hayatla ilgili olarak; Türk ve Ermenilere ait şahıs isimleri, bulunduğu mahalleler, evlenme, boşanma, miras ve nafaka hukuku gibi toplumsal yapıya ışık tutabilecek önemli bilgilere de ulaşılmıştır. Ayrıca devletin değişik birimlerindeki görevliler, kadı, muhtar vb. ile bu görevlilerin görev yerleri de ortaya çıkarılmakla beraber Afyonkarahisar'dan savaşa katılanları tespit etmek mümkün olmuştur.Çalışmamız, XX. Yüzyılın ilk çeyreği gibi önemli bir zaman dahilinde, Afyonkarahisar'ın sosyo- ekonomik durumuna az da olsa ışık tutmuş olması açısından son derece önemlidir.Anahtar Kelimeler: Şer'iyye Sicili, Afyonkarahisar, Ermeniler, Boşanma, In this study, there were the 648 numbered sharia court registries of Karahisar-ı examined, covering the years H. 29 Cumadiye'l 1332-H. 4 Cumadiye'l 1333 (M.1914-M.1915).Because of the importance of the sharia court registries in terms of city history, 273 documents have been evaluated and classified within a careful plan by simple transcription after they were translated into today's alphabet due to the work on Karahisar-i court registries. From the book, for the years indicated regarding administrative and physical structure of Karahisar-ı, some place names, village and neighborhood names, connected to the center town, township, village, neighborhood names and other towns have been able to be identified. This had not become limited only to Afyonkarahisar it also has been made possible to learn the cities in different places of Ottoman Empire and names of places in the neighborhood. In addition to this, from the case records we have examined regarding social life; there has been reached to names of individuals belonging to Turks and Armenians, the neighborhoods and to some extent to important information that may shed light to the social structure such as marriage, divorce, inheritance and alimony law. In addition, the officials in different departments of the state, city governors (kadı), village leaders, commanders, etc. and beside these their places of employment and also the people who went to the war from Afyonkarahisar were able to be identified.Our study, which is in an important period as in the first quarter of the 20th century is extremely important in terms of that it is giving light to the socio-economic status of Afyonkarahisar althouh for a short time.Keywords: Sharia court registry, Afyonkarahisar, Armenians, divorce

Tarih; yazılı, sözlü ve kalıntı şeklindeki kaynaklara dayanarak geçmişe ışık tutan bir bilimdir. Tarihin en önemli yazılı kaynaklarından biri de Şer?iyye Sicilleridir. Şer?iyye sicilleri, Osmanlı Devleti?nde kadıların verdiği hükümleri ve yazıya geçirilen diğer kayıtları içerirdi. Bir bölgenin kadısı her olayı, bir şahitliği, bir hibeyi, bir ikrarı müracaat üzerine kayıtlara geçirirdi.Şer?iyye Sicilleri, Osmanlı Devleti?nin tarihi açısından en önemli kaynaklardan biridir. Osmanlı Şer?iyye mahkemelerinde tutulan bu kayıtlar, o dönemdeki hukuki, ekonomik, dinî, askerî ve idari uygulamalar hakkında bize ışık tutmaktadır. Ayrıca bu devletin yıkılmasından sonra yerine kurulan devletlerin tarihini Şer?iyye Sicillerini incelemeden doğru bir şekilde anlayamayız.Develi, Akdeniz ve İç Anadolu bölgeleri arasında bir köprü konumunda olması hasebiyle stratejik bir konuma sahiptir. O dönemlerde Develi?de Müslüman ve gayrimüslim halkın birlikte yaşadığı mahalleler mevcuttu. Aynı zamanda Develi tarih boyunca bir çok medeniyete tanıklık etmiştir.Şer?i mahkemelerde Müslümanlar gayrimüslimlere, gayrimüslimler de Müslüman halka şahitlik ve vekillik yapıyorlardı. 19. yüzyılda Müslüman halk genellikle tarım ve hayvancılıkla uğraşırken, gayrimüslim halk ise ticaret ve zanaatla geçimlerini sağlıyorlardı.Anahtar kelimeler: Osmanlı, İslam Hukuku, Şeri?yye Sicili, Kadı, Develi The history is a science that tries to light the way for the past, basing on written,verbal remainal soursces. One of the most important written documents is the Şer?iyye Sicils. Şer?iyye Sicils contain the written recors and judgements that Kadis in the Ottoman decide. The Kadi of aregion enters into the register every event, forexample a witnessing a donation, a confession on aapplication.Şer?iyye Sicils are one of main sources of Ottoman. This documents that was keptin Şer?i law courts in Ottoman light the way for us about juridical, economical, religious, military and managerial applications. The history of states that was founded after demolishing of Ottoman is very difficult to understand unless investigation of Şer?iyye Sicils.Develi had a stragetical position because of a bridge between Akdeniz region and internal Anadol region. There were muslim and non-muslim districts at Develi. Develi had been give evidence many important civilizations. In Şer?i law courts, muslims were witnessing for non muslims; non muslims were witnessing for muslims.Keywords:The Ottoman, İslamic law, Kadi, Şer?i law courts, Develi 309

Çalışma konumuz H.1324 -1325 / M.1906 -1907 yıllarına ait olan ve Milli Kütüphane kayıtlarında 30 Numaralı Nevşehir Şer`iyye Sicili şeklinde geçen defterdir. Söz konusu sicilin metin çevirisi ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Tezimizin Milli Kütüphane kayıtlarındaki adı 30 Numaralı Nevşehir Şer`iyye Sicili olmasına rağmen, tezimizde geçen hükümlerin hepsi Kayseri?ye bağlı Develi ilçesinin mahalle, kasaba ve köylerinde geçmektedir. Dolaysıyla sicildeki hükümlerin aslında Develi?ye ait olduğu görülmüştür. Bu tasnif yanlışlığının tesbiti ile birlikte, 30 Numaralı Nevşehir Şer`iyye Sicili genel olarak Develi Şer`iyye Sicilleri içerisinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Defterde yer alan belgelerden Develi?nin kapsadığı yerleşim yerleri, ekonomik ve ticari faaliyetleri, görevlileri, toplumsal yapısı ile ilgili değişik konularda bilgilere ulaşılmaktadır. Milli Kütüphane?de Develi?ye ait 49 adet Şer`iyye Sicili bulunmakatadır. 30 Numaralı Şer`iyye Sicilini de dahil edersek 50 adet şer`iyye sicili olması gerekir. 30 Numaralı Şer`iyye Sicili, 84 hüküm ve 95 sayfadan oluşmaktadır. 84 hükmün bir tanesi hariç geri kalan hükümlerin hepsi vekâletnâmedir. Sicile bağlı olarak çalışılan ve diğer telif eserlerden istifade edilerek vücuda getirilen bu tez, Develi sosyo - kültürel ve iktisâdi tarihi hakkında faydalınalacak kaynak eser niteliği mahiyetindedir.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Kadı, Nevşehir, Develi, Şer`iyye Sicili, Vekâlet The theme of our study is the 30 Number Nevşehir Court Registers belong to the province of Nevşehir for the years H.1324-1325/ M.1906-1907 at national Library records. Transcription and general evaluation of that court registers were done. Although the name of national Library records is 30 Number Court Registers belong to the province of Nevşehir, all the provisions of thesis are at Develi district of Kayseri and its streets, town and villages. Hence provisions of the registry were seen actually belong to Develi.With fixing of this wrong classification, it was tried to evaluate this register into the court registers of Develi. Thanks to this court registers, reached information on different topics; such as settlements of Develi, economic and commercial activities, employees, social structure.There are 49 court registers that belong to Develi at National Library. It should be 50 court registers if we add the 30 Number Court Registers. There are 84 provisions and 95 pages at the 30 Number Court Registers. Except for a provision of 84 ones, all the rest of provisions are proxy.This thesis that created by working with registry and the other copyrighted works is considered as a reference book about Develi?s social-cultural and economic history.Key Words: Ottoman, Nevşehir, judge, Develi, Court registers, Deputyship. 241

Osmanlı Devleti'nin en önemli tarihi kaynaklarından birisi olan Şer'iyye Sicilleri, Osmanlı tarihinin aydınlatılması konusunda büyük bir öneme sahiptir. Osmanlı döneminde kaleme alınan vakanüvis ve diğer hususi tarihlerdeki şehir, kasaba ve köylere ait malumatın yokluğu veya azlığı göz önüne alındığında, bu kayıtların sadece bizim kültürümüz için değil, Osmanlı toprakları üzerinde kurulan birçok ülke için büyük değer ifade ettiği görülür. Osmanlı sosyal tarihinin incelenmesi söz konusu olduğunda akla ilk gelen kaynak Şer'iyye Sicilleridir. Sicillerimiz ait olduğu bölgenin insanlarının sosyal hayatını bize ayrıntılı olarak yansıtır. 29 numaralı Ş er'iyye Sicilleri üzerindeki yaptığımız bu araştırmaların Nevşehir'in sosyal, ekonomik ve siyasal hayatına katkıda bulunulacağı düşünülmektedir.İncelediğimiz 29 Numaralı Nevşehir Şer`iyye Sicillerinde 107 hüküm bulunmaktadır. Sicil miladi 1906-1908 yılları arasındaki kayıtları ihtiva etmektedir. Biz bu sicillerde Nevşehir'de evlenme, boşanma, nafaka, miras gibi o döneme ait sosyal hayat ile ilgili bilgilere ulaşmaya çalıştık.Nevşehir'de sosyal hayat ile ilgili genel bir değerlendirme yapabilme imkânına sahip olduğumuz 29 Numaralı Nevşehir Şer`iyye Sicilleri ihtiva ettiği dönemle ilgili Nevşehir tarihine katkı yapmasını temenni etmekteyiz Shar`iyyah Registeries, one of the most important sources of Ottoman Empire, has a great importance to enlighten the history of Ottoman Empire. Considering the lack of information wich belonged to cities, towns and willages in Ottoman Empire, these records have had a great value not only for our culture but also for the other countries which had been founded in Ottoman lands. When it comes to examining the social history of the Ottoman Empire, the first source is Shar`iyyah Registerise. Registeries reflect the social life of the people of the region in detail. With the help of these resarches about Shar`iyyah Registeries of Nevsehir, numbered 29, it is thought that they will contribute to the social, economic and political life of the Nevsehir.There are 107 records that we excamined in Nevsehir Shar`iyyah, numbered29. Registry contains records between the Gregorian 1906-1908. We tried to get information on social life in of that period in Nevsehir, marriage, divorce, alimony, inheritance, ?etc, at these registers.We wish that Shar`iyyah Registeries of Nevsehir, numbered 29, with which we have possibilities to appereciate the period generally about social life in Nevsehir, should make contribution to the history of Nevsehir about the period that it consists. 254

