Search

ÖZET Poliester lifleri geniş ve farklı uygulama alanlarında kullanılmaktadırlar ve poliester kumaş ve ipliklerin boyanması için teknik iyileştirmeler sürekli yapılmaktadır. Poliesterin terbiyesi esnasında ön terbiye işlemleri alkali bir banyoda yapılmakta, daha sonra asidik bir banyoda boyama yapılmakta ve yine alkali bir banyoda ard işlemler yapılmaktadır. Poliesteri alkali ortamda boyamak mümkün olsaydı, toplam proses daha basit hale getirilebilir ve boyanmış materyalin kalitesi ve tekrarlanabilirliği daha iyi gerçekleştirilebilirdi. Bunlara ilaveten asidik boyamalardan sonra karşılaşılabilen oligomer kaynaklı problemler de en aza indirilebilir ve poliester/pamuk karışımlarının tek banyoda boyanmasında avantajlar sağlanabilirdi. Bu çalışmada alkali boyama için önerilen proseslerin ve kimyasal maddelerin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Farklı üreticilerden temin edilen bir çok boyarmadde ve yardımcı kimyasal karşılaştırılmış ve alkali boyama prosesinin renk verimine, kumaş haslık özelliklerine, kumaş mekanik özelliklerine ve yüzey oligomeri miktarına etkileri deneysel olarak incelenmiş ve proseslerin çevresel etkileri araştırılmıştır. Ayrıca alkali ortamda poliester/pamuk kanşımlanmn tek banyoda boyanabilMMerinin tayini amacıyla farklı reaktif ve dispers boyarmaddelerin alkali tek banyo boyama prosesine uygunlukları karşılaştırılmış ve uygunluğu belirlenen boyarmaddelerle iki adım ve tek adım boyamalar yapılarak renk verimleri, haslıklar ve çevresel etkileri açısından karşılaştırma yapılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Poliester, alkali boyama, redüktif yıkama, oksidatif yıkama, oligomer, çiklik trimer, poliester/pamuk boyama, KOİ. EXAMINATION OF THE PROCESS PARAMETERS IN ALKALINE DYEING OF POLYESTER AND INVESTIGATION OF THE ECONOMICAL AND ECOLOGICAL ADVANTAGES OF THE PROCESS ABSTRACT Polyester fibers are used for a wide range of different applications, and technical improvements for the dyeing of polyester fabric and yarn are constantly being made. Whillst they are being processed, polyester fibres and fabrics are treated in an alkaline medium at the pretereatment process, in an acid medium at the dyeing process and again in an alkaline medium at aftertreatment. If it was possible to dye polyester in an alkaline medium, total processing would be simplified and reproducibility and quality of dyed materials could be improved. In addition, the problems that are caused by the presence of polyester oligomer in acid dyeing could be minimised and advantages could be met in one-step dyeing of polyester/cotton blends. A general evaluation of alkaline dyeing processes and chemicals have been made in this study. Several dyes and auxiliaries of different manufacturers were compared and the effect of alkaline process on the color yield, fastness properties, mechanical properties and surface trimer content of polyester fabric as well as the environmental impacts of these processes has been experimentally examined. Also the possibilities of dyeing polyester/cellulose blends in one alkaline bath was investigated by examining the appropriateness of various disperse and reactive dyestuffs to the alkaline- one-step process. Blend dyeing trials in two-step and one-step have been performed by the selected approprşate dyestuffs and color yield, fastness and environmental impact of the processes have been compared. KEY WORDS: Polyester, alkaline dyeing, reductive clearing, oxidative clearing, oligomer, cyclic trimer, dyeing of polyester/cotton, COD. 225

ÖZET Reaktif boyarmaddeler bulunuşundan itibaren giderek artan bir uygulama alanı bulmuşlardır. Özellikle selülozik malzemelerin boyanmasında son derece geniş bir kullanıma sahiptir. Reaktif boyarmaddelerle çalışma sırasında karşılaşılan en önemli sorunlardan birisi; boyarmaddelerin hidroliz olması nedeniyle yaş haslıklarda yaşanan problemlerdir. Bu sorunun önüne geçmek için iyi bir ard işlem (yıkama) gereklidir. Bu çalışmada; reaktif boyarmaddeler ve reaktif boyama metotlarından kısaca bahsedilmiş, ard işlem olarak yapılan geleneksel yıkama proseslerinin reçeteleri verilmiş ve su ve kimyasal tüketiminden tasarruf sağlayan yeni bir yıkama reçetesinin haslıklara etkisi deneysel olarak incelenmiştir. II ABSTRACT Reactive dyestuffs have increasingly been used especially in dyeing of cotton since their invention. The most important disadvantage of reactive dyestuffs is the forming of hydrolisate which causes low wet fastness properties. Detailed washing processes are carried out after dyeing in order to improve wet fastness properties. In this study, a general information is given about rective dyestuffs and reactive dyeing. The conventional washing-off recipes are given and a new recipe which leads to a reduction in water and chemical consumption is described and its effects on wet fastness properties are investigated by an experimental method. 103

