Search

This thesis compares sickness absence in Belgium, West-Germany and The Netherlands. The comparison was restricted to sickness absence in greatly similar groups of private sector employees in these countries (observation period 1980, 1981). For a more recent observation period (1983-1987) rates are adapted and calculated from benefits administrations. Most sickness absence investigations regard the effects of personal and organizational factors, which operate within a given national context. After having assessed the weight of some of these factors, the further inquiry has been focussed on macro-level differences. Macro-level differences taken together with some related organization-level differences show to be highly relevant for our understanding of the international differences observed in sickness absence rates.

In 1913 nam het Nederlandse parlement de Ziektewet aan waarin voor het eerst betaald zwangerschapsverlof voor werkende vrouwen was opgenomen. Door veel tegenstand duurde het echter nog tot 1930 voordat de Ziektewet van kracht werd. De geschiedenis van het Nederlandse zwangerschapsverlof laat zien dat de voorhoedepositie van ons land in 1930 is omgeslagen in achterstand zowel bij het zwangerschaps- en bevallingsverlof als bij het later ingevoerde ouderschapsverlof.

In 1913 nam het Nederlandse parlement de Ziektewet aan waarin voor het eerst betaald zwangerschapsverlof voor werkende vrouwen was opgenomen. Door veel tegenstand duurde het echter nog tot 1930 voordat de Ziektewet van kracht werd. De geschiedenis van het Nederlandse zwangerschapsverlof laat zien dat de voorhoedepositie van ons land in 1930 is omgeslagen in achterstand zowel bij het zwangerschaps- en bevallingsverlof als bij het later ingevoerde ouderschapsverlof.

In het kader van de claimbeoordeling arbeidsongeschiktheidsuitkering worden de re-integratie- inspanningen van werkgever en werknemer getoetst. Nederland is hierin niet uniek, in meerdere Europese landen vindt de beoordeling van re-integratie-inspanningen in relatie tot de aanvraag voor arbeidsongeschiktheidsuitkering plaats, met verschillen en overeenkomsten in procedure en consequenties. De beoordeling van de kwaliteit van het re-integratieproces vormt in Nederland onderdeel van de Wet verbetering poortwachter, met als doel het voorkomen van blijvende arbeidsongeschiktheid. De beoordeling van deze re-integratie-inspanningen vindt plaats aan het einde van de ziektewetperiode van twee jaar, en wordt uitgevoerd door arbeidsdeskundigen (AD’en) van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), in samenwerking met verzekeringsartsen van het UWV. De AD’en beoordelen of alle mogelijkheden voor terugkeer naar werk of verbetering van arbeidsmogelijkheden zijn onderzocht en, indien van toepassing, uitgevoerd door werkgever en werknemer. Het beoordelen van een uitkomst zoals ‘voldoende re-integratie-inspanningen’ is een uitgebreid en complex proces. Tot op heden is er echter geen wetenschappelijk onderbouwde methodiek beschikbaar voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen. Door middel van vragenlijstonderzoek en focusgroeponderzoek zijn relevante factoren geïnventariseerd . Op basis hiervan is een arbeidsdeskundige methodiek voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen ontwikkeld, en is het effect van de introductie van deze methodiek onderzocht. De introductie van een methodiek voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen bevordert de overeenstemming tussen AD’en, zij het niet significant. De bruikbaarheid van de methodiek is goed. Verder onderzoek is nodig om de arbeidsdeskundige methodiek voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen aan te passen en het effect ervan te onderzoeken.

In het kader van de claimbeoordeling arbeidsongeschiktheidsuitkering worden de re-integratie- inspanningen van werkgever en werknemer getoetst. Nederland is hierin niet uniek, in meerdere Europese landen vindt de beoordeling van re-integratie-inspanningen in relatie tot de aanvraag voor arbeidsongeschiktheidsuitkering plaats, met verschillen en overeenkomsten in procedure en consequenties. De beoordeling van de kwaliteit van het re-integratieproces vormt in Nederland onderdeel van de Wet verbetering poortwachter, met als doel het voorkomen van blijvende arbeidsongeschiktheid. De beoordeling van deze re-integratie-inspanningen vindt plaats aan het einde van de ziektewetperiode van twee jaar, en wordt uitgevoerd door arbeidsdeskundigen (AD’en) van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), in samenwerking met verzekeringsartsen van het UWV. De AD’en beoordelen of alle mogelijkheden voor terugkeer naar werk of verbetering van arbeidsmogelijkheden zijn onderzocht en, indien van toepassing, uitgevoerd door werkgever en werknemer. Het beoordelen van een uitkomst zoals ‘voldoende re-integratie-inspanningen’ is een uitgebreid en complex proces. Tot op heden is er echter geen wetenschappelijk onderbouwde methodiek beschikbaar voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen. Door middel van vragenlijstonderzoek en focusgroeponderzoek zijn relevante factoren geïnventariseerd . Op basis hiervan is een arbeidsdeskundige methodiek voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen ontwikkeld, en is het effect van de introductie van deze methodiek onderzocht. De introductie van een methodiek voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen bevordert de overeenstemming tussen AD’en, zij het niet significant. De bruikbaarheid van de methodiek is goed. Verder onderzoek is nodig om de arbeidsdeskundige methodiek voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen aan te passen en het effect ervan te onderzoeken.

