Search

This study examines the nexus between foreign direct investment (FDI), trade openness (TRO) and economic growth for selected 11 high-income and 22 middle- and low-income Asian countries within a model using a more recent panel dataset over the period 2000–2021. The cointegration test has been applied in this study, which shows that whether there is a long-term interrelationship between FDI and economic growth, which we focus on in particular, and then the covariance matrix estimators that are developed by Driscoll and Kraay are used. Our findings indicate that there is a positive relationship between FDI and TRO, and economic growth for high-income countries, whereas the relationship between FDI and economic growth is negative for middle- and low-income countries. This study provides insights on why governments and policy makers in developing countries should focus on prioritizing domestic investment and production strategies for sustainable economic growth rather than simply emphasizing the attractiveness of FDI and the indispensability of import-oriented trade liberalization.

Ekonomik büyüme, ülke ekonomisinin üretim hacmindeki uzun vadeli genişleme şeklinde tanımlanabilmektedir. Ekonomik büyüme kavramı tarih boyunca farklı faktörler ile birlikte incelenmiştir. Bu faktörlerden birisi de sanayileşmedir. Sanayi sektörü ekonomilerin kalkınma ve büyümeleri bakımından en önemli sektörlerden bir tanesidir. Bu çalışmada Türkiye’de sanayileşmenin ekonomik büyümeye etkileri 1968-2022 dönemi yıllık verileri kullanılarak incelenmesi amaçlanmıştır. Sanayileşme tarihsel süreçte kalkınma ve ekonomik büyümenin gelişmesine katkı sağlamıştır. Sanayi sektörü istihdam ve üretimi gerçekleştirilen malların ihraç edilmesine katkı sağlayarak büyümenin artmasına katkı sağlamaktadır. Sanayi sektörünün GSMH içerisinde meydana getirebileceği pozitif yansımalar ekonomik büyümenin artmasına katkı sağlayabilecek bi diğer unsurdur. Bu nedenle Türkiye için yapılan bu çalışmada sanayileşmenin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri ARDL sınır testi ekonometrik yöntemi ile uygulamalı olarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, sanayileşme ile ekonomik büyüme arasında kısa ve uzun dönemde istatiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu bağlamda ele alınan yıllar içerisinde, ekonomik büyümeye sanayileşmenin kısa ve uzun dönemde katkı sağladığını söylemek mümkündür.

Bu çalışmanın temel amacı Türkiye için 2005-2023 yılları arasında çeyreklik veriler temel alınarak inşaat sektörü, istihdam ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi Zivot-Andrews (ZA) birim kök, Phillips-Perron (PP) birim kök, ve GMM testleri uygulanarak ele almaktır. Ayrıca Granger nedensellik testi kullanılarak değişkenler arasındaki ilişkinin gücü ve yönü hesaplanmıştır. Zivot-Andrews (ZA) birim kök ve Phillips-Perron (PP) birim kök testleri sonuçlarına göre I(1) düzeyinde tüm seriler durağan olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, GMM analizi sonuçları, Türkiye için 2005'ten 2023'e kadar istihdamın ekonomik büyümeyi etkilediğini ortaya koymaktadır. Granger nedensellik testi sonuçlarına göre ise gecikme uzunluğu 2 iken hem inşaat sektörü ekonomik büyümenin hem de ekonomik büyüme inşaat sektörünün Granger nedenidir. Başka bir ifadeyle değişkenler arası kısa vadeli bir ilişkinin yanı sıra aralarında çift yönlü bir ilişki de vardır. Aynı şekilde istidam ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiye bakıldığında hem kısa vadeli ilişki hem de birbirleri arasında çift yönlü bir ilişki mevcuttur. İnşaat sektörü ile istihdam arasındaki ilişki gözlemlendiğinde ise hem birbirleri arasında kısa vadeli ilişkinin varlığından söz edilebilir hem de aralarında çift yönlü bir ilişki vardır. Sonuç olarak, Türkiye’de iyi planlanmış kamu harcamaları ve kamu inşaat işlerine uygulanan vergilerle ilgili uygulanan akılcı maliye politikaları istihdamı teşvik edecek ve inşaat faaliyetlerini istikrara kavuşturacaktır. Türkiye’de hükümet ve politika yapıcıların uygulayacağı bu adımlar sayesinde daha kalıcı hale getirilen inşaat faaliyetlerinin oluşturacağı istihdam alanları beraberinde istikrarlı bir ekonomik büyümeyi de destekleyecektir.

Göç, son yıllarda sık sık tartışılan konulardan biridir. Bu nedenle bu çalışmanın amacı seçilmiş ülkelerde göçün ekonomik büyüme üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Çalışmada göç ve ekonomik büyüme ile ilgili ampirik literatür incelenerek farklı ülkeler üzerinden örnekler verilmektedir. Göçün seçilmiş ülkelerin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri, 2006–2017 dönemine ait verilerle tahmin edilmektedir. Ülke seçiminde 2011 yılından itibaren en fazla Suriyeli mülteci alan ülkeler kriteri dikkate alınmıştır. Bu kapsamda analizde Türkiye, Lübnan, Ürdün, Almanya, Irak, Mısır, İsveç, Avusturya, Amerika ve Kanada’ya ait veriler kullanılmıştır. Çalışmamızın sonucunda ülkeye gelen mültecilerin ekonomik büyümeye katkısının pozitif ve istatistiksel açıdan anlamlı olduğu belirlenmiştir. Ülkeye gelen mülteci sayısında %1 oranında artış ekonomik büyüme oranında %0.01’lik artışa sebep olmaktadır.

Yoksulluk ve ekonomik büyüme ilişkisi, iktisat biliminde önemli tartışma konularından birisidir. Ekonomik büyüme refah düzeyinde artış sağlar. Dolayısıyla yoksulların refah düzeyinde de artış olur. Ekonomik büyüme, yoksulluğu azalttığı için yoksul yanlısı büyüme olarak ifade edilir. Yoksul yanlısı büyüme, yoksulluğu hafifleterek, bu artışın Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’da görülmesidir. Bunun anlamı yoksulların ekonomik büyümeden zenginlere nazaran daha çok yararlanması olarak kabul edilir. Yoksul yanlısı büyümenin temelini, ekonomik büyümenin yoksulluğun giderilmesinde yetersiz kalmasına dayanır. Bu noktadan hareketle, yoksul yanlısı büyümede bölüşüm, gelir dağılımı eşitsizliği ve gelirin yeniden dağılımı konuları ön plana çıkmaktadır. Özellikle gelirin yeniden dağılımı, ekonomik büyüme açısından topluma eşit yansıtılması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, ekonomik büyümenin yoksulluğa etkileri ve yoksulların ekonomik büyümeden ne ölçüde faydalandığı ve faydalanması gerektiği üzerinde durulmuştur. Ekonomik büyümenin etkinliği açısından, gelirin yeniden dağılımının nasıl olması gerektiği üzerinde durulmuştur. Yoksul yanlısı büyüme, gelir dağılımı eşitsizliği ile ilişkilendirilmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, Covid-19 pandemisinin savunmasız nüfus üzerindeki etkisini minimize etmek için politika yapıcılara yönelik öneriler geliştirmektir. Bulgular, Covid-19 pandemisinin başlangıcından bugüne kadar kamu harcamalarında, çeşitli demografik gruplar ve yoksullara yönelik sosyal koruma harcamalarını arttırdığı gözlenmiş ve bu desteklerin pandemiyle sınırlı kalmayarak sürdürülebilirlik kazanması önerilmektedir.

