Search

Sinds het najaar van 2009 is er onderzoek gedaan naar Het Nieuwe Telen (HNT) in de Gerberateelt, gevolgd door meerdere valorisatietrajecten in de praktijk. Er was binnen de sector behoefte om deze kennis centraal bijeen te brengen, wat ook is geslaagd. De drie systemen van HNT zorgen niet voor een extra kwalitatieve verbetering in de vorm van minder bloemsmet en rotkoppen. De verwachting in 2012 was dat met slurven onderdoor er meer luchtbeweging zou zijn door het gewas en een drogend effect. Het omgekeerde bleek het geval: bij de luchtslurf onderdoor is het VD rondom de bloem lager wat kan leiden tot smet. Bij luchtslurven bovendoor bleek dit niet het geval. Voor wat betreft rotkoppen kan niet zondermeer gezegd worden dan een van de systemen de voorkeur geniet. Een hypothese is dat uitstraling in de nacht in negatieve zin bijdraagt aan suikerrot, doordat op specifieke momenten er lokaal onvoldoende verdamping is in de bloem. Het optreden van suikerrot is nog steeds een niet getackeld teeltprobleem in Gerbera.

In the winter 2013-2014 Wageningen UR Greenhouse Horticulture conducted studies on energy saving opportunities in the cultivation of gerbera, CV Kimsey. The research was funded by the program Greenhouse as Energy Source from the Ministry of Economic Affairs and LTO Glaskracht. The contribution of LED lighting, LED interlighting, a lower intensity of the light installation, and light integration was investigated. An electricity savings of 45% was the target. By using LED lighting a 20% electricity savings are possible in exchange for a small production loss (2.3%) and some additional heat demand (9%). By installing 80 instead of 100 μmol light gerbera growers can save another 20% energy costing only 3.9% production without sacrificing quality. The targeted PAR sum for light integration was too high to contribute to electricity savings. The use of 20 μmol LED interlighting in combination with 60 μmol top light (LED or SON-T) resulted in significantly less production (9%) and lower flower quality: shorter and lighter, smaller diameter and a lower % of dry matter) than 80 μmol top light. In de winter van 2013-2014 is met financiering door Kas als Energiebron bij Wageningen UR Glastuinbouw teeltonderzoek gedaan naar mogelijkheden energie te besparen in de teelt van gerbera, cv Kimsey. Onderzocht is de bijdrage van LED belichting, LED tussenbelichting, een lagere intensiteit van de belichtingsinstallatie, en lichtintegratie. Beoogd werd een besparing op elektra van 45% totaal. Door toepassing van LED-belichting is 20% besparing op elektra mogelijk, met een klein productieverlies van 2.3% en een extra warmtebehoefte van 9%. Door te kiezen voor 80 in plaats van 100 μmol kunnen gerberatelers nog eens 20% op energie besparen; dit kostte 3.9% productie zonder op kwaliteit in te leveren. De gestelde PAR som voor lichtintegratie was te hoog waardoor er geen bijdrage aan de besparing kon worden geleverd. Het gebruik van 20 μmol LED tussenbelichting in combinatie met 60 μmol topbeliching (LED of SON-T) resulteerde in aanzienlijk minder productie (ruim 9% minder bloemen, korter, lichter, van kleinere diameter en een lager % droge stof) dan 80 μmol topbelichting.

Om inzicht te krijgen in het effect van nieuwe belichtingssystemen op de productie, is Gerbera, cv. Kimseywerd gekweekt onder SON-T (13 uur dag), hybride (9-12 uur dag) en onder LED (10.5 uur dag) belichting, metoplopende etmaaltemperaturen. Het teeltsysteem met SON-T belichting bij koudere dag- en nachttemperaturenpresteerde lange tijd het beste voor wat betreft bloemproductie in vergelijking met de hybride en LEDbehandeling. Het lijkt er sterk op dat een voldoende lage etmaaltemperatuur, onder de 16°C, een versterkendeffect heeft op de generativiteit van een Gerbera gewas. Daglengte lijkt dan tot zekere hoogte ondergeschikt tezijn voor wat betreft aanleg van knoppen en scheuten. Een lagere kastemperatuur resulteerde in een langereuitgroeiduur van de bloemen met 2 dagen. Er kan veel energie bespaard worden bij de Gerberateelt. T.a.v.de referentie werd aan elektrische energie bespaard bij SON-T (28%), hybride (35%) en LED (41%), en voorwat betreft warmte energie bij SON-T (71%), hybride (59%) en LED (36%). Het totaal energiebesparing aanelektrische en warmte energie tezamen was voor SON-T 48%, hybride 46% en voor LED 39%. Het aantalGerbera taken dat geproduceerd werd per eenheid primaire energie was 18.6, 19.8 en 17.2 voor SON-T, hybrideen de LED teeltconcepten, respectievelijk.