Osmanlı hukuku ``şer?î nâslara ve ülu?l-emr?? denilen devlet başkanının şeriata aykırı olmayacak şekilde çıkardığı kanunlara dayanır. Şer?iyye sicillerinde de hem şer?î hem de örfi hukukun uygulamalarını görmek mümkündür. Siciller, şer?î mahkemelerde kadılar tarafından tarih sırası ile tutulurdu. Bu kayıtlar içerisinde ilâm, hüccet, mürâsele gibi belgeler yanında devlet merkezinden gönderilen fermanlar, hükümler, emirler ve tebliğatlar yer alırdı.Şer?iyye sicillerindeki kayıtlar hakların güvence altına alınmasının teminatıdır ve bu kayıtlar yerel tarihçilik açısından çok önemlidir. Şer?iyye sicillerinden yola çıkarak şehir tarihî ile ilgili pek çok mesele çözüme kavuşturulabilmiştir. Şer?iyye sicilleri, söz konusu dönemin askerî, siyasî, ekonomik, sosyal, kültürel ve hukukî durumunu yansıtır. Şer?iyye sicilleri, dönemi anlamamız için tarihî kaynakların en önemlilerinden biridir.Bu çalışmada, ?418 Numaralı Manisa Şer?iyye Sicil Defteri? incelenmiştir. Defter Manisa?ya bağlı Kula kazasına aittir. Kula kazasına ait ayrı sicil kataloğu bulunmadığından bu kazanın sicilleri Manisa şer?iyye sicilleri içerisinde yer almıştır. Osmanlının son dönemlerinde şer?iyye defterleri dava konusuna göre tutulmuştur. İncelediğimiz bu defter de Kula kazasına ait vekâlet defteri olarak tutulmuştur. Çalışmamız, giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında Kula kazasının coğrafi ve tarihî durumu ele alınmaktadır. Birinci bölümde Osmanlı hukuku ve mahkemeleri hakkında genel bilgi verilmiştir. İkinci bölümde sicil defterinin transkribi, üçüncüsünde belge özetleri, dördüncü bölümde sicilin genel değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışma bir Sonuç ve Kaynakça ile son bulmaktadır. The Ottoman Justice System based on laws known as ?Şer?î naslar? and Ulul-Emr? put into effect by the head of the state which is not against the sharias. It is possible to see the implementations of the ?seri? and ?orfi? laws on ?seriyye sicils?. The siciller (sicils) were recorded by the muslim judges?kadi? in chronological order. Not only did these records include such documents called ?ilâm, hüccet, mürasele? together with these they include ?ferman, hükümler, emir and tebligat? which were sent by the head of the state as well.The records on ?seriyye sicils? are guarantee of securing the rights and these records are significant in terms of local historiography. Many issues have been resolved pertinent to the history of the cities based on the ?seriyye Sicils?. These ?sicils? reflect military, political, economic, social, cultural, as well as the legal status of the period. They are one of the crucial historical resources in order to comprehend the events taking place specific period of time.In this study, ?418 Numaralı Manisa Şer?iyye Sicil Defteri? has been examined. The ?defter? is belong to Kula, which is a town connected to Manisa. The ?sicils? of this town are involved in ?Manisa Şer?iyye Sicils? since it does not has own separate records. The ?seriyye Defters? were recorded according to matter in dispute on the last period of the Ottomans. The ?defter?, which we examine, were recorded (held) as a ?vekâlet defter? belong to Kula. This study consists of introduction and four main sections. In the introduction, the geographical position and historical situation of the Kula are discussed. Afterwards, the first section is covered by the general and basic information regarding to the Ottoman Justice System and Courts. The transcribed of the ?sicil defters? are found at the second section, the summarizes of the documents are mentioned at the third section, and general assessment of the ?sicil? is made at the fourth section. This study culminates with the conclusion and bibliography. 283

Tezimizin konusu olan 408 Numaralı Lice Şer`iyye Sicili, Ankara Millî Kütüphane'de olup, Millî Kütüphane Arşivi'nde 408 Demirbaş Numarası ve 7109 Mikrofilm Numarası ile kayıtlıdır. Defter; H.1329-1331 / M.1911-1913 yılları arasındaki mahkeme kayıtlarını ihtiva etmektedir. Defter 140 sayfadan ve 202 hükümden ibarettir. Defterdeki ilk hüküm H. / 7 Zi'l-hicce 1329-29 Kasım 1911 tarihinde son hüküm ise H. 14 Rebî`ılevvel 1331 / M. 21 Şubat 1913 tarihlerinde verilmiştir. 408 Numaralı Lice Şer`iyye Sicili'nin tamamı eksiksiz olarak çevrilmiştir.Mahkemeye intikal etmiş davaları, şu başlıklar altında topladık: Alım-satım, borç ödeme, boşanma, kefâlet, mihir-nafaka, nikâh, verâset, vekâlet, vesâyet. Şer`iyye sicilleri bulundukları dönemin birinci dereceden kaynakları olması açısından bu çalışma, Lice'nin H.1329-1331 / M.1911-1913 yılları arasında sosyo-ekonomik yapısını ve hukukî uygulamalarını incelemek isteyen araştırmacılara, bu hususta birinci dereceden kaynak olan şer`iyye sicillerinin katkısını sağlamayı amaçlamaktadır. Registry number 408 Lice Şer'iyye as my thesis subject is in Ankara National Library and registered as stock number 408 and microfilm number 7109 in National Library Archives. Registry subsumes court records between 1329-1331 Hegira / 1911-1913 AD. Registry consists of a hundred and forty pages and two hundred and two provisions. First provision in the registry was decided on the date of 7 Zi'l-hicce Hegira- 29 November 1911 AD and the last provision was decided on the date of 14 Rebi'ılevvel 1331 Hegira / 21 February 1913 AD. Registry number 408 Lice Şer'iyye was completely translated.We collected cases submitted to the court under these headings: purchase and sale, debt discharging, divorcement, bail, bridewealth- alimony, marriage, heredity, procuration, wardship. This study aims to contribute to the researchers who are willing to investigate the socio-economic structure and legal applications of Lice between the years of 1329-1331 Hegra / 1911-1913 AD regarding Şer'iyye Sicils (court registers) as the first degree sources of that era. 303

Yargı yetkisine sahip olan kadıların vermiş oldukları kararları, tuttukları zabıtları, idarî, siyasî ve hukukî yazışmaları içeren tarihî vesikalar olan şer'iye sicilleri, XV. yüzyılın ikinci yarısıyla XX. yüzyılın ilk çeyreği arsındaki döneme ait Osmanlı tarihi ve kültürünün ilk elden kaynaklarıdır. Çalışmamızın temel kaynağı olan Kırşehir Şer'iye Sicilleri'nin mikrofilmleri, Ankara Milli Kütüphane'de bulunmaktadır. 17 Numaralı Şer'iye sicili Çiçek Dağı Şer'iye sicili olarak geçmektedir ama Çiçek Dağından ziyade tamamen Kırşehir'e özgü bir şer'iye sicili olup çalışmalarımızı Kırşehir üzerine yoğunlaştırmış bulunmaktayız. Sicili, Milli Kütüphane'den fotokopi yoluyla temin edilmiş olup her ne kadar H.1324-1326 tarihli Şer'iye sicili yazsa ise de incelediğimizde anlaşılmıştır ki (H.1324-1328 Miladi 1906-1910) yıllarını kapsamaktadır. Kırşehir Şer'iye Sicilinin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi adıyla günümüz harflerine çevrilmiş, değerlendirilmiş ve kaynakça taraması yapılmıştır. Ayrıca bütün belgeler konularına göre tasnif edilmiştir. Tezin sonunda yer alan ekler kısmında teze konu olan sicilin orijinali fotokopi ile çoğaltılarak bir nüsha halinde verilmiştir. Bütün bu düşünce ve çalışmalar sonucunda Kırşehir'in ve aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin idari, içtimai, siyasi, askeri ve iktisadi tarihine ışık tutabilecek bilgiler elde edilmiştir, The shariah records, which are composed of decisions rendered, reports written and administrative, political and legal correspondences made by Muslim judges named cadi with the judicial authority, are the first-hand sources of Otoman history and culture of the period between the second half of 15th century and the first quarter of 20th century. The microfilms of Kırsehir Shariah Records, which are the main source of our study, are available in the National Library, Ankara. Kırsehir Shariah Record numbered 17 has been obtained via photocopy, the first part being 128 pages has been extracted for this paper due to the dense content of the record and translated intralingually into modernday alphabet under the title ? The Transcription and Evaluation of Kırsehir Shariah Record numbered 17 (H. 1324-1328/ M. 1906-1910)?, evaluated and its bibliographical search has been carried out. Furthermore, all the documents have been classified according to their subjects. In the annex part at the end of this paper, one copy of the original record comprising the paper has been attached. In the light of all these opinions and studies, information shedding light on the administrative, social, political, military and economic history of Kırsehir as well as Ottoman State has been attained …

