Search

Pamuklu örme kumaşların yapılarının dokuma kumaşlara göre daha gevşek, birim alandaki bağlantı sayısının az ve bu bağlantı noktalarındaki sürtünme kuvvetlerinin küçük olması nedeniyle ıslandıklarında daha fazla boyutsal değişim meydana gelir. Yıkamada boyut değişimi tekstil ürünleri için önemli bir kalite kriteridir. Pamuklu örme üst giyimin yaygınlaşmasının yanısıra, özellikle son yıllarda yıkama sonrası kurutmanın tamburlu kurutucularda yapılmasının artması boyutsal stabilıtenin önemini arttırmıştır. Tambur kurutma ile elde edilen çekme değerleri, sererek ve asarak kurutma sonucu çekme değerlerinden %50-60 daha fazla olabilmektedir. Bu çalışmada kurutma ve sanfor makinelerinde; kumaşın enine açılma miktarı, boyuna avans, kurutma sıcaklığı, kumaş çıkış nemi, vibrasyon, makine hızı, kumaş giriş nemi gibi çeşitli çalışma parametrelerinin çekmezlik üzerine etkileri incelenmiştir.

Bu çalışmada, oksidatif bir madde olan ozonun lakkaz enzimleriyle ağartmaya etkisi, enzim aktivitesi ve beyazlık açılarından incelenmiştir. Beyazlık ölçüm sonuçları, tek başına lakkaz kullanımının beyazlıkta kayda değer bir artış sağlamadığını göstermiştir. 40°C’daki lakkaz ağartma banyosuna ozon gazı beslenmesi durumunda beyazlık değeri (Stensby) 61’den 69’a çıkmıştır. Ozon oksidatif özelliği nedeniyle enzim aktivitesini düşmüştür. Ozon tek başına kullanıldığında beyazlık değeri (Stensby) 71’e çıkmıştır. Enzim ve ozon ile işlem görmüş numunelerin beyazlıklarını artırmak için ilave peroksit ağartması yapılmış ve beyazlıklarda ciddi artışlar sağlanmıştır. Ozon ile işlem görmüş numunenin beyazlık değeri ilave peroksit ağartması sonrasında (Stensby) 83’e kadar çıkarak klasik peroksit ağartmasında ulaşılan değerleri yakalamıştır, The effects of ozone on the enzyme activity and bleaching effect of laccase have been examined in this study. Laccase treatment at 40°C did not increase the whiteness of the fabric alone. However, ozone feed into the bleaching bath prepared with laccase increased the Stensby whiteness degree of the fabric from 61 to 69, ozonation alone resulted in a whiteness degree of 71. Ozone decreased the enzyme activity because of its oxidative effect. A post bleaching process with hydrogen peroxide was conducted to improve the whiteness degrees of the treated fabrics, and this resulted in increases in the whiteness degrees. The whiteness degree of the sample treated with ozone increased upto 83 (stensby) after post bleaching and reached the whiteness value of the conventionally bleached sample

Ozon kuvvetli bir oksidandır ve tekstil atık sularının ozonlanması ile hem atık suyun rengi giderilmekte hem de organik kirlilik miktarı azaltılmaktadır. Fiske olmadan banyoda kalan oranının fazla olması nedeniyle reaktif boyarmaddeler ozonlama yoluyla renk giderimi çalışmalarında sıklıkla kullanılmışlardır. Literatürdeki çalışmalarda, numune reaktif boyarmadde çözeltileri gerçek boyama atık sularına benzetilmek için ozonlama öncesinde hidroliz edilmiştir. Reaktif boyarmaddelerin hidrolizi aslında bağ yapabilme kabiliyetleriyle ilgilidir. Bunun yanında; farklı araştırmacıların farklı hidroliz şartları uygulamaları hatta bir kısmının hidroliz yapmaması boyarmadde hidrolizinin ozonlama ile renk giderimi üzerine etkisi konusunda kafa karıştırıcıdır. Ozonlama ile renk giderimi çalışmalarında, gerçek boyama banyolarındaki boyarmaddenin hidroliz olma davranışını simüle etmek için deney çözeltilerine uygulanan boyarmadde hidroliz işlemininin gerekliliği üzerine literatürde yorum eksikliği görülmektedir. Bu çalışmada, CI Reactive Yellow 167 monoazo reaktif boyarmaddesinin ozonlama yoluyla renk gideriminde farklı sıcaklıklarda ve sürelerde, farklı alkaliler ile yapılan hidroliz işlemlerinin renk giderimine, ozon verimine ve KOİ giderimine etkisi karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Deney sonuçları hidroliz işleminin renk giderimi üzerinde ihmal edilebilir derecede küçük etkiye sahip olduğunu göstermiştir, Ozone, a stong oxidative agent, not only removes the color of the effluent but also reduces the organic pollution values. Numerous decolorisation studies on reactive dyeing effluents by ozonation has been made considering low fixation degrees of reactive dyes. Hydrolysis of reactive dyes had been reported in some studies in order to simulate actual reactive dyeing effluents. However, the hydrolysis of reactive dyes primarily effects the bonding capacity and its effects on decolorisation needs to be discussed. Also different hydrolysis procedures had been reported in some studies while no hydrolysis had been reported in some others. At this study, effects of various hydrolysis procedures using different temperatures, process time and alkalis on decolorisation and COD reduction of CI Reactive Yellow 167 has been investigated. Results indicate neglicible effect of hydrolysis on decolorisation

oz TEKSTİL ÖN TERBİYESİNDE MİKRODALGA ENERJİSİNDEN FAYDALANMA OLANAKLARININ ARAŞTIRILMASI Bu teknolojik araştırma, muhtelif kumaşların ön terbiyesinin mikrodalga enerjisinden yararlanarak yapılabilirliğini incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla önce ön terbiye işlemleri ve mikrodalga teknolojisi tanıtılmıştır. Dünyada tekstil sektöründe mikrodalga teknolojisi kullanımı araştırılmıştır. Tezin uygulamalar bölümünde gerek tek tek gerekse kombine prosesler olarak ön terbiye uygulamaları, mikrodalga enerjisi ve konvensiyonel sistemler karşılaştırılarak incelenmiştir. Tekstil sanayinin çok büyük bir kısmını oluşturması ve önemi nedeniyle detaylı olarak %100 pamuk ve daha sınırlı olmak kaydıyla %100 yün ve %100 poliester kumaşlar üzerinde yapılan deneyler, ön terbiyeden beklenen 5 temel parametre (beyazlık, haşıl sökme, hidrofilite, mukavemet ve çöpel uzaklaştırma derecesi) gözönünde bulundurularak değerlendirilmiştir. Yapılan testlerin ışığında mikrodalga enerjisi ön terbiye prosesleri için alternatif bir metod olarak ortaya konmuş, avantaj ve dezavantajları belirtilmiştir. AN INVESTIGATION OF THE APPUCATION OF MICROWAVE ENERGY FOR THE TEXTILE PRETREATMENT ABSTRACT: This study is an investigation of the application of microwave energy for the pretreatment of various textile fabrics. For this purpose, initially pretreatment processes and microwave technology are explained. The use of microwave technology in textile industry is also investigated. In the experimental chapter several pretreatment processes both as individually and as combined are examined by comparing on the bases of microwave energy and conventional systems. In regard of greater use of 100% cotton fabrics in textile industry, a very detailed study of 100% cotton fabrics is carried out and at comparatively limited extent 100% wool and 100% polyester fabrics are examined. The assessment of experimental results are achieved in consideration of five basic parameters (degree of whiteness, desizing, absorbency, tensile strength and seed removal) which are essentials of pretreatment processes. In conclusion, the use of microwave energy for textile pretreatment processes is put forward as an alternative method, and advantages and disadvantages of the method are discussed. 221

Tezin ilk bölümünde, havlu kumaşlar genel olarak tanı tılmış; tarihçesi ve teknolojisi incelenmiştir, îkinci `bölümde, havxn geometrisi vedokunabilirliği in celenmiş, nem alma üzerine etki eden strüktür özellikleri tek tek gözden geçirilmiştir. Elde edilen verilerle optimum özel likleri sağlayan havlu kumaşın `bilgisayarda programlanması yapılmıştır. Üçüncü bölümde- kurulan modelin pratikte uygulanabilir liği araştırılmış ve son bölümde sonuçlar tartışılmıştır. In the first part of this thesis, towelling fabrics are introduced in general and history and technology of towelling fabrics are given. In the second part, the geometry of pile and the weave- ahility of the terry fabric are examined. The structural proper ties that affect the characteristics of the imbibition are rese arched in detail. With the aid of obtained data, the structure of terry towelling fabric which provide optimum properties is determined by computerized modelling. In the third part, the practical applicability of the model is researched and finally, the results are discussed. 97

Tekstil endüstrisi ve boya endüstrisi atık suları, alıcı oratama deşarj edilmeden önce arıtma proseslerine tabi tutulmaktadır. Günümüzde atık suların arıtılmasında birçok teknolojik yöntem kullanılmaktadır. Atık suların arıtımında özellikle renk büyük bir sorun teşkil etmektedir. Fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtma yöntemleri atık sulardaki rengin giderilmesinde tek başına yeterli olmakta, ancak ilk yatırım maliyeti ve işletme maliyeti nedeniyle tercih edilmemektedir. Bu sebeple kullanılan arıtma yöntemleri birbiri ardına gerçekleştirilmekte ya da kombin halde kullanılmaktadır. Gelişen teknoloji alanlarından biri olan nanobubble teknolojisi tıbbi görüntüleme, tümör tedavisi, canlı büyümesi, tarım ve temizlikte kullanılmaktadır. Nanobubble teknolojisi, yaygın olarak gazın basınçla çözünmesi ve ardından gazın serbest bırakılması ile oluşan nano ya da mikro boyuttaki kabarcıkları tanımlamaktadır. Nanobubble teknolojisi birçok alandan biri olan temizlik ve arıtmada özellikle son yıllarda tekstil sektörününde dikkatini çekmiştir. Çalışmada reaktif boyama sonrası oluşan renkli yıkama atık sularının, nanobubble teknolojisi kullanılarak dekolorizasyonu amaçlanmıştır. Bu kapsamda prototip olarak nanobubble jeneratörü tasarlanmıştır. Nanobubble teknolojisinin tek başına, enzimlerle (lakkaz ve peroksidaz), ozon ve hidrojen peroksit kullanımıyla atık suların dekoloriazasyonu üzerine deneysel çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Dekolarizasyon sonrası elde edilen numunelerin Data Color cihazında transmitans değerleri (%T) ölçülmüş, kompozit numune ile kıyaslanmıştır. Atık su numunelerine uygulanan aynı dekolorizasyon sonrası numunelerin WTW CR 2200 cihazında kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) ölçülmüştür. Elde edilen değerler kompozit atık su numunesi ile kıyaslanmıştır. Textile industry and dye industry wastewater are subjected to treatment processes before being discharged to the receiving environment. Today, many technological methods are used in the treatment of wastewater. Color is a big problem in the treatment of wastewater. Physical, chemical and biological treatment methods alone are not sufficient to remove the color in wastewater. For this reason, the purification methods used are carried out one after the other or used in combination. Existing treatment systems are not fully sufficient for the removal of color in wastewater. Nanobubble technology, which is one of the developing technology areas, is used in medical imaging, tumor treatment, living growth, agriculture and cleaning. Nanobubble technology commonly describes nano- or micro-sized bubbles that are formed by the dissolution of gas under pressure and then the release of gas. Nanobubble technology has attracted the attention of the textile industry in recent years, especially in cleaning and purification, which is one of many areas. In the study, it is aimed to decolorize the colored washing wastewater formed after reactive dyeing by using nanobubble technology. In this context, nanobubble generator was designed as a prototype. Experimental studies have been carried out on the decolorization of wastewater with the use of nanobubble technology alone, with enzymes (laccase and peroxidase), ozone and hydrogen peroxide. The transmittance values (%T) of the samples obtained after decolorization were measured in the Data Color device and compared with the composite sample. After the same decolorization applied to the wastewater samples, the chemical oxygen demand (COD) of the samples was measured in the WTW CR 2200 device. The obtained values were compared with the composite wastewater sample. BST Water