Bu çalışma, reaktif boyanmış veya basılmış hatalı kumaşların renk sökme işlemlerinde ozon kullanımının sanayi ölçekli başarı potansiyeli olup olmadığını değerlendirmek amacıyla başlatılmıştır. Çalışma esnasında sanayide karşılaşılan bir başka sorunun ise giderek yaygınlaşan dijital tekstil baskıcılığında baskı sonu, fikse öncesi fark edilen hatalar olduğu tespit edilmiştir. Bu hatalı kumaşların işletme içerisinde tıpkı baskı ve boyama işlemleri tamamlanmış hatalı kumaşlarda olduğu gibi tiyoüre dioksit ve soda kullanılarak 100oC gibi yüksek sıcaklıklarda tamamen renk sökümlerinin gerçekleştirilerek kumaşların tekrar aynı amaçla kullanılması sağlanmaktadır. Yukarıda bahsi geçen her iki durum için de konvansiyonel yönteme alternatif olarak ozon gazı ile renk sökme proseslerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu sebeple çalışmanın birinci aşamasında farklı renk ve desenlerde hatalı kumaşların hem klasik yöntemle ile hem de ozon prosesi ile renk sökümüne çalışılmış; ancak özellikle kalın gramajlı kumaşlarda istenen başarı elde edilememiştir. Diğer taraftan çalışmanın ikinci aşaması olan dijital baskı sonrası kumaşların renksizleştirilmesinde ise oldukça tatmin edici sonuçlar alınmış, çevresel yük, zaman ve maliyet açısından büyük avantajlar sağlanmıştır. This study was started to evaluate potential for success of color stripping of off-shade reactive dyed and misprinted fabrics by ozone treatment in industrial scale. Another problem in the site determined during the study was defects noticed before steaming and after printing in digital textile printing which is gradually become popular. These misprinted fabrics are provided reuse for the same purpose after color stipping exactly by using the same process to decolorisation of misprinted or off-shade dyed fabrics using tiourea dioxide and soda ash at the high temparatures as 100oC. It was aimed to develope novel processes for color stripping by ozone gas subtitute for conventional treatment for both situation above mentioned. For this reason in the first part of the study misprinted and off-shade fabrics were tried to strip colors both conventional treatment and ozone process, but it could not have sucessful especially high weighted fabrics. On the other hand, it was taken satisfactory results in the decolorisation of reactive inkjet misprinted fabrics just after printing before steaming which is the second part of the study and also novel process showed noticable advantages on environmental impact, time and cost. Akbaşlar Tekstil Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.

In this study raw and degummed silk fabrics are treated with low frequency oxygen plasma and ozone in order to investigate the effects on the physical properties of silk. Plasma and ozone treatments are performed individually and in combined order for 5, 10 and 15 min. The yellowness and whiteness values are determined after the plasma and ozone treatments. The tensile strengths of treated and untreated silk fabrics are measured. The SEM images of the surfaces of silk fabrics are investigated and the combined effect of ozone and plasma treatments are discussed after each test. Results indicate that there is more significant decrease in ozone treatment, considering decrease in whiteness indexes and increase in yellowness values of silk fabrics when compared to the plasma treatment. Generally, when the treatment time of plasma or ozone is increased, increase of yellowness and decrease of whiteness become clear. Bu çalışmada, plazma ve ozonun ipek kumaşın fiziksel özellikleri üzerindeki etkisini araştırmak amacıyla ham ve serisini giderilmiş ipek kumaşlar ozon ve düşük frekanslı oksijen plazma işlemlerine tabi tutulmuştur. Plazma ve ozon işlemleri birbirlerinden bağımsız olarak ve kombine olacak şekilde 5, 10 ve 15 dak. uygulanmıştır. Plazma ve ozon işlemlerinden sonra, sarılık ve beyazlık indeksleri belirlenmiş, kopma mukavemetleri ölçülmüştür. İpek kumaşların yüzeylerinin SEM görüntüleri incelenmiş ve her test ardından ozon ve plazmanın kombine efekti tartışılmıştır. Ozon ve plazma işlemleri karşılaştırıldığında, sonuçlar ipek kumaşların beyazlık indekslerinde azalışın, sarılık değerlerindeki artışın ozonlama işleminde daha belirgin olduğunu ortaya çıkarmıştır. Genel olarak, plazma veya ozonun işlem süreleri arttıkça sarılıktaki artış ve beyazlıktaki azalış daha net bir şekilde görülmektedir.

