Search

Measuring the light transmittance of greenhouse covering materials has become a standard procedure for thehorticultural industry. This measurement is based on dry materials. However, transmittance changes (strongly)when water condenses on the inside of the material. For example, transmittance of traditional clear non-diffusinggreenhouse glass usually decreases because the condensed droplets tend to reflect the light instead of transmitit, while some varieties of diffuse glass could increase light transmittance. Because a greenhouse is wet on theinside during a large period of the year it is important to be able to measure transmission with a standardizedprotocol. In this research a measurement protocol and associated equipment are developed for determining theeffect of condensation on the hemispherical light transmission in a standardized way.The protocol is based on natural condensation on a material under a slope according to common greenhouse roofslopes, which is forced by a combination of temperature and humidity. In this way the natural process of drainingof condensate is taken into account. The results show that the transmission of traditional clear uncoated (new)horticultural glass drops with about 3%-points while the effects on the behaviour of the tested types of diffuseglass vary between -1%- point up to + 1.5%-point. Het meten van de lichttransmissie van tuinbouwglas is voor de sector een standaard procedure geworden. Ditgebeurt altijd op basis van droog glas. De transmissie verandert echter (sterk) bij condensatie aan de binnenkantvan het glas. Zo neemt de transmissie van traditioneel tuinbouwglas gewoonlijk af omdat zich bij condensatievaak druppeltjes vormen die meer licht reflecteren terwijl bij sommige type diffuus glas of glas met hydrofieleoppervlaktebehandelingen de transmissie juist kan toenemen. Omdat een kasdek gedurende een groot deelvan het jaar nat is aan de binnenkant is het belangrijk om met een gestandaardiseerde meting de veranderingin transmissie te kunnen bepalen. In dit onderzoek is de basis gelegd voor een meetprotocol en bijbehorendeapparatuur waarmee het effect van condensatie op de hemisferische lichttransmissie op een gestandaardiseerdemanier gemeten kan worden. Het protocol gaat uit van een natuurlijke condens die gerealiseerd wordt door dejuiste combinatie van temperatuur en luchtvochtigheid en een materiaal dat onder een helling ligt gelijk aaneen praktijkkas. Hierdoor wordt ook het natuurlijke proces van afvloeien van condensaat meegenomen. Deresultaten laten zien dat de transmissie van traditioneel helder ongecoat (nieuw) tuinbouwglas ca. 3%-puntlager wordt terwijl het effect op het gedrag van (het beperkt aantal) onderzochte typen diffuus glas wisselttussen -1%-punt tot +1.5%-punt.

If light penetrates the crop better, it results in higher production. This is because the leaves that are deeper in the crop are a long way from their light saturation point. Diffuse glass or coatings and the distribution of the crop are the most applicable ways to achieve better light penetration. Other methods are usually beyond the reach of the grower

Within a greenhouse equipped with diffuse glass, cooling from above the crop, LED interlighting, active ventilation with tubes below the gutters and three screens an experiment was conducted to produce good quality roses in an energy effi cient way. After two years research the roses cv Red Naomi! fulfi lled the desired quality marks. This was achieved with less energy for heating compared to a defi ned virtual reference compartment. Combined with heat harvested during cooling there was no need for additional heating energy. The crop management was a key factor in the way to quality. For control of mildew and Botrytis it was necessary to keep the air humidity below 85 %. This is hard to achieve in an energy saving cropping system.

Trials have demonstrated that that the heat use for Chrysanthemum can be considerably reduced if the right measures are taken. If these reduction can also be realised with lighting, then we are well on the way to climateneutral Chrysanthemum cultivation. In order to identify energy saving measures with lighting, Wageningen UR Greenhouse Horticulture along with growers and DLV-Plant have calculated energy savings for the most promising measures. The most important measures also appear to entail a large investment, such as ARcoatings, diffused glass, LED lighting or a super-reflecting greenhouse structure. More accessible measures, such as soil reflection (for example, styromull), can also lead to a 5% lower electricity costs. In addition, there are many small measures that are expected to increase the energy efficiency. Examples are the stage-dependent lighting regime or an extended propagation. However, it is not yet known how large the effects of these measures are and if they are also economically viable