In het kader van de claimbeoordeling arbeidsongeschiktheidsuitkering worden de re-integratie- inspanningen van werkgever en werknemer getoetst. Nederland is hierin niet uniek, in meerdere Europese landen vindt de beoordeling van re-integratie-inspanningen in relatie tot de aanvraag voor arbeidsongeschiktheidsuitkering plaats, met verschillen en overeenkomsten in procedure en consequenties. De beoordeling van de kwaliteit van het re-integratieproces vormt in Nederland onderdeel van de Wet verbetering poortwachter, met als doel het voorkomen van blijvende arbeidsongeschiktheid. De beoordeling van deze re-integratie-inspanningen vindt plaats aan het einde van de ziektewetperiode van twee jaar, en wordt uitgevoerd door arbeidsdeskundigen (AD’en) van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), in samenwerking met verzekeringsartsen van het UWV. De AD’en beoordelen of alle mogelijkheden voor terugkeer naar werk of verbetering van arbeidsmogelijkheden zijn onderzocht en, indien van toepassing, uitgevoerd door werkgever en werknemer. Het beoordelen van een uitkomst zoals ‘voldoende re-integratie-inspanningen’ is een uitgebreid en complex proces. Tot op heden is er echter geen wetenschappelijk onderbouwde methodiek beschikbaar voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen. Door middel van vragenlijstonderzoek en focusgroeponderzoek zijn relevante factoren geïnventariseerd . Op basis hiervan is een arbeidsdeskundige methodiek voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen ontwikkeld, en is het effect van de introductie van deze methodiek onderzocht. De introductie van een methodiek voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen bevordert de overeenstemming tussen AD’en, zij het niet significant. De bruikbaarheid van de methodiek is goed. Verder onderzoek is nodig om de arbeidsdeskundige methodiek voor de beoordeling van re-integratie-inspanningen aan te passen en het effect ervan te onderzoeken.

Hoofdlijnen van de in 1999 verschenen studie "Van TAV tot REA: bedrijfsbeleid en verzuim: een verkenning naar de relatie tussen arbo- en verzuimbeleid van bedrijven en de relatie met ziekteverzuim in de jaren 1996-1998". Centrale vraag in deze studie: hebben de wetten die bedoeld zijn om het ziekteverzuim en de arbeidsongeschiktheid tegen te gaan - TZ, TAV, wijziging Arbowet, Wulbz, Pemba en Wet REA - daadwerkelijk effect gehad?

Hoofdlijnen van de in 1999 verschenen studie "Van TAV tot REA: bedrijfsbeleid en verzuim: een verkenning naar de relatie tussen arbo- en verzuimbeleid van bedrijven en de relatie met ziekteverzuim in de jaren 1996-1998". Centrale vraag in deze studie: hebben de wetten die bedoeld zijn om het ziekteverzuim en de arbeidsongeschiktheid tegen te gaan - TZ, TAV, wijziging Arbowet, Wulbz, Pemba en Wet REA - daadwerkelijk effect gehad?

In dit rapport wordt onderzocht of de wetten die bedoeld zijn om ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid tegen te gaan, daadwerkelijk effect hebben gehad. Het gaat hierbij om de TZ, de TAV, de wijziging Arbowet, de Wulbz, de Pemba en de Wet Rea. Uit het rapport blijkt dat deze wetten hebben geleid tot een cultuuromslag. Werkgevers zijn zich gaan realiseren dat verzuim geld kost en proberen daarom meer dan in het verleden een goed arbeidsomstandighedenbeleid te voeren en ziekteverzuim te voorkomen. Zowel bedrijven die zich hebben herverzekerd als bedrijven die eigen-risicodrager zijn, hebben hun verzuim- en arbobeleid aangescherpt als gevolg van maatregelen om ziekteverzuim en instroom in de WAO te beperken. De daling van het ziekteverzuim in 1994 is hoofdzakelijk tot stand gekomen door een verhoging van de verzuimdrempel zoals aangescherpte procedures en een groter financieel risico voor de werknemer bij langdurig verzuim. De recente stijgende tendens in het ziekteverzuim wordt niet veroorzaakt door het gevoerde verzuim- en arbobeleid in bedrijven. Debet hieraan zijn factoren als de gespannen arbeidsmarkt en de veranderende samenstelling van de beroepsbevolking.

