Search

The aim of this study to investigate the effects of different sterilization methods on electrospun polyester. Ethylene oxide (EO), autoclave (AU) and ultraviolet (UV) sterilization methods were applied to electrospun fibers produced from polyethylene terephthalate (PET) solutions with concentrations of 10, 15 and 20 wt.%. The surface characteristics of the fibers were examined by scanning electron microscope (SEM), atomic force microscope (AFM), surface pore size studies and contact angle measurements. Differential scanning calorimetry (DSC) tests were carried out to characterize the thermal properties. Fourier Transform Infrared spectroscopy (FTIR) tests were performed to analyze the micro structural properties. SEM studies showed that different sterilization methods made significant changes on the surfaces of the fibers depending on the PET concentration. Although the effects were decreased with the increasing polymer concentration, the fiber structure was damaged especially with the EO sterilization. The contact angle values were decreased with the UV sterilization method the most. Bu çalışmanın amacı farklı sterilizasyon metodlarının elektroçekim polyester lifleri üzerindeki etkisini incelemektir. PET lifleri; ağırlıkça %10,15 ve 20 oranında polietilen tereftalat (PET) içeren çözeltilerden elektroçekim yöntemiyle üretilmiş ve etilen oksit (EO), otoklav (AU) ve ultraviyole (UV) ile sterilize edilmiştir. Üretilen yüzeylerin yüzey karakterizasyonu taramalı elektron mikroskobu (SEM), atomik kuvvet mikroskobu (AFM), yüzey gözeneklilik boyutu analizleri ve temas açısı ölçümleriyle gerçekleştirilmiştir. Yüzeylerin termal özellikleri Diferansiyel taramalı kalorimetre (DSC) testleri; mikro yapısal özellikleri Fourier Transform Infrared spektroskopisi (FTIR) ile araştırılmıştır. SEM çalışmaları farklı sterilizasyon yöntemlerinin, polimer konsantrasyonuna bağlı olarak büyük değişikliklere neden olduğunu göstermiştir. Artan polimer konsantrasyonu ile yöntemlerin etkileri azalma gösterse de, lif yapısı -özellikle EO sterilizasyonunda oldukça zarar görmüştür. Temas açısı değerlerinde UV sterilizasyonu sonrası büyük düşüş görülmüştür.

Bu çalışmada labaratuvar tipi bikomponent iplik makinesinde eriyik çekim yöntemi kullanarak elektromanyetik radyasyondan koruma amaçlı, katkılı poliester multifilament S/C (sheath/ core) bikomponent iplik üretim imkân ve kabiliyetleri araştırılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında 260/72 dtex numune ipliklerin üretimi gerçekleştirilmiş ve ipliklerin özellikleri her katkı malzemesi için karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Katkı malzemesi olarak grafen tozları, nano nikeloksit ve nano demiroksit masterbatchleri kullanılmıştır. Polimer eriyiğine katkı malzemesi eklenmesi ile iplik elde edilmesinde birçok problem olduğu için grafen katkılı ipliklerde %1, %2, %3 grafen, nikeloksit katkılı ipliklerde %1 ve %2 nikeloksit, demiroksit katkılı ipliklerde ise % 1 demiroksit katkı miktarı kullanılabilmiştir. Elde edilen numunelerin elektromanyetik dalgaları kalkanlama özellikleri; 30- 2000 MHz aralığında Network analizer ile, elektriksel özellikleri dört nokta prob metoduyla, yüzey yapıları SEM analizi ile, mekanik özellikleri ise düzgünsüzlük, Shrinkage (%), mukavemet ve kopma yükü testleri ve renk ölçüm testleri yapılarak incelenmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında elde edilen bulgulara göre katkı malzemesi içeren ipliklerin katkısız iplilere göre mukavemet ve kopma yükü daha düşük, düzgünsüzlüğü daha yüksek, Shrinkage (%) daha yüksek olduğu görülmüştür. Grafen içeren ipliklerin mukavemet ve kopma yükü değerleri demiroksit ve nikeloksit içeren ipliklere göre daha yüksek elde edilmiştir. Katkılı iplikler arasında en yüksek düzgünsüzlük değeri demiroksit katkılı bikomponent ipliklerde elde edilirken en düşük düzgünsüzlük değeri grafen katkılı ipliklerde elde edilmiştir. Katkı malzemesi miktarı arttıkça düzgünsüzlüğün ve Shrinkage (%)nin arttığı görülmüştür. Çalışmanın ikinci aşamasında ipliklerin ekranlama etkinliğini (SE) test etmek amacıyla biri daha sık biri daha seyrek olmak üzere iki farklı sıklıkta RL örgü örme kumaşlar üretilmiştir. Sıklık ve katkı malzemesi miktarı arttıkça ekranlama etkinliğinin arttığı görülmüştür. Boyama sonrası ise kumaşlarda ekranlama etkinliği sağlanamamıştır. Yıkamalar sonucunda ise yıkanmış kumaşların yıkanmamış kumaşlara nazaran daha yüksek ekranlama etkinliği sağladığı görülmüştür. In this study, a laboratory type bicomponent yarn production machine was used to produce multifilament S/C (sheath/ core) bicomponent polyester yarns in order to