Search

Considered as an ideal representation of the vernacular architecture of the South-East Asian region, ‘rumah gadang’ (big house) of West Sumatra, Indonesia, is regarded as a thoughtful indigenous design responsive to various contextual demands. One of these is structural aspects, particularly due to the widely known seismic activities of Indonesian lands. To ensure the fulfillment of certain procedures and technical standards required for the adequate structural performance, the constructional phases of ‘rumah gadang’ are traditionally systematized in specific manner, not only according to certain technical considerations bus also cultural requirements as well. In this regard, to evaluate the structural performance of this vernacular house, this paper presents structural analysis of ‘rumah gadang’ in different constructional phases, both under normal circumstance and under seismic activities, conducted by simulations. The results show that, under various loads including earthquake, the structure of the house experiences only minor deformations, particularly in the roof area, and that the structural stability increases along with the development of the construction phases. The research also give insight on how the society of West Sumatra incorporate spiritual values into the structural design and construction process of ‘rumah gadang’.

Bâzı mekânlar, binâlar, yerler vardır ki kendilerinde veya çevrelerinde yaşanmış olan hayatlardan, ya da sâkinlerinden dolayı tarihî perspektif içinde câmia, halk veya ümmet ölçeklerinde birer hâfıza mekânı olarak kıymet kazanmışlardır. Burada, çeşitli yönleri ve yaşadığı süreçler ile bu neviden bir mekân ele alınmıştır.Hz. Peygamber ve Hz. Hatîce’nin evlilikleriyle yerleşmiş olduklarına şâhid olduğumuz bu ev, Hz. Fâtıma’nın burada doğması sebebiyle Mevlîd-i Fâtıma olarak da bilinmektedir. Yirmi beş yıllık evliliğin ardından Hicret’e üç yıl kala Hz. Hatîce vefat etmiştir. Hz. Peygamber, evi hicret sırasında Âkil b. Ebî Talîb’e hibe etmiş ve ardından ev, Muaviye tarafından satın alınıp mescide çevrilmiştir. İlk kubbe ve mihrâbın Kanûnî Sultan Süleyman tarafından yaptırılmış olduğu bilinmektedir. Hayatiyetini Osmanlı idâresi boyunca da mescid olarak sürdüren ev, Suudi Arabistan idâresi tarafından yıktırılıp yerine açık ibâdet alanları ve servisler inşâ edilmiştir. Burada, bahsedilen bu dönüşüm süreci, aşamaları ile birlikte ele alınmıştır.Bu çalışmada, günümüzde hâfızalardan silinme sürecini yaşamakta olan mezkûr ev/mekânın tarihî serüveni içinde kazanmış olduğu mâşerî kıymetleri ile geçirmiş bulunduğu ve bulunmakta olduğu mîmârî dönüşümler gerek fizîkî açıdan, gerekse toplum idrâkindeki kabuller bakımından tartışmaya açılmaktadır.

It’s understood from 1922 Hayrat-ı Şerife Ledgers lists and 1930 dated records of the district division, that the 8 neighborhoods that are currently in Suleymaniye renovation area, were formed during 1926 district division by integrating 27 neighborhoods and nearly three fourths of these neighborhoods carried their names from Fatih period, until 1930s. Neigborhood names which can pass on centuries, are remarkably the names of the important figures who charited mosques that shaped the neighborhoods around them. This work investigates the core of the neighborhood formations, founder masjids and their endowers, through the names of the neighborhoods that formed in the Fatih era and markes them on Necip Bey maps. The information provided suggests that these endowers were great scholars, ulemas, mudarris, goverment officials and Ni’m el-ceyş. This draws the conclusion that the high architectural artifacts, which Suleymaniye has preserved and improved, were formed by first creating the same level of cultural climate and with the urban foundations of Fatih period, became sustainable for generations., Süleymaniye yenileme alanı içinde yer alan 8 mahallenin, 1926 yılında yapılan mahalle taksimatı çalışmaları sırasında 27 mahallenin birleştirilmesi ile oluştuğu, bu mahallelerin yaklaşık dörtte üçünün, 1930’lu yıllara kadar, Fâtih dönemindeki isimlerini taşıdıkları, 1922 Hayrât-ı Şerîfe Defterleri listelerinden ve 1930’da yayınlanan mahalle taksimatı mazbatalarından anlaşılmaktadır. Yüzyıllarca kalıcı olarak aktarılabilen mahalle isimlerinin, dikkate değer bir şekilde, mahallelerin, etrafında şekillendikleri camilerin vâkıfları olan önemli şahsiyetlerin isimleri oldukları görülür. Bu çalışma kapsamında Fâtih döneminde meydana gelen mahallelerin isimleri üzerinden, mahalle oluşumlarının çekirdeği konumundaki kurucu mescidler ile bunların bânileri incelenmiş, Necip Bey haritaları üzerinde yerleri işaretlenmiştir.Ulaşabildiğimiz bilgiler, vâkıfların, devrinin büyük âlim, ulema, müderris, mutasavvıf, devlet görevlisi ve ni’m’el-ceyşten olduğunu göstermiştir. Bu durum, Süleymaniye bölgesinin sahip olduğu, yüzyıllarca koruyup geliştirdiği yüksek seviyedeki mimari eserlerin, öncelikle aynı seviyede bir kültürel iklimin oluşturulması ile meydana getirildiği ve Fatih devrinde atılan şehircilik temeli üzerine sonraki nesillerce de sürdürülebilir kılındığı sonucuna varılmıştır.

Mûsikînin Sinan’ı addedebileceğimiz bir mihenk taşını değerlendirirken, müzik ve mimaride ulaştıkları zirve örnekleri birlikte ele almak, hatta edebiyatta okumak, Osmanlı medeniyetinin kodlarını çözmemizde yardımcı olabilir. Doğuda, hususiyetle de İslam’da her ne kadar her şeyin ancak zıddı ile bilinebildiği kabul edilmekle birlikte Vahdet bakış noktasından zıtlar arasında da bir mensubiyet farkı olmadığı peşinen kabul görmektedir. Osmanlı sanat anlayışından bahsedecek olursak, ister musiki ister mimari eseri olsun “tevhid” noktasından tasarlanan bir yapıyla karşılaşırız., Evaluating Itrî,,a cornerstone of Classical Turkish music who could be recognized as “Sinan of music”, one needs to approach through the best works of architecture, literature, and music in order to break the codes of Ottoman civilization. In the East, and in Islam in particular, although it is no disparity in the affiliation of the opposites. When the understanding of the Ottoman art; in a work of music or architecture is mentioned, , a structure designed from the viewpoint of unity appears

There are some misunderstandings regarding the spatial characteristics of historical, Islamic, Anatolian architecture. The history of architecture highlights its abstractness and order, however, it also ignores its strong relationship with nature and the environment. On the other hand, it is known that the unity of all beings is the essence of Islamic, Anatolian culture. Unity indicates a tendency towards order and abstractness as well as multiplicity. The research objective of this paper is to question the abstractness of Islamic, Anatolian space with the help of the analysis of two Turkish novels. Not applicable The aim of this book title is to understand the meaning of the Islamic architecture from a contemporary point of view.

Contemporary architectural education is based on bridging the distance between different types of specialized knowledge, which support architecture. Although the main locus for this synthesis is the architectural design studio, the theory courses are also expected to prepare a basis for this synthesis. “Tectonics” is a concept, which bridges the abys between building technology and art of architecture. Both technology and art can be simultaneously dominant within tectonics. One can follow the rules of optimization of technology, and still achieve aesthetics, or one can break these rules for aesthetical reasons, but still provide strength through some other unexpected, but reasinoble ways. Tectonics can be achieved through building structures, building materials, construction techniques, and finishing details. These are the addresses of tectonics within the general notion of building technology. However, the addresses of tectonic design within art of architecture are not that clear. The objective of this research is to discuss the possibilities of bridging the abys between architectural design and building technology through the analysis of student projects, which were asked to be based on tectonics. After taking a theory course of tectonics during the first term of the second year, the students took a design course, which is based on tectonics, during the following term. During this design course students’ artistic approaches to design were conceptualized as design concepts, such as anologous design, 3D model, rational design concepts, and ideals as concepts. Students were left free to have any approach to design and tectonics. Although they were informed by the types of design concepts, and types of tectonic approaches, they were not guided about the ways of achieving tectonics. They were asked to have drawings containing structural systems, and particularly elevations, which are based on 1/20 principal system details. This paper presents the first step of an action research about the target of tectonics in architectural design education. It provides answers to some primary research questions about the relationship between design concepts, types of tectonics, and the ways of achieving tectonics through the analysis of these student projects. Answers to these research questions were provided through a critical phenomenographical investigation, which compares the judgements of students and teachers/mentors about the achievements of the each project. Not applicable The aim of this article is to demonstrate how structure / construction can be taught in design studio with the help of the concept of tectonics which combines the architectural dimension with the technology dimension.

