Search

19. yüzyıl, Osmanlı Devleti için zorunlu bir reform çağıydı. Batılılar karşısında varlığını koruma adına gittiği paradigma değişikliği, devletin ve toplumun tüm katmanlarında bir etki yarattı. Burada Osmanlı Devleti'nin temel hedefi, toplumla arasındaki mesafeyi kendi lehine kısaltmaktı. Öyle ki, daha önce aracı kişi ve kurumlarla yönettiği sınır bölgeleri de bu amaç kapsamındaydı. Dolayısıyla, Osmanlı-İran sınırında yaşayan Hristiyan Nasturî cemaati ile Müslüman/Kürt Caf aşireti, devletin yeni düzendeki yeni muhataplarıydı. Bu tezde, Osmanlı modernleşmesi ve dünyadaki gelişmeler bağlamında sınırdaki iki grubun değişen sosyo-politik yapısını karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Bu bağlamda, tez iki amaç etrafında şekillenmektedir. Birincisi Osmanlı modernleşmesinin teorik çerçevesi ile sınır bölgesinde pratikteki karşılığı arasında farklar olduğunu ortaya koymaktır. Böyle bir sonucun doğmasında Batılı güçler ve İran'ın bölgedeki varlıkları ile yerel güçlerin sosyo-politik tutumları önemli birer faktördü. İkinci amaç ise sınır bölgesinde yaşayan Caf aşireti ile Nasturî cemaatinin üst otoritelerle ilişkilerinde birer pasif uygulayıcıdan ziyade ilişkiye yön veren etkili birer aktif aktör olduklarını vurgulamaktır. Bu aşamada sınır olgusunun ise hem devletlerin hem her iki topluluğun sosyo-politik karar ve tercihlerindeki rolü ayrıca ortaya konmaya çalışılmaktadır. The 19th century was a compulsory era of reform for the Ottoman Empire. The paradigm shift that it underwent to protect its existence against Westerner powers had an impact on all layers of the state and society. The main objective of the Ottoman Empire was to shorten the distance between society and itself in its favor. So much so that the border regions previously managed with intermediary personalites and institutions were also scope fort his aim. Therefore, the Christian Nestorian sect and the Muslim / Kurdish Jaf tribe living on the Ottoman-Iranian border were the new interlocutors of the state in the new order. In this dissertation, Ottoman modernization and developments in the world are examined comparatively to the changing socio-political structure of the two groups on the border. In this context, the dissertation is shaped around two purposes. The first is to reveal the differences between the theoretical framework of Ottoman modernization and its practicality in the border region. The presence of Western powers and Iran in the region and the socio-political attitudes of local powers were important factors in the emergence of such a result. The second aim is to emphasize that the Jaf tribe and the Nestorians living in the border region are effective active actors that direct the relationship rather than passive practitioners in their relations with the upper authorities. At this stage, the role of the border phenomenon in the socio-political decisions and preferences of both states and both communities is also tried to be revealed. 279

Çalışmamız; dün ile yarın arasına inşa edilen köprünün mimarlarından olan, Türk sosyal bilimler alanında özgün bir duruş sergileyen Erol Güngör'ün kültür ile ilgili fikriyatını, modernleşme ve küreselleşme kontekstinde ele almıştır. Teorik kavramlarla ilgili literatür taraması ve Erol Güngör dokümantasyonu eşliğinde gerçekleştirilen bu çalışma, günümüz küreselleşme sürecini; modernleşmenin izdüşümü olarak varsayarak, kültürel bazda değerlendirmiştir.Dünya konjonktürünün ana dümenini elinde bulunduran küreselleşme sürecinin, kültür üzerindeki tesirlerini analiz etmenin kolay olmayacağı malumdur. Dolayısıyla, her toplumu ayrı ayrı var eden kültür skalalarının, bir toplumun mihenk taşını oluşturan milli moralitenin ve değerlerin küreselleşme sürecindeki konumunu; Erol Güngör'ün modernleşme perspektifindeki kültür anlayışı ile yeniden yorumlamanın ehemmiyeti hayli büyük olacaktır. Bu bakımdan, makro düzeyli değişmeler paralelinde kültürü oldukça başarılı bir şekilde çözümleyen Erol Güngör'ün bu yolda bir `kültür münevveri` olarak bize kılavuzluk etmesi, sosyolojik kontekstte büyük önem arz edecektir.Anahtar Sözcükler: Değişim, Erol Güngör, Kültür, Küreselleşme, Modernleşme Our thesis; Erol Gungor's ideas on culture were discussed in the context of modernization and globalization. Because Erol Gungor, one of the architects of the bridge built between yesterday and tomorrow, exhibiting a original stance in the field of Turkish social sciences. This thesis, which was realised with the literature review of theoretical concepts and Erol Gungor documentation, has acknowledge current globalization process assume as a projection of modernization and evaluate on a cultural basis.It is obvious that it will not be easy to analyze the effects of the globalization process, which holds the main rudder of the world conjuncture, on culture. Therefore, it will be significant to reinterpreted of cultural scales that create each society separately, the national morality that constitutes the cornerstone of a society and values in the position of globalization process, with Erol Gungor's understanding of culture in the perspective of modernization. In this respect, the fact that Erol Gungor, who has successfully analyzed culture in parallel with macro-level changes, will guide us as a `cultural intellectual` in this path will be of great importance in sociological context.Keywords: Change, Erol Gungor, Culture, Globalization, Modernization 120

Cumhuriyet'in kurulması ile birlikte Atatürk'ün belirlediği ilkeler çerçevesinde Türk toplumunun modernleşmesi için görsel kültür kanalları bir araç olarak kullanılmıştır. Cumhuriyet'in ilk yıllarında bu araçlar arasında yer alan afiş ve reklamların üretilmesinde en önemli figürlerden biri İhap Hulusi Görey'dir. Bundan dolayı tez çalışmasında İhap Hulusi Görey'in hayatı, eğitimi ve eserlerinin incelenmesine karar verilmiştir. Türlerine göre sınıflandırılan eserlerde kullanılan anlatım dili ve öne çıkan özellikler sanat tarihi açısından incelenmiştir. Eserlerinde kullandığı sanat üslubu tanımlanmaya çalışılmış, resimlerinde uyguladığı teknik, boyama, renk kullanımı, metin kullanımı, figür kullanımı, figürlerindeki duruş ve portre anlayışı, fon kullanımı, kompozisyon anlayışı, cinsiyet yaklaşımı, yerel unsurların katılımı gibi görülen hususlar incelenmiş ve belirtilmiştir. Resim özellikleri incelenir iken toplumun modernleşmesine yaptığı katkı ve ele aldığı kurumlar da dikkate alınarak özen gösterdiği anlatım dili analiz edilmiştir. Bu incelemelerin gerçekleştirilmesi ile birlikte üslubunun oluşum kökenleri sebebiyle Ludwig Hohlwein'in eserleri başta olmak üzere Cumhuriyet dönemi sanatçıları ile mukayese edilmiştir. Cumhuriyet yıllarının ilk çeyreğinde önemli devlet kurumlarının afişlerine hâkim bir sanatçı olan İhap Hulusi'nin toplumun gerçeklerini dışlamayan bir anlayışa sahip olarak kendisini ve Cumhuriyet ideolojisini topluma benimsetmeye özen gösterdiği ele aldığı figür ve konu yorumlamalarında da görülmüştür. After decleration of republic visual cultural channels were used as an item for modernization of Turkish society based on Ataturk's principles. İhap Hulusi Görey's posters and advertisement were one of the most important channels that has been used in the republic's first era. For that reason İhap Hulusi Görey's life, education and works has been decided to be exemined. Narrative language and prominent features used in the works classified acording to their types were exemined in terms of art history. It has been tried to define his artistic style, issues were examined and indicated such as the technique, painting, color usage, text usage, figure usage, posture in the figures and it's portrait conception, usage of funds, composition conception, gender approach, participation of local elements. While his paintings were examined, his contribution to the modernization of society and the institutions that it dealt with have been analyzed taking into consideration the language of expression. With the conduct of these examinations his works was compared with artists of the Republican period especially the works of Ludwig Hohlwein due to the origins of the formation of his style. İhap Hulusi was an artist who had mastered the posters of important state institutions in the first quarter of the republic with an understanding that does not exclude the realities of society and pays attention to adopting himself and the Republican ideology to the society this has been seen in his interpretations of figures and subjects. 290

Bu çalışmada Osmanlı Devletiyle başlayan ve Cumhuriyet'in kuruluşu ile devam eden çağdaş/seküler uygulamalar incelenmiştir. Bu nedenle ilk olarak çağdaşlaşma kavramının tarihsel süreç, içerisinde hangi anlamlarda kullanıldığı detaylı bir şekilde incelendikten sonra, sekülerleşme ile olan ilgisi ve laiklik kavramıyla arasındaki farklara değinilmiştir. Atatürk'ün çağdaşlaşma uygulamaları ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında çağdaşlaşma nasıl anlamlandırıldığı çalışılmış, ardından İsmet İnönü döneminde hangi uygulamalar yapılmıştır ve iki dönem arasındaki farklar nelerdir, bunlara bakılmıştır.Bu tez, giriş ve sonuç bölümleri dışında, dört bölümden meydana gelmektedir. İlk bölümde çağdaşlaşma ve seküler kavramının tarihsel süreci ve laiklik kavramından ayrıldığı yönler ele alınmış ve konuyla ilgili görüşlere yer verilmiştir.İkinci bölümde Osmanlı Devleti'nde çağdaşlaşma/sekülerizm nasıl anlamlandırılmış ve ne gibi uygulamalarla ortaya konulmuştur konusunu anlatılmıştır. Lale Devrinden II. Meşrutiyet'e kadar geçen süre içerisinde çağdaşlaşma bağlamında yaşanan gelişmeler incelenmiş, sürece etki eden padişahlar, devlet adamları ve fikir insanları hakkında incelemeler yapılmıştır.Üçüncü bölümde Atatürk döneminde çağdaşlaşma/sekülerizm nasıl anlamlandırılmış ve ne gibi pratik uygulamalar yaşanmıştır bu işlenmiştir. Bu konuda daha net bir bakış açısı elde edebilmek için Atatürk'ün kişisel özellikleri ele alınmış ve yapılan uygulamalarda bu faktörün önemine değinilmiştir. Atatürk'ün kişiliği, manevi kimliği, ailesi ve yetiştiği kültür ortamı hakkında bilgiler verilmiştir. Atatürk'ün karizmatik lider olarak süreci ve olayları çağdaşlaşma bağlamında nasıl değerlendirildiği anlatılmaya çalışılmıştır.Dördüncü bölümde ise Atatürk'ten sonra Cumhuriyet devrimlerinin koruyucusu ve devam edilmesinden sorumlu görülen İsmet İnönü devrinde çağdaşlaşma/sekülerizm nasıl anlamlandırılmış, pratik uygulamaları neler olmuş, halkın verdiği tepkiler ve bu dönemin Atatürk devri ile arasındaki farklar tartışılmıştır. Konuya yardımcı bir açı kazanmak üzere İsmet İnönü'nün kişiliği ve manevi yaşantısı hakkında bilgiler verilmiştir. İsmet İnönü döneminin Atatürk döneminden ayrılan yönlerine etki eden savaş, siyaset, ekonomi, anlayış ve liderin özellikleri gibi konular üzerinde durulmaya çalışılmıştır. In this study secularism practices which start with the Ottoman State and continue with the establishment of Turkish Republic have been examined. Therefore the differences between secularism and laicism have been described having deeply looked into the changing meanings of secularism in its historical process. The secularism implementations by Ataturk, the founder of Turkish Republic have been studied and how it was interpreted in the first years of the Republic as well. Subsequently a comparative analysis was conducted between two periods the latter of which includes the secularism practices in the period of Ismet Inönü, the second President of Turkish Republic with the title National Chief. Our thesis consists of four parts except from the introduction and the conclusion sections. In the first part the historical process of the concept 'secular' and its distinctive aspects from laicism are dealt with and related views are presented.In the second part how secularism was interpreted in the Ottoman State and which practices were initiated for this purpose are pointed out. The developments, in the context of secularism, from Lale Devri (the Tulip Era) to the Period of II. Mesrutiyet (Second Constitutional Era) are studied as well as the sultans, statesmen and the intellectuals who had influenced the process.The third part concerns how secularism was interpreted in the period of Ataturk and what practical implementations staged were like. In order to gain a clear perspective, Ataturk's personality traits are discussed in the sense of secularism and the significance of this factor in the implementations has been referred. Information about Ataturk's personality, his spiritual personality, family and the environmental culture where he was grown up is shared. As one charismatic leader what evaluations he made, within the context of secularism, about the process and the events are reported.In the fourth part how secularism was interpreted in the period of Ismet Inonu who is considered to be the protector of the Republic revolutions and custodian of their continuation, what practical implementations were brought in, reaction of the public and the differences of the era from Ataturk's are discussed. For the purpose of a secondary perspective Ismet Inonu's personality and his spiritual life are studied. The issues e.g. war, politics, economy, mindset and leader characteristics which make Ismet Inonu's period different from Ataturk's are noted. 145

Modernleşme kavramı dünya tarihini anlamak için anahtar kavramlardan biridir. Osmanlı'daki modernleşme adımları planlı olarak Tanzimat'la atılır ve Meşrutiyet'le devam eder. Fakat edebiyatta ve gündelik hayatta modernleşmenin öznesi olarak kadın yer alır. Yapılan birçok çalışma Tanzimat'ın ve Meşrutiyet'in toplumsal sonuçlarını irdelemiştir. Ancak Osmanlı kadınlarının moderniteyle olan etkileşimleri yeterli seviyede araştırılamamıştır. Osmanlı kadın aydınları on dokuzuncu yüzyıldan itibaren modernleşme hareketlerini kendilerine özgü bir yorumla ifade etmiştir. Yenileşme sürecinde yalnızca bir dinamik ve dönem üzerinden yapılan kadın modernleşme izahatları bütüncül bir bakış için yeterli değildir. Bu çalışma Osmanlı'da Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadın modernleşmesinin edebi, sosyal ve siyasi dinamiklerini ve bu dinamiklerin sürece etkilerini araştırır. Osmanlı kadın modernleşmesine kadın yazarlarıyla yön veren Aile, Hanımlara Mahsus Gazete, Kadın, Kadınlar Dünyası, Türk Kadını gibi dönemin modernleşmesine yön veren kadın dergilerinde dönemin kadınlık fikri ile ilgili makaleleri incelenecektir. Şinasi, Namık Kemal, Şemseddin Sami, Sami Paşazade Sezai, Ahmet Mithat Efendi, Fatma Aliye Hanım gibi, kadınların modernleşmesinde katkıda bulundukları eserlerle dönemin evlilik, kadın, aile gibi belli başlı sosyal konularında da yazılan belli başlı edebi metinler kadın modernleşmesine etkileri perspektifinden çözümlenecektir. Kadın modernleşmesine zemin hazırlayan Tanzimat'ı hazırlayan süreçten kadınlık bahsinin ilk kez bahsedildiği kitap olan Muhaverat-ı Hikemiyye'nin yayımlanmasına kadar geçen süreyi Osmanlı modernleşmesi bölümünde, Muhaverat-ı Hikemiye'nin yayımlandığı tarihten Cumhuriyet'in ilanına kadar geçen süreyi Osmanlı kadın modernleşmesi olarak iki ana bölümde incelenecektir. Osmanlı Kadın modernleşmesini, edebiyatın etkisi, eğitimde yapılan reformların etkisi, kadınların sahibi oldukları yahut yazdıkları gazete ve dergilerin modernleşmeye etkisi Osmanlı kadın modernleşmesinde eğitim, aile, edebiyat, basın, çalışma The concept of modernization is one of the key concepts to understand world history. The steps of modernization in the Ottoman are taken during the Tanzimat and continued by the Constitutional Monarchy. But in literature and everyday life, women are the subject of modernization. Many studies have examined the social consequences of Tanzimat and Constitutional period. However, the interactions of Ottoman women with modernity have not been examined on an adequate level. Ottoman women intellectuals, who were following up the modernization movements simultaneously with the rest of the world, had interpreted modernization in their own unique way. It is therefore essential to examine the important changes of this important century from the aspect of women's world. The interaction between modernization of women and this modern women's giving direction to that era, requires reviewing. Explaining the women's modernization during the reform process by focusing either on just a single variable or a specific period does not present a holistic view. This study investigates the literary, social and political variables of women's modernization from the Tanzimat in the Ottoman Empire to the Republic period as well as the effects of these variables on the process. It examines the women's modernization in four major topics; the influence of literature, the effect of reforms in education, the effect of the newspapers and magazines, in which women are either proprietors or writers, on modernization and the Ottoman women's movement initiated by women. Ottoman women's modernization has developed under these four variables and has demonstrated the greatest changes in these four variables. This work covers the period from the Tanzimat to the declaration of the Republic and tries to explain with examples, the Ottoman women's steps of 'modernization' in these variables. 188

Çalışmamızda Hasan Tevfik Efendi'nin 1868 yılında yayımlanan Hayâlât-ı Dil adlı eserinin transkripsiyonu yapılmış ve eser, şekil ve muhteva özellikleri bakımından incelenmiştir. Tanzimat Dönemi'nde yazılmış olan eser, dönem özellikleri göz önünde bulundurularak ele alınmıştır. Bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin konusu ve amacı, çalışmanın yöntemi, eser ve eserin yazıldığı dönem incelenmiştir. Birinci bölümde yazarın hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölüm eserin şekil ve muhteva özelliklerini içermektedir. Üçüncü bölümde ise çeviri yazı işaretleri ve transkripsiyonlu metin yer almaktadır. Çalışmanın sonuna metnin tesisinde takip edilen yol, bütün bu çalışmanın neticesinde ortaya çıkan sonuç, çalışma sırasında yararlanılan kaynaklar ve tıpkıbasım eklenmiştir.Anahtar Kelimeler: Hasan Tevfik, Tanzimat Dönemi, Geçiş Eseri, Modernleşme, Eleştirel Yaklaşım, Alegori. In our study, Hasan Tevfik Efendi's work named Hayâlât-ı Dil, which was published in 1868, was transcribed and the work was examined in terms of shape and content features. The work which was written in Tanzimat Period was handled by taking into consideration the features of the period. This work consists of introduction and three parts. In the introduction part, the subject and the objective of the thesis, its method, the work and the period in which the work was written were examined. In the first part, the information about the writer's life and his works was given. The second part consists of the work's shape and content features. In the third part, translation text marks and the transcribed text take place. At the end of the study, the way followed in the setting up the text, the result that revealed from all this study, the sources benefitted from during the study and facsimile were added. Key Words: Hasan Tevfik, Tanzimat Period, Transition Work, Modernization, Critical Approach, Allegory. 181

Afganistan ve Afgan kadınının mücadelesi her zaman ilgi görmüştür. Lakin feminist uluslararası ilişkiler yaklaşımı akademik disipline çok yakın zamanda dahil olmuştur. Feminist uluslararası ilişkiler yaklaşımının savunduğu ilkelerin uluslararası sistem içerisinde sınanmasına en uygun alanlardan birisi tarihi istilalar, işgaller ve hak ihlalleri ile dolu olan Afganistan'dır. Bu çalışmada köklü Afganistan tarihi içerisinde Afgan kadınının dönüşümü, yaşadıkları, modernleşme serüvenindeki var olma çabası, azmi, cesaretiyle toplumun her alanına dahil olma isteği ve hak kazanım sürecinde yaşadıkları ve toplumsal cinsiyet rolleri ile olan mücadelesi feminist uluslararası ilişkiler yaklaşımı temel ilkeleri ile tetkik edilmeye çalışılacaktır. Çalışma aynı zamanda insani müdahale kavramı, Afganistan'daki izdüşümlerini, vadettiklerini ve kendinden önceki dönemli ile kıyasını ve 2001 Afganistan müdahalesi sonrasında ve öncesinde Afgan kadınının sosyal, politik, kamusal, ekonomik hayattaki yerinin incelenmesini kapsamaktadır. Ayrıca çalışmada genel olarak Afgan kadınlarının tümü özel olarak da farklı alanlarda mücadeleye dahil olan aktivist Afgan kadınların başarılarına yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Afganistan, Kadın, Feminist Uluslararası İlişkiler Teorisi, Modernleşme, Cinsiyet Çalışmaları The struggle of Afghanistan and Afghan women have always attracted attention. However, the feminist international relations approach has been included in the academic discipline recently. One of the most suitable areas for testing the principles advocated by the feminist international relations approach within the international system is Afghanistan, which is full of historical invasions, occupations and violations of rights. In this study, we will try to analyze the transformation of Afghan women, their desire to be present in the adventure of modernization, their determination, courage and desire to be involved in every area of society, their struggle with gender roles and their feminist international relations approach. The study also includes the concept of humanitarian intervention, its projections in Afghanistan, what it promises and its differences with the period before it used, and the place of Afghan women in social, political, public and economic life before and after the 2001 Afghanistan intervention. In addition, the achievements of the Afghan women who are involved in the struggle in different areas, in particular, all of the Afghan women in general are included in this study.Keywords: Afghanistan, Woman, Feminist IR Theory, Modernization, Gender Studies 132