Bu çalışmada, endüstriyel polyester boyama prosesine ait atık suları renksizleştirmek için ozon kontakt tankında ozonlanma işlemi uygulanmıştır. Akbaşlar Tekstil A.Ş.'nin üretiminden alınan farklı miktarlarda ve türlerde dispers boyama atık suları, oda sıcaklığında bekletilip; kontakt tankta 40 dakikalık ozonlama işlemine tabi tutulmuştur. Dispers boyama atıksularının; ozonlama işlemi öncesi ve sonrası iletkenlik, sıcaklık, pH, KOİ ve absorbans değerleri karşılaştırılmış, renk giderim yüzdeleri hesaplanmıştır. Daha sonra ozonlanmış atık boyama banyoları ile yeniden boyama yapılmıştır. Dispers atık suyunun geri kazanılarak proseslerde tekrar kullanılabilmesi, bu kullanımda kumaşlar arasında renk farkı oluşmaması, geri kazanılmış suyla boyanmış kumaşların haslık değerlerinin işletme suyu ile boyananlarla denk olması ve atık yükünün azaltılması sağlanmıştır. Böylece kimyasal madde ve su tasarrufu, proses maliyetinde azalma, atık su arıtma yükünde azalma elde edilmiştir. In this study, effluent of an actual industrial disperse dyeing of polyester process was ozonated in an ozonation chamber in order to remove the residual color in the effluent. Ozonation was performed at room temperature, disperse dyeing bath effluent was collected from the actual jet dyeing machines of the mass production of Akbaslar Textile Co., then cooled to room temperature to subject to forty minute ozone treatments in the ozonation chamber. Disperse dyeing waste water was compared to before and after ozonation process. Percentage of the color removal was calculated. After that, the ozonated disperse dyeing waste water reused for dyeing. As a result, there were not a color differences between the fabrics which performed by reuse of disperse dyeing waste water. Fastness values of the fabrics which was dyed with recovered waste water were identical to the control sample. Thus, chemical and water saving, reduction in process costs, a reduction in the load of waste water treatment was prepared. Akbaş Holding

Bu çalışmada ozonun tekstil terbiye işletmelerine entegrasyonunda boyama atık sularının renksizleştirilmesi ve yeniden kullanılması olanakları araştırılmıştır.Literatürde ozonlamayla renk giderimi konusunda oldukça fazla bilgi birikimi olup bu bilgi birikiminin tekstile entegrasyonunda boya banyolarının geri kazanım tekrar kullanımları önem taşımaktadır.Ozon, oksijenin 3 atom içeren bir allotropu olup, 2,07 V` luk oksidasyon potansiyeline sahiptir. Ozon gazı endüstriyel ölçekte ozon jeneratörlerinde üretilir. Ozon jeneratörlerinin yerli ve yabancı birçok üreticisi ve birçok modeli ticari olarak mevcuttur.Ozon gazı endüstriyel olarak; su ve meşrubat şişelemede, gıda endüstrisinde dezenfeksiyon amaçlı, su dezenfeksiyonunda ve atık su arıtımında kullanılmaktadır.Tekstil boyama atık sularının ozonlama ile renk giderimi üzerine birçok bilimsel çalışma mevcuttur. Kuvvetli bir oksidan olan ozon yardımıyla atık suyun sadece rengi uzaklaştırılmamakta aynı zamanda organik kirlilik miktarı da azaltılmaktadır. Rengi giderilmiş atık suyun tekrar kullanımının mümkün kılınması çevresel faydayı arttıracaktır.Çalışma kapsamında, ilk olarak; pH, sıcaklık, atık su bileşenleri ve ozon dozu gibi proses parametrelerinin ozonlamaya etkisi ve ozonlamanın renk giderimindeki etkinliği deneysel çalışmalar yapılarak incelenmiştir.İkinci olarak yapılan deneysel çalışmada, Dispers Blue 56, Dispers Blue 60 ve Dispers Blue 79 boyarmaddeleriyle hazırlanmış belirli konsantrasyondaki boyama atık sularına ozonlama yapılarak renk giderimindeki verimleri araştırılmıştır. Deneysel çalışmanın sonucunda boyarmaddelere HPLC analizi uygulanarak sonuçlar değerlendirilmiştir.Yapılan üçüncü çalışmada, ikinci çalışmada kullanılan üç boyarmaddeden biri olan Dispers Blue 60 boyarmaddesiyle boyama gerçekleştirilmiştir. Yapılan boyamalar sonucunda, boyama atık sularıyla üçerli gruplar oluşturularak ilk grupta ozonla renk gideriminin sağlandığı