Search

In the second decade of the 21st century, there was a defi nite intensifi cation of China’s interest in the Middle East. Since then, the Middle East has become one of the priority areas of Chinese investments, interests and goals represented by Beijing’s foreign policy. This resulted from several determinants. First of all, the beginning of the second decade of the 21st century marks the emergence of the so-called Fifth Generation of China’s Leaders. Xi Jinping abandoned the low profi le strategy and gave priority to the implementation of Chinese Dream with its leading goal to reconstruct Greater China and experience the renaissance of the modern state that has already infl uenced various parts of the world, including the Middle East. Moreover, Beijing’s interest in the Middle East has focused on economic and technological determinants (oil imports), the absorbtion of technological innovations by the region’s countries (including 5G and cooperation with Huawai) as well as the countries’ location along the New Silk Road. Additionally, to achieve its goals in the Middle East, Beijing has to face competition with the United States. Therefore, China has adopted a strategy of non-military engagement in the Middle East without supporting any side of the confl ict. Pax Americana versus Pax Sinica in the third decade of the 21st century will become a permanent determinant shaping the Middle East balance of power, with the permanent intensifi cation of China’s infl uence in the region. W drugiej dekadzie XXI w. nastąpiła zdecydowana intensyfi kacja zainteresowania chińskich władz regionem Bliskiego Wschodu. Stał się on jednym z priorytetowych obszarów lokowania chińskich inwestycji, realizacji interesów i celów w polityce zagranicznej Pekinu. Taki stan rzeczy wynikał z kilku przesłanek. Przede wszystkim na początku drugiej dekady XXI w. do władzy doszła tzw. piąta generacja przywódców z Xi Jinpingiem na czele, który porzucił strategię low profi le, a priorytet przyznał realizacji Chinese Dream. Jako wiodący cel wskazał odbudowę Wielkich Chin – zmodernizowanego i przeżywającego renesans nowoczesnego państwa, które posiada wpływy w różnych częściach globu, w tym również na Bliskim Wschodzie. Zainteresowanie Pekinu regionem bliskowschodnim zostało wówczas skoncentrowane wokół kilku determinant, w tym przesłanek gospodarczo-technologicznych (importu ropy naftowej), chłonności nowinek technologicznych (m.in. 5G i kooperacji z Huawai) przez państwa regionu, czy ich położenia na trasie Nowego Jedwabnego Szlaku. Żeby osiągnąć zamierzone cele w regionie Bliskiego Wschodu Pekin musi sprostać jednak konkurencji ze strony Stanów Zjednoczonych, co sprowadza się do kooperacji Pekinu z niemal wszystkimi podmiotami w regionie, w czym deklasuje USA. Co więcej, Chiny przyjęły strategię niezaangażowania militarnego na Bliskim Wschodzie i nieopowiadania się w sposób zdecydowany po żadnej ze stron konfl iktu. Pax Americana vs. Pax Sinica w trzeciej dekadzie XXI w. stanie się zatem stałą determinantą kształtującą bliskowschodni układ sił, przy permanentnej intensyfi kacji chińskich wpływów w regionie.

Główne mocarstwa rozgrywają współcześnie pomiędzy sobą nowy etap wyścigu kosmicznego, w którym stawką jest wykorzystanie przestrzeni wokółziemskiej dla realizacji interesów poszczególnych państw. Główni rywale to USA, Rosja i Chiny. W artykule scharakteryzowane zostały w pierwszej kolejności cechy współczesnego wyścigu kosmicznego, z akcentem na procesy zachodzące na jego najwyższym, mocarstwowym szczeblu, i z podkreśleniem problematyki bezpieczeństwa – jest ona wciąż kluczowa w świetle polityki państw, szczególnie wobec rosnącej w ostatnich latach rywalizacji strategicznej. Omówione zostały również pokrótce cele, motywacje i możliwości USA, Chin i Rosji w tym zakresie, by wreszcie dojść do rozważań, jak w tych okolicznościach przebiega współpraca chińsko-rosyjska i jakie są perspektywy rywalizacji pomiędzy tymi mocarstwami. Słowa kluczowe: stosunki międzynarodowe, bezpieczeństwo międzynarodowe, przestrzeń kosmiczna, bezpieczeństwo kosmiczne, wyścig kosmiczny, USA, Rosja, Chiny Today’s main world powers are locked in a new phase of the Space Race, with use of outer space for their benefi t at stake. Principal rivals are the USA, Russia and China. This article is supposed fi rst of all to describe the characteristics of this modern space race, underlining the mechanisms that defi ne its highest level and with special attention to security related issues – it is still the most important dimension of state’s policies, especially in light of newly reinvigorated global strategic rivalry. In the next chapters motivations, goals and capabilities of USA, Russia and China are depicted, what lead us to fi nal considerations pertaining to how in these circumstances Sino-Russian co-operation evolves and what are the perspectives for the competition between those two countries. Key words: international relations, international security, outer space, space security, space race, USA, Russia, China