impart electromagnetic shielding properties to the fiber. At the first stage of the study, 260/72 dtex yarns were produced by use of various additive materials in the core component and the yarn properties were tested for each additive core material and addition ratio. The additive materials for the core were graphene, nano nickel oxide and nano iron oxide. Since direct addition of the additive material to the core component caused operating problems, the addition amounts/ratios could be %1, %2 and %3 for graphene, %1 and %2 for nickel oxide and % 1 for iron oxide. The electromagnetic shielding efficiency (EMSE) of the produced yarns were tested between 30- 2000 MHz via Network analyser, electrical properties were tested via a four point conductivity test apparatus, SEM micrographs were taken in order to examine the surface properties and uniformity, tenacity, shrinkage and colour measurements after dyeing were also performed. The results obtained from the first stage of the study showed less tenacity and higher uniformity and shrinkage for the additive containing bicomponent fibers. The tenacity and load at the break values of the graphene added samples were higher than those of nickel oxide and iron oxide added samples. The highest uniformity decrease existed for the iron oxide addition. It was observed that the decrease of the uniformity and increase of the shrinkage values were faced by the increase of the additive material ratio. At the second stage of the study, the yarns were knitted into RL fabrics in order to test the electromagnetic shielding efficiency (EMSE). It was observed that the shielding efficiency increased by the increase of the additive material ratio as well as the physical tightness of the fabrics. The fabrics were dyed and washed (multiple washing cycles) in order to test the effects of dyeing and washing on the shielding properties. The washed samples exhibited higher shielding efficiency test results. Elsan Elyaf Polyteks A.Ş.

Bu çalışmada ozonun tekstil terbiye işletmelerine entegrasyonunda boyama atık sularının renksizleştirilmesi ve yeniden kullanılması olanakları araştırılmıştır.Literatürde ozonlamayla renk giderimi konusunda oldukça fazla bilgi birikimi olup bu bilgi birikiminin tekstile entegrasyonunda boya banyolarının geri kazanım tekrar kullanımları önem taşımaktadır.Ozon, oksijenin 3 atom içeren bir allotropu olup, 2,07 V` luk oksidasyon potansiyeline sahiptir. Ozon gazı endüstriyel ölçekte ozon jeneratörlerinde üretilir. Ozon jeneratörlerinin yerli ve yabancı birçok üreticisi ve birçok modeli ticari olarak mevcuttur.Ozon gazı endüstriyel olarak; su ve meşrubat şişelemede, gıda endüstrisinde dezenfeksiyon amaçlı, su dezenfeksiyonunda ve atık su arıtımında kullanılmaktadır.Tekstil boyama atık sularının ozonlama ile renk giderimi üzerine birçok bilimsel çalışma mevcuttur. Kuvvetli bir oksidan olan ozon yardımıyla atık suyun sadece rengi uzaklaştırılmamakta aynı zamanda organik kirlilik miktarı da azaltılmaktadır. Rengi giderilmiş atık suyun tekrar kullanımının mümkün kılınması çevresel faydayı arttıracaktır.Çalışma kapsamında, ilk olarak; pH, sıcaklık, atık su bileşenleri ve ozon dozu gibi proses parametrelerinin ozonlamaya etkisi ve ozonlamanın renk giderimindeki etkinliği deneysel çalışmalar yapılarak incelenmiştir.İkinci olarak yapılan deneysel çalışmada, Dispers Blue 56, Dispers Blue 60 ve Dispers Blue 79 boyarmaddeleriyle hazırlanmış belirli konsantrasyondaki boyama atık sularına ozonlama yapılarak renk giderimindeki verimleri araştırılmıştır. Deneysel çalışmanın sonucunda boyarmaddelere HPLC analizi uygulanarak sonuçlar değerlendirilmiştir.Yapılan üçüncü çalışmada, ikinci çalışmada kullanılan üç boyarmaddeden biri olan Dispers Blue 60 boyarmaddesiyle boyama gerçekleştirilmiştir. Yapılan boyamalar sonucunda, boyama atık sularıyla üçerli gruplar oluşturularak ilk grupta ozonla renk gideriminin sağlandığı boya banyosuyla beş tekrarlı boyamalar gerçekleştirilmiş; oluşturulan diğer iki kontrol grubuyla ozonla renk giderimi sonucu geri kazanım tekrar kullanım olanakları karşılaştırılmıştır. Boyamalar sonucunda elde edilen kumaş numunelerinin renk ve haslık sonuçları birbiriyle karşılaştırılmıştır.Yapılan çalışma, 00688. STZ. 2010- 2 nolu Tekstil Terbiye İşletmesinde Ozon Kullanımı Ve Entegrasyonu konu başlıklı SANTEZ projesi kapsamında SANTEZ projesi olarak yürütülmüştür. Projede 7 iş paketi mevcut olup bu tezde iş paketlerinden birisi olan ozonla geri kazanım çalışmaları yapılmıştır. Projede kalan iş paketleri ayrı bir doktora tezi olarak sürmektedir.Sonuç olarak, ciddi bir üretim oranıyla karşımıza çıkan poliesterin