Bu tez, Bosna-Hersek'in kültürel mirasına ve su kültünün gelişimine katkıdabulunan Osmanlı dönemi yapılarını ele almaktadır.Varoluşsal amacı dışında su, Osmanlı İmparatorluğu'nda yüksek bir önemesahiptir ve Osmanlı İmparatorluğu içinde kentsel ve mimari tasarım bağlamında elealındığında bu öge, dini ve sosyal sembolizmle şekillenen geleneksel ritüellerin birparçasıdır.Bu tez; Bosna-Hersek'te bulunan su ile bağlantılı çok sayıda yapı olmasınarağmen, kentleşmenin başladığı Osmanlı döneminde ortaya çıkan hamamlar ilesınırlandırılmıştır. Osmanlı döneminde inşa edilen hamamlar genellikle bir külliyeninparçası niteliğindedir. Bu nedenle tez kapsamında çalışılan hamam yapıları bukülliyenin bir parçası olan ve genius loci'ye katkıda bulunan çevrelerindeki kamusalyapılarla bir bütün olarak ele alınmıştır. Bahsi geçen hamamlarının, genius loci ileolan ilişkisine üç farklı açıdan yaklaşım söz konusudur;1. Mimari ve çevresel,2. Psikolojik/duygusal,3. Sosyal ve işlevsel özellikler.İlk bölüm, çalışılmak üzere belirlenen mirasın ve bu miras üzerindeki tümetkenlerin doğru bir şekilde tanıtılması ve sunulması üzerinedir. Araştırmanın yolgösterici fikri neredeyse unutulmuş olan Bosna-Hersek'teki hamam geleneğineteşvik etmek ve bu geleneği korumaktır. Bosna-Hersek'te 18. yüzyılın ikinciyarısından Osmanlı idaresinin sonuna kadar geçen sürede, 42 şehirde 56 hamam inşa viedilmiştir. Günümüzde bu 56 hamamdan sadece yedisi mevcuttur; ancak buhamamların yapı bütünlüğü ve özgün işlevi korunamamıştır. Tezin ikinci kısmındaBosna-Hersek'teki hamam ve su kültürü ile bölgenin tarihi gelişiminden kısacabahsedilmiştir.Üçüncü bölüm Bosna-Hersek'teki yedi hamam üzerine yapılan araştırmalarıiçerir. Bu bölümde hamamların öykülerine ve mimari betimlemelerine yerverilmiştir. Bosna-Hersek'teki hamamların sürdürülebilir bir şekilde korunmasıamacına yönelik günümüzdeki uygulamaları tanımlamanın ardından; Türkiye'dekihamamlar öncelikli olarak Bosna-Hersek'e `ithal` edilmelerinin kaçınılmaz olduğugörüşüyle ele alınmıştır. Bununla birlikte her iki ülkedeki hamamların korunmadurumları değerlendirilmiş ve karşılaştırmaları yapılmıştır.Hamam kültürünün Bosna-Hersek'e katkısından dördüncü bölümdebahsedilmiştir. Beşinci bölümde ise yapılan detaylı analizler neticesinde, tezkapsamında ele alınan yedi hamam yapısı için müdahale önerileri sunulmuştur.Bu tez kapsamında su kültünü besleyen ve kent dokusunun bir parçası olanhamam, mimari/çevresel, psikolojik/duygusal ve sosyolojik/işlevsel yönlerden analizedilmiştir. Osmanlı döneminde kurulan Bosna-Hersek yerleşimlerindeki bumekânların genius loci'yi meydana getiren rolü çalışma boyunca irdelenmiştir. This dissertation elaborates the cultural heritage of Bosnia and Herzegovinafrom the Ottoman period that has contributed to the development of specific watercult, and its structures in this area.Except water's existential purpose, the high importance of water in theOttoman Empire is apparent, as for the urban and architectural design, as theinfluence of traditional rituals shaped by religious and social symbolism of water.Practically, water and culture are inseparable from each other, could besimply entitled as water cult or water culture.Even though there are numerous structures linked with the water, thedissertation is limited on hammams, which appeared in Ottoman era, whenurbanization started in Bosnia and Herzegovina. They have been observed in termsof public buildings, which contributed to the specific genius loci, occurred alongwith them.The thesis is focused on hammam's correlation with the genius loci, or thespirit of the place phenomenon, examined through several aspects: 1. architecturaland environmental; 2. psychological/emotional; and 3. Social and functionalcharacteristics.First chapters are concentrated on proper introduction and presentation ofselected fragment of Bosnia and Herzegovina's heritage and all influentialactualities. The guiding idea at the initial researches was to promote and preservealmost forgotten tradition (from 56 hammams, in second part of the eighteenthcentury, placed in 42 towns at the end of Ottoman rule, only seven of them remained,and not even one, did not preserve, simultaneously, the original shape and originalpurpose). viiiHammam in Bosnia and Herzegovina has been highlighted from the historicaldevelopment point of view, as part of a long-abandoned style of life, which has been,often forgotten. The second part of thesis is focused on the seven remained examplesfrom Bosnia and Herzegovina.After the definitions of the key terms from the hypothesis and introduction ofremained exemplar cases in Bosnia and Herzegovina, the hammams in currentTurkey, the country from where they were, primarily, `imported` to Bosnia andHerzegovina have been inevitably involved into the discussion, same as the globalconditions of these structures in both countries and their comparisons.As a result of detailed analysis, and before final conclusions, the propositionsfor future interventions for every case study, with conditional sustainability, havebeen presented.Hammam as structure, which cherish the water cult was analyzed from allmentioned aspects, as separately, as a part of urban fabric. Its role in creation ofgenius loci in Bosnian settlements established in Ottoman era is confirmed, as fromtangible, as from the intangible point of view 301

Bu çalışma, Çoklu Zeka Kuramından faydalanılarak Mimari Anlatım Dili eğitimindeki izdüşüm konusu için kavrama düzeyinde öğrenmeyi sağlayacak bir eğitim modeli ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu amaçla, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Mimarlık bölümlerinde sırasıyla Mimari Anlatım Dili, Mimari Anlatım Teknikleri ve Mimari Teknik Resim derslerini alan öğrenciler üzerinde saha çalışmaları yapılmıştır. Saha çalışmaları sonucunda, sekiz farklı zeka türünden en baskın olan ilk üç zeka alanının sırasıyla sosyal, içsel ve matematiksel zeka olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca Çoklu Zeka alanlarının gelişimini etkileyen faktörler değerlendirilmiştir. Saha çalışmalarından elde edilen bilgiler ve Mimari Anlatım Dili eğitimindeki öğrenmeyle ilgili ortaya konan problemlerden faydalanılarak, izdüşüm konusu için Çoklu Zeka Kuramına göre bir eğitim modeli ortaya konmuştur. Anahtar kelimeler; Mimarlık Eğitimi, Çoklu Zeka Kuramı, Mimari Anlatım Dili Eğitimi. This study aimed to reveal an educational model that provides an understanding about projection concepts in Architectural Communication Skills using the multiple intelligence theory. For this purpose, field surveys were conducted for the students taking Architectural Communication Skills, Architectural Presentation Techniques and Professional Technical Drawing courses in Fatih Sultan Mehmet Foundation University, Yıldız Technical University and Mimar Sinan Fine Arts University, respectively. The results showed that the most dominant 3 intelligence areas out of 8 different intelligence types of the students were as follows: social, internal and mathematical intelligence. In addition, the factors that impacts the development of multiple intelligence fields were evaluated. An educational model was revealed based on the information obtained from the field studies as well as the problems encountered during Architectural Communication Skills education. Keywords; Architectural Education, Multiple Intelligence Theory, Architectural Communication Skills Education. 226

`Seyahatnâmeler Işığında Mekke'de Osmanlı Mîmârî Eserleri` başlıklı bu çalışma, Mekke'de Osmanlı Devleti tarafından inşâ edilen ve Osmanlı tâmirinden geçmiş mîmârî eserleri ele alıp bu eserlerin seyyahlar üzerinden incelenip yorumlanmasıyla oluşturulan bir çalışma olmuştur. Çalışmanın ilk kısımlarında Mekke şehri tüm yönleriyle ve özel olarak Osmanlı'nın mîmârî bakış açısı altında değerlendirilirken, teze ismini veren kısımda öncelikle şehrin bir haritasına ve seyyah-eser tablosuna yer verilmiştir. Haritadaki tüm mîmârî eserler, aynı zamanda bu bölümün devamında da işlenmiş olan eserlerden ibâret tutulmuştur. Seyyah-eser tablosunda ise hangi seyyahın hangi mîmârî eseri ziyâret edip bahsettiği basitçe belli edilmiştir. Bu sâyede çalışmaya kronolojik bir zemin hazırlanmıştır.Son olarak yapılan bu çalışmanın genel çıkarımını özetleyecek olursak hem İslâmiyet öncesi hem de İslâmiyetin ilk yıllarından itibâren kıymetli olduğu bilinen bu şehre, Osmanlı Devleti gerek vakıflarla, gerek surre ile ve gerekse de inşâ ettiği mîmârî eserlerle verdiği değeri kanıtlamıştır. Osmanlı Devleti bu şehirde bulunduğu ortamın coğrafî ve kültürel yapısına uyumlu eserler üretmiştir. Bu durumu hem kendi inşâ ettiği eserlerde hem de tâmirinden geçen eserlerde gözlemlemek mümkün olmuştur. Zamanla farklı devletlerin farklı icrâatlarıyla beraber çok katmanlı bir mîmârî görünüm sergileyen şehirde, idârenin değişimiyle birlikte eserlerin birer birer ortadan kaldırıldığı ve günümüzde de bu eserlerin bulundukları bölgelere farklı amaçlara hizmet eden mîmârî tasarımlar yerleştirildiği müşâhede edilmiştir.Anahtar Kelimeler : Mekke, Surre, Vakıf, Arabistan'da Osmanlı Mîmârîsi, Seyyah, Seyahatnâme, Koruma, Tâmir (Restorasyon). The study of `Ottoman Architectural Works in Mecca Under The Lights of Travelogues` is representing about builds built by Ottoman Empire in Mecca and the architectural works which are repaired by the Ottoman Empire. Furthermore, it is including the evaluation of this works thanks to travelers.While the first part of the study evaluates the city of Mecca in every different way and especially the architectural perspective of Ottomans, the map of the city and traveler-architectural build relation table are given primarily in the part which gives the name of this thesis. Exact locations of every work that explained in the next parts are specified in the map given in this part. In the table of traveler-architectural build, the information of which traveler writes about which work is simply explained. Owing to this, the fundamentals of a chronological study were prepared.If we explain the summary of general inference of this study, Ottomans are proved their respect for this city, which is valuable ever since the beginning of Islam. This is proved via foundations, donations given by Sultans or architectural builds built by them. Ottomans built works which are convenient for the culture and geography of this region. This situation can be viewed on the works built or repaired by them. In time, the city began to show multi-layer architecture due to the other works of other countries. With the change of the administration from time to time, the architectural works began to disappear one by one, and today it is observed that these works have been changed for different structures used for different purposes.Keywords : Mekka, Surra, Foundation, Ottoman Architecture in Arabia, Traveler, Travelogue, Conservation, Repair (Restoration). 183