Son yıllarda iklim değişikliği ve çevre kirliliği konuları gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ayrımı yapılmaksızın tüm ülkelerin öncelikli politika gündemi haline gelmiştir. Çünkü günümüzde artan nüfus ve ekonomik faaliyetler doğal kaynakların kontrolsüz kullanımına ve çevresel tahribata yol açarak sürdürülebilir kalkınma sürecini olumsuz etkilemekte, hatta telafisi mümkün olmayan çevre sorunlarına neden olmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı 1970-2017 dönemi için çevresel Kuznets eğrisi (ÇKE) hipotezinin Türkiye için geçerli olup olmadığını Narayan ve Narayan (2010)’ın yaklaşımı çerçevesinde Fourier ARDL (FARDL) test yöntemi ile incelemektir. FARDL test sonuçlarından çevre kirliliği, gelir, küreselleşme ve dışa açıklık arasında uzun dönemli bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Sonuç itibarıyla çalışmada FARDL yöntemi ile elde edilen uzun ve kısa dönem gelir esneklik katsayıları karşılaştırılmış ve Narayan ve Narayan (2010)’ın yaklaşımı çerçevesinde Türkiye’de ÇKE hipotezinin geçerli olduğu doğrulanmıştır. ÇKE hipotezinin geçerli olduğunun tespit edilmesi Türkiye’de sürdürülebilir kalkınma politikalarının uzun dönemde başarılı olduğunu göstermektedir.

Ülkelerin bağımsızlıklarını koruyabilmek için savunma hizmetlerini güçlendirmeleri gerekmektedir. Buna bağlı olarak savunma hizmetlerinin karşılanması amacıyla devletler bütçelerinden pay ayırmaktadır. Savunma harcamaları (SH) için ayrılan kısım ülkelerin kamu harcamalarının büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu çalışmada Orta Doğu ülkeleri örneklemi için savunma amaçlı yapılmış harcamaların ekonomik büyüme (EB) ile ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. 9 Orta Doğu ülkesi için 1980 – 2019 yılları arasındaki zaman diliminde SH ve EB arasındaki ilişkiyi analiz etmek amacıyla elde edilen veriler ile panel zaman serisi incelemesi yapılmıştır. Analiz sırasında Konya (2006) bootstrap panel nedensellik testi, Westerlund (2006) panel eşbütünleşme testi ve Pesaran (2006) CCE panel eşbütünleşme tahmincisi uygulanmıştır. Yapılan eşbütünleşme testlerinin sonucunda ulaşılan ampirik bulgular, SH ve EB değişkenlerinin uzun dönemde birlikte hareket ettiğini, nedensellik testi sonuçlarına göre ise Kuveyt ve İran ülkelerinde çift yönü nedensellik ilişkisine rastlanmıştır. Son olarak Pesaran (2006) CCE panel eşbütünleşme tahmincisine göre Kuveyt ve Mısır için söz konusu ilişkinin negatif yönlü olduğu ve bu ülkeler için Askeri-Keynesyen yaklaşımının geçerli olduğu, diğer ülkeler içinse ilişkinin pozitif yönlü olduğu ve Neo-Klasik yaklaşımın geçerli olduğu tespit edilmiştir.

Sosyal güvenlik harcamalarının ekonomik büyümeye etkisi ile ilgili literatürde iki farklı görüş bulunmaktadır. Sosyal güvenlik harcamaları bir kamu harcamasıdır. Buna bağlı olarak, klasikler sosyal güvenlik harcamalarında gerçekleşecek artışın büyümeyi negatif etkileyeceğini savunur. Keynesyenlere göre ise bu tür harcamalardaki artış büyümeyi daha da artıracaktır. Çalışmanın amacı Türkiye’de sosyal güvenlik harcamalarının ekonomik büyümeye etkisinin olup olmadığını, etkisi var ise ne yönde olduğunu bulmaktır. Çalışmada 1975 ile 2017 dönemi arasında sosyal güvenlik harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki zamansal nedensellik ilişkisi incelenmektedir. Sosyal güvenlik harcamaları değişkeni olarak konsolide bütçe içerisinde sosyal güvenlik harcamalarının yüzdesel oranı verisi ve ekonomik büyüme değişkeni olarak gayrisafi yurtiçi hasılanın bir önceki yıla göre yüzdesel değişim verisi kullanılarak analiz yapılmıştır. Çalışmada Johansen (1988), Johansen ve Juselius (1990) ve Johansen (1991) çalışmalarında yer alan Johansen eşbütünleşme testi uygulanarak modeller için uzun dönemli ilişkiler araştırılmıştır. Bu araştırma neticesinde değişkenler arasında uzun dönem eşbütünleşme ilişkisinin varlığı tespit edilmiştir. Sosyal Güvenlik Harcamalarında gerçekleşen her 1 puanlık artışın ekonomik büyümede 1.05 puan artışa sebep olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Değişkenler arasında nedensellik olup olmadığını araştırmak için Granger(1969) nedensellik testi yapılmıştır. Sosyal güvenlik harcamalarının ekonomik büyümenin nedeni olduğu fakat ekonomik büyümenin sosyal güvenlik harcamalarının nedeni olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Turizm; insanların gezme, dinlenme, eğlenme, öğrenme gibi çeşitli amaçlar doğrultusunda başka bölgelere seyahat etmeleri sonucunda gerçekleşmektedir. İnsanlar tarafından gerçekleştirilen bu seyahat faaliyetleri özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ekonomilerine çeşitli yönlerden fayda sağlayarak büyüme oranları üzerinde etkili olmaktadır. Bu sebepten ülkeler turizm sektörüne giderek daha fazla önem vermekte ve bu sektörü geliştirmek için çeşitli politikalar ve stratejiler uygulamaktadırlar. Turizm ve büyüme ilişkisi literatürde turizme dayalı büyüme ve büyümeye dayalı turizm şeklinde ayrı ayrı incelenmektedir. Dolayısıyla turizm ve büyüme karşılıklı olarak birbirlerini etkileyerek ülkelerin kalkınmasında önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada 1998:Q1-2019:Q4 dönemi verilerinden yararlanılarak turizm ve büyüme ilişkisinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada reel gayri safi yurtiçi hasıla büyümeyi gösterirken, turizm gelirleri ve yabancı ziyaretçi sayısı da turizmi temsil etmektedir. Analiz kapsamında öncelikli olarak sınır testi yapılmış ve değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Akabinde hata düzeltme modeli incelenerek kısa dönemde meydana gelen dengesizliklerin sonraki dönemde düzelebileceği belirlenmiştir. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin test edilmesi için yapılan Granger nedensellik testi sonucunda da yabancı ziyaretçi sayısının ve turizm gelirlerinin büyümenin Granger nedeni olduğu anlaşılmıştır. Sonuç olarak turizm ve ekonomik büyüme arasında ilişki bulunurken, Granger nedensellik analizinin ampirik sonuçları Türkiye'de turizm’e dayalı büyümeyi doğrulamıştır

