Search

De Zuid-Limburgse hellingbossen zijn van oudsher opvallend rijk aan bijzondere planten- en diersoorten, en bij velen bekend om hun uitbundige voorjaarsflora. Het gaat hierbij zowel om bossoorten als om soorten van bosranden en kapvlakten. Het meest befaamd zijn de bossen op ondiepe kalkrijke bodem, waarin – vooral in de struweelfase na periodieke kap – een aantal in ons land zeer zeldzame orchideeënsoorten voorkomt. Dergelijke situaties zijn, gegeven de geologie, slechts lokaal in een deel van het Zuid-Limburgse heuvelland aanwezig, waarbij ze deel uitmaken van een gecompliceerde hellinggradiënt

Dit preadvies is onder begeleiding van het OBN deskundigenteam beekdallandschappen opgesteld door een groep deskundigen afkomstig van KWR, Alterra, B-WARE, Stichting Bargerveen en Vlinderstichting. Het rapport bevat tevens achtergronddocumentatie betreffende: hydrologie, processen in beken, stofstromen en stofregulatie, bodemvorming, dispersie van soorten en klimaatsverandering. Speciale aandacht wordt gegeven aan dagvlinders, libellen, beekvissen en beekdalmacrofauna

Op het landgoed Het Lankheet, gelegen tussen Eibergen (Gld.) en Haaksbergen (Ov.) wordt sinds het voorjaar van 2006 een strook verdroogd, beekbegeleidend bos vernat met voorgezuiverd water. In deze proef worden onder meer de mogelijkheden voor herstel van Vogelkers-Essenbos onderzocht. Het onderzoek vindt plaats in het kader van Ontwikkeling + Beheer Natuurkwaliteit (OBN) en is gestart in de nazomer van 2005 en zal worden afgerond in 2009. Het onderzoek werd tot eind maart 2006 begeleid door het Deskundigenteam Natte Schraallanden en nadien door het Deskundigenteam Beekdallandschap

Effectgerichte maatregelen ter bestrijding van verzuring en verdroging van schraalgraslanden blijken met altijd even effectief te zijn. Een van de oorzaken is dat vooral hydrologische maatregelen vaak moeilijk zijn te realiseren. Deze maatregelen beogen juist de aanvoer van basenrijk grondwater naar de wortelzone te stimuleren. Uit onderzoek dat is uitgevoerd in hét kader van het Overlevingsplan Bos en Natuur komen aanwijzingen naar voren dat de aanwezigheid van voldoende ijzer in het bodemprofiel een belangrijke randvoorwaarde vormt voor herstel van de basentóestand. Vermoed wordt dat op veel plaatsen de bodem van kwelgebieden waar kwel is omgeslagen in infiltratie, ontijzerd is geraakt. Door het deskundigenteam natte schraalgraslanden is daarom een onderzoek opgezet om de mogelijkheden van bevloeiing als effectgerichte maatregel tegen verzuring en verdroging te onderzoeken. Het onderzoek werd uitgevoerd in twee terreinen waar at meerdere jaren bevloeiing plaatsvindt (Plateaux, sinds 1984 en Zijdebrug, sinds 1996), en in twee terreinen waar een bevloeiingsexperiment zou worden gestart (Reestdal en Westbroekse zodde). Een van de onderzoeksfacetten betrof het bestuderen van het effect van bevloeiing en van het gebruikte watertype op de basen- en voedingstoestand van de bodem onder verschillende bodem kundige omstandigheden. Daartoe werden de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. Leidt inundatie alleen bij hoge ijzergehalten van de bodem tot herstel van de basentoestand? 2. Leidt inundatie met sulfaathoudend water wel en met sulfaatvrij water niet tot indirecte eutrofiëring als ongewenst neveneffect? 3. Treedt stikstof mobilisatie door inundatie alleen op bij onveraard veen? 4. Zijn er effecten van substraat (zand, veen of klei) bij inundatie

Juist natte bossen hebben in de loop der jaren te lijden gehad van verzuring, vermesting en verdroging. Dat heeft in diverse bossen geleid tot verdwijning van karakteristieke vegetaties; ook aanvoer van kalkhoudend grondwater is daarmee vaak verstoord. Onder begeleiding van deskundigenteam bossen zijn een aantal referentieprojecten uitgevoerd. De resultaten vanuit de Achterhoek worden hier besproken. Het project valt onder overlevingsplan bos + natuur (obn)

Voor natte ecosystemen is een aantal referentiegebieden geselecteerd met als doel om hier herstelmaatregelen in praktijksituaties te kunnen toetsen. Het voorliggende rapport bevat de resultaten van het onderzoek door Alterra in de natteschraalgraslanden van het natuurterrein Groot Zandbrink. In 1991 is de uitgangssituatie vastgelegd en zijn effectgerichte maatregelen uitgevoerd. Sindsdien werden de ontwikkelingen in vegetatie, bodem en grondwater gevolgd en jaarlijksgerapporteerd. Na 2 en 5 en 9 jaar zijn rapporten verschenen met een evaluatie van de maatregelen. Dit rapport markeert het einde van de 4e onderzoekstranche en kan tevens als een eindrapport worden beschouwd (in het kader van obn). Het bevat naast de resultaten van hetonderzoek ook de consequenties voor de praktijk van het terreinbeheer

Dit rapport beschrijft de vernattingsmaatregelen in het OBN referentieproject “Het Koelbroek” van 1997-2003. In het kader van het Overlevingsplan Bos en Natuur (OBN) zijn natte bossen met hoofdfunctie natuur geïnventariseerd en zijn bedreigingen als gevolg van verdroging, verzuring en eutrofiëring beschreven. Een aantal natte bossen is hieruit geselecteerd om als referentieproject voor nader onderzoek te dienen. Uit het “Pre-advies natte bossen; verdroging, verzuring en eutrofiëring van natte bossen in Nederland: effecten en maatregelen”, bleek het Koelbroek, een elzenbroekbos in midden Limburg, een zeer geschikt referentieproject te zijn. Het doel van dit referentieproject is: 1. inzicht te krijgen in de sturende processen in het gebied, 2. kennis van de effecten van ingrepen te vergroten, 3. ervaring op te doen bij de monitoring ervan

Herstel van de basentoestand in natte schraalgraslanden blijft ondanks gerichte maatregelen soms uit. In 8 referentiegebieden werd onderzocht wat daarvan de oorzaak is. In het veld werd de basenverzadiging van humushorizonten, de bodemvochtsamenstelling en de redoxpotentiaal gemeten gedurende een jaar. Met een chemisch speciatiemodel werden berekende waarden gecalibreerd aan gemeten waarden. Geconcludeerd wordt dat reductieprocessen noodzakelijk zijn voor een hoge basentoestand. Deze processen stagneren indien onvoldoende ijzeroxiden beschikbaar zijn. Het blijkt dat bodems van standplaatsen waar herstel van de basenverzadiging uitblijft oppervlakkig zijn ontijzerd als gevolg van een omslag van kwel- naar infiltatiesysteem. Onderzoek in het kader van OBN