boyanmasında oluşan tekstil atık suyunun renginin giderilmesinin ve buradan yola çıkılarak aynı atık suyun tekrarlı kullanımlarının olabileceğini ortaya koyan sonuçlara ulaşılmış, ozonun desteklenecek yeni yöntemlerle tekstilin birçok alanında ekolojik ve ekonomik çözümlere olanak sağlayacağı anlaşılmıştır.Anahtar Sözcükler: Ozon, dispers boyarmaddeler, poliester, poliester boyama, renk giderimi, geri kazanım Ozone (O3) is an allotrope of oxygen with 3 atoms which has an oxidation potential of 2,07 V. Ozone is generated in ozone generators by feeding air usually oxygen into the generator. Ozone generators are available in various models from local or international suppliers. Industrial uses are present in food industry, water treatment and waste water treatment for disinfection purposes.There are various scientific researches for decolorization of textile dyeing waste waters. With the help of ozone, which is a powerful oxidant, not only the waste water is decolorized but also organic pollution is also reduced.Within the context of this study, effect of process parameters such as pH, temperature, waste water content and ozone dose on ozonization analyzed with experimental studies.Findings of the second phase of the study are, efficiency of decolorization with ozonization is high for waste water of textile dyeing, prepared at a specific concentration with Dispers Blue 56, Dispers Blue 60 and Dispers Blue 79. After the experimental studies, HPLC analysis has been done on dyestuffs.In the third phase of the study, one of the three dyestuffs of second study, Dispers Blue 60, is used for dyeing. With the waste water of dyeing, 3 different groups are prepared, with the first group 5 consecutive dyeing is realized after decolorization with ozone at each step. With the remaining two groups, different ozonization methods are applied to support the decolorization study. After dyeing, color fastness results of fabric samples are compared. Color fastness results of fabric samples for each dyeing shows that this method is generally fine.The study is conducted as a SANTEZ Project, 00688.STZ.2010-2 Ozone Use And Integration For Textile Finishing Industry. There are 7 different studies in the project and one of them is investigated in this study. Remaining studies are under research as a Ph.D thesis.As a result of the study, ozone could be utilized for decolorization and multiple reuse of waste water of polyester dyeing. With new studies, ozone could help finding ecological and economical solutions for textile industry in various areas.Keywords: Ozone, dispers dyeing, polyester, polyester dyeing, decolorisation, treatment of wastewater, recovery 110

Bu çalışmada; aynı üretim parametreleriyle elde edilmiş 4 farklı kesit tipindeki filamentlerden oluşan poliester ipliklere, 6 farklı seviyede büküm uygulanmış ve toplamda 24 farklı ipliğe ait kopma mukavemeti ve kopma uzaması değerleri ile büküm miktarı arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlardan; farklı kesite sahip filamentlerden oluşan ipliklerin tamamında, bükümün kopma mukavemeti ve kopma uzaması değerleri üzerinde istatistiki olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu görülmüş, incelenen iplik özellikleriyle büküm arasında güçlü bir regresyon katsayısına sahip ilişkiler elde edilmiştir. Bükümsüz haldeki kopma mukavemet değerleri dikkate alındığında, içi boş filamentlerden oluşan iplik yapılarındaki kopma mukavemeti kaybı değerlerinin, içi dolu filamentlerden oluşan iplik yapılarındakine göre daha düşük olduğu gözlenmiştir. Kopma uzaması değerlerinde ise; içi boş filamentlerden oluşan iplik yapılarında gerek bükümsüz haldeki kopma uzaması değerlerine göre, gerekse uygulanan büküm miktarına göre daha yüksek değişimler görülmüştür. In this research, 24 types polyester yarn were produced in six different twist levels from filaments which had four different cross-sectional shapes. Tensile strength and breaking elongation of these 24 yarns were evaluated according to six twist levels. Statistical evaluations of the results showed that yarn twists have statistically important effect on tenacity and breaking elongation of all yarns. Also high regression coefficients were obtained between yarn properties and yarn twists. As tenacity results of untwisted yarns were considered, it was observed that values of yarns which were produced from hollow filaments decreased at a lower extent than that of the yarns produced from full filaments. Breaking elongation of yarns which were produced from hollow filaments showed higher changes than that of yarns produced from full filaments when compared to untwisted form.