Zacieśnianie współpracy politycznej, wojskowej i gospodarczej pomiędzy Chinami oraz Rosją zostało przyjęte przez Stany Zjednoczone w drugiej dekadzie XXI wieku z dużym niepokojem, jako zagrożenie dla interesów narodowych i pozycji międzynarodowej supermocarstwa. Ze względu na słabnącą pozycję Moskwy w systemie międzynarodowym oraz pogarszające się relacje z Zachodem, w interesie Kremla było znalezienie silnego sojusznika, posiadającego zbliżone przedsięwzięcia i cele. Utworzenie chińsko-rosyjskiego tandemu ośmieliło Moskwę do prowadzenia jeszcze bardziej zdecydowanej i kategorycznej polityki wobec Zachodu. Stosunki amerykańsko-rosyjskie uległy przy tym znacznemu pogorszeniu do tego stopnia, że dziś stawiane jest pytanie: czy świat stoi w obliczu nowej „zimnej wojny”? Celem niniejszego artykułu jest analiza polityki bezpieczeństwa USA wobec Rosji w XXI wieku, w kontekście zacieśniania współpracy rosyjsko-chińskiej; przedstawienie współpracy na linii Waszyngton–Moskwa podczas rządów trzech ostatnich prezydentów USA oraz czynników mających wpływ na pogorszenie stosunków pomiędzy państwami. Słowa kluczowe: Stany Zjednoczone Ameryki, Rosja, Chiny, bezpieczeństwo, Donald Trump, Barack Obama, George W. Bush, stosunki międzynarodowe The strengthening of political, military and economic cooperation between China and Russia has been a cause for concern for the United States in the second decade of the twentyfirst century, who view it as a threat to national interests and to the international position of the superpower. Due to Moscow’s weakening position in the international system and deteriorating relations with the West, it was in the Kremlin’s interest to fi nd a strong ally with similar interests and goals. The creation of a Chinese-Russian front has emboldened the Moscow authorities to pursue an even more decisive and categorical policy towards the West. American-Russian relations have significantly deteriorated, to such an extent that there is a need to pose the question: is the world facing a new „Cold War”? The purpose of this article is to analyze US security policy towards Russia in the twentyfi rst century in the context of closer Russian-Chinese cooperation, as well as present the level of cooperation on the Washington-Moscow line during the rule of the last three US presidents and the factors aff ecting the deterioration of relations between the two states. Key words: United States of America, Russia, China, security, Donald Trump, Barack Obama, George W. Bush, international relations

Celem artykułu jest przedstawienie stanowisk Rosji i Chin wobec Arktyki, obszaru rozciągającego się wokół Bieguna Północnego. Analizie poddano zarówno strategię działania, jak i narzędzia stosowane przez te dwa państwa na polu gospodarczym i wojskowym. Obszar posiada duże zasoby surowców naturalnych, w tym gazu ziemnego i ropy naftowej. Topnienie pokrywy lodowej sprawia, że możliwe staje się otwarcie nowych szlaków żeglugowych, szczególnie Północnej Drogi Morskiej, które mogą stać się alternatywą dla tradycyjnych połączeń przez Kanał Sueski. W porównaniu do tych ostatnich transport towarów na szlakach arktycznych, pomiędzy Azją Wschodnią a Europą, pozwala zredukować dystans i koszty o około 40%. Rosja i Chiny dążą do uzyskania kontroli nad zasobami naturalnymi i szlakami transportowymi. Rosja, z jednej strony, deklaratywnie zachęca Chiny do uczestnictwa w arktycznych projektach energetycznych i przedsięwzięciach infrastrukturalnych. Z drugiej jednak ma świadomość, że proponowany przez nie Polarny Jedwabny Szlak oraz odwoływanie się do zasady swobodnej żeglugi nie koresponduje z ich wizją, traktującą Północną Drogę Morską jako część wód terytorialnych. Słowa kluczowe: Chiny, Rosja, Arktyka, północna droga morska, Polarny Jedwabny Szlak, energetyka The paper aims to set out overall approach of Russia and China to the Arctic region, located around the North Pole. It considers the national policy and strategy statements as well as the economic and military instruments used by these two powers. The area holds large quantities of minerals, including natural gas and crude oil. If global continues to melt sea ice across the Arctic, shipping lanes, particularly the Northern Sea Route, may open up and became a viable alternative to the traditional shipping routes through the Suez Canal. The route for transporting cargoes between the East Asia and Europe could reduce sailing distances and operating costs by roughly 40 percent, compare to them. Russia and China are seeking control of natural resources and transport routes. On the one hand Russia declaratively encourages China to participate in Arctic energy and infrastructure projects. On the other „Polar Silk Route” proposed by China as well as its promotion of freedom of circulation in the Arctic China do not correspond with Russian vision that treats waters of the Northeast Passage as its „internal waters”. Key words: China, Russia, Arctic, northern sea route, Polar Silk Road, energy