19. yüzyılda yaşamış yazar Nikolay Leskov'un eserleri ve düşünceleri üzerinden dönemin toplumunu, kültürünü, ideolojisini ve politik cerayanlarını içermektedir. Bu çalışmada Nikolay Leskov'un, yaşadığı dönemde tahtta bulunan çarlar, siyasi düşünceler, felsefeler ve akımlarla ilgili görüşleri incelenmekte ve 19. yüzyıl Rusya'sında ortaya çıkan nihilizm akımı ve Batıcılık ve Slavcılık düşünceleri karşısındaki konumu tartışılmaktadır.Gazetecilik kariyeriyle birlikte edebiyata giren Leskov eserlerinde dönemin toplumunu resmetmektedir. Eserlerine yansıyan bu karakterler ile 19. yüzyılın Rus insan tipolojisi hakkında bilgi edinebilmekteyiz. İlk bölümde yazarın yaşamış olduğu çağı, ikinci bölümde yazarın hayatını ve son bölümde ise iki klasik eseri incelenmektedir. Mtsenskli Lady Macbeth eseriyle Leskov 19. yüzyılda gündeme gelen kadın sorununu, Mühürlü Melek eseriyle ise minyatür devletler halinde yaşayan Kadim Müminler topluluğunu anlatmaktadır. Her iki eserde, dönemi idrak edebilmemize olanak sağlaması açısından mühimdir.Anahtar Sözcükler: Leskov, Edebiyat, İdeoloji, Rusya, Batıcılar, Slavseverler It is includes the society, culture, ideology and political movements of the period through the works and thoughts of the writer Nikolai Leskov who lived in the 19th century. In this study, the views of Nikolai Leskov about the tsars on the throne, political thoughts, philosophies and movements are examined and his position against the ideas of Westernizers and Slavophiles and nihilism movement that appearing in 19th century Russia are discussed.Leskov, who entered literature with his journalism career, depicts the society of the period in his works. With these characters reflected in his works, we can learn about Russian human typology of the 19th century. In the first part, the era of the author, in the second part, the life of the author and in the last part, his two classical works are examined. With the work of Lady Macbeth from Mtsensk District, Leskov describes the women issue that emerged in the 19th century, and with the work The Sealed Angel, the author describes the Old Believers community living in miniature states. Both works are important in terms of allowing us to understand the period.Keywords: Leskov, Literature, Ideology, Russia, Westernizers, Slavophiles 139

Bu çalışmada yakın bir tarihe kadar Türk Silahlı Kuvvetlerinin ayrılmaz bir parçası olarak adlandırılan Jandarma Genel Komutanlığının modernizasyon süreci ve bürokratik yapısı incelenmektedir. İncelemenin temel dayanağını Alman Sosyolog Max Weber tarafından formülize edilen bürokrasi kuramları oluşturmaktadır. Jandarma Genel Komutanlığı bürokrasisinin incelenmesine paralel olarak Weberyan bürokrasi kuramları da ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde bürokrasiyle ilgili tanımlamalar yapıldıktan sonra, ikinci bölümde Türk Silahlı Kuvvetleri ve onu oluşturan unsurların tarihçesi, teşkilat ve personel yapısı üzerinde inceleme yapılmıştır. Daha sonra Jandarma Genel Komutanlığı'nın tarihçesi ve bürokratik yapısı üzerinde ayrıntılı bir biçimde durulmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde çerçevesi belirlenen Weberyan bürokrasi kuramları eşliğinde, askeri bürokrasinin yasal dayanakları, teşkilat ve personel yapısı, ulusal ve uluslararası alandaki faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Analiz bölümünde ise Jandarma Genel Komutanlığı bürokrasisinin yapısal ve işlevsel analizi üzerinde durulmuştur. Yeni bir yapılanma sürecine giren Türk Silahlı Kuvvetleri ve Jandarma Genel Komutanlığının bürokratik yapısını inceleyen bu çalışmanın literatüre önemli katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.Anahtar Kelimeler: Max Weber, Bürokrasi, Askeri Bürokrasi, Modernizasyon, Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı. In this study, the modernization process and bureaucratic structure of the Gendarmerie General Command, which had been considered as an integral part of the Turkish Armed Forces until recently, is examined. The basis of the study is the bureaucracy therios formulated by German Sociologist Max Weber. Parallel to the analysis of the bureaucracy of the Gendarmerie General Command, the theories of Weberian bureaucracy were examind in detail. In the first part of the study, the concepts breaucracy, in the second part, the history of the Turkish Armed Forces and the components of it are examined. Then the history and bureaucracy and bureaucratic structure of the Gendarmerie General Command were elaborated. In the first chapter of the study, the legal basis of the military bureaucracy, the organization and personnel structure and the activities in the national and international fields were discussed with the help of Weberian bureaucracy theory. In the analysis section, structural and functional analysis of the bureaucracy of the Gendarmerie General Command is emphasized. This study, which examines the bureaucratic structure of the Turkish Armed Forces and Gendarmerie General Command undergoing a new structuring process, is considered to contribute to the literature.Keywords: Max Weber, Bureaucracy, Military Bureaucracy, The Modernization, Turkish Armed Forces, Gendarmerie General Command. 124

Mehmet Emin Rauf Paşa, the state man who witnessed the reign of the pro-innovation Sultans such as Selim III, Mahmud II and Abdülmecid, is the subject of our thesis. In the 19th century, Mehmet Emin Rauf Paşa, who preferred civil bureaucrats instead of military bureaucrats because of the fact that they had come out of pen, needed cadres to implement the reforms of Babali. Mahmud II, planning to rebuild the centre’s sovereignty over the provinces by eliminating the focus of power in the provinces so that reforms can be placed on a solid ground. Rauf Paşa, supported Mahmud II in his decisions. Rauf Paşa, worked with Mustafa Reşid Paşa for the implementation of bureaucratic reforms that prepared the institutional transformation that would rise above the Tanzimat which was near the death of Mahmud II. Rauf Paşa, after the announcement of the Tanzimat, has been focused on carrying out military and financial reforms that will ensure the continuation of the Empire by taking a stand for innovations in an ever-increasing innovative-traditionalist conflict. Therefore, the life of Rauf Paşa, who had been in the Ottoman Empire for 15 years, was very important because of his efforts both to understand the political balances of his life and to clarify his ages dark points. Rauf Paşa, witnessed the removal of the Janissary during his long civil service life, the establishment of the Asakir-i Mansure and the uprising of the Egyptian governor who became an international problem shortly after his departure. The portrait of the Ottoman statesman who found his expression in Rauf Paşa’s personality was built on the union of two times, both before and after the Tanzimat. However, this union did not lead to a conflict in the political life of Rauf Paşa and managed to maintain its existence from the conflict together. KABUL VE ONAY……………………………………………………………………..i YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI………………………...ii ETİK BEYAN………………………………………………………………………….iii TEŞEKKÜR…………………………………………………………………………...iv ÖZET…………………………………………………………………………………...v ABSTRACT…………………………………………………………………………...vi İÇİNDEKİLER………………………………………………………………………..vii KISALTMALAR DİZİNİ……………………………………………………………….x ÖNSÖZ………………………………………………………………………………..xii GİRİŞ…………………………………………………………………………………...1 1. BÖLÜM: MEHMET EMİN RAUF PAŞA’NIN SİYASET SAHNESİNE ÇIKIŞI…………………………………………………………………………………..8 1.1. BİR YÜKSELİŞ ÖYKÜSÜ: KATİPLİKTEN SADARETE RAUF PAŞA’NIN HAYATI…………………………………………………………….8 1.2. İKİ İSYAN ARASINDA BİR SADRAZAM: MİLOŞ VE TUZCUOĞLU MESELELERİ………………………………………………………………….18 1.3. BAB-I ALİ’DE İLK ÇATIŞMA: TEPEDELENLİ MESELESİ VE RAUF PAŞA’NIN HALET EFENDİ İLE İMTİHANI………………………………...41 1.4. SADARETTEN SÜRGÜNE: SAKIZ’DA BİR HAYAT………………..51 2. BÖLÜM: MEHMET EMİN RAUF PAŞA’NIN VALİLİKLERİ VE MUTASARRIFLIKLARI……………………………………………………………..57 2.1. TEKE VE HAMİD MUTASARRIFLIĞI (11 Mart 1819-16 Ocak 1821)……………………………………………………………………………57 2.2. DİYARBEKİR VALİLİĞİ (16 Ocak 1821-3 Temmuz 1822)…………71 2.3. ERZURUM VALİLİĞİ VE ŞARK SERASKERLİĞİ (1 Kasım 1821-27 Şubat 1825)……………………………………………………………………75 2.4. KASTAMONU MUTASARRIFLIĞI (27 Şubat 1825-30 Ağustos 1827)…………………………………………………………………………..104 2.5. HALEP VALİLİĞİ (30 Ağustos 1827-1 Ekim 1828)………………..117 2.6. ŞAM VALİLİĞİ (1 Ekim 1828-19 Temmuz 1831)…………………..137 2.7. KARAHİSAR-I SAHİP VE MENTEŞE MUTASARRIFLIĞI (12 Kasım 1831- 8 Ağustos 1832)……………………………………………………...160 2.8. ANADOLU VALİLİĞİ VE ORDU KAYMAKAMLIĞI (8 Ağustos 1832-18 Şubat 1833)……………………………………………………………….164 3. BÖLÜM: MEHMET EMİN RAUF PAŞA’NIN İSTANBUL’A DÖNÜŞÜ VE SİYASİ MESELELER………………………………………………………………184 3.1. İÇ VE DIŞ SİYASETİN KESİŞME NOKTASI: MISIR……………….184 3.2. SIRBİSTAN’DA HAKİMİYET MÜCADELESİ………………………..199 3.3. YUNAN TAZMİNATINDAN BORÇ ARAYIŞINA: RAUF PAŞA VE ROTHSCHILDLER…………………………………………………………...211 4. BÖLÜM: MEHMET EMİN RAUF PAŞA VE TANZİMAT……………………220 4.1. SİYASETTE DENGE ARAYIŞLARI VE BÜROKRATİK REFORM.220 4.2. VERGİ REFORMU VE TEPKİLER …………………………………...237 4.3. ORDUDA NEFER ARAYIŞINA PRAGMATİK BİR YAKLAŞIM: REDİFLER…………………………………………………………………….249 4.4. AVRUPA UYUMU KARŞISINDA GELENEĞİN SAVUNUSU……..258 4.5. SİYASETTE SON PERDE: SADARETTEN MECLİS-İ ALİYE’YE..276 5. BÖLÜM: BİR PAŞANIN PORTRESİ: MEHMET EMİN RAUF……………..280 5.1. KİŞİLİĞİ…………………………………………………………………..280 5.2. SERVETİ, KAPI HALKI VE HAYIR ESERLERİ……………………..289 5.3. VEFATI VE BORÇLARI………………………………………………..291 SONUÇ………………………………………………………………………………294 KAYNAKÇA………………………………………………………………………...299 EK 1. Mehmet Emin Rauf Paşa’nın resmi…………………………………….325 EK 2. Mehmet Emin Rauf Paşa’nın ailesine ait resim………………………326 EK 3. Mehmet Emin Rauf Paşa’nın ailesine ait 23 Aralık 1971 tarihli Milliyet gazetesinde yayımlanan vefat ilanı…………………………………………….327 EK 4. Mehmet Emin Rauf Paşa’nın ailesine ait 15 Mayıs 2004 tarihli Hürriyet gazetesinde yayımlanan vefat ilanı…………………………………328 EK 5. Rauf Paşa’nın Sadaretine dair tevarîh-i manzume…………………..329 EK 6. Sadaret makamının Başvekalet’e çevrildiğine dair hatt-ı hümayun……………………………………………………………………………332 EK 7. Mehmet Emin Rauf Paşa’nın sadarete geldiğine dair hatt-ı hümayun……………………………………………………………………………334 EK 8. Tez Çalışması Orijinallik Raporu………….…………………………….337 EK 9. Tez Çalışması Etik Komisyon Muafiyeti Formu…….……………......338 III. Selim, II. Mahmud ve Abdülmecid gibi yenilik yanlısı padişahların saltanatlarını görmüş olan devlet adamı Mehmet Emin Rauf Paşa, bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nda büyük değişimlerin yaşandığı bir zamanda, toplamda on beş yıla yaklaşan sadaretlerini ve yine on beş yılı bulan taşra yöneticiliklerini göz önüne aldığımızda Rauf Paşa’nın biyografisi, devre ait siyasetin nasıl şekillendiğini anlamamıza yapacağı katkılar sebebiyle önemlidir. Nitekim Rauf Paşa, Anadolu’daki ve Suriye’deki memuriyetleri sırasında Osmanlı-İran savaşlarına Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılışına, Asakir-i Mansure’nin kuruluşuna ve çıkışından kısa bir süre sonra uluslararası soruna dönüşmüş olan Mısır valisinin isyanına tanıklık etmiştir. Kalem terbiyesi almış olması sayesinde Rauf Paşa, XIX. yüzyılda, Babıali’nin reformları uygulayacak kadrolara ihtiyaç duyduğu bir dönemde seyfiye kökenli bürokratlar yerine kalemiye kökenli bürokratları tercih eden II. Mahmud’a uzun yıllar sadrazamlık yapmış ve onun ilk Başvekil’i olmuştur. Rauf Paşa, ülkede reformların sağlam bir zemine oturması için merkezin eyaletler üzerindeki egemenliğini yeniden tesis etmek amacıyla, taşradaki güç odaklarını ortadan kaldırmayı planlayan II. Mahmud’un siyasi merkeziyetçilik projesini desteklemiştir. Rauf Paşa, II. Mahmud’un vefatına yakın Tanzimat’ın üzerinde yükseleceği kurumsal dönüşümü mümkün kılacak bürokratik reformların hazırlanmasında Mustafa Reşid Paşa ile birlikte çalışarak, yönetimde modernleşmenin önünü açan devlet adamları arasında yer almıştır. Tanzimat’ın ilanından sonraki sadaretlerinde de çizgisini koruyan Rauf Paşa, yenilik yanlılarıyla muhafazakârlar arasında yaşanan mücadelede yeniliklerden yana tavır alarak, imparatorluğun devamını sağlayacak askeri ve mali reformların gerçekleştirilmesinde önemli roller üstlenmiştir. Dolayısıyla Rauf Paşa’nın kişiliğinde karşılığını bulan Osmanlı devlet adamı kimliği Tanzimat öncesi ve sonrası olmak üzere iki zamanın birlikteliği üzerine inşa edilmiş; ancak bu birliktelik Rauf Paşa’nın siyasi hayatında ikiliğe yol açmamış ve çatışmadan varlığını birarada sürdürmeyi başarmıştır.

Güney Kore'nin genç bir ulus devlet olarak 20. yüzyılın ikinci yarısında kat ettiği yol Anglosakson literatürde `Han Mucizesi` olarak adlandırılmış, Batı-dışı toplumlara `gelenekçi modernleşme` modeli olarak sunulmuştur. Önce ithal ikâmeci üretimle, ardından da ihracat odaklı ağır sanayi hamlesiyle kalkınma konusunda çok kısa sürede bir mucize yarattığı düşünülen Güney Kore'nin bu başarısı indirgemeci bir tavırla Amerikan yardımlarına bağlanır ve kat ettiği yolun Güneydoğu Asya'daki diğer modernleşme hikâyelerine benzediği düşünülür. Güney Kore'nin yakaladığı demokratik olgunluk da, kalkınma hamlesinin ülkenin refah seviyesini getirdiği noktanın doğal sonucu olarak görülür. Ne var ki, Güney Kore'nin modernleşme hikâyesini Güneydoğu Asya'daki komşularının deneyimlerinden ayıran önemli bir yönü vardır: Hristiyanlaşma, özellikle de Protestanlaşma. Protestanlık, diğer Güneydoğu Asya ülkelerinde yakalayamadığı başarıyı, yarımadaya daha önce giren Katoliklerin başarısızlığından ders alarak ve başarısıyla kendisine model teşkil eden bir senkretik din sayesinde, Doğu Öğretisi ya da Semâvî Yol dini sayesinde, Güney Kore'de yakalar. Sözkonusu senkretik modelin, Güney Kore'nin kalkınma ve demokratikleşme süreçlerine de önemli etkisi olmuştur. İşbu mütevazı tez çalışması, tarihsel sosyolojinin imkânlarından yararlanarak, Güney Kore'nin modernleşme deneyimini özel kılan bu örüntüyü ortaya koymayı amaçlamıştır. The road South Korea as a young nation-state took, the distance she covered on the way to modernization during the second half of the 20th century, is referred as `the miracle on the Han` in the Anglo-Saxon literature and presented as a model of `traditionalist modernization` to the non-Western societies. The success South Korea attained, especially in terms of development, is often accepted as the direct result of the US aid programs and regarded as similar to the other Southeast Asia countries' experiences. And the level of democratic maturity that South Korea achieved is seen as a natural consequence of the wealth created during the process of industrial development. However, this reductionist attitude may seem valid, there is something that makes South Korea's story of modernization unique: Christianization―in particular, Protestantization. Protestantism attained a success in Korea that it could not achieve in other Southeast Asia countries by deriving lessons from the mistakes of Catholicism that entered earlier to the peninsula and by taking a syncretic religion (namely, `Eastern Learning` or the `Heavenly Way`) with huge success of massification in Korea as a model. The syncretic model in question had an important impact on South Korea's development and democratization as well. The goal of this humble study has been to detect this pattern that makes South Korean experience of modernization unique by benefiting from the opportunities that historical sociology bids. 153

Günümüzde `Batılılaşma, Avrupalılaşma, çağdaşlaşma` anlamlarında kullanılan `modern` kelimesi Batı'da daha geniş kavramları da çağrıştırmaktadır. Bunlara örnek olarak teknolojik gelişmeler, kentleşme, yeni tüketim alışkanlıkları, sınıfsal farklılıkların oluşması ve kapitalist düzene geçilmesi gösterilebilir. Batı'da tüm bu gelişmelere paralel olarak tezahür eden modernlik, matbaanın ve baskı makinelerinin de icadıyla birlikte, bilginin ve sanatın toplumsallaşmasının başlıca nedenlerinden biridir. Bu toplumsallık aynı zamanda Batı'da modern sanatın ve grafik sanatının da doğuşunda önemli bir rol oynamıştır. Tanzimat, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde kendi modernliğini üretemeyen Türkiye'de ise özgün bir grafik tasarım sanatının doğuşundan bahsetmek pek mümkün görünmemektedir. Çalışmada Batı modernliğinin ekonomik, siyasi ve toplumsal özellikleri, modernliğin temel unsuru olan kapitalizmin doğuşu ve gelişimi, bununla birlikte burjuva sınıfının oluşumuna değinilmiştir. Rönesans, Reform ve Aydınlanma gibi kültürel faaliyetlerin yanı sıra Sanayi Devrimi gibi teknolojik icatları da tecrübe edemeyen Osmanlı Devleti'nde modernleşme ihtiyacının nasıl doğduğu, üç yüz yıllık gecikmeyle gelen matbaanın gelişim aşamaları incelenmiştir. Meşrutiyet, Tanzimat ve Cumhuriyet sürecinde modernleşme gereksinimleri ele alınmış, Batı toplum düzeni ile Doğu toplum düzeni arasındaki temel farklılıklardan dolayı modernleşme projesinde birtakım sorunları da beraberinde getirdiği vurgulanmıştır. Çalışmanın temel hedefi, Osmanlı Devleti'nin son döneminden erken Cumhuriyet dönemine kadar uygulanan modernleşme politikalarının, grafik tasarımlarına biçimsel ve içeriksel olarak yansımalarını analiz etmektir. Türkiye'de modern bir toplumun inşası için oluşturulan sanayileşme, kapitalist düzen ve burjuvazi gibi kavramların toplumsal bir talepten değil, devlet politikalarıyla uygulanmaya çalışıldığına dikkat çekilmiştir. Doküman analizi yöntemiyle incelenen Meşrutiyet Dönemi gazete ilanları ve dergileri; Cumhuriyet dönemi afişleri, kitap kapakları ve karikatürleri aracılığıyla grafik tasarımının Türk modernleşme projesinde ve toplumsal dönüşümde etkili bir medyum olarak kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Modernite, Osmanlı Modernleşmesi, Cumhuriyet Modernleşmesi, Grafik Tasarımı In the Western world, the term `modern` that is used today to describe `Westernization, Europeanization and Modernization` refers to a wider range of concepts. Some of these concepts are technological improvements, urbanization, new consumption habits, ideologies, formation of class differences and building a capitalist system. In the Western world, in addition to the invention of the printing technology, the modernity that arises in parallel with these developments is one of the main causes of the socialization of information and art. This socialization also played an important role in the birth of the modern art and the graphic art in the West. On the other hand, Turkey, which could not create its own modernity during the Ottoman Reformation period, the Constitutional Monarchy period and the Republic period, did not experience the birth of its own authentic graphic design. In this study, the economical, political and social aspects of the western modernity, the birth and the development of the capitalism which is the fundamental element of modernism and the formation of bourgeoisie are addressed. The emergence of the need for modernization and the development steps of the printing technology in the Ottoman Empire that could not experience the cultural movements such as the Renaissance, Reforms and the Enlightenment and technological improvements such as the Industrial Revolution are examined. The requirements for the modernization during the Ottoman Reformation period, the Constitutional Monarchy period and the Republic period are analyzed and it is emphasized that the fundamental differences between the western culture and the eastern culture caused several problems on the road to the modernization. The primary aim of this study is to analyze the stylistic and contextual effects of the modernization policies implemented between the late Ottoman period and the early Republic period on the graphic design. A special attention is drawn to the fact that the concepts such as industrialization, capitalist system and bourgeoisie that aimed for the creation of a modern society did not stem from public demand but from government policies. With this study, as a result of the analysis of the newspaper ads and magazines from the Constitutional Monarchy period, posters, book covers and caricatures from the Republic period, it is concluded that the graphic design played an active role in the modernization project and social transformation of Turkey.Key Words: modernization, Ottoman Reformation, Republic Modernization, Graphic Design. 101

