Search

Nederland is in ontwikkeling. Onder invloed van globalisering, een stijgende levens verwachting en technologisering verandert onze demografie en onze arbeidsmarkt. Ook het karakter van werk verandert sterk in de komende decennia. Flexibilisering, de komst van nieuwe technologie en intensivering van het werk zijn hierin leidend, aldus de WRR in het rapport ‘Het betere werk’. Deze bevindingen kunnen wij vanuit onze expertise onderschrijven. De verwachtingen en uitdagingen ten aanzien van werk veranderen mee. We worden ouder, en meer mensen zullen langer moeten of willen doorwerken. Het aandeel werkenden met een chronische aandoening zal daarbij toenemen. Daarnaast is de rol van werk in ons bestaan veranderd sinds het vorige millennium. Waar in de tijd van onze grootouders het werk veelal enkel dagbesteding om in levensonderhoud te voorzien was, zonder mogelijkheden voor groei, scholing, of een tweede-spoortraject, is dat nu wel anders. Tegenwoordig spreken we van werk als onderdeel van je identiteit. De verwachtingen ten aanzien van werk liggen logischerwijs hoger. Het werk moet betekenisvol en lonend zijn. De huidige generatie werkenden wil zingeving ervaren en de rol van werk (beter) combineren met privérollen als gezin, mantelzorg en hobby’s. Dat deze ontwikkelingen positieve wederkerige effecten hebben op gezondheid en inzetbaarheid, wordt steeds vaker onderkend, ook door werkgevers. Het is anno 2020 tevens normaler geworden om op latere leeftijd een opleiding te volgen of je halverwege het werkende leven te oriënteren op een nieuwe sector. Die trend zal in de toekomst verder versterkt worden. Ook de belasting van werk is al een tijdlang aan het verschuiven van het fysieke naar het mentale vlak, met alle nieuwe uitdagingen op arbogebied van dien. Oftewel, er is genoeg stof tot nadenken over de toekomst. Daarbij moeten we andere maatschappelijke ontwikkelingen, die op het eerste gezicht verder van het werk afstaan, niet vergeten. De invloed van de klimaatontwikkelingen en als gevolg, de energietransitie, zijn nu al voelbaar in beleid en werkzaamheden in sectoren zoals de bouw en logistiek. Ook die ontwikkelingen zullen een steeds groter effect op de aard van het werk hebben. Meer aandacht voor arbeids(markt)discriminatie, diversiteitsbeleid en sociale veiligheid laten hun positieve invloed naar verwachting de komende jaren ook gelden. De toename van het maatschappelijk bewustzijn op deze gebieden creëert kansen en bovenal momentum om hervormingen door te voeren. Als we dit momentum op de juiste wijze benutten, is een veilig en gezond werkend Nederland in 2040 een haalbare droom. Met onze reactie op de Startnotitie Arbovisie 2040 willen we hieraan bijdragen. We delen bij elk van de zes thema’s onze visie en sluiten af met onze belangrijkste conclusies.

Today’s work faces both disruptive and incremental innovations regards new technology - such as dig-itisation, robotics, nanotechnology, Internet-of-Things, Big Data, and Blockchain, just to mention a few -, and new organisational forms like platforms, networks, project based organisations, and web-based/virtual organisations. These developments will have significant consequences for teamworking and the work of team members. The 22nd edition of the International Workshop on Teamworking pro-vides a forum for discussing the origins, causes and effects of ‘new technology and work’ for teamwork-ing and the organisation and execution of team work and working in teams. We especially welcomed submissions that explore theoretical, empirical and practical aspects of team-working from different scientific disciplines (sociology, psychology, management science and related disciplines).

Het project combineert het doen van onderzoek en het ontwikkelen van praktijkoplossingen. Het onderzoek bestaat uit literatuuronderzoek naar innovatie-adoptie, casestudie-onderzoek in logistieke bedrijven over innovatiepraktijken en vragenlijstonderzoek over de innovatie-adoptie volgens logistieke managers. Het ontwikkelen van praktijkoplossingen gebeurt door het maken van een ‘serious game’ en een ‘mooc’ (‘massive open online course’). De game gaat over ‘wat betekent innovatie-adoptie voor mijn team en waaraan moeten we aandacht besteden?’ (bedoeld voor medewerkers in logistiek en transport). In de mooc wordt geleerd wat innovatie-adoptie is en hoe men dat als leidinggevende kan invoeren (bedoeld voor ma-nagers en leidinggevenden in logistiek en transport). Het onderzoeksdeel van het programma bestaat uit een literatuuronderzoek, een casestudie en een survey. De hoofdvraag luidt als volgt: “hoe kunnen bedrijven met behulp van sociale innovatie de innovatie-adoptie door medewerkers stimuleren?“. In de literatuurstudie is onder-zocht wat de determinanten zijn van innovatie-adoptiegedrag van werknemers vanuit het per-spectief van sociale innovatie. Aan de hand van de casestudie wordt het model uit de literatuur getest op de praktijk en op basis daarvan verder ontwikkeld. Op de tweede plaats is de case-studie ook bedoeld om bruikbare praktijklessen en inzichten over innovatie-adoptie te verzamelen voor andere organisaties die (willen) innoveren. In het survey-onderzoek was de hoofd-vraag welke elementen van het theoretisch onderzoeksmodel gerelateerd zijn aan het gebruik van innovatie. Gezamenlijk verschaffen het literatuuronderzoek, de casestudies en de survey inzicht in de werking van verschillende elementen van (het model van) innovatie-adoptie. En dat helpt bij het verder bepalen waarin bedrijven zich kunnen versterken om (nog) beter te worden in in-novatie-adoptie. De veronderstelling is dat logistieke bedrijven innovatiever en competitiever worden als zij hun innovatieve vermogen kunnen verbeteren door het ontwikkelen van inno-vatie-adoptie van hun medewerkers.