An “emission model” has been developed for use in the assessment of plant protection products (PPP’s) for admission. The “ emission model “ should predict the size of the emissions of PPP’s and provide tools for the effective use. A comparison was made of model calculations with field measurements after dosing two pesticides. In two experiments, data were collected over the course of the concentrations of two dosed pesticides with the active substance pymetrozine and propamocarb. Practical measurements have been carried out on a pepper holding company and a gerbera holding. After dosing the two agents the concentration gradients in the water were measured during 4 weeks. In a laboratory set-up , the agents have been added to three treatments , namely, gerbera mature plants , cut-off gerbera plants and new rockwool blocks. Subsequently, the leaching of PPP’s in the drainage water was measured over three days. Model calculations and practical measurements were too far apart to indicate that the model is generically applicable. There is insufficient understanding of the processes, such as dosing, adsorption, degradation and adsorption to explain the results. In a small follow-up study in a cucumber crop at Wageningen UR Greenhouse Horticulture in Bleiswijk the behaviour of three via dripirrigation dosed chemical agents (dimethomorph, fluopyram, imidacloprid) was followed in detail. Er is een ‘emissiemodel’ ontwikkeld om te gebruiken bij de beoordeling van gewasbeschermingsmiddelen voor toelating. Het ‘emissiemodel’ moet de omvang van de emissies kunnen voorspellen en handvatten geven voor het effectief gebruik van middelen. Dit project heeft tot doel: Toetsing van de modelmatige benadering van emissie op praktijkschaal en het verwerven van inzicht in de belangrijkste emissiebepalende factoren in het model.

The Ventilationjet system is used to dehumidify a greenhouse with a fully closed blackout screen during the night. Gerbera producer Zuijderwijk and Witzier in the Netherlands uses this equipment but was not satisified with the duhumidification capacity since the RH was rising to unwanted levels. That forced him to pull a gap in the screens but that resulted in local temperature drops and botrytis. In this research project the cause of the high humidity was found to be the result of a combination of unwanted transpiration from the floor area and a limited air supply through the screens as a result of a turbulent flow in the outlet of the fans. The problem was fixed by developing a new version of the Ventilationjet where the air was supplied through a vertical duct instead of a simple round opening in the screens. Also the air supply capacity was increased from 3 m3/m2.hr to 14 m3/ m2.hr with a speed controllable fan. In addition, measures were taken to prevent humid, warm air to reach the area above the blackout screen by guiding this air to a central opening in the screen above the concrete path in the middle of the greenhouse. The ventilation windows above this ventilation gap in the screen release this humid air to the outside world, without causing a temperature drop since the fans create an overpressure. Ventilationjets worden ingezet om in de nacht een (energie)scherm volledig te kunnen sluiten en toch te kunnen ontvochtigen. Op het gerbera bedrijf van Zuijderwijk en Witzier in Bergschenhoek heeft men al enige tijd ervaring met dit systeem. Tijdens het gebruik viel op dat de vochtafvoer zodanig klein was dat de RV naar ongewenste hoogte steeg bij een 100% sluiting van het verduisteringsscherm. Door het trekken van een kier kon dat probleem weliswaar opgelost worden, maar daardoor ontstaat lokale kouval waardoor de kans op botrytis toeneemt. In dit onderzoek is getracht de oorzaken te achterhalen van de te lage capaciteit, dit op te lossen en vervolgens te testen welke invloed een aangepast systeem heeft op het klimaat en de energiebehoefte van de kas. Gebleken is dat de oorzaak van de lage capaciteit gezocht moet worden in een combinatie van een te lage inblaascapaciteit door turbulentie en luchtweerstand aan de blaaszijde van de ventilator en door extra verdamping vanuit de kasbodem. Vervolgens is een verbeterd ontwerp van de ventilator gemaakt, maar ook deze bleek teveel luchtweerstand te ondervinden van het gat in de schermen. Uiteindelijk is het gat in het scherm vervangen door een koker die aan de tralie wordt bevestigd. Ook is het toerental van de motor van de inblaasventilator variabel gemaakt en is er boven het middenpad een opening in het scherm gemaakt waarlangs vochtige kaslucht zodanig uit de kas kan worden afgevoerd dat de aangezogen lucht boven het scherm zo droog en zo koud mogelijk blijft. Na deze aanpassingen bleek het goed mogelijk om de RV in de kas te beheersen met 100% gesloten scherm. Na aftrek van de stroom van de ventilatoren resteerde een energiebesparing van 15% ten opzichte van een systeem waarbij via kieren wordt gelucht.