Bu tezin amacı, Türkiye‟de Cumhuriyet‟in erken döneminde (1923‟lerden1940‟lara kadar) laikleĢme ve modernleĢme reformlarına öncülük eden ve1940‟ların sonlarına kadar otoriter bir rejim bağlamında hayata geçirilen Kemalist`devlet feminizmi`nin niteliğini, amaçlarını ve yankılarını analiz etmektir.Feminist ya da feminizm yanlısı öncü milliyetçi-modernleĢmeci kadınların devletve ulus oluĢturma süreçleri bağlamındaki erkek egemen devletin eĢitlikçi reformpolitikaları karĢısındaki duruĢunu inceleyerek, Osmanlı-Türk modernleĢmesiarasındaki sürekliliği vurgular. Bu çalıĢma özellikle, Cumhuriyet‟in milliyetçi-toplumsal ideallerine ve aynı zamanda kadınların haklarına bağlı olan çağın kadınaktivistleri için yaratılan bir ikilemin etkisine odaklanmaktadır. Bu amaçla,dönemin önde gelen kadın aktivistlerden Nezihe Muhiddin ve Halide Edip‟inkadınlar için özgürleĢtirici ideallerini ve söylemlerini de analiz ederek erkenCumhuriyet dönemindeki eĢitlik reformlarının eleĢtirel incelemesine katkıdabulunmayı amaçlamaktadır. Her iki kadın da Kemalist devrime bağlıyken vefeminist idealleri sürdürürken, otoriter rejim tarafından susturulmuĢ ve bu ikilemiyaĢamıĢlardır. The objective of this thesis study is to analyze the nature, objectives and therepercussions of `state feminism` which pioneered the secularization andmodernization reforms during the early Republican period in Turkey (from 1923sto the 1940s) and implemented in the context of an authoritarian regime until thelate 1940s. It emphasizes the continuity between Ottoman-Turkish modernizationand the Republican transformation of women‟s rights by inquiring into the standsof nationalist and feminist modernizing women pioneers vis-à-vis egalitarianreform policies of the male-dominated state in the context of state and nation-building processes. This study especially focuses on the impact of a dilemmacreated for the women activists of the era, who were committed to the nationalist-collectivist ideals of the Republic as well as to the women‟s rights. To this end, itaims to contribute to the critical examination of the egalitarian reforms of theearly Republican era by analyzing the emancipatory ideals and discourses of theprominent women activists, Nezihe Muhiddin and Halide Edip. While bothwomen were committed to the Kemalist revolution and held feminist ideals, bothwere silenced by the authoritarian regime and experienced this dilemma. 162

1848 İhtilali'nden sonra I. Ferdinand'ın yerine imparator olan Jozeph'in, Avusturya ve Macaristan'ı tek devlet olarak birleştireceğini açıklaması üzerine, Kossuth 1849'da Macaristan'ın Avusturya'dan ayrılarak bağımsızlığını kurduğunu açıklamıştır. Avusturya'ya yardıma gelen Rus orduları karşısında mağlup olan Kossuth ve yandaşları ülkelerini terk ederek çeşitli Avrupa ülkelerine ve Osmanlı Devleti'ne sığınmak durumunda kalmışlardır. Sultan Abdülmecid, Kossuth ve diğer Macar mültecilerini Avusturya'ya teslim etmeyerek Osmanlı devlet kademelerinde istihdam etmiştir. Osmanlı Devleti'ne iltica etmiş bulunan şahıslardan biri de Konstanty Borzecki'dir. Leh asilzadelerinden olan bu zat Müslüman olarak Mustafa Celâleddin Paşa adıyla uzun yıllar Osmanlı ordusunda görev yapmıştır. Harp Mirlivası Ömer Paşa'nın kızı Saffet Hanım ile evlenmiş, bu evlilikten Hasan Enver (Ferik Hasan Enver Paşa) ve Ali Seyfi adında iki oğlu olmuştur. Osmanlı Devleti'nin Rusya ile yaptığı muharebelerde etkin rol oynamış olan Mustafa Celâleddin Paşa, 10 Ekim 1876 yılında Karadağ'da şehit düşmüştür. Askerlik mesleği esnasında Osmanlı Devleti'nin kurumlarının aksayan yönlerini konu edinen yazılarını çeşitli gazetelerde yayımlamıştır. Basiret gazetesinin yayın kurulunda yer alarak bu gazetenin Prusya-Fransa Savaşı'nda Prusya'yı desteklemesini sağlamıştır. Mustafa Celâleddin Paşa'nın Türk modernleşmesine belki de en mühim katkısı, 1869 yılında Courrier d'Orient gazetesi matbaasında basılan ve Sultan Abdülaziz'e ithaf edilen Les Turcs Anciens et Modernes adlı eseri kaleme almasıdır. Turo-Aryanizm fikrini ortaya atarak Türklerle Avrupalıların aynı kültür kökeninden geldiklerini iddia eden eser, özellikle Türkçü çevrelerde büyük yankı uyandırmıştır. Bu tez ile Mustafa Celâleddin Paşa'nın şahsî ve askerî kişiliği bütün yönleriyle incelenerek Osmanlı modernleşmesindeki yeri tespit edilmiş olacaktır. Konunun kaynaklarını Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Genel Kurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt ve Denetleme Başkanlığı Arşivi, Polonya kaynaklı veriler ve dönemin Osmanlı basın organları teşkil edecektir. Mustafa Celâleddin Paşa'nın bilimsel çalışmaları ve Türk düşünce alanına katkıları tespit edilirken, Les Turcs Anciens et Modernes adlı eserinden, Osmanlı İran sınırında kurmuş olduğu müstahkem mevki modeli incelenirken de Paşa'nın not defterinden ve dönemin hatıralarından faydalanılacaktır.Anahtar Kelimeler: Mustafa Celâleddin Paşa, Osmanlı Modernleşmesi, Lehistan, Eski ve Modern Türkler, Turo-Aryanizm Following the 1848 Revolution, Kossuth declared in 1849 that Hungary threw away Austria and constituted independence when Jozeph, who became Emperor instead of Ferdinand I, declared that he would join Austria and Hungary as one state. Kossuth and his compatriots, who had been defeated against the Russian armies who helped Austria, had to abandon their countries and take shelter in various European countries and the Ottoman State. Sultan Abdulmecid did not deliver Kossuth and other Hungarian refugees to Austria and employed them in the Ottoman state. Konstanty Borzecki is one of the people who asylumed by the Ottoman State. This person, who was one of the Polish nobles, served as a Muslim in the name of Mustafa Celâleddin Pasha for many years in the Ottoman army. He was married to Saffet Hanım, the daughter of the War Brigadier Ömer Pasha, and from this marriage, he had two sons named Hasan Enver (Ferik Hasan Enver Pasha) and Ali Seyfi. Mustafa Celâleddin Pasha, who played an active role in the battles of the Ottoman Empire with Russia, became a martyr in Montenegro on October 10, 1876. During his career in military service, he published articles in various newspapers that addressed the halting aspects of the institutions of the Ottoman State. He took part in the editorial board of the journal Basiret and ensured the journal to support Prussia in the Prussian-French War. Perhaps the most important contribution of Mustafa Celâleddin Pasha to the Turkish modernization is to have his work entitled Les Turcs Anciens et Modernes, which was published in the printing press of the journal Courrier d'Orient in 1869 and dedicated to Sultan Abdülaziz. The work, which claimed that the Turks and Europeans came from the same cultural background by claiming the idea of Turo-Aryanism, caused great repercussions especially in the Turkist circles. With this thesis, the private and military personality of Mustafa Celaleddin Pasha will be examined in all aspects and his place in the Ottoman modernization will be determined. The sources of the matter will be the Prime Ministry Ottoman Archive, General Staff Military History and Strategic Study and Research Archives, Polish data and the Ottoman press organs of the period. While Mustafa Celâleddin Pasha's scientific studies and contributions to the field of Turkish thought are being determined, his work Les Turcs Anciens et Modernes will be utilized, and while the stronghold model he established on the Ottoman Iran border is being studied, Pasha's notebook and memories of the period will be used.Key Words: Mustafa Celâleddin Paşa, Ottoman Modernization, Poland, Old and Modern Turks, Turo-Aryanism 113

TANZANYA'DA MODERNLEŞME VE UJAMAA'NIN KÖYLEŞME POLİTİKASIUjamaa, dayanışma ya da aile içi bir toplulukta yaşamak anlamına gelen Svahilice bir kelimedir. Ujamaa'nın bir terim olarak kullanılması, 1967'de daha çok politik yönleriyle popülerlik kazandı. Bağımsızlıktan kısa bir süre sonra, ilk Tanzanya Cumhurbaşkanı Julius Nyerere, Ujamaa politikasını Tanzanyalıları birlikte yaşamaya ve birlikte çalışmaya teşvik etme aracı olarak ilan etti. Ayrıca, Ujamaa politikası, sömürgecilik sırasında kaybedilen geleneksel Afrika kültürlerini restore etmeyi amaçlayan Afrika kıtasında görülen sosyalizm türleri arasında yer almaktadır.Sosyo-ekonomik refahı artırmak için hükümet, Ujamaa politikası adı altında farklı alt politikalar uygulamaya koydu. Bu politikalar kamulaştırmayı arttırmayı, köylüleşmeyi ve köye dair imkânları yüceltmeyi ve kişilere özgüven eğitimini içermektedir. Ujamaa politikası köylerde yaşayan çok sayıda Tanzanyalı nedeniyle kırsal alanların gelişmesine dayanan bir politikadır. Ekonomik ve sosyal refahı geliştirmek için kullanılan birçok çabaya rağmen, Ujamaa politikası kapitalist ülkelerden, özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere'den, hükümet bürokratlarından ve köylülerden farklı itirazlarla karşı karşıya kaldı. Kapitalist ülkeler, IMF ve Dünya Bankası gibi finansal kurumlarını Tanzanya'daki Ujamaa politikasını baltalamak için kullandılar. Dolayısıyla, Ujamaa politikasının başarısızlığı, kapitalist sistemin başlamasına yol açtı. Tanzanya perspektifinde kapitalist sistemin tanıtılması modernleşme olarak biliniyordu.Anahtar kelimeler: Ujamaa politikası, Köylüleşme, Arusha Bildirimi, Modernleşme, Liberalleşme. THE UJAMAA VILLAGIZATION POLICY AND MODERNIZATION IN TANZANIAUjamaa is a Swahili word which means `solidarity or to live a communal life as a single-family. The term got its popularity since 1967 when it was used more in political aspects. Soon after the independence, the first Tanzanian president Julius Nyerere declared the Ujamaa policy as a means to encourage Tanzanians to live and work together. Also, the Ujamaa policy was one among the types of African socialism which were intended to restore the traditional African cultures, which were deteriorated during the colonization. İn order to improve economic and social welfare, the government introduced different sub-policies (Nationalization, villagization, and education for self-reliance ) under the Ujamaa policy. The Ujamaa policy mainly based on the development of rural areas because a large number of Tanzanians lived in the villages. Despite many efforts used to improve the economic and social welfare, the Ujamaa policy faced different opposition from capitalist countries, especially the United States and the United Kingdom, and the government's bureaucrats and villagers. These countries used their financial institutions like the IMF and World Bank to undermine the Ujamaa policy in Tanzania. So, the failure of the Ujamaa policy paved the way for the re-introduction of the capitalist system. İn Tanzanian perspective the re-introduction of the capitalist system was known as Modernization.Keywords: Ujamaa policy, Villagization, The Arusha Declaration, Modernization, Liberalization 120

Bu tez'de modernleşmeyle birlikte Doğu toplumlarının, Batı'nın yaşam tarzına uyumlanamaması neticesinde içine düştüğü bunalımlı durum ele alınmıştır. Çalışmanın amacı modern Arap romanının öncüsü olan Necîb Mahfûz'un `Hanu'l-halîlî`, modern Türk romanının önde gelen yazarı Halit Ziya Uşaklıgil'in `Mai ve Siyah` adlı romanlarını modernleşme bağlamında karşılaştırmaktır. Çoğulcu inceleme yönteminin kullanıldığı bu çalışmada modernleşme sürecinde ortak sorun yaşayan Doğulu bireylerin bu zor süreçle baş etme becerilerinde birtakım benzer ve farklı yönlerin bulunduğu görülmüştür. Bu karşılaştırmalı çalışmanın sonucunda, bireylerin farklı tepkiler göstermesinin ardında sosyokültürel ortamdan kaynaklanan yaşamı algılama biçiminin, ortak tepkiler göstermesinin ardında ise benzer psikolojik yapıların etkili olduğu tespit edilmiştir. This thesis mainly focuses on the depression that the Eastern societies go through as a result of their inability to adapt to the Western life style. The purpose of this thesis is to draw a comparison between the novel `Khan al-khalili` written by Naguib Mahfouz, the pioneer of modern Arabic literature and the novel `Blue and Black` written by Halit Ziya Uşaklıgil one the most prominent writers in Turkish literature in the context of modernization. This study, in which the pluralist analyzing method is employed demonstrates that Eastern individuals develop some similar as well as different aspects in their coping skills in dealing with the challenging modernization process. As a result of this comparative study, it has been established that while the underlying reason for the individuals different reactions is the difference in their perception of the world based on their sociocultural surroundings, the underlying reason for the common reactions is the similar psychological structures. 109

Bu çalışmada Walter Benjamin'in Pasajlar yapıtında ele aldığı flaneur kavramı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Flaneur kavramının Benjamin'in felsefesinde ne anlama geldiği ve flaneur kavramının nasıl bir düşünce ekseninde konumlandırıldığı modernite, modernleşme, modernizm, kapitalizm olguları bağlamında ele alınmıştır. Onun öncesinde filozofun çeşitli akımlardan etkilenen derin düşünce yapısını anlayabilmek ve flaneur kavramının onun için ne ifade ettiğini kavrayabilmek amacıyla Benjamin felsefesine giriş niteliğinde bir sunum yapılmıştır. Flaneur'ün ortaya çıkış dönemi, aynı zaman da modernleşmenin en hızlı yaşandığı dönem olan on dokuzuncu yüzyıl, modernitenin başkenti olan Paris, modernleşme adı altında yaşanan toplumsal ve kentsel değişime dair yaşanan dönüşümler flanuer tipinin nasıl bir atmosferde hayat bulduğunu anlayabilmek açısından adeta merkezi bir konumdadır. Paris'in kültürel görüngüleri modernliğin ardında yatan gerçekliği açığa çıkarma uğraşında olan Benjamin için önem taşımaktadır. Bu bakımdan çalışmanın devamında yaşanan bu toplumsal ve kentsel dönüşüm aktarılmış, flaneur'ün ve modernizmin mekânı olan Paris kenti etrafında kapitalizm ve modernitenin getirileri aktarılmaya çalışılmıştır. Kapitalizm ve modernleşmeyle birlikte artan kent kalabalıkları kendi içinde bir kahraman yaratmıştır. Modernizmin gerçek öznesi olan bu kahraman aynı zamanda modern çağın kahramanı olan sanatçının kendisidir. Sanatçı kahramanlığını kapitalist sistem içinde artan insanlık dışı yaşam koşullarına direnerek kazanmıştır. Nihayet çalışmamızda sanatçı olarak ifadesini bulan flaneur, Benjamin için modernite ve kapitalizme karşı duruş sergileyen ve dönemin tüm verilerini aktaran bir göz, bir bakış olarak öne çıkmıştır. Flaneur'ün içinden doğduğu koşulların aktarımından sonra tezin devamında flaneur kavramının etimolojik yapısını incelemek önem kazanmıştır.Flaneur kavramının etimolojik yapısı incelenmiş, kavramın geçmiş dönemlerde hangi anlamları içerdiğine değinilmiştir. Benjamin'in, yaşadığı dönemde artan faşizm baskısına karşı sergilediği duruş dikkate alınarak filozofun kendisinin de çağının flaneur'ü olup olmadığı sorusunun peşine düşülmüştür. Kavramımızın günümüzde ne ifade ettiği ve ortaya çıkış dönemi olan on dokuzuncu yüzyılda temsil ettiği protest kimliğin çağımızda da mevcut olan flaneur kimlikler üzerinde bir direniş biçimi olarak vücut bulup bulamayacağı sorusuna yanıt aranmıştır. Anahtar Kelimeler: Flaneur, Modernizm, Modernleşme, Modernite, Kapitalizm In this study, the concept of flaneur discussed by Walter Benjamin in his works of Passages is evaluated. What the concept of flaneur means in Benjamin's philosophy and how the concept of flaneur is positioned in the axis of thought are handled within the context of modernity, modernization, modernism, and the phenomena of capitalism. First of all, in order to understand the deep mindset of philosopher influenced by various movements and to understand what the concept of flaneur means to him, a presentation is made to Benjamin's philosophy as an introductory. The emergence period of flanuer, the nineteenth century, which was the fastest period of modernization at the same time, Paris, which is the capital of modernity, and the transformation of the social and urban changes under the name of modernization are in a central position to understand what kind of atmosphere the flaneur type has come to life. The cultural phenomena of Paris are important for Benjamin, who is trying to uncover the reality behind modernity. In this respect, this social and urban transformation is expressed, and capitalism and the returns of modernity around the city of Paris which is the space of flaneur and modernism are tried to be conveyed. With the rise of capitalism and modernization, urban crowds created a hero in themselves. This hero, the true subject of modernism, is also the artist himself, the hero of the modern age. The artist gained her/his heroism by resisting the inhuman life conditions rising within the capitalist system. For Benjamin, flaneur, who finally finds his/her expression as an artist in our study, comes to the fore as an eye which takes a stand against modernity and capitalism and conveys all the data of the period. After the expressing of the conditions under which Flaneur was born, it is important to examine the etymological structure of the concept of flaneur in the continuation of the thesis.The etymological structure of the concept of Flaneur is examined and the meanings of the concept in the previous periods are mentioned. Taking into account the Benjamin's stance against the increasing pressure of fascism in the period he lived, the question of whether the philosopher himself is the flaneur of the era is pursued. It is looked for an answer to the questions of what our concept means today and whether its protest identity, emerged and represented in the nineteenth century, can exist as a form of resistance on the flaneur identities present in our age.Key Words: Flaneur, Modernism, Modernization, Modernity, Capitalism 121

Bu çalışma, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik ve Sahne Sanatları Anabilim Dalı, Tezli Yüksek Lisans programı olarak hazırlanmıştır. Çalışmanın amacı, Türkiye'de, 1934 – 1936 yılları arasında, Ankara ve İstanbul Radyoları'ndan, Geleneksel Türk Musikisi'nin (Alaturka) yasaklanmasını incelemek ve halka olan etkilerini açıklamaktır. Çalışmada ele alınacak olan konulara, Osmanlı'nın eski dönemlerinde oluşturduğu müzik eğitim kurumlarından başlanmıştır. Ayrıca, bahsedilmiş olan eğitim kurumlarının, hem Geleneksel Türk Musikisi'ne olan katkılarına kısaca değinilmiş, hem de Osmanlı İmparatorluğu'nun gerileme dönemine kadar olan süreçteki, modernleşme çabaları ve Batı müziği ile olan ilişkileri ele alınarak, modernleşme bağlamında oluşturulmuş kurumlar da incelenmiştir. Çalışma, Radyoların dünyadaki gelişimi hakkında bilgi vermiş, Türkiye'deki radyo gelişimine de değinerek, 1934-1936 yılında, Geleneksel Türk Musikisi'nin (Alaturka), Ankara ve İstanbul Radyoları'ndan yasaklanmasının nedenleri ve yarattığı sonuçları üzerinde detaylı bir incelemede bulunmuştur. Son olarak, Türkiye'de radyoların, o tarihlerdeki radyo kapasiteleri – yayın güçleri – Türkiye genelinde bulunan bölgelerdeki radyo aboneleri, radyoların müzik yayınları ve saatleri, Geleneksel Türk Müziği'nin (Alaturka) bu yayınlara göre oranı hakkında inceleme yapılmıştır. This study has prepared for Başkent University, Institute of Social Sciences, Department of Music and Stage, Master Thesis. The purpose of this study is, to investigate the prohibition of Traditional Turkish Music from Istanbul and Ankara radio stations between the year of 1934-1936 in Turkey and to explain and explore the impact to the community of this country. The beginning of this study has been covered the Ottoman's education of music institutions. Also, the institutions -that has mentioned- has been researched by their contribution of Turkish Music and the study has mentioned the connection of Ottomans efforts for modernization, institutions – Ottoman Education of Music – until the era of declining the Ottoman Empire. This study has the information for the radios improvement all over the world and in our country and explored the prohibition of Traditional Turkish Music from Istanbul and Ankara radio stations between the year of 1934-1936 in detail. In conclusion, the study examined the radio's (Istanbul and Ankara) - broadcasting capacity, radio subscribers in Turkey, radio's broadcasting of music schedules and the proportion of Traditional Turkish Music over programs in those radios. 200