boya banyosuyla beş tekrarlı boyamalar gerçekleştirilmiş; oluşturulan diğer iki kontrol grubuyla ozonla renk giderimi sonucu geri kazanım tekrar kullanım olanakları karşılaştırılmıştır. Boyamalar sonucunda elde edilen kumaş numunelerinin renk ve haslık sonuçları birbiriyle karşılaştırılmıştır.Yapılan çalışma, 00688. STZ. 2010- 2 nolu Tekstil Terbiye İşletmesinde Ozon Kullanımı Ve Entegrasyonu konu başlıklı SANTEZ projesi kapsamında SANTEZ projesi olarak yürütülmüştür. Projede 7 iş paketi mevcut olup bu tezde iş paketlerinden birisi olan ozonla geri kazanım çalışmaları yapılmıştır. Projede kalan iş paketleri ayrı bir doktora tezi olarak sürmektedir.Sonuç olarak, ciddi bir üretim oranıyla karşımıza çıkan poliesterin boyanmasında oluşan tekstil atık suyunun renginin giderilmesinin ve buradan yola çıkılarak aynı atık suyun tekrarlı kullanımlarının olabileceğini ortaya koyan sonuçlara ulaşılmış, ozonun desteklenecek yeni yöntemlerle tekstilin birçok alanında ekolojik ve ekonomik çözümlere olanak sağlayacağı anlaşılmıştır.Anahtar Sözcükler: Ozon, dispers boyarmaddeler, poliester, poliester boyama, renk giderimi, geri kazanım Ozone (O3) is an allotrope of oxygen with 3 atoms which has an oxidation potential of 2,07 V. Ozone is generated in ozone generators by feeding air usually oxygen into the generator. Ozone generators are available in various models from local or international suppliers. Industrial uses are present in food industry, water treatment and waste water treatment for disinfection purposes.There are various scientific researches for decolorization of textile dyeing waste waters. With the help of ozone, which is a powerful oxidant, not only the waste water is decolorized but also organic pollution is also reduced.Within the context of this study, effect of process parameters such as pH, temperature, waste water content and ozone dose on ozonization analyzed with experimental studies.Findings of the second phase of the study are, efficiency of decolorization with ozonization is high for waste water of textile dyeing, prepared at a specific concentration with Dispers Blue 56, Dispers Blue 60 and Dispers Blue 79. After the experimental studies, HPLC analysis has been done on dyestuffs.In the third phase of the study, one of the three dyestuffs of second study, Dispers Blue 60, is used for dyeing. With the waste water of dyeing, 3 different groups are prepared, with the first group 5 consecutive dyeing is realized after decolorization with ozone at each step. With the remaining two groups, different ozonization methods are applied to support the decolorization study. After dyeing, color fastness results of fabric samples are compared. Color fastness results of fabric samples for each dyeing shows that this method is generally fine.The study is conducted as a SANTEZ Project, 00688.STZ.2010-2 Ozone Use And Integration For Textile Finishing Industry. There are 7 different studies in the project and one of them is investigated in this study. Remaining studies are under research as a Ph.D thesis.As a result of the study, ozone could be utilized for decolorization and multiple reuse of waste water of polyester dyeing. With new studies, ozone could help finding ecological and economical solutions for textile industry in various areas.Keywords: Ozone, dispers dyeing, polyester, polyester dyeing, decolorisation, treatment of wastewater, recovery 110