Stanowisko Chin i Rosji wobec międzynarodowych wyzwań zmian klimatu istotnie się różni. O ile Chiny weszły w stadium transformacji ekologicznej, podejmując wysiłek na rzecz zwiększenia udziału niskoemisyjnych źródeł energii w bilansie energetycznym kraju, o tyle Rosja strzeże interesów gospodarczych opartych na polityce promocji węglowodorów jako towaru eksportowego. Chińska polityka klimatyczna i transformacja w kierunku poszerzenia udziału czystej energii w krajowej strukturze dostaw energii odgrywa istotną rolę w kreowaniu światowych trendów, a w dłuższej perspektywie może doprowadzić do przewodniej roli Chin w walce ze zmianami klimatu. Rosja deklaruje, że będzie wywiązywała się z paryskiego porozumienia klimatycznego, jednakże postęp w dostosowaniu gospodarki do wymogów redukcji emisji GHG pozostaje ograniczony, a główny nacisk jest położony na potencjał pochłaniania emisji przez rozległe rosyjskie lasy. W Rosji brakuje znaczących kroków na rzecz transformacji gospodarczej i skutecznych działań zmniejszających energochłonność gospodarki. W konsekwencji obydwa kraje inaczej definiują potencjalne korzyści gospodarcze z dążenia do czystszego bilansu energetycznego i nie są związane partnerstwem technologicznym w wymiarze polityk klimatycznych. Słowa kluczowe: Chiny, Rosja, zmian klimatu, porozumienie paryskie, XXI wiek The attitude of China and Russia towards the international challenges of climate change is signifi - cantly different. While China entered the stage of ecological transformation, making an eff ort to increase the share of low-emission energy sources in the country’s energy balance, Russia protects its economic interests based on the policy of promoting hydrocarbons as an export commodity. Chinese climate policy and transformation towards the extension of the share of clean energy in the national energy supply structure, plays an important role in creating global trends and in the long run may lead to China to overtake a main position in combating climate change. Russia declares that it will comply with the Paris climate agreement, however, the progress in adapting the economy to the requirements of GHG emission reduction is limited, and the main focus is on the potential of absorbing emissions by vast Russian forests. Russia lacks signifi cant steps for economic transformation and implementation of eff ective measures to reduce the energy intensity of the economy. As a consequence, both countries diff erently defi ne potential economic benefi ts from the pursuit of a cleaner energy balance and are not related in the technology partnership in the dimension of climate policies. Key words: China, Russia, climate change, Paris agreement, XXI century

Artykuł podejmuje analizę stanowiska Niemiec wobec międzynarodowych implikacji zacieśnienia współpracy Chin z Rosją w drugiej dekadzie XXI wieku. Składa się on z trzech części: – Chiny i Rosja jako partnerzy Niemiec; – Niemcy wobec zacieśnienia współpracy Rosji z Chinami; – Rola Chin oraz Rosji w przekształcaniu systemu międzynarodowego w kontekście strategicznych interesów i celów Niemiec. Zasadnicza teza artykułu brzmi: Niemcy jako pierwszoplanowe państwo UE o interesach globalnych posiadają rozbudowaną współpracę z Chinami i Rosją, które jako państwa autorytarne działają w kierunku przekształcenia neoliberalnego systemu międzynarodowego na czele z USA w systemie multilateralnym. Oba kraje poprzez zacieśnienie współpracy polityczno-militarnej oraz gospodarczo-handlowej zmierzają do zwiększenia własnej roli międzynarodowej oraz osłabienia roli i pozycji USA. Ważnymi strategiami długofalowego rozwoju obu krajów są: Chin – Nowy Jedwabny Szlak (2013) oraz Rosji – Unia Euroazjatycka (2015). Procesowi postępujących międzynarodowych zmian układu sił towarzyszy szereg zagrożeń, napięć, konfliktów oraz innych wyzwań w skali globalnej, regionalnej oraz lokalnej. Poważnym wyzwaniem dla Zachodu jest polityka nowej administracji amerykańskiego prezydenta Donalda Trampa, która od 2017 r. preferuje własne interesy USA, zarówno w stosunku do Chin i Rosji, jak też wobec swoich partnerów oraz sojuszników transatlantyckich w UE oraz NATO. Prowadzi to również do narastania znacznych kontrowersji politycznych i gospodarczych między Niemcami a USA. Słowa kluczowe: Niemcy, implikacje międzynarodowe, współpraca, Chiny, Rosja The article raises the topic of analysis Germany’s stance towards international implications of tightening relations between China and Russian in the second decade of the 21st century. It consists of three parts. – China and Russia as Germany’s partners; – Germany vis-à-vis tightening of relations of Russia and China; – China’s and Russia’s role in transformation of international system in the context of German strategic interests and goals. The principal thesis of the article is as follows: Germany as the leading EU member state with global interests engaged in very developed cooperation with China and Russia which as authoritarian states act to transform neoliberal world order with the United States at the helm in multilateral system. Both countries through tightening of bilateral political-military as well as trade and economic cooperation head for augmentation of their international signifi cance as well as weakening of the role and position of the United States. Important strategies for long-term development of both states are: China – New Silk Road (2013), Russia – Eurasian Union (2015). The progressing process of the shift in international distribution of power is accompanied by a rash of threats, tensions, confl icts and other challenges on global, regional and local scale. The serious challenge for the West is the policy of the new U.S. presidential administration of Donald Trump, who since 2017 prefers realization the U.S. interests (America fi rst policy) both vis-à-vis to China and Russia, and toward the U.S. transatlantic partners and allies in the EU and NATO. It leads to accumulation of substantial political and economic controversies between Germany and the U.S. Key words: Germany, international implications, cooperation, China, Russia

