Search

De voorzitter van het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg, Mr. JJ. Bakker, heeft zijn bijdrage elders in dit nummer gepubliceerd. Dit artikel is daarop een reactie en is tot stand gekomen als co–referaat voor de najaarsvergadering van de Vereniging voor Gezondheidsrecht in 1999 Zie ook het verslag van deze najaarsvergadering van mr. drs. BJ.M. Frederiks in TvGr 2000/02. De volgorde van de totstandkoming van deze bijdragen is interessant. Normaliter voeren eerst de advocaten het woord en beslist vervolgens het Centraal College. Nu lijkt het er op dat de advocaat het laatste woord heeft. In de loop van dit artikel zal waarschijnlijk blijken dat deze gedachte een illusie is. Oordeelt u zelf.

Medische aansprakelijkheid houdt de gemoederen in de gezondheidszorg nog steeds (in toenemende mate) bezig. Ook in de literatuur is voor dit onderwerp veel aandacht.

Op 8 maart 1993 heeft de regering het Wetsvoorstel Klachtrecht clienten Zorgsector (WKZ) en het Wetsvoorstel Medezeggenschap clienten Zorginstellingen (WMZ) aan de Tweede Kamer aangeboden. Beide wetsvoorstellen kennen een uitvoerige historie, waarop in de navolgende paragraaf kort zal worden ingegaan. Vervolgens zal de inhoud van het wetsvoorstel Klachtrecht worden samengevat en de relatie met andere recente wetgeving c.q. voorstellen daartoe worden gelegd. Uitgangspunt zal de behandeling van de WKZ zijn, omdat deze voor de individuele patient/client in de gezondheidszorg de meest verstrekkende consequenties heeft.

In juni 1992 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG) aanvaard. Daarmee is een belangrijke stap gezet op de weg naar een tamelijk ingrijpende herziening van de beroepenwetgeving in de gezondheidszorg. De afgelopen jaren is in de kolommen van dit tijdschrift regelmatig aandacht besteed aan de stand van zaken betreffende de BIG. Daarbij zijn zowel de beroepenregeling (registratie, opleidingstitelbescherming, voorbehouden handelingen) als de regeling van het tuchtrecht aan de orde gekomen.

Het wetsvoorstel BIG (Beroepen Individuele Gezondheidszorg) richt zich tot individuele beroepsbeoefenaren en regelt naast titelbescherming en registratie het tuchtrecht. De Medische Tuchtwet komt bij inwerkingtreding van de wet BIG te vervallen. Het tuchtrecht in de wet BIG gaat voor een beperkt aantal beroepen gelden en ten aanzien van verpleegkundigen zal de wet zoals het zich nu laat aanzien alleen een indirect klachtrecht regelen.

Volgens de World Health Organization (WHO) zijn er per 1 juni 1990 263.051 AIDS-gevallen gerapporteerd vanuit 156 landen. Ter vergelijking: per 1 juni 1989 ging het om 157.191 gevallen.

Uit de evaluatie van de Kwaliteitswet zorginstellingen (KZI) blijkt dat met de invulling en operationalisering van verantwoorde zorg en de ontwikkeling van kwaliteitssystemen (art. 2, 3 en 4 KZI) nog maar een begin is gemaakt. De in artikel 7 KZI gegeven handhavingmogelijkheden blijken lastig te hanteren instrumenten te zijn. Dit kan onder meer verklaard worden uit de bestaande (rechts)onzekerheid die aan het toepassen van beide maatregelen verbonden is, aldus het evaluatierapport van november 2001.

De wetgever heeft met de Wet tarieven gezondheidszorg (Wtg) bedoeld regels te stellen ter bevordering van een evenwichtig stelsel van tarieven op het gebied van de gezondheidszorg. De Wtg is van toepassing op alle instellingen en personen die bij het Besluit werkingssfeer Wtg 1992, laatstelijk gewijzigd in 1997, als orgaan van gezondheidszorg zijn aangewezen. Om de rechtszekerheid te bevorderen bevat het besluit een positieve lijst van organen, die zich niet leent voor een extensieve interpretatie. Hoewel de wet zelf geen omschrijving van het begrip prestatie kent, kan uit de wet worden afgeleid dat de wetgever voor ogen stond alle prestaties van de aangewezen organen, die verband houden met gezondheidszorg, onder de werkingssfeer van de Wtg te brengen. Prestaties die niet onder de Wtg zouden moeten vallen, zijn expliciet in het Vrijstellingsbesluit Wtg vermeld.

Hulpverleners worden in toenemende mate met een beroep op het goed hulpverlenerschap gemaand om vermoedens van kindermishandeling te melden.Bij niet melden wordt zelfs met vervolging gedreigd.