Günümüzde koruyucu giysiler üzerinde birçok çalışma yapılmaktadır. Son dönemlerde soğuk iklim koruyucu kıyafetlerdeki çalışmalar yoğunlaşmış olmakla birlikte gerek ekonomik sebepler gerek ise teknik sorunlar sebebi ile istenilen boyutta başarı elde edilememiştir. Ülkemizde ve dünyada son zamanlarda dağcıların, orduda görevli askerlerin hipotermi sonucu hayatlarını kaybettikleri olaylar gerçekleşmiştir. Bu sebepten dolayı çalışmada askeri tekstillerden, dağcılık kıyafetlerine kadar birçok alanda kullanım alanı bulunan soğuk iklim kıyafetlerinin mevcut yöntemlerden farklı üretim yöntemleri kullanılarak geliştirilmesi amaçlanmıştır. Gerçekleştirilen çalışma kapsamında tasarlanan ve üretilen ürünlerin özellikleri ergonomik yönden ve performans açısından incelenmiş ve mevcutta kullanılan soğuk iklim kıyafetleri ile kıyaslanmıştır. Çalışmada 3 farklı yöntem kullanılarak 6 farklı çeşit ürün elde edilmiştir. İlk yöntemde boncuk elyaf polyester, mikrojel polyester ve hollowelyaf farklı oranlarda dolgu malzemesi olarak kullanılmıştır. İkinci yöntemde çevreci yaklaşımlar hedeflenmiş ve atık kumaşların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla dikimevlerinde askeri kullanım amacı ile üretilen kıyafetlerin ve konfeksiyon aşamasında çıkan atık kırpıntı kumaşların geri dönüştürülmesi ile havlı yüzeyde bir kumaş elde edilmiştir. Bu yüzey ana malzeme ile birleştirilerek lamineli kumaş yüzeyi elde edilmiştir. Üçüncü yöntemde ise karbon elyaftan elde edilen dokusuz yüzey kumaş ara katman olarak Polyester bir film ile birleştirilerek yanmazlık ve soğuk iklim özelliklerinin bir arada elde edilmesi planlanan bir tasarım yapılmıştır. Farklı alanlarda kullanılması planlanan ve üretilen altı farklı soğuk iklim kıyafetlerinin performansları Türk Silahlı Kuvvetleri Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nda şu anda kullanılmakta olan konvensiyonel metotlarla elde edilen kıyafetlerin performansları ile kıyaslanmış ve yapılan testler doğrultusunda, mevcutta kullanılan soğuk iklim kıyafetlerine muadil olarak aynı ve/veya daha iyi fonksiyonel etkilere, farklı üretim teknikleri kullanılarak ulaşılabileceği gözlemlenmiştir. Today, many studies are being conducted on protective clothing. Although the work on cold climate protective clothing has been intensified recently, the desired size has not been achieved due to both economic reasonsand technical problems. Recently, incident shave occurred in our country and around the world in which climbers and soldier serving in the army have lostheirlives as a result of hypothermia. For this reason, in the study, it is aimed to develop cold climate clothing that has been used in many fields, from military textiles to mountaineering clothing,using different production methods than existing methods. The characteristics of the products designed and manufactured within the scope of the study were examined ergonomically and in terms of performance and compared with the coldclimate clothing currently used. In the study, 6 different kinds of products were obtaine dusing 3 different methods. In the first method, bead fiber polyester, microgel polyester and hollow fiber were used as filler materials in different proportions. In the second method, environment alapproaches were aimed and it was aimed to evaluate waste fabrics. For this purpose, a fabric was obtained on the pile surface by recycling the clothes produced for military use in sewing houses and the waste clipping fabrics produced during the garment stage. This surface was combined with the main material to obtain a laminated fabric surface. The third method, a carbon fiber nonwoven fabric layer film obtained from the characteristics of fire and cold climates Polyester combined with a design is made of which is planned to be obtained. Planned to be used in differentareas of the Turkish Armed Forces and the performance of cold climate produced six different clothing in command of the land forces of the out fitobtained by conventional methods that are currently being used and the test shave been compared with the performance. It has been observed that different production techniques can be used in these clothes.

In this paper, the effect of degumming processes on the physical performance, surface properties and colour coordinates of silk fabrics at high temperature and enzymatically, which was developed as an alternative to conventional method, has been investigated. Degummed silk fabrics were compared in terms of weight loss, bending length, tear and breaking strength, surface roughness and friction coefficient. After these tests, acid dyeing was performed to observe different degumming methods effect on dyeing behaviour of degummed silk fabric. The colour coordinates were evaluated by L*, a*, b*, C*, h0, K/S, and ∆E* values. The results revealed that despite insignificant differences between conventional and alternative methods in terms of physical performance and surface properties, the conventional method gave slightly better results than the others. There were no significant differences in colour depth between the two processes. These reasons showed that the alternative method could be used instead of the traditional method and a more sustainable process has been designed

Tekstil endüstrisinde boyama sırasında yüksek miktarlarda kullanılan temiz su, boyama sonrasında bağlanmamış boyarmadde, inorganik tuzlar, alkaliler vb. pek çok önemli kimyasal atık yükü içermektedir. Ayrıca, tekstil endüstrisine yönelik kişi başına talebin, dünya nüfusunun da artmasına paralel olarak sürekli artacağı öngörüldüğünden; günümüzde su kullanımını azaltmak ve zararlı kimyasalları uzaklaştırmak ve geri kazanmaya yönelik çözümler bulmak, bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu çalışmada, Tekstil Endüstrisinin ekolojiye olumsuz etkisini azaltmak amacıyla çevre dostu ve sürdürülebilir yıkama yöntemlerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Durulama banyolarının tekrar kullanımı ile daha az su ve enerji tüketilen yeni yıkama prosesleri daha sürdürülebilir ve daha az kirletici olacaktır. Clean water used in high amounts during dyeing and unbound dyestuff, inorganic salts, alkalis, etc. after dyeing in the textile industry. It creates many important chemical waste loads. In addition, as it is predicted that the per capita demand for the textile industry will increase in parallel with the increase in the world population; Nowadays, it has become a necessity to reduce water use and find solutions to remove and recycle harmful chemicals. In this study, it is aimed to develop environmentally friendly and sustainable washing techniques in order to reduce the negative impact of the Textile Industry on ecology. With the reuse of washing baths, new washing processes that consume less water and energy will be more sustainable and less polluting.

Bu tez çalışmasında dünyada çokça tercih edilen poliester/pamuk karışım kumaşların ön terbiye ve boyama işlemleri için çevreci proses tasarımları yapılmıştır. Bu kapsamda öncelikle poliester kumaşların yüzey modifikasyonu için farklı enzimlerin ve kitosanın kullanımı ve bunların karışım kumaşların farklı boyarmaddelerle farklı şartlardaki boyanma davranışlarına etkileri detaylı şekilde incelenmiştir. Poli (etilen tereftalat) yerine kullanılabileceği düşünülen katyonik boyanabilir poliester ve karışımın ana bileşenlerinden biri olan pamuk da aynı işlemlere tabi tutulmuştur. Poliesterin yüzey modifikasyonunda guanidin bazlı bir polimer de kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçları lipaz, kutinaz ve esteraz enzimleri ile poliester liflerinin yüzey modifikasyonunun sınırlı da olsa yapılabildiğini ve liflerin enzimatik modifikasyondan sonra reaktif, direkt, asit ve bazik boyarmaddelerle renklendirilebildiğini göstermiştir. Karışım kumaşların poliester liflerinin enzimatik modifikasyonunda kullanılan bu enzimlere ilave olarak prosese eklenen amilaz, pektinaz ve selülaz enzimleri ile pamuk liflerinin de enzimatik ön terbiyesi gerçekleştirilebilmiştir. Enzimatik ön terbiye ve modifikasyon işlemlerine tabi tutulan karışım kumaşlar aynı boyarmaddelerle aynı banyoda tek adımda boyanabilmiştir. Enzimatik modifikasyondan sonra yapılan kitosan aplikasyonu, devamında özellikle asidik çözeltilerde gerçekleştirilen reaktif, direkt ve asit boyamalarda poliester/pamuk karışım kumaşların renk kuvvetlerinin belirgin şekilde artmasını sağlamış ve aynı banyoda tek adımda boyama prosesi geliştirilmesine yardımcı olmuştur. Enzimatik işlem ve kitosan aplikasyonundan sonra en yüksek renk derinlikleri asit boyamadan alınmış; ancak bunların haslıkları diğerlerine göre daha düşük seviyede çıkmıştır. Spektroskopi analizlerinden modifikasyon işlemlerinin etkileri ortaya çıkmasa da liflerin yüzey görüntüleri bu işlemlerin yarattığı değişimleri ortaya koymuştur. Poliesterin reaktif boyamadan önce katyonik polimer ile modifikasyonu, keriyerli konvansiyonel dispers boyamadan bile daha yüksek renk derinliklerinin alınmasını sağlamıştır. Karışım kumaşların tek adımda terbiyesi ve boyanması için tasarlanan bu proseslerin sürdürülebilir üretime katkıda bulunma potansiyeli bulunmaktadır. In this thesis, environmentally friendly process designs were made for the pretreatment and dyeing processes of the polyester/cotton blended fabrics, which are widely preferred in the world. In this context, first, the use of different enzymes and chitosan for surface modification of polyester fabrics and their effects on the dyeing behavior of mixed fabrics with different dyestuffs under different conditions were examined in detail. The cationic dyeable polyester, which is thought to be used instead of poly (ethylene terephthalate) and cotton as one of the main components of the blended, were also subjected to the same processes. A guanidine-based polymer was also used in the surface modification of the polyester. The results of the study showed that the surface modification of polyester fibers with lipase, cutinase and esterase enzymes could be made, albeit limited, and that the fibers could be colored with reactive, direct, acid and basic dyestuffs after enzymatic modification. In addition to these enzymes used in the enzymatic modification of polyester fibers of blended fabrics, the enzymatic pre-treatment of cotton fibers could also be performed with the enzymes added to the process, such as amylase, pectinase and cellulase. The blended fabrics, which were subjected to enzymatic pre-treatment and modification processes, could be dyed in one step in the same bath with the same dyestuffs. The application of chitosan after the enzymatic modification provided a significant increase in the color strength of polyester/cotton blended fabrics in reactive, direct and acid dyeing, especially in acidic solutions, and helped to develop a single-step dyeing process in the same bath. After enzymatic treatment and chitosan application, the highest color strengths were obtained by acid staining; but their fastnesses were lower than the others. Although the effects of modification processes did not appear from spectroscopic analysis, surface images of the fibers revealed the changes caused by these processes. The modification of polyester with cationic polymer prior to reactive dyeing enabled even higher color depths to be achieved than conventional carrier disperse dyeing. These processes designed for the one-step pre-treatment and dyeing of blended fabrics have the potential to contribute to sustainable production. Novozymes Rudolf-Duraner Sözal Kimya