This study explored new possibilities to control whiteflies in greenhouse ornamental crops with omnivorous predatory bugs and volatiles. Besides the well-known Macrolophus pygmaeus, we tested 4 new species of predatory bugs: Dicyphus errans, Dicyphus eckerleini, Dicyphus maroccanus and Dicyphus tamaninii. We assessed both their potential to control whiteflies and their possible plant damaging effects through plant feeding. The best control of whiteflies was achieved by the species M. pygmaeus, D. tamaninii and D. maroccanus. Significant flower damage was only observed for the predator M. pygmaeus. The degree of flower damage depended strongly on the gerbera cultivar, but damage was observed for both large-flowered and small-flowered types. All 5 species of predatory bugs were able to establish in a winter crop of 2 gerbera cultivars and the exotic plant Lantana camara. The most promising candidate predatory bug for biological control in gerbera is D. maroccanus. This species established well on the 2 tested gerbera cultivars, gave in all cases an excellent control of pests and no significant plant damage was observed. The predatory bugs gave, besides whiteflies, a good control of Echinothrips and in some cases a suppression of aphids and western flower thrips. The volatile limonene showed no significant effect on the oviposition of tobacco and greenhouse whiteflies. Neither did they repel adults of these whiteflies. The mixture of (E)-2-hexenal and 3-hexen-1-ol did not induce a significant attraction response of the adult whiteflies. In dit onderzoek is gekeken naar nieuwe mogelijkheden voor bestrijding van wittevlieg in de sierteelt onder glas met omnivore roofwantsen en geuren. Naast de bekende Macrolophus pygmaeus zijn voor deze studie 4 nieuwe soorten roofwantsen verzameld, namelijk Dicyphus errans, Dicyphus eckerleini, Dicyphus maroccanus en Dicyphus tamaninii. Deze zijn beoordeeld op hun potentie om wittevlieg te bestrijden en tegelijkertijd op hun mogelijke negatieve effecten op de productie van gerberabloemen. Wittevlieg werd het meest effectief bestreden door M. pygmaeus, D. tamaninii en D. maroccanus. Significante bloemschade in gerbera is alleen aangetoond voor de roofwants M. pygmaeus. De schadegevoeligheid blijkt sterk te verschillen tussen cultivars, maar trad op bij zowel groot- als kleinbloemigen. Alle 5 de soorten roofwantsen vestigden zich goed gedurende een winterperiode op gerbera en de kuipplant Lantana camara. Van alle roofwantsen lijkt D. maroccanus de meest interessante kandidaat te zijn voor biologische bestrijding in gerbera. Er was een goede vestiging op de 2 geteste cultivars, in alle gevallen een goede plaagbestrijding en er is géén significante schade geconstateerd. Naast wittevlieg, gaven de roofwantsen een goede bestrijding van Echinothrips en er was een nevenwerking op bladluis en californische trips. De geurstof limoneen had géén significant effect op de eileg of afstoting van kas- en tabakswittevlieg. Ook werden de wittevliegen niet aangetrokken door een mengsel van (E)-2-hexanal en 3-hexen-1-ol.

Deze rapportage bevat een verslag van een daglengteproef uitgevoerd bij WUR Glastuinbouw te Bleiswijk en de beschrijving van opbouw en resultaten van het groeimodel gerbera. Het onderzoek, gefinancierd door het Productschap Tuinbouw op verzoek van de landelijke commissie gerbera, had tot doel inzicht te verkrijgen hoe de bloemproductie te maximaliseren zonder in te leveren op bloemkwaliteit.

Er worden veel spontaan optredende roofmijtsoorten gevonden in de winterperiode in gerberakassen. Onbekend is of deze roofmijten een rol spelen in de bestrijding van weekhuidmijten. Als ze effectief zijn zou het vroegtijdig stimuleren van hun aanwezigheid interessant kunnen zijn in de beheersing van weekhuidmijten. Ze worden nu vaak in november-december in grote aantallen gevonden. Dat is echter te laat om schade te vermijden. Het doel van het project was de effectiviteit van diverse roofmijtensoorten te bepalen op weekhuidmijten, eieren van Duponchelia en larven van fruitvlieg in gerbera. Larven van de fruitvlieg werden door alle geteste roofmijten genegeerd. Weekhuidmijten werden vaak over het hoofd gezien door de grote soorten bodemroofmijten. Amblyseius reductus bleek wel een geschikte kandidaat te zijn tegen weekhuidmijten. De meeste roofmijten uit dit onderzoek kunnen eieren van Duponchelia en soms de jonge rupsen consumeren. Hypoaspis miles, Hypoaspis aculeifer en Macrocheles robustulus tonen echter vaak een voorkeur voor larven van rouwmuggen en trips-poppen