Bu çalışmada modernleşme kavramı tanımlanarak, kavram modernleşme bileşenleri ve kuramları çerçevesinde çözümlenmeye çalışılmıştır. Boş zamana dair kuramsal yaklaşımlar kavramın toplumsal, siyasi, iktisadi ve ideolojik içerikleri açısından incelenerek, modernleşmenin 'boş zaman' üzerindeki manipülatif ve metalaştırıcı etkisi ortaya konulmaya çalışmıştır. Bu bağlamda Çekoslovak canlandırmacı yönetmen Jiri Trnka'nın 1965 yapımı Ruka (El) Filmi fenomenolojik okuma yapılarak göstergebilimsel açıdan analiz edilmiştir. Çalışmanın kavram çerçevesi için literatür taraması yapılmış, göstergebilimsel analiz Roland Barthes tarafından kavramlaştırılan düz anlam ile yan anlam ögelerine göre şekillendirilmiştir.Elde edilen bulgulara göre endüstriyel gelişmeler ve modernleşme ile insan hayatına giren yönlendirici aygıtlar, bireyin çalışma/iş dışında kalan boş zamanını şekillendirmektedir. Modernleşme bireye ait olması gereken boş zamanı bireyin gelişiminden çok sermayenin korunmasına, sistemin sürdürülmesine hizmet edecek biçimde kendi ürettiği içeriklerle doldurmaktadır. Bu bağlamda göstergebilimsel analizi yapılan Çek yönetmen Jiri Trnka yapımı 'Ruka (El) Filmi'nde; bireyin yaşantısının, zamanının, çalışması ve üretiminin modernleşme tarafından totaliter bir şekilde tahakküm altına alınmaya çalışıldığı ve bu durumun eleştirisinin yapıldığı ortaya konulmuştur.Anahtar Kelimeler:Modernleşme, Boş Zaman, Ruka Filmi, Jiri Trnka, Çek Sineması, Göstergebilim, Roland Barthes In this study, the concept of modernization is defined and it is tried to be analyzed within the framework of concept modernization components and theories. The theoretical approaches to leisure are examined in terms of social, political, economic and ideological contents of the concept and the manipulative and commodifying effects of modernization on 'leisure' are tried to be revealed. In this context, the 1965 film Ruka (Hand) by Czechoslovak animating director Jiri Trnka was analyzed phenomenologically from a semiotic perspective. A literature review was conducted for the conceptual framework of the study, and semiotic analysis was shaped according to Roland Barthes' flat and semi-semantic elements.With industrial development and modernization, according to the findings of the individual human life by entering the router devices work / business is shaping the remaining free time outside. Modernization fills the leisure time, which should belong to the individual, with the contents that it produces in a way to serve the protection of the capital and the maintenance of the system rather than the development of the individual. In this context, Czech director Jiri Trinka's 'Ruka (Hand)' film; it is revealed that the individual's life, time, work and production are attempted to be dominated by modernization in a totalitarian manner and this situation is criticized.Key Words: Modernization, Leisure, Empty Time, Ruka Film, Jiri Trnka, Czech Cinema, Semiotics, Roland Barthes 127

19. yüzyılda başlayan Endüstri Devrimi, Avrupa'dan tüm dünyaya yayılarak sosyo-ekonomik dönüşümlere sebep olmuştur. Bu dönüşümler, günlük hayata olduğu kadar dönemin sanat ve mimarlık anlayışına da yansımıştır. Kullanımı yaygınlaşan ve uzak bölgelere ulaştırılması kolaylaşan cam, çelik, demir gibi materyaller, mimaride yeni denemelerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. 20. yüzyılın başına gelindiğinde, yeni çağın yeni bir mimarisi olması gerektiği görüşü yaygınlık kazanmıştır. Yüzyılın ilk çeyreğinde Avrupa'da şekillenen modern mimarlık anlayışı, dönemin yapılarında yalın, akılcı ve fonksiyonel çözümlemeler olarak somutlaşmıştır. Bu modern anlayışın mimarları II. Dünya Savaşı öncesi Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmiş; yeni mimarlık buradan tüm dünyaya Uluslararası Üslup adıyla yayılmıştır. Bu çalışmada, Uluslararası Üslup mimarlığının Türkiye Cumhuriyeti'ndeki etkileri ve başlıca örneklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Birinci bölümde, Osmanlı Devleti döneminde başlayıp, Cumhuriyet'in ilanıyla başka bir boyuta geçen Batılılaşma/modernleşme süreci ele alınmıştır. Mimari eserler, Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti'nde dış politika ve dönemin egemen siyasi düşünceleri gibi unsurların uzantıları olmuşlardır. Bu nedenle ikinci bölümde, ilk bölümde değinilen sürecin mimarideki etkileri dönemin örnekleri üzerinden değerlendirilmiştir. Bu sayede ülkedeki Uluslararası Üslup yapılarının incelendiği bölümün tarihsel arkaplanı ele alınmıştır. `Türkiye Cumhuriyeti Mimarlığında Uluslararası Üslup` başlıklı dördüncü ve son bölüm, 1940-1970 yılları arası Türkiye'de mimarlık anlayışının bu yıllarda ne yönde şekillendiği incelenmiş; Uluslararası Üslup örneği yapıların değerlendirmeleri yapılmıştır. Industrial Revolution, which was launched in the 19th century in Europe and spread to the world, resulted in socio-economic transformations. These transformations were reflected in not only the daily life but also the sense of art and architecture of that time. Materials such as glass, steel and iron, uses of which became widespread and accessible for remote regions, led to the emergence of new attempts in architecture. In the beginning of the 20th century, the common perception on the fact that a new era must include new architecture was dominant. Modern architecture, initially shaped in Europe in the first quarter of the century, became visible on the buildings of that period as simple, rationalist and functional analyses. Architects of this modernist approach immigrated to the United States and this new trend spread to the world under the name called International Style. In this study, the aim is to analyze the impacts of International Style in the Republic of Turkey, and its primary samples. In the first Chapter, the focus is on the process of Westernization/modernization started in the Ottoman Period and changed dimension with the proclamation of the Republic. Architectural works became extensions of certain factors such as foreign policy and the dominant political ideologies in the Ottoman Empire and Republic of Turkey. Therefore, in the second Chapter, the impacts of the process mentioned in the first Chapter, on architecture have been analyzed based on the samples from that period. By doing so, the historical background of the Chapter where the buildings in Turkey reflecting International Style have been analyzed. The fourth and the final Chapter titled as `International Style in Turkish Republic Architecture`, focuses on how the sense of architecture in Turkey was shaped between 1940-1970, and analyzes the sample buildings subject to International Style. 171

Rusya, sadece tarihi nedeniyle degil, fakat ayni zamanda tarihinin her safhasindaki surekli demokrasiye gecis cabalariyla da dunyada bir ornektir.Bu tez karsilastirmali bir calismayi kapsamamasina ragmen, Rusya'nin demokrasiye gecis cabalari degerlendirirken, Rusya'nin tarihinin, sahip oldugu cografi alanin buyuklugunun, ve coklu etnik nufusunun da dikkate alinmasi gerekmektedir. Rusya'da siyasal yasamin tum unsurlari, Sovyetler Birligi donemindeki Komunist Parti, Sovyetlerin dagilmasi sonrasinda KPRF, ve hatta iktidar partileri de dahil olmak uzere, tum siyasal partiler, Rusyadaki siyasal surecinin tum safhasinda, Rus halkinin siyasal goruslerini yansittiklari icin, demokrasiye gecis surecinde, onemli rol oynamis ve halen de onemli rol oynamaya devam etmektedirler.Eger Rusya'nin tarihi, cografi buyuklugu, ve coklu etnik federatif yapisi dikkate alinmazsa, Rusya'daki demokrasiye gecis cabalari, hafife alinmis yada yanlis degerlendirilmis olacaktir.Rusya onbir farkli zaman dilimine sahiptir. Sadece bu basit bir ornek bile, Rusya'nin sahip oldugu cografi alanin buyuklugunu ve demokrasiye gecisin ne kadar zor olacagini aciklamaya yeterli olacaktir.Sonuc olarak, Rusya'nin demokrasiye gecis cabalari, siyasal partileri de dahil olmak uzere, dunyada diger hic bir ulkeyle karsilastirilamaz. Russia is a unique example in the world, not only because of its history, but also because of its continuous efforts for transition to democracy throughout every phase of its history.Although this thesis, does not cover a comparative study, one should also consider Russia's history, the hugeness of the geography that it holds, and its multi-ethnic population, when considering Russia's efforts towards transition to democracy. All factors within the political life in Russia, all its political parties, including the Communist Party of the Soviet Union, CPSU after the dissolution of the Soviet Union, even the party of power at different stages of its political life, had played and do still play a significant role in transition to democracy, because of reflecting political views of Russian public.Efforts of transition towards democracy in Russia, could be underestimated, or misinterpreted, if, its history, land and multi-ethnic federative structure is neglected. Russia holds eleven different time zones. This simple example is enough to explain the land that Russia holds and how hard its transition to democracy could be.As a conclusion, Russia's efforts for transition to democracy, is incomparable to any other country in the world, so does its political parties. 350

Modernleşme kavramı, ekonomiden siyasete, kültürden inanç sistemlerine varıncaya dek bireyin hayatının tamamına nüfuz eden toplumsal bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır. Kavramın temelinde maddeci bir bakışı açısı, geleneksel ve ulvi olanın reddedilmesi, somut ve rasyonel bilgiyi benimseyerek ilerleme sağlamayı hedefleme gibi bileşenler mevcuttur. Gelenek sınıfı içerisinde kategorize edilen din kavramı ile modernleşme arasında menfi bir ilişki söz konusudur. Türk modernleşmesinde, Avrupa'daki toplumsal, siyasal ve ekonomik kurum ve yapıların Türk toplumuna tesis edilmesini sağlayarak muasır medeniyet seviyesine erişmek amaçlanmıştır. 18. yüzyılın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu'nda başlayan, Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte hızlanan ve farklı bir karaktere bürünen sürecin halen devam ettiği söylenebilmektedir. Bu çerçevede Tanzimat ve Islahat Fermanları'nın ilanı, Meşrutiyet rejimine geçilmesi ve Cumhuriyet yönetiminin tesis edilmesi gibi gelişmeler bu yoldaki önemli dönemeçlerdir. Rasim Özdenören yarım asırdan fazla bir süredir kaleme aldığı eserlerinde modernleşme ve İslâm teması üzerine özgün bir bakış açısını ortaya koymaya, tespit ve çözüm yolları geliştirmeye devam etmektedir. Bu çalışmada, Özdenören'in bakış açısı ve Türk modernleşmesi hakkında ortaya koyduğu fikirler incelenmektedir. Yapılacak değerlendirmeler, Özdenören'in modernleşme ve İslâm ilişkisi üzerine ele aldığı kitaplarından konuya yoğun ve doğrudan temas edenleri üzerinden yürütülecektir.Anahtar Kelimeler: Rasim Özdenören, Batı, İslâm, modernleşme, Tanzimat, Kemalizm. The concept of modernization emerges as a social process that penetrates the entire life of individual from economy to politics, from culture to belief systems. The concept is based on a materialist outlook, the rejection of traditional and national, and the aim of making progress by adopting concrete and rational knowledge. There is a negative relationship between the concept of religion categorized as tradition and modernization. In Turkish modernization, it was aimed to reach the level of an advanced civilization through establishing a European style social, political and economic institutions and structures in Turkish society. It can be said that the process which started in the Ottoman Empire at the end of the 18th century, has gained speed with the establishment of the Republic, took on a different character and still maintains. Within this framework, developments such as declaration of the Tanzimat and Islahat Decrees, the transition to the Constitutional Monarchy regime and the establishment of the Republican administration are significant turning points in this way. Rasim Özdenören writing for more than half a century, continues to present a unique perspective on modernization and Islam, and to find solutions. In this study, Özdenören's perspective and ideas on Turkish modernization are examined. The evaluations to be made will be carried out through the books of Özdenören on the relationship between modernization and Islam which have an intensive and direct contact with the subject.Keywords: Rasim Özdenören, West, Islam, modernization, Tanzimat, Kemalism. 128

Konargöçer Yörük kültürü, Orta Asya Türk bozkır kültürünün Anadolu topraklarındaki yansımasıdır. Türkiye'de yaşayan ve kayıtlara geçen Yörük grupları, esasen Oğuz Türklerinin bir kısmını temsil etmektedir. Osmanlı Devleti'nde yaşama tarzları ve üretim biçimlerindeki farklılıklardan dolayı tam olarak reaya sınıfına girmeyen bu halk, Fatih Kanunnameleri'nden itibaren reayadan kesin olarak ayrılmıştır. Kanunnameler'de Osmanlı toplum yapısı içindeki yerleri özel olarak belirlenen Yörükler, Devlet-i Aliye'nin uyguladığı iskân politikalarına tam olarak uymayarak konargöçer yaşamı sürdürmüşlerdir. Cumhuriyet'in ilanından sonra da konargöçer yaşamı devam ettiren Yörüklerin yaşama tarzları modern devlet anlayışına ters düşmüştür. Yörükler, devletin hâkimiyetini sağlamak ve kontrolü elinde tutmak için çıkarttığı iskân kanunları, modernitenin Yörük yaşam tarzı üzerindeki etkisi ve bu hayat şeklinin çilekeşliği gibi nedenlerle, isteyerek ya da zorunlu olarak, konargöçerliği terk ederek yerleşik hayata geçmeye başlamıştır. Göçebe hayat tarzına alışkın olan Yörükler, meskûn oldukları yerlerde çoğunlukla önce yarı-konargöçer, daha sonra ise yerleşik bir yaşam sürmüşlerdir.Yörükler, yaşam tarzı küçükbaş hayvancılık ekonomisiyle doğrudan bağlantılı olduğu için, ülkemizde küçükbaş hayvancılığın azalmaya başladığı 1990 sonrası yaşanan sosyo-kültürel ve demografik faktörlerden dolayı, yerleşik kültürel hayatın özelliklerini ve yaşam şeklini daha çok içselleştirmişlerdir.Bu çalışma, Batı Akdeniz Bölgesi'nde kırsal yaşam süren ve şehirde yaşayan Yörüklerin konargöçer yaşamı terk ettikten sonra yarı-konargöçer ve yerleşik hayata uyum süreçlerinde yaşadıkları sosyo-kültürel ve ekonomik değişimleri, nicel ve nitel araştırma yöntemleriyle incelemektedir. Elde edilen veriler çerçevesinde söz konusu Yörük gruplarının eğitim hayatları, meslek seçimleri, evlilik ve eş tercihleri, modern teknolojiden yararlanma tarzları, ikamet şekilleri ve boş zamanlarını değerlendirme biçimlerinde meydana gelen mental, moral ve maddî kültürel değişimler tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Yörükler, Konargöçerlik, Modernleşme, Toplumsal Değişme, Batı Akdeniz Nomadic Yoruk (Yörük) culture is the reflection of Central Asian Turkish steppe culture on Anatolian land. Nomadic Yoruk groups living in Turkey in the official records essentially represents a portion of Oguz Turks. These people, who did not belong to the raya (reaya) class in the Ottoman Empire due to the differences in their lifestyles and modes of production, were strictly separated from the reaya class since the Fatih lawbooks (Kanunnames). Yoruks, whose positions in the Ottoman social structure were specifically determined in lawbooks, did not fully comply with the resettlement policies implemented by Ottoman Empire and continued their nomadic life. After the proclamation of the Republic, Yoruks perpetuated the nomadic lifestyle which was contradictory to the modern state. Yoruks began to move to the settled life voluntarily or compulsorily due to reasons such as the resettlement laws issued by the state in order to maintain the sovereignty and control, the impact of modernity on the Yoruk lifestyle and the difficulty of this way of life. Yoruks, who are accustomed to nomadic lifestyle, lived mostly as semi-nomads at first and then settled in their places of residence.Since their lifestyle is directly linked to the sheep farming economy, Yoruks have internalized the characteristics and way of life of settled cultural life to a greater extent due to the socio-cultural and demographic factors experienced after the 1990s when sheep farming began to decline.This study examines the socio-cultural and economic changes of the Yoruks, who have been living in rural areas in the Western Mediterranean region in the semi-nomadic and settled life after the abandonment of the nomadic life, by using quantitative and qualitative research methods. According to the data obtained, the mental, moral and material cultural changes that occur in the educational lives, occupational choices, marriage and spouse preferences, the ways of benefiting from modern technology, forms of residence and leisure time of these groups were determined.Keywords: Yoruks, Nomadism, Modernization, Social Change, Western Mediterranean 404

Dünya ülkelerinin çoğunda da görüldüğü gibi İran'da da iktidar sahipleri elindeki gücü `aciz` olarak tarif ettiği kesimler üzerinde kullanmaktadır. Bu aciz olarak tanımlanan kesim içerisine kadınlar da dahil edilmektedir. Özellikle 20. yüzyılda İran'daki kadın hakları sorunu derinleşirken; söz konusu soruna paralel bir zamanlamayla yaşanan modernleşme kapsamında öğrenilen özgürlük, eşitlik ve adalet normları, kadın hareketlerinin de önemli bir ivme kazanmasını sağlamıştır. Nitekim 1979 yılında gerçekleşen İran İslam Devrimi'ne kadar baskı ve monarşi içerisinde modernleşmeye çalıştırılan İran'daki bu çelişkili durumdan en çok etkilenen kimlik grubu da kadınlar olmuşlardır. Bu olumsuz etki, İranlı kadınları yeni bir siyasal ve toplumsal dönüşümü istemeye doğru itmiş; dolayısıyla kadınlar, devrim sürecinde en az erkekler kadar önemli roller üstlenmişlerdir. Zira söz konusu süreçte de anlaşıldığı üzere, kadınlar artık kendi rollerini kendileri belirlemek istemektedirler. Devrim sürecine kadınların aktif olarak katılımı ve yeni oluşum tarafından desteklenmesi, toplumdaki bu kesimin bütünleşmesini sağlayarak daha kuvvetli bir kadın hareketinin temellenmesine de destek sağlamıştır. Ancak bu destek, devrimden sonra yerini modernleşme sürecindeki baskı ve monarşik yapıdan daha radikal bir otoriteye bırakmıştır. Nitekim İran İslam Cumhuriyeti, kadına şer'i yasalar adı altında ataerkil kurallardan oluşan roller kodlamıştır. Her ne kadar karar erki tarafından addedilen roller ilk andan itibaren kabullenilmese de halen İranlı kadınlar İslami yönetimin esaslarına uymak zorundadır. Burada altı çizilmesi gereken husus ise bahse konu olan kuralların ve yasakların her cinsiyeti kapsamamasıdır. Bu tezde de İranlı kadınların 19. yüzyıldan itibaren öğrenip uygulamaya çalıştığı hak arayışı ve ülkedeki kadınların günümüzdeki durumu kronolojik bir şekilde incelenmekte ve kadınların devrim süreçlerindeki rolü ile bu dönüşümlerin söz konusu cinsiyete etkisi, post-modern teorilerden olan feminizm kuramı çerçevesinde temellendirilmektedir. Just as in any other countries in the world, the rulers in Iran exercise power over the weak which includes women. Especially, by twentieth century when the women rights issue deepened; such notions like liberty, equality and justice were to be learnt as part of modernization, triggered the women's rights movements. As a matter of fact, women were the ones who have most severely affected from the ongoing controversial situation in Iran being subjects to a forceful modernization campaign until 1979 Islamic Revolution. Due to the negative impact women exposed to, they make set of demands at the political and societal level and therefore has played a crucial role as men. As it can be understood from the transformation process itself, women demand to determine their roles on their own. Taking part of the Islamic Revolution and favored by the newly established regime, women were easily integrated among themselves which paved the way for a more powerful women's movement. However, following the Revolution the regime radicalized and became more authoritarian than the Shah was during modernization period. The Islamic regime attributed women social roles based on Sharia favoring the patriarchal rules and norms. Although from the moment Sharia was adapted it was not full embraced, Iranian women are still expected to comply with it. It needs to be underlined that these rules and regulations do not apply to all genders. In this project, it is chronologically examined the women rights demands the Iranian women were pursuing since the nineteenth century and the current situation, and the transformation that took place due to the role Iranian women played in the Revolution and its effects on the woman identity within feminist framework. 146

