Search

Objective: To obtain information to help design and implement quality improvement programmes. Design: Questionnaire survey. Setting: Swiss University Hospitals. Setting: Swiss University Hospitals. Study participants: Clinical Department heads. Main outcome measures: Attitudes towards quality assurance and percentage of departments with procedures for measurement and improvement of structure, process and outcome of medical care. Results: Among 138 departments responding, 69 indicated a designated person or group in charge of quality and 57 were involved in collaborative quality improvement programmes. Mortality data at the level of the department was unavailable to 33% of respondents, and data on adverse treatment effects to 67% of them. Most respondents (69%) favoured the use of outcome indicators for quality control; only 13% favoured indicators pertaining to process or structure of care. Among indicators of outcome, patient satisfaction was the preferred indicator (25% of respondents), followed by morbidity (16%) and mortality (12%) data. Conclusion: Although the quality of medical care in Switzerland enjoys an excellent reputation, this study highlights important gaps in the information system and the processes necessary to evaluate quality. Copyright © 1996 Eslevier Science Ltd

A patient-oriented survey was conducted in Switzerland with the aim to establishing the distribution of medical X-ray examinations among the population. A sample of 1235 people aged between 15 and 74 y (589 males and 637 females) was contacted. The participants were asked to give the number of medical X-ray examinations performed during the previous 12 months. Three-fourths of the sample did not undergo any medical X-ray examination during a 12 month-period, and 10% of the population underwent more than 1 medical X-ray examination in a year. These results were independent of the geographic region. The age distributions of the participants who did not undergo any medical X-ray examination and those who underwent one medical X-ray examination were similar. On the other hand, the age distribution of the participants who underwent more than one medical X-ray examination was characterised by a higher contribution from the elderly

Dit ruimtelijk perspectief voor nieuwe verdiencapaciteiten geeft aan welke ontwikkelingen in de Greenport Westland-Oostland als structurerend kunnen worden gezien en leidend zijn voor het handelen van de overheden in de Greenport Westland-Oostland. Dit perspectief geeft input aan het strategisch handelingsperspectief Greenport Westland-Oostland, zoals dit door Provincie en betrokken andere overheden ontwikkeld wordt.

In deze publicatie wordt ingegaan op de huidige positie van de primaire sector en andere relevante schakels in de keten in Nederland en Noord-Holland. De belangrijke trends worden bekeken en nagegaan wordt waar deze kansen bieden en welke handelingsperspectieven er zijn voor de sector. Vervolgens wordt ingegaan op de potentiële rol van de provincie daarbij. De auteurs beperken zich, op verzoek van de provincie, tot de plantaardige sectoren in Noord-Holland, namelijk de glastuinbouw, sierteelt, akkerbouw en vollegronds groenten. De publicatie is gebaseerd op expert judgement van de betrokken onderzoekers en niet op nieuw uitgevoerd onderzoek.

Kern van de Rijksnatuurvisie 2014 is een omslag in denken: van natuur beschermen tégen de samenleving naar natuur versterken mét de samenleving: natuur en economie profiteren van elkaar. De visie geeft een beeld van de rol die het Rijk, de provincies, andere overheden, de Europese Unie, maatschappelijke organisaties, bedrijven en burgers in de toekomst van het natuurbeleid spelen. De Rijksnatuurvisie 2014 is een belangrijk kader waarbinnen het team Natuurlijk! Ondernemen opereert. Dit project heeft tot doel om bouwstenen aan te dragen voor een kennisagenda voor het team van Economische Zaken.

In dit rapport staat beschreven door wie, hoe en waarvoor de Natuurverkenning 2010-2040 is gebruikt. Dit is onderzocht op basis van deskresearch en interviews. De resultaten worden gebruikt voor de volgende Natuurverkenning. De verkenning is door een brede doelgroep ontvangen en op wordt op diverse manieren gebruikt. Geïnterviewden noemen vooral het onderdeel kijkrichtingen. Kijkrichtingen zijn bruikbaar om natuur mee in te delen, elkaars beeld van natuur te begrijpen, een dialoog op gang te brengen en zelfs vastgelopen discussies mee open te breken. De Natuurverkenning wordt als legitimatie gebruikt voor het bredere denken over natuur en gebruik van natuur. De Natuurverkenning is input voor diverse (beleids)trajecten waarvan de Rijksnatuurvisie 2014 van het ministerie van Economische Zaken één van de belangrijkste is. Gebruik van de Natuurverkenning wordt door diverse factoren beïnvloed. Het interactieve proces met stakeholders, het gebruik van normatieve scenario’s en de beleidscontext zijn een aantal van de belangrijkste

Veel Nederlanders dragen bij aan natuur en landschap. Natuurorganisaties zoeken meer particuliere bijdragen. Het Planbureau voor de Leefomgeving liet onderzoek doen naar de relatie natuurorganisaties en burgers. Uit het rapport ‘Energiek aan de slag: natuur- en landschapsorganisaties en hun achterban’ blijkt dat de achterban op veel manieren bijdraagt, maar dat natuurorganisaties deze vaker als doelgroep ziet die bijdraagt aan hun beoogde activiteiten dan als partner die zelf wensen en oplossingen voorstelt.