Bu çalışmada yeni ve gelişmekte olan teknolojilerden ultrason kullanımının ozon ve enzim kullanımı ile kombine edilmesi ve bunların tekstil terbiye uygulanmalarında kullanımları araştırılmıştır.Ultrason insanın duyma limitinin üzerinde ses dalgalarının bilimidir. Tekstil terbiyesinde kullanımı yönünde çalışmalar yenidir ve hala uygulamaya yansımış değildir. Literatürde anlatılan deneysel çalışmalarda tekstil terbiye işlemlerinde ultrason kullanımının birçok avantaj sağladığı rapor edilmiştir. Tekstil terbiyesinde enzimatik işlemler ılımlı şartlarda muamele ve doğal yapıları ile düşük çevresel etkilerinin yanında substrat spesifikliği ile mamüle zarar vermeme gibi avantajları barındırdıklarından mümkün olan alanlarda tercih edilmektedir. Tekstil terbiyesinde enzimlerin ticari kullanımının henüz yerleşemediği alan enzimatik ağartmadır. Ozon ise yüksek oksidasyon potansiyeline sahip bir gaz olup son yıllarda ozonun terbiyede kullanımı üzerine giderek artan çalışmalar yapılmaktadır. Tekstil terbiyesinde ozon kullanımının avantajları; enerji tasarrufu, kimyasal madde tasarrufu ve atık yükünde azalmadır.Yapılan çalışma kapsamında üç iş paketi belirlenmiştir. Bu iş paketlerinin ilkinde ozon ve ultrasonun kombine kullanımının atık boyama banyolarının renk ve KOİ giderimi üzerine etkisi belirlenmiştir. İkinci iş paketinde enzimatik hidrofilleştirmede pektinaz ve enzimatik ağartma işlemlerinde lakkaz ve glikozoksidaz enzimleri kullanılarak ultrasonun desteğinin etkisi araştırılmıştır. Üçüncü iş paketinde pamuk ve yün kumaşların ağartılmasında ultrason ve ozon kombinasyonunun etkisi belirlenmiştir.Ultrason desteğinin tüm iş paketlerinde işlem etkinliğini artırdığı tespit edilmiş olup detaylar tez çalışmasının içeriğinde verilmiştir.Tez çalışması 110M300 no'lu TÜBİTAK 1001 projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Proje Uludağ Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümünde yürütülmüştür.Anahtar Kelimeler: Ultrason, Ozon, Enzim, Tekstil terbiyesi.2012, xii + 140 sayfa. In this project, the combination of ultrasound with ozone and enzymes, which are new and emerging technologies, and the use of ozone and ultrasound in textile wet processing was evaluated.Ultrasonic is the science of sound waves above the limits of human audibility. The ultrasound in textile industry is a new method. In experimental studies mentioned in the literature use of ultrasound in textile treatment was reported to provide several advantages. Enzymes are used in mild conditions in textile finishing resulting in less environmental impact and less fiber damage. Enzymatic bleaching is a topic which is a scientific concern that could not find commercial use yet. Ozone is an oxidative gas with a high oxidation potential. There are several studies for the utilisation of ozone in textile finishing. The advantages of ozone utilisation in textile finishing are; energy savings, chemical savings and environmentally friendly production.In the first section of this project, the effect of the combined use of ultrasound and ozone on decolorization and COD reduction of waste dyeing bath was determined. In the second section of this project, the usage of pectinase, laccase and glucoseoxidase enzymes and the effects of ultrasonic support on these enzymatic treatments in textile finishing were tested. Finally, in the third section of the project, in bleaching of cotton and wool fabrics, the effect of combined use of ultrasound was examined.Ultrasound asist increased the effectiveness of the treatments in all three sections of the Project, detailed results are given within this project report. 155

Bu çalışmada yeni ve ekolojik bir lif olan PLA (polilaktik asit) liflerinin terbiyesinde ozon kullanımının araştırılması ve terbiye işlemlerinin de ekolojik hale getirilmesi amaçlanmıştır.Polilaktik asit (PLA) %100 yenilenebilir kaynaklardan elde edilebilen çevre dostu olan bir alifatik polyesterdir. PLA [(C3H4O2)n] doğal kaynaklardan (mısır, şeker pancarı, buğday, biyopolimerler vs.) elde edilerek eriyikten lif çekme yöntemiyle üretilen ilk lif olma özelliğini taşımaktadır. PLA ekolojik avantajlarla çok iyi teknik performansı bünyesinde barındıran bir tekstil lifidir. PLA lifi yüksek mukavemete sahiptir ve diğer sentetik liflerle de benzer özellikler gösterir.PLA iyi bir lif özelliği taşımasının yanında çevre dostu bir lif oluşu ve mevcut endüstriyel makinelerle ve araçlarla işlenebilme kabiliyeti sebebiyle; tekstil, plastik ve