Kültürel miras yönetimde, birden çok bileşenin eş zamanlı ilişkilerinin tek unsur olarak değerlendirilmesi ve kapsamlarının genişletilmesi yönetime ilişkin birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Yönetim çalışmalarında ölçeğin büyütülmesi; yönetsel yapılardaki katı hiyerarşi; finansal çıkmazlar; merkezi yönetimin baskınlığı; yerel yönetimin yetersizliği gibi nedenler sorunları daha karmaşık hale gelmektedir. Bu karmaşa, yerel ve ulusal ölçekte kabul gören kurumsalcı yaklaşımla son bulmazken alınan yanlış kararlar sonucunda mirasın yok olmasına kadar uzanmaktadır.Bu çalışma, kentsel kültürel miras alanlarının yönetiminde karşılaşılan sorunları değerlendirmekte ve sebeplerine yönelmektedir. Dünya Miras Merkezi'nin, Dünya Miras Listesi'ne kayıtlı alanlar için devamlı ve düzenli veri sağlaması nedeniyle örneklem kümesi özellikle listeye kayıtlı alanlardan seçilmiştir. Örneklem kümelerinin her biri için Üstün Evrensel Beyannameleri, Reaktif İzleme Araçları ve gerektiğinde UNESCO Dünya Miras Komitesi Kararları incelenerek veriler retrospektif çalışma kapsamında değerlendirilmiştir.Örneklem kümelerindeki varlıkların koruma sorunlarının alan yönetim çalışmalarıyla ilişkisi irdelenmiş, koruma sorunlarından olan ''Yönetim ve Kurumsal Faktörler''e odaklanılmıştır. Bulgular, küçük ölçekli, az kriterli alanlarda daha az bileşen olması ve yerel yönetim - yerel finans kaynakları dengesi nedeniyle yönetim sürecinde daha etkili olduklarını göstermektedir. Kurumsalcı yaklaşımla yönetilen alanlardan yönetim bileşenleri sayıca az olanların ilişki ağlarının okunduğu ve aktör ağ teorisindeki sisteme yaklaştığı tespit edilmiştir.Yönetim sorunlarının giderilmesi için sistem değişikliği önerilmekte ve parçacıl yaklaşımda Aktör Ağ Teorisi esaslı bir yönetim modeli kurgulanmaktadır. Bu amaçla, ülkenin mevcut yönetim mekanizması ve koruma gelenekleri esas alınarak tüm sistem daha küçük ölçekte, yerelde örgütlenen, yerelde ve yerelden finanse edilen bir kurguyla aktör ağ teorisi düzeninde uyarlanmıştır. Merkezi ve yerel yönetim; devlet ve sivil yapılanma karmalarından oluşan parçacıl sistem Kastamonu Tarihi Şehir Merkezi vaka çalışması üzerinden aktarılmıştır. In cultural heritage management, evaluating the simultaneous relations of multiple components as a single element and extending the scope of the components brings many problems related to management. Increasing the scale in management studies; strict hierarchy in administrative structures; financial dilemmas; dominance of central government; lack of local government; problems are becoming more complex due to the fact that all components are considered as one element. This study evaluates the problems encountered in the management of urban cultural heritage areas. Since the World Heritage Center provides continuous and regular data for the List, the sample set was selected specifically from the registered sites. For each of the sample clusters consisting of Outstanding Universal Value Declarations, Reactive Monitoring Tools and UNESCO World Heritage Committee Decisions were examined and the data were evaluated within the scope of the retrospective study. The relationship between the protection problems and the site management studies on ''Management and Institutional Factors'' was examined. The findings show that areas are more effective in the management process due to the fact that there are fewer components in small scale, less criteria areas and the balance between local government and local financial resources. Relationship networks of sample areas can be read due to the small number of components in the management and they are approached to the system in actor network theory.The system change is proposed to eliminate the problems and a management model based on the Actor Network Theory is constructed in a fragmented approach. For this purpose, based on the existing management mechanism and protection traditions of the country, the whole system has been adapted to a smaller scale, financially and administratively independent of the sudden decisions of the center, organized locally, financed locally, in the order of actor network theory. The fragmented system was transferred through Kastamonu Historic City Center as a case study. 248

Meydanlar, parklar, bahçeler, korular, çocuk oyun alanları, yaya yolları, çeşmeler ve kentsel donatı elemanları kentlerin ayrılmaz parçalarıdır. Tarihî yapılar arasındaki açık ve yeşil alanlar; kentlerin doluluk ve boşluk oranının sağlanması, kişilerin rekreasyonel etkinlikler de bulunması, yeşil dokusuyla mikro klima etkisi, kent siluetine katkısı, yapılar için fon oluşturması, turizme ve bulunduğu çevrenin kimliğine katkısı gibi birçok öneme sahiptir. Bu tür mekânlar korunmalı, yeni düzenlemeler tarihî doku ile yarışmayacak, estetik ve fonksiyonel yönden uyum sağlayacak nitelikte olmalıdır. Yapılan inceleme ve araştırmalar sonucunda tek yapı ölçeğinde, tarihî yapıların çoğunlukla bina restorasyonlarının yapıldığı, yapının bahçesi ile bir bütün olarak ele alınmadığı bir gerçektir. Ülkemizde yapı ölçeğinden başlayan, tarihî doku ve kent bütününe kadar geniş bir alanı kapsayan koruma çalışmalarında hedeflenen koruma ne yazık ki kısmen gerçekleştirilebilmektedir.Yaşayan, dinamik bir niteliğe sahip tarihî yapılar ve bahçeleri, kendi dönemlerinin sosyo-kültürel ve ekonomik özelliklerini, yaşam alışkanlıklarını, anlayışlarını ve zevklerini, zamanının malzeme özellikleri ve yapım tekniklerini, toprak, iklim ve ekolojik farklılıklarını, taş ve ahşap işçiliği gibi detayları günümüze kadar taşımaktadır. Ayrıca diğer sanat dallarına göre daha kısa ömürlüdürler. Bu yüzden belgeleme ve koruma çalışmaları son derece önemlidir. İstanbul'daki hemen hemen tüm saray bahçeleri ile ilgili Yıldız Sarayı ve iç bahçesi de dâhil, birçok tez, araştırma ve makale mevcuttur. Günümüze ulaşan eski belgeler, arşivler bugün yok olan, özgün biçim ve mimarisini kaybeden bahçelerin tasarım özellikleri ve mimari öğeleri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Ancak, bugün Yıldız Korusu dediğimiz dış bahçe kısmı ile ilgili çok fazla bilgi, belge ve araştırmaya rastlanmamıştır. Yıldız Sarayı içinde yer alan Has Ağıllar Kısmı'nın geçirdiği değişimlerin saptanarak güncel durumunun değerlendirilmesinin amaçlandığı bu çalışmada yazılı arşiv belgeleri literatür bilgileriyle birlikte değerlendirilerek, bahçeye ve çevresindeki yapılara ait eski fotoğraflar yenileriyle, eski harita ve planlar günümüz harita ve uydu görüntüleriyle karşılaştırılarak tarihsel süreç içindeki değişim ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Squares, parks, gardens, groves, children playgrounds, pedestrian paths, fountains and urban fittings are some of the most important components of cities. Urban voids and green spaces between historical buildings makes a major contribution to tourism and identity of environment as; forming urban occupancy and space ratio of cities, recreational activities of people, micro-climate effects by green texture and shaping the urban silhouette. That kind of sites should be protected, and later designs must have a quality that will not compete with the historical texture, but to adapt from aesthetic and functional direction. As a result of the investigations and researches carried out, it is a fact that historical structures are mostly entering in restoration only as façade, not taken as a whole by the restoration the garden of the structure. Unfortunately, in our country aimed criteria for conservation studies from the scale of single historical building to whole of city can be partially realized. Historical areas as a pack of structure and gardens which are living and have a dynamic quality are carrying their time's socio-cultural and economic characteristics, life habits, perspectives, aesthetics, material properties, construction technics, soil, climate and ecologic differences, details of stone and wood craftsmanship to present day. Beside they have longer life than other art branches. Because of that documentation and conservation work are extremely important.There are many theses, researches and articles about almost all palace and their gardens in Istanbul including Yıldız Palas and its inner garden. Historic documents, archives which are reaching today provide us important information about the design features gardens that lost their original forms. However, today we did not find much information, document and research about the outher garden part which we call 'Yıldız Korusu'. This study is aiming to determine the changes that are experienced and to evoluate the current situation of sultan's animal shelters. As process the written documents are evaluated together with the litarature information and changes in Historic era were tried to be revealed by comparing the old maps and plans with the updated maps and stalite imaginary of today with the old photographs belonging the garden and surrunding buildings. 187

Eski Eserlerin Sürdürülebilir Periyodik Bakımında Mobilize Muayene, , Bakım – Onarım ve Denetim Sisteminin Kurulması' tezinin ilk kısmında Türkiye'deki mevcut koruma mevzuatı, kurumlar ve mali olanaklar ele alınmış ve uluslararası koruma İlkeleri açısından Türkiye'deki koruma sistemi sorgulanmıştır. Önerilecek koruma modeline ışık tutması düşüncesiyle dünyanın farklı bölgelerindeki eski eser koruma mevzuatları ve uygulamaları farklı kıtalardaki ülke örneklemeleriyle ortaya konmaya çalışılmıştır. Aktif, hareketli koruma modelinin kurulması gerektiği fikrine destek olarak İstanbul üst bölge örneğinde son 10 yıldaki restorasyonların sayısal değerleri tespit edilmiş, İstanbul'daki toplam eski eser sayısı ile yüzdelik olarak mukayese edilmiştir. İstanbul Tarihi Yarımada örneğindeki uygulamalar pilot bölge olarak seçilmiş olup, türbe, tekke ve çeşmelerden oluşan anıt eserler ve Zeyrek'teki sivil mimari örnekleri incelenmiştir. Söz konusu tarihi eserlerde öncelikle 2009 yılında yapılan onarımlar ve müdahaleler ifade edilmiş, 2015 ve 2016 yılında çekilen fotoğraflar ve tespitlerle geçen süredeki tahribat ve deformasyonlar belgelenmiştir. Taşınmaz kültür varlıklarının farklı bir sistemle korunması gerektiğine dair somut örnekler ve problemler ortaya konduktan sonra Aktif/ Hareketli koruma modeli önerisinin çalışma alanları ve etapları tanımlamış, merkezdeki lojistik destek birimleri ayrıntılı bir şekilde ifade edilmiştir. Önerilen hareketli sistemin personel ve ekipman açısından oluşumu şemalarla ifade edilmiştir. Eski eserlerde önerilen yeni koruma modelinin müdahale edebileceği durumlar ve bakım onarımlar ise, taş yüzeyler, ahşap aksam, çatı örtüleri, tesisat, peyzaj ve çevre düzenlemeleri olarak sınıflandırılmış ve ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Türkiye'de koruma konusunda mevcut sistemle önerilen yeni modelin entegrasyonunun nasıl sağlanacağı konusunda fikirler geliştirilmiş ve şemalarla ifade edilmiştir. Öneriler bölümünde, yeni koruma modelinin yönetim hiyerarşisindeki yeri; Bakanlık, Vakıflar İdaresi, yerel yönetimler ve valilikler olmak üzere ayrı ayrı şemalarıla gösterilmiştir. Yasal dayanağın oluşturulmasına yönelik olarak 5226 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma yasasında ek madde, çalışma yönetmeliği ve Koruma Yüksek Kurulu ilke kararı örneği önerilmiştir. Aktif/mobilize koruma modelinin finansal boyutu kaleme alınmış ve özel bütçeli bir idare olması öngörülmüştür. Son kısımda tüm tez çalışmasının ışığı altında genel bir değerlendirme yapılmış ve sonuçlar ortaya konmuştur. In the first part of the thesis entitled `Establishment of Mobilization Inspection, Maintenance and Repair System in the Sustainable Preservation of Antiquities`, the existing protection legislation, institutions and financial facilities in Turkey were discussed and the protection system in Turkey was questioned in terms of international protection principles. In anticipation of shedding light on the proposed model of protection, ancient monuments protection legislation and practices in different parts of the world have been put forward with examples of countries in different continents. In order to support the idea that the Active Protection model should be established, the numerical values of the restorations in the last 10 years were determined and compared with the total number of antiquities in Istanbul. Applications in the Istanbul Historical Peninsula were selected as the pilot region, monumental works composed of tombs, tekkes and fountains and examples of civil architecture in Zeyrek were examined. In the mentioned historical works, primarily the repairs and interventions made in 2009 were expressed, and the photographs and fixtures taken in 2015 and 2016, documented the damage and deformation in the past. After the concrete examples and problems that the immovable cultural assets should be protected by a different system, the working areas and stages of the proposal of the Active / Movable protection model are defined and the logistical support units in the center are expressed in detail. The formation of the proposed mobile system in terms of personnel and equipment has been expressed in schematics. Conditions and maintenance repairs that can be interfered by the new protection model proposed in the ancient monuments are classified and detailed in stone surfaces, wooden parts, roof covers, installation, landscaping and environmental regulations. Ideas on how to integrate the proposed new model with the current system of protection in Turkey have been developed and expressed in schematics. In the Recommendations section, the location of the new protection model in the management hierarchy has been shown in separate schedules, including the Ministry, the Administration of Foundations and the local governments. For the purpose of establishing a legal basis, additional article, working regulation and the Supreme Council for Protection of the Presence of the Cultural and Natural Heritage Protection Law 5226 are proposed. In addition, the financial dimension of the protection model has been superseded and specially budgeted. In the conclusion part, a general evaluation was made under the light of the whole thesis study. 250