Uit de huidige MKBA praktijk blijkt dat er verschil is in de acceptatie van het monetariseren van verschillende welvaartseffecten. Zo zijn voor de waarde van reistijd en veiligheidsrisico's met behulp van waarderingsmethodes algemeen geaccepteerde monetaire kengetallen vastgesteld en toegepast in (M)KBA's. Over het bepalen van de waarde voor natuur bestaat veel discussie. De aanvulling op de OEI - leidraad voor het waarderen van natuur is geaccepteerd en wordt toegepast bij effecten op natuur door infrastructurele aanpassingen. Echter niet voor alle welvaartseffecten van natuur, zoals niet-geprijsde effecten, zijn er algemeen geaccepteerde kengetallen vastgesteld, terwijl deze niet-geprijsde effecten voor natuur aanzienlijk kunnen zijn. Dit betekent dat effecten op natuur veelal alleen in fysieke en kwalitatieve zin worden uitgedrukt en soms alleen met 'PM' (pro memorie) worden weergegeven. De effecten worden veelal niet gemonetariseerd. In de MKBA's komt natuur daardoor niet terug in termen van kosten-batenverhoudingen en saldo's

Door het project herinrichting Renkums Beekdal zijn de bedrijven van het bedrijventerrein Beukenlaan verplaatst naar andere bedrijfslocaties. Het vertrek van Vredestein was cruciaal voor het opheffen van het hele terrein. Op de Beukenlaan kon zo ruimte worden gemaakt voor natuurherstel en de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur. De uitvoering van dit project heeft een groot aantal effecten voor Renkum en omgeving. In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de effecten.

Als resultaat van de samenwerking met de Metropoolregio Amsterdam benoemt Wageningen UR in dit document voor vier kringlopen actuele mogelijkheden en bijbehorende maatregelen om de kringlopen zo goed mogelijk te sluiten. In de vorm van factsheets wordt voor elke maatregel uitgewerkt wat deze oplevert voor de dimensies people, planet, profit en proces en wat de kosten, de risico’s en de randvoorwaarden daarbij zijn. De vier kringlopen zijn fosfaat, water, afval en voedsel.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) brengt elke vier jaar een Natuurverkenning uit. Dit is één van de wettelijke taken van het planbureau. Een toekomstverkenning is bedoeld om toekomstige maatschappelijke ontwikkelingen en nieuwe beleidsopties te verkennen en daarmee het blikveld te verruimen. Deze Natuurverkenning zoekt aansluiting bij de huidige politieke en maatschappelijke discussie over de richting van het natuur- en landschapsbeleid. Het is de vierde Natuurverkenning die het PBL en zijn voorlopers hebben uitgebracht. De eerste en de tweede (RIVM 1997; 2002) zijn als zelfstandige studies verschenen en de derde als onderdeel van Nederland later (MNP 2006)