Within a greenhouse equipped with diffuse glass, cooling from above the crop, LED interlighting, active ventilation with tubes below the gutters and three screens an experiment was conducted to produce good quality roses in an energy effi cient way. After two years research the roses cv Red Naomi! fulfi lled the desired quality marks. This was achieved with less energy for heating compared to a defi ned virtual reference compartment. Combined with heat harvested during cooling there was no need for additional heating energy. The crop management was a key factor in the way to quality. For control of mildew and Botrytis it was necessary to keep the air humidity below 85 %. This is hard to achieve in an energy saving cropping system. In een kas voorzien van diffuus glas, koeling middels OPAC’s, LED tussenbelichting, actieve ventilatie onder het gewas en drie schermen is in een onderzoek van 2 jaar gewerkt aan het telen van goede rozen op een energiezuinig wijze. Na twee jaar onderzoek met Red Naomi werden rozen geproduceerd die aan de gestelde kwaliteitscriteria voldeden. Daarbij werd minder warmte gebruikt dan een vooraf gedefi nieerde referentie, in combinatie met de warmte die middels de koeling werd geoogst was er geen extra warmte input nodig. De gewasverzorging was daarbij een belangrijke sleutel tot kwaliteit. Voor beheersing van meeldauw en Botrytis is het nodig de luchtvochtigheid beneden de 85 % te houden. Dit is bij een energiezuinig teeltwijze moeilijk te bereiken.

Trials have demonstrated that that the heat use for Chrysanthemum can be considerably reduced if the right measures are taken. If these reduction can also be realised with lighting, then we are well on the way to climateneutral Chrysanthemum cultivation. In order to identify energy saving measures with lighting, Wageningen UR Greenhouse Horticulture along with growers and DLV-Plant have calculated energy savings for the most promising measures. The most important measures also appear to entail a large investment, such as ARcoatings, diffused glass, LED lighting or a super-reflecting greenhouse structure. More accessible measures, such as soil reflection (for example, styromull), can also lead to a 5% lower electricity costs. In addition, there are many small measures that are expected to increase the energy efficiency. Examples are the stage-dependent lighting regime or an extended propagation. However, it is not yet known how large the effects of these measures are and if they are also economically viable Bij chrysant is al in praktijkproeven aangetoond dat met de juiste maatregelen het warmtegebruik fors kan worden teruggebracht. Als deze stappen ook bij belichting kunnen worden bereikt, dan zijn we al een eind op weg naar de klimaatneutrale chrysantenteelt. Daarom heeft Wageningen UR Glastuinbouw samen met telers en DLV-Plant de meest belovende maatregelen geïnventariseerd en doorgerekend. De belangrijkste maatregelen blijken ook forse investeringen te vragen, zoals AR-coatings, diffuus glas, LED-verlichting of een hoogspiegelende kasconstructie. Laagdrempeliger maatregelen, zoals bodemreflectie (bijvoorbeeld met styromull) kunnen ook nog tot een 5% lagere elektriciteitsbehoefte leiden. Daarnaast zijn er nog vele kleine maatregelen waarvan verwacht wordt dat deze tot een hogere energie-efficientie kunnen leiden. Voorbeelden daarvan zijn het gewasstadium-afhankelijk belichten of een verlengde opkweek. Van deze maatregelen is nog onvoldoende bekend hoe groot hun effect is en of deze ook economisch rendabel zijn.

In winter at northern latitudes light is the limiting factor for crop growth. The design of the Venlo greenhouse has not changed for many years although the development of diffuse glass and use of Anti Reflection coatings were only recent. This report shows results of Ray-tracing calculations of the effect of several measures as roof slope, ridge orientation, symmetry of the roof, reflection of the construction elements and the effect of condensation on light transmission of the greenhouse. Results show that it is possible to increase light transmission by more than 10% in case a combination of measures are taken. Effects of standard glass on transmission are higher than with diffuse glass. The measurements on the effect of condensation shows a hugh variation but in average condensation can cost you light, 2% (standard glass) but can gain light as well, up to 6%. Economic feasibility and restrictions in constructions are not taken into account. The optimal winter light greenhouse means a complete re-design of the Venlo type greenhouse cover.