Tekstil sektöründe en fazla su tüketimi terbiye işlemlerinde olmaktadır. Boyama işlemlerinde kullanılan temiz su miktarı çok fazladır. Aynı zamanda boyama sonrası açığa çıkan atık sular da çevresel anlamda atık yükü fazla olan sulardır. Son yıllarda yapılan çalışmalar, daha az su kullanımı ve kullanılan suyun daha efektif kullanılmasıyla geri kazanılmasına yöneliktir. Bu doğrultuda çevreci boyutta çalışmalar gündeme gelmektedir. Sıvı içerisindeki mikron veya daha küçük çapa sahip olan gaz kabarcıkları, su içerisinde yavaş bir şekilde su yüzeyine doğru hareket ederek su moleküllerinin hareketliliğini arttırmaktadır. Mikro ve nano baloncuk diye adlandırılan bu kabarcıklar hava ve oksijen süspansiyonu yöntemi ile su içinde üretilmektedir. Bu sayede endüstriyel pek çok uygulamada çok kaliteli sonuçların elde edilmesi sağlanmıştır. Bu tez çalışmasında hava ve oksijen süspansiyonu yöntemi ile üretilmiş baloncuklu sular kullanılarak farklı molekül boyutlarındaki boyarmaddeler ile %1 ve %4' lük dispers boyamalar yapılmıştır. Boyanacak kumaşlar 3 farklı tur/m bükümde ve 3 farklı iplik inceliği ile örülerek üretilmiş, renk ve haslık değerleri incelenmiştir. Sonuçlar konvansiyonel metot ile boyanan numuneler ile kıyaslanarak yorumlanmıştır. The highest water consumption in textile sector is in finishing processes. The usage amount of clean water in dyeing processes are very high. In addition to this the wastewater released after dyeing processes is also have high environmental waste load.Recent studies have focused on less water usage and recovery of the water used more effectively. In this direction, environmental studies become a current issue.Gas bubbles in the liquid having a diameter of microns or less increase the mobility of water molecules by moving slowly towards the water surface in the water. These bubbles, called micro and nano bubbles, are produced in water by air and oxygen suspension method. In this way, high quality results have been achieved in many industrial applications.In this thesis, 1% and 4% disperse dyes were made with dyes of different molecular sizes using bubble waters produced by air and oxygen suspension method. The fabrics to be dyed were produced by knitting with 3 different turns / m twist and 3 different yarn fineness and the color and fastness values were examined. Results were interpreted by comparing the sample dyed by conventional methods. 72

Bilim ve teknolojinin gelişmesi, insanların yaşam standartlarını önemli ölçüde geliştirmiş ve tekstil ürünleri üzerindeki kalite, konfor, sağlık ve çevre koruması konusundaki farkındalıklarını güçlendirmiştir. Çevrede hemen her yerde bulunabilen mikroorganizmalar nem, besin ve sıcaklık gibi temel gereksinimlerini karşılayabileceği ortam bulduklarında hızla çoğalabilmektedir. Tekstil ürünleri de yapıları ve kullanıldıkları yerler açısından mikroorganizmaların yaşaması ve çoğalması için uygun nem, sıcaklık ve besin maddesi sağlayan ortamlardır. Mikroorganizmaların tekstil materyalleri üzerindeki büyümesi ve çoğalması, kumaşta hoş olmayan koku, leke ve renk değişimi ve kumaşın mekanik mukavemetinde azalma istenmeyen etkiler oluşturmaktadır. Bu çalışmada, antimikrobiyal ürünlere karşı artan talep karşısında toksik kimyasallara alternatif olarak çevre dostu doğal bir protein olan serisin kullanılmıştır. İpekten sökülen serisinin insan ve çevreye karşı herhangi bir toksik etkisinin bulunmaması ve geri elde edilmesi de avantajlar arasında yer almaktadır. Pamuklu kumaşlara bu maddenin uygulanarak, antibakteriyel özellik kazandırılması amaçlanmıştır. Çalışmada geri kazanılmış serisinden üretilen serisin/gümüş nanopartikül, serisin/titanyum dioksit nanopartikül, ticari serisin, geri kazanılmış serisin ve ipekten sökülen serisin maddeleri pamuklu kumaşlara aplike edildikten sonra kumaşların antibakteriyel aktiviteleri araştırılmıştır. Sonuçlar antibakteriyel testlerinin yanı sıra, ham pamuk ile beyazlık indeksi, yırtılma mukavemeti, eğilme rijitliği, UV koruyuculuk, kopma mukavameti ve uzaması bakımından karşılaştırılmıştır. Antibakteriyellik sonuçlarına bakılacak olursa bitim işlemi sonrasında yapılan testlerde tüm kumaşların antibakteriyel aktiviteye sahip olduğu görülmektedir. 10 ve 20 evsel yıkama sonrasında bu etkide azalmalar olmuştur. FTIR analizi sonucunda serisin maddesinin kumaşlara başarılı bir şekilde aplike edildiği sonucuna varılmaktadır. UV koruyuculuk testlerinde serisin uygulamasının kumaşların UV koruma faktörünü bir miktar arttırdığı görülmektedir. Mukavemet testleri bitim işlemi uygulanmış kumaşların mekaniksel ve performans özelliklerinde olumsuz herhangi bir etkinin olmadığını göstermektedir. The development of science and technology has significantly improved the living standards of people and strengthened their awareness of quality, comfort, health and environmental protection on textile products. These microorganisms, which can be found almost everywhere in the environment, can rapidly multiply when they find the environment where they can meet their basic requirements such as moisture, nutrients and temperature. Textile products are suitable for moisture, temperature and nutrients for the survival and growth of microorganisms. Growth and proliferation of microorganisms on textile materials, unpleasant odor, stain and color change in fabric and decrease in mechanical strength of the fabric are undesirable effects. In this study, sericin, an environmentally friendly natural protein, was used as an alternative to toxic chemicals in response to the increasing demand for antimicrobial products. The benefits of sericin, which has been removed from the silk and which have no toxic effect on human and environment, are also among the advantages. It is aimed to give antibacterial properties by applying this material to cotton fabrics. In this study, sericin/silver nanoparticle, sericin/titanium dioxide nanoparticle, commercial sericin, recovered sericin and silk-extracted sericin materials were applied to cotton fabrics and the antibacterial activities of the fabrics were investigated. The results were compared with antibacterial tests in terms of whiteness index, tear strength, bending stiffness, uv absorbancy, breaking strength and maximum elongation values with raw cotton. When the antibacterial results are considered, it is seen that all fabrics have antibacterial activity in the tests performed after finishing. This effect was reduced after 10 and 20 household washes. As a result of FTIR analysis, it was concluded that sericin material was applied to fabrics successfully. In the UV protection tests, it was seen that the application of sericin increases the UV protection factor of the fabrics. The strength tests show that there is no negative effect on the mechanical and performance properties of the finished fabrics. 147

Günümüzde her sektörde olduğu gibi tekstil endüstrisinde de çevreyle uyumlu, çevre yükünü azaltacak alternatif çevre dostu yöntemlerle işlemler yapılması için çalışmalar yapılmaktadır. İpek işletmelerinde serisin giderme işlemleri konvansiyonel yöntem olan Marsilya sabunu ile alkali pH ortamında uygulanmaktadır. Bu tez çalışmasında, ipek lifinden serisin uzaklaştırma işlemi yüksek sıcaklık ve enzimatik yöntemlerle farklı proses şartları altında yapılmıştır. Sonuçlar konvansiyonel proses ile beyazlık, parlaklık, ağırlık kaybı, kopma mukavameti ve uzaması bakımından karşılaştırılmıştır. Konvansiyonel, % 8 proteaz enzimi ile yapılan enzimatik ve 110 °C’da yüksek sıcaklık yöntemleriyle elde edilen sonuçlar birbirlerine benzerdir. Çalışmaların devamında, çevre dostu alternatif yöntemlerle serisini giderilen ipek liflerinin yüzey morfolojisi ve yapısı analiz edilmiştir. Sonrasında çevre dostu yöntemlerle serisini giderilen liflerin boyanma davranışları analiz edilmiştir. Boyama işlemlerinde, farklı konsantrasyonlarda asit ve reaktif boyarmaddeler kullanılmıştır. Boyanmış numunelere renk verimi ölçümleri ve yıkama haslık testleri yapılmıştır. Konvansiyonel ve alternatif yönteme göre serisini giderilmiş ipek liflerinin FT-IR spektrumlarında önemli bir farklılık gözlenmemiştir. Diferansiyel Taramalı Kalorimetre (DSC) ölçümlerine göre konvansiyonel ve alternatif yöntemlerle serisini giderilen ipek lifleri incelendiğinde, oluşan endotermik piklerin, ham ipek lifinde oluşan pik ile çok yakın değerler olduğu görülmektedir. Konvansiyonel yöntem, yüksek sıcaklık ve enzimatik yöntemle serisini giderilen ipek lifleri asit ve reaktif boyarmaddelerle boyanmıştır. Yüksek sıcaklık ve enzimatik yöntemle serisini giderilen ipek lifleri konvansiyonel yöntemle serisini giderilen ipek lifleriyle benzer renk verimi ve yıkama haslığı değerleri vermiştir. Yapılan proses çalışmaları ve test sonuçları doğrultusunda, konvansiyonel yöntemden daha çevre dostu olan enzimatik ve yüksek sıcaklık yöntemlerinin serisin giderme işlemlerinde kullanılabileceği ve bu proseslerin ipek liflerinin boyanmasına herhangi bir olumsuz etki yaratmadığı sonucuna varılmıştır. In the textile sector, companies’ study are being carried out to make processes with alternative eco-friendly methods to reduce the environmental load, as in every sector nowadays. Sericin removal operations are carried out via conventional method through Marseillan soap, in an alkaline pH environment. In this thesis study, sericin removal operations from silk fibre were carried out under the conditions at the high temperature and enzymatic methods. The results were compared with the conventional process in terms of whiteness, gloss, weight loss, tensile strength and strain failure. The enzymatic method with protease enzyme at 8% concentration, the high-temperature method at 110 ° C and conventional method are similar to each other. In the course of the studies, the surface morphology, structure and the dyeing behaviours of sericin-removed silk fibres with environmentally friendly alternative methods have been analyzed. Acid and reactive dyestuffs are used in different concentrations for dyeing processes. Wash fastness tests and colour yield measurements were performed on samples. No significant differences were observed in the FT-IR spectra of the sericin-removed silk fibres according to the conventional and alternative methods. When the silk fibres removed by conventional and alternative methods according to Differential Scanning Calorimetry (DSC) measurements are examined, The endothermic peaks are very close to the peaks in the raw silk fibres. The silk fibres, which are sericin-removed by enzymatic, conventional and high temperature methods are painted with acid and reactive dyes. Sericin-removed silk fibres by high temperature and enzymatic methods give similar colour yield and wash fastness values with sericin-removed silk fibres by the conventional method. As a result of the studies, it has been concluded that enzymatic and high-temperature methods, which are more environmentally friendly than the conventional method, can be used in sericin removal processes. The results also show that these processes did not have any adverse effect for the dyeing of the silk fibres.