De omgevingsscenario’s Hoog en Laag zijn ontwikkeld om te verkennen of de beleidsopgaven waarop de kijkrichtingen van de Natuurverkenning 2010-2040 een antwoord geven in de toekomst ook nog relevant zullen zijn en hoe groot zij dan kunnen zijn. Daarnaast geven zij inzicht in de mogelijkheden en beperkingen waarmee het beleid te maken kan krijgen en daarmee in de realiseerbaarheid van het beleid. De basis voor scenario Hoog wordt gevormd door een sterke internationale oriëntatie en veel marktwerking. Binnen de Europese Unie is er sprake van verdergaande economische en financiële integratie; het Europese natuur- en landbouwbeleid wordt juist minder ambitieus. Er is sprake van een stevige economische groei en een toename van de bevolkingsomvang. Het resultaat is dat de ruimte- en milieudruk in ons land sterk toeneemt. De basis voor scenario Laag betreft een focus op de eigen regio en op de collectieve sector. In Laag komt een verdere mondiale handelsliberalisatie niet van de grond en valt de wereld in een aantal handelsblokken uiteen. Het Europese beleid wordt sterker op duurzaamheid gericht. Bedrijven en burgers zijn vooral op de eigen regio en eveneens op duurzaamheid gericht. De economische groei is laag en de bevolking krimpt uiteindelijk. Als gevolg van deze ontwikkelingen neemt ruimtedruk nauwelijks toe en neemt de milieudruk af. Als de opgaven in de context van de omgevingsscenario’s worden geplaatst, blijven ze robuust. Het belang en de absolute omvang van de opgave kunnen wel verschuiven, afhankelijk van het omgevingsscenario. Tevens zitten er in de omgevingsscenario’s elementen die tegengesteld kunnen uitwerken op de omvang en het belang van een opgave. De realiseerbaarheid van de kijkrichtingen kan worden beïnvloed door de individuele en onderling samenhangende of elkaar juist elkaar tegenwerkende ontwikkelingen van de diverse drijvende krachten. In Hoog kan vooral de economische situatie een gunstige invloed hebben op de realiseerbaarheid van de kijkrichtingen. De ruimtedruk kan realiseerbaarheid van Inpasbare natuur vergroten, maar kan negatief uitwerken op de realiseerbaarheid van de andere drie kijkrichtingen. In dit scenario is er niet zoveel maatschappelijke en bestuurlijke aandacht voor collectieve goederen als natuur en milieu, wat de realisatie van Vitaal en Functioneel niet ten goede komt. In Laag is er juist wel maatschappelijke en politieke aandacht voor collectieve goederen als natuur en milieu en bieden ook het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en de ruimtelijke invulling van klimaatadaptatie in veel gevallen kansen voor de realisatie van de kijkrichting Vitale, Functionele of Beleefbare natuur. Daarbij is het niet altijd vanzelfsprekend dat wat goed is voor Functioneel ook goed is voor bijvoorbeeld Beleefbaar. Denk daarbij aan klimaatadaptatiemaatregelen. Deze hoeven niet altijd te leiden tot beleefbare natuur. De economische situatie waarin scenario Laag zich bevindt, kan voor alle drie de scenario’s een negatieve uitwerking hebben op de realisatiekansen. De bestuurlijke en maatschappelijke context maakt de realisatie van Inpasbare natuur moeilijk. Uit de kwalitatieve toetsing blijkt dat beide mogelijke toekomstige omgevingen drijvende krachten bevatten die een positieve, kunnen hebben op de realisatiekansen van iedere kijkrichting, maar ook drijvende krachten die een negatieve uitwerking kunnen hebben. Belangrijk is om deze drijvende krachten te herkennen en er op een adequate manier op in te spelen.

Overal bloeien initiatieven op van burgers die iets aan hun leefomgeving willen doen. Het verfoeide individualisme lijkt te hebben plaatsgemaakt voor de ‘doe het zelf’-maatschappij. Burgers zoeken elkaar op uit verzet tegen veranderingen die anderen in gang willen zetten of vanuit de wens een bestaande situatie te verbeteren. Onderzoekers van Wageningen UR hebben samen met betrokkenen uit beleid en samenleving op 21 maart 2013 een studiedag besteed aan het verkennen van de betekenis hiervan voor het natuurbeleid. De uitkomsten hiervan zijn in WOt-paper 23 gecombineerd met reeds bestaande inzichten. Aangeven wordt welke onderzoeksvragen deze ontwikkeling met zich mee brengt.

In deze studie onderzoeken we de kracht van de samenwerking tussen de verschillende gebruikers van het platteland. Burgers, boeren, natuurbeheerders en bedrijven die samen initiatieven ontplooien om hun leefomgeving te verbeteren. De studie laat aan de hand van een breed scala aan praktijkvoorbeelden zien hoe ze dat doen, wat ze proberen te bereiken en waar ze tegenaan lopen. Zo zijn er moderne boeren die samen met andere ketenpartijen hun bedrijfsvoering nog verder willen verduurzamen dan de wet al voorschrijft, en burgers die met boeren lokale coöperaties opzetten voor de opwekking van hernieuwbare energie.

Monitoring en evaluatie van de programma's "leren voor duurzame ontwikkeling" en "natuur- en milieueducatie". Binnen het programma NME heeft het instrument 'arrangementenmodel' een centrale plaats ingenomen. Binnen de arrangementen zijn nieuwe samenwerkingsvormen tussen NME-organisaties en blijvende contacten met nieuwe partners ontstaan, en wordt er meer aangesloten bij de bestuurlijke agenda van gemeenten. Vraagarticulatie en verankering van deze nieuwe manier van werken blijven aandachtspunten voor de toekomst.