Enerji, günümüz modern üretim yapısı içerisinde en çok ihtiyaç duyulan üretim faktörlerinden biri olarak ülke ekonomileri içinde önemli bir konuma sahiptir. Doğalgaz da enerji kaynakları arasında önemli bir yenilenebilir enerji türüdür. Doğalgaz kolay depolanabilir ve taşınabilir olması gibi birçok avantaja sahiptir. Bu yüzden de ülkeler tarafından tercih edilmektedir. Doğalgaz çevre dostu olan bir enerji türüdür. Türkiye’de doğalgaz tüketimi son yıllarda artış eğilimindedir. Bu çalışmada Türkiye’nin ekonomik büyüme ve doğalgaz tüketimi arasındaki ilişki 1986 ve 2018 arasındaki yıllık veriler kullanılarak incelenmiştir. İlk önce değişkenlerin durağan olup olmadıklarını belirlemek için ADF (Augmented Dickey-Fuller) ve PP (Philips Perron) birim kök testleri yapılmıştır. Ekonomik büyüme ve doğalgaz tüketimi arasındaki uzun dönemli ilişki ARDL sınır testi ile incelenmiştir. Sonuçlara göre değişkenler arasında uzun dönemli ilişki bulunmuştur. Sonunda doğalgaz tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi VECM (Vector Error Correction Model) Granger Nedensellik Analizi ile test edilmiştir. Doğalgaz tüketimi ile ekonomik büyüme arasında uzun dönemli VECM Granger nedensellik ilişkisi çift yönlü olarak yoktur.

Portföy yatırımları, ödemeler bilançosu dengesinde sermaye hesabı altında bulunan doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve kredilerle birlikte üçüncü bir kalem olan ve içerisinde tahvilleri ve hisse senetlerini ihtiva eden dolaylı yabancı sermaye yatırımlarıdır. Diğer kalem olan doğrudan yabancı sermaye yatırımları ülkeye dışarıdan yapılan reel yatırımları ifade ederken portföy yatırımları, ülkenin kıymetli kağıtlarına yapılan finansal yatırımları ifade etmektedir. Bu kıymetli kağıtlar karşılığında ülkeye sıcak para girişi yaşanmakta, vadesinin gelmesi veya diğer nedenlerle bu para, faizi veya karı ile birlikte ülke dışına çıkmaktadır. İstihdam artışı gerçekleştirmeden yüksek büyüme rakamlarına ulaşan gelişmekte olan ülkelerde bu büyümenin kaynağının dışarıdan ülkeye giren finansal varlıklar olduğu ve bunun sürdürülebilirliğinin olmadığı kanaati hakimdir. Yapılan bu çalışmada portföy yatırımlarının büyümeye etkisi, 2001-2018 dönemi için 23 OECD ülkesi üzerine yapılan panel veri analizi ile test edilmiştir. Analiz sonucunda Driscoll-Kraay tahmincisi ile yapılan regresyon analizi sonucunda portföy yatırımlarındaki artışın ekonomik büyümeyi kısa dönemde pozitif yönde etkilediği ancak değişkenlerin eşbütünleşik olmadıkları yani uzun dönem ilişkilerinin olmadığı tespit edilmiştir. Analiz sonucu portföy yatırımlarının kısa dönemde büyümeyi pozitif etkilediği ancak uzun dönemde sürdürülebilir olmadığı kanaatini doğrulamaktadır.

Savunma harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki genellikle Benoit hipotezi çerçevesinde ele alınmaktadır. Benoit hipotezine göre savunma harcamalarında meydana gelen artış ekonomik büyümeyi pozitif yönde etkilemektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de 1960-2017 dönemi için savunma harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki Fourier yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Değişkenlerin durağanlık durumları Fourier ADF birim kök testi ile sınanmış ve her iki değişkenin de düzeyde durağan olmadığı, birinci farkı alındıktan sonra durağan hale geldiği anlaşılmıştır. Değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığını araştırmak amacıyla Fourier ADL eşbütünleşme testi uygulanmış ve savunma harcamaları ile ekonomik büyüme arasında uzun dönemli ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Yapılan analizler Türkiye’de Benoit hipotezinin geçerli olmadığını göstermektedir.

Son zamanlarda, ekonomik literatür, doğrudan yabancı yatırımın DYY ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin araştırılması üzerine yoğunlaşmaktadır. DYY’nin ekonomik büyüme üzerindeki etkisini ampirik bir bakış açısından değerlendirme sorununun teorik açıdan daha tartışmalı olduğu unutulmamalıdır. Eğer literatüre bakacak olursak son yıllarda bu konu hakkında uygulamalı çalışmalar çok olmuştur ve bu çalışmaların değişkenlik göstermektedir. Bazı araştırmacılar DYY'nin ekonomik büyüme üzerindeki olumlu etkisini not ederken, diğerleri de bu değişkenler arasında olumsuz bir ilişki bulmuşlardır.Doğrudan Yabancı Yatırım DYY Orta Asya ülkelerinde Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan giderek ekonomik büyüme için önemli bir kaynak olmuştur. Bu nedenle, bu çalışmada Orta Asya ülkelerinde doğrudan yabancı yatırımlar ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki ele alınmaktadır. Bu çalışmada yapılan analiz için 2001-2016 yıllarına ait veriler kullanılmıştır. Analiz, Panel veri analizi ile yapılmıştır. Veriler Dünya Bankası veri tabandan ve UNCTADSTAT’dan alınmıştır.Bu çalışmanın amacı doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme arasında ilişkini olup olmadığını belirtmek için yapılmıştır. Eğer bu değişkenler arasında ilişki varsa, ilişki nasıldır; pozitif mi, negatif mi? Bu çerçevede çalışmamızda ilk olarak değişkenlerimizin durağın olup olmadığını görmek için Birim kök testi uygulanmıştır. Değişkenlerimizin durağın olduğunu tespit ettikten sonra ilk olarak VAR model kararlılık testi, sonra Panel VAR Granger Nedensellik / Blok Dışsallık Wald Testleri ve OLS gibi testleri uygulandık. Panel VAR Granger Nedensellik / Blok Dışsallık Wald Testleri ile elde ettiğimiz sonuçlara göre doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme arasında çift nedensellik ilişki bulunmaktadır. OLS test sonuçlarına göre, DYY'nin GSYİH üzerindeki etkisi pozitif olup, doğrudan yabancı yatırımlardaki yüzde bir artış -P değeri 0 olduğu için- GSYH’yi yüzde 0,78'i gibi önemli ölçüde arttırmaktadır