13 Ekim 1923 yılında Ankara'nın başkent ilan edilmesinin ardından şehir, uzun yıllar imar faaliyetlerinin odak noktasında olmuştur. Yeni devletin kuruluşu ve Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağların kopartılması girişimleri bu tercihle somutlaşmıştır. `Ulusun kalbi` olarak görülen Ankara'nın planlanması için modern kent planlamacılığı ilkelerinden faydalanılmıştır. Söz konusu planlama faaliyeti, şehrin sakinlerinin Cumhuriyet'in getirdiği `Yeni Hayat'ı` tecrübe etmelerini sağlayacak biçimde yürütülmüştür. Ankara Palas, başkentte sembolik öneme sahip mekanlardan biriydi. Devlet konuk evi olarak yapılan otelde devlet başkanları, diplomatik heyetler, yabancı gazeteciler ve akademisyenler misafir ediliyordu. Otel aynı zamanda Cumhuriyet Bayramı Baloları'na ev sahipliği yapıyordu. Resmi etkinliklerin yanı sıra otelde çok sesli Batı müziği konserleri, dans gösterileri, balolar, kutlamalar gibi özel niteklikte etkinlikler düzenleniyordu. Ankara Palas bir yandan protokol kurallarına uygun biçimde yabancı misafirleri ve devlet adamlarını ağırlarken, diğer yandan İstanbul'dan başkente taşınan kişilerin özlemini duydukları eğlence hayatını Ankara'ya getiriyordu.Bu çalışmada başkentte eğlence hayatı Türkiye modernleşmesi ile birlikte ele alınmıştır. Ankara Palas, Cumhuriyet ile beraber hızlanan toplumsal değişimin görünür olduğu ve üretildiği mekânlardan biri olarak tarif edilmiştir. Mekân ve kimlik arasında iki yönlü bir ilişki olduğu değerlendirmesi yapılmış, Türkiye modernleşmesinin çok katmanlı ve çok aktörlü yapısına dikkat çekilmiştir. Ankara Palas, Henri Lefebvre'in mekânın üretimi ve Pierre Bourdieu'nün sermaye, alan ve habitus kavramsallaştırmalarıyla beraber açıklanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kavramlar: Modernleşme, Toplumsal Değişim, Başkentte Eğlence Hayatı, Ankara Palas, Mekânın Üretimi. Following the declaration of Ankara as the capital on October 13, 1923, the city has been at the focal point of the zoning activities for many years. The establishment of the new state and attempts to break its ties from the Ottoman Empire were embodied with this declaration. Modern urban planning principles were utilised for the planning of Ankara which was considered as the `Heart of the Nation`. The planning activity was carried out in a way that the residents of the city were able to experience the `New Life` which was brought by the Republic.Ankara Palace was one of the symbolic places in the capital. Heads of states, diplomatic delegations, foreign journalists and academics were hosted in Ankara Palace since it was built as a guest house of the state. The Palace was also home to the Republic Day Ceremonies. Besides the official events, various private events were held in the Palace such as polyphonic Western music concerts, dance shows, balls and ceremonies. On the one hand, Ankara Palace hosted foreign guests and statesmen in accordance with the rules of the protocol, on the other hand, it brought entertainment for the people who moved from Istanbul to Ankara who were missing it in their new city.In this thesis, entertainment in the capital is discussed together with the modernization of Turkey. Ankara Palace is described as one of the places where social transformation, which was gained speed with the Republic, was visible and produced. By drawing attention to the multi-layered and multi-actored structure of the Turkish modernisation, it is argued that there is a reciprocal relationship between space and identity.Ankara Palace is evaluated in light of `The Production of Space` by Henri Lefebvre and the conceptualizations of capital, space and habitus by Pierre Bourdieu.Key Words: Modernization, Social Transformation, Entertainment in Ankara, Ankara Palace, the Production of Space. 153

Tiraje Dikmen'in Sanatı ve Hayatı başlıklı yüksek lisans tez çalışmasında, Dikmen'in sanatüretimi, yaşamıyla birlikte incelenmiştir. II. Dünya Savaşı ertesinde Paris'e giden ve sanatınıorada gerçekleştiren Dikmen, aynı dönemde Türkiye'den Paris'e giden ressam kuşağınındiğer sanatçılarıyla birlikte ele alınmıştır. Dikmen'in bu kuşaktaki yeri, sosyal, tarihsel vesanatsal verilerin ışığında incelenmiştir. n birinci bölümünde 1949 yılında yerleştiği ve1980'li yıllara kadar kesintisiz olarak yaşadığı Paris'te özgün bir resmin peşinde koşan, Parissanat ortamında dikkat çeken sergiler gerçekleştiren ve Paris sanat ortamının sanatçılarıyla,eleştirmenleriyle leyakın ilişkiler kuran Dikmen'e, üretimine ve sanatçı kişiliğineodaklanılmış, ilerleyen bölümlerdeyse Dikmen'in II. Dünya Savaşı sonrası Paris Ekolü'ndekiyeri ele alınmıştır. In this study entitled Art and Life of Tiraje Dikmen, it is aimed to examine Dikmen's art as well her life. Tiraje Dikmen who went to Paris after World War II, is investigated along with the generation that went to Paris from Turkey at about the same time. Dikmen's role in this generation is analysed in the light of social, historical and artistic facts. In the first chapter of the study is focused on the art and life of Tiraje Dikmen who settled in Paris in 1949 and lived there until the 1980s, seeked a distinctive art, realised remarkable exhibitions in Paris and engaged in dialogue with the artists, critics, writers of Paris. In the following chapter, Dikmen's role is analysed with the artists École de Paris, after World War II.Keywords: Tiraje Dikmen, post-Second World War, École de Paris, modernism in art 201

Ahmet Hamdi Tanpınar, yaşadığı toplumun sorunlarını iyi gözlemlemiş ve bu sorunları çeşitli bakış açıları üzerinden değerlendirebilmiş çok yönlü bir yazardır. Tanpınar, hem Türk insanının hem de dâhil olduğu Türk toplumunun problemleriyle kendisini meşgul eder. Bu problemlerin başında `modernleşme` gelir. 15. yüzyıldan itibaren Batı'da yaşanan gelişmelerle Batı kendi modernliğini oluşturur. Bu durum ise Osmanlı Devleti'nin Batı'daki gelişmelere adapte olmaya çalışmasını zorunlu kılar. Osmanlı Devri'nden Cumhuriyet Devri'ne geçiş sürecinde ikilikler arasında bocalayan bireyler, modernleşme toplumunu oluşturur. `Eski` ile `yeni` arasında sıkışıp kalan Türk toplumu, modernleşmenin beraberinde getirdiği `yenilik` probleminin sonucunda çeşitli arayışların peşine düşer. Türkiye'nin modernleşme sürecinde yaşadığı bunalımlar, yozluklar ve ikilikler Tanpınar'ın bilhassa üzerinde durduğu konulardır. Bu açıdan Tanpınar yalnızca toplumunun değil, kendisinin de arada kalmışlığını eserlerine yansıtır. Yanlış anlaşılan modernleşme, Doğu ve Batı arasında kalmış olan bireyler üzerinden Türkiye'de trajik bir durumu ortaya çıkarır. Tanpınar, eserlerinde bu trajediyi ironik bir yöntem kullanarak kurgular. Tanpınar romanlarında modernleşme sorunu, olay ve kişiler üzerinden okuyucuya `ironi` ile aktarılır. İroni, bir eleştiri yolu veya Tanpınar'ın kendini ifade etme biçimi olarak okunabilir. Öte yandan Tanpınar'ın hayatında da ironinin izleri bulunur. Mektuplarında ve eserlerinde karşılan ironik mizacının Tanpınar'ın karakteriyle bütünleştiği söylenebilir. Bu tezin kapsamını Türkiye'nin modernleşme sürecinde Tanpınar'ın romanlarında kendini gösteren ironi oluşturur. Bu çalışma, Türkiye'nin modernleşme sürecine genel bir bakış sunarak Ahmet Hamdi Tanpınar'ın bu süreçteki konumunu tayin etmeyi ve modernleşme ironisinin Tanpınar romanlarındaki yansımalarını incelemeyi amaçlamaktadır.Anahtar Kelimeler: Tanpınar, Modernleşme, İroni. Ahmet Hamdi Tanpinar is a multi-faceted writer who has observed the problems of his society and has been able to evaluate these problems from various perspectives. Tanpinar is busy with the problems of both the Turkish people and the Turkish society in which he is involved. `Modernization` comes at the beginning of these problems. The West occurs its own modernity with developments in the West as from the fifteenth century. This situation obliges the Ottoman state to try to adapt to the developments in the West. Individuals, who were among the dualities during the transition from Ottoman period to Republican period, formed the modernization society. Turkish society, stuck between `old` and `new`, pursues various searches as a result of the `innovation` problem brought by modernization. The crises, decadences and dilemmas that Turkey experienced during the modernization process are the issues that Tanpinar focuses on. In this respect, Tanpinar reflects not only his society, but also his paradox with his works. Misunderstood modernisation reveals a tragic situation in Turkey over individuals who have remained between the East and the West. Tanpinar, in his works, tries to construct this tragedy by using an ironic method. The problem of modernization in Tanpinar novels is conveyed to the reader through `irony`. Irony can be read as a way of criticism or Tanpinar's way of expressing himself. On the other hand, there are traces of irony in Tanpinar's life. It can be said that the ironic temperament met in his letters and works is integrated with Tanpinar's character. The scope of this thesis is the irony that manifests itself in the novels of Tanpinar during the modernization process of Turkey. This study aims to determine Ahmet Hamdi Tanpinar's position in the modernization process by providing an overview of Turkey's modernization process and to examine the reflections of the modernization irony in the novels of Tanpinar.Keywords: Tanpinar, Modernization, Irony. 113

Türkiye'deki toplumsal değişim her ne kadar Osmanlı döneminin son yıllarına kadar götürülebilse de 80'li yıllar itibariyle yaşanan dönüşüm ve değişim, önceki süreçlerden farklıdır ve kendine has özellikler taşımaktadır. Söz konusu yıllar itibariyle ülke her alanda hızlı bir değişim geçirmiştir ve dolayısıyla bunun toplumsal sonuçları olmuştur. Özellikle uzun zaman kendi değerlerini ve normlarını koruyan muhafazakar çevre, bu değişimden nasibini almıştır. Bu çevre içinde en çok etkilenen gruplardan biri, şüphesiz girişimciler olmuştur; zira dünyada olan bitene kayıtsız kalmayıp, aksine bunu bir fırsat olarak görüp ona dahil olmuştur. Böylece kendi içlerinde hızlı bir değişim geçirmiş ve zaman zaman kendi değerlerinden uzaklaştıkları eleştirilerine maruz kalmışlardır. Bu çalışma, söz konusu girişimcilerin değişimini incelemiş ve Georg Simmel'in Paranın Felsefesi adlı çalışmasındaki modernleşme biçimlerini temel almıştır., Although vast social changes can be dated back to the late period of the Ottoman Empire, the transformations experienced with the 80's differed from previous processes and bear their own characteristics. Following these years the country has seen a rapid change in many areas and thus this had influences on social life. Especially conservative circles, who had been able to preserve their own values and norms, were affected by these changes. One of the groups among them, vastly shaped by the process, were certainly entrepreneurs since they were not indifferent to the world and saw this as an opportunity to take part in it. Therefore, they went through tremendous changes and thus were criticised from time to time for distancing from their own values. This study analysed the change in these entrepreneurs and based its criteria on the modernization forms as put forward in the Philosophy of Money by Georg Simmel.

Bu tezde, Doğu-Batı ikiliğini konu edinen romanlar üzerinden, 19. yüzyılda Osmanlı'da Tanzimat ile birlikte yaşanan modernleşmeye yönelik çabaların, bireylerin kimliği üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu görmek amaçlanmıştır. Edebi bir tür olarak roman, Osmanlı kültürüne 19. yüzyılın son çeyreğinde girmiş ve salt sanatsal bir amaçtan öte modern ve Batılı kimlik inşası için bir proje olarak görülmüştür. Modernleşme, Osmanlı toplumunda Batıda olduğu gibi kendi dinamikleri ile gelişen bir süreç olmamış ilk olarak askeri alandan başlayıp toplumun birçok alanında merkeziyetçi bir biçimde yaşanmıştır. Bahsedilen türden bir modernleşmenin, Doğu-Batı ikilemi arasında kalan bireyin toplumsal ve kültürel kimliği üzerinde yarattığı etkiler ise 19. ve 20. yüzyılda yazılmış olan bu ikilemi konu edinen romanlar arasından amaçsal olarak seçilmiş Araba Sevdası, Felatun Bey ile Rakım Efendi ve Sinekli Bakkal'ın analizleri ile görülmek istenmektedir. Bu romanlardaki karakterlerin ideal tipleştirmeleri üzerinden Doğu ve Batı değerleri arasında bir sentez oluşturma özelliği taşıdığı belirgin bir şekilde görülmektedir. Diyalektik bir çaba olarak değerlendirilebilecek bu sentez girişimlerinde, hem yerli hem de yabancı kültüre ait olan değerlerden hangilerinin elenip hangilerinin seçildiği bu çalışmada özellikle üzerinde durulan noktadır. Tanzimat'tan sonra modernleşme sürecinin ve çabalarının nasıl gerçekleştiğinin ve bu sürecin kimlik ile olan ilişkisinin nasıl olduğunun anlaşılabilmesi adına, edebiyatın toplumsal gerçekliği yansıtma ve dönüştürme bakımından var olan gücünden faydalanarak sosyolojik bir analiz sunmak amaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Tanzimat, Modernleşme projesi, İdeoloji, Edebiyat, Kimlik Krizi, Doğu-Batı ikiliği, Kültürel Sentez. The goal of this thesis is to illustrate how the modernization efforts in the 19th century Ottoman Empire along with ''Tanzimat'' (reorganization) era have an impact on the identity of individuals through the novels addressing East-West dichotomy. Novel, as a literary genre, went into the Ottoman culture during the last quarter of 19th century and was seen modern and as a project for western identity construction instead of mere artistic purpose. Modernization, was not a process of self-development with its dynamics in Ottoman society as it was in Western societies, on the contrary, started with military and proceeded to great numbers of areas with a centralist manner in the society. The effects of such modernization that were produced on the social and cultural identity of the individual stuck between East-West dichotomy were intended to be demonstrated via the analyses of novels related with this dichotomy ,which are chosen ruminatingly, and written in 19th and 20th century. It is overtly pointed out that modernization has a trait of synthesizing between the values of east and west through the ideal typifications of novel characters. On this synthesizing attempts which can be considered as a dialectic effort, it is overemphasised that evaluating which of those domestic and foreign cultural values should be eliminated or picked plays a significant role in this study. For the sake of comprehending how the modernization process and efforts took place after the ''Tanzimat'' era and the relation between identity with this process, it is aimed to submit a sociologic analyse by taking advantage of literature's substantial power that is reflecting and converting socio-realism.Keywords: Tanzimat, Modernization Project, Ideology, Literature, Identity Crisis, East-West Duality 78

Popüler müzikler, teknolojinin ve müzik endüstrisinin gelişimi ile birlikte, dünyada her geçen gün hızlı biçimde yaygınlaşmaktadır. İletişim ağları aracılığıyla farklı kitlelere ulaşan popüler müzikler; müzisyenlerin ve toplumların değişik kültürlerin müzikleriyle karşılaşmasını ve aynı zamanda müzik endüstrisinin yönlendirmiş olduğu yeni üretilen popüler müziklerle etkileşime girmesini sağlamaktadır. Toplumların hayatlarına giren yeni müzik türleri, o güne dek var olan müzik kültürlerini geri plana iterek modern bir müzik algısını insanların hayatlarına inşa etmektedir. Samsun ili örneğinde ise 1960'lı ve 1970'li yıllarda popüler müzikler; şehirde düzenlenen konserler, radyo programlarında yapılan popüler müzik yayınları, yazılı ve basılı medya aracılığıyla yaygınlaşmaya başlamış, müzisyenlerin ve dinleyicilerin popüler müziklere olan ilgilerini arttırmıştır. Plak, kaset ve film endüstrisinin gelişimi ile birlikte Samsun'da daha da yaygınlaşan popüler müzikler, insanların müzik tarzlarına ve sosyal yaşantılarına etki etmiştir. Yeni ve farklı olan bu müziğe ilgilerin daha da artması, müzisyenleri ve insanları çeşitli popüler müzik enstrümanlarına yöneltmiş, bu yönelimin beraberinde ise şehirde farklı tarzlarda popüler müzik grupları kurulmuştur. Çalışmada; Samsunlu müzisyenlerin popüler müzik çalgılarına ve topluluklarına yönelimlerinin nasıl olduğu, dünyadaki tanınmış popüler müzik gruplarının o dönemde kullandıkları çeşitli moda akımlarının Samsunlu müzisyenlerin ve dinleyicilerin giyim, kuşam, müzik icra biçimlerini ne şekilde değiştirdiği ve popüler müzik kültürünün var olan müzik kültürüne ve toplumsal yaşantıya ne gibi etkileri olduğu araştırılmıştır. The popular music's scope is expanding on daily basis as it reaches out to new audiences with the help of development in the music industry and technology. Through various social network channels, different cultures and regions around the world are in a constant exchange of music culture, as they learn more about popular music of different cultures/regions as well as getting influenced by the new generation of popular music created by the today's music industry. In that regards, this exchange withdraws the traditional music culture from its position and leads the new and favored popular music to influence and create a new sense of modern music. Between the years of 1960's and 1970's in Samsun, musicians and composers were directly influenced by this new wave of popular music with the help of concerts, radio, popular music programs, books and various publishing done in the region. Furthermore, with the improvement and popularity of vinyl records, music tapes and the new genre of movie industry, the popular music was able to influence individual's music styles and their social lifestyles. As the new popular music culture reached out to the masses, this motivated people into learning new instruments which were associated with that popular music culture, as a result, led to formation of new local music bands. The aim of this thesis is to find reasons on why and how musicians of Samsun were influenced and motivated by the new genre of popular music by researching shifts on the types of instruments been used and changes in the methods of conducting music. Last, the thesis focuses on societal changes through assessing the social life in general and the newly formed audiences of the popular music culture. 213

Osmanlı'nın dibâcesi olarak nitelendirilen Bursa; pek çok kültürle hemhal olmuş medeniyet kurucu bir şehir tasavvuru sunması, imparatorluğa giden yolda Osmanlı Devleti'ne ilk payitaht olması ve kadim ipek yoluna ev sahipliği yapmasıyla şehir ve kültür tarihimizde önemli bir alan ihtiva etmektedir. 19.yy'da Osmanlı Devleti'nin çeşitli alanlarda ortaya çıkan sorunlara çözüm olarak farklı disiplinlerde başlattığı modernleşme hareketlerinin şehirlere yansıması kaçınılmazdı. Bu doğrultuda modernleşme adımlarının uygulanacağı ilk şehirlerden biri 19.yy'da deprem ve yangınlarla harap hale gelen imparatorluğun eski görkeminin simgelerinden olan Bursa şehri olarak belirlenmişti. İlme ve farklı dillere olan istidadı, Türk-Batı sentezi ile yoğrulmuş düşünceleriyle önemli görevler ifa etmiş bir devlet adamı olan Ahmed Vefik Paşa, 1863 yılında Anadolu Sağ Kol Ciheti Müfettişliği ve 1879 yılında Bursa valiliği görevleri ile şehrin yeniden imarında önemli bir rol oynamıştır. Çalışmada Tanzimat dönemi modernleşme çabalarının şehirleri yönetim, mimari ve sosyal alanlarda nasıl etkilediği tüm boyutlarıyla tanımlanarak Ahmed Vefik Paşa'nın Bursa şehrindeki uygulamaları dönem-mekân-şahsiyet ekseninde ele alınmıştır. Modern bir şehir tasavvurunun uygulamaya konmasıyla birlikte şehirde yeni yapılar, restorasyonlar ve ulaşım düzenlemeleri ile bu dönem Bursa şehir tarihinde hızlı bir mekânsal farklılaşmanın yaşandığı önemli bir aşamayı oluşturmaktadır. Ahmed Vefik Paşa'nın nevi şahsına münhasır karakteri ile klasik Osmanlı şehirlerinden biri olan Bursa'da meşruiyetini şehrin yeniden ihyası düşüncesi içinde üreten uygulamalarla, Bursa şehrinin modernleşmesinde önemli mekânsal değişimler meydana getirdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bursa, which is regarded as the preamble of the Ottoman Empire, has a great place in our cultural and urban history since it offers an urban concept that establishes a civilization intertwined with many cultures, it is the first capital city of Ottoman in the process of becoming an empire and it hosts the ancient Silk Road. It was inevitable that the modernization movements which the Ottoman Empire initiated in different fields as a solution for the problems emerging in various fields in the 19th century were reflected in the cities. In this regard, Bursa was determined to be the first city to implement the steps of modernization since it was devastated by the fires and earthquakes in the 19th century though it was one of the symbols of the Empire's glory. Ahmed Vefik Pasha, who is a significant statesman and administered important duties with his capability for the wisdom and various languages and with his ideas shaped through the Turkish and Western synthesis, has a great role in reconstructing the city with the positions of an inspector of Right Direction of Anatolia in 1863 and of a governor of Bursa in 1879. In this study, it is described in detail how the modernization struggles in Tanzimat Refom Era affected the cities in terms of administration, architecture and social life. Besides, the administration of Ahmed Vefik Pasha over Bursa is addressed within the scope of period, space and personality. By putting the modern concept of city into practice, this period is an important stage in which a quick spatial differentiation was experienced in the urban history of Bursa with the new constructions, restorations and regulations of transportation in the city. It is concluded that Ahmed Vefik Pasha caused important spatial changes in the modernization of Bursa with his unique character and the legitimacy produced by the practices as a result of the idea of revival of the urban city in Bursa, which is one of the classical cities of Ottoman Empire. 120