In dit rapport wordt onderzocht of de wetten die bedoeld zijn om ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid tegen te gaan, daadwerkelijk effect hebben gehad. Het gaat hierbij om de TZ, de TAV, de wijziging Arbowet, de Wulbz, de Pemba en de Wet Rea. Uit het rapport blijkt dat deze wetten hebben geleid tot een cultuuromslag. Werkgevers zijn zich gaan realiseren dat verzuim geld kost en proberen daarom meer dan in het verleden een goed arbeidsomstandighedenbeleid te voeren en ziekteverzuim te voorkomen. Zowel bedrijven die zich hebben herverzekerd als bedrijven die eigen-risicodrager zijn, hebben hun verzuim- en arbobeleid aangescherpt als gevolg van maatregelen om ziekteverzuim en instroom in de WAO te beperken. De daling van het ziekteverzuim in 1994 is hoofdzakelijk tot stand gekomen door een verhoging van de verzuimdrempel zoals aangescherpte procedures en een groter financieel risico voor de werknemer bij langdurig verzuim. De recente stijgende tendens in het ziekteverzuim wordt niet veroorzaakt door het gevoerde verzuim- en arbobeleid in bedrijven. Debet hieraan zijn factoren als de gespannen arbeidsmarkt en de veranderende samenstelling van de beroepsbevolking.

Om medewerkers van bedrijven en instellingen die betrokken zijn bij de reactivering van arbeidsgehandicapten te informeren over nieuwe (wettelijke) regelingen op dit terrein, wordt ingegaan op de Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten (Wet REA) en overige wettelijke regelingen die met de Wet REA zijn geïntroduceerd, zoals loondispensatie, het Herplaatsingsbudget, het Plaatsingsbudget en het Pakket op maat. Na een inleiding komen achtereenvolgens aan de orde: incentives voor de werkgever, werkgeversverplichtingen, incentives voor de arbeidsgehandicapte werknemer, verplichtingen van de arbeidsgehandicapte en incentives voor zelfstandigen. Als bijlagen zijn opgenomen de Wet REA en de op de Wet REA betrekking hebbend artikelen uit de Arbeidsvoorzieningswet 1996, de Wet inschakeling werkzoekenden, het Burgerlijk Wetboek, de Ziektewet, de Werkloosheidswet, de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering en de Farboregeling.

Studie naar de problemen die arbeidsgehandicapten ervaren bij het verkrijgen of behouden van een baan aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Eerst wordt de arbeidsmarktpositie van de arbeidsgehandicapten in kaart gebracht. Vervolgens wordt nagegaan welke factoren de kans op werk voor arbeidsgehandicapten hetzij positief, hetzij negatief beïnvloeden. Tot slot wordt onderzocht welk effect de recente veranderingen in de sociale zekerheid (Pemba, Wulbz e.d.) hebben op de arbeidsdeelname van arbeidsgehandicapten. Het onderzoek is deels gebaseerd op literatuur, deels op interviews met werkgevers en organisaties die arbeidsgehandicapten begeleiden naar een baan.

Zijn de privatisering en marktwerking in de sociale zekerheid en de beoogde vereenvoudiging van de Arbowet niet te ver doorgeschoten? Zijn we niet bezig het collectieve stelsel van arbeidsbescherming en sociale zekerheid in te ruilen voor een individueel stelsel? Zo ongeveer luidt de laatste probleemstelling in de dissertatie van H. Vinke. De hypothese van haar dissertatie: er is sprake van een decollectiveringstendens bij de vergoeding van schade die werknemers lijden als gevolg van een bedrijfsongeval of een beroepsziekte. In dit artikel wordt het proefschrift van H. Vinke besproken. Het artikel wordt afgesloten met de vraag wat er moet gebeuren om de positie van de door een bedrijfsgeval of beroepsziekte getroffen werknemer te verbeteren. Eigenlijk moeten we weer terug naar het systeem van de ZW en de WAO van 1967. Dat is voor de gedupeerde werknemers het meest aantrekkelijke compensatiesysteem aldus de auteur van dit artikel.

In dit rapport wordt verslag gedaan van een onderzoek naar veranderingen in gedrag en houding van werknemers die mogelijk het gevolg kunnen zijn van de gewijzigde arbo- en verzuimwetgeving in de jaren negentig. Eerst zijn twee literatuurstudies verricht: een studie naar de reacties van werkgevers op de wijzigingen in de arbo- en verzuimwetgeving, en een studie naar de reacties van de werknemers. Verder zijn focusgroepinterviews gehouden met werknemersvertegenwoordigingen (leden van ondernemingsraden, kaderleden en vakbondsbestuurders). Tenslotte is een vragenlijstonderzoek afgenomen onder een representatief aantal van ongeveer 1000 werknemers.

Door middel van een telefonische enquête die in oktober 1997 gehouden is onder 1030 werknemers met een flexibele baan is onderzocht in hoeverre flexwerkers beschermd zijn tegen de (financiële) gevolgen van ziekte en werkloosheid. Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer tweederde van de flexwerkers bij ziekte het loon krijgt doorbetaald dan wel ziekengeld ontvangt. Een derde van de flexwerkers heeft bij ziekte geen inkomen. De meeste van hen blijken geen ziekengeld aan te vragen. Ongeveer de helft denkt er geen recht op te hebben, anderen zeggen er "geen behoefte" aan te hebben. Op het moment van het onderzoek had ruim 90% van de flexwerkers betaald werk. Van hen zou 83% voldoen aan de "wekeneis" om bij werkloosheid voor een WW-uitkering in aanmerking te komen; ruim 10% zou een beroep op de bijstand kunnen doen. Van de werkloze flexwerkers ontving ten tijde van het onderzoek 25% een WW-uitkering en 8,5% een bijstandsuitkering. Van degenen die geen uitkering ontvingen, bleek driekwart geen uitkering te hebben aangevraagd. Het netto-inkomen van flexwerkers bedraagt gemiddeld f1.302,- per maand. Ruim 27% heeft nog een tweede inkomen van gemiddeld netto f947,-.