Wraz z rosnącym statusem Chińskiej Republiki Ludowej na arenie międzynarodowej zmieniają się interesy oraz założenia polityki zagranicznej tego państwa. W niewielu regionach świata ta transformacja jest równie widoczna jak na Bliskim Wschodzie. W XXI wieku zaangażowanie Chin na tym obszarze rosło dynamicznie się z powodu trzech procesów: rozwoju chińskiej gospodarki, rosnących ambicji mocarstwowych Pekinu oraz zwiększenia się niestabilności regionu po wybuchu Arabskiej Wiosny Ludów. Wynikające z tego cele strategiczne obejmują pozyskiwanie surowców naturalnych, promowanie własnych inicjatywach międzynarodowych wśród państw regionu i próbę rozwiązania lokalnych problemów bezpieczeństwa. Wrastające zaangażowanie rodzi jednak dylematy, z którymi Chiny się wcześniej nie stykały. Najważniejszym z nich jest zachowanie neutralności w sytuacji konfliktu pomiędzy różnymi partnerami. Słowa kluczowe: Chiny, Bliski Wschód, strategia Chin, surowce naturalne, pas i szlak, Xinjiang, wojna w Syrii As a result of the growing status of the People’s Republic of China in the international arena, the self-interest and principles of the foreign policy of this state are changing. In only a few regions of the world, this transformation is as visible as in the Middle East. In the 21st century, China’s engagement in this area was growing dynamically due to three processes: development of the Chinese economy, Beijing’s increasing great-power ambitions and rising instability after the outbreak of the Arab Spring. Strategic goals, which are results of those processes, includes a search for natural resources, promotion of own international initiatives among nations from the region and attempt to resolve local security issues. Nevertheless, growing engagement causes dilemmas, which China has not encounter beforehand. The most important of them is maintaining neutrality in case of conflict between diff erent partners. Key words: China, Middle East, China’s strategy, natural resources, Belt and Road, Xinjiang, Syrian War

Dyskusję komentatorów politycznych na temat BRICS (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny i RPA) zdominowały dwie narracje. Pierwsza twierdzi, że trwające od kilku lat zacieśnianie współpracy krajów grupy BRICS jest budowaniem alternatywnego bloku gospodarczego wobec tracącego globalną władzę świata Zachodu. Według drugiej, istnieje zbyt dużo różnic między Chinami, Rosją, Indiami, Brazylią i RPA, by starania zdominowania międzynarodowej polityki XXI wieku mogły się urzeczywistnić; postrzega BRICS jako kampanię ekstrawaganckiej retoryki bez widocznych osiągnięć. Jednak w jednej kwestii zwolennicy obu teorii się zgadzają: kluczem do przetrwania struktury BRICS jest efektywna interakcja między dwoma głównymi graczami – Rosją i Chinami. Moskwa i Pekin konsekwentnie promują BRICS, jako projekt gospodarczy, w którym oba państwa wyznaczają nowy paradygmat geopolityki. Przedstawiają BRICS jako otwarte pole rozwoju strategicznego, które daje wielkie możliwości do rozwoju potencjału nowej matrycy stosunków międzynarodowych rozwijanych przez Rosję i Chiny. Jednak wysiłki wizerunkowe nie są w stanie ukryć istotnych różnic w rzeczywistych postawach obu państw. Mimo wielu spornych kwestii, współpraca militarna, handlowa i dyplomatyczna Rosji oraz Chin zacieśnia się. Eksperci ostrzegają jednak, że Pekin jest dla Moskwy zbyt potężnym sojusznikiem, dlatego też kosztem Rosji będzie realizował własne interesy. Jaka jest szansa powstania rosyjsko-chińskiej ententy? Czy BRICS jest dla obu graczy forum współpracy czy raczej rywalizacji? Słowa kluczowe: BRICS, Chiny, Rosja, rywalizacja, współpraca The discussion of political commentators on BRICS (Brazil, Russia, India, China and South Africa) was dominated by two narratives. The fi rst one claims that tightening BRICS group cooperation for several years has resulted in establishing alternative economic bloc against the Western world that is losing global power. According to the second one, there are too many diff erences between China, Russia, India, Brazil and South Africa, so that the eff orts to dominate international 21st century politics can become reality. Skeptics perceive BRICS as a campaign of extravagant rhetoric with no visible achievements. However, supporters of both theories agree that the key to the survival of the BRICS structure is the eff ective interaction between the two main players, namely Russia and China. Moscow and Beijing consistently promote BRICS as an economic project in which both countries set a new geopolitical paradigm. They present BRICS as an open fi eld of strategic development that gives great opportunities to develop the potential of a new matrix of international relations developed by Russia and China. However, image-building eff orts cannot hide signifi cant diff erences in the real attitudes of both countries. Despite many contentious issues, military, trade and diplomatic cooperation between Russia and China is getting closer. Experts warn that Beijing is too powerful ally for Moscow, which is why will pursue its own interests at the expense of Russia. What is the chance of the creation of Russian-Chinese entents? Is BRICS a cooperation forum for both players or rather rivalry? Key words: BRICS, China, Russia, rivalry, cooperation

Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publication Artykuł przedstawia międzynarodową rolę Stanów Zjednoczonych w ciągu ostatnich trzydziestu lat. Bardziej precyzyjnie możemy mówić o czterech następujących po sobie rolach Ameryki w tym czasie. Najpierw jako lidera wolnego świata i rywala Związku Sowieckiego w końcówce zimnej wojny (G.H. Bush). Po drugie, jako globalnego przywódcy w latach 90., w czasie uważanym za „jednobiegunowy moment” (B. Clinton). Po trzecie, upadłego hegemona po fiasku narzucenia światu globalnej hegemonii w czasie podwójnej kadencji G.W. Busha. Wreszcie, powściągliwego przywództwa USA sprawowanego przez B. Obamę. Trzydziestoletnie globalne przywództwo jak się zdaje wyczerpało moralnie Amerykę, co pokazała elekcja D. Trumpa. Ten wybór stawia pod znakiem zapytania przyszłość USA jako globalnego przywódcy. Article presents an international role of the United States during the last thirty years. More specifi - cally, we can talk about four subsequent roles of America in this period. First, as a leader of free world and a rival of the Soviet Union at the end of Cold War (G.H. Bush). Second, as a global leader in the 90s: time of the „unipolar moment” (B. Clinton). Third, a failed hegemon after unsuccessful bid for hegemony during the double term of G.W. Bush. And fourth, restraint leadership of the US exercised by B. Obama. Thirty years of global leadership seems to have exhausted morally America as it has been shown by the election of D. Trump. This choice puts under question future of the U.S. as a global leader.

Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publication Termin „Jedwabny Szlak” ma dwa znaczenia: dosłowne i metaforyczne. W czasach, kiedy termin ten został wprowadzony do obiegu, centrum handlowym ówczesnego globalnego świata był świat arabski. Później centrum to przesunęło się na zachód, w dużym stopniu ze względu na chaos i zaburzenia, które zaczęły wstrząsać Bliskim Wschodem. W kolejnym okresie handel światowy zaczął intensywnie rozwijać się na Dalekim Wschodzie, z którym ściśle powiązana jest Zatoka Arabska/ Perska oraz basen Morza Czerwonego. Dzisiaj gospodarcze znaczenie Jedwabnego Szlaku staje się ważniejsze niż kiedykolwiek. W artykule analizowane są kulturowe aspekty idei Jedwabnego Szlaku oraz formy, w jakich ta idea zaczyna się wyrażać. The term “Silk Road” is used in two senses – literal and metaphorical. At the time of the original sense of this term the Arab world was a centre of global trade. Later, however, the centre of global commerce shifted gradually westwards, driven by the disasters and calamities that afflicted the Arab world. Much later, however, the fortunes of the world trade began to revive, particularly starting from the Far East to the Arabian/Persian Gulf and the Red Sea. Some economists today are talking about “a revival of the Silk Road” – in its literal rather than metaphorical sense. Today the economic focus on the Silk Road has never been stronger. This article stresses that the new Silk Road also has a cultural side and discusses numerous ways of its reflection.

Praca recenzowana / peer-reviewed paper

Lawyers writing about insider trading often reproduce the assumption that this phenomenon prevents the development of the stock exchange. The author takes on the workshop the assumption, whether the stock market actually cannot develop in the presence of insider trading. The examples of the US and China show that the use of confidential information and the development of exchanges are poorly correlated with each other. Prawnicy, zajmujący się zagadnieniem in sid er tradingu, często powielają założenie, jakoby zjawisko to miało uniemożliwiać rozwój giełdy. Autor niniejszego artykułu skupia się na zbadaniu, czy rzeczywiście rynek papierów wartościowych nie jest w stanie rozwijać się, gdy dochodzi na nim do przypadków in sid er tradingu. Przykłady Stanów Zjednoczonych i Chin pokazują, że użycie informacji poufnej i rozwój giełdy są ze sobą słabo skorelowane.

China’s economic transformation process, which started in 1978 under the banner of the Four Modernizations, is the deepest transformation in the long history of this country. The Communist Party of China carries out modernization in some areas, while limiting changes in others. Economic development has been undoubtedly impressive, but also unbalanced. It created problems such as inequality and social contrasts between urban and rural areas, as well as between coast and interior provinces, the division of the society into different categories of citizens, and corruption. There is also the question about the relationship between economic development and democratization. The article is an introduction to explain these phenomena.

Taiwan’s limited participation in international organizations and institutions depends heavily on its unique, but troublesome position in the world. It results from the fact that in 1949, the Nationalist Party authorities of the Republic of China were established on Taiwan, after the lost war on the continent. Meanwhile, the victorious Communist Party established the People’s Republic of China in the mainland. Throughout the course of the history of divided China, both governments competed for the representation of China in international organizations, however Taiwan’s international presence was largely limited. For example, in 2015 Taiwan participated in 37 international organizations, in addition to the observer’s status in 21 other, most of them of a regional range. It resulted from the development of some alternative strategies, markedly exemplifi ed by Taiwan’s participation in international organizations and institutions in the Asia-Pacific region.

The Confucian concept of the Great Unity, which refers to a utopian vision of the ideal world in which everlasting peace and harmony prevail, has been for centuries a reference point for the most illustrious Chinese thinkers and emperors in their reflection about the Middle Kingdom and its society. The paper examines understanding and interpretation of the concept of the Great Unity by the two most influential Chinese leaders of the 20th century, Jiang Jieshi and Mao Zedong, who were inspired by this Confucian concept in building a new society and state in the times of the epochal transitions and creation of a new order. The paper begins with an analysis of the political doctrine of Sun Yat-sen, the Three Principles of the People, which was aimed at realization of the Great Unity and had a strong infl uence on Jiang Jieshi’s political thought. The first part of the paper examines the concept of the Great Unity in the political thought of Jiang Jieshi. It concerns, i.a., economical, political, and social ideal of the concept of the Great Unity, and Jiang’s interpretation of Sun Yat-sen’s principle of people livelihood and the theory of the Confucian scholar Kang Youwei, both of which infl uenced Jiang’s understanding of the concept of the Great Unity. The second part of the paper examines the concept of the Great Unity in the political thought of Mao Zedong. It concerns Mao’s interpretation of history with its division into three periods and links between Mao’s thought, the theory of Kang Youwei and the Marxist tradition. The signifi cance of the concept of the Great Unity in contemporary offi cial ideology of the Communist Party of China is also analyzed in the paper.

Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publication The article presents the infl uence of Confucianism on formation of the state ideology in China in the 20th century. Confucianism in China was considered both as a religion and philosophy, and fundamentally focusing on the state and society. The emphasis was put on hierarchy and the morality in the family and the whole society. Confrontation with patterns and political ideas of the West during the late of 19th and early 20th centuries made a great impact to further develop of Confucianism in China. Nowadays Confucianism again was put in the center of the new state order. The Communist Party of China instrumentally treats the Confucian ideas to consolidate its power and build social peace. At the same time it promotes Confucianism and Chinese culture as an alternative to the Western values.

Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publication In this article the author points out that analyzing the role of Confucianism in Chinese society, and in particular the role of the Contemporary New Confucianism in relation to the possibility of establishing democracy in the ‘Middle Kingdom’, one should adopt the perspective of the widest possible openness to the values practiced there today. Adaptation of democracy to the circumstances of historical, cultural and political is evident. The values existing in Chinese society – those derived from tradition, and those created in the course of changes in the last century – will hardly shape democratic values. Confucian model of democratization can vary between conservative Confucian model of parliament and extreme political liberalism where “everyone is sovereign, all are subjects”. Democracy – or more precisely “Confucian democracy” – in China will be born with a moral conformity between the human individual and the state that reasonable public trust and turn them into co-government. It was then that the power of a “new contract” will arise new Chinese institutions of democracy, concludes the author.

Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publication China’s dynamic economic growth at the turn of twenty/twenty-first century is accompanied by an unprecedented development of higher education and university education. Development of economic structures of the country gave birth to a sharp increase in demand for highly qualified personnel with broad international experience. That triggered a rapidly growing process of “student emigration” to foreign universities, making China the main animator of the process of globalization of higher education. In 2007 Chinese students represented 15,1% of all international students in the world higher education system. They became largest foreign minority at the universities in the USA (16.6% of total number of foreign students), UK (14.1%), and in the case of Japan they accounted for the record 63.7% (2007). At the same time number of foreigners studying in China is dynamically growing (with 39 000 in 1970 to 195 000 in 2007). It is expected that due to the expansion of the Chinese economy and the increasing interest in the culture and art by 2020 more than half million of foreign students will undertake their education in China.

Praca recenzowana / Peer-reviewed paper In 1978 China adopted a new strategy of economic development (so called open-door or opening up policy) which is connected with the process of transformation and the transition from the undeveloped central economy to the market-oriented one. As a result of the undertaken activities, China has overtaken many leading economies and become one of the largest in the world. Since 2009 China has been the largest exporter and in 2010 it surpassed Japan in GDP and became the world’s second largest economy after the US. According to the International Monetary Fund forecast China is expected to overtake the American economy by 2030. The key element of the adopted open-door policy is the integration with the world economy, which, in case of China, is mainly realized by joining the WTO structures. The adjustment to the WTO rules and principles resulted in China becoming a credible trade partner and the trade exchange has become more stable. The goal of this publication is to describe the consequences of the accession of the People’s Republic of China into the WTO for Chinese economy, world trade turnover and international trade system. The main thesis of the work is a statement that China’s membership in the WTO was a major reason for fast growth of Chinese trade, and, as a result, Chinese economy. This resulted in China becoming a major hub for stimulating international trade, not only in Asia Pacific region, but also in the world economy. Finally, as a consequence, China becoming also a major player in the world economy.

"Zainicjowanie przez Deng Xiaopinga pod koniec lat 70. procesu „otwarcia na świat” doprowadziło do istotnych przeobrażeń państwa chińskiego. Przyjęcie tzw. Programu Czterech Modernizacji mogło znamionować całkowitą reorientację w zakresie postrzegania dotychczasowego modelu społeczno-ustrojowego. Uwypuklenie znaczenia takich dziedzin, jak rolnictwo, przemysł, obrona narodowa oraz nauka i technika, sprawiło że system gospodarki planowej w ciągu następnych lat był sukcesywnie uzupełniany o elementy charakterystyczne dla gospodarek wolnorynkowych. W tym zestawieniu zauważalny pozostawał brak regulacji dotyczących szeroko pojmowanej sfery ideologicznej. Nic zatem dziwnego, że postulaty środowisk prodemokratycznych, domagające się uzupełnień w ramach wspomnianych modernizacji, spotkały się z natychmiastową ripostą ze strony władz."(...)