Bij bloemmisvorming zonder weekhuidmijten zijn, bij nader onderzoek, in de meeste gevallen in dit project toch weekhuidmijten gevonden. De enige uitzondering gaf ook op het gewas duidelijk afwijkende symptomen. Bij enkele monsters kan trips als oorzaak niet worden uitgesloten. Weekhuidmijten worden waarschijnlijk bij onderzoek en scouten vaak over het hoofd gezien. Het vereist een nauwkeurig onderzoek van symptomen en laboratoriumtechnieken om weekhuidmijtenaantasting vast te stellen. Een loupe volstaat niet. Weekhuidijten kunnen al verdwenen zijn, terwijl de bloemen toch nog schade vertonen. Weekhuidmijten kunnen zich zowel in bloemen, in knoppen, als op ingezonken plekken met bruine beharing op kelkbladeren en steel bevinden, waarbij weekhuidmijten inwendige aantasting in de stengel kunnen geven. De in Gerbera veel voorkomende weekhuidmijtensoorten uit deTarsonemidae familie laten geen sterke bladsymptomen zien. Bij sterk misvormde bloemen is ook inwendig rot gevonden dat ook al in een jong stadium op de bloembodem, net onder de buisbloemen, aanwezig was. Dit kan een aanknopingspunt zijn voor onderzoek naar het ontstaan van rotkoppen.Het Productschap Tuinbouw heeft door een consultancy opdracht dit onderzoek mogelijk gemaakt. Flori Consult Group heeft op 6 bedrijven het probleem vastgelegd, 8 monsters verzameld en de omstandigheden beschreven. Aanvullend heeft Wageningen UR glastuinbouw planten en bloemen in het laboratorium onderzocht.

Bij Wageningen UR Glastuinbouw en het Improvement Centre is een Gerberateelt met de cultivars Suri, Kimsey en Rich uitgevoerd in de periode juli tot en met december 2012. De centrale vraag in het onderzoek is of telen van Gerbera bij een concentratie van maximaal 550 ppm en een maximale dosering van 75 kg/(ha.uur) vergeleken met een concentratie van maximaal 800 ppm en een maximum capaciteit van 150 kg/(ha.uur) gevolgen heeft voor de productie in stuks, het bloemgewicht en de bloemdiameter.

De centrale vraag van het derde jaar Het Nieuwe Telen (HNT) was: Wat is een economisch rendabel systeem waarmee de voordelen van Het Nieuwe Telen wel zichtbaar worden? De Gerbera telers zijn er van overtuigd dat een energie doelstelling alleen niet voldoende is. Er moet een energie en productie doelstelling voor de periode week 40 tot en met week 10 worden gesteld, zodat door een gestegen productie en beheerste energie input de energie-efficiëntie verder wordt verhoogd.

Voor twee gewassen, Matricaria en Gerbera, is onderzocht hoe buitenlucht effectief kan worden ingeblazen. De bedoeling is hierbij dat de luchtvochtigheid kan worden beheerst met zo min mogelijk inbreng van warmte. Bij Matricaria is een systeem getoetst dat buitenlucht inbrengt via luchtslurven in het gewas. Vanwege gebrek aan ruimte bleek de capaciteit van het systeem tekort te schieten, zodat wordt gezocht naar alternatieven. Bij Gerbera werd buitenlucht via luchtslangen onder de goten ingeblazen en werd de lucht boven het gewas met nivolatoren in beweging gebracht. Dit systeem werkt goed, maar is te duur om te worden bekostigd met alleen energiebesparing, zodat voorstellen worden gedaan ter vereenvoudiging van het systeem.