In winter at northern latitudes light is the limiting factor for crop growth. The design of the Venlo greenhouse has not changed for many years although the development of diffuse glass and use of Anti Reflection coatings were only recent. This report shows results of Ray-tracing calculations of the effect of several measures as roof slope, ridge orientation, symmetry of the roof, reflection of the construction elements and the effect of condensation on light transmission of the greenhouse. Results show that it is possible to increase light transmission by more than 10% in case a combination of measures are taken. Effects of standard glass on transmission are higher than with diffuse glass. The measurements on the effect of condensation shows a hugh variation but in average condensation can cost you light, 2% (standard glass) but can gain light as well, up to 6%. Economic feasibility and restrictions in constructions are not taken into account. The optimal winter light greenhouse means a complete re-design of the Venlo type greenhouse cover. In de winter is onder Nederlandse omstandigheden licht de beperkende factor voor de groei van het gewas. Het ontwerp van de Venlo kas is niet wezenlijk veranderd gedurende vele jaren. Echter de ontwikkeling van diffuus glas en het gebruik van antireflectie coatings zijn van recente datum en kunnen betekenen dat het ontwerp van het Venlo kasdek moet worden herzien. Dit rapport toont de resultaten van Ray-tracing berekeningen van het effect van verschillende maatregelen zoals dakhelling, nok oriëntatie, symmetrie van het kasdek, reflectie van de constructiedelen en het effect van condensatie op lichttransmissie van de kas. De resultaten laten zien dat het mogelijk is om de lichttransmissie met meer dan 10% te verhogen als een combinatie van maatregelen worden genomen. Effecten van standaard glas bij deze maatregelen op de transmissie zijn hoger dan bij diffuus glas. De metingen aan het effect van condensatie toont een enorme variatie, maar gemiddeld blijkt dat condensatie 2% licht kan kosten (standaard glas), maar ook 6% licht kan opleveren. De economische haalbaarheid en eventuele beperkingen in de constructies zijn bij de berekeningen niet meegenomen. De optimale winterlichte kas betekent een complete re-design van het Venlo kasdek.

Dat een diffuus kasdek – met of zonder antireflectiecoating – meerwaarde biedt ten opzichte van traditioneel basisglas weten telers inmiddels. Het is echter niet eenvoudig om tot een juiste glaskeuze te komen. Onderzoekster Silke Hemming zet de relevante aspecten op een rij. Een onderschatte factor is het doormeten van glasmonsters op basis van goede steekproeven bij grootschalige nieuwbouwprojecten.

Het gebruik van diffuus glas heeft een positief effect op de teeltresultaten. Maar de teler die voor de investering wil kiezen, ziet verschillende vragen op zich afkomen. Want het ene diffuse glas is het andere niet. De teler moet de verschillen kennen en de effecten van diffuus glas op zijn gewas begrijpen. Daarna kan hij op zoek naar het glas van zijn keuze.

If light penetrates the crop better, it results in higher production. This is because the leaves that are deeper in the crop are a long way from their light saturation point. Diffuse glass or coatings and the distribution of the crop are the most applicable ways to achieve better light penetration. Other methods are usually beyond the reach of the grower

Uitgelicht licht & scherming - Wageningen UR Glastuinbouw deed vorig jaar onderzoek naar een methode om de lichtspreiding onder diffuus glas te karakteriseren. dit resulteerde in een nieuwe waarde, de zogenaamde F-scatter voor voorwaartse lichtspreiding. Leveranciers van glas en schermdoekmaterialen zijn enthousiast. Maar waar staat de F-scatter nu exact voor? En hoe wordt deze gemeten?

Research on new lighting techniques when using diffuse glass has been intriguing. The differences in production between the various trial treatments were striking. In this research, diffuse glass brought more benefit than hybrid lighting.

Een consortium van tuinbouw toeleveranciers bestaande uit Boal systems, VDH Foliekassen, AGC Chemicals Europe (AGCCE) en Van der Valk Systemen heeft een kasconcept ontwikkeld dat een hoge isolatiegraad van het kasdek met beperkte investeringen bereikbaar moet maken. In deze haalbaarheidsstudie zijn de energetische, gewas technische en economische haalbaarheid van dit Glas-Film-Kasconcept, beter bekend als het 2saveEnergy concept bestudeerd.