"Fenomen współczesnego chińskiego nacjonalizmu może być postrzegany jako połączenie państwowej ideologii oraz ruchów społecznych, zarówno inicjowanych odgórnie, jak i oddolnie. Wśród elementów ideologicznych znajduje się koncept wspólnoty narodowej, obejmującej nie tylko Hanów, ale i ludy klasyfikowane jako mniejszości, oraz nie tylko w granicach Chińskiej Republiki Ludowej, ale także na obszarach, do których Pekin rości pretensje1. Do uzasadniania potrzeby jedności państwa chińskiego używa się zarówno pojęć wynikających z rozumienia narodu jako wspólnoty typu politycznego, jak i kulturowego. Ideologia i symbolika jest wykorzystywana do wzmacniania jedności narodowej, promowania wieloetnicznego, „wieloelementowego narodu chińskiego”, z naciskiem na poszukiwanie wspólnego mianownika dla wszystkich grup etnicznych Chin."(...)

Ze wstępu: "Powodów przygotowania i wydania dziejów Krajów konfucjańskich ze szczególnym uwzględnieniem zagadnienia roli konfucjanizmu – jest kilka. Przede wszystkim skłania ku temu samo życie w czasach burzliwego rozwoju handlu zagranicznego i narastających kontaktów ze Wschodem, które niejako automatycznie stwarzają potrzebę poznawania i lepszego rozumienia Orientu. Ponadto jeśli wcześniej problematyka konfucjanizmu występowała głównie w dyskusjach sinologów, historyków, filozofów zachodnich, a następnie stała się jądrem dyskusji o tzw. „wartościach azjatyckich” we współczesnym świecie, to dzisiaj nie jest to już tylko domena zachodnich naukowców i polityków z Azji Południowo-Wschodniej. To już nie tylko Singapur się tym interesuje. Na forum pojawił się gigant w postaci Chin, który milcząco uznał, że idee Mao nie są już w stanie pełnić roli wiodącej idei filozoficznej i opowiedział się za adaptowaniem wybranych elementów konfucjanizmu do tej odpowiedzialnej roli."(...)

"Opis etnosów występujących na Tajwanie, wbrew pozorom, nie jest prosty. Wprawdzie wiadomo, że ludność pochodzi z kontynentu chińskiego, która w wielu falach migracyjnych przemieszczała się na wyspę, w zamierzchłych czasach będącą nawet półwyspem. Jednakże to, kiedy i jakie fale migracyjne tam docierały, z jakich populacji się składały i czy pochodziły z kontynentu czy z wysp południowych, nadal jest przedmiotem dociekań etnologów."(...)

Z wprowadzenia: "Kiedy w 1980 r. w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej rodził się Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” (władze związku 17 sierpnia 1980 r. ogłosiły 21 postulatów, z których żaden nie dotyczył wolnej gospodarki, a jedynie wolności człowieka i ochrony pracowników), rząd Chińskiej Republiki Ludowej otwierał pierwsze w historii Chin specjalne strefy ekonomiczne, socjalistyczny eksperyment z kapitalizmem w tle. Pierwszą na świecie specjalną strefę ekonomiczną utworzył rząd Irlandii, Free Airport Development Co. w Shannon w 1959 r. Strefa powstała w celu pozyskania inwestycji zagranicznych, szczególnie amerykańskich i japońskich. Następne strefy wyrastały na świecie jak grzyby po deszczu, wykazując słuszność ich istnienia. Czy Chińczycy poszli dobrą drogą? Wszystko wskazuje na to, że tak. Poświęcili wolność osobistą, a skupili się na naprawie gospodarki. Czy podobny ruch ze strony rządu PRL znalazłby zrozumienie wśród Polaków? Sądząc po postulatach „Solidarności”, wydaje się, że minimalne. Pierwsze wolne strefy ekonomiczne w Polsce powstały dopiero w 1995 r. na mocy ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych z 20 października 1994 r."(...)

Z wprowadzenia: " Ponad 30 lat temu ukazał się artykuł Industrializacja kapitalistycznych krajów Azji Południowo-Wschodniej, w którym twierdzono, że rozwijający się kraj, chcąc osiągnąć sukces gospodarczy na skalę globalną, musi przeorientować swoją stra¬tegię rozwoju – z antyimportowej na proeksportową oraz wykorzystać ten czynnik produkcji, którym dysponuje w nadmiarze (najczęściej jest to tania siła robocza). Artykuł ten opierał się na obserwacjach i doświadczeniach płynących z przyspie¬szonej industrializacji tak zwanych tygrysów azjatyckich I i II generacji, czyli Hongkongu, Korei Południowej, Singapuru, Tajwanu, Indonezji, Malezji, Tajlandii oraz Filipin. Powyższy artykuł skłonił dla analizy problemu, czy ta ścieżka rozwo¬ju jest nadal aktualna dla krajów nowo uprzemysłowionych III generacji, których najlepszym reprezentantem są Chiny. "(...)

"21 lipca 2008 r. (17 dni przed otwarciem XXIX Olimpiady w Pekinie) Rosja przekazała Chinom 174 km kwadr. spornego terytorium nad Amurem, kończąc tym samym zadawniony spór graniczny, który był źródłem napięcia między obu państwami i z którym emigracyjni narodowcy przez wiele lat wiązali nadzieję na nadejście pomyślnej koniunktury dla tzw. kwestii polskiej."(...)