Bu çalışma, Cumhuriyet döneminde Türkiye modernleşmesine etkide bulunan Fransız Jakobenizminin tarihsel ve ideolojik olarak anlamayı ve açıklamayı amaçlamaktadır. Fransız devrimi Jakoben dönemde yeni bir toplum oluşturma amacına yönelik reformların dayanmış olduğu felsefi ve düşünsel temeller tezin ilk bölümünde ele alınmaktadır. Bu çerçevede, evrensel insan aklının ve Rousseau'nun fikirlerinin devrime ve onun öncülerine etkisi, devrimin asalet ve dine karşı olarak inşa edilmesi ve laik bir cumhuriyet projesinin şekillenmesi Jakoben dönem özelinde açıklanmaktadır. İkinci bölümde, Fransız düşünce geleneği ve siyasetinin, Türkiye'de Cumhuriyet dönemi reformlarına esin kaynağı olması irdelenmektedir. Bu bağlamda, yine evrensel insan aklı ve Rousseau'nun düşüncesinin Türkiye reformlarına etkisi ele alınmaktadır. Bununla birlikte, geçmişten-gelenekten kopuş tezinin Türkiye reformlarında şekillenme biçimi ve CHP'nin altı umdesinin temel nitelikleri ve özellikle laiklik ilkesi irdelenmiştir. Bu irdeleme yine, Fransız Jakobenizmin etkisi çerçevesinde yapılmıştır. Devrimin (Fransa) ve reformun (Türkiye) felsefi ve düşünsel benzerliği; yeni bir toplum inşası, bu inşada akıl ve bilimin öncülüğü, ortak iyinin gözetimi, etnik ve kültürel homojenleştirme anlayışı, milli değerlerin ön plana çıkarılması, vatanseverlik vurgusu, devletin bekası, devrim-reformun kazanımlarının korunması ana fikirleri çerçevesinde açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise, Fransız devrimi ile Türkiye reformu arasındaki felsefi ve düşünsel benzerliklerin yanı sıra pratik siyasette de önemli benzerlik noktalarının olduğu ileri sürülmektedir. Bu noktada; merkezi hükümetlerin kurulması, devrim mahkemeleri ve onların işleyişi, asaleti ve unvanları kaldıran kararlar, ölçü birimleri ve takvim değişimleri, basının genel özelliği, ulusal dil kullanımı teşviki, eğitim politikalarının nitelikleri, sanatsal faaliyetlerin devrim ve reforma katkısı, bayram ve merasimlerin kurgulanma biçimi, dinin yeni toplumdaki yeri ve yeni bir din inşası bu benzerlik temelinde ele alınmıştır., This study aims to understand and explain The French Jacobinism which impacts on the modernization of Turkey Republican period as historical and ideological. The reforms based on philosophical and intellectual foundations to create a new society in the Jacobin period of the French Revolution are discussed in the first part of the thesis. In this framework, it is described as its limited in the Jacobin period that the impact of the universal human mind and the ideas of Rousseau on the revolution and its pioneers, building revolution against dignity and religion and the formation of a secular republic project. İn the second part, it is examined that how the French tradition of thought and politics begun a source of inspiration to the Republican period reforms in Turkey. In this context, it is again examined that universal human mind and the effects of Rousseau's thought to Turkey reforms. However, shaping the format of the thesis of breaking from past-tradition in turkey reforms and the main characteristics of the six-principles of CHP and in particular the principle of secularism are examined. Again this made within the framework of the influence of French Jacobinism. The philosophical and ideological similarities of the Revolution (France) and the reform (Turkey) are explained in a framwork of main ideas such as construction of a new society, pioneering the mind and science in this construction, supervision of common good, ethnical and cultural homogenization, highlighting national values, the emphasis on patriotism, the survival of the state and protection of the achievements of revolution-reform. In the third part, it is suggested that besides philosophical and conceptual similarities between the French Revolution and Turkey reform, there are also important similarities in practical politics. At this point; establishment of central governments, revolutionary courts and their functioning, decisions that remove nobility and titles, measurement units and calendar changes, general characteristics of the press, promotion of using national language, qualifications of educational policies, contribution of artistic activities to revolution and reform, creation of festivals and ceremonies, the place of religion in new society and the construction of a new religion are based on this similarity.

Osmanlı ordusunun modernizasyonunda 18. yüzyılın sonlarından itibaren Batılı ordular model alındı. Bu orduların teşkilat, teçhizat ve eğitim modelleri zamanla Osmanlı ordusunda uygulandı. Bu durum Osmanlı ordusunun Avrupaî tarzda kurumsallaşmasını sağladı. Modern orduların temel ihtiyacı olan yeni teknoloji ürünü silah ve teçhizatlar da bu süreçte Osmanlı ordusu envanterine girdi. Her yeni silahla birlikte bu silahların tedarikinden kullanımına kadar pek çok alanda yenilikler yaşandı. Ortaya çıkan bu yenilikler Harbîye başta olmak üzere askerî okullarda da yeni düzenlemeler yapılmasını gerektirdi. Zira, Osmanlı subayının ateşli silahları yeteri kadar tanıması, sahip olduğu bilgi ve beceriyi askerine aktarabilmesi askerî eğitimin başarısına bağlıydı. İkili anlaşmalarla Türkiye'ye gelen Alman Islah Heyetleri'nin çalışmalarıyla Osmanlı ordusunda modern usuller uygulanırken, modern ateşli silah alımlarında da Alman üreticiler tercih edildi. Özellikle II. Abdülhamid döneminde artan silah alımları ve bu silahların kullanımı için yapılan eğitim çalışmaları Osmanlı askerî eğitiminin modernleşmesine önemli katkı sağladı. Almanlar'ın rehberliğinde sürdürülen eğitim çalışmalarının önemli sonuçlarından birisi de ateşli silah alanında uzmanlaşmış personelin yetişmesiydi. Bu askerî uzmanlar silah alımlarında etkin rol oynadıkları gibi tedarik edilen silahların yerinde ve etkili bir şekilde kullanılmaları için bilgi ve tecrübelerini silah arkadaşlarına aktarmaya gayret etti. Bu gayret sayesinde de yeni silahların tanınmasına ve kullanımına yönelik önemli bir literatür meydana geldi. Modern ateşli silahların savaşlardaki önemini çağdaşlarıyla aynı anda fark eden Osmanlı yönetimi, bu silahların tedariki ve doğru kullanımı için imparatorluğun yıkılışına kadar çaba sarf etti. Nitekim, bu tez çalışmasında modern ateşli silahların Osmanlı ordusuna etkileri ele alındı. In the course of modernizing the Ottoman army, from the end of the 18th century Western armies served as a model. Officials applied methods of organization, equipment and training from these armies to the Ottoman army. This ensured the institutionalization of the Ottoman army in the European style. New weapons and equipment entered the Ottoman army inventory, and required innovations from the procurement of these weapons to their use. New weapons meant new tactics, which required new forms of training in military schools, particularly at the War College. An officer's ability to martial firearms and coordinate their use, and his ability to transfer his knowledge and skills to his soldiers, depended on a successful military education. Bilateral agreements with Germany, that guaranteed modern firearms and equipment, as well as German officers to help with training, helped to improve the Ottoman army. One of the important results of training activities under the guidance of German officers was the training of specialized personnel. Especially during the reign of Abdülhamid II, arms purchases and training contributed significantly to the modernization of Ottoman military education. Thanks to this effort, an Ottoman literature emerged that studied the use of these new weapons. Ottoman administrators recognized the significance of modern firearms and endeavored, until the collapse of the empire, to provide for the supply of and proper training in firearms. This thesis will discuss the effect of modern firearms on the Ottoman army. 306

Modernleşen dünyada bireylerin istek ve arzularının artması beraberinde daha iyi şartlarda yaşama ve farklı yerler keşfetme isteğini ortaya çıkarmaktadır. Bireylere uygun bir yaşam olanağı sunan şehirlerin rekabet etmesine yol açan başlıca etkenler; ekonomik kalkınmaya katkı sağlama, sosyokültürel gelişme ve hedef kitlelere kendini tanıtma çabası olarak gösterilmektedir. Rekabet arenasındaki şehirler, pazarlama ilke ve yöntemlerinden faydalanarak rekabet avantajı elde etmeyi hedeflemektedir. Şehir pazarlamasının amacı ziyaretçiler, yatırımcılar, şehir sakinleri, ihracat pazarları ve öğrenciler gibi farklı hedef kitlelerden kendi amaç ve koşullarına uygun olanı çekebilmektir. Şehir pazarlamasının en önemli hedef kitlelerinden birini yükseköğretim kurumlarının bünyesinde yer alan öğrenciler oluşturmaktadır. Öğrencilerin şehre ekonomik, sosyokültürel vb. katkıları yadsınamayacak bir gerçektir. Bu bağlamda yükseköğretim pazarı ile şehir pazarlama faaliyetleri koordineli bütünlük ve tutarlılık içinde yürütülmesi gerekmektedir. Nitekim şehirler ve yükseköğretim kurumlarının aynı amaca hizmet etmesi ve öğrencileri çekme çabaları birbirleriyle benzerlik göstermektedir. Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin şehir marka kişiliği algılamaları ve demografik özelliklere göre bu algılardaki farklılıkları ortaya koymaktır. Bu bağlamda Uşak ilinden 458 ve İzmir ilinden 463 öğrenci kolayda örnekleme yöntemiyle seçilerek çalışmaya dâhil edilmiştir. Bu çalışmada ilk olarak şehir pazarlaması ve yükseköğretim pazarı kavramsal çerçevede incelenmiştir. Daha sonra marka ve şehir markalaşmasına ilişkin temel kavramlara değinilerek şehir marka kişiliği kavramı incelenmiştir. Çalışmanın uygulama kısmında öğrencilerin şehir marka kişiliği algısının gruplar arası farklılıklarını incelemek üzere faktör analizi, bağımsız örneklem t-Testi, Anova Analizi ve Tukey Testi kullanılmıştır. Demografik özelliklere uygulanan testler sonucunda Uşak ili marka kişiliği boyutlarından yaratıcı ve yetkin boyutunun algılanması cinsiyete göre farklılık gösterirken İzmir ilinde seçkin, yaratıcı, zeki, yetkin ve bilinçsiz boyutunun algılanması cinsiyete göre farklılık göstermektedir. Memleketi Uşak olan öğrencilerin Uşak ili marka kişiliği boyutlarının algılanması ile memleketi İzmir olan öğrencilerin İzmir ili marka kişiliği boyutlarının algılanması da farklılık göstermektedir. Aylık gelir durumu ve şehirde kalma süresi ile marka kişiliği boyutları arasında bir farklılık tespit edilmemiştir. Çalışmanın sonucunda Uşak ili marka kişiliği `inançlı` ve `huzurlu` olarak belirlenirken İzmir ili marka kişiliği `popüler` ve `özgür` olarak nitelendirilmiştir. Increasing the desires and desires of individuals in the modernized world brings together the desire to live in better conditions and to discover different places. The main factors leading to the competition of cities that provide a suitable life for individuals; contributing to economic development, sociocultural development and self-promotion efforts are presented. Cities in competition are aiming to gain competitive advantage by taking advantage of marketing principles and methods. The aim of city marketing is to be able to capture what is appropriate for itself purposes and conditions from different target groups such as visitors, investors, city dwellers, export markets and students. One of the most important target groups of city marketing is the students who are in the tertiary education institutions. Students' economic, socio-cultural, etc. contributions are a fact that can not be denied. In this context, tertiary education market and city marketing activities should be carried out in coordinated coherence and consistency. Thus, cities and tertiary education institutions serve the same purpose and efforts to attract students are similar. The aim of this study is to determine the differences between the perceptions of city brand personality and the demographic characteristics of university students. In this context, 458 students from Uşak and 463 students from İzmir were selected by sampling method. In this study, firstly, city marketing and tertiary education market were examined in conceptual framework. Then, the concept of city brand personality was examined by referring to basic concepts about brand and city branding. In the application part of the work, city brand personality scale was used. The scale used was applied Factor Analysis, Independent Sampling t-Test, Anova Analysis and Tukey Test. As a result of the tests applied to demographic characteristics, the perception of the creative and competent dimension of the brand personality dimensions of Uşak province varies according to gender, while the perception of the elite, creative, intelligent, competent and unconscious dimension in İzmir province varies according to gender. The perception of the brand personality dimensions of Uşak province and the perception of the brand personality dimensions of İzmir province of Izmir is different. There was no difference between the monthly income status and the length of stay in the city and the dimensions of brand personality. As a result of the study, the brand personality of the İzmir was defined as `popular` and `free`, while the brand personality of Uşak was defined as `believing` and `peaceful`. 135

On dokuzuncu yüzyıl, Osmanlı Devleti açısından kapsamlı değişim ve dönüşümlerin yaşandığı önemli bir dönüm noktasını ifade etmektedir. Bu dönemde artık bir zorunluluk halini alan değişim ihtiyacı yönetim alanında da kendini göstermiş, imparatorluk Avrupa devletleri tarafından uygulanan baskıları bertaraf etmek ve kendi varlığını devam ettirmek adına gerekli gördüğü reform hareketlerine girişmiştir.On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı devletinde önemli görevlerde bulunmuş ve tarihçi, hukukçu, âlim ve devlet adamı gibi birçok kimliği bünyesinde barındıran Ahmet Cevdet Paşa, bu dönemin değerlendirilmesinde önemli bir figür olarak karşımızda bulunmaktadır. Ahmet Cevdet Paşa hem bu reformların hazırlanış aşamasında görev almış, hem de bizzat bulunduğu görevler vesilesiyle uygulama alanında da faaliyet göstermiştir. Bu nedenle Ahmet Cevdet Paşa'nın devlet ve yönetim anlayışının ortaya konması, bu dönemin reform zihniyetinin anlaşılması açısından kilit bir önem arz etmektedir.Bu kapsamda çalışmada öncelikle, Ahmet Cevdet Paşa'nın devlet anlayışı ile İbn Haldun'un devlet anlayışı determinizm ekseninde karşılaştırılarak Cevdet Paşa'nın İbn Haldun'dan farklılaşan iradeci devlet anlayışı anlatılmıştır. İkinci olarak Cevdet Paşa'nın yönetim anlayışı, Osmanlı modernleşme sürecinin Paşa'nın yönetim anlayışına etkisi temel alınarak kadim ve cedid kavramları etrafında anlatılmaya çalışılmıştır. The 19th century for the Ottoman Empire is an important turning point in which there are extensive changes and transformations. In this period, change has become a necessity and has shown itself in the field of administration. In particular, The Empire has embarked upon reform movements, which it deems necessary to eliminate the pressures exerted by European states and to maintain its existence.Ahmet Cevdet Pasha, who had an important task in the 19th Century Ottoman State and had many identities such as historian, lawyer, scholar, and statesman, is an important person in the evaluation of this period. Ahmet Cevdet Pasha has taken part in the preparation stage of these reforms and has also been active in the field of application. Therefore, revealing the state and administration understanding of Ahmet Cevdet Pasha is key to understanding the mentality of this period.In the this study, firstly, Amet Cevdet Pasha's understanding of the state and Ibn Khaldun's understanding of the state were compared on the basis of determinism. In this context, Cevdet Pasha's understanding of willful state which differentiates from Ibn Khaldun is explained. Secondly, Cevdet Pasha administration approach , based on the effect of Ottoman modernization process on Pasha's understanding of goverment, which are tried to be explained around the ancient and cedid concepts. 144

Bu araştırma üniversite gençliğinin dindarlık ve modernlik algılarını ölçmeyi, bu algıları etkileyen demografik faktörleri ortaya koymayı ve dindarlık ve modernlik arasında bir ilişkinin bulunup bulunmadığını incelemeyi amaçlamıştır. Tarama modelinin benimsendiği araştırma Sivas Cumhuriyet Üniversitesinde okuyan 396 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Dindarlık Eğilim Ölçeği (Cirhinlioğlu, 2006) ile Modernite Ölçeği (Cirhinlioğlu, Ok ve Cirhinlioğlu, 2013) kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız örneklem t testi, tek yönlü ANOVA testi ve korelasyon analizi yapılmıştır.Bulgulara göre, öğrencilerin hem dindarlık hem de modernlik algıları yüksektir. Kız öğrenciler erkek öğrencilere kıyasla daha dindardır. Dini eğitim alan gençlerin dindarlık düzeyi daha yüksektir. Dini eğitim alan gençler modernlik değerlerini daha az benimsemektedir. Üniversitede eğitim süresi arttıkça modernleşme parametrelerini benimseme düzeyi artmaktadır. Dindarlık ile modernlik arasında negatif yönlü orta düzeyde bir ilişki söz konusudur. Gençler en çok modernlik ölçeğinin bilime inanma ve laiklik alt ölçeğinden düşük puan almıştır. Bulgular literatür eşliğinde tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Dindarlık, İçsel ve dışsal dindarlık, Modernlik, Üniversite Gençliği The present study aimet to measure perceptions of religiosity and modernity among university students, identify contributing demographic factors and analyze a relationship between religiosity and modernity. The study was based on survey model. The sample consisted of 396 students studying in Sivas Cumhuriyet University. The Scale of Religiosity (Cirhinlioğlu, 2006) and the Scale of Modernity (Cirhinlioğlu, Ok and Cirhinlioğlu,2013 ) were used in the study. The data were evaluated using independent sample t-test, one-way ANOVA and correlation analysis. According to the findings the perceptions of both religiosity and modernity among university students were relatively high and the female students were more religious than the male students. It was revealed that the religiosity level of those who had religious education were quite high but they adopted less the values of modernity. The adoption of modernity values and parameters increase in proportion to the duration of university education. A negative moderate relationship between modernity and religiosity was found. The lowest mean scores were found in the subcales of belief in science and laicism among the participants. The findings were discussed within the scope of the literature.Key Words: Religiosity, internal and external religiosity, modernity, university, students 142