Diffuus licht is gunstig voor plantgroei. Bovendien kan bij potplanten meer licht in de kas worden toegelaten als het diffuus is. In combinatie met Het Nieuwe Telen biedt dit mogelijkheden om zowel productie te verbeteren als energie te besparen. Er zijn proeven gedaan met twee Anthuriumrassen en twee Bromeliasoorten. Het licht werd diffuus gemaakt door een diffuus schermdoek, door diffuus glas of door te telen in de Daglichtkas. Ook bij veel instraling werd de luchtvochtigheid op peil gehouden door verneveling. In het zomerhalfjaar trad bij alle gewassen een spectaculaire groeiverbetering op door meer diffuus licht toe te laten; nooit trad er bladschade op. Zo waren de anthuriums in 16 weken vermarktbaar, terwijl dat in de praktijk 22 weken duurde, waarbij de planten ook nog eens 25% zwaarder waren dan in praktijk. Door toepassen van lichtintegratie en verlaging van het temperatuursetpoint werd 25% energie bespaard. Om risico op schade door teveel licht te kunnen voorkomen zijn methoden voor plantmonitoring verbeterd. Zo zijn enkele verbeteringen aan de Plantivity meter gemaakt waardoor de meter minder vaak (eens per week) van blad verwisseld hoeft te worden en de potentiele fotosynthese bepaald kan worden voor een betere inschatting van efficiëntie van fotosynthese. Grip on light in potted anthurium and bromeliads Diffuse light is beneficial for plant growth. Furthermore, in greenhouses with pot plants more light can be allowed if the light is diffuse. When combined with the Next Generation Cultivation (‘Het Nieuwe Telen’) new possibilities arise to improve production and to save energy. Experiments were conducted with two Anthurium cultivars and two Bromeliads. The light was made diffuse by a diffuse screen, diffuse glass or by growing the plants in the Daylight greenhouse. Air humidity was always maintained at high levels. In the summer half year the growth of all crops increased substantially by allowing more diffuse light; leaf damage never occurred. The anthurium plants were marketable within 16 weeks, whereas normally this takes 22 weeks; the plants were also 25% larger. Applying light integration and decreasing the set-point for heating saved 25% energy. To avoid the risk of leaf damage due to too much light, methods for plant monitoring were improved. The Plantivity sensor was improved such that the sensor can measure for one week on the same leaf instead of changing the leaf every 2-3 days. Furthermore, the sensor can now be used to measure potential photosynthesis which allows a better estimate of the efficiency of photosynthesis.

Diffuus glas is over vijftien jaar de standaard. Wie nu nieuw bouwt, heeft veel goede redenen om voor diffuus te kiezen en vrijwel geen om het te laten, zeggen Silke Hemming en Tom Dueck van Wageningen UR Glastuinbouw. De inzichten in het nut van diffuus licht én de technische ontwikkelingen schrijden nog elk jaar voort. Een update.

Het Nieuwe Belichten combineert Het Nieuwe Telen met een belichtingsstrategie om het gewas gericht te sturen en energie te besparen. Samen met een diffuus kasdek werden deze elementen samengebracht om energie te besparen en de productie te kunnen sturen. Tomaten van het ras Komeett werden belicht met twee belichtingssystemen, een afdeling met SON-T belichting, en twee afdelingen met een hybride belichtingssysteem (SON-T en LED-tussenbelichting), waarvan één met diffuus glas. Onder diffuus glas leek het gewas vaak energie over te hebben en meer assimilaten in de vruchten te brengen, waardoor het mogelijk lijkt om met een hogere plantbelasting onder diffuus glas te telen. In deze proef resulteerde de hybridebelichting in een productiestijging van 1.6% t.o.v. SON-T belichting terwijl diffuus glas leverde een productiestijging van 4.9% op. Diffuus glas heeft zijn voordelen nu weer bewezen in een belichte teelt, en ook tijdens de wintermaanden. Er is 83 tot 89 kg tomaten m-2 geproduceerd, met gebruikt van maar 30 kg m-2 CO2. Tijdens de wintermaanden waren er teveel bladrandjes geconstateerd, vooral bij Dir SON-T maar vooral door gebruik van het middel Luna Privilege, is Botrytis goed onder controle gebleven. Voor wat betreft de warmtevraag zijn de energiedoelstellingen gehaald te zijn (21 m3 gas tijdens de teelt), maar het schatten besparing op elektra werd bemoeilijkt door het ontbreken van een referentie. Omdat er eerder in het najaar is begonnen met belichten, zijn er ca. 600 branduren meer zijn gemaakt dan in een praktijkteelt. Next Generation Lighting combines Next Generation Cultivation with a lighting strategy, aimed to steer the crop and save energy. These elements were combined with a diffuse greenhouse for the cultivation of Komeett tomatoes, illuminated with two lighting systems, HPS as reference, and two greenhouses with a hybrid lighting system (SON-T and LED interlighting), one with diffuse glass. The crop often seemed to have extra energy under diffuse glass, bringing more assimilates to the fruits, so that it appears possible to maintain a higher fruit load under diffuse glass. In this trial hybrid lighting resulted in a production increase of 1.6 % compared to HPS lighting, compared to a 4.9% production increase for the same hybrid lighting under diffuse glass. The advantage of diffuse glass is partly due to its, but also because more light is brought into the crop. The crops produced 83 to 89 kg of tomatoes per m2, using only 30 kg CO2 per m2. Too many leaf edges were observed during the winter months, especially under HPS lighting but Botrytis remained well under control due to the use of Luna Privilege. As far as the heat component is concerned, the energy target appears to been well achieved (21 m3 gas during cultivation). The savings in electricity is a more difficult aspect because due to the early planting date, consequently realising 600 more assimilation lighting hours in autumn compared to a commercial crop planted in October.