Silk fibers, composed of sericin and fibroin, are spun by the silkworm bombyx mori. Fibroin and sericin account for about 75 wt% and 25 wt% of the raw silk, respectively. Sericin is the natural cement to hold the fibroin fibers together during cocoon production. The conventional method of sericin removal is degumming with Marseille soap at alkaline pH, which leads to generation of high strength wastewaters. In this study, extraction of sericin from silk fibers was performed with alternative methods, i.e., degumming at high temperature-high pressure and enzymatic degumming under different process conditions. The results were compared with conventional method in terms of fiber whiteness, brightness, weight loss, breaking strength and elongation. The conventional process, enzymatic process with 8% savinase and 1100 C in the high temperature process results were comparable, which indicated that alternative methods can be used for degumming of sericin. Serisin ve fibroinden oluşarak kompozit bir yapı oluşturan ipek lifleri Bombyx Mori türü ipek böceği tarafından eğrilmektedir. Fibroin ve fibroini bir arada tutan doğal çimento olan serisin ham ipeğin ağırlıkça sırasıyla % 75 ve % 25’ ini oluşturur. Serisin, geleneksel olarak iplikten Marsilya sabunu ile alkali pH ortamında uzaklaştırılır. Bu çalışmada ipek lifinden serisin uzaklaştırma işlemi yüksek sıcaklık-yüksek basınç ve enzimatik yöntemlerle farklı proses şartları altında yapılmıştır. Sonuçlar konvansiyonel proses ile beyazlık, parlaklık, ağırlık kaybı, kopma mukavameti ve uzaması bakımından karşılaştırılmıştır. Konvansiyonel, % 8 savinaz enzimi ile yapılan enzimatik ve 1100 C’ de yüksek sıcaklık yöntemleriyle elde edilen sonuçlar birbirlerine benzerdir. Bu sonuçlar, serisin sökmede alternatif yöntemlerin kullanılabileceğini göstermektedir. Kirman İplik San. ve Tic. Ltd. Şti

Bu tez çalışmasında, enzimlerle kombine olarak pamuk kumaşa ön terbiye işlemleri yapılmıştır. Çalışmada haşıl sökme, hidrofilleştirme, biyo-parlatma işlemleri enzimlerle kombine olarak farklı sıcaklıklarda, sürelerde, pH'larda ve konsantrasyonlarda yapılmıştır. Enzimlerle üçlü, ikili ve tekli olarak çalışılmıştır. Enzimatik ön işlemin sonuçları konvansiyonel ön işlem ve ham kumaşın test sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Çalışma kapsamında yırtılma mukavemeti, hidrofilite, beyazlık, parlaklık, haşıl sökme ve boncuklanma testleri yapılmıştır. Deneyin ilk kısmını oluşturan üçlü enzim kullanımlarından elde edilen sonuçlara göre, bazik ortamda yapılan enzimatik işlemin beyazlık, parlaklık, hidrofilite değerleri asidik ortamın değerlerinden yüksekken, asidik ortamın da yırtılma mukavemeti değerleri daha yüksek çıkmıştır. Konvansiyonel ön işlem en düşük yırtılma mukavemeti değerini verirken, en yüksek beyazlık, parlaklık, hidrofilite değerlerini vermiştir. Haşıl sökme ve boncuklanmada enzimatik ve konvansiyonel işlemler arasında fark görülmemiştir. Sıcaklık ve süre artışı, yırtılma mukavemeti değerlerinde azalmaya sebep olurken, beyazlık, parlaklık ve hidrofilite değerlerini artırmış, boncuklanma ve haşıl sökme değerlerinde değişiklik yaratmamıştır. Deneyin ikinci kısmında, enzimler ikili kombinasyonlar halinde artan konsantrasyonlarda, farklı pH'larda, sabit sıcaklık ve sürede kullanılmışlardır. Konsantrasyon artışı, yırtılma mukavemeti hariç bütün testlerin değerlerinde artış sağlamıştır. Asidik ortamda çalışan enzimlerin sadece yırtılma mukavemeti değerleri bazik ortama göre daha iyidir. Bazik ortamda işleme sokulan pektinaz+selülaz kombinasyonu en düşük yırtılma mukavemeti, beyazlık, parlaklık ve en yüksek hidrofilite değerlerini vermiştir. Deneyin üçüncü kısmında enzimler tekli olarak kullanılmıştır. Çıkan sonuçlara göre amilaz enzimi haşılın uzaklaşmasını sağlayarak beyazlık ve parlaklıkta, selülaz ve pektinaz enzimleri pamuktaki safsızlıkların uzaklaştırılmasını sağlayarak hidrofilitede artışa sağlamıştır. Selülaz enzimi aynı zamanda selülozun hidrolizine sebep olarak yırtılma mukavemeti kaybında artışa sebep olmuştur. Enzimatik kombine işlem çok daha kısa sürelerde ve çok daha düşük sıcaklıklarda yapılmasına rağmen konvansiyonel yönteme yakın değerler vermiştir. In this thesis, pretreatment was done to the cotton fabric by combined enzymes. In the study desizing, scouring, bio-polishing operations were done combined with enzymes at different temperatures, durations, pH values and concentrations. The study was done by triple, double and single enzymes usage. The results of the enzymatic pre-treatment was compared with the test results of conventional pre-treatment and greige fabric. Tear strength, wettability, whiteness, brightness, desizing and pilling tests were done in the content of the study. According to the results got from the usage of the triple enzymes which was the first part of the experiment; as whiteness, brightness, wettability values of the enzymatic treatment were better in alkaline medium than acidic medium, tear strength values of the enzymatic treatment were higher in acidic medium. As conventional pre-treatment gave the minimum tear strength value, it also gave the maximum whiteness, brightness and wettability values. There was no difference observed for the scouring and pilling between enzymatic and conventional pre-treatment. Increase of the temperature and duration caused decrease on the tear strength values, it increased whiteness, brightness and wettability values and it didn't change the pilling and desizing values. In the second part of the experiment, enzymes were used as double combinations with increasing concentrations and different pH values, at constant temperature and duration. Increase of concentration provided increase in every test results except tear strength. Only tear strength values of the enzymes in acidic medium was better than alkaline medium. Pectinase+cellulase enzyme combination in the alkaline medium gave the minimum tear strength, whiteness, brightness values and maximum wettability values. In the third part of the experiment enzymes were used as singles. As a result amylase enzyme provided increase of the whiteness and brightness by desizing, cellulase and pectinase enzymes provided increase of wettability by removing the impurities from the cotton. At the same time ceullase enzyme caused increase of the loss of the tear strength by hydrolysis of cellulose.Although combined enzymatic pretreatment was done at much more short durations and much more low temperatures it gave close results to the conventional pretreatment. 157

Son yıllarda tekstil terbiye işlemlerinde düşük maliyetli çevre dostu alternatif yöntemler aranmaktadır. Gerek işlem süresinin kısaltılması, gerekse su ve kimyasal tüketiminin azaltılması için yapılan araştırmalardan birisi de ozon uygulamalarıdır. Ozon gazının güçlü bir yükseltgen kapasitesine sahip olduğu ve yükseltgenmeye dayanan reaksiyonlarla yüzey modifikasyonunda sebep olduğu bilinmektedir. Tekstil liflerine ozon uygulaması gelecek vadeden alternatif yöntemlerdendir.Bu tez çalışmasında farklı sürelerde ozonlanmış pamuk, yün, naylon 6 ve poliester kumaşlara FT-IR analizi yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre ozonlamayla yüzeylerinde değişiklik meydana geldiği saptanan yün ve pamuk numuneler geleneksel yöntemlerle boyanmıştır. Sonuçlar ozonlanmamış kontrol grubuyla karşılaştırılıp, ozon uygulamasının boyanabilirlik üzerine etkisi araştırılmışıtır. Economically and environmentally friendly alternative processes are being searched in recent days for textile finishing. Ozone applications for textile finishing is one of these novel ways to decrease the duration of the process and the consume of the chemicals and water. It is known that ozone gas has a high oxidizing capasity and can cause surface modification on textile fabrics via oxidizing reactions.This present work focuses on effects of ozone applications on dyeability of various textile fibres. To understand the effects of ozone, samples were analyzed by, considering some chemical groups, using FT-IR spectroscopy. Detailed investigation on the role of pH, and treatment time during ozonation was carried out. The ozone-gas-treated fabrics were dyed with the commercial dyes to investigate the effects of ozone treatment on dyeability of wool, cotton, polyester and nylon fabrics. 157

Bu çalışmada, oksidatif bir madde olan ozonun lakkaz enzimleriyle ağartmaya etkisi, enzim aktivitesi ve beyazlık açılarından incelenmiştir. Beyazlık ölçüm sonuçları, tek başına lakkaz kullanımının beyazlıkta kayda değer bir artış sağlamadığını göstermiştir. 40°C’daki lakkaz ağartma banyosuna ozon gazı beslenmesi durumunda beyazlık değeri (Stensby) 61’den 69’a çıkmıştır. Ozon oksidatif özelliği nedeniyle enzim aktivitesini düşmüştür. Ozon tek başına kullanıldığında beyazlık değeri (Stensby) 71’e çıkmıştır. Enzim ve ozon ile işlem görmüş numunelerin beyazlıklarını artırmak için ilave peroksit ağartması yapılmış ve beyazlıklarda ciddi artışlar sağlanmıştır. Ozon ile işlem görmüş numunenin beyazlık değeri ilave peroksit ağartması sonrasında (Stensby) 83’e kadar çıkarak klasik peroksit ağartmasında ulaşılan değerleri yakalamıştır. The effects of ozone on the enzyme activity and bleaching effect of laccase have been examined in this study. Laccase treatment at 40 degrees C did not increase the whiteness of the fabric alone. However, ozone feed into the bleaching bath prepared with laccase increased the Stensby whiteness degree of the fabric from 61 to 69, ozonation alone resulted in a whiteness degree of 71. Ozone decreased the enzyme activity because of its oxidative effect. A post bleaching process with hydrogen peroxide was conducted to improve the whiteness degrees of the treated fabrics, and this resulted in increases in the whiteness degrees. The whiteness degree of the sample treated with ozone increased upto 83 (stensby) after post bleaching and reached the whiteness Value of the conventionally bleached sample.