Door middel van een telefonische enquête die in oktober 1997 gehouden is onder 1030 werknemers met een flexibele baan is onderzocht in hoeverre flexwerkers beschermd zijn tegen de (financiële) gevolgen van ziekte en werkloosheid. Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer tweederde van de flexwerkers bij ziekte het loon krijgt doorbetaald dan wel ziekengeld ontvangt. Een derde van de flexwerkers heeft bij ziekte geen inkomen. De meeste van hen blijken geen ziekengeld aan te vragen. Ongeveer de helft denkt er geen recht op te hebben, anderen zeggen er "geen behoefte" aan te hebben. Op het moment van het onderzoek had ruim 90% van de flexwerkers betaald werk. Van hen zou 83% voldoen aan de "wekeneis" om bij werkloosheid voor een WW-uitkering in aanmerking te komen; ruim 10% zou een beroep op de bijstand kunnen doen. Van de werkloze flexwerkers ontving ten tijde van het onderzoek 25% een WW-uitkering en 8,5% een bijstandsuitkering. Van degenen die geen uitkering ontvingen, bleek driekwart geen uitkering te hebben aangevraagd. Het netto-inkomen van flexwerkers bedraagt gemiddeld f1.302,- per maand. Ruim 27% heeft nog een tweede inkomen van gemiddeld netto f947,-.

In dit rapport wordt verslag gedaan van een onderzoek naar veranderingen in gedrag en houding van werknemers die mogelijk het gevolg kunnen zijn van de gewijzigde arbo- en verzuimwetgeving in de jaren negentig. Eerst zijn twee literatuurstudies verricht: een studie naar de reacties van werkgevers op de wijzigingen in de arbo- en verzuimwetgeving, en een studie naar de reacties van de werknemers. Verder zijn focusgroepinterviews gehouden met werknemersvertegenwoordigingen (leden van ondernemingsraden, kaderleden en vakbondsbestuurders). Tenslotte is een vragenlijstonderzoek afgenomen onder een representatief aantal van ongeveer 1000 werknemers.

Een onderzoek in 1996 naar ervaringen van verzekerings- en bedrijfsartsen met de privatisering van de Ziektewet werd eind 1997 herhaald (zie artikel "Privatisering van de Ziektewet" in Sociaal Maandblad nr. 10 1997). De enquête werd door 610 bedrijfsartsen en 338 verzekeringsartsen ingevuld. De resultaten laten zien dat over het algemeen negatiever dan in 1996 wordt geoordeeld over de effecten van de privatiseringsoperatie, vooral wat betreft de onafhankelijke positie van de arts, bureaucratisering en ervaringen met het preventiebeleid van de werkgever. In het algemeen melden verzekeringsartsen relatief negatievere ervaringen dan bedrijfsartsen. Veel respondenten uiten de wens de onafhankelijke positie te versterken en terug te keren naar een professionele werkomgeving en aansturing.

Zijn de privatisering en marktwerking in de sociale zekerheid en de beoogde vereenvoudiging van de Arbowet niet te ver doorgeschoten? Zijn we niet bezig het collectieve stelsel van arbeidsbescherming en sociale zekerheid in te ruilen voor een individueel stelsel? Zo ongeveer luidt de laatste probleemstelling in de dissertatie van H. Vinke. De hypothese van haar dissertatie: er is sprake van een decollectiveringstendens bij de vergoeding van schade die werknemers lijden als gevolg van een bedrijfsongeval of een beroepsziekte. In dit artikel wordt het proefschrift van H. Vinke besproken. Het artikel wordt afgesloten met de vraag wat er moet gebeuren om de positie van de door een bedrijfsgeval of beroepsziekte getroffen werknemer te verbeteren. Eigenlijk moeten we weer terug naar het systeem van de ZW en de WAO van 1967. Dat is voor de gedupeerde werknemers het meest aantrekkelijke compensatiesysteem aldus de auteur van dit artikel.

Beschrijving van de instrumenten die door de uitvoeringsorganen kunnen worden ingezet ter bevordering, behoud of herstel van de arbeidsparticipatie van personen met een arbeidshandicap. De instrumenten zijn onderverdeeld in acht groepen: instrumenten die overwegend op de werkgever zijn gericht en die hem financieel voordeel kunnen opleveren; verplichtingen voor de werkgever; instrumenten die overwegend op de werknemer zijn gericht en die hem financieel voordeel kunnen opleveren; verplichtingen voor de werknemer; scholingsinstrumenten; regelingen gericht op zelfstandigen; regelingen die niet specifiek zijn gericht op arbeidsgehandicapten, maar die niettemin de reïntegratie kunnen ondersteunen; reïntegratiemaatregelen die zijn ingetrokken. Per instrument worden onder meer aangegeven de relevante wetsartikelen, de aard en inhoud, de administratieve procedure, de beroepsprocedure, de doelgroep, de uitvoering, de financiering en de effectiviteit.