Isı ve alevden korunma gerektiren her türlü alanda güç tutuşur lifler kullanmak veya tekstil üzerine çeşitli güç tutuşurluk işlemleri yapma gerekliliği son dönemlerde yeniden önem kazanmaya başlamıştır. Bu amaçla ısı ve alevden koruyucu giysilerin üretiminde yeni kimyasallar ve teknolojiler geliştirilmektedir.Bu çalışmada, ev tekstili içerisinde döşemelik ve perdelik gibi pek çok alanda kullanılan % 100 poliester kumaşlara güç tutuşurluk özelliği gerekli apre işlemleriyle çeşitli oranlarda kimyasal kullanarak verilmiş ve kumaşların sergiledikleri güç tutuşurluk davranışları incelenmiştir. Yapılan çalışmada, konvansiyonel yöntemin dezavantajlarını minimize etmek için, kullanılan kimyasalın miktarını azaltmak hedeflenmiştir. Bu amaçla, poliester kumaşlara oksijen gazıyla plazma polimerizasyonu ile hidrofilleştirme işlemi uygulanmıştır. Böylece plazma polimerizasyonu ile kumaşa kazandırılan hidrofilliğin, kumaşın güç tutuşurluk özelliğine olan etkisi ve madde alım miktarındaki değişim incelenmiştir. Bunun yanında konvansiyonel yöntemde kullanılan kimyasalın dışında, doğal bir malzeme kullanarak poliester kumaşın güç tutuşurluk özelliğine olan etkisi araştırılmıştır.Teknik olarak plazma polimerizasyonu yöntemi, kimyasal uygulamada ise emdirme kurutma (pad dry) yöntemi kullanılmıştır. Hazırlanan numunelerin karakterizasyonu aşamasında, uygulanan yöntemlerin kumaş yüzeyleri üzerindeki etkisini görebilmek amacıyla taramalı elektron mikroskobu (SEM) görüntüleri alınmış, yanma özelliklerinin belirlenmesi için ise limit oksijen indeks (LOI) testi yapılmış ve yüzey karakterizasyonunu belirlemek amacıyla fourier transformed infrared (FT-IR) analizleri incelenmiştir. Uygulanan kimyasalların yıkamaya karşı dayanımları da test edilmiştir. The necessity of using flame retardant fibers or making several flame retardancy process on fabrics in every area that needs heat and flame protection has become important again nowadays. For this purpose, new chemicals and technologies are being improved in the production of heat and flame protective textiles.In this study, the characteristic of flame retardancy is given to %100 polyester fabrics which are often used in home textiles like drapery or upholstery fabrics with finishing process using different quantity of chemicals and the flame retardancy behaviours of fabrics are investigated. To minimize the disadvantages of conventional method, decreasing of the quantity of chemicals is aimed. For this purpose, to make polyester fabrics more hydrophilic, plasma polymerization with using oxygen gas is applied to the polyester fabrics. By this way, the effect of hydrophilicity that made by plasma polymerization on the flame retardancy characteristic of fabrics and the variation of quantity of chemicals are investigated. In addition, except the chemical used in conventional method, a natural product that gives flame retardancy to fabrics is used as an alternative and the effect of product is also investigated.Technically, plasma polymerization method and in chemical application pad dry method are used in this study. To investigate surface characteristics of fabrics, scanning electron microscope (SEM) micrographs are taken. To investigate flame retardancy of fabrics limited oxygen index (LOI) test is used. And finally Fourier transformed infrared spectroscopy analysis (FT-IR) is used. In addition, polyester fabrics? resistances against washing are also tested. 103

Bu çalışmada, poliester ipliklerin kauçuğa yapışma davranışlarının hava-jetli tekstüre yöntemi kullanılarak geliştirilmesi hedeflenmiştir. Çalışma iki adımda gerçekleştirilmiştir. Birinci adımda konvansiyonel polietilen tereftalat (PET) iplikler hava-jetli tekstüre işlemine tabii tutulmuş ve bu işlemin ardından ipliklerin kauçuğa yapışma davranışları incelenmiştir. Bu adımda gerçekleştirilen deneyler sonucunda tekstüre işlemi sonrasında konvansiyonel PET ipliklerin kauçuğa yapışma davranışlarında bir iyileşmenin meydana geldiği gözlenmiştir. Birinci adımda olumlu sonuçlar elde edildiği için teknik alanlarda kullanılan poliester ipliklerinin kullanıldığı ikinci adıma geçilmiştir. İkinci adımda teknik poliester ipliklerin hava-jetli tekstüre işlemleri gerçekleştirildikten sonra bu ipliklerin kauçuğa yapışma deneyleri yapılmış ve elde edilen sonuçlar lif özellikleri ve iplik yapısı ile ilişkilendirilerek incelenmiştir. The aim of this study was to improve the adhesion behaviour of polyester yarns to rubber by air-jet texturing process. The study was performed in two steps. In the first step conventional poly(ethylene terephthalate) (PET) yarns were air-jet textured and their adhesion behaviour to rubber was investigated. As a result of these studies an improvement of the adhesion behaviour of conventional PET yarns to rubber was achieved. In the second step of the study, air-jet texturing of technical polyester yarns and their adhesion to rubber tests were carried out. The results of the adhesion tests were investigated by means of the fiber properties and the yarn structure. KORDSA GLOBAL END. İPLİK VE KORD BEZİ SAN. VE TİC. A.Ş. , SONOCO AMBALAJ SANAYİ VE TİC. A.Ş.