Eski Eserlerin Sürdürülebilir Periyodik Bakımında Mobilize Muayene, , Bakım – Onarım ve Denetim Sisteminin Kurulması' tezinin ilk kısmında Türkiye'deki mevcut koruma mevzuatı, kurumlar ve mali olanaklar ele alınmış ve uluslararası koruma İlkeleri açısından Türkiye'deki koruma sistemi sorgulanmıştır. Önerilecek koruma modeline ışık tutması düşüncesiyle Dünyanın farklı bölgelerindeki eski eser koruma mevzuatları ve uygulamaları, farklı kıtalardaki ülke örneklemeleriyle ortaya konmaya çalışılmıştır. Aktif, hareketli koruma modelinin kurulması gerektiği fikrine destek olarak İstanbul Üst Bölge örneğinde 2003-2017 yılları arasında yapılan restorasyonlar ve onarımların sayısal değerleri tespit edilmiş, İstanbul'daki toplam eski eser sayısı ile yüzdelik olarak mukayese edilmiştir. İstanbul Tarihi Yarımada örneğindeki uygulamalar pilot bölge olarak seçilmiş olup, türbe, tekke ve çeşmelerden oluşan anıt eserler ve Zeyrek'teki sivil mimari örnekleri incelenmiştir. Söz konusu tarihi eserlerde öncelikle 2009 yılında yapılan onarımlar ve müdahaleler ifade edilmiş, 2015 ve 2016 yılında çekilen fotoğraflar ve tespitlerle geçen süredeki tahribat ve deformasyonlar belgelenmiştir. Taşınmaz kültür varlıklarının farklı bir sistemle korunması gerektiğine dair somut örnekler ve problemler ortaya konduktan sonra aktif/mobilize koruma modeli önerisinin çalışma alanları ve etapları tanımlamış, merkezdeki lojistik destek birimleri ayrıntılı bir şekilde ifade edilmiştir. Önerilen hareketli sistemin personel ve ekipman açısından oluşumu şemalarla ifade edilmiştir. Eski eserlerde önerilen yeni koruma modelinin müdahale edebileceği durumlar ve bakım onarımlar ise, taş yüzeyler, ahşap aksam, çatı örtüleri, tesisat, peyzaj ve çevre düzenlemeleri olarak sınıflandırılmış ve ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Türkiye'de koruma konusunda mevcut sistemle önerilen yeni modelin entegrasyonunun nasıl sağlanacağı konusunda fikirler geliştirilmiş ve şemalarla ifade edilmiştir. Öneriler bölümünde, yeni koruma modelinin yönetim hiyerarşisindeki yeri; Bakanlık, Vakıflar İdaresi, yerel yönetimler ve valilikler olmak üzere ayrı ayrı şemalarla gösterilmiştir. Yasal dayanağın oluşturulmasına yönelik olarak 5226 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Yasasında ek madde, çalışma yönetmeliği ve Koruma Yüksek Kurulu ilke kararı örneği önerilmiştir. Aktif/mobilize koruma modelinin finansal boyutu kaleme alınmış ve özel bütçeli bir idare olması öngörülmüştür. Son kısımda tüm tez çalışmasının ışığı altında genel bir değerlendirme yapılmış ve sonuçlar ortaya konmuştur. In the first part of the thesis entitled "Establishment of Mobilization Inspection, Maintenance and Repair System in the Sustainable Preservation of Antiquities", the existing protection legislation, institutions and financial facilities in Turkey were discussed and the protection system in Turkey was questioned in terms of international protection principles. In anticipation of shedding light on the proposed model of protection, ancient monuments protection legislation and practices in different parts of the world have been put forward with examples of countries in different continents. In order to support the idea that the Active Protection model should be established, the numerical values of the restorations in the last 10 years were determined and compared with the total number of antiquities in Istanbul. Applications in the Istanbul Historical Peninsula were selected as the pilot region, monumental works composed of tombs, tekkes and fountains and examples of civil architecture in Zeyrek were examined. In the mentioned historical works, primarily the repairs and interventions made in 2009 were expressed, and the photographs and fixtures taken in 2015 and 2016, documented the damage and deformation in the past. After the concrete examples and problems that the immovable cultural assets should be protected by a different system, the working areas and stages of the proposal of the Active / Movable protection model are defined and the logistical support units in the center are expressed in detail. The formation of the proposed mobile system in terms of personnel and equipment has been expressed in schematics. Conditions and maintenance repairs that can be interfered by the new protection model proposed in the ancient monuments are classified and detailed in stone surfaces, wooden parts, roof covers, installation, landscaping and environmental regulations. Ideas on how to integrate the proposed new model with the current system of protection in Turkey have been developed and expressed in schematics. In the Recommendations section, the location of the new protection model in the management hierarchy has been shown in separate schedules, including the Ministry, the Administration of Foundations and the local governments. For the purpose of establishing a legal basis, additional article, working regulation and the Supreme Council for Protection of the Presence of the Cultural and Natural Heritage Protection Law 5226 are proposed. In addition, the financial dimension of the protection model has been superseded and specially budgeted. In the conclusion part, a general evaluation was made under the light of the whole thesis study.

Bu çalışmada Doğu Karadeniz Bölgesi yerel mimari kültür birikimi genel hatlarıyla incelenmiş, bölgedeki güncel durum süreklilik kavramı bağlamında irdelenmiştir. Doğu Karadeniz kırsalında üretilen yeni konutla, yerel mimari kültürün sürekliliğinin nasıl sağlanabileceğine öneri getirilmiştir. Bu doğrultuda tez kavramsal ve kılgısal olarak iki aşamalı bir çalışma şeklinde kurgulanmıştır. Öncelikle yapılan literatür çalışmasıyla 'yerel mimari' ve 'süreklilik' kavramları araştırılmış, bu kavramların mimari alandaki yansımaları Doğu Karadeniz Bölgesi ve Ballıca Mahallesi özelinde örnekler üzerinden incelenmiştir. Doğu Karadeniz Bölgesi yerleşim özellikleri, plan tipolojileri, malzeme ve yapım teknikleri, mimariyi ortaya çıkaran sosyo-kültürel ve ekonomik yapı bağlamında irdelenmiştir. Güncel durumda yerel mimarideki süreklilik, örnek yapılar üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır. Genelden özele gidilerek Ballıca Mahallesi genel özellikleri tanıtıldıktan sonra yerel mimari kültür özellikleri; araziye yerleşim, plan ve cephe organizasyonu, malzeme ve yapım teknikleri başlıkları altında içine girilebilen on altı adet konutun ayrıntılı olarak incelenmesiyle elde edilmiştir. Konutlardan elde edilen veriler, çizim ve fotoğraflarla desteklenerek belgelenmiştir. Ballıca Mahallesi'nin süreklilik bağlamında güncel durumu örnek yapılarla belirlenmiştir. Oluşturulan kavramsal temelle tasarlanan ve inşa edilen 'Honderoğlu Mustafa Evi'nin plan özellikleri ve yapım süreci anlatılmıştır. Yapının süreklilik bağlamında biçimsel ve ilkesel olarak değerlendirilmesiyle tez tamamlanmıştır. The study examines the accumulation of local architectural culture of Eastern Black Sea, and the current situation in the context of sustainability of the concept and discusses, with a designed and appiled real example, how the new contructions can keep up with the architectural culture in the Eastern Black Sea region.In this respect, the thesis has been conceived as a practical and conceptual two stage study.First of all, the concepts of 'local architecture' and 'sustainability' were examined and the reflections of these concepts on the architectural side were examined through examples in the Eastern Black Sea and Ballica District.The characteristics of settlement in the Eastern Black Sea region, plan typologies, material and construction techniques, socio-cultural and economic structure that reveal the architecture were investigated and sustainability in the current situation was tried to be determined through the examples of buildings. Since the general characteristics of Ballica Town were introduced with special attention, local architectural culture features, the selected ten buildings were examined in detail on the basis of layout, plan and facade organization, materials and construction techniques.The data obtained from the houses was documented with supporting drawings and photographs. In the context of sustainability, the current situation of Ballica town is determined by sample structures. 'Honderoglu Mustafa House' constructed on the conceptual basis created after reviewing in detail the formal and principled data on that basis, however it has been evaluated in terms of sustainability. 279