Kuruluşundan beri Batı uygarlığıyla etkileşim halinde olan Osmanlı Devleti, gerileme dönemiyle birlikte Batıyı kendisine model alan bir yaklaşım sergilemiştir. Gün geçtikçe farklılaşıp yeni boyutlar kazanan reformlar geliştirilerek iktisadi ve sosyal sorunlara çözüm bulunmaya çalışılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu, Batıda yaşanan siyasal, sosyal, ekonomik, fikri ve teknolojik alandaki gelişmelerin etkisi altında, birçok alanda yapısal dönüşümler geçirerek, o dönemde Batı dışı toplumları için kaçınılmaz hale gelen bir modernleşme sürecine dâhil olmuştur. Tanzimat Fermanı'yla birlikte hayatımıza giren Batılılaşma ve modernleşme kavramları ve bu kavramların bir olgu olarak değer kazanmasında 'kadın' simgesel bir rol oynamıştır. Bu süreç içerisinde kadının toplumsal kimliği her geçen gün daha artan bir öneme sahip olmuş, kadınla ilgili meseleler sık sık gündeme getirilmiştir. Osmanlı kadınları kendileriyle ilgili meselelere duyarsız kalmayıp gereken duyarlılığı göstermişlerdir. Çalışmanın en önemli kaynaklarından biri olan Tanzimat dönemi ünlü devlet adamı Ahmet Cevdet Paşa'nın kızı Fatma Aliye Hanım, babasının fikirlerinin etkisinde kalmış, babasının arzuladığı gibi sosyal hayatta öncü bir kadın olmayı başarmış ancak muhafazakâr Osmanlı kadını kimliğinden de uzaklaşmamıştır. Batı merkezli reformlar gelişirken kadının sosyal konumu gibi sorunların ortaya çıkmasıyla birlikte, kadınlık meselelerini işlemiş, kadının eğitimi, çalışma hayatına dahil olması gibi konularda gelenekçi bir çizgi izlemiştir. Bu amaçtan hareketle çalışmada Fatma Aliye Hanım'ın eserleri incelenmiştir.Modernleşme sürecinde kadınları ilgilendiren hemen her konuda çalışmalar yapan Fatma Aliye Hanım'ın düşünce dünyasını bilmek 19. Yüzyıl Osmanlı kadınını anlamak açısından önemli olmuştur. Eserlerinde değindiği konular kadının eğitimi, çalışması, evliliği, aile içerisindeki konumu hakkında olmuş ve bu konular üzerindeki fikirlerini milli ve İslami değerleri göz ardı etmeksizin işlemiştir. Bu düşünce ekseninde kaleme aldığı çalışmalarıyla da döneme damgasını vuran etkili bir yazar olmayı başarmıştır. The Ottoman State, which has been interacting with Western civilization since its foundation, has taken an approach that modeled the West during the last stages. Reforms have been developed and new dimensions have been developed and economic and social problems have been tried to be solved. The Ottoman Empire underwent structural transformations in many areas under the influence of political, social, economic, intellectual, and tecnological developments in the West and involved in amodernization process which became inevitable for non-Western societies at that time. The concept of Westernization and modernization that has entered our lives with the Tanzimat edict and the role of these concepts as a phenomenon have played a symbolic role in 'women' issue. In this process, the social identity of women has been increasing day by day and the issues about women have been raised frequently. Ottoman women did not remain indifferent to issues related to themselves and showed the necessary sensitivity. Fatma Aliye, the daughter of Ahmet Cevdet Pasha, one of the most important thinkers of the tanzimat era was influed by his father's ideas, she succeeded in being a pioneer woman in social life as her father desired but she did not leave her identity as a conservative Ottoman woman. With the rise of problems such as the social position of women while the development of Western-based reforms, has embraced issues of feminity, followed by a traditionalist line on women's education, inclusion in working life. For this purpose, in this study, the works of Fatma Aliye Hanım's were examined.Knowing the world of thought of Fatma Aliye Hanım, who works on almost every topic of women in the process of modernization, has been important in terms of understanding the 19th century Ottoman woman. The subjects mentioned in her works have been about women's education, work, marriage, position in family and her ideas on these issues were analyzed without disregarding national and Islamic values. She has succeeded to be an influential writer with his works written on this axis of thought. 90

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergeye istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Bu çalışmada; ilk çağlardan beri yerleşim yeri olarak kullanılan ve birçok medeniyete ev sahipliği yapan Muş Sancağı'nın geleneksel ve modern eğitim-öğretim kurumlarının tanıtılması amaçlanmıştır. Bu çalışma giriş, iki bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş kısmında; Muş ilinin coğrafik konumu, Muş adının kaynağı ve Muş'un ilkçağdan itibaren, Osmanlı dönemi dâhil, günümüze kadar olan tarihi yapısı özetlenmiştir. Birinci bölümde; Tanzimat öncesi Osmanlı Devleti'nde sıbyan mektepleri ve medreseler hakkında bilgi verilmiştir. Tanzimat sonrasında ise, Osmanlı Devleti'nin temel eğitim kurumları, rüştiye mektepleri, idadi mektepleri, darülmuallimin, Osmanlı Devleti'nin son döneminde medresede yapılan değişiklikler, gayrimüslim ve yabancı okullar ana hatlarıyla açıklanarak Osmanlı Devleti'nin eğitim sistemi özetlenmiştir. İkinci bölümde ise; Klasik dönem eğitim kurumları olan sıbyan mektebleri ve medreseler, modern dönem eğitim kurumları olan maarif idaresi, ibtidai mektepleri, rüşdiye ve idadi mektepleri, gayrimüslim ve yabancı devlet kurumları, yaygın eğitim kurumları olan kütüphane, tekke ve zaviyeler arşiv kaynaklarına dayandırılarak ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Sonuç kısmında; Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu siyasi, sosyal ve ekonomik zorluklara rağmen modern okulların gelişip yayılması için büyük bir çaba harcandığı açıklanmıştır. In this study; It was aimed to introduce the traditional and modern educational institutions of Muş Sancağı, which has been used as a settlement since the early ages and hosted many civilizations. This study consists of introduction, two parts and conclusion. In the introduction; The geographic location of the province of Muş, the source of the name Muş and the historical structure of Muş from the early age to the present, including the Ottoman period, are summarized. In the first chapter; Before the Tanzimat period, information about primary schools and madrasahs were given in the Ottoman Empire. After the Tanzimat period, the main educational institutions of Ottoman Empire, the schools of secondary schools, administrative schools, the Darülmallim, the changes in the madrasa in the last period of the Ottoman Empire, the non-Muslim and foreign schools are outlined and the educational system of the Ottoman State is summarized. In the second part; Classrooms and schools, educational institutions, classical education institutions, modern educational institutions, education administration, ibtidai schools, rüdiye and idadi schools, non-Muslim and foreign government institutions, non-formal education institutions, libraries, lodges and zaviyas are explained in detail on the basis of archival sources. In the conclusion part; Despite the political, social and economic hardships of the Ottoman Empire, a great effort has been made to develop and expand the modern schools.

Bu çalışmada Reşat Nuri Güntekin'in romanlarının öğretmenlik mesleğinin kutsallaştırılmasına katkısı analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, kutsal kavramına dair öne sürülen teorik yaklaşımlardan hareketle kutsal kavramının ve kutsalın sosyal bilimlerdeki genel çerçevesi ortaya konmuştur. Kutsal kavramı aslında dinî içerikli bir kavramdır. Ancak her şeyi dönüştüren modernleşme süreciyle kutsal kavramı seküler unsurları da nitelemeye başlamıştır. Modernleşme sürecinde ortaya çıkan ulus-devletler de seküler kutsalları kendi amaçları doğrultusunda şekillendirmeye çalışmıştır. Ulus-devletin meşruiyet kazanma mücadelesinde bu seküler kutsallar önemli birer vasıta olarak hizmet etmiştir. Bu kutsallara örnek olarak vatan, bayrak, marş gibi millî unsurlar verilebilir. Din dışı kutsalların bu süreçte oynadığı rol, geleneksel din temelli toplumsal hayattan daha seküler bir hayata geçişte bireylerin ve toplumların ulus-devlete saygı duyması ve bağlılık hissetmesini sağlamak üzerinedir. Elbette ki bu kutsalların halk tarafından bir anda kabul edilmesi beklenemez. Bu yüzden ulus-devlet halka bu kutsalları anlatacak ve halkın bunları benimsemesini sağlayacak aracılara ihtiyaç duyar. Özellikle Türkiye örneğinde bu aracıların en önemlilerinden biri halkla doğrudan temas kurma fırsatına sahip öğretmenler olmuştur. Ancak öğretmenlerin de halk tarafından itibar görmesi onların da halkın gözünde farklı bir yerde konumlanmasıyla mümkün olabilir. Bu yüzden kutsalları halka iletme görevini üstlenen öğretmenin kendisi de bir kutsallık söylemiyle yüceltilmelidir. Nitekim özellikle edebiyat, öğretmenlik mesleğinin kutsallaştırılmasında kullanılan en önemli araçlardan biri olmuştur. Bu bağlamda, çalışmaya kaynaklık eden Reşat Nuri Güntekin'in romanları Cumhuriyet Dönemi'ndeki aydın ve özellikle de öğretmen imgesinin kutsallaştırılması çabalarına bir örnek olarak verilebilir. Onun Çalıkuşu, Yeşil Gece, Acımak ve Kan Davası romanlarında yer alan öğretmen karakterleri idealize edilmiş düşünüş ve davranış biçimleriyle topluma örnek olması gereken üstün karakterler olarak yansıtılmış ve `kutsal öğretmen` imgesinin oluşturulmasına hizmet etmiştir. This study aims to analyze the contributions of Reşat Nuri Güntekin's novels to the sacralization of teaching profession. For this purpose, the concept of sacred with reference to theoretical approaches to the sacred and the general framework of the sacred in social sciences are put forward. The concept of sacred is actually a religious term; however, it has begun to characterize the secular elements by the process of modernization that transforms everything. Having emerged in the process of modernization, nation-states tried to shape the secular sacreds in line with their own purposes. These secular sacreds have served as significant agents in the struggle of nation-states to gain legitimacy. National elements, such as homeland, flag, anthem etc., can serve as examples for these sacreds. The role of non-religious sacreds in this process is to ensure that individuals and societies respect and feel commitment to nation-states in the transition period from a traditional religious life to a more secular life. As a matter of course, it is not expectable for these sacreds to be accepted by the people in a short while. For this reason, nation-states need intermediaries who will tell these sacreds to the people and enable the people to embrace them. Particularly in the case of Turkey, one of the most important of intermediaries has been teachers, who have opportunity of direct contact with the people. On the other hand, people can respect teachers, only when they have a different position in the eyes of people. Therefore, teachers with the responsibility to convey sacreds to the people, should be glorified with a discourse of sacredness. Hence, especially literature has been one of the most prominent mediums in the sanctification of the teaching profession. Within this context, the novels of Reşat Nuri Güntekin, forming a basis for this study, can be set as examples for the efforts to sanctify the image of intellectuals and notably teachers in the Republic period. The teacher characters in his novels Çalıkuşu, Yeşil Gece, Acımak and Kan Davası are represented as superior characters, who should be an example to society through their idealized thinking and behaviors, and have served to create the image of `sacred teacher`. 117

Kervansaraylar ve hanlar on dokuzuncu yüzyılın sonlarına değin Osmanlı Devleti'nde konaklama hizmeti veren yapılar olmuşlardır. Menziller ve külliyeler etrafında şekillenen bu yapılar hayır amacıyla Padişahlar ve ileri gelen devlet adamları tarafından tesis olunan vakıf yapılardır. Yaşanılan iç ve dış gelişmeler sonucu on sekizinci yüzyılda öncelikli olarak askeri alanda başlayan Osmanlı'da modernleşme süreci, on dokuzuncu yüzyıl itibariyle siyasi, idari, ekonomik, kültürel ve toplumsal bir köklü dönüşüm halini alır. On sekizinci yüzyılın ikinci yarısından sonra Avrupa şehir hayatına hızlı sanayileşmenin sonuçlarından biri olarak konaklama birimleri bağlamında oteller girer. Osmanlı Devleti şehir hayatında ise oteller, on dokuzuncu yüzyılın ilk yarısı itibariyle şehirlerde yerini alır. Tanzimat ve Islahat Fermanlarının ilanları akabinde hızlı bir gelişme gösteren otelcilik faaliyetleri, 1890'lı yıllarda Avrupa'daki otellerin seviyesine ulaşır. İmparatorluk, en çalkantılı döneminde şehirlerinde yer edinen bu yeni pratiğin kendi kontrolünde ilerlemesi için bir takım önlemlere başvurur.Anahtar Sözcükler: Osmanlı, Modernleşme, Otel, Otelcilik Caravanserais and inns were buildings that provided accommodation services in the Ottoman Empire until the end of the nineteenth century. These structures, which are spaped around the ranges and the complexes, are the foundation structures established by the Sultans and the leading statesmen for charity purposes. As a result of the internal and external developments experienced in the military field in the eighteenth century, the modernization process in the Ottoman Empire became a radical political, administrative, economic, cultural and social transformation as of the 19th century. After the second half of the eighteenth century, European city life enters hotels in the context of accomodation as one of the result of rapid industrialization. In the urban life of the Ottoman Empire, hotels took their place in the cities as of the first half of the nineteenth century. After the announcements of the Tanzimat and Islahat Fermans, rapidly developing hotel activities reached the level of hotels in Europe in the 1890s. The Empire resorted to a number of measures to ensure that this new practice, which took its place in the cities during its turbulent period, would proceed under its control.Key Words: Ottoman, Modernization, Hotel, Hospitality 139

Çalışma, arkadaşlık ilişkilerini ve arkadaşlık ilişkilerinde yaşanan değişimleri ilişkisel nedenleriyle anlamayı ve açıklamayı amaçlamaktadır. Arkadaşlık, seçili bir kişiler arası ilişki türüdür. İnsanlar arkadaşlarını kendi iradeleri ile seçtikleri gibi tecrübe ettikleri ilişkileri/eylemleri de kendi iradeleri ile gerçekleştirir. Diğer yandan arkadaşlık ilişkilerinde yaşanan değişimler modernleşme, bireyselleşme, teknoloji gibi bazı nedenlere dayandırılabilir. Çalışma, nitel araştırma yönteminin fenomenolojik yaklaşımı benimsenerek gerçekleştirildi. Maksimum çeşitlilik örneklem tekniğine göre seçilen 40 kişi ile yarı yapılandırılmış görüşme formu ile derinlemesine görüşme yapıldı.Görüşmecilerin sosyo-demografik ve sosyo-ekonomik özellikleri tasnif edilerek arkadaşlıkların kurulması, sürdürülmesi ve sona erdirilmesi ile ilgili deneyimleri ortaya konuldu. Bu deneyimler üzerinden arkadaşlığın ekonomik, siyasi, dini, toplumsal ve psikolojik boyutları ele alındı. Görüşmeler neticesinde arkadaşlık ilişkilerinde bir değişim ve dönüşüm yaşandığı sonucuna varıldı. Modernleşmenin, bireyselleşmenin ve teknolojik gelişmelerin arkadaşlık ilişkilerini etkilediği, arkadaşlığın geçmişe kıyasla değiştiği, değişimin samimiyet yerine yüzeysellik, fedakârlık yerine bencillik yönünde olduğu anlaşılmıştır. The study aims to understand and explain friendship relationships and changes in friendship relations through relational reasons. Friendship is a selected type of interpersonal relationship. People choose their friends with their own will, and they carry out the relationships / actions that they experience with their own will, too. On the other hand, changes in friendship relations can be based on some reasons such as modernization, individualization and technology.The study was carried out by adopting the phenomenological approach of the qualitative research method. In-depth interviews were conducted with the semi-structured interview form with 40 people selected according to maximum variation sampling technique.The socio-demographic and socio-economic characteristics of the interviewers were classified and their experiences related to the establishment, maintenance and termination of friendships were put forward. Through these experiences, economic, political, religious, social and psychological dimensions of friendship were discussed. As a result of the interviews, it was concluded that there was a change and transformation in friendship relations. It was understood that modernization, individualization and technological developments affected friendship relations, friendship changed compared to the past, and change was toward selfishness and superficiality instead of sincerity and sacrifice. 341

Gelenekselci Ekol (Tradisyonalizm), moderniteye karşılık ortaya koyduğu bazı fikirler dolayısıyla, ülkemizde de ilgili ile karşılanan ve bu ilgiden kaynaklı hem akademik hem de sosyal sahada çok yönlü etkileri olan bir düşünce okuludur. Gelenekselci Ekol'ün ülkemiz düşünce geleneği içerisinde, moderniteye karşı bir alternatif oluşturması ve aynı zamanda da dinî alanda ortaya koyduğu bazı orijinal düşünce ve kavramlarının oluşu; ortaya çıkan bu ilgi ile beraber ekolün görüşlerinde yer alan arızî yönlerin de tespit edilmesini gerektirmektedir. Bu çalışmada Gelenekselci Ekol'ün düşünce sisteminde yer alan kavramlara ve görüşlere dair, çağdaş Türk düşüncesi içerisinde dile getirilen eleştiriler derlenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Gelenek, Tradisyonalizm, Dinî Çoğulculuk, Dinlerin Aşkın Birliği, Bâtınîlik. Traditionalism is a school of thought that has a multifaceted influence both in academic and social field, which is drawing attention in our country due to some thoughts and ideas that it presents against modernity. The Traditionalist School is an alternative to the idea of modernity in our country's tradition of thought, and at the same time has some original ideas and concepts in the religious sphere; it requires the detection of the faulty aspects in the opinions of the school. In this study, it has been tried to compile and evaluate the criticisms in modern Turkish system of thought expressed within the thought system of Traditionalist School.Key Words: Tradition, Traditionalism, Religious Variety, Great Union of Religious, Batıniyya 156

Bauhaus, usta-çırak ilişkisine dayanan, eğitimde yeni yöntemler geliştirme esasına dayanan eğitim ve öğretim modeli ile çok önemli bir yere sahiptir. Uygulanan bu eğitim modeli sayesinde atölye sistemi kurulmuş, sanat ve zanaat ayrımı ortadan kaldırılmıştır. Bu eğitimden geçen öğrenciler, tek bir alanla sınırlı kalmamış, çeşitli pek çok alanda çalışmalar yürütmüşlerdir. Öğrenciler, Bauhaus'tan mezun olduktan sonra her türlü ev eşyasını tasarlayabilecek yetkinliğe erişmişlerdir. Ülkemizde, bir uygulamalı sanatlar okulu olarak, Bauhaus Okulu'nun örnek alındığı pek çok eğitim modeli geliştirilmiştir. Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte, ülkemiz savaştan henüz yeni çıkmıştı. Savaştan yeni çıkan ülkemizin eğitim ve eğitmen konusunda pek çok açığı vardı. Yeni Cumhuriyet, eski alışkanlıkları bir tarafa bırakarak, herkesin bir modernleşme sürecinden geçmesini, Batılı toplumlarla eşit bir düzeye erişilmesini arzu ediyordu. Ancak yeterli sayıda eğitimci yoktu ve henüz savaşın yaraları sarılmamıştı. Tam da bu noktada Nazi Almanyası'ndan Türkiye'ye göç eden profesörlerin verecekleri eğitim, genç Cumhuriyet'in modernleşme arzusuyla örtüşüyordu. Bu bağlamda; hızla eğitimde reform çalışmaları başlamıştır. Yabancı profesörlerin Türk müfredatına kattıkları en önemli derslerden biri de 'Temel Sanat Eğitimi' dersidir. Bununla birlikte Bauhaus Okulu'nun eğitim ve öğretimde pek çok yansıması bulunmaktadır. Türkiye'de benzer bir eğilimle Köy Enstitüleri eğitimi de uygulamalı bir eğitim modelini benimsemiş, `iş içinde, iş aracılığıyla, iş için öğretme` temeline dayanan bir esasa oturtulmuş ve üretim içinde eğitim anlayışı benimsenmiştir. Pek çok bakımdan uygulamalı eğitim ülkemize de uyarlanarak bir temele oturtulmuştur. Bu çalışmada; Erken Cumhuriyet'in modernleşme `arzusu` ile birlikte, yabancı profesörlerin Türkiye'ye göçü ve bu kapsamda eğitime olan katkıları incelenmiştir. Cumhuriyet'in kuruluşunda `toplumsal ve kültürel alanın yeniden inşası` oldukça önem taşıyordu. Cumhuriyet'in modernleşme hareketi her alana; günlük yaşam, sosyal ve kültürel ortam gibi alanlara nufûz etmesi gerekirdi. Bu bağlamda kurulan yeni Cumhuriyet; `ideolojisinin` sağlamlaşmasını da sanat aracılığıyla gerçekleştirmek istiyordu. Bu bakımdan önem taşıyan dönemin sanat anlayışı ve sanatın gelişim süreci incelenmiştir. Bauhaus has had prominent role with its education model, based on master-apprentice relationship and on developing new methods in education. Thanks to this education model, studio was brought into the scene as well as eliminating the difference between art and craft. The students passing through this education model has embarked on working more than one areas rather than restricting their works into one field. After graduation from Bauhaus, the they reached to a competence level in designing each kind of household goods. In our country, some education models has been developed, imitiating Bauhaus, as an applied art school. At the moment of proclamation of the Republic, our country had just come out of war, so there was a shortage of instructors as well as lack of education. The New Republic, by setting aside old customs, desired that everyone should have passed through a modernization process and to be equal with western societies. There was, however, insufficient number of instructor and the damages of the war had not been recovered until that time. At this point of the process, the education given by professors immigrated from Nazi Germany and the desire of the new republic overlapped. In this context, reformation in the education was initiated at once. The one of the most significant subjects contributed by foreign professsor to Turkish Curriculum was the class of `Basic Art Education.` In addition, there are some other reflections of Bauhaus School in education and training. In Turkey, accordingly, Village Institutes adopted applied art education model, the education was established on the concept of `teaching within work, through work, for work,` and the idea of `education within production` was accepted. In many aspects, applied art education was settled in Turkey by `adjustments.`. In this thesis, the immigration of Foreign professors to Turkey and in this respect, their contribution to the education system, together with the desire of Early Turkish Republic are explained. At the beginning of the foundation of the Republic, `Reconstruction of social and cultural fields` has had a significant role. The modernization movement was supposed to penetrate almost all areas such as daily life, social and cultural areas. The New Republic, established on this context, desired to ensure its ideological consolidation through art. Thus, from this perspective, the sense of art, considered as significant in this period will be explained in this text. 126