Op 25 november 2005 oreerde Aart Hendriks bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar gezondheidsrecht aan de Universiteit Leiden. Zijn rede gaat nader in op de overeenkomsten en de verschillen tussen gezondheidsrechtelijke en mensenrechtelijke beginselen. Aart Hendriks oreert met als uitgangspunt de grondbeginselen van het gezondheidsrecht en toont zich met deze rede een waardig opvolger van Sluijters. Hij oreert bovendien in de traditie van Leenen, Gevers en Roscam Abbing, dat wil zeggen met een sterke principiele ondertoon.

In de gezondheidsrechtelijke literatuur is tot nu toe weinig aandacht voor het deskundigenonderzoek. Dit is opvallend omdat zowel bij medische tuchtzaken als bij civiele zaken inzake medische aansprakelijkheid als bij strafzaken verklaringen en rapporten van (getuigen)deskundigen een doorslaggevende rol spelen. De privacy van de klager/eiser c.q. Het slachtoffer in verband met de te overleggen gegevens en het te ondergane onderzoek is in het geding. Maar ook het recht op een eerlijk proces en dan met name het beginsel van hoor en wederhoor, alsmede de onpartijdigheid en deskundigheid van de deskundige staan ter discussie zowel in de rechtszaal als daarbuiten.

Op 1 december 1997 zal het nieuwe tuchtrecht van de Wet BIG in werking treden. Daarin wordt bepaald dat het tuchtcollege de zaak in een openbare terechtzitting behandelt. In het tuchtrecht is dit nieuw.

Recent doken er (wederom) berichten in de pers op datpolitiefunctionarissen tegen de wens van behandelaars in inzage hadden geeist en uiteindelijk ook gekregen in gegevens van een overledenpatient in het Academisch Ziekenhuis te Amsterdam (NRC 12 april 1996). Reden zou zijn geweest de noodzaak de doodsoorzaak van een overleden vrouw te achterhalen in verband met mogelijk XTC–gebruik. Justitie beriep zich in dit verband op het volksgezondheidsbelang. Ondanks een beroep van de behandelend artsen van het AMC op het beroepsgeheim, heeft men uiteindelijk de gegevens toch – onder protest – gegeven. Naar mijn mening ten onrechte.

In 1975 bracht de Gezondheidsraad een advies uit inzake de medisch–ethische aspecten van orgaandonatie. De Gezondheidsraad stelde daarin dat de wetgever in het belang van de rechtszekerheid niet in zijn tot dan toe bewaard stilzwijgen mocht volharden. In 1987 bracht de Gezondheidsraad advies uit inzake de algemene transplantatieproblematiek waarin gesteld werd dat er dringend behoefte was aan een Transplantatiewet waarin onder meer wettelijk geregeld zou moeten zijn: de rechtsgeldigheid van het donorcodicil, de consultatie van de nabestaanden, het ziekenhuisprotocol en het toestemmingsrecht bij minderjarigen. In dat advies werd voor het eerst het voorstel gedaan om een systeem te ontwerpen waarbij iedere Nederlander zijn/ haar wens met betrekking tot orgaandonatie zou kunnen vastleggen (positief of negatief).

Per 1 juni is de Algemene Maatregel van Bestuur inzake de zogenaamde meldingsprocedure levensbeeindiging (vroeger: meldingsprocedure euthanasie) in werking getreden. Bij de melding aan de gemeentelijk lijkschouwer dient de arts die tot levensbeeindiging is overgegaan een ingevulde lijst van aandachtspunten te overleggen welke als bijlage bij de Algemene Maatregel van Bestuur is gevoegd. Op de nu gekozen weg voor een wettelijke regeling is in dit tijdschrift al eerder kritiek uitgeoefend.

Medio maart 1992 hebben de Minister en Staatssecretaris van WVC een aantal adviesorganen een reactie gevraagd op het ontwerp Kwaliteitswet Zorginstellingen. Voor de gezondheidszorg belangrijke wetgeving die tezamen met andere wettelijke regelingen het (minimum) niveau van de kwaliteit van zorg in instellingen moet vastleggen.

Het Staatstoezicht op de Volksgezondheid is als onafhankelijk deskundig toetsingsorgaan een van de weinige gezaghebbende kwaliteitsbewakende instanties in de gezondheidszorg. Mede naar aanleiding van een rapport van de Nationale Ombudsman inzake het klachtonderzoek door het Staatstoezicht, publiceerde de Staatssecretaris van WVC in januari 1988 de ‘Leidraad Klachtonderzoek’. Uit het jaarverslag van de Geneeskundige Inspectie voor de Volksgezondheid over 1988 blijkt echter niet welk effect de leidraad in de praktijk heeft. Inhoudelijk gaan de regionale inspecteurs niet anders dan zeer summier op de toepassing van de leidraad en hun klachtenbehandelende taak in.