Osmanlı İmparatorluğu’nun yaklaşık beş yüz yıllık süre zarfında; çeşitli mahallere yerleşmiş, yerleşirken doğayı tahrip etmemiş ve yüzyıllar boyunca Yahya Kemal’in düşüncesiyle büyük bir mahalle gibi bir arada yaşamış Türk evleri, içinde bir dönemi değil bir kültürü barındırmaktadır. Zamanla değişmiş ve farklılaşmış ancak son dönemine kadar geleneklerinden taviz vermemeye çalışmıştır. Bu kültürün bir parçası olan İstanbul konakları da zamanla kendi üslubunu oluşturmuş ve içinde yaşattığı prensipleriyle Osmanlı tarihinde önemli bir yere sahip olmuştur. Sâmiha Ayverdi bu İstanbul konaklarından birinde yaşamış ve imparatorluğun çöküşüyle beraber konakların yok oluşunu eserlerine aktarmıştır. Özellikle İbrahim Efendi Konağı adlı eseri hikâye değil, yazarın Osmanlı’nın son dönemlerindeki İstanbul hatıralarından oluşmaktadır. İbrahim Efendi yazarın annesinin amcasıdır. Bu sebeple mekânlar görülerek kitaba aktarılmış ve bize somut örnekler verilmiştir. Bu somut örnekler 19. yüzyıl dönemindeki konak hayatını ve konak mimarisini kavramak adına geçmişe ışık tutacaktır. Bu çalışmanın ilk bölümünde amaç, kapsam ve yöntem hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde İstanbul konaklarının temeli olan Türk evi ele alınmıştır. Tarihsel süreci, geçirdiği değişimler, kazandığı ya da kaybettiği özellikler belirtilmiştir. Plan tipleri incelenmiş ve mekânsal özelliklerine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde konaklar; genel özellikleri, mekânsal birimleri ve yaşantısıyla araştırılıp günümüze kadar ayakta kalabilmiş ya da çeşitli sebeplerle ortadan kaybolmuş yapılara yer verilmiştir. Üçüncü bölümde Sâmiha Ayverdi’nin İbrahim Efendi Konağı eseriyle beraber incelenen diğer eserlerinden mimari okumalar yapılıp konak, köşk ve yalıların mahalle içindeki konumu, mekânsal özellikleri, teşkilat ve teşrifatı ele alınmıştır. Son bölümde ise çalışmanın değerlendirmesi yapılıp bir sonuca varılmıştır. During the Ottoman Empire’s approximate five hundred year time period; various locations were settled without vandalizing the nature and with the thought of Yahya Kemal, the Turkish homes lived together as a big neighborhood for centuries, sheltering a culture and not a period. Though this has changed and differentiated over time, the culture wasn’t compromised until the last period. As a part of this culture, Istanbul’s mansions created their own manner and have been in an important part of the Ottoman history with keeping principles alive. Samiha Ayverdi has lived in one of these mansions in Istanbul and carried in her pieces the way mansions were destroyed with the collapse of the Empire. Especially the ‘Ibrahim Effendi Konak’ non-fiction piece, and is composed of the author’s memories during the last periods of the Ottoman. Ibrahim Effendi is the author’s mother’s uncle. Therefore, depiction was given by viewing the places and concrete examples are provided for us. These concrete examples will light the past in order for us to comprehend the mansion’s architecture and lives during the 19th century. The first section of this thesis gives information about scope and procedure. The second section takes the Turkish home, which is the essential of Istanbul mansion. Its historical period and changes and, lost features are indicated. The plan types have been studied and spatial units have been specified. In the third section, mansions; have been explored and analyzed by its general features, spatial units and residence. It also includes structures that have sustained or destroyed because of various reasons. The third section takes all kinds of mansions’ locations in their neighborhoods, spatial characteristics, and systems based on reading that have been made on ‘Ibrahim Efendi Konagi’ and other pieces of Samiha Ayverdi. In the final section the thesis has been evaluated and came to a conclusion.

`Türk Mimarisinde Cami İmajı Algısı Biçim- Form Üzerinden Bir Yaklaşım` İsimli bu çalışma geleneksel dini yapılar ve mimari mekân algısının birbiri ile etkileşimi sonucu bir arada incelenmesi ile oluşmuştur. Çalışma algıya yöneliktir. Toplumun kültür ve dini değerleri ile oluşan cami yapılarının, aynı toplumdan gelen bir başka nesli üzerinde algısı ve etkisini ölçmektedir.Başlangıçta cami mimarisinin oluşumu ve tarihçesi ile nasıl gelişim gösterdiği incelenmiştir. Türklerin cami yapılarında farklılaşması ile biçimsel özellikleri incelenmiştir. Bu noktada kültürün mimarinin şekillenmesindeki etkisi üzerinde durulmuştur. Selçuklu ve Osmanlı mimarisinde, gösterdiği gelişmeler ile ulaştığı son biçim incelenmiştir. Kırsal ve bölgesel şehir cami yapısı incelenerek işlevin biçimden daha önemli olduğu camilere, Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden örnekler verilmiştir. Bu yapılarda da geleneksel mimarinin etkisi gösterilmiştir. Modern mimaride ise birbirinden farklı şekiller ile ortaya çıkan cami biçimleri olmuştur. Bu farklılaşmaların toplumun kültürüne ve geleneksel algısına etkileri tartışılmıştır.İkinci bölümde, mimari mekânın algısı konusu incelenmiştir. Mekânın, algı üzerinden tanımlamaları ile algıda eğitim, kültür ve çevresel faktörlerin etkisi açıklanmıştır. Zamanın algıdaki etkisi ile geleneksel yapıların kendi dönemi ve sonraki dönemlerde farklı algılandığına varılmıştır. Algının kent ölçeğindeki bileşenleri mimari yapılanma sonucu oluşmuştur. Camilerin kentsel imgede bu bileşenlerden işaret öğesi olması üzerinden algıda netlik oluşturduğuna ulaşılmıştır. Caminin algılanmasındaki mimari bileşenler oluşturulmuştur.Üçüncü bölümde, halkın zihninde oluşan cami imajını değerlendirmek için anket çalışması ile desteklenmiştir. 16-77 yaşlar arasında, 158 kişi ile anket çalışması yapılmış cami çizimi istenmiştir. Çizimleri yorumlamayı kolaylaştırıcı sorular ile anket oluşturulmuştur.Dördüncü bölümde, anket çalışmalarının değerlendirmesi mimari mekan algısı üzerinden tartışılmıştır.Sonuçtan da, geleneksel mimarinin değişen nesil üzerinde algısını koruduğu ve bundan başka oluşumlara ön yargılı yaklaşıldığı sonucuna ulaşılmıştır, diyebiliriz. Anahtar kelimeler: Geleneksel Camiler, Cami İmajı Algısı, Kentsel İmge, Biçim This study titled as `An Approach Related Shape- Form in Perception of Mosque İmage in Turkish Architecture `analyzed mosque together with spatial cognition in architecture space. This research is about the cognition of architectural space. Mosques were designed according to society, means they were represented with cultural and religious values. This study has been made clear that, how descent of the same society has been perceived mosques.The first chapter has been answered questions that when mosques were appeared and how they were shaped and developed in Turkish traditional architecture. Architecture has affected by culture. This study has been mentioned progression of mosque shapes in Anatolian Seljuk and Ottoman Empire. And also, traditional rural mosque examples have been given from different region of Turkey. They have traditional Turkish architectural aspect. In modern architecture, there are many shapes that are differed from each other. In conclusion, it is discussed that differentiation based on cultural and traditional perception.In the second chapter, the cognition of architectural space was explained. The space was identified in perception that it was depended on education, culture and environmental knowledge. Heritage buildings perception has been changed in their ages and future with time effects. The perception components in scale of city have appeared with architecture. According to being historical monument was made mosques sense clear. In the image of the city, historical or religious monuments are landmark. Architectural components have been generated for mosque.In the third chapter; to have an idea of the public perception about mosque, questionnaire study was prepared. 158 people that their ages change between 16-77, have been participated in this questionnaire. First question was about drawing a mosque and the other questions were supported the first one for easy evaluation. In the fourth chapter, the questionnaire has been evaluated according with architectural space perception and statistical data have been given. In fifth chapter as a conclusion, we could say that conventional mosque image has been protected in common idea.Key Words: Traditional Mosques, Perception of Mosque Image, the Image of City, Shape 102

19 Yy Avrupa ve Osmanlı Devleti için yeni yerler, yeni işler, yeni malzemelerin keşfedildiği ve modernizmin ilk temellerinin atıldığı dönemdir. Sanatı, toplum hayatını ve mimariyi etkileyen bu değişimlerin sonucunda çok farklı ihtiyaçlar ortaya çıkmış sanayi ve hızlı tüketim ihtiyaçlarını gidermek için fabrikalaşma gelişmiştir. Her döneminde olduğu gibi bu dönemde de bu değişimlere karşı duran fikirler olmuş ve kendi akımlarını oluşturmuşlardır. Art Crafts ve Art Nouveau tarzı bu şekilde ortaya çıkmış olup önce Avrupa'da daha sonra da Osmanlı topraklarında yayılmıştır. `Huber Köşkü Yerleşkesi Tarihi` adlı çalışma bu dönemde İstanbul'da inşaa edilen Huber Köşkü ve ek yapılarının tarihini, geçirdiği mimari süreci bulunan yeni belgeler ışında anlatan bir araştırmadır. Çalışmada ele alınan köşklerin bugün ki halleri ile belgeler ışığında bulunan ilk yapım detayları arasındaki farklar karşılaştırılmıştır.Bu tez kapsamında birinci bölümde tezin amacı, kapsamı ve yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca literatür araştırmasında ulaşılan kaynaklar ve içerikler hakkında detaylı bilgi verilmiştir.İkinci bölümde ise 19 dönem mimarisinin Avrupa ve Osmanlı Devleti üzerindeki etkisinden bahsedilmiştir. Bu içerikte önemi daha iyi kavrayabilmemiz için seçilen mimarların fikirleri ve örnek yapıları incelenmiştir. Çalışmanın ana yapısı olan Huber Köşkü' nün mimarları Antonie Perpignani ve Raimondo D'Aronco hakkında bu bölümde bilgiler verilmiştir.Üçüncü bölümde Cumhurbaşkanlığı yerleşkesi olarak kullanılan arazinin içindeki eski eserler incelenmiştir. Bunlar sırası ile Huber Köşkü, Faytonhane, Av Köşkü-Sera ve Set Köşkü yapılarıdır.Dördüncü bölümde ise bulunan yeni belgeler ışığında bu yapıların geçirdiği süreçler fotoğraflarla desteklenerek incelenmiştir.Beişnci yani sonuç bölümünde yeni belgeler ışığında ulaşılan bilgiler değerlendirilmiş olup sonuca ulaşılmıştır.Anahtar kelimeler: Antonie Perpignani, Raimondo D'Aronco, Huber Köşkü, Art Nouveau. XIX Century is not only a process which has an affect on founding new places, works, arts and materials but also laying the foundation of modernization both Ottoman Empire and Europe. After these effects that influenced arts, social lives and architecture; new requirements came out and manifacturing developed for the needs of industry and consumption. In this era some new movements has been shaped to critisize these new developments and huge consumptions. Two of them Art Crafts and Art Nouveau has been emerged firstly in Europe and then spread to Ottoman Empire. The Thesis of `ABOUT THE HISTORY AND ARCHITECTURE OF HUBER KIOSK CAMPUS: (A RESEARCH THROUGH DOCUMENTS)` focused on the history and architectural process of HUBER KIOSK and additional constructions which built in İstanbul via new documents. With the thesis the previous and present stuation of manor hause has been compeired in accordance with official documents.Within the scope of this thesis, in the first chapter, information about purpose, content and method has been given. In addition, detailed information about content of the references which have been accessed as a result of literatüre research has been provided.In the second chapter, architectural effect of 19th century on Europe and Ottoman Empire has been mentioned. This topic is important to realise the era. Selected architects' ideas and their designed buildings have been examined. Informations about Antonie Perpignani and Raimondo D'Aronco, whose were architects of Huber Kiosk , have been provided also in this chapter.In the third chapter, buildings on presidential campus which are Huber Kiosk, Faytonhane, Av Kiosk,- Sera and Set Kiosk were examined.In the forth chapter, this presidential buildings processes have been analyzed in the ligth of new finded documents and supported wiht pictures.In cocclusion, revealed knowledge with in the ligth of new finded documents have been evaluated and concluded.Key Words: Antonie Perpignani, RaimondoD'Aronco, Huber Kıosk, Art Nouveau 154