De invoering van de wet TZ, de WULBZ en de wijzigingen in de Arbowet hebben ingrijpende consequenties voor zowel werkgevers als werknemers gehad. Bovendien zijn er belangrijke ontwikkelingen geweest in de arbeidsongeschiktheidswetgeving. Het onderhavige rapport beschrijft een onderzoek gericht op het achterhalen van de aard en omvang van de consequenties van deze ontwikkelingen voor organisationele processen. Het onderzoek had als doel te achterhalen: (1) welke factoren momenteel het formuleren en uitvoeren van het verzuimbeleid (preventie, verzuimbegeleiding, reïntegratie) bevorderen of belemmeren, (2) wat de invloed is van de WULBZ op deze factoren, en (3) welke wenselijke en niet-wenselijke uitwerkingde WULBZ heeft via deze factoren. Kerndoel van het onderzoek is verder, vast te kunnen stellen of het bedrijfsbeleid rond verzuim zich ontwikkelt in een gunstige richting, en bij eventueel geconstateerde knelpunten aangrijpingspunten te kunnen bieden voor oplossingen. Om redenen van efficiency is het onderzoek uitgevoerd in combinatie met een onderzoek naar reïntegratiebeleid van TNO-PG in het kader van een vijfjarenprogramma van het Ministerie van SZW.

Beschrijving van de instrumenten die door de uitvoeringsorganen kunnen worden ingezet ter bevordering, behoud of herstel van de arbeidsparticipatie van personen met een arbeidshandicap. De instrumenten zijn onderverdeeld in acht groepen: instrumenten die overwegend op de werkgever zijn gericht en die hem financieel voordeel kunnen opleveren; verplichtingen voor de werkgever; instrumenten die overwegend op de werknemer zijn gericht en die hem financieel voordeel kunnen opleveren; verplichtingen voor de werknemer; scholingsinstrumenten; regelingen gericht op zelfstandigen; regelingen die niet specifiek zijn gericht op arbeidsgehandicapten, maar die niettemin de reïntegratie kunnen ondersteunen; reïntegratiemaatregelen die zijn ingetrokken. Per instrument worden onder meer aangegeven de relevante wetsartikelen, de aard en inhoud, de administratieve procedure, de beroepsprocedure, de doelgroep, de uitvoering, de financiering en de effectiviteit.

De invoering van de wet TZ, de WULBZ en de wijzigingen in de Arbowet hebben ingrijpende consequenties voor zowel werkgevers als werknemers gehad. Bovendien zijn er belangrijke ontwikkelingen geweest in de arbeidsongeschiktheidswetgeving. Het onderhavige rapport beschrijft een onderzoek gericht op het achterhalen van de aard en omvang van de consequenties van deze ontwikkelingen voor organisationele processen. Het onderzoek had als doel te achterhalen: (1) welke factoren momenteel het formuleren en uitvoeren van het verzuimbeleid (preventie, verzuimbegeleiding, reïntegratie) bevorderen of belemmeren, (2) wat de invloed is van de WULBZ op deze factoren, en (3) welke wenselijke en niet-wenselijke uitwerkingde WULBZ heeft via deze factoren. Kerndoel van het onderzoek is verder, vast te kunnen stellen of het bedrijfsbeleid rond verzuim zich ontwikkelt in een gunstige richting, en bij eventueel geconstateerde knelpunten aangrijpingspunten te kunnen bieden voor oplossingen. Om redenen van efficiency is het onderzoek uitgevoerd in combinatie met een onderzoek naar reïntegratiebeleid van TNO-PG in het kader van een vijfjarenprogramma van het Ministerie van SZW.

Per 1 maart 1996 is de Ziektewet grotendeels vervangen door de Wet uitbreiding loondoorbetalingsverplichting bij ziekte (Wulbz). Werkgevers en werknemersvertegenwoordigers krijgen daardoor te maken met nieuwe beleidsvragen. Wat betreft het verzuim- of arbobeleid, maar ook ten aanzien van bijvoorbeeld de arbeidsvoorwaarden, de selectie van medewerkers en de keuze voor verzekeraar en arbodienst. Dit artikel staat stil bij de verandering van WAO-criteria, privatisering, verzekeraars en arbodiensten, beleidsaanpassing voor drie categorieën werknemersvertegenwoordigers (uitzendkrachten, vrouwen met zwangerschapsverlof en een bepaalde groep WAO-ers), loondoorbetaling, privacy, selectie op verzuim en aanstellingskeuringen. Het artikel bevat tevens een schema waarin een en ander op een rijtje is gezet.