Het Nieuwe Belichten combineert Het Nieuwe Telen met een belichtingsstrategie om het gewas gericht te sturen en energie te besparen. Samen met een diffuus kasdek werden deze elementen samengebracht om energie te besparen en de productie te kunnen sturen. Tomaten van het ras Komeett werden belicht met twee belichtingssystemen, een afdeling met SON-T belichting, en twee afdelingen met een hybride belichtingssysteem (SON-T en LED-tussenbelichting), waarvan één met diffuus glas. Onder diffuus glas leek het gewas vaak energie over te hebben en meer assimilaten in de vruchten te brengen, waardoor het mogelijk lijkt om met een hogere plantbelasting onder diffuus glas te telen. In deze proef resulteerde de hybridebelichting in een productiestijging van 1.6% t.o.v. SON-T belichting terwijl diffuus glas leverde een productiestijging van 4.9% op. Diffuus glas heeft zijn voordelen nu weer bewezen in een belichte teelt, en ook tijdens de wintermaanden. Er is 83 tot 89 kg tomaten m-2 geproduceerd, met gebruikt van maar 30 kg m-2 CO2. Tijdens de wintermaanden waren er teveel bladrandjes geconstateerd, vooral bij Dir SON-T maar vooral door gebruik van het middel Luna Privilege, is Botrytis goed onder controle gebleven. Voor wat betreft de warmtevraag zijn de energiedoelstellingen gehaald te zijn (21 m3 gas tijdens de teelt), maar het schatten besparing op elektra werd bemoeilijkt door het ontbreken van een referentie. Omdat er eerder in het najaar is begonnen met belichten, zijn er ca. 600 branduren meer zijn gemaakt dan in een praktijkteelt. Next Generation Lighting combines Next Generation Cultivation with a lighting strategy, aimed to steer the crop and save energy. These elements were combined with a diffuse greenhouse for the cultivation of Komeett tomatoes, illuminated with two lighting systems, HPS as reference, and two greenhouses with a hybrid lighting system (SON-T and LED interlighting), one with diffuse glass. The crop often seemed to have extra energy under diffuse glass, bringing more assimilates to the fruits, so that it appears possible to maintain a higher fruit load under diffuse glass. In this trial hybrid lighting resulted in a production increase of 1.6 % compared to HPS lighting, compared to a 4.9% production increase for the same hybrid lighting under diffuse glass. The advantage of diffuse glass is partly due to its, but also because more light is brought into the crop. The crops produced 83 to 89 kg of tomatoes per m2, using only 30 kg CO2 per m2. Too many leaf edges were observed during the winter months, especially under HPS lighting but Botrytis remained well under control due to the use of Luna Privilege. As far as the heat component is concerned, the energy target appears to been well achieved (21 m3 gas during cultivation). The savings in electricity is a more difficult aspect because due to the early planting date, consequently realising 600 more assimilation lighting hours in autumn compared to a commercial crop planted in October.

De laatste jaren groeit het inzicht in de manier waarop planten reageren op het licht sterk. Om steekhoudende uitspraken te kunnen doen wordt het onderzoek uitgevoerd bij constante omstandigheden. Maar in een kas wisselt de lichtsterkte juist voortdurend. Hoe gaat de plant daarmee om?