Tekstil ön terbiye işlemlerinde enzim kullanımının konvansiyonel hasıl sökme, hidrofilleştirme, ağartma ve boyama proseslerine göre avantajları; daha az kimyasal kullanımı, daha çevreci olması, su ve enerji tasarrufu sağlamasıdır. Bu çalışmada; nişasta haşıllı pamuklu kumaşların hasıl sökme, hidrofilleştirme, ağarma ve boyama işlemlerinin enzim kullanımı ile tek banyoda yapılmıştır. Bu yönteme “tek banyo yöntemi” denilmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında, konvansiyonel hasıl sökme proseslerinde kullanılan amilaz esaslı enzimler yerine amiloglikozidaz/pullulenaz karısımı enzim (Dextrozyme DX, Novozymes) ile nişastanın tamamen glikoza parçalanması için çalışma şartlarının optimizasyonu yapılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamada, hasıl sökme banyosundaki glikozdan glikoz oksidaz enzimi ile hidrojen peroksit eldesi ve bu hidrojen peroksit ile maksimum beyazlık derecesinin elde edildiği ağartma işlem koşulları saptanmıştır. Çalışmanın üçüncü aşamasında ise, ağartma işlemi sonunda katalaz enzimi ile hidrojen peroksitin giderimi ve aynı banyoda reaktif boyalarla boyama işlemi yapılmıştır. Bu işlemin ardından tek banyo yönteminin konvansiyonel yönteme göre avantajları ve dezavantajları tartışılmıştır. Ayrıca farklı metotlarla immobilize edilen glikoamilaz ve Glkoz oksidaz enzimlerinin etkinliği de araştırılmıştır. The advantages of biotechnology are: less auxiliary demand; lower environmental impact; and energy and water savings compared to the conventional desizing, scouring, bleaching and dyeing sequence. The objective of this study was to develop a new process for desizing, scouring, bleaching and dyeing starch-sized cotton fabrics in one bath with enzymatic processes. This process is called “one bath method.” In the first step of this study, process optimization was done for desizing which was performed with an amyloglucosidase/pullanase enzyme (Dextrozyme DX, manufactured by Novozymes) instead of a conventional amylase enzyme in order to hydrolyze starch into single glucose units. In the second step of this study, glucose oxidase enzyme was used to yield hydrogen peroxide from the glucose generated during desizing and bleaching was performed by this enzymatically-generated hydrogen peroxide to ensure maximum whiteness. In the third step of this study, decomposition of hydrogen peroxide after bleaching was done with catalase enzyme and fabric was dyed in the same bath with reactive dyes. The advantages and disadvantages of one bath method compared with conventional process was discussed. And also, amyloglicosidase and glucose oxidase enzymes immobilizations were done by different methods and its effect on effectiveness were examined. Novozymes Genencor Cargil A.Ş.

Tekstil ürünlerinde yumuşak tutum bugün için en çok istenen dolayısıyla, satışta en etkili faktör niteliği taşıyan çok önemli bir özelliktir. Son yıllarda kumaşlardan istenen süper yumuşak tutum, aynı zamanda tüketici için vazgeçilmez bir moda eğilimi olarak da karşımıza çıkmaktadır. Pratik olarak hiçbir tekstil mamulü terbiye dairesindeki son işlemlerde yumuşatıcı madde ile işlem görmeden üretilmemektedir. Yumuşatıcı maddeler tekstil mamulüne istenen tutum özelliklerini kazandırmanın yanı sıra, boya haslıklarına olumsuz etki yapmamalı, renk değişimine neden olmamalı, sararma yapmamalı ve son kullanım yerine göre hidrofiliteyi engellememelidir.Bu çalışmada, örme pamuklu kumaşa yumuşatıcı aplikasyonu yapılarak, yumuşatıcıların renk değişimi, tutum, hidrofilite ve bazı haslık değerlerine olan etkileri incelenmiştir. Bu bağlamda, noniyonik, katyonik ve çeşitli tiplerdeki silikonlu yumuşatıcılar kullanılarak ağartılmış, optiklenmiş ve boyalı kumaşlarda çeşitli sıcaklıklardaki fiksaj etkisiyle meydana gelen renk değişimleri, tutum özellikleri ve hidrofilite değişimleri araştırılmıştır. Boyalı kumaşta, yumuşatıcıların sürtünme ve yıkama haslıklarına etkisi de incelenmiştir. Soft touch is one of the most wanted property for the finished textile products. In recent years, the desired superior touch also become a fashion term for the consumer. Practically all textile products outgoing from the dye house are treated with softeners. Softeners should not only impart desired smooth touch properties to the textile, but also should not cause yellowing, change color, affect dye fastness and should not decrease the hydrophilicty when desired.In this study , colour difference, softness, hydrophilicity and washing and rubbing fastness degree is investigated on the finished (softener treated) knitted cotton fabric. The prewashed, dyed and optically brightened fabrics were treated with nonionic, cationic and some different kinds of silicone softeners. Also, different temperature values were tested for curing. 60

Tekstil ön terbiye işlemlerinde enzim kullanımının konvansiyonel haşıl sökme, hidrofilleştirme, ağartma ve boyama proseslerine göre avantajları; daha az kimyasal kullanımı, daha çevreci olması, su ve enerji tasarrufu sağlamasıdır.Bu çalışmada; nişasta haşıllı pamuklu kumaşların haşıl sökme, hidrofilleştirme, ağarma ve boyama işlemlerinin enzim kullanımı ile tek banyoda yapılmıştır. Bu yönteme ?tek banyo yöntemi? denilmiştir.Çalışmanın ilk aşamasında, konvansiyonel haşıl sökme proseslerinde kullanılan amilaz esaslı enzimler yerine amiloglikozidaz/pullulenaz karışımı enzim (Dextrozyme DX, Novozymes) ile nişastanın tamamen glikoza parçalanması için çalışma şartlarının optimizasyonu yapılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamada, haşıl sökme banyosundaki glikozdan glikoz oksidaz enzimi ile hidrojen peroksit eldesi ve bu hidrojen peroksit ile maksimum beyazlık derecesinin elde edildiği ağartma işlem koşulları saptanmıştır. Çalışmanın üçüncü aşamasında ise, ağartma işlemi sonunda katalaz enzimi ile hidrojen peroksitin giderimi ve aynı banyoda reaktif boyalarla boyama işlemi yapılmıştır. Bu işlemin ardından tek banyo yönteminin konvansiyonel yönteme göre avantajları ve dezavantajları tartışılmıştır. Ayrıca farklı metotlarla immobilize edilen glikoamilaz ve Glkoz oksidaz enzimlerinin etkinliği de araştırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Haşıl sökme, Dextrozyme DX, Glikoz oksidaz, ağartma, immobilizasyon, tek banyo yöntemi. The advantages of biotechnology are: less auxiliary demand; lower environmental impact; and energy and water savings compared to the conventional desizing, scouring, bleaching and dyeing sequence.The objective of this study was to develop a new process for desizing, scouring, bleaching and dyeing starch-sized cotton fabrics in one bath with enzymatic processes. This process is called ?one bath method.?In the first step of this study, process optimization was done for desizing which was performed with an amyloglucosidase/pullanase enzyme (Dextrozyme DX, manufactured by Novozymes) instead of a conventional amylase enzyme in order to hydrolyze starch into single glucose units. In the second step of this study, glucose oxidase enzyme was used to yield hydrogen peroxide from the glucose generated during desizing and bleaching was performed by this enzymatically-generated hydrogen peroxide to ensure maximum whiteness. In the third step of this study, decomposition of hydrogen peroxide after bleaching was done with catalase enzyme and fabric was dyed in the same bath with reactive dyes. The advantages and disadvantages of one bath method compared with conventional process was discussed. And also, amyloglicosidase and glucose oxidase enzymes immobilizations were done by different methods and its effect on effectiveness were examined.Key Words: Desizing, Dextrozyme DX, Glucose oxidase, Bleaching, immobilization, One bath method. 160

Reaktif boyarmaddeler düşük fikse oranları nedeniyle atık suda yüksek seviyede renge neden olurlar. Atık sudan renk giderimi çalışmalarında kuvvetli bir oksidan olan ozon sıklıkla kullanılmaktadır. Ozonlama ile renk gideriminde pH, sıcaklık, ozon dozu ve mekanik karıştırma gibi faktörlerin yanında atık su bileşenleri de son derece önemli bir faktördür. Ozonlama çalışmaları sonuçlarının pratik şartlara uygunluğu açısından rengi giderilecek atık suda boyarmaddenin yanında bulunabilecek diğer kimyasal maddelerin etkilerinin bilinmesi gereklidir. Bu çalışmada, pratikte uygulanan proseslerde reaktif boyama banyosunda kullanılan alkali, tuz, ıslatıcı, kırık önleyici, köpük kesici ve iyon tutucu gibi yardımcı kimyasal maddelerin ozonlama yoluyla renk giderimi, ozon tüketim oranı ve KOİ giderimine etkisi CI Reactive Yellow 167 boyarmaddesi üzerinde incelenmiştir. Yardımcı kimyasal maddelerin tek tek kullanılmaları durumunda ozonlama ile renk giderimi üzerine belirgin bir etki görülmemiş, 30 dakikalık ozonlama çalışmaları sonucunda çıkış transmittans değeri %80 seviyesinde çıkmıştır. Bununla birlikte yardımcı kimyasal maddelerin tümü bir arada çözeltide kullanıldığında çıkış transmittans değeri %56 seviyesine gerilemiştir. Islatıcı içeren çözeltilerdeki ozon tüketim oranlarının %15-20 daha yüksek olduğu görülmüştür. Islatıcı maddenin atık KOİ yükünü yaklaşık olarak 2,5 kat artırdığı belirlenmiştir. Reactive dyes cause high coloration of the waste water because of their low fixation rates. Waste water decolorisation sdudies frequently emloy ozone owing to its high oxidation potential. Besides other factors such as pH, temperature, ozone dosage and mechanical agitation liquor composition is an important factor for decolorisation by ozone. It is important to know the effect of other chemicals present in the effluent to predict the appropriateness of the ozonation process to actual reactive dyeing effluents. At this study, effects of various reactive dyeing dyebath auxiliaries such as salt, sequestrants, surfactants and defoamers on decolorisation and COD reduction of CI Reactive Yellow 167 has been investigated. Final effluent transmittance values were about %80 and were not affected by individual addition of auxiliaries. However, transmittance decreased to %56 when all auxiliaries were added at the same time. Ozone utilisation ratios %15-20 increased by presence of surfactant. Meanwhile, it was determined that the surfactant presence increased COD values approximately 2,5 times.