Sinds 1 maart 1996 is de Ziektewet vervallen en is de Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte in werking getreden. In dit artikel wordt besproken wat hiervan de gevolgen voor werkgevers zijn en welke mogelijkheden er zijn om verzuimrisico's te verzekeren. Daarbij komt ook de vraag aan de orde of het verzekeren van de ziekterisico's eigenlijk wel noodzakelijk is.

Deze maand behandelt de Senaat de Wet Uitbreidingsplicht Loondoorbetaling bij Ziekte (WULBZ). Indien deze de wet aanneemt moeten werkgevers maximaal 52 weken loon doorbetalen. Voor restgroepen, zoals zwangeren, uitzend- en oproepkrachten, blijft een vangnetvoorziening bestaan. Patiënten- en artsenorganisaties verwachten hiervan veel negatieve effecten, vooral voor de arbeidsmarktpositie van mensen met gezondheidsproblemen en voor de arts-patiëntrelatie. Dit artikel beschrijft het traject van totstandkoming van de WULBZ vanaf 1990. Hiernaast worden de gevolgen van het invoeren van deze wet beschreven.

De privatisering van de Ziektewet is een feit: maar hoe nu verder? Dit boekje is gericht op diegenen die te maken hebben met verzuimbeleid en snel een goed overzicht willen hebben van de nieuwe situatie. Het geeft antwoord op de 'meest gestelde vragen' en zet de nieuwe wet WULBZ (Wet Uitbreiding Loondoorbetaling Bij Ziekte) kort uiteen. Daarbij besteedt de uitgave aandacht aan kosten en baten van verzuim, aan het dekken van verzuimrisico's (het verzekeren) en het beperken van verzuimrisico's (de reïntegratie).

Per 1 maart 1996 is de Ziektewet grotendeels vervangen door de Wet uitbreiding loondoorbetalingsverplichting bij ziekte (Wulbz). Werkgevers en werknemersvertegenwoordigers krijgen daardoor te maken met nieuwe beleidsvragen. Wat betreft het verzuim- of arbobeleid, maar ook ten aanzien van bijvoorbeeld de arbeidsvoorwaarden, de selectie van medewerkers en de keuze voor verzekeraar en arbodienst. Dit artikel staat stil bij de verandering van WAO-criteria, privatisering, verzekeraars en arbodiensten, beleidsaanpassing voor drie categorieën werknemersvertegenwoordigers (uitzendkrachten, vrouwen met zwangerschapsverlof en een bepaalde groep WAO-ers), loondoorbetaling, privacy, selectie op verzuim en aanstellingskeuringen. Het artikel bevat tevens een schema waarin een en ander op een rijtje is gezet.

De privatisering van de Ziektewet is een feit: maar hoe nu verder? Dit boekje is gericht op diegenen die te maken hebben met verzuimbeleid en snel een goed overzicht willen hebben van de nieuwe situatie. Het geeft antwoord op de 'meest gestelde vragen' en zet de nieuwe wet WULBZ (Wet Uitbreiding Loondoorbetaling Bij Ziekte) kort uiteen. Daarbij besteedt de uitgave aandacht aan kosten en baten van verzuim, aan het dekken van verzuimrisico's (het verzekeren) en het beperken van verzuimrisico's (de reïntegratie).

Dit artikel is een weergave van een interview met Niko Wijnolts, sinds juni 1996 voorzitter van MKB-Nederland. Wijnolts geeft aan dat de privatisering van de ziektewet voor het midden- en kleinbedrijf nadelig is, waardoor bedrijven naar middelen uitzien die juist tot ongewenste neveneffecten van deregulering en privatisering kunnen leiden. Een eigen risicoperiode van een jaar is voor het MKB te lang en moet worden teruggebracht naar een half jaar. Het MKB zal bij een periode van een jaar kiezen voor collectief bijverzekeren, waar alleen verzekeringsmaatschappijen voordeel bij hebben. Bij een eigen risico van een half jaar kiest het bedrijfsleven eerder voor de financiële prikkel door eigen risico te dragen of zelf bij te verzekeren. Ook meent Wijnolts dat er weinig winst meer te halen is uit het verder privatiseren van de Ziektewet in het MKB, omdat het verzuim daar erg laag is.

Begin december 1995 debatteerde de Tweede Kamer over de afschaffing van de Ziektewet, zoals neergelegd in het wetsvoorstel Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte (WULBZ). Dit voorstel gaat uit van een zeer verregaande privatisering van de Ziektewet, waarover dan ook stevig is gedebatteerd en waarop een zware politieke hypotheek rust. Dit artikel staat stil bij de evaluatie van wijzigingen in de Ziektewet tot nu toe. Voorts wordt nagegaan wat verwacht mag worden van de verdere privatisering van de Ziektewet. Aan bod komt het effect van financiële prikkels en de gedragsreacties van bedrijven. Speciale aandacht gaat hierbij ook uit naar de kleinere bedrijven. Tenslotte wordt een uiteenzetting gegeven van voor- en nadelen van verdere privatisering van de Ziektewet.