Günümüzde az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin arzu ettikleri büyüme seviyesine ulaşabilmeleri için yatırımlarını finanse edecek ulusal tasarrufları yetersiz kalmaktadır. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde ihracat seviyelerinin düşük olması döviz kıtlığına neden olmaktadır. Bir ülkede döviz kıtlığı varsa döviz kuru yükselecektir. Döviz kurunun yükselmesiyle teorik olarak ihracat artıp ithalat azalacaktır. Ancak Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde üretilen malların hammadde ve ara malları da ithal olduğu için döviz kurunun yükselmesi ve ulusal tasarrufların eksik olması ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemektedir. Tüm bu sebeplerden dolayı dış borçlanma bu ülkelerde sık başvurulan finansal bir kaynak haline gelmektedir. Büyüme ekollerine bakıldığında klasik büyüme modelinin varsayımlarına göre ekonomik büyümenin kaynağı yatırımlardır. Yatırımlar üretimin artmasını sağlamaktadır. Literatürde çağdaş büyüme modellerinden Harrod-Domar modeline göre de büyümenin temelinde yatırımlar vardır. Neoklasik modele bakıldığında ise çıktının büyüme oranını tayin eden etken yine yatırımlardır. Ekonomik büyüme, belirli bir dönem içinde üretim faktörlerinde meydana gelen artışlar sonucunda üretilen mal ve hizmet miktarının artmasıdır. Üretim faktörleri; iş gücü, doğal kaynak, sermaye ve teknolojidir. Ekonomik büyüme için önemli bir etken olan yatırımlar ülkemizde yetersiz olduğu için dış kaynaklardan borçlanma kaçınılmaz bir durum olmaktadır. Literatürde dış borçlanmanın ekonomik büyümeye etkisi, bu iki kavram arasındaki ilişki tartışmalı olsa da çalışmaların büyük bir kısmında yüksek dış borçlanmanın ekonomik büyümeye negatif etkisi olduğu yönündedir.Bu çalışmada Türkiye’de dış borçların ekonomik büyümeye etkisi 1980-2017 dönemi yıllık veriler kullanılarak yapılan VAR analizi ve Granger Nedensellik Testi ile incelenmiştir. İlk olarak birim kök sınaması ile serilerin durağanlığı test edilmiş, seriler durağanlaştırılmış sonrasında VAR analizine geçilmiştir VAR analizi kısaca makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Son zamanlarda ekonometrik analizlerde sıklıkla başvurulan bir yöntem olmuştur. VAR modelinin tercih edilmesinin nedeni olarak makroekonomik modellerde kullanılan değişkenlerin dışsallığının kesin olarak bilinmediği durumlarda VAR modelinin kullanılabilir olması gösterilebilir. . Bu testlerin tercih edilmesinin sebebi araştırmanın konusu olan dış borç-büyüme arasında ilişki olup olmadığını test edebilmektir. Yapılan analizlerin sonucunda dış borçlanma ve büyüme arasında bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır.

Türkiye, geçmişten gelen mirasın sonucu olarak sermaye ve girişim yetersizliğini uzun süre yaşamış bir ekonomidir. Bu durum nedeniyle ülkede yatırımların artırılabilmesi noktasında yabancı sermaye ve dolayısıyla doğrudan yabancı sermaye yatırımları büyük öneme sahip olmuştur. Dolayısıyla da, bu önemlilik nedeniyle yabancı sermayenin ve doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının teşvik edilmesi tüm dönemlerde geçerli bir uygulama olmuştur. Ancak tüm dönemlerde yabancı sermayeye ve doğrudan yabancı sermaye yatırımına olumlu bakılmakla birlikte, Türkiye’ye dönük yabancı sermaye girişlerinin ve de özellikle doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının dikkat çekici artışı ancak 1980 sonrasında olmuştur. Bu makalenin konusu, 1980’li yıllardan günümüze dek geçen sürede doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının Türkiye’de gelişimi ve bu süreçte doğrudan yabancı sermaye yatırımların ekonomik büyüme üzerine etkisinin incelenmesidir. Bu bağlamda doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisini test edebilmek için eşbütünleşme ve durağanlık testleri yapılmıştır. Ekonometrik araştırmadan elde edilen sonuca göre, Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının uzun dönemde ekonomik büyüme üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu görülmüştür.

Economic growth is defined as an increase in the volume of production of an economy over time. Economic growth is important for the country at every level of development. Foreign capital investments are generally divided into two categories: direct foreign capital investments and indirect foreign capital investments. Foreign direct investment flows in developing markets are seen as the main driving force of economic development, employment and national income. With globalization, there have been significant increases in Foreign Direct Investment since 1990s. Despite the fact that the foreign direct investment (FDI) inflows predicts tremendous benefits to the host country, there are conflicting results in the FDI - growth relationship in the literature. The aim of this study is to analyze the relationship between direct foreign investment, economic freedom and economic growth in the 12 countries defined as emerging markets in the period of 1995-2016 by using dynamic panel data method. According to the results of the analysis, there is a relation between FDI and economic growth. Also no relation with economic freedom has been observed. Moreover, high technological product exports and population affect FDI. There is no relation between FDI and trade openness, interest rates, unemployment rate, domestic consumption.