Her toplum, kendi kültürünü ve medeniyet algısını zaman ve mekân kavramları içerisinde ortaya koyabilmektedir. Ancak bir toplumun medeniyet algısı; yaşanılan toplumsal gelişmeler, yenilikler ve diğer toplumlarla kurulan temaslar sonucunda değişim gösterebilmektedir. Toplumdaki medeniyet algısı değişimleri de, birçok oluşumu etkileyebildiği gibi, mimariyi de etkileme durumundadır. Ayrıca mimari oluşumlar, mimarlık eğitimindeki değişikliklerden de etkilenebilmektedirler.Osmanlı Devleti'nin son döneminde yaşanılan siyasi, ekonomik, askeri, teknolojik gelişmeler ve Batı toplumları ile olan temasın değişim göstermesi sonucu, Osmanlı medeniyet algısında farklılıklar meydana gelmiştir. Medeniyet algısındaki değişimler ve bu dönemde mimarlık eğitimi alanında yapılan reformlar neticesinde de, Osmanlı mimarisi farklı oluşumlar göstermiştir.Giriş bölümünde tezin problemi, amacı, yöntemi ve kapsamı bulunmaktadır. `MEDENİYET VE MEDENİYET ALGISI` ana başlığı dâhilinde öncelikle `Medeniyet ve Medeniyet Algısı Tanımı` alt başlığı oluşturulmuş ve bu kavramların neler ifade ettikleri irdelenmiştir. `Osmanlı'da Medeniyet Algısı ve Mimariye Yansımaları` bölümünde Osmanlı Devleti'nin Batılılaşma öncesindeki klasik medeniyet algısı ve mimarisine kısaca değinilmiş, İstanbul'daki klasik mimarinin nasıl geliştiğini anlayabilmek için tarihi gelişmelere de yer verilmiştir. Değişimin başladığı ve 19. yüzyıla kadar gelen kısmı ise `Osmanlı Batılılaşma Dönemi Medeniyet Algısı ve Mimariye Yansımaları` başlığı altında kısaca ele alınmıştır. Medeniyet algısı ve mimari oluşum arasındaki ilişki, mimarlık eğitimi üzerinden incelemeye alındığı için `OSMANLI SON DÖNEM MİMARLIK EĞİTİMİ VE İSTANBUL'DAKİ OKULLU MİMARLAR` ana başlığında mimarlık eğitimindeki reformlar ve bu okullardaki eğitimciler, öğrenciler ele alınmıştır. `Eğitim` bölümünde alt başlıklar oluşturularak öncellikle Hassa Mimarlık Teşkilatı'nın genel özelliklerine kısaca değinilmiş, `İstanbul'da ilk mimarlık okulları` başlığında Osmanlı son döneminde açılan Türkiye'nin ilk mimarlık eğitimi veren okulları incelenmiş ve bu okullardan sonraki gelişmeleri de anlayabilmek için kısaca İstanbul'daki Cumhuriyet dönemi mimarlık okullarından bahsedilmiştir. `İstanbul'daki Okullu Mimarlar` başlığında ise 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın ilk çeyreğine İstanbul'daki ilk mimarlık okullarında eğitim almış veya eğitim vermiş olan mimarlar bulunmaktadır. Söz konusu mimarların zaman ve mekân kapsamımız dâhilinde gerçekleştirmiş olduğu dönemin karakteristik ve önemli yapıları `OKULLU MİMARLARIN İSTANBUL'DAKİ FAALİYETLERİ VE MEDENİYET ALGISI` ana başlığı altında `Okullu Mimarların İstanbul'daki Eserleri` bölümünde bulunmaktadır. Osmanlı geç dönemindeki medeniyet algısı değişimleri, önceki bölümlerden edinilen bilgiler ışığında söz konusu mimarlar ve yapıları üzerinden okunarak `Medeniyet Algısı Değişimi ve Okullu Mimarlar Üzerinden Osmanlı Son Dönem Mimarisinin Okunması` başlığı altında irdelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Medeniyet Algısı, Batılılaşma, Son Dönem Osmanlı Mimarisi, Okullu Mimarlar. Every society manifest their own culture and perception of civilization in a concept of time and place. However, society's perception of civilization can change after the improvements, innovations and contacts with other societies. Society's perception of civilization can change by not only architecture, but also by many other formations. In addition, architectural formations are affected changes by architectural education.Ottoman's perception of civilization was started to change after political, economic, military, technological developments and changes of communication with Western societies. As a result of these developments and reformation of architectural education at that period, Ottoman architecture showed different formation.Thesis problem, aim, method and limitations are in the introduction section. `CIVILIZATION AND PERCEPTION OF CIVILIZATION` section has two subhead. The first subhead of this main title which is `Definition of Civilization and Perception of Civilization` examined of this concepts. `Ottoman Perception of Civilization and its Influence on Architecture` part has short descriptions about Ottoman's perception of civilization and architecture before the Westernization movement and also, in this part, historical developments are expounded in order to understand improvement of classical architecture in Istanbul. The period that shows Architectural changes of Ottoman until the beginning to 19th century were covered briefly in the `Ottoman Perception of Civilization in Westernization Period and its Influence on Architecture` subhead. Because relationship between perception of civilization and architectural formation was investigated over architectural education, `ARCHITECTURAL EDUCATION AT THE OTTOMAN'S LAST PERIOD AND EDUCATED ARCHITECTS IN ISTANBUL` main title has descriptions about architectural educational reforms and educators, students in these schools. In `Educate` part, firstly, 'Hassa Mimarlık Teşkilatı' was mentioned shortly by creating subtitles and under `First Architectural Schools in Istanbul` title, Turkey's first schools of architecture, which was founded in Ottoman's last period, was examined; moreover, in order to understand developments after these schools, Republican period of architectural schools in Istanbul was mentioned briefly. Under `Architectural Students in Istanbul` subhead, architects who received or gave education in Istanbul's first architecture schools in 19th century and the first quarter of 20th century were referred. Characteristic and important buildings of these architects which is in the content of this thesis' time and place were researched under `Buildings of Educated Architects in Istanbul` subhead of `ACTIVITIES OF THE EDUCATED ARCHITECTS IN ISTANBUL AND PERCEPTION OF CIVILIZATION` main title.Changing perception of civilization in last period of Ottoman was studied via this educated architects, their buildings in `Changing Perception of Civilization and Reading Ottoman's Last Period of Architecture via Educated Architects` subhead.Keywords: Perception of Civilization, Westernization, The Last Period of Ottoman Architecture, Educated Architects. 142