The recycling of polyvinyl alcohol, polyacrylate and carboxymethylstarch based sizing agents by ultrafiltration, and the parameters influencing the process were investigated in this study. The performance of the ultrafiltration process has been comparatively investigated at four different temperatures, 20°C, 30°C, 60°C and 90°C, and six different time periods, 0 to 240 minutes with 40 minutes intervals. The effect of a lubricant has also been investigated. Results indicate a considerable increase in concentrate concentration with prolonged operating times and elevated temperatures. The use of lubricant did not have a considerable effect on UF recovery efficiency, however, it passed to the permeate at elevated temperatures resulting in decrease in the COD charge reduction.

Bu çalışmada boyahane atık sularındaki reaktif boyar maddelerin ileri oksidatif deklorizasyon yöntemlerinden ozonlama yöntemiyle renk giderimi üzerine yapılan çalışma ve varılan sonuçlar araştırılmıştır. İlk olarak, deneylerde kullanılacak boyama çözeltisi için ana kimyasallar olan alkalinin tayini ve boya hidroliz yöntemi (sıcaklık ve zaman) tayini için ön bir çalışma yapılmış ve bunların ışığında işlem yöntemi belirlenmiştir. Deneyler sırasında değişik yapılardaki boyarmaddeler ve kimyasallar kullanılarak farklı kombinasyonlar dekolorizasyon verimini nasıl etkilediği gözlenmiştir. Ulaşılan sonuçlar farklı ozonlama parametrelerinde ayrı ayrı incelenerek en uygun ozonlama yönteminin tayinine ulaşılmaya çalışılmıştır. Deneysel Çalışmaların Yürütülmesi sırasında kullanılan deney düzeneği ve izlenen deney programı neticesinde elde edilen veriler değerlendirilerek, ulaşılan sonuçlar aktarılmıştır. Oluşturulan atıksu saf oksijen beslemeli olarak ozonlama işlemlerine tabi tutulmuştur. Deneysel çalışmalarda, 30 dakikalık mg/l O3 dozajında ozon gazının atıksu ile teması neticesinde %80 ortalaması etrafında gezen renk giderim verimi elde edilmiştir. Atık suda ortalama %30 KOI giderim verimi gerçekleşmiş olup Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğince belirlenmiş deşarj standartlarına erişilmiştir. Ozon ile oksidasyon işlemlerinin söz konusu tekstil endüstrisi atıksularının artılabilirliğine olumlu katkıda bulunduğu bu çalışmayla ortaya konmaya çalışılmıştır. In this study, the decolorisation of reactive dyeing effluents by a further oxidative process, ozonation, has been studied. Reactive dyes having four different structures were tested. Two different pre-hydrolysation procedures with three different alkalis were employed. Results indicated neglicible effect of a pre-hydrolysis step on decolorisation. On the other hand, the structure (chromophore group) seems to effect the decolorisation kinetics. The average colour removal rates were 30% after 30 min decolorisation.

Günümüzde enzimlerin tekstil endüstrisinde kullanımıyaygınlaşmaktadır. Pamuk, yün, keten gibi doğal elyafın enzimler kullanılarakekolojik yöntemlerle işlem görmesi önem kazanmaktadır. Doğal selüloz esaslıpamuk lifinin ön terbiyesinde çevreye zarar vermeyen, ılımlı şartlar altındakullanılabilen, uygulanması diğer kimyasallara oranla daha kolay ve sağlıklı olanenzim kullanımının artması doğaldır. Pamuklu tekstil mamullerinin ön terbiyesiesnasında tüketilen enerji ve su miktarının azaltılması ile atık su yükününçevreye zarar vermeyecek standartlarda olması enzim kullanımının her adımdasağlanması ile mümkün olacaktır.Pamuklu tekstil mamullerinin enzimatik ağartması üzerine yapılan buçalışmada enzimatik ağartmanın su ve enerji kullanımının yüksek olduğuhidrojen peroksit ağartmasının yerine uygulanıp uygulanamayacağıincelenmiştir. Lakkaz esaslı ve moderatör sistem içeren lakkaz esaslı enzimlerleyapılan denemeler sonucunda enzimatik işlem neticesinde beyazlıkderecesinde artış görülmemiştir, aksine sararma tespit edilmiştir. Enzimatikişlemin, hidrojen peroksit ağartması öncesinde gerçekleştirilmesi durumundahidrojen peroksit konsantrasyonunda azalma söz konusu olup olmadığıaraştırılmış, elde edilen beyazlık dereceleri incelendiğinde enzimatik ön işleminolumlu sonuç vermediği tespit edilmiştir. Saf enzim, iki farklı moderatör sistemile oksijen ve ya ozon kullanılarak yapılan denemeler neticesinde ticari önemkazanacak beyazlık değeri elde edilememiştir.Elde edilen sonuçlar, deneylerde kullanılan enzimlerin ticari uygulamaalanlarının farklı olması göz önünde bulundurularak değerlendirilmelidir. Enzimteknolojisinin hızla gelişmesi ile yeni ve farklı kökenli enzimler türetilmekte vehatta kağıt sektöründe ümit vaat eden moderatör sistemlerin bu enzimlerleverimli uygun kombinasyonlarının tespit edilmesi gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Pamuk, Enzim, Enzimatik Ağartma, Lakkaz ve ModeratörSistemler. Enzymatic processes have been increasingly incorporated in textilesover the last years. It?s getting vital for natural materials such as cotton, wool,flax are processed by using enzymes which are more eco-friendly. As a matterof fact cotton fibers consisting of natural cellulose, are in an increasing trend ofenzymatic pretreatment which provides ecologic processing under mild reactionconditions and easier handling when compared with other chemicals. Enzymesshould be used in every step of pretreatment of cotton textiles in order tominimize energy and water consumption while keeping the effluent controlwithin the tolerable standards.It is investigated whether enzymatic bleaching of cotton textiles couldbe replaced with hydrogen peroxide bleaching, which is a water and energyconsuming step. Fungal laccase and LMS are experimented however, increaseon whiteness degree is not observed, and in contrary samples became slightlyyellower. So it?s examined if enzymatic processing applied before hydrogenperoxide bleaching could decrease the amount of hydrogen peroxide usedduring bleaching step. It?s apparent that pre-processing with laccase enzyme isunnecessary when whiteness results are evaluated. Pure enzyme with twomediator systems have been experimented in oxygen or ozone solutions,however commercially important whiteness degrees haven?t been observed.It should be considered that the commercial laccase enzyme productsaimed for different purposes than bleaching cotton. Enzyme technology isdeveloping astoundingly fast and new enzymes being generated. Moreoverdifferent combinations of mediator systems used in paper industry are inspiringso that appropriate combinations with the optimum new enzymes could beachieved for enzymatic bleaching of cotton textiles for further research.Keywords: Cotton, Enzyme, Enzymatic Bleaching, Laccase, LMS. 190

Tekstil boyahanelerinde oluşan renkli atık suyun bazı boyarmaddeler takdirinde toksik özellik göstermesi riskinin yanında estetik kaygılardan dolayı da renginin uzaklaştırılmasına çalışılmaktadır. Atıktaki renk geleneksel arıtma metotları ile ancak kısmi olarak uzaklaştırılabilmektedir. Kuvvetli bir oksidan olan ozon yardımı ile atık suyun sadece rengi uzaklaştırılmamakta aynı zamanda organik kirlilik miktarı da azaltılmaktadır. Bu çalışmada pH, sıcaklık, mekanik hareket, atıksu bileşenleri ve ozon dozu gibi proses parametrelerin ozonlamaya etkisi ve ozonlamanın renk ve organik kirlilik giderimindeki etkinliği literatür araştırması şeklinde incelenmiştir. Araştırma sonucunda nötürden ziyade düşük ve yüksek pH’larda ve yüksek mekanik hareket altında ozonlama hızının arttığı, boyama yardımcı kimyasallarının ozonlama verimini düşürdüğü görülmüştür. The color of textile dyehouse effluents compose an aesthethic problem as well as toxcity in case of spome dyestuffs and removal of color is desired. Complete decolorisation of the colored effluent can not be achieved by conventional treatment processes. Ozone, a stong oxidative agent, not only removes the color of the effluent but also reduces the organic pollution values. At this study, a literature review has been made to investigate the effect of process parameters such as pH, temperature, mechanical agitation, effluent composition and ozone dosage as well as the effectiveness of ozonation on color and organic pollution removal. Higher or lower pH values rather than neutral and high mechanical agitation seems to accelerate the process although dybath additives slow down the process.