Çevre ile ilgili çalışmalar 20. yüzyılın başlarından itibaren iktisat yazınında ilgi görmesine karşın İkinci Dünya Savaşı sonrasında bu eğilim iyiden iyiye artmıştır. Çevrenin iktisadi bir değişken olarak kabul edilmesi ile birlikte bu alandaki çalışmalar derinleştirilmiştir. Özellikle, 1990’lardan sonra küresel çevre kirliliğine ve çevrenin korunmasına yönelik eğilimler ve kamusal politikalar artmaya başlamıştır. Ekonomik büyüme ve çevre kirliliği arasında doğrusal bir bağlantı vardır. Literatürde, yapılan araştırmalardan farklı sonuçlar çıkmasına rağmen bu iki değişken arasındaki bağlantının güçlü olduğu görülmektedir. Ekonomik büyüme ile kirlilik arasında çoğunlukla eş yönlü ilişki tespit edilirken bazı çalışmalarda ekonomik büyüme ile kirlilik arasında ters yönlü bir ilişki de tespit edilmektedir. Ekonomik büyüme ile çevre kirliliği arasındaki ilişkiye odaklanmış olan çok sayıda çalışma mevcuttur ancak bu çalışma diğerlerinden biraz daha kapsamlıdır. Bu çalışmada, dünya bankası verilerinden hareketle sınıflandırılmış olan 27 yüksek gelir gurubundaki ülke, 24 orta gelir gurubundaki ülke ve 10 düşük gelir gurubundaki ülkeden olan toplamda 61 ülkenin 1990-2013 yılları arasındaki (24 yıl, yıllık veriler) ele alınarak bir panel veri analizi yapılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular literatürün genel eğilimleri ile uyumludur. Üç farklı değişkenin birbiri ile etkileşimi söz konusudur. Nüfus kişi başı refahın bir Granger nedenidir. Aynı zamanda nüfus karbondioksit artışına neden olurken tersi durumun geçerli olmadığı görülmektedir. Diğer yandan, kişi başı refah karbon emisyonunu artırırken bunun tersi de geçerlidir. Gelir, nüfus ve kirlilik verileri, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) yıllık ülke verileridir. Analiz sonucunda, nüfus, gelir düzeyi ve CO2 emisyonu arasında güçlü bir ilişkinin varlığı test edilmiştir.

Bu çalışmada Türkiye’nin son yıllardaki dış borç istatistikleri tartışılarak Türkiye ekonomisi üzerine yapılan çalışmaların derlendiği dış borç ekonomik büyüme literatürü incelenmekte ve Türkiye’de dış borçlanma ve ekonomik büyüme ilişkisi ampirik olarak analiz edilmektedir. Literatürden farklı olarak bu çalışmada öncelikle değişik kontrol değişkenleri kullanılarak eşbütünleşme testleri yapılmış, nedenselliği incelemek için de doğrusal, doğrusal olmayan ve asimetrik nedensellik testleri kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, Türkiye Ekonomisinde dış borçlanmanın ekonomik büyümeyi negatif etkilediğini ortaya koymaktadır. Tek istatistikli doğrusal ve doğrusal olmayan nedensellik testleri dış borçlanma ile ekonomik büyüme arasında bir nedenselliğin olmadığını gösterirken, asimetrik nedensellik testleri, nedenselliğin yönünün sadece dış borçlardan ekonomik büyümeye doğru olduğu durumda, negatif dış borç şoklarının negatif ekonomik büyümenin nedeni olduğu şeklindedir.

Orta Asya; 1917 yılında dönemin Çarlık Rusya’sının Bolşevik ihtilali ile Sovyetler Birliği olarak tarih sahnesine gelmesi ile birlikte Demir Perde adı verilen blok oluşmuştur. Türk Cumhuriyetleride bu perdenin en kapalı kısımlarından birini oluşturmaya başlamıştır. Asya stepleri bu karanlık dönem bitene kadar ekonomik olarak incelenme fırsatını hiç yakalayamamıştır. 1990’lardan sonra bağımsızlıklarına kavuşmayı başaran ve daha sonraları literatürde Bağımsız Devler Topluluğu olarak adlandırılacak olan bu ülkeler; planlı bir ekonomik sistem ile büyüyen yeni yöneticilerinin Serbest Piyasa ekonomisi ’ne adapte olmak için geliştirdikleri politika denemelerine şahit olmuştur. Yeni baştan düzenlenen ekonomik yapıları ve yetersiz yatırım kabiliyetleri bu ülkeleri yabancı sermayeyi temin etmeye itmiş ve dünyada gelişmiş ülkeler tarafından paylaşılan pastadan pay alabilmek için türlü reformları hayata geçirmişlerdir. Çalışmanın amacı ekonomik büyümeyi temel alan yeni kurulun bu Türk Devletlerinin bağımsızlıklarının ardından bu hedefe ulaşmada Yabancı Sermayenin temel belirleyicilerini tespit etmek ve gelen bu yabancı yatırımların diğer geçiş ekonomilerinden ziyade Türk Cumhuriyetleri olan Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan ekonomilerine etkilerini analitik olarak incelmektir. Granger nedensellik testi kullanılarak 1990 ile 2010 yıllarını kapsayarak yapılan analiz sonucunda doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki durumları incelenen Türk Cumhuriyetlerinde Azerbaycan dışında herhangi bir nedenselliğe rastlanmamıştır.

Energy is one of the most important fundamental inputs of the economy and social life. Globally; increasing population, economic growth, urbanization, and technological developments have been increasing energy needs of countries. However, the fact that the fossil fuels such as oil, coal and natural gas is limited and rising energy prices led countries to find alternative sources of energy. The country’s energy dependency is increasing day to day. Relationship between energy and economic growth for developed and developing countries is a hotly debated topic. Especially for developing countries requires more energy to achieve economic growth. In term of Turkey which is particularly dependent on foreign energy is important to determine the direction of the relationship. The ampiric literature related with causality between energy consumption and economic growth show different results according to periods and methods used. In some studies a uni-directional causality is found running from energy consumption to economic growth and in some studies a uni-directional causality is found running from economic growth to energy consumption. While some results indicate no causality between variables, the others indicate bi-directional causality. The aim of this study is to examine relationship between electricity consumption and economic growth in Turkey during the period 1970-2009. Real GDP per capita and electricity per capita variables are used. Firstly, NG Perron and Phillips Perron unit root tests are used to verify the order of integration of the variables. Johansen cointegration test and vector error correction model are employed to examine the relationship. All variables are found stationary in the first difference. According to Johansen cointegration test it is concluded that there is long run cointegration between variables. The results indicate that there is a cointegration vector between the real GDP and the electricity consumption in the long- run. Both short and long-run unidirectional causality from real GDP to electricity consumption is observed. Besides, according to Toda Yamamoto Granger Causality test there is found uni-directional causality from real GDP to electricity consumption. This results can be interpreted as advancement of the countries’ economy, there has been increase in energy consumption, particulary in electricity consumption. Due to high income, consumers consume more and more electricity. According to the findings obtained from this study, energy conservation policies may be applied in order to reduce energy consumption in Turkey. The uni-directional causality running from economic growth to energy consumption implies that energy conservation policies may not unfavourable effects on economic growth.