De Natuurverkenning verschijnt in een turbulente tijd waarin natuur en landschap sterk gepolitiseerd zijn. Met de verkenning wil het PBL een bijdrage leveren aan het structureren van het debat over de vernieuwing van het langetermijnbeleid en een impuls geven aan de politieke afwegingen. Nieuw is het gebruik van normatieve toekomstscenario’s als hulpmiddel om de achterliggende drijfveren voor natuurbeleid te verhelderen.

Het programma LvDO stond in de periode 2008 tot 2011 voor de uitdaging duurzaamheid te verankeren in dagelijkse praktijken. Het programma continueerde de strategie uit de vorige programmaperiode om top-down aan de beïnvloeding van systemen en bottom-up aan de ondersteuning van netwerken van professionals te werken. Daarnaast richtte het programma zich op kennisontsluiting, voornamelijk in de vorm van kennisontwikkeling en kenniscirculatie. Deze strategie werd gericht op de drie pijlers van het programma: Onderwijs, Rijksoverheid en Decentrale overheden. Vanaf 2008 is het concept ‘arrangement’ geïntroduceerd in de NME-sector. Een arrangement is een coalitie waarin aanbieders, vragende, bestuurlijke en maatschappelijke partijen samenwerken.

The subsequent building blocks of the scenario study enable policymakers to gradually gain insight into alternative desirable future states of nature and alternative policy-strategies to realize them. This is further stimulated by the character of the scenarios, which contain not only qualitative storylines, but also concrete images and quantita-tive information. In order to build such scenarios various methods were applied, like model calculations, scenario workshops, and design activities. By participating in the scenario study, policymakers not only provided valuable insights but also became more receptive for the results.

De Natuurverkenning 2010-2040 is als scenariostudie uitgevoerd om te verkennen welke richtingen het natuurbeleid op termijn zou kunnen inslaan. Via de scenario-onderdelen worden beleidsmakers stap voor stap in het langetermijndenken meegenomen. Dit wordt versterkt doordat de onderdelen het karakter van kwalitatieve verhalen hebben gekregen, die bovendien toegankelijk zijn verbeeld en op onderdelen kwantitatief zijn uitgewerkt. Doordat beleidsmakers zelf in de verkenning hebben geparticipeerd is hun ontvankelijkheid ervoor vergroot. Over: natuurverkenning, scenariomethode, normatieve scenario's en stakeholderparticipatie

Kenniswerkplaatsen zouden meer gebruik kunnen maken van sociale media om kennis binnen de werkplaats en met de buitenwereld efficiënter te delen. De extern gerichte communicatie is van essentieel belang om de doelstelling, het samenwerken tussen de verschillende betrokkenen aan regionale kennisvragen, te kunnen realiseren. Er wordt echter beperkt gebruik gemaakt van sociale media voor professionele doeleinden, voornamelijk omdat men weinig ervaring heeft. Omdat de technologische benodigdheden aanwezig zijn, dienen de Kenniswerkplaatsen vooral sociale en organisatorische condities te stimuleren en faciliteren.

Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) wil dat het voor betrokken partijen (initiatiefnemers, overheden en adviseurs/rentmeesters) gemakkelijker wordt om nieuwe landgoederen te realiseren. Dat begint met inzicht in en kennis over het natuurbeleid van rijk, provincie en gemeentes én bestaande knelpunten, mogelijkheden die op te lossen en duidelijkheid over welke stappen betrokken partijen kunnen nemen om een nieuw landgoed te ontwikkelen.

Het natuurbeleid bevindt zich in een overgangsfase. Zowel rijk als provincies, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven zijn op zoek naar verbetering van het bestaande natuurbeleid en hun positie daarbinnen. Het gaat daarbij niet alleen om natuurbeleid in de strikte zin, maar onder meer ook om het landschaps-, ruimtelijk, energie- en voedselbeleid. Dit artikel draagt bouwstenen voor die zoektocht aan op basis van vier kijkrichtingen die zijn ontwikkeld in de Natuurverkenning 2010-2040.

Dit document dient als input voor de omgevingsscenario's van de Natuurverkenning 2011. Het behandelt de gevolgen voor natuur en landschap van demografische ontwikkelingen tot 2040. Die effecten verlopen via het ruimtebeslag door bebouwing, openluchtrecreatie en vestigingspatronen & woonvoorkeuren. Er is gebruik gemaakt van de regionale bevolkingsprognose van het CBS/PBL van 2009, met daaraan toegevoegd twee varianten voor migratie, Er is verder een vergelijking gemaakt met de CPB/RPB/MNP-studie Welvaart en Leefomgeving uit 2006.