Osmanlı Devleti'nin klasik dönemdeki idari yapılanması 19. yyda da devam etmiştir. Osmanlı ülkesi idari birim olarak beylerbeylik, sancaklar ve kazalara ayrılmıştır. Sancak ve kazaların sosyal, dini, hukuki ve idari konularla ilgili meseleleri, kadıların sorumlulukları arasında idi. Kadılar şer'i ve hükmi muamelatta, kendilerine verilen beratta gösterilen vazifeleri görüp, Hanefi mezhebi üzerine karar verirlerdi. Araştırmamızın konusu olan Malatya'nın 167 Nolu Kadı Sicili, 1917 senesini kapsamaktadır. Bu tarihte Malatya Osmanlı devletinin sancağıdır. 167 Nolu Malatya Kadı Sicilinin 1-100 sayfaları arasındaki kısım araştırma konumuzdur.1917 yılındaki kadı sicilinde Malatya'daki miras, ölüm, mehr, boşanma, borç, vekâlet gibi konular geçmektedir.Belgelerde dikkat çeken bir husus gayrimüslim halk ile Müslüman teb'a ilişkilerinin iç içe geçmiş olmasıdır. Bu durum Osmanlı medeniyetinin dini yapısındaki farklı kesimlere adaletle hükmeden ve hoşgören tutumunu bir kez daha ortaya koymaktadır.Anahtar Kelime: Miras, Boşanma, Vekalet The administrative structuring of the Ottoman Empire in the classical period continued in the 19th century as well. The Ottoman Empire was consisted of sultanates, sanjaks and districts as administrative units. The social, religious, legal and administrative tasks of the sanjaks and districts were among the responsibility of the kadies. They performed the tasks which were pointed out on the certificates given to them. Their judgements were based on the Islamic concepts of the ?Hanefi? cult. Our research base, Malatya kadi records numbered 167, covers the records in the year 1917. At that date, Malatya was a sanjak of the Ottoman Empire. The pages 1 ? 100 of these records are our research base. They cover such subjects as inheritance, deaths, religious, judicial, administrative, divorces (mehr), debts and attorneyships.A point which attracts attention on these documents is that the relations between non-Muslim and Muslim citizens are inter-connected, which echoes a sentiment that the Ottoman civilisation was both fair and tolerant to the different religious peoples.Key Words: Inheritance, Divorce, Power of Attorney 166

Hicri 1322- 1323 (M.1904-1905) tarihli, 159 Numaralı Ayntap Şer'iyye Sicili Toplam 250 varaktan oluşmaktadır. Bu çalışmada son 125 varağın son 60 varagının trankripsiyonu yapılmıştır. Bu tarih 5 Rebiülevvel 1322'de başlayıp 1 Rebiülevvel 1323 tarihinde son bulmaktadır. Bu kısımda toplam 166 dava tespit edilmiştir. Bu davalar; tereke, müderris, imam, vekâlet, vasi tayini, nafaka, alım-satım, gasb, hırsızlık gibi konuları ihtivâ etmektedir. Bu konular da hüküm konuları başlığında okuyucuya tablolar halinde sunulmuştur. Çalışılan Şer'iyye sicilinden haraketle Ayntab'ın sosyal, siyasal, ekonomik hayatı hakkında okuyucuya bilgi sunulmak amaçlanmıştır. Hükümler içinde tespit edilen köy, mahalle, askeri bölükler tespit edilerek Ayntab'ın o dönemki coğrafyasına ışık tutulmuştur.Ayrıca 159 Numaralı Ayntab şer`îyye sicili içerisinde Ermeni isimleri tespit edilmiştir ve bunlar toblolar halinde okuyucuya sunulmuştur. Bunun yanı sıra Ermenilerinde sorunlarını Şer'i Mahkemeler kanalı ile çözdükleri de tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Ayntab, ġer„îyye sicili, Ġ„lâm, Kassâm, Hüccet, Vakfiye The transcription and evaluation of Ayıntap Islamic law?s registry number 159. (Muslim calender 1322-1323, gregorion calendar 1904-1905. Pages 368-499)Ayıntap?s Islamic law?s registry numbered 159 between 1322-1323 (g.1904-1905) in Muslim calendar consists of 250 sheets.In this study, transcriptions of 125. This date started in 5 Rebiülevvel and ended in 1 Rebiülevvel 1323. In thıs section 166 cases have been identified. These cases consist of inheritance, proffesor, imam, attorneyship, determination of vast, alimony, shopping, extortion and theft. These topics are presented in the tables for readers under title of provision of subjects. The aim is to give hence information for about Ayıntap?s social, political, economical life occanting to Islamic law registry geography of Ayıntap has deeply been lighted by identifying villages, neighborhood, military troops in the provisions.Furthermorse, in Islamic law egistry numbered 159, Armenian names have been identified and these names were given for readers in the tables. Also it was identified that Armenian problems had been solved in the Islamic courts.Keywords: Ayntab, Islamic registly, Decision(Ġ‟lam), Kassâm, Script(Hüccet), Endowment(Vakfiye) 341

Bu çalışma Osmanlı Devleti'nin önemli kentlerinden biri olan İskenderun'un 1901-1903 yılları arası dönemine ışık tutmaktadır. Mahkeme kayıtları değerlendirilerek İskenderun'un 20. yy başlarındaki sosyal, kültürel ve ekonomik durumu gösterilmeye çalışılmıştır. Sicilde, bölge halkının ekonomik durumları, meşgul olduğu iş kolları, giyim, malzeme, hayvan fiyatları ve gayr-ı menkul fiyatları gibi bilgiler yer almakta olup ayrıca alacak-verecek, boşanma, nafaka, veraset, hırsızlık meseleleri gibi hukuki davalar ve bu davaların çözüm yolları görülmektedir. İskenderun'da ekonomik anlamda değeri yüksek mesleklerden ticaret başta olmak üzere, tıp ve mimari genel anlamda azınlıkların elindedir. Bunun yanında ziraat faaliyetlerini genel olarak Müslüman toplum icra etmektedir. 19.yüzyıl sonlarına doğru Girit muhacirlerinden bir kısmı İskenderun mahallelerine iskan edilmiştir. Gayr-i Müslim ahali ile Müslüman toplum arasında ciddi anlamda sorun yaşanmamıştır.Anahtar Kelimeler: İskenderun, Kadı Sicili, Kandiye, Girit, Muhacir, Aile, Ordu, Gayr-i Müslim This work sheds light on the period of İskenderun between 1901 and 1903 which was one of the most important cities of Ottoman Empire. It was tried to show the social, cultural and economical situation of İskenderun at the begining of twentieth century by evaluating the court records. In addition to the economic conditions and industry branches of the local community, clothing , material, prices of the animals and real estates, there are civil trials and their solutins such as credit and debit, divorce, subsistence, inheritance and theft affairs in these record. Minorities generally have the jobs such as primarily trade, medicine and architecture having high value from point of view of economics. On the other hand, Muslim community generally do agriculture. Some of Cretan immigrants are settled on locatins of İskenderun. There were not any serious problems between non-Moslem society and Moslem society.Keywords: Iskenderun, Kadi Registry, Heraklion, Cretan, Emigrant, Family, Army, Non- Muslim 320

Osmanlı hukuku ``Şer'î nâslara ve ülu'l-emr'' denilen devlet başkanının şeriata aykırı olmayacak şekilde çıkardığı kanunlara dayanır. Şer'iyye sicillerinde de hem Şer'î hem de örfi hukukun uygulamalarını görmek mümkündür. Siciller, Şer''î mahkemelerde kadılar tarafından tarih sırası ile tutulurdu. Bu kayıtlar içerisinde ilâm, hüccet, mürâsele gibi belgeler yanında devlet merkezinden gönderilen fermanlar, hükümler, emirler ve tebligatlar yer alırdı.Şer'iyye sicillerindeki kayıtlar hakların güvence altına alınmasının teminatıdır ve bu kayıtlar yerel tarihçilik açısından çok önemlidir. Şer'iyye sicillerinden yola çıkarak şehir tarihî ile ilgili pek çok mesele çözüme kavuşturulabilmiştir. Şer'iyye sicilleri, söz konusu dönemin askerî, siyasî, ekonomik, sosyal, kültürel ve hukukî durumunu yansıtır. Şer'iyye sicilleri, dönemi anlamamız için tarihî kaynakların en önemlilerinden biridir.Bu çalışmada, ?395 Numaralı Manisa Şer'iyye Sicil Defteri? incelenmiştir. Defter Manisa'ya bağlı Kula kazasına aittir. Kula kazasına ait ayrı sicil kataloğu bulunmadığından bu kazanın sicilleri Manisa şer'iyye sicilleri içerisinde yer almıştır. Osmanlının son dönemlerinde şer'iyye defterleri dava konusuna göre tutulmuştur. İncelediğimiz bu defter de Kula kazasına ait vekâlet defteri olarak tutulmuştur. Çalışmamız, giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında Kula kazasının coğrafi ve tarihî durumu ele alınmaktadır. Birinci bölümde Osmanlı hukuku ve mahkemeleri hakkında genel bilgi verilmiştir. İkinci bölümde sicil defterinin transkribi, üçüncüsünde belge özetleri, dördüncü bölümde sicilin genel değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışma bir sonuç ve kaynakça ile son bulmaktadır. The Ottoman Justice System based on laws known as ?Şer??înaslar? and Ulul-Emr? put into effect by the head of the state which is not against the sharia. It is possible to see the implementations of the ?seri? and ?orfi? laws on ?seriyye Sicils?. The siciller(sicils) were recorded by the muslim judges?kadi? in chronological order. Not only did these records include such documents called ?ilâm, hüccet, mürasele? together with these they include ?ferman, hükümler, emir and tebligat? which were sent by the head of the state as well.The records on ?seriyye sicils? are guarantee of securing the rights and these records are significant in terms of local historiography. Many issues have been resolved pertinent to the history of the cities based on the ?seriyye Sicils?. These ?sicils? reflect military, political, economic, social, cultural, as well as the legal status of the period. They are one of the crucial historical resources in order to comprehend the events taking place specific period of time.In this study, ?395 Numaralı Manisa Şer?iyye Sicil Defteri? has been examined. The ?defter? is belong to Kula, which is a town connected to Manisa. The ?sicils? of this town are involved in ?Manisa Şer?iyye Sicils? since it does not has own separate records. The ?seriyye Defters? were recorded according to matter in dispute on the last period of the Ottomans. The ?defter?, which we examine, were recorded (held) as a ?vekalet defter? belong to Kula. This study consists of introduction and four main sections. In the introduction, the geographical position and historical situation of the Kula are discussed. Afterwards, the first section is covered by the general and basic information regarding to the Ottoman Justice System and Courts. The transcribed of the ?sicil defters? are found at the second section, the summarizes of the documents are mentioned at the third section, and general assessment of the ?sicil? is made at the fourth section. This study culminates with the conclusion and bibliography. 259