ÖZET PET esaslı poliester lifleri dünyada en çok üretilen sentetik lifleridir. Bu yüzden hem araştırmacıların hem de üreticilerin ilgisini çekmektedir. Üreticilerin istenen özelliklerde lif üretebilmek için, liflerin ince yapısı hakkında geniş bilgiye sahip olmaları gerekmektedir, özellikle kullanım yerine uygun mamullerin elde edilmesini ve son işlemlerin nasıl bir şekilde yapılması gerektiği belirlemek için ince yapının nasıl değiştiğini bilmek gerekmektedir. Yapılan çalışmada poliester liflerin çekimi, germesi ve termofiksajı sırasında ince yapısında meydana gelen değişiklikler teorik olarak incelenmiştir. Ayrıca ince yapı değişikliklerine bağlı olarak hem mekaniksel özelliklerinde hem de boya alımında meydana gelen değişiklikler incelenmiştir. Daha fazla bilgi edinmek için kaynakların özüne inilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Korteks İplik fabrikasından FDY ve teksture iplikleri alınarak dört farklı sıcaklıkta ve üç farklı sürede fikse edilerek, ince yapıya bağlı mekaniksel özelliklerin ve boya alımının nasıl değiştikleri hakkında deneysel çalışma yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Poliester, İnce yapı, Boya alımı, Mekaniksel özellikler, FDY iplik, Teksture iplik, Termofiksaj. 11 ABSTRACT PET fibers are the most production fibers in the world. Therefore producer and researcher take important concern to these fibers. If producers want to produce fibers with desired properties, they must understand structure property relationship of PET fibers. The understanding of structure-property relationship gives information to select finishing process. In this study theoretically what kind of changes happen on fine structure under spinning, drawing and heat setting processes were investigated. The effects of the changes of fine structure on mechanical properties and dye-uptake behavior were searched. Broad references to reach more detailed information about fine structure changes and structure-property relationship were researched. In experimental study effect of heat setting temperature and time influences on fine structure changes, and how mechanical properties and dye uptake behavior are affected by these changes were investigated. Key Words: Polyester, Fine structure, Dye-uptake, Mechanical properties, FDY yarn, Textured yarn, Heat-setting. 205

ÖZET Poliester lifleri geniş ve farklı uygulama alanlarında kullanılmaktadırlar ve poliester kumaş ve ipliklerin boyanması için teknik iyileştirmeler sürekli yapılmaktadır. Poliesterin terbiyesi esnasında ön terbiye işlemleri alkali bir banyoda yapılmakta, daha sonra asidik bir banyoda boyama yapılmakta ve yine alkali bir banyoda ard işlemler yapılmaktadır. Poliesteri alkali ortamda boyamak mümkün olsaydı, toplam proses daha basit hale getirilebilir ve boyanmış materyalin kalitesi ve tekrarlanabilirliği daha iyi gerçekleştirilebilirdi. Bunlara ilaveten asidik boyamalardan sonra karşılaşılabilen oligomer kaynaklı problemler de en aza indirilebilir ve poliester/pamuk karışımlarının tek banyoda boyanmasında avantajlar sağlanabilirdi. Bu çalışmada alkali boyama için önerilen proseslerin ve kimyasal maddelerin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Farklı üreticilerden temin edilen bir çok boyarmadde ve yardımcı kimyasal karşılaştırılmış ve alkali boyama prosesinin renk verimine, kumaş haslık özelliklerine, kumaş mekanik özelliklerine ve yüzey oligomeri miktarına etkileri deneysel olarak incelenmiş ve proseslerin çevresel etkileri araştırılmıştır. Ayrıca alkali ortamda poliester/pamuk kanşımlanmn tek banyoda boyanabilMMerinin tayini amacıyla farklı reaktif ve dispers boyarmaddelerin alkali tek banyo boyama prosesine uygunlukları karşılaştırılmış ve uygunluğu belirlenen boyarmaddelerle iki adım ve tek adım boyamalar yapılarak renk verimleri, haslıklar ve çevresel etkileri açısından karşılaştırma yapılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Poliester, alkali