Begin december 1995 debatteerde de Tweede Kamer over de afschaffing van de Ziektewet, zoals neergelegd in het wetsvoorstel Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte (WULBZ). Dit voorstel gaat uit van een zeer verregaande privatisering van de Ziektewet, waarover dan ook stevig is gedebatteerd en waarop een zware politieke hypotheek rust. Dit artikel staat stil bij de evaluatie van wijzigingen in de Ziektewet tot nu toe. Voorts wordt nagegaan wat verwacht mag worden van de verdere privatisering van de Ziektewet. Aan bod komt het effect van financiële prikkels en de gedragsreacties van bedrijven. Speciale aandacht gaat hierbij ook uit naar de kleinere bedrijven. Tenslotte wordt een uiteenzetting gegeven van voor- en nadelen van verdere privatisering van de Ziektewet.

Dit artikel is een weergave van een interview met Niko Wijnolts, sinds juni 1996 voorzitter van MKB-Nederland. Wijnolts geeft aan dat de privatisering van de ziektewet voor het midden- en kleinbedrijf nadelig is, waardoor bedrijven naar middelen uitzien die juist tot ongewenste neveneffecten van deregulering en privatisering kunnen leiden. Een eigen risicoperiode van een jaar is voor het MKB te lang en moet worden teruggebracht naar een half jaar. Het MKB zal bij een periode van een jaar kiezen voor collectief bijverzekeren, waar alleen verzekeringsmaatschappijen voordeel bij hebben. Bij een eigen risico van een half jaar kiest het bedrijfsleven eerder voor de financiële prikkel door eigen risico te dragen of zelf bij te verzekeren. Ook meent Wijnolts dat er weinig winst meer te halen is uit het verder privatiseren van de Ziektewet in het MKB, omdat het verzuim daar erg laag is.

Sinds 1 maart 1996 is de Ziektewet vervallen en is de Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte in werking getreden. In dit artikel wordt besproken wat hiervan de gevolgen voor werkgevers zijn en welke mogelijkheden er zijn om verzuimrisico's te verzekeren. Daarbij komt ook de vraag aan de orde of het verzekeren van de ziekterisico's eigenlijk wel noodzakelijk is.

Anton Westerlaken, voorzitter van het Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV), maakt zich boos over de Ziektewet- en WAO-plannen van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In dit artikel, dat deel uit maakt van een serie interviews, geeft Westerlaken zijn mening over het rapport van de commissie Kortmann (Van keurslijf naar keurmerk), het concept Arbobesluit en de privatisering van de sociale verzekeringen.

Dit artikel maakt deel uit van een serie interviews waarin diverse betrokkenen hun licht laten schijnen over het rapport van de commissie Kortmann, het concept Arbobesluit en de privatisering van de sociale verzekeringen. Dit artikel geeft een interview weer met de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Robin Linschoten.

Verslag van een onderzoek naar de gedragsreacties van werkgevers op de financiële prikkels binnen de Ziektewet (ZW) (premiedifferentiatie, 2/6-weken maatregel, verbod op collectieve bovenwettelijke verzekering via de ZW), alsmede in de eventueel daarmee samenhangende ontwikkelingen in het ziekteverzuim binnen de betrokken bedrijven. Geconcludeerd wordt dat de financiële prikkels in de ZW tot gedragsreacties hebben geleid. Met name de groep bedrijven die de sterkste financiële prikkel heeft ervaren (de omslagleden in de hoge premieklasse), vertoont de sterkste gedragswijzigingen. Het blijkt dat de financiële prikkels vooral doorwerken in het bedrijfsbeleid ten gevolge van het duidelijke besef dat verzuim geld kost. Behalve de financiële prikkels zijn er ook andere oorzaken voor de wijzigingen in het verzuimbeleid, waaronder de veranderde controle/begeleiding in de eerste 2/6-weken, de wijzigingen van de Arbowet en de strengere keuringscriteria voor de WAO waardoor er meer inspanning wordt verricht om nog tijdens het ziektewetjaar tot hervatting te komen.

De Arbowet staat ter discussie. Met 38 besluiten en ruim 1200 bepalingen is de wet een amorf geheel geworden dat nodig aan revisie toe is. Maar moet de wet tot op het vel uitgekleed worden, of volstaat een wat luchtigere outfit? In dit artikel laat de redactie voorzitter dr. S. Rinnooy Kan van de werkgeversvereniging VNO-NCW zijn licht schijnen over het rapport van de commissie Kortmann, het concept-Arbobeluit en de privatisering van de sociale verzekeringen.

Anton Westerlaken, voorzitter van het Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV), maakt zich boos over de Ziektewet- en WAO-plannen van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In dit artikel, dat deel uit maakt van een serie interviews, geeft Westerlaken zijn mening over het rapport van de commissie Kortmann (Van keurslijf naar keurmerk), het concept Arbobesluit en de privatisering van de sociale verzekeringen.