Şehir dinamik yapısıyla zaman içinde artan bir hızla değişirken, çoğunlukla tahrip edilmiş tabiatın önemi kendini hissettirmektedir. Bugün gelinen noktada peyzaj tasarımı sadece estetik değerleriyle değil, fizyolojik, psikolojik ve işlevsel etkileriyle birçok ihtiyaca cevap verebilecek özelliklere sahiptir. Diğer taraftan Haliç ve çevresindeki dokunun bozulması sadece binaları ile değil aynı zamanda kent mekânları ve peyzajıyla da olmuştur. Otoyol köprüsü gibi yeni fonksiyonlarla bu durum daha da olumsuz hale gelmiş bulunmaktadır.Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi'ne tahsis edilmiş ve işlev değişikliği geçirmekte olan Mühendishâne Mektebi Binaları da bu olumsuzluklarla karşı karşıyadır. Bu çalışmada söz konusu olumsuzluklara peyzaj tasarım ilkelerini kullanarak öneriler üretmek yoluna gidilmek istenmiştir. Bu çalışmanın giriş bölümünde doğru referans noktalarının belirlenebilmesinde yardımcı olmak üzere problemler tespit edildi, çalışmanın amaç ve kapsamı belirlendi.Birinci bölümde tarihi verilerin tespitine çalışıldı. Konumuz olan F.S.M.V.Ü. Haliç yerleşkesi peyzaj tasarımı, söz konusu yerin eğitim tarihimizdeki önemi, bulunduğu bölgenin İstanbul için değeri ve binalarının önemli bir kısmının tarihi yapılar olması nedeniyle çalışmada tarihi verilerin daha önemle dikkate alınmasını gerekli kılmıştır. Bu itibarla çalışma sınırlarımızın imkân verdiği ölçüde bölgenin özgün bitki örtüsü, zaman içinde ilave edilen türler, bölgenin tarih içinde ulaştığı ve kaybettiği yapı dokusu ve formların peyzaj özellikleri verilerine ulaşılmaya çalışıldı.İkinci bölümde genelde tasar ilke ve elemanları hakkında kısaca bilgi verilmeye çalışıldıktan sonra peyzaj tasarımın dayandığı esaslardan bahsedildi.Üçüncü bölümde peyzaj tasarımı için önemli olan saha verilerine ulaşmak üzere yerleşke analiz ve ihtiyaçları belirlenmeye çalışıldı. Bu kapsamda yerleşkenin bulunduğu sahanın topoğrafik özellikleri, çevre yolları, köprü gibi sahada özellikle partikül, zararlı gaz, gürültü emisyonları ve görünürdeki olumsuz etkileri ile saha içi ve bölge mevcut verileri tespit edilmeye ve peyzaj canlı materyal ve yapı elemanlarıyla çözüm üretilmeye çalışıldı.Dördüncü bölümde genel olarak ağaçların yararları, kent ormanları ve kent içi yeşil alanlar, bitkilerin emisyon sorunlarının azaltılmasına yönelik araştırmalar ve son yıllarda üzerinde çalışılan ve genel olarak bitkiler yardımıyla ağır metallerle kontamine olmuş çevre ve toprakların temizlenme yöntemi olan fitoremediasyon tekniklerine yer verildi.Aynı bölümde peyzaj materyali kaynaklarının verimli ve uzun vadeli kullanımına yönelik olarak yine çalışma sınırları içinde sürdürülebilirlik esaslarına değinildi.Beşinci bölümde benzer yerleşim özelliklerine sahip farklı üniversite yerleşkeleri peyzaj tasarımları incelendi.Altıncı bölümde tasarım sürecinin ve ihtiyacının başlangıç noktası olarak belirlenmiş problemlerin bahsedilen veriler yardımıyla söz konusu problemlere çözüm getirebilmek üzere peyzaj proje önerisi hazırlanması amacıyla; kullanıcıların saha içi fonksiyonları için belirlenen bilinir peyzaj ihtiyaçlarına ilave olarak, yerleşkenin maruz kaldığı yoğun araç trafiği kaynaklı zararlı gaz, partikül ve gürültü emisyonlarını azaltmak, görüntü kirliliğini perdelemek için ve tasarım önerisi kapsamında sürdürülebilirlik esaslarına uymaya çalışarak üniversite peyzajına şahsiyet kazandıran bir tasarıma öneriler geliştirilmesine çalışıldı. While the city, with its dynamic nature, is changing at at an increasing speed in time. Its destroyed natural settings and landscape often make sit self significantly felt. Today there is a need forlandscape design not only for its aesthetic values , it entails but also for its psychologically, physiologically positive effect sand functional usage. On the otherhand, the phisical destruction in Halic vicinity occures not only in building stock but also in its urban space sand historical landscape. New functions like highway bridge makes the situation even worse.Then early restorated buldings of the `Muhendishane Mektebi` which are handed over to Fatih Sultan Mehmet University are subjected to the same destuctive effects. In this study ıt is tried to bring alternative suggestions to these effects in the FSMVU Haliç Campus.In the ıntroductory section of this proposal inorder to develop the proper referance points the problems have been identified in detail and the aims, objective sand the limitatoios of the study have been set.In the first chapter historical data has been studied. The proposal wase valuated based on the historical structure of the FSMVU Halic campus. The location of the area is important for Istanbul since it is surrounded by historical architectures therefore we must pay more importance on the historical values. Given the time frame for the development of this proposal the natural vegetation of Halic area was examined. Also the vegetation that was later man-made and planted was examined. With time the structural texture has changed and this was also examined along with the lanscape materials that exist in this area.In the second chapter of the proposal the design principles along with the elements were briefed and landscape design was briefed on how to adapt these principles and elements.In the third chapter the area was analysed based on the elements developing the area and the other elements surrounding the area. The topographical specifications were examined along with the surrounding high ways, bridge sand the negative pollution, environmental effects that these structures give out to the campus and these effects will be examined in further detail and the usage of landscape materials will help us resolve the problems of the negative environmental effects.In the fourth chapter the benefits of trees was examined and urban forrests, and urban green vegetation. The placement of propoer plants in order to minimize the effects of emission was briefed. During the recent years the concept of phytoremedietion has become popular in research in studies. The usage of vegetations in order to minimize the effect of contemination from heavy metals on soil and water. Given the structure frame of the proposal, the landscape materials and resources used were examined in order to maximize sustainability and life span of the materials used.In the fifth section the identified problems in the previous sections were examined on how to evelop a project to solve them. There quired landscape materials for the people in theUniversity. In order to camaflauge the scene of the pollution caused by the cars, heavy metals and other environmental reasons a proposal was created on how to minimize it, and the proposal on this is based on the sustainability factor. 166

ivTÜRKMENİSTAN'IN MİMARİSİNDE DEĞİŞİM VE DEVAMLILIK(Yüksek Lisans Tezi)Hoşgeldi TAJİBAYEVGAZİ ÜNİVERSİTESİFEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜŞubat 2007ÖZETTürkmenistan'ın topraklarında binlerce yılın devamında yaşamış halklarşehirleri oluşturup, buralara çeşitli yapıları yerleştirmişlerdir. Tarihiolaylar sadece şehirlerin değil, gelişimlerin de viran olmasına sebepolmuştur. Şimdi onların kalıntıları maddi medeniyetin ve ilk olarak da,mimari eserlerin kıymetli izleridir. Türkmen halkının tarihi geçmişiniöğrenmekte bu kıymetli eser izlerinin değeri büyüktür.Türkmenistan'ın eski topraklarında M.Ö. XII-VIII asırlarda ortaya çıkmış?Ceytun? ve ?Anev? medeniyetlerinde, İslam öncesi devrinin sosyo-ekonomik ve kültürel gelişimine bağlı olarak mimari yapılaşmalarbaşlamıştır. Bu devirde ilk mimari yapıları oluşturan barınma evtoplumları ortaya çıkmıştır. Komşu ve yakın çevrelerdeki medeniyetlerinetkisi hem de, yavaş-yavaş yerleşik hayata geçilmesi, yapılaşmalarındeğişimine-gelişimine sebep olmuştur. Değişimlerin devamındaöneceleri tek odalı evlerden ibaret olan barınma evleri yerine çok odalıbarınma ev toplumlarını oluşturan mahalle grupları ortaya çıkmıştır.Sözkonusu devirde, yerleşik hayatın üst seviyeye ulaştığı dönemlerdebirçok mahalle gruplarından oluşmuş kaleler, toplumsal ve ekonomikdurumu şartlandırmış üretici sektörüne bağlı olarak gelişmiştir. Şehirtipli kalelerin oluşumu ve Güney Türkmenistan'da şehir medeniyetininvortaya çıkışı; mimarlık tarihinde belli bir oluşumdur ve bu mimarlıktakiyeniliklerin, özellikle de şehirleşmenin maddi medeniyete daha sıkyaklaşması olarak bilinmektedir. VII asırda İslam fethi ile başlayanyepyeni bir inaç ve kültür, Türkmenistan'ın topraklarında farklı bir devribaşlatmıştır. Buna bağlı olarak çeşitli medeniyetlerin etkisindedeğişerek devam etmiş mimari yapılaşma, Orta asırlardakiTürkmenistan'ın İslam devri, XIX asrın sonları ve XX asrın başlarıylabaşlayan Çarlık Rusya'sı devrine kadar, daha çok dini ve toplumsalyapıları oluşturan köşkler, kervansaraylar, medreseler, mescitler vediğer eserlerin yapımıyla gelişmiştir. Çarlık Rusya'sı ve SSCB dönemiile başlayan ülkenin mimari kalkınmasındaki değişimler, o zamanlarşehirlerde endüstri binaları, sanayi sektörü ve çeşitli fabrikalarınyapımıyla devam ettirilmiştir. Bu dönemlerde yurdun ekonomik, maddive medeniyetindeki değişimler, mimarinin önemli özellikleri-onun şehiryapılaşması temel anlamda ortaya çıkmıştır. Türkmenistan'da Sovyetmimarisi kendi gelişimindeki sanatsal akımlarında öncelikle Orta Asyamimarisinin formlarından ve yöntemlerinden yararlanma karakterinesahiptir. Sonuç olarak; Bağımsızlığını kazanan TürkmenistanCumhuriyeti'nin yeni dönem mimarisi-değişen ülke politikalarısonucunda ileri yönde gelişerek, çağdaş mimarinin geleneksel biçimlerile bir arada kullanıldığı eserlerin sahibidir. Bu eserler, değişerek devametmekte olan Bağımsız ve Tarafsız Türkmenistan'ın vitrininioluşturmaktadır.Bilim Kodu : 803. 1.100Anahtar Kelimeler : Türkmenistan, Mimari, Değişim, Tarih, DevamlılıkSayfa Adedi : 120Tez Yöneticisi : Prof. Dr. İbrahim NUMAN viALTERATION AND CONTINUITY IN TURKMENISTAN?S ARCHITECTURE(Graduate MS Thesis)Hoshgeldi TAJIBAYEVGAZİ UNIVERSITYINSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGYFebruary 2007ABSTRACTNations, who lived in Turkmenistan?s lands during the thousands ofyears forming cities, placed various constructions to these places.Historical events were not only reason of destruction of cities, but theyalso were reason of destruction of development. Now, their remains arevaluable tracks of material civilization and first of all, of architecturalwork. The worth of these valuable work tracks is big when we learnTurkmen nation?s historical past.?Ceytun? and ?Anev? civilizations which appeared in B.C. XII-VIIcenturies in Turkmenistan?s former lands began commencement ofarchitectural construction being tied to socio-economic and culturaldevelopment of period before Islam (Moslem). In this period appearedaccommodation house communities which formed first architecturalconstructions. The effect of neighbor civilizations and civilizations innear vicinity and the slowly pass to settled life were reason in alterationand development of buildings. During alteration appearedneighborhood groups which formed many-roomed accommodationhouse communities instead of previously one-roomed accommodationhouses. In this period when settled life reached high level terms,castles forming from many neighborhood groups developed depend onviiproducing sector which is conditioned social economic condition. Theformation of city typed castles and appearance of city civilization insouth Turkmenistan; were visible formation in architecture history andnewness in this architectural, especially it is known like so far closeapproach of urbanization to material civilization. In VII century brand-new belief and culture which began with Islam began differentrevolution in Turkmenistan?s lands. Being tied to this differentcivilization?s effect, architectural construction which continued it?salteration, Turkmenistan?s Islamic period in middle centuries, till TsaristRussian revolution which began late XIX century and beginning of XXcentury, and yet being developed by palaces, caravansaries, madrasas,mosques and other working constructions which formed many religionand social construction. The alterations in architectural advance inTsarist Russian and countries beginning the USSR term, and that timesit is continued by industrial buildings in cities, the textile industrysector and different factories. In this terms alteration in country?seconomic, material and civilization, architecture?s important features-inbasic sense appeared its city construction. The Soviet architecture inTurkmenistan in its own advance?s artistic current prior own characterto benefit from forms and methods of Middle Asia?s architecture. Inconclusion, the new architecture term of independent Turkmenistan-republic which developed in forward to direction in consequence oferratic country?s politics is owner of magnificent work of art which wasused with modern architecture?s traditional forms together. This worksof art form showcase of Independent and Neutral Turkmenistancontinuing to alter (develop).Science Code : 803. 1.100Key Words : Turkmenistan, Architecture, Alteration, Histori,ContinuityPage Number : 120Adviser : Prof. Dr. Ibrahim NUMAN 134