In het project parapluplan Gerbera is een Botrytisvoorspeller ontwikkeld. Dit model kan op de PC van de kweker draaien, maar dit vereist een installatieprocedure die een grote belemmering blijkt voor toepassen van de voorspeller. Kwekers hebben in een Pilotperiode van een half jaar gestest of de weergave van het model in LetsGrow.com een eenvoudiger alternatief is. LetsGrow.com gebruikt de informatie uit de klimaatcomputer dan automatisch voor het draaien van het model. Gedurende de pilotperiode is weinig Botrytis voorgekomen in de kas. Als dit wel het geval was, dan is dit ook berekend/voorspeld. De voorspelling vooraf bleek lastig te interpreteren. Na uitleg over de grafieken in de tussentijdse bijeenkomst realiseerde de kwekers zich de betekenis van de lijnen beter. Kwekers blijken al snel een veilige strategie te voeren, met hoger energieverbruik dan strict noodzakelijk tot gevolg. Aanbevelingen voor verbetering zijn de voorspelling en de realisatie te combineren zodat van het verleden geleerd kan worden voor de toekomst. Beter begrip van het model en de gevolgen van klimaatinstellingen voor de voorspelling, kan leiden tot een klimaat regeling met lager energieverbruik. Voor de kwekers is het wenselijk dat een bandbreedte van gevoeligheid van het model is in te stellen, zodat zij dit aan hun eigen situatie kunnen tunen. Ten slotte zou een SMS bij hoog infectierisico voor de telers gewenst zijn, omdat zij niet elke dag (kunnen) kijken. De waarde van de Botrytisvoorspeller was voor de deelnemers van de pilotgroep groot genoeg om na de pilotfase verder te gaan tegen betaling. Abstract A predcition model for Botrytis in Gerbera is developped by Wageningen UR greenhouse horticulture. The installation of the software and separate interface from regular climate control evaluation have appeared to be tresholds for adapting the model in everyday practice. A pilotgroup of 10 growers have used the digital platform of LetsGrow.com for data exchange and consulting the model in combination with regular climate control evaluation. Little incidence of Botrytis has occurred during the pilotperiod, although climate was favourable for Botrytis at certain periods during the pilot. One case of Botrytis occurred and was predicted by the model. The interpretation of the data and figures appeared to be more complex than expected. Only after presentation of interpretation of the graphs growers realised how to translate the information to their situation and climate control. Growers tend to use the model to be on the safe side, however it could results in higher use of energy than needed. Growers would like to be able to adjust the sensitivity of the model to tune the model to their specific situation. Also an SMS service when risks are high would is expected to be helpful. Growers still did not use the model on a daily basis, although tresholds were lower. The value was high enough for growers of the pilot to continue using the model and pay for it after the pilotperiod was over.

Bij het onderzoek van Het Nieuwe Telen Gerbera stond energiebesparing met behoud van productie en kwaliteit centraal. De energiedoelstelling moest gerealiseerd worden door selectiever belichten, meer uren schermen en gebruik van een dubbel scherm en vochtbeheersing met gewasventilatie. De opzet van het experiment, de opbouw van de installatie en de hoofdlijnen van de resultaten van het onderzoek worden beschreven in afzonderlijke rapporten. In dit rapport wordt ingegaan op de meer technische apsecten en detailmetingen aan het klimaat om het functioneren van de installatie en het effect op het microklimaat te beoordelen.

Nine species of Phytoseiidae were evaluated as predators of Tarsonemus violae (Schaarschmidt) and the broad mite Polyphagotarsonemus latus (Banks) on gerbera plants in experimental and commercial greenhouses. Amblyseius cucumeris, Amblyseius swirskii, Typhlodromips montdorensis and Amblyseius andersoni appeared to possess the best abilities to control tarsonemids in this crop. These species showed good survival and reduced mite densities at low levels directly after their releases. However, curative releases did not effectively eliminate tarsonemids and the predators could not keep pests density below economic damage threshold year round without further releases. The importance of repeated introductions of suitable predators at an early stage of infestation was demonstrated in the experiments. We recommend releases of A. swirskii, A. cucumeris and T. montdorensis. Negen roofmijtsoorten werden getest tegen Tarsonemus violae (Schaarschmidt) en de begoniamijt Polyphagotarsonemus latus (Banks) op gerbera’s in experimentele en commerciele kassen. Amblyseius cucumeris, Amblyseius swirskii, Typhlodromips montdorensis en Amblyseius andersoni bleken de beste vaardigheden te hebben om weekhuidmijten te bestrijden in deze gewas. Na hun introductie konden deze roofmijtsoorten zich vestigen en de plaagdichtheden reduceren bij lage infectiedruk. De massale curatieve loslatingen roeiden echter de weekhuidmijten niet uit. De predatoren waren niet in staat gedurende het hele jaar de plaag onder de schade-drempel te houden zonder verdere introducties. Belangrijk is om geschikte roofmijtsoorten herhaaldelijk los te laten in een vroeg stadium van aantasting. De meest geschikte soorten hiervoor zijn A. swirskii, A. cucumeris en T. montdorensis.