Her bilanço bir dengeye, yani giren ve çıkan hesaplar arasında bir eşitliğe sahip iken; ödemeler dengesinin analitik olarak izlendiği ödemeler bilançosu da, aynı şekilde çift taraflıbir kayıt sistemi ile oluşturulmaktadır. Genel olarak Ödemeler Bilançosu dengesi denildiğinde Cari işlemler hesabıile Sermaye ve Finans Hesabının mutlak değer olarak toplamının birbirine eşit olmasıgerekmektedir. Bu denklik sağlanamadığında ise Net hata ve noksan hesabıdengeyi oluşturmak için pozitif ya da negatif değer almaktadır. Ödemeler dengesi hesabıincelendiğinde, tabloyu denkleştirici bir hesap olarak kullanılan “net hata ve noksan” hesabının NNH , 2002 yılından bu yana pozitif bakiye verdiği görülecektir. Net hata ve noksan Hesabı, ölçüm hatalarıve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanmaktadır. Özellikle son yıllarda küreselleşmenin de etkisiyle ülkelerin dışekonomik faaliyetlerinde çok ciddi artışlar görülmektedir. Bu artışbizlere ülkelerin toplam ekonomik faaliyetleri içindeki dışekonomik ilişkilerinin her geçen yıl daha da önem kazandığınıgöstermektedir. Söz konusu bu ilişkilerin tüm detaylarının incelenebilmesi ve ülkenin genel durumu hakkındaki bilgiler giderek önem kazanmıştır. Özellikle cari işlemler bilançosundaki açıklar ve bu açığıkapatmaya yönelik uygulanacak olan politikalar ekonomiye yön vermektedir. İlk defa 2003 yılında dikkate alınmayacak büyüklük sınırınıaşan bu hesap, bu tarihten itibaren akademisyenlerin ve politika yapıcıların dikkatini çeker bir hale gelmiştir. Tarihsel açıdan bu fark son yıllara kadar ilgi çekmemiştir. Özellikle pozitif bakiye vermeye başladığıdönemler kalemi daha bir önemli kılmıştır. Bu konuda yapılan akademik çalışmalar ise bu farkın nedenini ortaya koymada net bir sonuca ulaşamamışlardır. Çalışmada, Türkiye için net hata ve noksan hesabıakademik bir çalışma ile gündeme alınarak, 2005Q1 ile 2012Q4 yıllarıarasında ihracat üzerindeki etkisi incelenmeye çalışılmıştır. İhracat kaleminde yaşanan değişmelerin Net hata ve noksan hesabıile olan ilişkisi analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonucuna göre, net hata ve noksanın, istatistiksel hataların yanısıra, ekonomik büyüme ile herhangi bir ilişki içerisinde olmadığıdaha başka bir ifade ile net hata ve noksan hesabında son yıllarda başlayan artışın ihracattan kaynaklanmadığı tespit edilmiştir.

Büyüme ve kalkınma, yıllardan bu yana iktisadi gelişimin açıklanmasında çoğu zaman karıştırılabilen kavramlar olmuşlardır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra önde gelen iktisatçılar tarafından ilgi odağı olmuş kalkınma ekonomisinin, sanayi devriminden sonra ulusların zenginliğini belirlemede temel ölçüt olmuş büyüme kuramlarından daha kısa bir geçmişi vardır. Bu iki kavram arasındaki farklılığın, gelişimin niteliği veya niceliğinden kaynaklandığını vurgulayabiliriz. İktisadi ve sosyal sermayenin gelişimini ve sürdürülebilirliğini, insan kaynağını entelektüel sermayeye dönüştürme süreçleriyle alakalandıran kalkınma ekonomisi içerisinde, üretimin ve milli gelirin artması olarak tanımlanan iktisadi büyümenin de payı göz ardı edilemez. Bu kapsamda, büyüme kuramcıları sıklıkla iktisadi büyümeyi meydana getiren ekonomik faktörleri inceleme ihtiyacı içerisinde olmuşlardır. Bu çalışmada, Türkiye ve yükselen piyasalar olarak tanımlanan Brezilya, Rusya, Hindistan, Meksika, Çin ve Macaristan (BRIMCH) gibi ülkelerin 2000 - 2010 yılları arası nüfus ve belirli makroekonomik göstergelerinin büyüme üzerindeki etkilerinin tahminine yönelik ekonometrik analize tabi tutulmuştur. Tahmin sonucu nüfus ve dış ticaret değişkenlerinin büyüme üzerindeki etkileri anlamlı ve pozitif çıkmıştır. Ele alınan diğer değişkenlerden toplam kamu harcamaları ve bütçe açığının ise büyüme üzerindeki etkileri negatif ve anlamlıdır. Ayrıca analiz sonucu enflasyon ve ödemeler dengesi değişkenlerinin iktisadi büyüme ile olan ilişkileri istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur.

Günümüzde tüm dünyada bir hizmet sektörü olarak turizm sektörü çok hızlıbir gelişme göstermektedir. turizm sektörü bakıldığında tüm dünyadaki hizmet sektörünün tek başına % 30’unu teşkil etmektedir. Turizmin ekonomilere olan net katkısınıhesaplamak pek çok açıdan çok mümkün olamamaktadır. Bununla birlikte ulusal ve uluslar arasıyazında üzerinde mutabakata varılan husus turizmin ekonomik büyümeye olumlu katkıyaptığıdır. Buna göre denilebilmektedir ki Türkiye ekonomisi özelinde turizm özellikle 1980 sonrasıgeçirdiği evrimle rekabet edebilir sektörler arasında değerlendirilebilmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada tartılan konu ekonomik büyüme ve turizm sektörü gelirleri arasında özellikle uzun dönemli bir ilişki olup olmadığının Vektör Oto Regresif Model ışığında test edilmesidir. Buna göre çalışmanın ampirik bulgularıda göstermektedir ki; turizm gelirleri ekonomik büyüme üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Öyle ki; söz konusu iki değişken arasındaki ilişkiyi ölçmeye yarayan kointegrasyon analizi de bu iki değişken arasındaki ilişkinin uzun dönemli olduğunu raporlamaktadır.

Bu çalışmada Türkiye ekonomisinde 1980’li yıllar sonrasında uygulanan finansal liberalizasyon politikalarının ekonomik büyüme oranları üzerinde yol açtığı etki, 1989.Q1-2010.Q1 dönemi kapsamında çeyrek dönemlik veriler yardımıyla belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla finansal liberalizasyonun de facto göstergeleri olarak tanımlanan üç farklı değişken kullanılarak finansal liberalizasyon ve ekonomik büyüme etkileşimi sınır testi ve ARDL yöntemiyle analiz edilmiştir. Finansal liberalizasyon politikalarının başarısının ülkenin finans sektörünün gelişmişliği, kurumsal kalite düzeyi, dışa açıklık ve eğitim seviyesi göre farklılaştığı dikkate alınarak bu değişkenlerin yer aldığı regresyonlar sonucu uzun ve kısa dönem katsayılar elde edilmiştir. Elde edilen analiz sonuçları finansal liberalizasyonun ve kurumsal kalite, eğitim düzeyi ve dışa açıklık değişkenlerinin incelenen zaman diliminde ekonomik büyüme oranları üzerinde pozitif yönlü etkileri olduğunu göstermektedir.