boyama, redüktif yıkama, oksidatif yıkama, oligomer, çiklik trimer, poliester/pamuk boyama, KOİ. EXAMINATION OF THE PROCESS PARAMETERS IN ALKALINE DYEING OF POLYESTER AND INVESTIGATION OF THE ECONOMICAL AND ECOLOGICAL ADVANTAGES OF THE PROCESS ABSTRACT Polyester fibers are used for a wide range of different applications, and technical improvements for the dyeing of polyester fabric and yarn are constantly being made. Whillst they are being processed, polyester fibres and fabrics are treated in an alkaline medium at the pretereatment process, in an acid medium at the dyeing process and again in an alkaline medium at aftertreatment. If it was possible to dye polyester in an alkaline medium, total processing would be simplified and reproducibility and quality of dyed materials could be improved. In addition, the problems that are caused by the presence of polyester oligomer in acid dyeing could be minimised and advantages could be met in one-step dyeing of polyester/cotton blends. A general evaluation of alkaline dyeing processes and chemicals have been made in this study. Several dyes and auxiliaries of different manufacturers were compared and the effect of alkaline process on the color yield, fastness properties, mechanical properties and surface trimer content of polyester fabric as well as the environmental impacts of these processes has been experimentally examined. Also the possibilities of dyeing polyester/cellulose blends in one alkaline bath was investigated by examining the appropriateness of various disperse and reactive dyestuffs to the alkaline- one-step process. Blend dyeing trials in two-step and one-step have been performed by the selected approprşate dyestuffs and color yield, fastness and environmental impact of the processes have been compared. KEY WORDS: Polyester, alkaline dyeing, reductive clearing, oxidative clearing, oligomer, cyclic trimer, dyeing of polyester/cotton, COD. 225

Poliesterin dispers boyarmaddeler ile boyanması ya da pamuğun çeşitli boyarmadde sınıflarıyla boyanması üzerine birçok çalışma mevcut olmasına rağmen, karışım halinde boyanmaları üzerine yeterince kaynak yoktur. Bu hiç te şaşırtıcı değildir çünkü karışım halinde boyamada prosesi etkileyen faktör sayısı oldukça artmakta ve problem karmaşıklaşmaktadır. Bu çalışmada poliester/pamuk karışımlarının boyanmasında prosesi etkileyen temel faktörler irdelenmiş ve özellikle dispers/reaktif boyamada uzun işlem süresini kısaltmaya yönelik yeni gelişmeler değerlendirilmiştir. There is plenty of literature concerning the dyeing of polyester with disperse dyes or dyeing of cotton with several dyestuff classes although there is very limited literaure concerning dyeing of polyester/cotton blends. This is not suprising since the number of factors influencing the process shows a great increase and the problem becomes more complex in dyeing of blends. The fundemental factors influencing the process and the new approaches especially for reducing the total process time in disperse/reactive dyeing has been examined in this paper.

Poliesterin alkali ortamda boyanması ile ilgili olarak birçok boyarmadde ve kimyasal madde üreticisi firma çeşitli yöntemler geliştirmiş olmalarına rağmen, özellikle tekrarlanabilirliğin yetersiz olması nedeniyle bu yöntemler yaygınlık kazanamamışlardır. Bu makalede hangi etki faktörlerinin geliştirilen yardımcı kimyasal maddelerle kontrol edilmesi gerektiği ve alkali boyama için dispers boyarmadde seçimi tartışılacaktır. Although processes with accompanying products are offered by various dye and auxilary manufacturers, acceptance of the alkaline dyeing method in practice is still low due to poor reproducibility. In this paper the factors which must be controlled by means of specifically developed auxiliaries in order to ensure the application of these methods and the selection of disperse dyestuffs in alkaline dyeing is discussed.