Bu çalışmada boyahane atık sularındaki reaktif boyarmaddelerin ileri oksidatif dekolorizasyon yöntemlerinden ozonlama yöntemiyle renk giderimi üzerine yapılan çalışma ve varılan sonuçlar araştırılmıştır. İlk olarak, deneylerde kullanılacak boyama çözeltisi için ana kimyasallar olan alkalinin tayini ve boya hidroliz yöntemi (sıcaklık ve zaman) tayini için ön bir çalışma yapılmış ve bunların ışığında işlem yöntemi belirlenmiştir. Deneyler sırasında değişik yapılardaki boyarmaddeler ve kimyasallar kullanılarak farklı kombinasyonların dekolorizasyon verimini nasıl etkilediği gözlenmiştir. Ulaşılan sonuçlar farklı ozonlama parametrelerinde ayrı ayrı incelenerek en uygun ozonlama yönteminin tayinine ulaşılmaya çalışılmıştır.Deneysel çalışmaların yürütülmesi sırasında kullanılan deney düzeneği ve izlenen deney programı neticesinde elde edilen veriler değerlendirilerek, ulaşılan sonuçlar aktarılmıştır. Oluşturulan atıksu saf oksijen beslemeli olarak ozonlama işlemlerine tabi tutulmuştur. Deneysel çalışmalarda, 30 dakikalık mg/1 O3 dozajında ozon gazının atıksu ile teması neticesinde %80 ortalaması etrafında gezen renk giderim verimi elde edilmiştir. Atık suda ortalama %30 KOI giderim verimi gerçekleşmiş olup Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğince belirlenmiş deşarj standartlarına erişilmiştir. Ozon ile oksidasyon işlemlerinin söz konusu tekstil endüstrisi atıksularının arıtılabilirliğine olumlu katkıda bulunduğu bu çalışmayla ortaya konmaya çalışılmıştır.Anahtar kelimeler: Ozon, atık su, renk giderimi, reaktif boyarmadde, KOİ. In this study, the decolorisation of reactive dyeing effluents by a further oxidative process, ozonation, has been studied. Reactive dyes having four different structures were tested. Two different pre-hydrolysation procedures with three different alkalis were employed.Results indicated neglicible effect of a pre-hydrolysis step on decolorisation. On the other hand, the structure (chromophore group) seems to effect the decolorisation kinetics. The average colour removal rates were 30% after 30 min decolorisation.Key words: Ozone, effluent, decolorisation, reactive dye, COD. 77

ÖZET Poliester lifleri geniş ve farklı uygulama alanlarında kullanılmaktadırlar ve poliester kumaş ve ipliklerin boyanması için teknik iyileştirmeler sürekli yapılmaktadır. Poliesterin terbiyesi esnasında ön terbiye işlemleri alkali bir banyoda yapılmakta, daha sonra asidik bir banyoda boyama yapılmakta ve yine alkali bir banyoda ard işlemler yapılmaktadır. Poliesteri alkali ortamda boyamak mümkün olsaydı, toplam proses daha basit hale getirilebilir ve boyanmış materyalin kalitesi ve tekrarlanabilirliği daha iyi gerçekleştirilebilirdi. Bunlara ilaveten asidik boyamalardan sonra karşılaşılabilen oligomer kaynaklı problemler de en aza indirilebilir ve poliester/pamuk karışımlarının tek banyoda boyanmasında avantajlar sağlanabilirdi. Bu çalışmada alkali boyama için önerilen proseslerin ve kimyasal maddelerin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Farklı üreticilerden temin edilen bir çok boyarmadde ve yardımcı kimyasal karşılaştırılmış ve alkali boyama prosesinin renk verimine, kumaş haslık özelliklerine, kumaş mekanik özelliklerine ve yüzey oligomeri miktarına etkileri deneysel olarak incelenmiş ve proseslerin çevresel etkileri araştırılmıştır. Ayrıca alkali ortamda poliester/pamuk kanşımlanmn tek banyoda boyanabilMMerinin tayini amacıyla farklı reaktif ve dispers boyarmaddelerin alkali tek banyo boyama prosesine uygunlukları karşılaştırılmış ve uygunluğu belirlenen boyarmaddelerle iki adım ve tek adım boyamalar yapılarak renk verimleri, haslıklar ve çevresel etkileri açısından karşılaştırma yapılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Poliester, alkali boyama, redüktif yıkama, oksidatif yıkama, oligomer, çiklik trimer, poliester/pamuk boyama, KOİ. EXAMINATION OF THE PROCESS PARAMETERS IN ALKALINE DYEING OF POLYESTER AND INVESTIGATION OF THE ECONOMICAL AND ECOLOGICAL ADVANTAGES OF THE PROCESS ABSTRACT Polyester fibers are used for a wide range of different applications, and technical improvements for the dyeing of polyester fabric and yarn are constantly being made. Whillst they are being processed, polyester fibres and fabrics are treated in an alkaline medium at the pretereatment process, in an acid medium at the dyeing process and again in an alkaline medium at aftertreatment. If it was possible to dye polyester in an alkaline medium, total processing would be simplified and reproducibility and quality of dyed materials could be improved. In addition, the problems that are caused by the presence of polyester oligomer in acid dyeing could be minimised and advantages could be met in one-step dyeing of polyester/cotton blends. A general evaluation of alkaline dyeing processes and chemicals have been made in this study. Several dyes and auxiliaries of different manufacturers were compared and the effect of alkaline process on the color yield, fastness properties, mechanical properties and surface trimer content of polyester fabric as well as the environmental impacts of these processes has been experimentally examined. Also the possibilities of dyeing polyester/cellulose blends in one alkaline bath was investigated by examining the appropriateness of various disperse and reactive dyestuffs to the alkaline- one-step process. Blend dyeing trials in two-step and one-step have been performed by the selected approprşate dyestuffs and color yield, fastness and environmental impact of the processes have been compared. KEY WORDS: Polyester, alkaline dyeing, reductive clearing, oxidative clearing, oligomer, cyclic trimer, dyeing of polyester/cotton, COD. 225

ÖZET Bu çalışmada atık suların nanofiltrasyon yöntemi ile renginin giderilmesi, atıkların KOl değerlerindeki değişim ve nanofiltrasyon prosesi üzerinde bazı faktörlerin etkileri incelenmiştir. Çalışmada dispers ve reaktif boyalar ile hazırlanmış sentetik atık sularda nanofiltrasyon yöntemini etkileyen filtrasyon basıncı, sıcaklık, boya konsantrasyonu, filtrasyon süresi, reaktif boyamalarda kullanılan tuzların cinsi ve konsantrasyonu gibi faktörler, bu faktörlerin boya alıkonması, permeat akısı gibi filtrasyon parametreleri üzerine etkileri ve nanofıltrasyonun KOl ve tuz alıkonmasını belirleyen iletkenlik değerleri üzerine etkileri de incelenmiştir. Yapılan bu çalışmanın neticesinde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir:. Filtrasyon basıncı arttıkça permeat akısı artmakta ancak boya alıkonmasında büyük bir değişiklik gözlenmemektedir.. Sabit basınç ve konsantrasyonda sıcaklık arttıkça permeat akısı artmakta ancak boya alıkonması üzerinde büyük bir değişiklik gözlenmemektedir.. Filtrasyonun ilk 60 dakikasında permeat akısında değişim gözlenmekte ancak bu dakikalardan sonra akı sabitlenmektedir bunun yanında boya alıkonmasının süre ile büyük bir değişiklik göstermemiştir.. Boyarmadde konsantrasyonu arttıkça permeat akısı ve boya alıkonması büyük bir değişiklik göstermemekte ancak boyarmadde konsantrasyonunun artması nanofiltrenin tıkanmasını hızlandırmaktadır.. Reaktif boyarmadde atık suyunda tuz konsantrasyonu (NaCI veya Na2S04) arttıkça permeat akısı azalmakta ancak boya alıkonması değişmemektedir.. Nanofiltrasyon yöntemi ile KOl 'de önemli ölçüde azalma gözlenmiştir. Ayrıca nanofiltrasyon yöntemi ile tuz alıkonması NaCI için % 30-40, Na2S04 için % 50-60 arasındadır. ANAHTAR KELİMELER: Atık su, nanofiltrasyon, renk giderimi 11 ABSTRACT The subject of this study is to examine the colour removal of dye effluent by nanofiltration, changes of COD values of the efluent and also the effects of some factors on nanofiltration process. Synthetically prepared dye efluent that contains dispers and reactive dyestuffs are used for the examination of the effects of some factors such as pressure, temperature, concentration, molecular size of dyestuff, time and for reactive dying salt type and concentration, on nanofiltration flux and dye retention. The effects of nanofiltration on COD and conductivity values of waste water after filtration process also examined. According to the experiments the following results have been observed:. Time influence on permeat flux occurs in such a way that flux changes first 60 min and then begins to stabilize and remain constant. Time does not cause any considerable change on dye retention.. Increasing of pressure increases permeate flux but does not affects dye retention considerably.. Increasing of temperature linearly increases permeat flux but does not affects dye retention considerably.. Increasing of dye concentration neither affects permeat flux nor dye retention.. For reactive dyes, increasing of salt concentration ( NaCI or Na2S04) decreases permeate flux but no change observed in dye retention.. Nanofiltration decreases COD values considerably. Salt retention of NaCI is found as about % 30-40 whereas for Na2S04 is found about % 50-60. KEY WORD: waste water, nanofiltration, dye removal 101

Poliesterin dispers boyarmaddeler ile boyanması ya da pamuğun çeşitli boyarmadde sınıflarıyla boyanması üzerine birçok çalışma mevcut olmasına rağmen, karışım halinde boyanmaları üzerine yeterince kaynak yoktur. Bu hiç te şaşırtıcı değildir çünkü karışım halinde boyamada prosesi etkileyen faktör sayısı oldukça artmakta ve problem karmaşıklaşmaktadır. Bu çalışmada poliester/pamuk karışımlarının boyanmasında prosesi etkileyen temel faktörler irdelenmiş ve özellikle dispers/reaktif boyamada uzun işlem süresini kısaltmaya yönelik yeni gelişmeler değerlendirilmiştir. There is plenty of literature concerning the dyeing of polyester with disperse dyes or dyeing of cotton with several dyestuff classes although there is very limited literaure concerning dyeing of polyester/cotton blends. This is not suprising since the number of factors influencing the process shows a great increase and the problem becomes more complex in dyeing of blends. The fundemental factors influencing the process and the new approaches especially for reducing the total process time in disperse/reactive dyeing has been examined in this paper.

Poliesterin alkali ortamda boyanması ile ilgili olarak birçok boyarmadde ve kimyasal madde üreticisi firma çeşitli yöntemler geliştirmiş olmalarına rağmen, özellikle tekrarlanabilirliğin yetersiz olması nedeniyle bu yöntemler yaygınlık kazanamamışlardır. Bu makalede hangi etki faktörlerinin geliştirilen yardımcı kimyasal maddelerle kontrol edilmesi gerektiği ve alkali boyama için dispers boyarmadde seçimi tartışılacaktır. Although processes with accompanying products are offered by various dye and auxilary manufacturers, acceptance of the alkaline dyeing method in practice is still low due to poor reproducibility. In this paper the factors which must be controlled by means of specifically developed auxiliaries in order to ensure the application of these methods and the selection of disperse dyestuffs in alkaline dyeing is discussed.