In het tweede jaar van Het Nieuwe Telen Gerbera is een energie besparing gerealiseerd van 50% ten opzichte van de gedefinieerde referentie. De productie ruim 10% boven de prognose en zeker vergelijkbaar met de praktijk. In vergelijking met het eerste jaar is er meer assimilatie belichting gebruikt, maar minder warmte nodig geweest. Uit de twee jaar durende proef blijkt dat geforceerde ventilatie bijdraagt aan energie besparing in de Gerbera teelt omdat niet met een minimumbuis geteeld hoeft te worden. Voor de gewenst uitrusting in de praktijk zijn uit dit onderzoek leerpunten te halen om de luchtbehandelingskast te optimaliseren. Abstract

Soortgevoeligheid van Gerbera voor Botrytis bepaalt voor een deel of er problemen met Botrytis in de keten kunnen optreden. In dit project is nagegaan of een betrouwbare toets voor voorspelling van botrytisgevoeligheid ontwikkeld kan worden. In dit rapport staat een protocol beschreven dat vervolgens getoetst is. Het protocol gaat uit van oogst van 20 oogstbare bloemen die voor gewaterd worden, besmet worden met inoculum, gedurende 2 dagen bij hoge RV gezet worden en tenslotte in een uitbloeiruimte tot uitbloei kunnen komen. Om een uitspraak te kunnen doen over de gevoeligheid van een ras moeten bloemen van minimaal 3 bedrijven getest worden op minimaal 3 dagen verspreid over het jaar. Het is daarmee voor veredelaars een weinig toepasbare toets.

De doelstelling van het project Het Nieuwe Telen Gerbera is het realiseren van een aanzienlijke energiebesparing met gelijkblijvende productie en kwaliteit. Dit onderzoek is uitgevoerd door de Flori Consult Group en WUR Glastuinbouw bij GreenQ-Improvement Centre in Bleiswijk.

Er is behoefte om de groeimodellen voor gerbera te verbeteren door de assimilatenverdeling binnen het gewas in relatie tot omgevingsfactoren en blad- en bloemafsplitsing in beeld te brengen. Dit is nodig om te kunnen sturen op maximale bloemproductie met behoud van kwaliteit. Het is niet bekend wat de optimale verhouding is tussen daglengte, tempera - tuur en lichtniveau. Hierbij is de dynamiek van wisselende klimaatcondities in de tijd en de steeds wijzigende status van het gewas een extra complicerende factor. Met een model dat de processen integreert, kan dit beter in beeld gebracht worden. Zo kan bijvoorbeeld het dichttrekken van een scherm nodig zijn voor het korte dag effect, maar nadelig zijn voor planttemperatuur en/of drogestofproductie en op termijn een dunner gewas geven. Dit rapport omhelst deel 1A van het project, een literatuurstudie, waarin een overzicht gemaakt is van bestaande kennis over het effect van klimaatfactoren op groei, fotosynthese, ademhaling, afsplitsing, droge stof verdeling en bladoppervlak. De dynamiek tussen de verschillende klimaatfactoren en de toepassing van bestaand onderzoek voor het model is ook aan de orde gesteld.

Referaat Botrytis kan veel schade geven in de na-oogstfase van gerberabloemen. Het doel van dit onderzoek is het bepalen van de meest effectieve bestrijdingsmethode in de teelt of in de na-oogstfase. Hiervoor zijn eerst de huidige middelen en methodieken geïnventariseerd en vervolgens zijn de beste methoden geselecteerd en op labschaal uitgetest en daarna onder praktijkomstandigheden getoetst. Het blijkt dat een specifieke botrytis bestrijding het beste in de na-oogstfase kan worden uitgevoerd en niet in de teeltfase. UV belichting en Aquanox (verneveling van een zoutoplossing) bieden hiervoor de meeste perspectieven. Aquanox dient sterk bloemgericht te worden verneveld om >90% reductie in kleine lesies te krijgen. In een laboratoriumopstelling is een dosis effect relatie voor UV belichting vastgesteld. Om meer dan 90% reductie in lesies te krijgen is 200 - 350 mJ/cm2 UV-C licht nodig. Onder hoge intensiteiten bestaat er bij enkele cultivars kans op brandschade (>350 mJ/cm2). Testen zijn uitgevoerd met lage druk lampen. De vereiste intensiteit wordt bereikt door een juiste combinatie van afstand bloem/lamp, tijdsduur en lichtsterkte. Gebruik van UV lampen in een sorteermachine vereist een zeer hoge lichtsterkte omdat de belichtingstijd zeer kort is. Oriënterende proeven met UV middendruklampen geven wel mogelijkheden, maar de warmteontwikkeling is vooralsnog te hoog om direct ingezet te kunnen worden. Lage druk lampen hebben in de sorteemachine het nadeel dat zeer veel lampen achter elkaar nodig zijn, terwijl daar geen ruimte voor is. Voor de gerberatelers is een praktijkadvies opgesteld om UV belichting in de na-oogstfase toe te passen tegen botrytis voor inbouw in een sorteermachine en voor zelfstandige toepassing.