ÖZET Bu çalışmada askeri amaçlı kamuflaj kumaşlara uygulanan genel bitim işlemlerinin kumaşların çeşitli mekanik özellikleri ve haslık değerlerine olan etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla hazırlanan farklı kompozisyondaki kamuflaj kumaşlara yumuşaklık, su iticilik ve güç tutuşurluk bitim işlemleri yapılarak işlem sonrası kumaşların kazandığı özellikler incelenmiş, böylece kumaş kompozisyonu ve terbiye işlemleri arasında ilişkilendirme yapılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde kamuflaj kavramı ile pamuk ve polyester elyafı hakkında bilgi verilmiştir. Bir sonraki aşamada ise yumuşatıcılık, su iticilik ve güç tutuşurluk kavramları üzerinde durularak kumaşlardaki uygulamaları açıklanmıştır. Son olarak, temin edilen 3/1 S Dimi dokulu % 100 pamuk kumaş, 4/1 saten dokulu % 50 pamuk %50 PES harman kompozisyonlu kumaş ile 3/1 S Dimi dokulu çözgüsü % 100 PES atkısı % 100 pamuk olan kumaşlara belirlenen yumuşatıcı, su iticilik ve güç tutuşurluk kimyasalları uygulanarak kumaşların mekanik ve haslık özellikleri ölçülerek aralarındaki ilişki araştırılmıştır. ANAHTAR KELİMELER Kamuflaj, Su İticilik, Güç Tutuşurluk, Yumuşaklık, Pamuk, Poliester. ABSTRACT This study has been aimed to investigate the effects of common textile finishing processes to the various mechanical properties and fastness of camouflage fabrics used for military purposes. Camouflage fabrics of different compositions were impregnated with softener, water-repellent and flame retardant agents and then the final properties of fabrics were measured to determine the relation between finishing process applied and the fabric compositions, At the first stage of the study some knowledge was given about the concept of camouflage, properties of cotton and polyester fibers. At the foregoing stage softening, water repelling, flame retarding aspects and their applications to fabrics have been studied. Finally, camouflage fabrics supplied for this study given below as; 1. 3/1 S Twill and %100 cotton composition, 2. 4/1 satin and 50 % PES and 50 % cotton composition 3. 3/1 S Twill and %100 PES at warp and %100 Cotton at weft were impregnated with softening, water repellency and flame retarding agents and after measuring the mechanical and fastness properties of these fabrics, it has been tried to correlate the results obtained experimentally and composition differences. KEYWORDS Camouflage, Water-repellency, Flame-retardency, Softening, Cotton, Polyester 89

Poliester lifleri günlük yaşamda ve teknik alanda kullanımı gün geçtikçe artan en önemli sentetik liftir. Poliester liflerinin boyanması sırasında ve sonrasında karşılaşılan en büyük sorun, oligomerlerin sebep olduğu problemlerdir. Bu sorunu gidermek için önerilen yöntemlerden ikisi; asidik ortamda yapılan konvansiyonel boyama sonrasında iyi bir redüktif yıkama veya tamamen minimize etmek için alkali ortamda boyama yapmaktır. Ayrıca, özellikle ekolojik açıdan poliesterin konvansiyonel olarak asidik ortamda boyanmasında asetik asit kullanımı önerilmemektedir. Bu çalışmada oligomerler, oligomerlerin tayini, oligomerlerin sebep olduğu sorunlar, konvansiyonel asidik ortamda ve yeni olarak alkali ortamda boyama, asitlik verici maddeler ve redüktif maddeler hakkında bilgi verilmiş; farklı asitlik verici maddelerin, farklı redüktif maddelerin, asidik ve alkali ortamda yapılan boyamaların poliester kumaş özellikleri üzerine ve atıksuyun KOl, BOİ5 ve TOK parametreleri üzerine etkisi deneysel olarak incelenmiştir. Polyester fibers are the most important synthetic fibers with increasingly use day by day either in daily life or technical area. During dyeing of these fibers and after, the most critical problem is that caused by oligomers. Two of recommended methods in order to eliminate this problem are; reductive after-clearing after conventional dyeing in acidic conditions and alkali dyeing to minimize it completely. Moreover, especially in ecological point of view, use of acetic acid in dyeing of polyester in acidic conditions is not recommended anymore. In this study, it is given detailed information about oligomers, their determination, problems caused by oligomers, dyeing in conventionally acidic and newly alkali conditions, acidifiers and reductive agents. It is also investigated experimantally effects of different acidifiers, reductive agents and dyeing in acidic and alkaline conditions on properties of polyester fabric, and on COD, BOD5 and TOC parameters of wastewater.