paketleme alanlarında ticari olarak giderek artan ilgi görmektedir.Ozon, oksijenin 3 atom içeren bir allotropu olup 2,07 V'luk oksidasyon potansiyeline sahiptir. Ozonun 20 °C'daki yarı ömrü suda 20 dakika, havada ise 3 gündür. Ozonun sudaki çözünürlüğü ozon konsantrasyonu ve sıcaklık ile doğru orantılı olarak değişmektedir. Ozon gazı endüstriyel ölçekte ozon jeneratörlerinde üretilir. Ozon jeneratörlerinin yerli ve yabancı birçok üreticisi ve birçok modeli ticari olarak mevcuttur. Ozon gazı endüstriyel olarak; su ve meşrubat şişelemede, gıda endüstrisinde dezenfeksiyon amaçlı, su dezenfeksiyonunda ve atık su arıtımında kullanılmaktadır.Tekstil boyama atık sularının ozonlama ile renk giderimi üzerine birçok bilimsel çalışma mevcuttur. Bunun yanında son yıllarda ozonun terbiyede kullanımı üzerine giderek artan sayıda çalışmalar yapılmaktadır. Ozon kullanımıyla pamuğun ağartılması, polyesterin boyama sonrası ard temizlenmesi, yünde çekmezlik, denim terbiyesi ve çeşitli liflerin terbiyesi gibi alanlarda yayınlar ve patentler mevcuttur. Tekstil terbiyesinde ozon kullanımının avantajları; ozon soğukta (oda sıcaklığında) etkin olduğu için terbiye proses suyunu ısıtma gerekliliği olmaması sonucu enerji tasarrufu, ozonlama her pH değerinde etkin olduğu için terbiye proses suyunun pH ayarlamasını gerektirmemesi ve ozonun diğer klasik kimyasalları ikame etmesi sonucu kimyasal madde tasarrufu, ozon kendiliğinden oksijene dekompoze olduğu için (3O2 ?2O3?3O2) çevre dostu üretim ve ozonlamanın boyama banyosunda yapılması durumunda su tasarrufu ve atık yükünde azalmadır.Çalışma kapsamında ilk olarak ozonla muamelenin PLA'nın beyazlık, mukavemet, hidrofilite, yüzey özellikleri ve eğilme rijitliği üzerine etkisi belirlenmiştir. İkinci olarak PLA liflerine boyama sonrası uygulanan klasik redüktif yıkama işlemi yerine ozon kullanımıyla ard temizleme imkanları araştırılmıştır. Ozone utilization at wet processing and finishing of PLA (Polylactic acid), which is a new and ecological fiber, and creating more environmentally textile wet processing have been aimed in this study. Polylactic acid (PLA) is an environmentally aliphatic polyester which can be derived from 100% renewable resources. PLA combines ecological advantages with very good technical performance in textiles. PLA has high mechanical strength and many characteristics similar to many other synthetic fibers. PLA exhibits good moisture management and comfort properties. PLA finds a wide range of uses from medical and pharmaceutical applications to environmentally benign film, plastics and fibers for packaging, homeware and clothing. Primary applications are in fibers, fiberfill (pillows, comforters, mattresses, duvets), apparel (sport, active, underwear and fashion wear) and nonwoven applications (agricultural and geo textiles, hygiene products, wipes). Ozone (O3) has an oxidation potential of 2.07 V. The half-life of ozone at 20 °C is 20 minutes in water and 3 days in air. Ozone is generated in ozone generators by feeding air or usually oxygen into the generator. Industrial uses are present in food industry, water treatment and wastewater treatment. Many studies had been conducted on decolorisation of textile dyeing effluents by ozone. Recent literature reports use of ozone in; pre-treatment of cotton fabrics, enhancing shrink-resist properties on wool and afterclearing of disperse dyed polyester fabrics. The advantages of ozone utilisation in textile finishing are; energy savings, chemical savings, environmentally production and water savings and decrease in wastewater pollution if ozonation is made in dyeing effluent. In the first part of the study the effects of ozonation on the whiteness, strength, hydrophobicity, surface, bending rigidity properties of PLA fabrics have been determined. In the second part of the study, ozonation of dyed PLA has been investigated as a more environmental friendly way of after clearing process.