23 NUMURALI KIRŞEHİR ŞER'İYYE SİCİLİ (H.1328?1330)(M.1910?1912) (R. 1326?1328)Cemaleddin SERİNErciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler EnstitüsüYüksek Lisans Tezi, Nisan 2012Danışman: Prof. Dr. Sebahattin SAMURKISA ÖZETÇalıştığımız dönem (H.1328?1330) (M.1910?1912) yıllarına ait 23 Numaralı Kırşehir Şer'iyye Sicili'dir. Çalışmamızın başında şer'iyye sicillerinin ortaya çıkışı, Osmanlı Şer'iyye Sicillerinin tarihi gelişimi, şer'iyye sicillerinin önemi ve kapsadığı belgelerin konumuzla bağlantılı olması nedeniyle Osmanlı Devleti'nin hukuki yapısını şer'i ve örfi hukukunu ana hatlarıyla ele alarak izah etmeye çalıştık.Kırşehir'e ait şer'iyye sicillerinin incelenmesi ile mahalli tarihçilerin ihtiyaç duydukları malzeme, sayılabilir rakamlarla verilmektedir.Milattan önceki tarihlere kadar uzanan bir tarihin parçası olan Kırşehir en iyi dönemini Selçuklular döneminde yaşamıştır. Bir sınır kenti olması nedeniyle beylikler arasında sürekli yönetimi değişen bir şehir olmuştur. Osmanlılar döneminde ise güvenlik açısından huzurlu ancak gelişmesi durmuş bir sancak konumundadır.23 Numaralı Kırşehir Şer'iyye Sicili, 98 varak, 195 sahife, 403 adet belgeden oluşmaktadır. Sicillerin hepsinde de müslüman halkla gayrimüslim halk arasında (Ortodoks Rum ve Ermeniler) bir sorun yaşanmadığı mahkeme kayıtlarından anlaşılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Kırşehir, Şer'iyye Sicili, Osmanlı NUMBER OF 23 KIRŞEHİR ŞERİYE REGISTERS (H.1328?1330)(M.1910?1912) (R. 1326?1328)Cemalledin SERİNErciyes University, Institute Of Social Sciences,M.Sc. Thesis, April 2012Supervisor: Prof. Dr. Sebahattin SAMURABSTRACTThe period that we have studied is numbered 23 Kırşehir Şer?iyye register belonging to the year of (H.1328-1330) (C.1910-1912). At the beginning of our study, we have tried to explain the appearance of the Ottoman Şer?iye registers, historical process of Ottoman şer?iyye registers, the importance of şer?iyye registers and structure of Ottoman Empire taking Islamic and customary law into consideration legal since the documents that it includes are related to our subject.With the examination of the şer?iyye registers belonging to Kırşehir, the material that the local historians need are provided with countable numbers.Kırşehir, which is a part of history going back to many centuries BC, had its best period under the rule of Saljukids.(Selcuks) Because of the fact that it is a border town, it has become a city whose ruler has always changed among the governments. During Ottaman period it was a peaceful town in terms of security but it was in a city situation that its development stopped.Kırşehir Şer?iyye register numbered 23 consists of 98 folios, 195 pages and 304 documents. It is understood from the court records that there were no problems between muslims and non-muslims such as Ortadox Greeks and ArmeniansKeywords: Kırşehir, Şer?iyye Register, Ottoman 531

Şer'iyye sicilleri, ait oldukları bölgenin, idari, iktisadi, askerî, siyasi ve kültürel hayatı açısından bilgi veren birinci elden kaynaklardır. Dolayısıyla Osmanlı Devleti'nin herhangi bir bölgesinin tarihinin yazılmasında bu siciller önemli bir yer tutmaktadır.Bu çalışmanın amacı, 50 No'lu Antakya Şer'iyye Sicili'nin transkripsiyon ve değerlendirmesini yaparak, elde edilen veriler doğrultusunda Antakya'nın idari yapısı, hukuki, iktisadi, sosyal ve kültürel yaşamı hakkında değerlendirmeler yapmaktır. 137 sahifede mevcut 256 belgeden müteşekkil olan bu defterden elde ettiğimiz bilgiler sadece Antakya'nın değil aynı zamanda Osmanlı tarihinin bir kısmının aydınlatılmasına da katkı sağlamış olacaktır.Hazırlamış olduğumuz bu çalışmayı dört bölümde ele aldık. Birinci bölümde; şer'iyye sicillerinin önemi ve genel özellikleri hakkında bilgiler verdik.İkinci bölümde; 50 No'lu Antakya Şer'iyye Sicili'nin genel özellikleri ve defterdeki belgelerin kısa özetleri ile bu belgelerin muhtevalarına göre tasnifi tablo şeklinde düzenlenmiştir.Üçüncü bölümde; sicilin transkripsiyon metnine yer verilmiştir.Dördüncü bölümde; Antakya'nın idari, ekonomik ve sosyal yaşamı incelenmiştir. Belgelerde adı geçen mahalle, köy gibi birimler; kullanılan eşyalar, meslek gurupları, ailelere göre eş ve çocuk sayısı vs. bilgiler tasnif edilerek tablo halinde gösterilmiştir.ANAHTAR KELİMELER: Antakya, Şer'iyye Sicili, Tereke, Kaza, Köy. Ser?iyye registers are the first hand sources which inform us in terms of the administrational, economic, military, political and cultural life of the district to which they belong. Therefore, these registers occupy an important place in the historiography of any district of the Ottoman Empire.The aim of this study is firstly to transcribe and evaluate Number 50 Antioch Ser?iyye register and then to make assessments on administrational and judicial construction of Antioch and also the economic, social and cultural life of it by means of datas we obtained. The datas, which we obtained from this register consisting of 137 pages and 256 documents, will contribute to enlighten not only the history of Antioch but also some of the history of the Ottoman Empire.We handled this study in four chapters. In the first chapter, we gave information about the importance and general characteristics of ser?iyye registers.In the second chapter, after giving the general characteristics of Number 50 Antioch Ser?iyye register and giving short summaries of the documents in the register, the classifications of these documents were arranged in the shape of chart according to their contents.In the third chapter, the transcriptional text of the register was taken part.In the fourth chapter, administrational, economic and social life of Antioch were examined. The units such as district and village, used objects, occupational groups, spouse and child numbers according to families etc. Mentioned in the documents were classified and shown in the form of chart.KEY WORDS: Antioch, Ser?iyye Register, Estate, County, Village. 448

Osmanlı Devleti tarihi'nin sosyal, siyasî, iktisadî, askerî, coğrafî, hukukî ve kültürel yönlerini ortaya koymak için yapılan bir çalışmanın, Şer`iyye Sicilleri incelenmeden tamamlanması ve meseleleri bütün yönleri ile ortaya koyması mümkün değildir. Osmanlı Devleti tarihinin araştırılmasında Şer`iyye sicilleri önemli belgelerden birisi olarak değerlendirilmektedir. Sosyo kültürel açıdan önemli bilgi ve kayıtlar içeren Osmanlı mahkeme kayıtları, geçmişi günümüze yansıtan kıymetli yazılı kaynaklardandır. Bu mahkeme kayıtları, yerel farklılıkları ve genel tespitleri ortaya koymaları bakımından önem arz eder. Şer`iyye sicilleri ait oldukları yerlerin ictimaî, idarî, malî, sosyal, vb. yönleri öğrenmemize kaynaklık ederler. Özellikle şehir tarihinin aydınlatılmasında büyük önem taşırlar. Çalışmamızda Nevşehir'in iktisadî, ictimaî, idarî yönlerini, tezimizin kapsadığı dönemler içinde ortaya koymaya çalıştık. Çalışmamızda Nevşehir iline ait olan 18 numaralı defterin metin çevirisi ve değerlendirmesini yaptık. Defterimiz Hicri 1339/Miladi 1920-1927 tarihleri arasını kapsamaktadır. Defterdeki kayıtlar miras ve tereke taksimi konularını ihtiva etmektedir. Nevşehir hakkında çalışmalar yapmakta olan ve yapacak olan araştırmacılara kapsadığı yıllara ilişkin kaynak niteliğinde bir çalışmadır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Kadı, Nevşehir, Şer`iyye Sicili, Tereke, A study done to demonstrate the Ottoman Empire?s social, political, economic, military, geographical, legal and cultural aspects is not possible to be completed without examining the Court Registries and is not possible to reveal the issues with all aspects. Court registries to investigate the history of the Ottoman Empire considered one of the important documents.The Ottoman Court records that contain important information and records with socio-cultural aspects are reflecting the precious present the history of the written sources. These court records are important in terms of putting forward the local differences and the overall findings. Court registries enable us to learn the social, administrative, financial aspect of the places where they belong to. Particularly, they are of great importance in illuminating the city's history. In this study, we have tried to show the economic, social and administrative aspects of Nevşehir between 1920-1927. In our study, we translated and examined the No: 18 notebooks that belong to the province of Nevşehir. Our notebook covers the period from Hajji 1339/Gregorian 1920-1927.The notebook covers the topics of inheritance and the divisions of estate records. It is a study which can be a source for the researchers who are interested in the period between 1920-1927 in the province of Nevşehir.Key Words: Ottoman, Khadı, Nevşehir, Court Judge Register, Tereke, 337