Bu çalışmada modern Ürdün edebiyatının roman türünde İbrahim Nasrallah'ın yeri ele alınmıştır. Şair, romancı aynı zamanda fotoğraf sanatçısı olan İbrahim Nasrallah Arap dünyasında en çok okunan roman yazarlarından birisidir. Bir giriş ve üç bölümden oluşan çalışmamızın giriş bölümünde Ürdün'ün siyasal ve kültürel tarihine dair genel bir bilgi verilmiştir.Çalışmamızın birinci bölümünde modern Arap edebiyatı, öncelikle Ürdün'ü çevreleyen bir havzada incelenmiştir. Bu arada Mısır, Suriye, Lübnan ve Filistin'deki edebi faaliyetler özetlenmiştir. İkinci bölümde, Ürdün'de şiir ve nesir alanında yapılan çalışmalar en önemli simalarıyla tek tek ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, İbrahim Nasrallah'ın hayatı ele alınmış, eserleri hakkında bilgi verilmiş ve bilhassa romanları etraflıca incelenmiştir. Ayrıca modern Ürdün romanında İbrahim Nasrallah'ın yeri, edebî kişiliği, etkilendiği yazarlar ve aldığı ödüller hakkında bilgi verilmiştir. In this study, the place of Ibrahim Nasrallah in terms of Modern Jordanian literature is discussed. A poet, novelist, film critic, painter and photographer Ibrahim Nasrallah is one of the most widely read novelist in the Arab world. In the introduction part of our study, which consists of an entrance and three sections, an overview of Jordan's political and cultural history is given. In the first part of our study, Modern Arabic Literature was examined in a basin surrounding Jordan. Meanwhile, literary activities in Egypt, Syria, Lebanon and Palestine are summarized. In the second chapter, the works in the field of poetry and prose in Jordan are handled one by one with the most important figures. In the third chapter, the life of Ibrahim Nasrallah was discussed and his works were informed and his novels were examined in detail. In addition, in the Modern Jordanian novel, the place of Ibrahim Nasrallah, his literary personality, the writers he was influenced and the awards he was given were given. 170

Türk romanında öne çıkan mekân tercihlerinde romana sirayet eden toplumsal şartlar, toplumsal değişimler ve dönüşümler, dönemlerin gözde muhit ve kent tercihleriyle yaşam tarzları oldukça etkilidir. Yazarlar, eserlerinde geliştirecekleri roman kişileri için birtakım mekanlar belirlemişler ve o mekanlarda kişilerin, dönemlerin ve toplumsal durumların izdüşümlerini görünür kılmışlardır. Mekâna dair tasarruflar, roman kişilerinin yaşam alışkanlıklarını, gelecek tasarılarını, çalışma hayatlarını ve evlilik ilişkilerini belirlemiştir. Bunun için de yazarlar konut tipinden, ev içi ve eşya düzenlemelerine; ait olunan toplumsal sınıftan günlük yaşam alışkanlıklarına birçok içeriği roman sanatında kurguya taşımışlardır. Kuruluşundan günümüze değin geçen sürede hem geleneksel üst sınıfların hem modernlerin, başka bir deyişle lüks yaşamın bir yüzü olarak kendisine has bir yapı sergileyen Nişantaşı da Türk romanında bu işlevle betimlenen bir mekân olmuştur. On dokuzuncu yüzyıl sonlarında daha çok geleneksel siyasal ve ekonomik gücün temsilcilerini barındıran Nişantaşı, zamanla ekonomiye dayalı yaşamın mekanı olmuştur. İlk dönemlerinde konaklarla özdeşleşen ve yüksek bürokrasinin geleneksel yaşamının sürdüğü Nişantaşı, zamanla bu kimliğinden uzaklaşarak yerini ticaret burjuvazisine ve apartman kültürüne bırakmıştır. Tezimiz; `eski/gelenek – yeni/modern` olguları bağlamında `insan, zaman ve mekân` betimlemelerinin tespitlerini ve yorumlarını içermektedir. Söz konusu tespit ve yorumlar örnekleme metoduyla Nişantaşı'nı kurgusuna taşıyan romanlara dayanmaktadır. The social conditions, changes and transformations covered in the novel, the popular circles and life styles of the periods are quite influential in the choice of prominent places in the Turkish novel. Writers specify certain places for the characters of the novels and make apparent in those places the projections of the characters, periods and social situations. The affairs concerning the place determine the novel characters' habits in life, future plans, work life, and marital relationships. For this purpose, writers have carried a good many content, ranging from the type of the house to the arrangements of household goods and indoors, from the social class to the daily life habits, into the fiction in the art of novel. Throughout the period from its foundation till today, Nişantaşı, which has displayed itself as a unique face of luxurious life both for the traditional class and the modern people, has been described as a place for such a function in the Turkish novel. Nişantaşı inhabited mostly by the traditional representatives of the social and economic power in the end of the nineteenth century became in time the place for a life based on economy. Initially the place, which was associated with `konaks` (mansions) where the high bureaucracy led a traditional life, left in time this identity, which was replaced, by commercial bourgeoisie and apartment culture. Our thesis contains the determinations and interpretations of the descriptions of `person, time, and place` in the context of `old/traditional versus new/modern` phenomena. The determinations and interpretations in question are based on the fiction of Nişantaşı by means of sampling method. 114

Bu tez, James Joyce'un Ulysses (1922) ve Sadık Hidayet'in Kör Baykuş (1937) adlı eserlerini, modernist yabancılaşmaya verdikleri cevaplar açısından incelemektedir. Bir başka deyişle, bu iki yazarın çeşitli düzeylerde, özellikle de dil ve mekân düzeyinde yabancılaşmayı kodlayan ve ifade eden metinler inşa ettiklerini incelemektedir. Çok sayıdaki çağrışımları ve anlamları ile yabancılaşma, bireylerin kayıtsızlıklarına ve/veya çevrelerindeki diğer insanlar, şeyler ve sosyal, siyasal veya dinsel kurumlarla anlamlı bir ilişki kurmadaki yetersizliklerine işaret etmektedir. Modernizmin istisnai durumları olarak sömürge geçmişiyle İrlanda'da ve mecburi ve hızlandırılmış/yüzeysel modernleşmesi ve yarı-sömürge durumu ile İran'da bu yabancılaşmanın temsilinin romanların dili ve mekânları üzerindeki etkileri incelenecektir.Bu iki romanda yabancılaşma alışıldık olmayan dil kullanımı ve düz-çizgisel olmayan, karmaşık anlatı tarzlarını içeren biçimsel deneme gibi modernist ve avangard teknikler aracılığıyla kodlanmaktadır. Bu romanlarda, fazlasıyla konformist-olmayan tarz ve yöntemlerin sonucu olarak ortaya çıkan karmaşıklık kendileri de tipik olarak modernist olan okurlar üzerinde de yabancılaştırıcı etkiler yaratmaktadır. Bir başka deyişle, okurlar bu romanları `zor` [metinler] olarak deneyimlemekte ve bir dereceye kadar bu metinlerden yabancılaşmaktadırlar. Buviiromanlarda kurgusal mekânlar yaratarak ve yerleri temsil ederek okurlar aynı zamanda liminalliğin [eşikteliğin] yabancılaştırıcı boyutları ile karşılaşmaktadırlar. Bunlar da karakterlerin yalıtılmışlığını, yerinden olmuşluğunu, yönünü kaybetmişliğini ve yabancılaşmasını yansıtmaktadır. Tez, liminalliğin Ulysses ve Kör Baykuş'taki çoğu mekânın bir karakteristiği olduğunu göstermektedir.Bu iki modernist romanda, sömürgeci müdahalenin yanı sıra dini ve siyasi otokratik yönetimin ezici/zulmedici faktörleri ile dolu olan bir toplumdan dışlanmış veya yabancılaşmış hisseden bireylerin yabancılaşmış konumlarını, yabancılaştırıcı kentsel mekânlar, standart-olmayan ve konformist-olmayan anlatı tarzı ve dil betimlemektedir. This thesis examines James Joyce's Ulysses (1922) and Sadeq Hedayat's The Blind Owl (1937) from the point of view of their responses to modernist alienation, that is, how these two writers construct texts that, at several levels and particularly on the levels of language, place and space, encode and express alienation. Alienation itself is a theme that has been regularly associated with modernist art, and with its history of plentiful associations and meanings alienation is here taken to refer to the indifference and/or the inability of individuals to establish a meaningful relationship to other human beings or even to themselves, or to the things or social, political, or religious institutions around them. Regarding the exceptional cases of modernism in Ireland with its colonial history and in Iran with its enforced and hasty modernization and its semi-colonial situation the effects of representing such alienation on the language and spaces of the novels will be analysed.Alienation is encoded in these novels through modernist and avant-garde techniques such as formal experimentation that involves unconventional language use and complicated, non-linear narrative styles. The complexity caused as a result of these non-conformist styles and methods also creates the alienating effects onvthe readers that are typically modernist, too. That is, the readers experience these novels as `difficult` and become to some extent alienated from such texts. In their creation of the fictional spaces and representations of places in these novels, readers also encounter the alienating aspects of liminality, which reflect the isolation, dislocation, disorientation, and alienation of the situation of the characters. The thesis shows how liminality is a characteristic of many of the spaces in Ulysses and The Blind Owl.In these two modernist novels, alienating spaces, non-standard and unconventional narrative styles and language uses depict directly and indirectly the alienated positions of individuals who feel excluded from or are alienated in a society filled with oppressing elements such as colonial intrusion as well as religious and political autocratic rule. 227

Mevcut tez Orta Asya ülkelerinin 1980'lar sonrası dönemlerde 1990'lı yılların başlarında Dünya Sosyalist Sistemi'nin parçalanması ve bunun ardından daha sonra Dünya Ekonomisine geçişindeki modernleşme sorunları Özbekistan örneğinde ele alınmıştır. Özbekistan kısa süre içinde yaşam seviyesi düşük bir ülkeden hızlı ve istikrarlı bir şekilde gelişen dünya toplumunda kendine has bir yeri olan bir devlet haline gelmiştir. Ülke 1990'lı yılların krizlerini atlatarak, kendi kimliğini temel almış ve modernize olma potansiyelini zaman içinde geliştirmiştir. Böyle bir iyimser değerlendirmenin temeli, her medeniyetin kendi iç dinamiklerine sahip olduğu ve iç kanunlarla belirlendiği düşüncesin dayanmaktadır. Her medeniyet, kendi bireyselliğini ihlal etmeden kendine yabancı ögeleri seçici olarak algılar. Tezde bağımsızlıktan sonra ülkedeki modernleşme süreçlerinin öncelikli olarak incelenmesi ve nitel analizi mevcuttur. In the present thesis discusses the problems of modernization, which had to be solved in the Central Asian's countries at the end 1980-ies to the early 1990-ies, after disintegration of Socialist World System and a subsequent transition to a market economy in the context of Uzbekistan. Uzbekistan became a powerful state with its own unique place in the world society, which developed quickly and steadily in a short period of time, from a country whose economy has been unilaterally developed and whose level of life was very low. Having overcome the crisis of the 90's, retained the potential for further modernization on the basis of its own identity. The basis for such an optimistic assessment is the knowledge that each civilization has its own unique dynamics, which is determined by internal laws. Each civilization selectively perceives elements alien to it, without violating its own individuality. The dissertation has a primarily review and qualitative analysis of the modernization processes in the country after independence. 70

Emek, modern Batı'nın inşasında önemli rol oynayan bir olgudur. Emeğe dair 15. ve 16. yüzyıllarda peyderpey değişen yaklaşımlar, modern kapitalist iş organizasyonu ve üretim örgütlenmesinin oluşmasında etkili olmuştur. İnsan merkezli hümanist düşüncenin oluşmasında ve gelişmesinde başat rol oynayan emek, Avrupa düşüncesinde insan-tanrı, insan-insan ve insan-doğa ilişkisinin insan merkezli olarak yorumlanmasında önem ihtiva eder. Merkezinde `rasyonel insan` imgesinin olduğu modernlik süreci, devamında sekülerleşme ve doğanın nesneleştirilmesini intaç etmiştir.Osmanlı'da Batı teknolojisinin aktarımına ve kullanımına yönelik bir çaba olan modernleşme, bu çerçeveyi aşarak Osmanlı'nın iktisadi, sosyal ve düşünsel dünyasını etkileyecek şekilde geniş bir alana etki etmiştir. Bu süreç, Osmanlı iktisadi hayatını modern kapitalist üretim örgütlenmesinin gerekleri çerçevesinde dönüştürürken sosyal ve düşünsel alanda da değişimleri beraberinde getirmiştir. Modernleşme, medenileşme ya da sanayileşme gibi farklı şekilde ifade edilen süreç, teknoloji aktarımının ötesinde özellikle kültürel alan üzerinde etkili olmuştur.Modernleşme sürecinde Osmanlı düşüncesinde emek kavramı (sa'y u amel) çerçevesinde yürütülen tartışma ve bakış açılarının konu edildiği bu tezde emek tasavvuru karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Modern Batı'da emeğin düşünsel ve toplumsal alanın inşasında oynadığı rol esas alınarak Osmanlı düşünce dünyasında emek kavramının izi sürülmeye çalışılmıştır. Modernleşme sürecinde (1862–1922) yayınlanan dergileri kapsayan bu çalışma, Osmanlı düşünce dünyası ile iktisadi ve toplumsal alanının dönüşümünde değişen emek tasavvurunun önemli rol üstlendiğini söylemek mümkündür. Osmanlı zihin dünyasının 'fayda' kavramı çerçevesinde yeniden yapılandığı süreçte modernleşmeye karşı geliştirilen farklı tavırların esas itibariyle modern reflekslere sahip olduğu görülmüştür. Osmanlı düşünce dünyasında emek kavramının farklı fikir akımları açısından da tahlil edildiği çalışmada, ilginç şekilde İslamcılardan liberal ve sosyalistlere kadar hemen hepsinin modernist reflekslere olduğunu söylemek mümkündür. Labour is a phenomenon that has played an important role in the construction of the modern West. Gradually changing approaches on labour in the 15th and 16th centuries had an impact on the modern capitalist production organization, as well as business organization formation. Labour, which has played a leading role in the formation of people-centered humanist thought, comprises the importance in the human-centered interpretations of the human-God, human-human, and human nature relations in European thinking. The modernity process, which has the image of the rational human at its center, has resulted in continued secularization and the objectification of nature.Modernization, which was an effort aimed at conveying and using Western technology in the Ottoman Empire, affected a large area in the form of impacting the Empire's economic, social, and intellectual world by exceeding this framework. This process brought together changes in the social and intellectual areas by transforming Ottoman economic life within the framework of the organizational requirements of modern capitalist production. The process, which was expressed in different ways like modernization, civilization, and industrialization, had an impact on cultural areas in particular, beyond conveying technology.This thesis, wherein the discussions and perspectives conducted within the framework of the concept of labour (sa'y u amel) in Ottoman thought during modernization, will comparatively discuss the conception of labour. The traces of the concept of labour in the world of Ottoman thought will attempt to be driven forth based on the role that labour in the modern West has played in the construction of intellectual and social fields.This study, which covers magazines published during the modernization process (1862-1922), can state that the conception of labour, which changed the Ottoman world of thought in the transformation of the economic and social areas, undertook a significant role. Various demeanours developed against modernization in the process of restructuring the Ottoman intellectual world's concept of benefit are seen to have essentially had modern reflexes. In this study, which essays the concept of labour in the world of Ottoman thought in terms of different intellectual trends, Islamists can interestingly be said to have had modernist reflexes almost as much as the liberals and socialists. 308

Sınıf tartışması, sınıfların kendilerini var ettikleri toplumsal, siyasal ve kültürel bağlamdan bağımsız ele alınamaz. Bu anlamda, Batı modernleşmesi içinde orta sınıflar, ekonomik ağları kullanma, kendini yeniden-üretme ve meritokratik ideolojiler ekseninde ele alınırken, Türkiye'de orta sınıflar bunlara ilaveten ve Batı'daki tartışmalardan farklı olarak ideolojik ve siyasi değerler çatışması içinde ön plana çıkmaktadır. Türkiye'de ekonominin ve bürokrasinin genişlemesine paralel orta sınıfların ekonomi, kültür ve siyasal alanda görünürlükleri ve ağırlıkları da artmıştır. Daha öncesinde, büyük oranda devlet ve devletin ideolojisi ile eklemlenen orta sınıflar, 1980 sonrasında siyasal ve ekonomik dönüşümlerin sonucunda modern eğitim kurumlarının yaygınlaşmasıyla birlikte, muhafazakar İslami değerleriyle profesyonel orta sınıf kategorisine dahil olmaya başlayan yeni bir grubun ortaya çıkmasıyla farklı bir görünüme sahip olmuştur. Bu durum özellikle çok partili döneme geçişle birlikte ortaya çıkan siyasal rekabet içinde `çağdaşlık` ve `gericilik` üzerinden kurulan çatışmanın, 1990'lar ve 2000'li yıllarda laik-İslamcı eksenli bir çatışmaya dönüşmesiyle daha da derinleşmiştir. Türkiye'deki siyasal çatışmanın merkezinde, orta-sınıfların ideolojik olarak ayrışmış farklı katmanları arasında yaşanan bir iktidar mücadelesi yer almaktadır. Bu çatışma merkezi konumlarını kaybeden orta sınıflarla, eskiden beri `gerici` olarak nitelendirilen muhafazakar yeni İslami orta sınıflar arasında yaşanmaktadır. Bu çalışmada, 'periferileşme' sürecini yaşayan laik orta sınıfların endişeleri, Aydın orta sınıflarının endişeleri algılama biçimleri kendi öznel değerlendirmeleri üzerinden analiz edilecektir. Debate on classes cannot be understood independently from their social, political and cultural context where the classes are located. In this sense, while middle classes in Western societies are examined by looking at economic positions, reproduction strategies and meritocratic ideologies, the middle classes in Turkey are at the forefront in terms of ideological conflicts and political values. Parallel to the expansion of the economy and bureaucracy in Turkey, the visibility and weight of the middle classes in the economic, cultural and political arena has also increased. Earlier, the middle classes, largely articulated by state and its ideology had a different appearance after the emergence of a new group that began to be incorporated into the professional middle class category with conservative Islamic values, along with the widespread use of modern educational institutions thanks to political and economic transformations after 1980. This situation became even deeper, especially in the 1990s and 2000s when the clash between `the modern` and `reactionary` in politics emerged with the multiparty system that turned into a secular-Islamist-oriented conflict. There is a struggle for power among the different segments of the middle classes at the center of political conflict in Turkey. This conflict is taking place between the conservative new Islamic middle classes, which have long been regarded as `reactionary` and the secular middle classes whose position in politics and society have been eroding . In this study, the secular middle classes who are experiencing the process of 'peripheralization' will be analyzed through subjective evaluations of the middle class of Aydın in terms of the concerns. 251

Modernleşme kavramsal olarak ele alındığında yeniyi ve çağdaşlığı temsil etmektedir. Özellikle Batılı toplumların modernleşmeyle birlikte dönüşüm geçirerek günümüz toplum yapısına kavuştukları görülmektedir. Bu bağlamda Osmanlı Devleti ile başlayan zorunlu bir modernleşme serüveni genç Türkiye Cumhuriyeti ile devam etmiştir. Nitekim bu süreç toplumun tüm kesimi tarafından kabul görmemiş ve tartışmalara yol açmıştır. Bu tartışmalar ışığında toplumun verdiği reaksiyonlar Türkiye'nin yol haritasının görülmesi açısından önem arz etmektedir. Bu bağlamda çalışmada öncelikle modernleşme ve demodernleşme kavramları üzerinde durulmuştur. Daha sonra Osmanlı İmparatorluğu ve günümüz Türkiye Cumhuriyeti'nin modernleşme çabaları tarihsel bir izlekte ve tartışma yaratan kavramlar üzerinden ele alınmıştır. Modernleşme çabaları sürecinde toplumun karşı karşıya kalan kesimleri tekinsizlik ve bastırılanın geri dönüşü temaları çerçevesinde ele alınmıştır. Bu sürecin net bir şekilde görülebilmesi açısından '28 Şubat süreci', '10 Kasım' ve 'Türkçe Ezan' konuları haberler üzerinden eleştirel söylem analizi yapılarak ortaya konmuştur.Anahtar kelimeler: Modernleşme, demodernleşme, sathi modernlik, tekinsizlik, bastırma, bastırılanın geri dönüşü Modernization represents newness and modernity when conceptually considered. Especially western societies are transformed by modernization, and they are found to have the structure of society today. An adventure of forced modernisation began with the Ottoman Empire in this regard has continued with the young Republic of Turkey. This process has not been accepted by all sections of society and has led to controversy. These discussions in the light of society's reaction to it are essential regarding Turkey's roadmap to be seen. In this context, primarily the concepts of modernisation and demodulation are emphasised. Then the modernisation efforts of the Ottoman Empire and the Republic of Turkey today have been addressed through the idea of creating historical themes and discussions. In the process of modernisation efforts, the sections of the society that are confronted by the community have been dealt with within the framework of uncanny and repressed repression. To be able to see this process clearly, 'February 28 period', 'November 10' and 'Turkish Ezan' topics were revealed by analysing the critical discourse through the news.Keywords: Modernization Processes, demornization, superficial modernity, uncanny, suppression, repression of suppression 197