Tekstil terbiyesinin bir çok uygulamasında yükseltgen ve indirgen maddelerin kullanımı yaygındır. En yaygın kullanılan yükseltgen madde hidrojen peroksit olup temel uygulama alanı ağartmadır. Diğer yükseltgen maddelere örnek olarak sodyum hipoklorit ve sodyum klorit verilebilir. Bu yükseltgen maddelerin uygulanmalarında aktivasyonu ve stabilizasyonu sağlamak için çeşitli yardımcı kimyasal maddelerin kullanımı yanında sıcaklık ayarı gerekmektedir, örneğin pamuklu mamullerin hidrojen peroksit ile ağartılması genellikle kaynama sıcaklığında yapılmaktadır. Ozon oksidatif bir madde olup redoks potansiyeli hidrojen peroksitinkinden bile yüksektir ve son yıllarda literatürde çıkan yayınlarda rapor edildiği gibi soğukta ilave kimyasal madde gerekmeden istenen reaksiyonları verebilmektedir. Bu özelliğinden hareketle daha düşük çevresel etki ve daha düşük maliyetler hedefleyen ozon ile terbiye konusunda son yıllarda literatürde bir çok çalışma rapor edilmiştir. Bu makalede ozonun tekstil terbiye işlemlerinde kullanımını rapor eden literatür sistematik olarak incelenmiştir. The use of oxidative and reductive agents is a common concern of textile finishing. The most common oxidative substance used in textile finishing is hydrogen peroxide which is mainly used for bleaching. The examples for other common oxidative substances are hypochlorite and sodium chlorite. Textile auxiliaries are needed as well as temperature adjustment in order to activate and stabilize these oxidative substances. Ozone is an oxidative substance with a redox potential higher than tat of hydrogen peroxide and ozone can be utilized without further use of auxiliaries and increase of temperature. Researchers reported various studies informing the use of ozone for textile finishing with the advantages of lower environmental impact and lower heating costs. In this article, the literature on the use of ozone in textile finishing is reviewed.

Reaktif boyarmaddeler düşük fikse oranları nedeniyle atık suda yüksek seviyede renge neden olurlar. Atık sudan renk giderimi çalışmalarında kuvvetli bir oksidan olan ozon sıklıkla kullanılmaktadır. Ozonlama ile renk gideriminde pH, sıcaklık, ozon dozu ve mekanik karıştırma gibi faktörlerin yanında atık su bileşenleri de son derece önemli bir faktördür. Ozonlama çalışmaları sonuçlarının pratik şartlara uygunluğu açısından rengi giderilecek atık suda boyarmaddenin yanında bulunabilecek diğer kimyasal maddelerin etkilerinin bilinmesi gereklidir. Bu çalışmada, pratikte uygulanan proseslerde reaktif boyama banyosunda kullanılan alkali, tuz, ıslatıcı, kırık önleyici, köpük kesici ve iyon tutucu gibi yardımcı kimyasal maddelerin ozonlama yoluyla renk giderimi, ozon tüketim oranı ve KOİ giderimine etkisi CI Reactive Yellow 167 boyarmaddesi üzerinde incelenmiştir. Yardımcı kimyasal maddelerin tek tek kullanılmaları durumunda ozonlama ile renk giderimi üzerine belirgin bir etki görülmemiş, 30 dakikalık ozonlama çalışmaları sonucunda çıkış transmittans değeri %80 seviyesinde çıkmıştır. Bununla birlikte yardımcı kimyasal maddelerin tümü bir arada çözeltide kullanıldığında çıkış transmittans değeri %56 seviyesine gerilemiştir. Islatıcı içeren çözeltilerdeki ozon tüketim oranlarının %15-20 daha yüksek olduğu görülmüştür. Islatıcı maddenin atık KOİ yükünü yaklaşık olarak 2,5 kat artırdığı belirlenmiştir. Reactive dyes cause high coloration of the waste water because of their low fixation rates. Waste water decolorisation sdudies frequently emloy ozone owing to its high oxidation potential. Besides other factors such as pH, temperature, ozone dosage and mechanical agitation liquor composition is an important factor for decolorisation by ozone. It is important to know the effect of other chemicals present in the effluent to predict the appropriateness of the ozonation process to actual reactive dyeing effluents. At this study, effects of various reactive dyeing dyebath auxiliaries such as salt, sequestrants, surfactants and defoamers on decolorisation and COD reduction of CI Reactive Yellow 167 has been investigated. Final effluent transmittance values were about %80 and were not affected by individual addition of auxiliaries. However, transmittance decreased to %56 when all auxiliaries were added at the same time. Ozone utilisation ratios %15-20 increased by presence of surfactant. Meanwhile, it was determined that the surfactant presence increased COD values approximately 2,5 times.