ivANADOLU'NUN GELENEKSEL KONUTLARINDA AHŞAPKULLANIMINA A T B R DERLEME(Yüksek Lisans Tezi)Neslihan ÖzhanGAZ ÜN VERS TESFEN B L MLER ENST TÜSÜEylül 2006ÖZETÇok değişkenli kültür birikiminin katkıları sonucu, tarımsal düzene geçişlebirlikte başlayıp gelişen, konut mimarisinin büyük bir bölümünü ahşapoluşturmaktadır. Anadolu'da, yapı malzemeleri içerisinde doğal olarak eldeedilen ahşap yapı üretiminin hemen her tipolojisinde kullanılmıştır. Ahşapmalzemenin geniş bir kullanım alanına sahip olmasıyla birlikte, değişikaçılardan ve değişik seviyelerde çeşitli araştırmacılarca geniş olarak elealınması, araştırma konusunun literatüre dayandırılarak ahşap evler ilesınırlandırılmasına sebep olmuştur. Çalışmada, zengin, geleneksel ve özellikleahşabın kullanıldığı konut mimarimiz, iklim ve topoğrafyanın büyükfarklılıklar gösterdiği ve çok değişik kültürlerin bulunduğu zengin bir toplumyapısına sahip, dolayısı ile de ahşabın farklı biçimlerde ele alındığı Anadolu'daoluşumundan günümüze kadar incelenmiştir. Ahşap evlerin oluşumu veyaygınlaşmasını sağlayan genel özellikleri ile bölge kriterleri içinde tanınmasıönemli bir olgu olarak düşünülmüştür. Çalışma, tek bir bölge, yerleşim veyakullanım alanı üzerinde sınırlandırılmamış, Anadolu bir bütün olarak elealınarak, ana taşıyıcı malzemesi ahşap olan ev kültürünün incelenmesiamaçlanmış ve belirlenen amaca yönelik olarak Anadolu'da, geleneksel ahşapev kavramı, oluşumu ve gelişimi özellikle literatür taraması ile incelenerek,yaygınlaşmasındaki etkenler ve değişimindeki prensipler saptanmayaçalışılmıştır. ncelemede Anadolu, genelde kullanılan coğrafi bölgeler esas kabulvedilerek Kuzey Anadolu, Orta Anadolu, Batı Anadolu, Güney Anadolu veMarmara Bölgeleri olarak ele alınmış ve bu bölgelerin genel özellikleri veyöresel özelliklerin etkisi ile şekillenen ahşap evler incelenmiştir. Tezin sonundaAnadolu'da ahşap ev dağılımına göre bölgeleme haritasına ulaşılmayaçalışılmıştır. Bu çalışmada, ahşap evlerin bölgelere göre gelişen genel özellikleriincelenmiş ve elde edilen bilgiler doğrultusunda bölgeler arasında küçükfarklılıklar dışında, benzerlikler bulunduğu gözlemlenmiştir.Bilim Kodu : 803.1.101Anahtar Kelimeler : Yöresel, geleneksel, konut, ahşapSayfa Adedi : 149Tez Yöneticisi : Prof. Dr. brahim Numan viA COMPILATION CONCERNING TIMBER UTILIZATION INTRADITIONAL HOUSES OF ANATOLIA(M.Sc. Thesis)Neslihan ÖzhanGAZ UNIVERSITYINSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGYSeptember 2006ABSTRACTAs a result of the contributions of multivariate culture accumulation, most ofthe housing architecture began by the transition to agricultural system anddeveloped consists of timber. Produced naturally within building supplies,timber has been used in every typology of building production in Anatolia.Based on literature, timber material?s having a wide utilization area and beingdealt with by various researchers at various levels from different ways widelycauses the restriction of research subject by timber houses. Having a wealthystructure of society in which climate and topography display difference andthere are very different cultures, our wealthy, traditional housing architecturein which timber is used especially in process has been examined in Anatolia inwhere timber is dealt with in different forms since its establishment.Establishment of timber houses and its being known within area criterion by itsgeneral characteristics providing its becoming widespread considered as animportant fact. Processing is not restricted on a single area, residence or usagearea, by dealing with Anatolia as a whole, culture of housing whose maintransporting material is timber is aimed to be examined and by examining theconcept, establishment and development of traditional timber house byespecially literature hatching as specific aim- oriented, the factors of itsbecoming widespread and principles of its change have been tried to be fixed.viiAccepting geographical regions used generally as basic, Anatolia has been dealtwith as Regions of North Anatolia, Middle Anatolia, Western Anatolia, SouthAnatolia and Marmara in this analysis and timber houses formed by the effectof general characteristics of these regions and regional characteristics have beenexamined. At the end of the thesis, regioning map according to distribution oftimber house in Anatolia has been attained. In this work, general characteristicsof timber houses changing according to their regions have been examined and ithas been observed that there are similarities between regions except smalldifferences in the direction of the information got.Science Code : 803.1.101Key Words : Vernacular, traditional, house, timberPage Number : 149Adviser : Prof. Dr. brahim Numan 166

İslam dininin dini yapısı câmilerdir. Câmiler Müslümanların toplu olarakibadet yapmak üzere toplandıkları kutsal mekânlardır. slam dininin Kutsalkitabı Kuran'da, câmi mekânının şekillenmesi konusunda herhangi bir kuralya da yönetmelik bulunmamakla birlikte, Müslüman toplumlar yüzyıllardıribadetin gerektirdiği ihtiyaçlar, toplumsal ve dini gereklilikler doğrultusundakendi ibadet mekânları olan câmileri tasarlamışlar, günümüzde detasarlamaya devam etmektedirler.Ülkemiz câmi mimarisi konusunda oldukça önemli bir mirasa sahiptir. slamülkelerinde 20. yüzyıla gelindiğinde câmi mimarisinde farklı eğilimleroluşmuş, klâsik tavrın devamı yanında modern tasarım arayışlarınagirişilmiştir. Bunun yanı sıra Türkiye'de az sayıda modern câmi tasarımlarıoluşturulmakla birlikte, son yıllarda yapılan câmilerde geleneksel tarzdanuzaklaşılamamış, daha çok 16. yüzyıl Klâsik Osmanlı Câmilerine öykünenyapılar tasarlanıp uygulanmıştır.Bu çalışmamızda, ülkemizde neden hâlâ Klâsik Osmanlı Câmisi stilinde câmiyapma eğiliminin ne derecede devam ettiği araştırılmış, günümüz câmimimarisini şekillendiren, yönlendiren faktörler tespit edilmeye çalışılmıştır.Bu faktörlerden yola çıkılarak günümüzde insanların ne tür câmilerde ibadetetmekten hoşnut oldukları ve nasıl bir câmi tasarımının hem fonksiyonel hemde estetik açıdan tatmin edici olduğu hakkında kullanıcı memnuniyetleri vekullanıcı tercihleri araştırılmıştır.Çalışmamızda öncelikle, geleneksel câmide var olan bölümlerin tanımı vekullanım amaçları üzerinde durulmuştur. Tarihsel süreç içinde câmimimarisindeki değişimler incelenerek, günümüz câmi mimarisinin geldiğinokta sorgulanmıştır. Ayrıca günümüzde kurumsal ve kamusal alandaAnkara özelinde modern ya da klâsik tarzda yapılan câmilerde, gelenekselcâmide bulunan mihrap, minber, minare gibi belirleyici mimari öğelerin neşekilde kullanıldığını da incelenmiştir.Sonuç olarak günümüz câmi mimarisinin eksiklikleri, câmi tasarımlarındayapılması ve yapılmaması gereken unsurlar, toplumun câmi mimarisinebakışı ve değer yargılarının câmi tasarımındaki olumlu-olumsuz etkileri,câmi yapısı hakkında toplumun beğeni ve istekleri, ortaya çıkarılmayaçalışılmıştır. Ayrıca çağdaş câmi tasarımında karşılaşılan güçlükler vemimarın bu tasarım sürecindeki rolü de tanımlanmıştır. The religious buildings of Islamic Religion are mosques. The mosques aresacred places where Muslims worship together. In Koran, the holy book ofIslamıc Religion, there is no instruction or rule on designing mosques. Bycenturies; Muslim communities, design their mosques according to therequirements of worshiping and on the direction of necessities for communityand religion and they are still continuing to do soâ¦Turkey has a quite important heritage on mosque architecture. By 20thcentury, different tendencies have come into existence on mosque architecturein dıfferent Islamıc countries, and attempts in searching of modern designstyles have taken place. In Turkey only a few of modern mosque have beendesigned still, mosque architecture haven?t been gone far away fromtraditional style, so the mosques have continued been designed in ClassicalOttoman Mosque Style of 16th century mostly.In this theses; it is searched thoroughly why the tendency of ClassicalOttoman Mosque Style is still continuing today in Turkey and it is tried todetermine the factors which shapes and guides todays mosque architecture.Setting out with these factors. The research have been carried out inidentifying the users preferences and users satisfaction on the matter andwhat kind of mosques people like to worship in and what kind of mosquedesign (modern or classic) is satisfying people both in functional and aestheticaspects.In this study, firstly the definitions and aim of usage of parts at traditionalMosques is stated. The changes on mosque architecture in the course ofhistory are determined and the point that mosque architecture has come isexamined. Furthermore, it is investigated how the characteristic arhitecturalelements belonging to traditional mosques such as mihrap, minber, minaretare used in mosques constructed in modern or classical style on institutionaland public area in Ankara.As a consequence, the lacking issues in todays mosque architecture, thefactors that should be done or shoulnd?t be done in mosque designs, thepositive and negative effects of views and value judgements of public onmosque designs, the desıres and preferences of socity have been tried toreveal.Furthermore, the difficulties that have been encountered at modern mosquedesign and the role of the architect on this process have also been tried todefined. 390