Bu çalışmanın amacı, beşeri sermaye endeksleri ve kurumların etkinliğinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisini tespit etme ve aynı zamanda yakınsama hipotezi açısından geçerliliğini test etmektir. Bu amaçla, çalışmada 29 OECD ülkesinin 2000–2007 dönemine ait yıllık verileri, Mankiw–Romer–Weil (MRW) modeli kullanılarak, panel veri regresyon analizi ile ekonometrik açıdan incelenmektedir. Analiz sonuçlarına göre, beşeri sermaye endekslerinden eğitimin ekonomik büyümeyi pozitif, sağlığın ise ekonomik büyümeyi negatif yönde etkilediği görülmektedir. Kurumların etkinliğini belirlemede kullanılan mülkiyet hakkı değişkeni ise ekonomik büyümeyi pozitif yönde etkilemektedir. Yakınsama hipotezinin incelenen dönemler itibariyle geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Eğitim, ekonomik gelişimini etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Ülkelerin hiçbiri eğitimi görmezden gelerek ekonomik kalkınmayıbaşaramamaktadır. Eğitim insanların refahıve yaşam şartlarınıbireysel ya da toplumsal olarak sosyal faydalarınıarttırarak geliştirmekte, insanların yeteneklerini, becerilerini, yaratıcılıklarını, verimliliklerini, hayal gücünü, bilgilerini ve aynızamanda teknolojik gelişmeleri artırır. Tüm bu kritik noktalar sonucunda, eğitimin toplumun refah düzeyinin arttırarak Türkiye’de hem sosyal hem de ekonomik ilerleme üzerinde önemli etkisi bulunmaktadır ve karşılaşılan birçok eğitim reformlarıile öğrenim gelişimi için gerekli özellikler ve problemler kadın bakışaçısıyla incelenmektedir. Bu çalışma insan sermayesi kuramıalanında kısa bir bakışniteliğindedir. Aynızamanda ekonomik büyüme, GSMH, okuma-yazma, doğurganlık ve kadınların işgücüne katılım üzerinde eğitimin rolü incelenmektedir. Literatürün eleştirisel bir değerlendirmesinde eğitimin, insan sermayesinin bir belirleyicisi olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışma Türkiye’de yapılan birçok eğitim reformlarıile eğitim gelişimi için istenilen özellikleri ve kadınların karşılaştıklarıproblemleri incelemektedir. İnsan sermayesi kuramıile birlikte ekonomik kalkınma, GSYIH, okuma-yazma, doğurganlık ve işgücüne katılım oranıüzerinde eğitimin rolünü vurgulamaktadır. Eğitimin insan sermayesinin bir belirleyicisi olduğu Zaman serisi kullanılarak değişkenler yardımıyla açıklanmıştır. Beşeri sermaye olarak eğitimin yaşam standartlarınıve ekonomik büyümeyi Türkiye'de bir toplum olarak nasıl etkilediği konusunda teorik ve ampirik literatüre burada özellikle yer verilmektedir. Yapılan analiz neticesinde kadınların eğitim düzeyi arttıkça, doğurganlık oranının düşeceği ve ekonomik büyümenin artacağıgözlemlenmiştir. Sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanmasıiçin, Türkiye’de kadın eğitimine önem vermek gerekmektedir.

Bu çalışmada, 2007:1 - 2010:2 dönemine ait üçer aylık GSYİH, ihracat ve turizm verileri kullanılarak Türkiye ekonomisi üzerine etkisi incelenmiştir. Çalışmada dönemlere ait ekonomik performans değerleri Topsis yöntemi ile analiz edilmiştir. Sonuçta, Türkiye’nin 2008 yılı ile 2009 yılının son çeyreği arasında küresel krizin etkisi ortaya çıkmış ve bu dönemlerde ekonomik performans değeri düşmüştür.

Bu çalışmada, Türkiye’de 1990-2001 yılları arasındaki dönemde, il bazında veriler kullanılarak, eğitim harcamaları ile illerin üretim düzeyleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Türkiye geneli yanında, kişi başına GSYİH Türkiye ortalamasının altında ve üstünde olan illerden oluşturulan iki grup iller için, toplam eğitim harcamaları yanında, ilköğretim ve ortaöğretim harcamalarıyla bölgelerin üretim düzeyleri arasındaki ilişki panel veri yöntemiyle analiz edilmiştir. Tahmin sonuçlarına göre, Türkiye geneli ve diğer gruplarda, toplam, ilköğretim ve ortaöğretim harcamaları katsayıları beklenildiği gibi pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Türkiye genelinde ve kişi başına GSYİH ortalamasının altında kalan illerde, ortaöğretim harcamalarının üretim artışına etkisi, ortalama üstünde kalan illere göre daha yüksek çıkmıştır.

Küreselleşme sürecinin hız kazanmasıile birlikte ülkeler arasındaki sermaye transferi oldukça önemli hale gelmiştir. Bu bağlamda gelişme sürecindeki ülkelerin ekonomik getirileri açısından daha çok doğrudan yabancıyatırımlara ağırlık verdiği görülmektedir. Ancak doğrudan yabancıyatırımların ekonomik performansıolumsuz yönde etkileyen taraflarıda bulunmaktadır. Bu çalışmada doğrudan yabancıyatırımlar ile ekonomik büyüme arasındaki nedensel bağıntı, Türkiye ekonomisi için 1992:1-2007:9 verileri kullanılarak analiz edilmektedir. Ulaşılan ampirik bulgulara göre değişkenler uzun dönemde birlikte hareket etmektedirler.

Bu çalışmanın amacı, özellikle 1980 sonrasında sermaye akımlarına serbestlik getiren Türkiye ekonomisindeki doğrudan yabancıyatırım ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisini ortaya koymaktır. Bu amaçla büyüme ve doğrudan yabancıyatırım arasındaki nedenselliğin varlığıve yönü ile ilgili hipotezleri test etmek için Granger nedensellik analizi kullanılmıştır. 1992:1 ve 2006:3 dönemini kapsayan 3 aylık verilerin kullanıldığıbu çalışmada, Türkiye’de doğrudan yabancıyatırımlardan ekonomik büyümeye doğru bir nedensellik bulunmuştur. Yani doğrudan yabancıyatırımlar ile ekonomik büyüme arasında tek yönlü bir ilişki vardır ve bu ilişkinin yönü doğrudan yabancıyatırımlardan ekonomik büyümeye doğrudur.