Z wprowadzenia: "Ross Garnaut w swoim raporcie z 1989 r. „Australia and the Northeast Asian Ascendancy” wykazał, że w związku z rozwojem gospodarczym Azji, rejon ten stał się punktem zainteresowania Australii. Obszar składający się z Japonii, Chin, Hongkongu, Tajwanu i obu Korei tworzy trzon trzeciego pod względem znaczenia centrum światowej gospodarki, handlu i potencjału finansowego. Raport Garnauta podkreślał, że przyszłość Australii jest w dużym stopniu uzależniona od współpracy z Azją Północno-Wschodnią. Rejon ten dla Australii nigdy nie był obojętny, stanowił bowiem proporcjonalnie duży udział w skali zagranicznych transakcji tego kraju 40% australijskich towarów przeznaczonych na eksport było kierowanych właśnie do Azji Północno-Wschodniej, a około 30% importowanych do Australii pochodziło z tamtego rejonu. Udział świata w wymianie handlowej z tym regionem był więc znaczący. Australia ciągle była niezależna w produkcji żywności, ale potrzebowała innych towarów do rozwoju i dlatego była zmuszona do współpracy handlowej z innymi krajami."(...)

Ze wstępu: "Azja Środkowa w pierwszej dekadzie XXI w. stała się jednym z centralnych obszarów globalnej rywalizacji USA, Chin i Federacji Rosyjskiej. Dużą rolę odgrywa w niej próba uzyskania kontroli nad zasobami surowców energetycznych oraz możliwościami ich dystrybucji na globalnym rynku. Kwestia ta jest marginalnie traktowana przez polityków europejskich, którzy nie zwrócili uwagi na konsekwencje zdominowania regionu przez jedno z mocarstw. Tymczasem środkowoazjatycka rywalizacja głównych aktorów na globalnej scenie politycznej w sposób istotny determinuje nie tylko kształt unijnej polityki wschodniej, ale wręcz ogranicza globalną pozycję Unii Europejskiej oraz poziom bezpieczeństwa energetycznego państw Wspólnoty. Ceł artykułu stanowi zaprezentowanie unijnych działań wobec Azji Środkowej w kontekście, toczącej się w tym regionie rywalizacji oraz wskazanie niezbędnych zdaniem autora - zmian w unijnej polityce wschodniej. Ukazano w nim także polski kontekst, wskazując zasadnicze problemy oraz możliwości, jakie stwarzają Partnerstwo Wschodnie oraz Europejska Polityka Sąsiedztwa."(...)

Z wprowadzenia: "Sygnały o współpracy krajów Azji Południowo-Wschodniej pojawiły się już po II wojnie światowej i były głównie związane z projektem rozwoju Mekongu. Procesy towarzyszące i kształtujące integrację w Azji Wschodniej nasiliły się pod koniec XX w. Powiązanie gospodarek regionu zostało podkreślone przez azjatycki kryzys finansowy lat 1997—1998. Jednak nie tylko to wydarzenie miało wpływ na przebieg procesu integracji. Część czynników determinujących integrację gospodarek Azji Wschodniej ma znaczenie historyczne."(...)

"Przytoczone w tytule terminy należą do starej chińskiej tradycji filozoficzno-politycznej, w tym przypadku konfucjańskiej i taoistycznej. Ich imponujący wiek nie jest jednak wcale powodem, by wrzucić je do lamusa. Wprost przeciwnie, myśli w nich zawarte - dzięki dogłębnemu zrozumieniu człowieka, jego cech i potrzeb - są wciąż aktualne. Przez ponad 2 tys. lat konfucjanizm stanowił oparcie dla chińskiego systemu ustrojowego oraz wpływał na kształtowanie ludzkich poglądów i postaw, a od 1959 r. taką samą funkcję pełni w Singapurze."(...)

"Tytuł niniejszego artykułu pochodzi z indyjskiej prasy; odwołuje się do prastarych korzeni cywilizacyjnych dwóch największych państw Azji. Wzorcem starochińskim dla wielu pokoleń dyplomatów była Księga wojny i pokoju przypisywana Sun Tzu, a modelem staroindyjskim - tekst Kautilyi z czasów konfrontacji radży Czandragupty z Aleksandrem Wielkim - Arthaśastra (Sztuka polityki). Z nich czerpały inspiracje elity polityczne rządzące z dawien dawna tymi krajami/Zrozumienie współczesnych niuansów dyplomacji i sztuki negocjacji jest bez tej tradycyjnej otoczki niemożliwe. Zderzyły się bowiem na terenie Azji dwie prastare biurokracje, dwa różne sposoby dyplomacji, negocjacji i polityki zagranicznej. W koncepcji Sun Tzu informacja i dezinformacja stanowią fundament negocjacyjnego sukcesu; należy zyskać pełną wiedzę o partnerze, jego samego pogrążając w niewiedzy na temat stanu, w jakim się znajdujemy. Kautilya mówi innym językiem o tym samym: nawet wtedy, gdy wąż nie jest jadowity, musi udawać, że kąsa."(...)

"W badaniach nowożytnej historii Chin, podobnie jak w odniesieniu do badań dziejów innych krajów, zawsze występowały problemy sporne. Wynika to z samej materii badań: już w momencie powstawania faktu historycznego występują zwykłe różnice relacji w zależności od tego, jak naoczni świadkowie je odbierają. Później dochodzą różnice interpretacyjne historyków, dla których względy ideologiczne nie są bez znaczenia, a wreszcie pojawiają się odkrycia rzucające nowe światło na stare zjawiska."(...)