Osmanlı Devleti zamanında mahkeme kayıtları olarak tutulan kadı sicilleriTürk tarih araştırmalarının en önemli belgelerindendir. Bu araştırmada 239numaralı Adıyaman Kadı (Şer`iyye) Sicilinin 1-105. sayfalarının transkripsiyonuyapılmıştır. Bu belgeler ışığında Adıyaman'ın o döneme ait sosyo-ekonomik, idarî,kültürel ve adlî yapısı incelenmiştir.Bu çalışmamızda 239 numaralı kadı sicil defterin 1-105. numaralısayfalarının tamamının önce transkripsiyonu yapılmış daha sonra günümüzTürkçesi ile özeti çıkarılmıştır. 1911-1915 yılları arasını kapsayan belgeler toplam105 varaka üzerinde 85 dava görülmüş olup bu davalar terekeler, vasi tayinleri,vekâletnameler, borç-alacak davaları, talâk ilâmları, nafaka talepleri, kayıphayvan, kız kaçırma ve nikah gibi konuları içermektedir. Bunlar içerisindeterekeler belgelerin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Belgelerin defterekaydında kronolojik sıralama esasına uyulmamıştır. Bu belgelerle Adıyaman'ınXX. yy. başlarındaki sosyo-ekonomik, idarî, adlî ve kültürel durumu hakkındatahliller ve değerlendirmeler yapılmıştır.Anahtar kelimeler: Hısn-ı Mansûr, Mahkeme, Kadı Sicili, Adıyaman The Kadhı Registers which has been the law court registers of the OttomanEmpire are the most important sources of Turkish-Ottoman HistoricalResearches.In this thesis the pages between 1 and 105 of Adıyaman Kadhi (Shari?a)Register numbered 239 are transcribed. According to these documents Adıyaman;social-economy, managerial, cultural and judicial structure are examined andcontributed to history science with original documents.With this study the pages between 1 and 105 of Numbered 239 register aretranscribed and summary of these transcribes has been done with daily Turkish.The documents comprised between 1911-1915 were totally 105 pages thatincluded 85 lawsuits. These lawsuits are included subjects like heritage, guardianappointment, attorneyships, cases of deptdomend, decision of divorcement,demonds of alimony, lost animals, kidnapping girls (for marriage) and marriages.Heritages was the subject the most worke in these documents. It wasn?t based onthe chronological order while registrating the documents to register. It was tried toanalyse Adıyaman?s social-economy, managerial, cultural, judical with thesedocuments.Key words: Hısn-ı Mansur , Court, Kadhi Register, Adıyaman 126

Hicri 1318?1325 (M. 1901?1909) tarihli, 158 numaralı Ayntab şer`îyye sicili toplam 196 varak ve 392 sayfadan oluşmaktadır. 1. Bölümde 133., 2. Bölümde 24., 150., 166., 267., 3. Bölümde 35., 103., 232., 236., 237., 244., 4. Bölümde ise 12., 13., 14., 15. belgelere mükerrer numara verilmiştir. 1. Bölüm 93., 2. Bölümde 33., 91., 156., 4. Bölümde 25., 26., 27. hüccetler yazılmamıştır. Bu durumda şer'iyye sicili 1.Bölüm 146, 2. Bölüm 267, 3. Bölüm 294 4. bölüm ise 51 olmak üzere toplam 758 hüccetten oluşmaktadır. Bunun tamamı hüccetlerden oluşmaktadır. Bu çalışmada, şer`îyye sicilinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi yapılmaya çalışıldı. Ayrıca hüccetlerin kısa bir özeti müvekkil, vekil, dava konusu, tarih ve şahitler olmak üzere tablo şeklinde hazırlandı. İş bu suretle mezkûr şer'iyye sicilinde, dava vekilleri, hangi konularda vekâlet verildiği, müvekkil ve şahitler ikamet ettikleri mahalle veya köy isimleri ile tanıtıldığından Ayntab'ın mahalleleri, köyleri ve nahiyeleri hakkında önemli bilgileri havidir. 20. yy. başlarında Halep vilayetinin kazası olan Ayntab'ta hüccetler genellikle mukavelat muharrirleri tarafından yazılmıştır. Ancak Mukavelat Muharrirliği münhal ise bidayet mahkemesi kâtiplerinden biri vekâletnameleri yazmıştır. Bu çalışma, 1900?1907 yılları arasında Ayntab'da dava vekilleri ve vekâletnameler hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlamıştır. Hijri 1318-1325, (1900-1907 AD ) Ayntab Ser?iyye Register numbered 158 consist of totally 196 pages. It has been given repeated numbers to documents in 1st chapter, 133, 2nd chapter, 24, 150, 166, 267, 3, 3rd chapter, 35, 103, 232, 236, 237, 244, and in 4th chapter, 25, 26, 27. Beside in first chapter 93, second chapter 33, 91,156 and fourth chapter 25, 26, 27 attorneyship numbers are missed.In this case our thesis consists of 758 attorneyship which include 146 in first, 267 second, 294 third and 51 in fourth chapters. In our study we tried to do transcription and analyses of şer?iyye Regıstry. Furthermore summary of attorneyship has been shown in table as client, attorney, cause, date and witnesses. For this reason, mentioned Ser?iyye Regıstry is involving significant information about cause attorneys, the subject of given attorneyship, regions, districts and villages of the Ayntab (clients and witnesses introduced by their residence districts and villages). In the beginning of the 20th century attornyships had been written in general by notaries in the Ayntab region of Halep. However if notaries were missing, attornyships had been written by one of primary court clerks. This study would help us to get information about attorneys and attornyships in Ayntab between ?1900-1907?.Key Words; Ayntab, Ser?iyye Regıstry, Attornyship, Lowyers 907

Çalışmamızın esasını teşkil eden Kütahya 105 Numaralı Şer'iyye Sicilini muhteva olarak şu şekilde özetleyebiliriz.105 Numaralı Şer'iyye Sicili klasik Şer'iyye Sicillerine benzememektedir. Bu defter (1914-1918) yılları arasında Kütahya ve çevresindeki mahkemelerde görevlendirilecek memurların atamalarını kapsamaktadır. Başkâtip, zabıtkâtibi, muhzır, mübaşir, müşavir, naib, mahkeme mümeyyizi (a'zalar), müftüler, noter, odacı gibi memur atamalarını anlatmaktadır.Defter Osmanlı Devleti'nin son yıllarındaki memur yaşamı hakkında kısmi bilgiler sunmaktadır. Ayrıca memurların almış oldukları ücretler ve görev değişimleri ile ilgili bilgi vermektedir. Savaş dönemi olması nedeniyle sık sık görev değişimi yaşanmıştır.Bu tarihler arasında mahkemeler iki derecelidir. Bidayet ve İstinaf Mahkemeleri kademeli olarak görev vermektedir. Bu mahkemelerin üzerinde Temyiz Mahkemeleri görev yapmaktadır.Anahtar Kelimeler: Şer'i, Bidâyet, İstinaf, Mahkeme Görevlisi We can summarize as contained Kütahya Ser' iyye record of 105 numared which is fundamental to our study as follows.105 numared Ser' iyye record isn' t the same classiccal Ser' iyye records. This notebook contains the offical appointments which will be assigned in Kütahya and counts where abouts between 1914-1918 years. It reports offical appointments as head clerk, clerk of the count, bailiff, count crier, adviser, regent, count examiner, muftis, notery public, office- boy.The notebook submits partial imformation about offical life in the last years of Ottoman Empire. İn addition they are giving imformation frequent about fees that officials had taken and task changes.Between these dates, the counts are two- levels. Trial counts and count of appeals serve gradually. The counts of appeals serves superior of counts.Key Words: Şer?i, Bidâyet, İstinaf, Offical Law Court 401

Osmanlı Devletinin uzun zaman ayakta kalan bir devlet olması bu devletin çok güçlü bir idari, mali ve askeri sisteme sahip olduğunun göstergesidir. Bu nedenle Osmanlı Devleti sistemin en iyi şekilde işleyebilmesi için kayıt tutma arzusunu çok ileri bir düzeye getirmiştir.Şer'iyye Sicilleri bu kayıtların sadece hukuki boyutlu olanıdır. Ancak alınan kararların içeriği tamamıyla Osmanlı Sosyal hayatını aydınlatmak için bize gerekli bilgileri verir.Şer'iyye Sicilleri 15. asrın ortalarından, 20. asrın ilk çeyreğine kadar ki dönemde yargılama ve kamu hizmetlerini yürütme yetkisine sahip olan kadıların vermiş oldukları kararları, tutmuş oldukları zabıtları ve yazışmaları içeren birinci el kaynaklardandır. Bu çalışmamızda Miladi 1926 senesinde Kütahya da meydana gelen hukuki olayları ve bunun sosyal boyutlarını ele almaya çalıştık.Anahtar Kelimeler: Hakim, Kütahya, Mahkeme, Mecelle, Şer'iyye Sicili. The fact that Ottoman Empire survived for a very long time is the sign of its powerful governmental, judicial, financial and military system. Therefore, Ottoman Empire attached great importance to its record keeping system in order to facilitate the governmental process.Of all these records, Records of Religious Affairs are the ones that have only the legal status. However, the content of taken decisions give us all the necessary information to enlighten the Ottoman social life.Records of Religious Affairs are one of the first hand sources that include the judgments, records, and correspondences of cadis? who carried the authority of judgment and execution of public service beginning from the middle of the 15th. century to the first quarter of the 20th. century.In this thesis, we discussed the legal events and their social aspects that took place in Kütahya in 1926 a.d.Keywords: Court, Judge, Kütahya, Ottoman Code of Civil Law, Record of Religious Affairs. 176