ÖZET Bu çalışmada, sırası ile iğneleme yöntemi ile üretilen standart ve geri kazanılmış polipropilen dokusuz yüzeyler ve kimyasal püskürtme yöntemi kullanılarak üretilen standart ve geri kazanılmış poliester/pamuk dokusuz yüzeyler arasındaki fiziksel özellikler ve işlem faktörleri incelenmiştir. Birinci bölümde, dokusuz yüzeyler, geri kazanım yöntemleri, dokusuz yüzeylerde kullanılan tekstil lifleri ve dokusuz yüzey üretim yöntemleri hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde, farklı oranlarda geri kazanılan iğnelenmiş ve kimyasal püskürtme işlemi uygulanmış dokusuz yüzeyler elde edilmiş ve standartlara göre ölçümler yapılmış ve kopma mukavemeti, kopma uzaması, yırtılma mukavemeti, yırtılma uzaması, kalınlık, gramaj, hava geçirgenliği, aşındırma eğrileri çizilmiştir. Son bölümde ele alınan dokusuz yüzeyleri incelemek amacıyla, dokusuz yüzeylere ait ölçüm sonuçlan kullanılarak istatistiki analizler yapılmış ve bunların sonuçları hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. ANAHTAR KELİMELER Dokusuz Yüzey, Geri Kazanım,Tekstil Atıkları, İğneleme Yöntemi, Kimyasal Püskürtme Yöntemi, Polipropilen, Poliester. ABSTRACT In this study, the physical properties and process factors between standart and recycled of needle punched polypropylene nonwovens and chemical bonded polyester/cotton nonwovens have been investigated recpectively. In the first stage, informations about nonwovens, methods of recycling, textile fibers that are used in nonwovens and nonwovens production processes have been explained. In the second stage, nonwovens that are recycled through needle punched and chemical bonding processes to different proportional have been produced and measured according to ASTM and also curves relating breaking load and elongation, tearing load and elongation, thickness, weight, air permeability and abration resistance have been drawn. In the last stage, in order to determine the effects of the nonwovens which are given above, the statistical analyses are carried out and discussed with respect to experimental results. KEY WORDS Nonwovens, Recycling, Textile Waste, Stitch-Bonding, Chemical Bonding, Polypropilene, Polyester 109

ÖZET Bu çalışmada, çeşitli tekstil lifleri ve mamullerine bazı mikroorganizmaların zararları incelenmiştir. İlk olarak; inokülasyondan önce kumaşların sterilize edilmesinde ve inkübasyondan sonra mikroorganizmaların öldürülmesinde gerekli olan otoklavlama işleminin ve ayrıca,sırasıyla, mantar ve bakteri kültürlerinde kullanılması düşünülen Sabouraud Dextrose Agar (SDA) ve Tryptone Soya Agar (TSA) besiyerlerinin test edilen pamuk, yün ve poliester kumaşların renk ve mukavemet özellikleri üzerinde etkilerinin olup olmadığı araştırılmıştır. Kontrol testlerinin ardından, iki bölümden oluşan esas testlere geçilmiştir. İlk bölümde Bacillus subtilis, Bacillus megat erium ve Proteus vulgaris'in pamuk,. yün ve poliester kumaşların mukavemet ve renk özellikleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Steril numunelere TSA besiyerinde adı geçen bakterilerin ekimleri yapılmış; 48 saat inkübasyon süresi sonunda mikroorganizmalar öldürülerek numunelerin renk ve mukavemet ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda; seçilen mikroorganizmaların pamuk, yün ve poliester kumaşlar üzerindeki etkileri ayrı ayrı değerlendirilmiş; bunun yam sıra her bir materyal üzerindeki etkileri birbirleriyle karşılaştınlmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde bazı tekstil fabrikalarının depolarından alman çeşitli kumaş numuneleri üzerinde mikroorganizma gelişiminin belirlenmesine ve bu gelişimin kumaşlardaki etkilerinin incelenmesine çalışılmıştır. İki ayrı besiyerine (SDA ve TSA) yerleştirilen kumaşlar, bakteri üremesi için 24 saat ve mantar üremesi için 7 gün inkübe edilmişlerdir. Sonra otoklavda üzerlerinde gelişen mikroorganizmalar öldürülmüş, kumaşların renk (% lekeli alan) ve mukavemet ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, kumaşların depolanma koşullan da dikkate alınarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Biyo-ayrışım, biyolojik bozunma, biyolojik özellikler, pamuk, yün^ poliester, Bacillus subtilis, Bacillus megat, erium, Proteus vulgaris, endüstriyel mikrobiyoloji, fungus, fungi, mantar, küf, bakteri. ABSTRACT In this research, harmful effects due to some microorganisms on various textile fibers and products were studied, Before the main experiments, control tests were performed to understand if there is any effect of sterilization process in autoclave made before the inoculation on fabrics and also mould and bacterium culture media, Sabouraud Dextrose Agar (SDA) and Tryptone Soya Agar (TSA), to be used upon the color and tensile strength characteristics of cotton, wool and polyester fabric samples. The research tests were carried out in two parts following the control studies. In the first part, the effects of Bacillus subtilis, Bacillus megat lerium and Proteus vulgaris on color and tensile strength of cotton, wool and polyester fabrics were investigated. The bacterium cultures were made on sterilized fabric samples in TSA culture medium. After 48 hours incubation the microorganisms were killed by sterilization and, color and tensile strength measurements were realized. The effects of the microorganisms on cotton, wool and polyester fabrics chosen for test were evaluated separately in the light of resulted data. In addition, these effects on the textile materials were compared to each other. In the second part of the research, the presence and growth of microorganisms (bacteria and fungi) on various fabrics obtained from textile factories were determined and, their effects on the fabrics were studied. The fabric samples placed on two different culture media (SDA and TSA) were incubated 24 hours and 7 days for bacterial and fungal reproduction, respectively. Color (stained area %) and tensile strength properties were measured after killing the microorganisms by sterilization in autoclave. The results were evaluated with respect also to the storage conditions of these fabrics. Keywords: Biodegradation, biodeterioration, biological properties, cotton, wool, polyester, Bacillus subtilis, Bacillus megat erium, Proteus vulgaris, industrial microbiology, fungus, fungi, mildew, mould, bacteria. 274