Het platteland trekt steeds meer recreanten en agrarische ondernemers en hun gezinsleden spelen hierop in met onder andere campings, rondleidingen op het bedrijf, verkoop van streekproducten en kleinschalige horeca. Gemeenten kiezen ervoor om ondersteunde horeca te stimuleren omdat deze bijdraagt aan de kwaliteit van het gebied. Diverse gemeenten hebben beleid opgesteld voor ondersteunende en kleinschalige horeca met afgeleide regelgeving, bijvoorbeeld ten behoeve van detailhandel. Dit biedt veel overeenkomsten en aanknopingspunten voor horeca op agrarische bedrijven.

Er is in de maatschappij veel draagvlak voor particuliere organisaties die zich bezighouden met bescherming en ontwikkeling van natuur en landschap. Het grote aantal organisaties op dit gebied en hun omvangrijke achterban illustreren dit. Het draagvlak voor het overheidsbeleid ten aanzien van natuur- en landschapsbeleid lijkt echter af te kalven. Vraag is wat het beleid voor draagvlak kan leren van de aanpak van de natuur- en landschapsorganisaties. Dit werkdocument geeft de resultaten weer van een onderzoek onder natuur- en landschapsorgansaties, hun (interactie met de) achterban en de ontwikkelingen waarmee zij zich geconfronteerd zien (worden).

organisaties en recreatiebedrijven te onderzoeken. Om de economische betekenis van deze marktbare baten te bepalen, gaan we uit van de netto toegevoegde waarde (NTW) van deze organisaties. Op basis van de jaarverslagen kan de NTW voor natuurbeherende organisaties geschat worden op ca. 350 euro per ha en 180 miljoen euro per jaar. Deze NTW wordt voor een groot gedeelte bepaald door subsidies, bijdragen van de overheid en bijdragen van de postcodeloterij. De economische betekenis van de marktbare baten van de recreatiesector - voor zover deze een relatie vertoont met de EHS - wordt in deze studie bepaald door het berekenen van de werkgelegenheid/NTW van de recreatiebedrijven. In dit onderzoek wordt voor recreatiebedrijven (restaurants, cafés en verblijfsrecreatie) empirisch aangetoond dat bij bedrijven die in de buurt liggen van bossen en kust meer personen werkzaam zijn dan bij bedrijven die deze typen natuur niet in de buurt hebben liggen. Het effect is echter voor het gemiddelde recreatiebedrijf gering. Het uitbreiden van natuur heeft dus maar een gering effect op de NTW in de recreatiesector. Onder de categorie bossen vallen in dit onderzoek onder andere cultuurhistorische bossen, natuurbossen en heiden. De kust bestaat uit kwelders, schorren en open duinen. In de analyse is zowel de afstand tot de EHS als de oppervlakte natuur meegenomen. Minder natuur in de directe omgeving van het recreatiebedrijf laat een afnemend effect zien op het aantal werkzame personen bij recreatiebedrijven. Er is in dit onderzoek niet gekeken naar ondernemerschap als verklarende factor.

Demografische ontwikkelingen hebben invloed op natuur en landschap. Met name via ruimtebeslag door bebouwing, recreatieve consumptie en vestigingspatronen. In WOt-paper 3 wordt ingegaan op een studie die is uitgevoerd om input te leveren voor de omgevingsscenario's van de Natuurverkenning 2010-2040. Naast de lichte bevolkingsgroei die wordt voorzien, bepalen ook welvaart, samenstelling en herkomst van de bevolking het ruimtebeslag. Door de vergrijzing zal er een grotere behoefte zijn aan groen in de directe woonomgeving en aan wandel- en fietsmogelijkheden. De woonlocatie wordt steeds minder bepaald door sociale en economische motieven en steeds meer door kwaliteit van de woonomgeving. De druk op de Randstad neemt toe en wonen op het platteland nabij de stad is in trek.

Dit LEI artikel geeft een aanzet tot een analyse van de efficiëntie van de besluitvorming rond de bescherming en versterking van natuur en landschap in Nederland. Drie onderwerpen worden nader belicht: de aankoop van grond voor de EHS, de ontwikkelingen van het EHS beleid vanuit het perspectief van dynamische efficiëncy. In dat kader komt ook de wildgroei van bedrijventerreinen ter sprake