Osmanlı târîhinin en önemli arşiv kaynaklarından bir tanesi de Şer'iyye Sicilleridir. Bu çalışmada, Şer'iyye Sicillerinden sadece bir tanesinin transkript ve tanıtımının yapılması sûretiyle bu alanda yapılan çalışmalara birinin daha eklenmesi amaçlanmıştır.Çalıştığımız 644 Numaralı defter Karâhisâr-ı Sâhib Sancağı'nın 4 Muharrem 1330 - 28 Rebî'ü'l-âhir1331 /25 Aralık 1911 'den 6 Nisan 1913 târîhleri arasındaki mahkeme kayıtları araştırıldı ve analizi yapıldı. Defterin Ankara Milli Kütüphane'de bulunan mikrofilmlerden fotokopileri alınmış, belgelerin belirli bir plan çerçevesinde transkripti ve başlangıç kısmında genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirme yapılırken konular telif ve araştırma eserlerden elde edilen bilgilerle zenginleştirilmiştir. Çalıştığımız defterin Balkan savaşları ile aynı târîhi taşıyor olması belgelerde savaşın getirdiği sosyal ve ekonomik sıkıntılar gözlemlenmiştir.Bu çalışma Osmanlı Târîhi ve Şehir Târîhçiliğine yardımcı olabilecektir.Anahtar Kelimeler: Şer'iyye Sicili, Osmanlı, Karâhisâr-ı Sâhib One of the important archives resources of Ottoman history is the Şer?iyye Registers. This study is aimed to encourage the studies made in this field by presenting and making index of only one of the Şer?iyye Registers which has great importance for Turkish history and culture.In this study, Karâhisâr-ı Sâhib-i Sancak Judial Record Number 644 ( The Transcription) dated 4 Muharrem 1330 - 28 Rebî?ü?l-âhir1331 / 25 December 1911 from 6 April 1913 has been researched and analysed. The Record File, which is the main source of the thesis, has been evaluated by taking copies from microfilms which were found in the National Library of Ankara, and the overall assessment of the planned transcript has been provided in the beginning of the text. Information taken from rations is enriched with information taken form reconciliations and other research sources. The notebook that is being studied from carries the same date as the Balkan Wars, it has been observed that these documents show the economic and social hardships of the War.This study will be able to help towards the research of Ottoman History and Urban Historiography.Keywords: Şer?iyye Register, Ottoman, Karâhisâr-ı Sâhib

Osmanlı toplumunun siyasi, sosyal, iktisadi ve kültürel özelliklerini ihtiva eden Şer'iyye Sicilleri Osmanlı tarihinin en önemli kaynakları arasındadır. Şer'iyye Sicilleri 15. asırdan başlayarak 20. asrın ilk çeyreğine kadar uzun bir zaman dilimini ihtiva etmektedir. Bu bakımdan siciller, Osmanlı toplum yapısının anlaşılması ve araştırılmasında önemli kaynaklardandır.Bu çalışmanın amacı 10 numaralı Uşak Şer'iyye Sicilinin ışığında 1923-1924 yıllarında Uşak'ta aile hayatını incelemek ve yorumlamaktır. Çalışmanın ana kaynağını teşkil eden 10 numaralı Uşak Şer'iyye Sicili 203 sayfadan oluşmakta olup 1923-1924 tarihlerini kapsamaktadır. Sicil, aile hukuku ile ilgili mahkeme kayıtlarından oluşmaktadır.Tez beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, 10 numaralı Uşak Şer'iyye Sicilinin tanıtımı ve şer'iyye sicillerinin içeriğinden bahsedilmektedir. Birinci bölümde, Şer'iyye sicillerinden ve Osmanlı Devleti'nin hukuki yapısından bahsedilmektedir. İkinci bölümde, Osmanlı toplumunun aile yapısından bahsedilmektedir. Üçüncü bölümde, İncelenen sicil ışığında 1923-1924 yılında Uşak'ta aile hayatından bahsedilmektedir. Dördüncü bölümde ise Uşak ailesinin gündelik yaşamından bahsedilmektedir. Son bölümde ise, İncelenen sicildeki belgelerin özetleri yer almaktadır. The şeriyye records which include the political, social, economical and culturel characteristics of Ottomans are one of the most important records of Ottoman History. These records cover a long period that starts with 15th century and continues to the first quarter of 16th century. For that reason these sources have importance due to their help for understanding the social life.The aim of this work is to inquire and comment the family life of Uşak in 1923 and 1924 in terms of the 10th (number) journal of seriyye records. The 10 th journal of Şeriyye Record which is the main resource of this thesis is constituted of 203 pages and includes the years 1923 and 1924. The record consists of the court records about the law of domestic relations.The thesis has five main parts. The definition and content of 10th (number) journal of Şeriyye records is given in introduction part. In first part, şeriyye records and judicial structure of Ottoman Empire are mentioned in general. The family structure in Ottomans are cited in the second part. In third part, the the family life of Uşak in 1923 and 1924 is given in terms of the record which is serached during this work. In fourth part, the daily life of inhabitants are alluded. Final part has summary of the documents which are inquired during this work. 164

Siyasal olaylar bölgelerin sosyo-kültürel ve ekonomik gerçeklerinden ayrı düşünülemez. Bu olgular birbirlerini etkilemektedir. Transkripsiyon ve değerlendirmesi yapılan 196 Numaralı Besni Şer'iyye sicilinde 1910?1912 yılları arasında bölgenin sosyal, kültürel ve ekonomik durumlarına ait tespitlerde bulunulmuştur. Bu değerlendirmeler neticesinde bölgede asayiş sorunlarına rastlanılmamıştır. Kadının toplum hayatındaki etkinliğinin yanında din değiştirme hareketlerine karşı Gayr-i Müslim ahalinin önyargılı hali görülmüştür. İdare mekanizmasının ve Müslüman ahalinin dini konulardaki hassas tavrı belgelere yansımıştır. Mahkeme süreçleri, bölgenin ekonomi yapısı, Müslim ve Gayr-i Müslim ahali arasındaki ilişki, vakıflar ve mahalli yapılanma konusunda tespitlerde bulunulmuştur. Şer'iyye Sicilleri bu açılardan tarihe kaynaklık eden kıymetli belgelerdir.Anahtar kelimeler: Şer`iyye Sicili, Behisni, Ma'muretü'l-`Aziz, Mecelle, Vakıf, Mehir Political events cannot be distinguished from socio-cultural and economic realities of regions. These facts affected each other. During the transcription and evaluation of 196 numbered Besni Şer`iyye Sicil, the regions social, cultural and economic situation, between the years of 1910-1912, were criticized. As a result of these evaluations no public security problems were found. Beside the influence of woman in society, however, Non-Muslim had prejudice about the religious conversion. The senstive attitude of administrative mechanism and Muslims on religious matters had been reflected to these documents. Also during the evaluations there had been determinations about court processes, economic structure of the region, the interaction between Muslims and Non Muslims, the foundations and the local formation. Şer`iyye Sicils are the local formation sources of history in that point.Key Words: Şer`iyye sicili, Behisni, Ma?muretü?l-`Aziz, Mecelle, Vakıf, Mihir 206

Tarihin yazılı kaynakları arasında sayabileceğimiz Şer`iyye Sicilleri, Osmanlı Devleti'nin sosyo-ekonomik hayatı hakkında bize bilgiler vermektedir. Ait olduğu döneme ışık tutan bu belgeler kazaların yöneticisi olan kadılar tarafından tutulmuştur. Şer`iyye Sicilleri'nin içinde farklı hüküm çeşitleri bulunmaktadır. Bunların başlıcaları: Ferman, Berat, Hüccet, İlam, Veraset, Nikah, Evlenme, Boşanma, Miras, Tereke, Veraset'tir.Nevşehir'e ait olan 17 numaralı Şer`iyye Sicili'nde 137 adet hüküm bulunmaktadır. Sicil miladi 1905-1906 yılları arasındaki kayıtları ihtiva etmektedir. Biz bu kayıtlardan Nevşehir'in Müslimlerle gayrimüslimlerin birlikte genelde bir problem yaşamadığı bir yerleşim yeri olduğunu gördük. Sicillerden, Müslümanların gayrimüslimlere, gayrimüslimlerin de Müslümanlara vekalet verebildiklerini gördük.Bu siciller vasıtasıyla Nevşehir'in sosyal hayatı hakkında bazı bilgilere ulaşmaya çalıştık.Anahtar Kelimeler: Kadı, Şer`iyye Sicili, Nevşehir, Vekalet History of the written sources we can term Şer'iyye Registries, socio-economic life of the Ottoman Empire provides information about us. These documents shed light on the period of the accidents were by the director of the judges. There are different types of provision within In particular: Ferman, Berat, Hujjat, Ilam, Inheritance, Marriage, Marriage, Divorce, Heritage, Legacy,Provision of Nevşehir is one of the 17 numbered Şer'iyye the Trade 137.. Registry entries are contained between the years AD 1905-1906. We experienced not a problem in general with the records of Nevsehir Müslimlerle non-Muslims have seen that in a residential area. Registries, Muslims, non-Muslims, non-Muslims, Muslims also saw they could give power of attorney.These registries try to reach some information about the social life by means of Nevsehir.Keywords: Kadi, Şer'iyye Registry, Nevsehir, Power of Attorney, 233

Hicri 1319-1323 (M. 1903-1907) tarihli 159 numaralı Ayntab Şer'îyye sicili toplam 499 sayfadan oluşmaktadır. Bu çalışmada, şer'îyye sicilinin ilk 242 sayfasında 302 hüküm tespit edildilerek transkripsiyonu ve değerlendirilmesi yapıldı. Bu hükümlerin içerisinde i?lam, hüccet, veraset, vasi tayini, vekâlet, vakfiye, miras taksimi, gasp gibi hükümler yer almıştır. Hükümlerin değerlendirilmesi yapılarak Ayntab?ın sosyal, siyasal, kültürel, ekonomik-iktisadi açıdan var olan bilgilerine katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Hükümler içinde tespit edilen kaza, nahiye, kasaba, köy ve diğer yer isimleri belirlenerek coğrafi açından da şehrin yerleşimine katkı sağlanmaya çalışılmıştır.Ayrıca 159 Numaralı Ayntab Şer'îyye sicili içerisinde Ermeni isimleri ve mahalleleri tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra Ermenilerinde sorunlarını şer?i Mahkemeler kanalı ile çözdükleri de görülmüştür.Anahtar kelimeler: Ayntab, şer'îyye sicili, İ?lâm, Kassâm, Hüccet, Vakfiye Hijri 1319-1323 (A.D 1903-1907) dated 159 numbered Ayntab Islamic registers consist of 499 pages totally. In this study, 302 provisions in the first 242 pages of Islamic registers have been determined, transcripted and assessed. These provisions include decision(i?lam), script(hüccet), devolution, appointment of guardianship, proxy, endowment (vakfiye), partition of inheritance and seizure. It is aimed to make a contribution to the present knowledge of Ayntab from social, political, cultural and economical aspects. It is also aimed to make contribution to the settlement of the province from geographical aspect by determining the township, district, town, village and the other place names in the provisions.On the other hand, in the 159 numbered Islamic registers, Armenian names and neighbourhoods have been detected. Besides, it has been founded out that Armenians also handled their matters through Islamic Courts.Keywords: Ayntab, Islamic register, Decision(İ?lam), Kassâm, Script(Hüccet), Endowment(Vakfiye) 654