FNV-voorzitter Johan Stekelenburg ziet weinig in een bedrijfsleven dat uitsluitend zelf toezicht houdt op goede arbeidsomstandigheden. Hij wordt ook niet vrolijk van de plannen van Linschoten voor privatisering van Ziektewet en WAO. Maar hij rekent erop dat het wetsvoorstel nog flink geamendeerd wordt richting SER-advies. Stekelenburg stelt de loonmatiging ter discussie: als het niet anders kan moet het kabinet het maar zonder het draagvlak bij de werknemersvertegenwoordigers doen.

Verslag van een onderzoek naar de gedragsreacties van werkgevers op de financiële prikkels binnen de Ziektewet (ZW) (premiedifferentiatie, 2/6-weken maatregel, verbod op collectieve bovenwettelijke verzekering via de ZW), alsmede in de eventueel daarmee samenhangende ontwikkelingen in het ziekteverzuim binnen de betrokken bedrijven. Geconcludeerd wordt dat de financiële prikkels in de ZW tot gedragsreacties hebben geleid. Met name de groep bedrijven die de sterkste financiële prikkel heeft ervaren (de omslagleden in de hoge premieklasse), vertoont de sterkste gedragswijzigingen. Het blijkt dat de financiële prikkels vooral doorwerken in het bedrijfsbeleid ten gevolge van het duidelijke besef dat verzuim geld kost. Behalve de financiële prikkels zijn er ook andere oorzaken voor de wijzigingen in het verzuimbeleid, waaronder de veranderde controle/begeleiding in de eerste 2/6-weken, de wijzigingen van de Arbowet en de strengere keuringscriteria voor de WAO waardoor er meer inspanning wordt verricht om nog tijdens het ziektewetjaar tot hervatting te komen.

FNV-voorzitter Johan Stekelenburg ziet weinig in een bedrijfsleven dat uitsluitend zelf toezicht houdt op goede arbeidsomstandigheden. Hij wordt ook niet vrolijk van de plannen van Linschoten voor privatisering van Ziektewet en WAO. Maar hij rekent erop dat het wetsvoorstel nog flink geamendeerd wordt richting SER-advies. Stekelenburg stelt de loonmatiging ter discussie: als het niet anders kan moet het kabinet het maar zonder het draagvlak bij de werknemersvertegenwoordigers doen.

Dit artikel maakt deel uit van een serie interviews waarin diverse betrokkenen hun licht laten schijnen over het rapport van de commissie Kortmann, het concept Arbobesluit en de privatisering van de sociale verzekeringen. Dit artikel geeft een interview weer met de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Robin Linschoten.

Het nauwkeurig melden en registreren van arbeidsongevallen, zowel op landelijk als op bedrijfstak- en bedrijfsniveau, is belangrijk om inzicht in het probleem te krijgen en voor het voeren van een verantwoord veiligheidsbeleid op alle niveaus. Dit boekje besteedt aandacht aan het melden, registreren en analyseren van arbeidsongevallen. Allereerst wordt in dit kader ingegaan op de wettelijke verplichtingen. Vervolgens wordt stilgestaan bij de beschikbare informatiebronnen, zoals de Statistiek der Bedrijfsongevallen, en bij de achtergronden, oorzaken en gevolgen van bedrijfsongevallen. Ook wordt aandacht geschonken aan de plaats van ongevallenregistratie in het bedrijfsveiligheidsbeleid. Voorts wordt de berekening en interpretatie van ongevalscijfers bekeken. Tenslotte wordt een hoofdstuk gewijd aan concrete ongevalsanalyse aan de hand van bestaande ongevalscijfers, afkomstig uit onderzoek van het NIA, de periode 1990 tot en met 1994.

De Arbowet staat ter discussie. Met 38 besluiten en ruim 1200 bepalingen is de wet een amorf geheel geworden dat nodig aan revisie toe is. Maar moet de wet tot op het vel uitgekleed worden, of volstaat een wat luchtigere outfit? In dit artikel laat de redactie voorzitter dr. S. Rinnooy Kan van de werkgeversvereniging VNO-NCW zijn licht schijnen over het rapport van de commissie Kortmann, het concept-Arbobeluit en de privatisering van de sociale verzekeringen.

Het nauwkeurig melden en registreren van arbeidsongevallen, zowel op landelijk als op bedrijfstak- en bedrijfsniveau, is belangrijk om inzicht in het probleem te krijgen en voor het voeren van een verantwoord veiligheidsbeleid op alle niveaus. Dit boekje besteedt aandacht aan het melden, registreren en analyseren van arbeidsongevallen. Allereerst wordt in dit kader ingegaan op de wettelijke verplichtingen. Vervolgens wordt stilgestaan bij de beschikbare informatiebronnen, zoals de Statistiek der Bedrijfsongevallen, en bij de achtergronden, oorzaken en gevolgen van bedrijfsongevallen. Ook wordt aandacht geschonken aan de plaats van ongevallenregistratie in het bedrijfsveiligheidsbeleid. Voorts wordt de berekening en interpretatie van ongevalscijfers bekeken. Tenslotte wordt een hoofdstuk gewijd aan concrete ongevalsanalyse aan de hand van bestaande ongevalscijfers, afkomstig uit onderzoek van het NIA, de periode 1990 tot en met 1994.