Samenvatting Dit rapport beschrijft de methoden en resultaten van deelproject 6 van het Parapluplan “Botrytis in relatie tot energie bij gerbera”. Dit deelproject behelsde het integreren van kennis over botrytis en gerberagroei uit de overige deelprojecten in een voorspellend computermodel. Het Parapluplan was een 3-jarig onderzoeksprogramma waarin onderzoekers, gerberatelers en andere belanghebbenden uit de sector samenwerkten om het botrytisprobleem onder de knie te krijgen. Het Parapluplan verkreeg daarvoor financiering van het ministerie van LNV en het Productschap Tuinbouw, en viel deels onder het PT/LNV-onderzoeksprogramma energie. De kennis ten behoeve van de bouw en toetsing van het voorspellend rekenmodel is betrokkken uit bestaande literatuurdata en door in dit project additioneel uitgevoerd onderzoek. Uit andere deelprojecten van het Parapluplan is met name kennis over de botrytisontwikkeling betrokken, terwijl in dit deelproject een proef over bloemkwaliteit extra informatie opleverde over groei en kwaliteit van de gerberabloem. Het opgeleverde model bestaat uit 3 onderdelen: (1) gerbera groeimodel , (2) botrytismodel, (3) energiemodel. Het groeimodel is gebouwd door onderdelen van bestaande modellen van WUR glastuinbouw te integreren met een in dit project ontwikkeld, nieuw onderdeel dat de bloemproductie en –kwaliteit berekent. Het gehele model is geijkt voor 2 gerbera rassen (Heatwave en Dino) m.b.v. in het project uitgevoerde teeltproeven, en voor het ras Kimsey m.b.v. registratiedata van enkele telers. Het groeimodel is vervolgens getest met behulp van productiegegevens van enkele gerberabedrijven. Daarbij bleken de voorspellingen goede overeenkomst te vertonen met de metingen. Bij de bouw van het botrytismodel is gebruik gemaakt van de ruime kennis die vanuit eerder botrytisonderzoek wereldwijd al bekend was. Onder de vele ingebouwde mechanismen behoren kieming, penetratie en groei van de schimmelspore, de invloed van licht en droogte, de voortplanting en het transport door de lucht. Reeds bekende invloeden van het klimaat zijn hierbij ingebracht. Het model is geijkt door de op enkele praktijkbedrijven gemeten botrytisdruk en infectie na te rekenen, hetgeen goede voorspellingen opleverde. Het botrytismodel werd vervolgens getest door zeer verschillende kasklimaten na te rekenen, waarna een goed te verklaren respons t.a.v. botrytisrisico werd voorspeld. Bij praktijkgebruik moet de modelvoorspelling vooral als een indicatie van infectierisico gezien worden, gelet op de beperkte metingen in het lokale microklimaat. Aldus zijn lokale metingen een zinvolle aanvulling op het model, met name als er minder gangbare klimaatstrategieën (zoals Het Nieuwe Telen) worden gebruikt. Het ontwikkelde model, genaamd “BotrytisVoorspeller”, is via de website www.glastuinbouw.wur.nl als download beschikbaar gesteld aan belangstellenden uit de gerberapraktijk. De gerberakweker of adviseur kan hiermee zelf het risico op botrytis berekenen. Kern van het model is voorspelling van het schimmelrisico voor de komende nacht, op basis van de gebruikte klimaatinstellingen. Naast het botrytismodel bevat het model een berekening van de groei en enkele bloemkenmerken van de gerbera’s.

Verschillende soorten muggenlarven kunnen een plaag vormen in de sierteelt. Ze leven op of in de bodem en in rottende plantenresten. Daar voeden ze zich voornamelijk met dood organisch materiaal en de schimmels die daarop groeien. Sommige soorten doen schade door aan jonge wortels en zachte plantendelen te eten. In de sierteelt treden de laatste jaren problemen op met muggenlarven van het geslacht Lyprauta, die men in de wandelgangen “potworm” heeft gedoopt. Deze worden tot de familie van de langhoornmuggen gerekend. Hun larven veroorzaken problemen in met name potorchideeën, maar worden ook gemeld in Anthurium, gerbera en enkele groene potplanten.