Bu Çalışma H. 1311-1321 M.1893-1903 yılları arasını ihtiva eden 411 Numarlı Bitlis Şer'iyye Sicili incelenmesinden oluşmaktadır. 411 Numaralı Bitlis Şer'iyye Sicili Osmanlıca metninin günümüz Türkçesin çevrilmesinde metne sadık kalındı, kelimeler değiştirilmeksizin cümle kuruluşları aynı şekilde verildi. Ana metin basit transkribe tekniği ile okundu. Metinde geçen Farsça, Arapça ve Türkçe sıfat ve tamlamalar bu dillerin gramer kurallarına göre yazıldı. Osmanlıca metinde geçen, ayın harfi: (') işareti, hemze (elif) harfi: (') işareti, uzun a: â harfi, uzun i: î harfi, uzun u: û harfi ile yazıldı. Sicilde geçen 192 belgenin tamamının transkripsiyonu yapılarak değerlendirildi. Belgede yer alan hükümlerin özeti tablo halinde verildi. Çalışmamızın özet tablosu, dava hakkında ki bütün sorulara cevap verebilecek niteliktedir. Sicilin başlıca konuları: verâset, vesâyet, mihir-boşanma, mütevelli tayinleri, hırsızlık gibi konulardan oluşmaktadır.Bilindiği üzere şer'iyye sicilleri kayıt edildiği dönem hakkındaki en orijinal bilgileri içermektedir. Bu bilgiler ışığında dönemin sosyal, idarî, hukukî, iktisadî ve kültürel yapısı hakkında ki bilgilere ulaşmak mümkündür. Bu amaç doğrultusunda sicilde yer alan yer isimleri, idarî görevlilerin isimleri, askerî görevlilerin isimleri, imam, muhtar ve papazların isimleri birer birer tespit edildi. Yine sicilde geçen cami, medrese ve diğer dini yapılar birer birer tespitti yapıldı. Sicilden dönemin soysal yapısı hakkında bilgiler verildi. Dönemin giyim-kuşamını ve kullandıkları eşyaların tespitti yapıldı. Yine dönemin iktisadî yapısı hakkında genel bilgiler verilip meslek grupları, çarşı ve esnaf dükkanları tespit edildi. Dönemin eşya fiyatları ve hayvan fiyatlarına ulaşıldı. This study consists of the examination of the Islamic law register, number 411 belonging to Bitlis which occured between the year ?1311 and 1321 (of Islamic calendar)? 1893 and 1903 (of Gregorian calendar) While translating the register from the Ottoman Turkish into modern Turkish, was remained faithful to the text, giving the words and the structures of the sentences as the same. The adjectives and phrases that used in Persian, Arabic, and Turkish were written according to their grammar rules. The source text was read by the simple transcription tecnique. Some letters that occur in the Ottoman Turkish were adapted like the following : ayın (?) : (?), elif : (?), long a : â, long i : î, long u : u. All of the 192 documents in the register were translated and evaluated. The summaries of the verdicts in the text were given in the form of table. The table of the summary in the study is capable of answering all the questions concerned with lawsuit. The essential topics of the register consist of inheritence, guardianship, divorce, the appointments of the trustees, theft, and so on.As it is known, the Islamic law registers contain the most original information about the period in which they were produced. In the light of this information, it is possible to reach the information about the social, administrative, judicial, economic, and cultural structures. Considering this purpose, the names of locations, administrators, military officiers, imams, village headmen, and priests, in the text were ascertained one by one.The names of the mosques, Moslem theological schools, and other religious contitutions in the text were also indicated one by one. The study has information about the social structure of the time, taken from the register. The people?s apparel and things that used by them were indicated. In addition, giving a general information about the economic structure of the period, occupations, markets, and shops were ascertained. The prices of goods and animals of the time were obtained. 438

Şer'i ye Sicilleri Osmanlı Devleti'nin sosyo-ekonomik tarihi alanında yapılan araştırmalarda birinci elden kaynak konumundadır. Özellikle mahalli tarih açısından belki de en detaylı ve sağlam bilgileri ancak bu siciller vasıtasıyla öğrenebiliriz. İncelenilen 268 numaralı ılgın şer'i ye sicilinde mevcut olan belgeler; genel olarak evlenme-boşanma, mihir, tereke kayıtları, veraset işlemleri, alacak-verecek davaları ile devletin iskân politikası sonucu meydana gelen yer değişmeleri ve yerleşim adlarından oluşmaktadır. Özellikle defterin tutulduğu tarih itibariyle Ilgın'da bulunan Mahalle, Köy, Kasaba ve Nahiye adlarına ulaşılabilir. Ayrıca, sonradan iskânı yapılan kişilerin hangi mahalle, köy, ya da kasabaya yerleştirildikleri bilgisine de ulaşılabilir. Anahtar kelimeler; Ilgın, Şer'iye Sicili, Mahkeme, Mihir, The Registries of Şer'iye can be regarded as the first-hand document sources in resarches done in the field of socio-economic history of Ottoman Empire. Especially, in terms of local history, we can learn the most detailed and reliable information only by means of these registries. The 268-number Ilgın Şer'iye Registry that we have examined consists of these documents: marriage-divorce in general, mihir, the records of Tereke, inheritance processes, assets and liability cases, and the change of location and places names as a result of the Empire?s settlement policy. Especially, by examining the registry dates, we can reach to the names of the Streets, Villages, Towns, and Sub-Districts in Ilgın. We can also have access to the information about where the people were settled down as a result of the change of location policy. Key Words: Ilgın, The Registry of Şer'iye, Court, Mihir

Osmanlı Devleti'nde, görevli oldukları bölgede kadılar tarafından kaleme alınan Şer?iyye Sicil Defterleri genel olarak Türk tarihi açısından önem arz eden vesikalardır. Şer?iyye Sicil Defterleri ait oldukları dönemlerin ve bölgelerin sosyal, ekonomik ve idari yapılarını yansıtması bakımından birinci elden kaynaktır.?1451 numaralı Hopa Şer?iyye Sicil Defteri ( inceleme- metin )? başlığı altında yaptığımız bu tez çalışmamızın amacı, söz konusu sicilin günümüz Türkçesine çevrilmesi ve sicilde yer alan kayıtların değerlendirilmesiyle, eski Lazistan Sancağına bağlı Hopa'nın, ona bağlı Arhavi ve Viçe nahiyelerinin sosyal ve ekonomik hayatına dair sağlam bilgilere ulaşmaktır.Çalışmamız, giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Hopa ilçesinin tarihinin ilk dönemlerinden cumhuriyet dönemine gelinceye kadar genel tarihinden, Osmanlı Devleti'nde Şer?iyye Sicillerinin içeriği, önemi ve bu sicillerdeki belge çeşitlerinden söz edilmiştir. Birinci bölümde, sicilde yer alan davalardan yola çıkarak Hopa'nın sosyal ve ekonomik hayatı tahlil edilmeye çalışılmıştır. İki ana başlık altında ele alınan bu bölümde Hopa toplumunun temelini oluşturan aileden, Hopa'da kullanılan sülale isimleri, ünvân ve lâkaplardan, eski Hopa, ona bağlı Arhavi ve Viçe Nahiyelerindeki köy isimlerinden, Hopa'daki çeşitli ekonomik faaliyetler ve miras işlemlerinden, söz edilmiştir. İkinci bölümde, 1451 numaralı Hopa Şer?iyye Sicili'nin, özetleriyle birlikte transkripsiyonu verilmiştir. Ayrıca, sicilin orjinal metni, transripsiyonun sonuna eklenmiştir.Anahtar Kelimeler: Hopa, Şer?iyye Sicilleri, Sosyal-Ekonomik Hayat, inceleme- metin In Ottoman Empire, The Registered Islamic Court Records which were written up by Qadis? in where district of attendant, is important documents in terms of Turkish History. The Registered Islamic Court Records is the first hand source for reflect in social, economic and govenmental form of related terms and districts.The aim of our dissertation under headline of ? Hopa The Registered Islamic Court Records numbered 1451 ( study-text)? is to transcribe some part of Islamic Court Records and to give sound information about economic and social life of Hopa, which connected old Lazistan County, and its? districts of Arhavi and Viçe.Our study consist on an introduction and two parts. It?s been examined Hopa from prehistoric eras to republic era, history of Hopa, content of Ottoman Registered Court records and their importance and classification of documents in the court registered. In the first part, we analyzed economic, social and religious life of Hopa district as state by the register. In this section consisting of two main parts we inform about the family, which is the cornstone of Hopa society, names, titles, appellations, miscellaneous economic activities of Hopa and name of villages in districts of Arhavi and Viçe, will records. In the second part it has given the transcription of 1451 registered Islamic court records of Hopa. Also registered an Islamic court records are appended to the original text transcription.Key Words: Hopa District, The Registered Islamic Court Records, Social-Ekonomic Life, Study-Text 344