ÖZET Bu çalışmada haşıl sökme banyosundaki haşıl maddesinin ultrafiltrasyon ile geri kazanımı ve bazı parametrelerin etkileri incelenmiştir. Öncelikle, polivinilalkol, poliakrilat ve karboksimetilselüloz haşılının süre- konsantrat haşıl konsantrasyonu ilişkisi incelenmiştir. Buradan bulunan süre sabit tutularak, dört değişik sıcaklıkta konsantrat haşıl konsantrasyonu belirli sürelerle ölçülmüştür. Böylece sıcaklığın konsantrat haşıl konsantrasyonu artışına etkisi incelemiştir. İkinci adımda, haşıl çözeltisinde bulunan yardımcı kimyasalın etkisi incelenmiştir. Yukarıda bahsedilen çalışmalar, yardımcı kimyasallı haşıl çözeltisine de uygulanmıştır. Yapılan bu çalışmanın neticesinde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir:. Süre arttıkça konsantrattaki haşıl konsantrasyonu doğrusal olarak artmaktadır.. Sıcaklık arttırıldığında, konsantrattaki haşıl konsantrasyonu artışı daha hızlı olmaktadır.. Haşıl çözeltisinin içinde yardımcı kimyasal bulunması, konsantrat haşıl konsantrasyonu artışını azaltmaktadır.. Haşıl çeşidine göre konsantrat haşıl konsantrasyonu artışı farklılık göstermektedir. ANAHTAR KELİMELER: Haşıl sökme banyosu, Ultrafiltrasyon, Geri kazanım, Konsantrat 11 ABSTRACT The subject of this study, to examine the recovery of textile desizing effluent and the effects of some parameters on recovery. Firstly, the relation between time and retentate size concentration of polyvinyl alcohol, polyacrylate and carboxymethyl cellulose sizes are examined. Time is constant, retentate size concentration are measured at four different temperatures, so the effect of temperature is examined. Secondly, the effects of size auxiliary chemical are examined. Mentioned above processes are applied on textile desizing effluent with auxiliary chemical. At the end of the study, the following results have been observed:. As increasing of time, retentate size concentrations are increased linearly.. A increasing of temperature, retentate size concentrations are more increased.. Textile desizing effluent with auxiliary chemical decreases the increase of retentate size concentration.. Types of size change the increase of retentate size concentration. KEY WORD: Desizing effluent, Ultrafiltration, Recovery, Retentate 119

Son yıllarda tüketici isteklerinde ortaya çıkan değişimlere bağlı olarak, örme mamullerin kullanım alanı artmıştır. Tüketicinin kalite bilmemin artması ile örme mamullerde yıkama sonrası boyutsal stabilite önemli bir kalite parametresi haline gelmiştir. Bu çalışmada, pamuklu örme mamullerin boyutsal stabilitesine etki eden faktörler belirlenerek, bu faktörlerin etkileri incelenmiştir. Kurutma ve sanfor makinası parametrelerinin pamuklu örme mamullerin boyutsal stabilitesine etkileri görmek amacı ile süprem ve pike kumaşlarla çalışmalar yapılmıştır. En iyi örme mamul stabilitesi için uygun makina parametreleri belirlenerek, örme mamullerin boyutsal stabilitelerini sağlamak için çözüm önerileri ve çözüm metodları geliştirilmeye çalışılmıştır. In recent years, knitted fabrics are used more widely in parallel with changing customer expectations. Dimensional stability of knitted fabrics after washing process has become an important quality parameter because customers are getting more concious of quality than it used to be. At the outset, the parameters that affect dimensional stability of cotton knitted fabrics are deternined and the effects of these factors are examined. Suprem and lacost fabrics were used in order to understand effects of stenter and sanfor machine parameters to the dimensional stability of cotton knitted fabrics. To obtain the best dimensional stability in cotton knitted fabrics, machine parameters affecting the dimensional stability are determined and some suggestions are made to improve the dimensional stability of knitted fabrics. BİESSECİ A.Ş.

Poliester lifleri günlük yaşamda ve teknik alanda kullanımı gün geçtikçe artan en önemli sentetik liftir. Poliester liflerinin boyanması sırasında ve sonrasında karşılaşılan en büyük sorun, oligomerlerin sebep olduğu problemlerdir. Bu sorunu gidermek için önerilen yöntemlerden ikisi; asidik ortamda yapılan konvansiyonel boyama sonrasında iyi bir redüktif yıkama veya tamamen minimize etmek için alkali ortamda boyama yapmaktır. Ayrıca, özellikle ekolojik açıdan poliesterin konvansiyonel olarak asidik ortamda boyanmasında asetik asit kullanımı önerilmemektedir. Bu çalışmada oligomerler, oligomerlerin tayini, oligomerlerin sebep olduğu sorunlar, konvansiyonel asidik ortamda ve yeni olarak alkali ortamda boyama, asitlik verici maddeler ve redüktif maddeler hakkında bilgi verilmiş; farklı asitlik verici maddelerin, farklı redüktif maddelerin, asidik ve alkali ortamda yapılan boyamaların poliester kumaş özellikleri üzerine ve atıksuyun KOl, BOİ5 ve TOK parametreleri üzerine etkisi deneysel olarak incelenmiştir. Polyester fibers are the most important synthetic fibers with increasingly use day by day either in daily life or technical area. During dyeing of these fibers and after, the most critical problem is that caused by oligomers. Two of recommended methods in order to eliminate this problem are; reductive after-clearing after conventional dyeing in acidic conditions and alkali dyeing to minimize it completely. Moreover, especially in ecological point of view, use of acetic acid in dyeing of polyester in acidic conditions is not recommended anymore. In this study, it is given detailed information about oligomers, their determination, problems caused by oligomers, dyeing in conventionally acidic and newly alkali conditions, acidifiers and reductive agents. It is also investigated experimantally effects of different acidifiers, reductive agents and dyeing in acidic and alkaline conditions on properties of polyester fabric, and on COD, BOD5 and TOC parameters of wastewater.

Son yıllarda tüketici isteklerinde ortaya çıkan değişimlere bağlı olarak, örme mamullerin kullanım alanı artmıştır. Tüketicinin kalite bilmemin artması ile örme mamullerde yıkama sonrası boyutsal stabilite önemli bir kalite parametresi haline gelmiştir. Bu çalışmada, pamuklu örme mamullerin boyutsal stabilitesine etki eden faktörler belirlenerek, bu faktörlerin etkileri incelenmiştir. Kurutma ve sanfor makinası parametrelerinin pamuklu örme mamullerin boyutsal stabilitesine etkileri görmek amacı ile süprem ve pike kumaşlarla çalışmalar yapılmıştır. En iyi örme mamul stabilitesi için uygun makina parametreleri belirlenerek, örme mamullerin boyutsal stabilitelerini sağlamak için çözüm önerileri ve çözüm metodları geliştirilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Boyut Stabilitesi, Relaksasyon Çekmesi, Sanfor, Örme Kumaş In recent years, knitted fabrics are used more widely in parallel with changing customer expectations. Dimensional stability of knitted fabrics after washing process has become an important quality parameter because customers are getting more concious of quality than it used to be. At the outset, the parameters that affect dimensional stability of cotton knitted fabrics are deternined and the effects of these factors are examined. Suprem and lacost fabrics were used in order to understand effects of stenter and sanfor machine parameters to the dimensional stability of cotton knitted fabrics. To obtain the best dimensional stability in cotton knitted fabrics, machine parameters affecting the dimensional stability are determined and some suggestions are made to improve the dimensional stability of knitted fabrics. Key Words: Dimensional Stability, Relaxation Shrinkage, Sanfor, Knitted Fabric 138

ÖZET Poliester lifleri günlük yaşamda ve teknik alanda kullanımı gün geçtikçe artan en önemli sentetik liftir. Poliester liflerinin boyanması sırasında ve sonrasında karşılaşılan en büyük sorun, oligomerlerin sebep olduğu problemlerdir. Bu sorunu gidermek için önerilen yöntemlerden ikisi; asidik ortamda yapılan konvansiyonel boyama sonrasında iyi bir redüktif yıkama veya tamamen minimize etmek için alkali ortamda boyama yapmaktır. Ayrıca, özellikle ekolojik açıdan poliesterin konvansiyonel olarak asidik ortamda boyanmasında asetik asit kullanımı önerilmemektedir. Bu çalışmada oligomerler, oligomerlerin tayini, oligomerlerin sebep olduğu sorunlar, konvansiyonel asidik ortamda ve yeni olarak alkali ortamda boyama, asitlik verici maddeler ve redüktif maddeler hakkında bilgi verilmiş; farklı asitlik verici maddelerin, farklı redüktif maddelerin, asidik ve alkali ortamda yapılan boyamaların poliester kumaş özellikleri üzerine ve atıksuyun KOl, BOİ5 ve TOK parametreleri üzerine etkisi deneysel olarak incelenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Poliester, oligomer, çiklik trimer, alkali boyama, asitlik verici maddeler, redüktif maddeler, KOl, BOİ5 ve TOK Af* &â «r ' ABSTRACT Polyester fibers are the most important synthetic fibers with increasingly use day by day either in daily life or technical area. During dyeing of these fibers and after, the most critical problem is that caused by oligomers. Two of recommended methods in order to eliminate this problem are; reductive after-clearing after conventional dyeing in acidic conditions and alkali dyeing to minimize it completely. Moreover, especially in ecological point of view, use of acetic acid in dyeing of polyester in acidic conditions is not recommended anymore. In this study, it is given detailed information about oligomers, their determination, problems caused by oligomers, dyeing in conventionally acidic and newly alkali conditions, acidifiers and reductive agents. It is also investigated experimantally effects of different acidifiers, reductive agents and dyeing in acidic and alkaline conditions on properties of polyester fabric, and on COD, BOD5 and TOC parameters of wastewater. KEYWORDS: Polyester, oligomer, cyclic trimer, alkali dyeing, acidifiers, reductive agents, COD, BOD5 ve TOC 140

ÖZET Reaktif boyarmaddeler bulunuşundan itibaren giderek artan bir uygulama alanı bulmuşlardır. Özellikle selülozik malzemelerin boyanmasında son derece geniş bir kullanıma sahiptir. Reaktif boyarmaddelerle çalışma sırasında karşılaşılan en önemli sorunlardan birisi; boyarmaddelerin hidroliz olması nedeniyle yaş haslıklarda yaşanan problemlerdir. Bu sorunun önüne geçmek için iyi bir ard işlem (yıkama) gereklidir. Bu çalışmada; reaktif boyarmaddeler ve reaktif boyama metotlarından kısaca bahsedilmiş, ard işlem olarak yapılan geleneksel yıkama proseslerinin reçeteleri verilmiş ve su ve kimyasal tüketiminden tasarruf sağlayan yeni bir yıkama reçetesinin haslıklara etkisi deneysel olarak incelenmiştir. II ABSTRACT Reactive dyestuffs have increasingly been used especially in dyeing of cotton since their invention. The most important disadvantage of reactive dyestuffs is the forming of hydrolisate which causes low wet fastness properties. Detailed washing processes are carried out after dyeing in order to improve wet fastness properties. In this study, a general information is given about rective dyestuffs and reactive dyeing. The conventional washing-off recipes are given and a new recipe which leads to a reduction in water and chemical consumption is described and its effects on wet fastness properties are investigated by an experimental method. 103