The recycling of polyvinyl alcohol, polyacrylate and carboxymethylstarch based sizing agents by ultrafiltration, and the parameters influencing the process were investigated in this study. The performance of the ultrafiltration process has been comparatively investigated at four different temperatures, 20°C, 30°C, 60°C and 90°C, and six different time periods, 0 to 240 minutes with 40 minutes intervals. The effect of a lubricant has also been investigated. Results indicate a considerable increase in concentrate concentration with prolonged operating times and elevated temperatures. The use of lubricant did not have a considerable effect on UF recovery efficiency, however, it passed to the permeate at elevated temperatures resulting in decrease in the COD charge reduction.

Tekstil boyahanelerinde oluşan renkli atık suyun bazı boyarmaddeler takdirinde toksik özellik göstermesi riskinin yanında estetik kaygılardan dolayı da renginin uzaklaştırılmasına çalışılmaktadır. Atıktaki renk geleneksel arıtma metotları ile ancak kısmi olarak uzaklaştırılabilmektedir. Kuvvetli bir oksidan olan ozon yardımı ile atık suyun sadece rengi uzaklaştırılmamakta aynı zamanda organik kirlilik miktarı da azaltılmaktadır. Bu çalışmada pH, sıcaklık, mekanik hareket, atıksu bileşenleri ve ozon dozu gibi proses parametrelerin ozonlamaya etkisi ve ozonlamanın renk ve organik kirlilik giderimindeki etkinliği literatür araştırması şeklinde incelenmiştir. Araştırma sonucunda nötürden ziyade düşük ve yüksek pH’larda ve yüksek mekanik hareket altında ozonlama hızının arttığı, boyama yardımcı kimyasallarının ozonlama verimini düşürdüğü görülmüştür. The color of textile dyehouse effluents compose an aesthethic problem as well as toxcity in case of spome dyestuffs and removal of color is desired. Complete decolorisation of the colored effluent can not be achieved by conventional treatment processes. Ozone, a stong oxidative agent, not only removes the color of the effluent but also reduces the organic pollution values. At this study, a literature review has been made to investigate the effect of process parameters such as pH, temperature, mechanical agitation, effluent composition and ozone dosage as well as the effectiveness of ozonation on color and organic pollution removal. Higher or lower pH values rather than neutral and high mechanical agitation seems to accelerate the process although dybath additives slow down the process.

Poliesterin dispers boyarmaddeler ile boyanması ya da pamuğun çeşitli boyarmadde sınıflarıyla boyanması üzerine birçok çalışma mevcut olmasına rağmen, karışım halinde boyanmaları üzerine yeterince kaynak yoktur. Bu hiç te şaşırtıcı değildir çünkü karışım halinde boyamada prosesi etkileyen faktör sayısı oldukça artmakta ve problem karmaşıklaşmaktadır. Bu çalışmada poliester/pamuk karışımlarının boyanmasında prosesi etkileyen temel faktörler irdelenmiş ve özellikle dispers/reaktif boyamada uzun işlem süresini kısaltmaya yönelik yeni gelişmeler değerlendirilmiştir. There is plenty of literature concerning the dyeing of polyester with disperse dyes or dyeing of cotton with several dyestuff classes although there is very limited literaure concerning dyeing of polyester/cotton blends. This is not suprising since the number of factors influencing the process shows a great increase and the problem becomes more complex in dyeing of blends. The fundemental factors influencing the process and the new approaches especially for reducing the total process time in disperse/reactive dyeing has been examined in this paper.

Poliesterin alkali ortamda boyanması ile ilgili olarak birçok boyarmadde ve kimyasal madde üreticisi firma çeşitli yöntemler geliştirmiş olmalarına rağmen, özellikle tekrarlanabilirliğin yetersiz olması nedeniyle bu yöntemler yaygınlık kazanamamışlardır. Bu makalede hangi etki faktörlerinin geliştirilen yardımcı kimyasal maddelerle kontrol edilmesi gerektiği ve alkali boyama için dispers boyarmadde seçimi tartışılacaktır. Although processes with accompanying products are offered by various dye and auxilary manufacturers, acceptance of the alkaline dyeing method in practice is still low due to poor reproducibility. In this paper the factors which must be controlled by means of specifically developed auxiliaries in order to ensure the application of these methods and the selection of disperse dyestuffs in alkaline dyeing is discussed.