Tarihin en köklü ve en büyük devletlerinden biri olan Osmanlı Devleti, varlığını sürdürdüğü süre içerisinde üç kıtaya hakim olmuştur. Güçlü bir devlet geleneği üzerine kurulan Osmanlı Devleti tüm teşkilatlarını geliştirerek en üst seviyeye ulaştırmıştır. İzlediği hoşgörü politikası sayesinde her dilden, dinden, ırktan ve kültürden insanları yüzyıllar boyunca barış ve huzur içinde yaşatmayı kendine görev bilerek devlet yapısını güçlü bir adalet yapısı üzerine oturtmuştur.Osmanlı hukuk sisteminde adalet; toplumun sosyal hayatını düzenleyen en önemli kurumdur. İlk atanan devlet memurlarından birinin kadı olması bunun en güzel göstergesidir.Kadıların tutmuş oldukları Şer'iyye Sicilleri ise; tarih araştırmalarında önemi şüphe götürmeyen birinci elden kaynaklardır. Şer'iyye Sicilini incelemeden Osmanlı Devletinin siyasi, idari ve sosyal tarihini hakkıyla ortaya koymak mümkün değildir. Belli bölgelere ait olan bu siciller yerel farklılıkları ortaya koymasının yanı sıra, tümüyle incelendiğinde genel tespitlerin oluşmasına katkı sağlayacaktır.Araştırma konumuz olan ? 108 Numaralı Kütahya Şer'iyye Sicili? nin değerlendirilmesi ile kayıtların tutulduğu döneme ait Kütahya ve kazalarında yaşayan insanların örf adet ve geleneklerine, yer isimlerine, şahıs isimleri ve unvanlarına, me'mûr atamalarına ve o dönemde yaşanan meseleler hakkında bilgilere ulaşmaktayız.Çalışmamızın temel amacı; Kütahya'nın toplum hayatı ve siyasi varlığı hakkında bilgi sahibi olarak Osmanlı toplumunun genel yapısının araştırılmasına katkıda bulunmaktır.Anahtar Kelimeler: Şer'i, mazbata, bidayet, müttefikan One of the long standing and biggest powered empire of the history of the Ottoman Empire, which existed during the period commanded three mainland. Ottoman Empire founded on strong empire tradition and reached all govarnance to the highest level. Tolerance policy with that of monitoring peoples from all languages, religions, races and cultures over the centuries to live in peace and consider this as a duty made state structure sat on the strong justice structure.In Ottoman?s law system justice is most important corporation that is organizing societies social life. The finest indicator of this is firstly assigning Muslim judge as a state officer.Muslim judges holded law court registers and these are the most beyond doubt first hand resources for history investigations. Until examining law court registers Ottoman Empires politic, administritative and social history can not be proved. This resources are belongs to definite regions that they show local differences and if all are examined contribution to general detection will come.Our research subject is ?law court registers belongs to Kütahya city, 108 Numbered?s and with its appraising records holded period in Kütahya and its districts local peoples traditions, place names, people names, assigning officers and that periods incidents knowledge will be learned.Main base of our study is learning Kütahya cities social lifes and political presence and so contribution to Ottoman Empires general structures researchKey Words: Şer?i, mazbata, bidayet, müttefikan 169

Siirt, tarihi açıdan önemli bir ilimizdir. Osmanlı Devleti'nin hakimiyetine girdikten sonra, Siirt'in şehir hayatında hızlı bir canlanma meydana gelmiştir. İşte, bu canlanmayla birlikte Siirt'te şer'iyye sicil defterleri tutulmaya başlanmıştır.Şer'iyye sicil defterleri, Osmanlı tarihi araştırmacıları için birinci dereceden öneme sahip kaynaklardır. Bunlar, kaydedildiği dönemdeki halkın sosyal, idari, hukuki, iktisadi ve kültürel yapısı hakkında bilgi verir. Şer'iyye sicil defterleri sayesinde de, Siirt'in toplumsal hayatını, kültürel ve ekonomik yapısını tespit etme imkânı buluyoruz.Çalışmamızın konusunu oluşturan 415 numaralı Bitlis şer'iyye sicil defterinin tamamı, 1314-1327/1896-1909 yılları arasındaki belgeleri kapsamaktadır.Tezimize, konu hakkında genel bir bilgi vermek amacıyla, giriş mahiyetindeki bölümümüzle başladık. Daha sonra Siirt'in tarihi ve şer'iyye sicilleri hakkında bilgi verdik. Bunun devamında ise 415 numaralı Bitlis şer'iyye sicilinin özelliklerini, fihristini ve transkripsiyonunu verdik. Tezimizin sonuç kısmında ise, 415 numaralı Bitlis şer'iyye sicilinin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Buna göre, bu çalışma ile Siirt'in 1314-1327/1896-1909 yılları arasındaki sosyal, idari, hukuki, iktisadi kültürel adli yapısı ile Müslüman, gayrimüslim ilişkileri tespit edilmeye çalışılmıştır Siirt is an important city in terms of historical aspect. After being dominated by Ottomon Empire, there is an quick activation in the city life of Siirt.Thus; by this activation, ser?iyye registers being used in Siirt.Ser?iyye registers are the sources having the importance of first level for researchers of Otomon History. They give information about the social,administrative, legal, economic and cultural structures of the society in which theyare written. And, we have the opportunity of proving the social life, cultural andeconomic structures of Siirt thanks to Ser?iyye Registers.The complete of 415. Bitlis?s Ser?iyye Register which forms the subject of our study contains the documents of the years between. 1314-1327/1896-1909.We start to our thesis with the introduction part in order to giving a general information about the subject. Then, we give information about the history and Ser?iyye Registers of Siirt-Moreover, we give the features, index, transcription of 415.Bitlis?s Ser?iyye Register. And, in the conclusion part of our thesis a general evaluation of the 415. Bitlis?s Ser?iyye Register has made. Thus, by this study the social, administrative, legal, economic, cultural, judicial structures of Siirt between the years of 1314-1327/1896-1909 and the relationships of moslemsnonmoslemsare tried to prove. 278

Osmanlı Dönemi Sosyo-kültürel tarihi çalışmaları için önemli bir kaynak grubu olan şer'iyye sicilleri, aynı zamanda şehirlerin canlı hayatını göstermesi bakımından da yeri doldurulamayan bir öneme sahiptir. Çok zengin ve çeşitli belgeler ihtiva eden sicillerde; ferman, berat, mektup suretleri, i'lâm ve hüccetler, nikâh akitleri, boşanma ve adlî belgeler, vakfiye kayıtları, narh defterleri, şehir esnaf grupları ile esnaflık yapanların kefil ve taahhütlerini gösteren belgeler, şehrin mahalle listeleri ve alınan vergiler gibi kayıtlar mevcuttur.Bu çalışma, Balkan ve Birinci Dünya Savaşı yıllarının hemen öncesinde Sivas Eyaleti'nin sosyo-kültürel yapısını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu nedenle şer'iyye sicilleri olarak adlandırılan ve dönemin kadısı tarafından kayda geçirilen vesikalardan öncelikle istifade edilecektir.Sivas Şehrinin Sultan İkinci Abdülhamit dönemine denk gelen on yılı (1900-1909) Anadolu'nun mihver şehirlerinden biri olan Sivas'ta Müslüman Türk insanın mütevazı ve hoşgörülü yaşantısı da görülebilecektir.Sivas, Türklerle birlikte Ermeni ve Rum'lardan oluşan Gayri Müslimlerin, şehrin bütün mahallelerinde huzur içinde yaşadığı, mahkemelere adi suçtan gelen davaların çok az bir yer tuttuğu bir şehirdir. Rum fırıncının, Ermeni demircinin, Türk bıçakçısının ve Kıptî at arabacısının mesleklerini icra ettikleri bir beldedir. Gayrimüslimlere ait yeni mabetlerin yapıldığı, eskilerin de devletin izni ile onarımdan geçtiği bir huzur adasıdır.Bununla birlikte, sorunların olmadığı bir devir de değildir bu dönem. Kafkasya'dan sığınan muhacir Çerkeslerde köleliğin görüldüğü, ?Memâlik-i Osmanî?nin çeşitli vilâyetlerinde şehrin evlatlarının şehit düştüğü, çok evlilikten zarar gören kadınların alacağı mehri için mahkemeye başvurduğu ve yine elden çıkan doğu vilayetlerden gelen muhacirlerin iskânının sorun olarak yaşandığı bir dönemdir.Anahtar Kelimeler: Sivas, Osmanlı, Şer'iyye Sicili, Kölelik. Shari?a courts records, as a major source for the socio-cultural study of Otoman period, is also an important resource in terms of showing the live life of the cities. In the records, which contains very rich and various documents, there are royal decrees, charters, letters, copies, decisions, scripts, wedding contracts, divorce and judical documents, deed of trust records, officially fixed price records, city trade goups, records showing bailsmen and comminments of the crafts, street lists of the city, and taxes.This study aims to describe the socio-cultural structure of province Sivas, we can ascribe as the center of Anatolia, in the years just before Balkan and World War I. Therefore, we will primarily make use of documents which is referred as Shari?a Court Records and is recorded by judge of the time. We will examine the ten years (1900-191) corresponding Sultan Abdulhamit II by using significiant archival materials, Shari?a Court records. Also, we will see the humble and tolerant lives of Muslim Turkish poeople in Sivas, one of the axis cities of Anatolia.Sivas is a city, where non-Muslims (Greeks and Armenians) and Turks live together peacefully in all districts of the city, and in the courts ordinary crimes take a little place. Sivas is a place where Rum bakers, Armenian ironworkers, Turkish cutlers, Coptian carters do their professions. Furthermore, Sivas is a peace island where new temples are buillt for non-Muslims and old temples are restored by the government.However, it is not a period when all the problems are solved completely. Slavery can be seen in refugee Circassions coming from Caucasia. In different parts of the Ottoman country, people of the some cities martyrize. Women who suffer from polygamy apply to the courts for their dowry. Also, it is a period when settlement problems for the refugee people coming from provinces we lost in the wars occur.Key Words: Sivas, Ottoman, Şer?iyye records, slavery. 111