Finansal sistemin gelişimi ile ekonomik büyüme ilişkisi uzun yıllardır tartışılmaktadır. Genel ekonomik başarı, finans sisteminin etkinliğine büyük ölçüde bağlı görünmektedir. Diğer yandan, ekonomik büyüme ortalama gelir düzeyinde artışa, yasal düzenlemelerde ve uluslararası bütünleşme düzeyinde gelişmeye neden olmakta, finansal sistemin gelişimi için uygun ortam yaratmaktadır. Bu çalışma Türkiye'de finansal gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisini analiz etmektedir. Bu amaçla büyüme ve finansal gelişme arasındaki nedenselliğin varlığı ve yönü ile ilgili hipotezleri test etmek için Granger nedensellik testi kullanılmıştır. Çalışmamızda finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik analizi sonuçları çelişkili olmakla birlikte, Türkiye ekonomisi açısından ekonomik büyümenin finansal gelişmeye neden olduğu düşüncesi ağır basmaktadır.

Uluslararası mal ticaretinden kaynaklanan bilgi yayılmaları, gelişmekte olan ülkeler için ekonomik büyümenin kaynaklan arasında görülmektedir. Modern büyüme teorileri ihracat ve ithalat yoluyla ortaya çıkan bilgi taşmalarının ev sahibi ülkede teknolojik gelişme hızını arttırarak ekonomik büyüme performansını olumlu yönde etkileyeceğini Öne sürmektedir. Bu kuramsal çerçeveye dayalı olarak, çalışmada 1968-2002 döneminde dış ticaret ve ekonomik büyüme arasındaki uzun dönemli ilişkiler eşbütünleşme analizine dayalı olarak İncelenmektedir. Yıllık verilerin kullanılacağı bu çalışmada eş-bütünleşme İçin Johansen (maximum likelihood estimation) ve Pesaran sınır testi (bound test) tekniklerine başvurulmaktadır. Johansen testinde bütün değişkenlerin aynı dereceden bütünleşik olmalarına dikkat e-dilmesi gerekirken, sınır testinde açıklayıcı değişkenlerin I (1) ya da I (0) olup olmadıkları önemsenmeksizin eşbütünleşme testi yapılabilmektedir. Çalışmanın amacı, her iki yöntemle de uzun dönemli ilişkinin varlığını araştırmak ve söz konusu eşbütünleşme teknikleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymaktır. Johansen metodundan elde edilen hata düzeltme modeli analiz edilerek, açıklayıcı değişkenlerin zayıf dışsallık (weak exogeneity) durumları ortaya konacak ve buna göre sınır testi sonuçlarının değerlendirmeye alınıp alınmaması konusu tartışılacaktır.

Kamu harcamalarındaki artışın ekonomik gelişmenin sonucu olarak ortaya çıktığını ifade eden Wagner’in bu teorisi, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler açısından çok fazla önem taşımaktadır. Bu çalışma ile Türkiye ekonomisi açısından söz konusu değişkenlerin birbirleri ile ilişkileri, VAR analizi yöntemi kullanılarak test edilmektedir. Sonuçlar, kamu harcamaları ile ekonomik büyüme arasında, uzun dönemde nedenselliğin bulunduğunu gösterirken, kısa dönemde benzer bir ilişkinin olmadığını ortaya koymaktadır.

Büyüme literatürüne egemen olan neo-klasik kurama alternatif olarak geliştirilen içsel büyüme teorileri, teknoloji içselleştirerek ve neo-klasik kuramın varsayımlarını değiştirerek iktisat yazınına önemli bir katkı yapmıştır. Bu yeni büyüme teorilerinde beşeri sermayenin ekonomik büyümeye kaynaklık edeceği açık bir şekilde ifade edilmektedir. Bu çalışmada, beşeri sermaye ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki nedensellik bağlamında değerlendirilmiş ve beşeri sermaye ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisinin yönünün seçilen beşeri sermaye ölçütüne duyarlı olduğu görülmüştür.

Bu makale kamu harcama çeşitlerinin ekonomik büyüme üzerine olan etkilerini araştırır. Çalışmada konsolide bütçe giderler kısmında tasnif edilen cari, yatırım ve transfer harcamaları kullanılmıştır. Çalışma 1975-2003 dönemi yıllık Türkiye verilerini kapsamaktadır. Ekonometrik sonuçlar büyük bir çoğunluğu personel gideri olan cari harcamalar ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamsız olduğunu göstermiştir. Bunun yanı sıra büyük bir çoğunluğu makine teçhizat alımı ve yapı, tesis ve büyük onarım giderlerinden oluşan yatırım harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı, yine büyük bir çoğunluğu iç ve dış borç faiz ödemelerinden oluşan transfer harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin ise negatif ve istatistiksel olarak anlamlı olduğunu göstermiştir.

Son yıllara kadar gelişmekte olan ülkeler, kalkınmış olmanın gereğini hızlı ve istikrarlı büyüme hedefini gerçekleştirerek yerine getirebileceklerini inanmaktaydı. Ayrıca iktisat literatüründeki teorilerde işsizlik, gelir dağılımında eşitsizlik, yoksulluk, çevre tahribatı gibi sorunların iktisadi büyüme hedefini gerçekleştirdikçe çözüleceğine yönelik eğimler sunmaktaydı. Ancak iktisadi büyümenin, beklenenin aksine, gelir dağılımında artan eşitsizlik, geniş kitlelerin yoksullaşması, doğal çevrenin ve doğal kaynakların uzun dönemli büyümeyi gerçekleştirme olanağını ortadan kaldıracak derecede tahribi ve toplumsal barışın bozulması gibi alternatif maliyetleri ortaya çıkarması, yeni bir büyüme ve kalkınma anlayışının doğmasına neden olmuştur. Bu anlayış, özünde insana önem veren, mevcut nüfusun ekonomik ve toplumsal ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli çaba sırasında gelecek kuşakların da ihtiyaçlarını gözeterek doğal ve kültürel kaynakların özenli bir biçimde tüketilmesini öngören sürdürülebilir kalkınma kavramını ortaya çıkarmıştır.

Bu çalışma Kuzey Kıbrıs’da 1977-2001 dönemindeki GDP ve toplam kamu harcamalarının farklı kalemleri arasındaki ilişkiyi inceleyerek Wagner Kanununu test etmeyi amaçlamaktadır. Kullanılan verilerin geçerliliğini test etmek için Philips-Perron testleri; GDP ile kamu harcamalarının farklı bileşenleri arasındaki uzun dönemli ilişkileri belirlemek için de Johansen’in maksimum olasılık testi kullanılmıştır. Kısa dönemli sebep – sonuç ilişkileri içinse Granger testi kullanılmıştır.

Bu çalışma turizm gelirleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi 1992-2003 dönemleri arasında birim kök testi (ADF), Granger nedensellik testi ve regresyon analizi kullanılarak Türkiye için araştırılmıştır. Sonuçlar, iki değişken arasında karşılıklı bir ilişkinin bulunduğunu ve turizm gelirlerinin ekonomik büyümeyi pozitif yönde etkilediğini göstermiştir.