In de glastuinbouw vormen wittevliegen een oprukkend probleem. Naast de bekende kaswittevlieg, Trialeurodes vaporariorum, wordt ook tabakswittevlieg, Bemisia tabaci, steeds belangrijker. In de vruchtgroenteteelten wordt veel gebruik gemaakt van natuurlijke vijanden: de roofwants Macrolophus caliginosus en de sluipwespen Encarsia formosa en Eretmocerus eremicus. In de sierteelt stoelt de beheersing van deze plaag voornamelijk op het gebruik van insecticiden. In 2006 moesten zelfs geïntegreerde telers veelvuldig corrigeren met Admiral, Applaud, Actara, Calypso, Gazelle en Admire. Het Productschap Tuinbouw financiert in 2007 onderzoek bij Wageningen UR Glastuinbouw naar de biologische bestrijding van wittevlieg. Via internationale contacten en producenten van natuurlijke vijanden werden natuurlijke vijanden opgespoord. In insectendichte kassen van de nieuwe vestiging te Bleiswijk werd de interactie tussen de verzamelde natuurlijke vijanden en wittevlieg bestudeerd. Predatoren zijn getest op gerbera, roos en poinsettia zowel op afzonderlijke planten in kooien als in een gewas. Er werd gewerkt met “haardopruimers” en “onderhoudsagenten”. Onderzocht werd in hoeverre geselecteerde natuurlijke vijanden bestand zijn tegen moderne chemische middelen, en hoe zij zich handhaven bij korter wordende dag. Uiteindelijk werden bestrijdingsstrategieën getoetst bij drie telers.

In dit project is onderzocht hoe met behulp van Aircobreeze-ventilatoren een zo energiezuinig klimaat kan worden gerealiseerd, zonder productieverlies.

De waarde van een door PPO ontwikkelde fruitvliegenval tegen fruitvliegjes en daarmee suikerrot in gerbera is in de praktijk getest. Op twee gerberabedrijven zijn de vallen uitgebreid getest met intensieve begeleiding, zes andere bedrijven hebben de vallen getest zonder intensieve begeleiding. De val bleek zeer aantrekkelijk voor Drosophila spp. Met de val ontstaat een goed beeld van de ontwikkeling van de vliegenpopulatie. De val is daarom bruikbaar bij de inzet van (chemische) bestrijding, echter actiedrempels zijn nog niet vastgesteld. ook bleek er geen duidelijke relatie te bestaan tussen aantal vliegen en optreden van suikerrot. De zes telers beoordeelden de val als redelijk hanteerbaar, en gaven suggesties voor verbetering.

Door Syngenta Seeds B.V. zijn tegelijkertijd verschillende onderzoeken uitgevoerd met potgerbera en met de meeste behandelingen zijn houdbaarheidonderzoek uitgevoerd om de invloed daarvan op de planten te vergelijken. Er zijn verschillen aangelegd tussen rassen, remstoffen, bemesting, daglengte en temperatuurverlaging drie weken voor afleveren en die worden achtereenvolgens in de hoofdstukken 2, 3, 4, 5 en 6 besproken. Om te onderzoeken of deze behandelingen invloed hebben op de houdbaarheid van potgerbera is vanaf week 45 tot week 52 een houdbaarheidsonderzoek uitgevoerd bij WUR Glastuinbouw (voorheen PPO Glastuinbouw) in Naalwijk. De planten zijn in week 45, 46 en 47 aangeleverd en hebben één week transportsimulatie gehad. Deze transportsimulatie houdt in dat de planten ingehoesd in dozen bij 20°C en 70% RV staan in een donkere cel. Na die week zijn de planten beoordeeld en in een uitbloeiruimte geplaatst bij een temperatuur van 20∘C, 60% Rv, 12 uur licht, 12 uur donker bij 14 μmol PAR licht (= 1000 lux – 3.4 w/m2) met licht van tl 58 watt, kleur 84. Dit zijn internationaal geldende afspraken. De planten zijn in de cel ogenschijnlijk niet achteruit gegaan, m.a.w. er is geen direct zichtbare schade ontstaan door de transportsimulatie

Dit document beschrijft de maatregelen duurzame gewasbescherming voor de bloemisterij onder glas algemeen en de vier belangrijkste bloemisterijgewassen. Voor de andere plantaardige sectoren zijn gelijksoortige documenten beschikbaar. Ook zijn de maatregelen digitaal beschikbaar via www.gewasbeschermingsmaatregelen.nl