Diffuus licht is gunstig voor plantgroei. Bovendien kan bij potplanten meer licht in de kas worden toegelaten als het diffuus is. In combinatie met Het Nieuwe Telen biedt dit mogelijkheden om zowel productie te verbeteren als energie te besparen. Er zijn proeven gedaan met twee Anthuriumrassen en twee Bromeliasoorten. Het licht werd diffuus gemaakt door een diffuus schermdoek, door diffuus glas of door te telen in de Daglichtkas. Ook bij veel instraling werd de luchtvochtigheid op peil gehouden door verneveling. In het zomerhalfjaar trad bij alle gewassen een spectaculaire groeiverbetering op door meer diffuus licht toe te laten; nooit trad er bladschade op. Zo waren de anthuriums in 16 weken vermarktbaar, terwijl dat in de praktijk 22 weken duurde, waarbij de planten ook nog eens 25% zwaarder waren dan in praktijk. Door toepassen van lichtintegratie en verlaging van het temperatuursetpoint werd 25% energie bespaard. Om risico op schade door teveel licht te kunnen voorkomen zijn methoden voor plantmonitoring verbeterd. Zo zijn enkele verbeteringen aan de Plantivity meter gemaakt waardoor de meter minder vaak (eens per week) van blad verwisseld hoeft te worden en de potentiele fotosynthese bepaald kan worden voor een betere inschatting van efficiëntie van fotosynthese. Grip on light in potted anthurium and bromeliads Diffuse light is beneficial for plant growth. Furthermore, in greenhouses with pot plants more light can be allowed if the light is diffuse. When combined with the Next Generation Cultivation (‘Het Nieuwe Telen’) new possibilities arise to improve production and to save energy. Experiments were conducted with two Anthurium cultivars and two Bromeliads. The light was made diffuse by a diffuse screen, diffuse glass or by growing the plants in the Daylight greenhouse. Air humidity was always maintained at high levels. In the summer half year the growth of all crops increased substantially by allowing more diffuse light; leaf damage never occurred. The anthurium plants were marketable within 16 weeks, whereas normally this takes 22 weeks; the plants were also 25% larger. Applying light integration and decreasing the set-point for heating saved 25% energy. To avoid the risk of leaf damage due to too much light, methods for plant monitoring were improved. The Plantivity sensor was improved such that the sensor can measure for one week on the same leaf instead of changing the leaf every 2-3 days. Furthermore, the sensor can now be used to measure potential photosynthesis which allows a better estimate of the efficiency of photosynthesis.

In oktober wordt de 2SaveEnergy kas bij Wageningen UR Glastuinbouw in Bleiswijk in gebruik genomen. Het compleet nieuwe kasdekconcept combineert glas met folie en moet uiteindelijk een flinke energiebesparing opleveren, zo laten de initiatiefnemers weten.

In oktober wordt de 2SaveEnergy kas bij Wageningen UR Glastuinbouw in Bleiswijk in gebruik genomen. Het compleet nieuwe kasdekconcept combineert glas met folie en moet uiteindelijk een flinke energiebesparing opleveren, zo laten de initiatiefnemers weten.

Uitgelicht licht & scherming - Wageningen UR Glastuinbouw deed vorig jaar onderzoek naar een methode om de lichtspreiding onder diffuus glas te karakteriseren. dit resulteerde in een nieuwe waarde, de zogenaamde F-scatter voor voorwaartse lichtspreiding. Leveranciers van glas en schermdoekmaterialen zijn enthousiast. Maar waar staat de F-scatter nu exact voor? En hoe wordt deze gemeten?

Een consortium van tuinbouw toeleveranciers bestaande uit Boal systems, VDH Foliekassen, AGC Chemicals Europe (AGCCE) en Van der Valk Systemen heeft een kasconcept ontwikkeld dat een hoge isolatiegraad van het kasdek met beperkte investeringen bereikbaar moet maken. In deze haalbaarheidsstudie zijn de energetische, gewas technische en economische haalbaarheid van dit Glas-Film-Kasconcept, beter bekend als het 2saveEnergy concept bestudeerd.

Dat een diffuus kasdek – met of zonder antireflectiecoating – meerwaarde biedt ten opzichte van traditioneel basisglas weten telers inmiddels. Het is echter niet eenvoudig om tot een juiste glaskeuze te komen. Onderzoekster Silke Hemming zet de relevante aspecten op een rij. Een onderschatte factor is het doormeten van glasmonsters op basis van goede steekproeven bij grootschalige nieuwbouwprojecten.