Dit rapport over het zelfmanagement en ondersteuning daarvan met technologie heeft tot doel om inzicht te krijgen in de mogelijkheden van Informatie en Communicatie Technologie (ICT) binnen de geïntegreerde zorg. ICT biedt veel mogelijkheden om chronisch zieke patiënten van kennis en informatie te voorzien, waarmee zij zelf het management van hun eigen aandoening ter hand kunnen nemen. Echter, ondanks de nieuwe mogelijkheden is het gebruik van eHealth in de Vlaamse geïntegreerde zorgpraktijk nog niet echt veranderd. Bovendien wordt er nog geen systematische aandacht aan het concept zelfmanagement besteed en wordt de uitwerking ervan aan de professional overgelaten. Om inzicht te krijgen in de mogelijke ondersteuning van zelfmanagement door ICT-toepassin-gen bestuderen we in dit rapport vier zorgnetwerken vanuit internationaal vergelijkend perspectief. De centrale vraagstelling daarbij luidt: ‘Wat kunnen we leren van internationale erva-ringen over ICT-ontwerpen waarin patiëntoriëntatie en zelfmanagement centraal staan voor de geïntegreerde zorg in Vlaanderen?’. De lessen in dit rapport kunnen de Vlaamse overheid helpen bij het ontwikkelen van een eigen patiënt-gedreven ICT-agenda in de chronische zorg. Om antwoord te kunnen geven op deze vraag is er eerst een literatuuranalyse uitgevoerd om tot een conceptueel kader te komen. Op basis van dit kader zijn vervolgens vier internationale zorgnetwerken in kaart gebracht: 1. Gesundes Kinzigtal in Duitsland, 2. Torbay and South Devon in het Verenigd Koninkrijk, 3. Odense Kommune (ICOK) in Denemarken, en 4. Gezondheidscentrum Maarssenbroek (GCM) in Nederland. Deze cases zijn gekozen vanwege hun vooruitstrevende karakter op het gebied van ICT-on-dersteuning.

Deze publikatie is de handleiding voor de NOVA-WEBA (NIPG OnderzoeksVragenlijst Arbeidsinhoud - Welzijn Bij Arbeid). De NOVA-WEBA is afgeleid van het werkplekanalyse-instrument de WEBA-methodiek. Met deze gestandaardiseerde vragenlijst kan op een snelle wijze welzijnsrisico's in functies worden beschreven welke volgends de Arbeidsomstandighedenwet vermeden moeten worden. De NOVA-WEBA kan ook worden gebruikt om een risico-inventarisatie en -evaluatie op het vlak van psychische belasting te realiseren. De vragenlijst is in de publikatie bijgevoegd als bijlage.

De aanleiding tot dit onderzoek is het werk van een aantal onderzoeksinstellingen rond groepswerk in de confectieindustrie. Met partners in zes landen werd gezocht naar manieren om groepswerk als middel voor confectiebedrijven te promoten omdat uit eerder onderzoek gebleken was dat groepswerk voor bedrijven een geschikt middel was om binnen de huidige economische context te opereren. Dit rapport beschrijft een project waarin getracht werd vast te stellen welke productieconcepten in de confectieindustrie voorkomen, en na te gaan welke gevolgen deze productieconcepten hebben voor de vereiste kwalificaties van de werknemers. Een vergelijkend en toetsend onderzoek werd uitgevoerd binnen zeven landen. In dit rapport worden de resultaten van het onderzoek samengevat. Aan de orde komen: beschrijving van het kwalificatieprofiel van de modinette en een analyse van de taakverdeling binnen confectiebedrijven. Op basis van de gevonden resultaten worden aanbevelingen geformuleerd ten aanzien van opleidingen en sectoraal beleid.

This brochure summarises the results of a survey carried out among 86 clothing companies representing eight different West European countries. The research examined the effect of new ways of work in clothing companies on personnel policy, on the organisation of work and on the effectiveness of the companies. This research is of interest to company managers, trade unionists, trainers and personnel who are responsible for organising work in clothing companies. Teamwork, decentralisation and job rotation are examples of such new production concepts.

In dit rapport worden de resultaten beschreven van een onderzoek naar de relatie tussen welzijnsrisico's in het werk, gezondheid en welbevinden. De hoofddoelstelling van het onderzoek is de relatie te onderzoeken tussen welzijnsrisico's in de inhoud en organisatie van het werk en indicatoren voor gezondheid (gezondheidsklachten, gezondheidsgedrag, ziekteverzuim en WAO-intrede) en welbevinden (arbeidstevredenheid, verloopgeneigdheid). Welzijnsrisico's zijn in dit onderzoek zowel meetbaar gemaakt aan de hand van de WEBA-methodiek (WElzijn Bij de Arbeid) als van de NOVA-WEBA (NIPG Onderzoeks Vragenlijst Arbeidsinhoud - WEBA), waarbij tevens de beide methodieken zijn vergeleken.

Stress en lichamelijke belasting worden gezien als belangrijke oorzaken voor het ontstaan van respectievelijk psychische aandoeningen en aandoeningen van het bewegingsapparaat. Om deze reden is het Directoraat-Generaal van de Arbeid (DGA) van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voornemens om - in samenwerking met de Loontechnische Dienst (LTD) - een 'monitorstudie' uit te voeren bij 1000 bedrijven met een personeelsomvang tussen de 35 en 350 werknemers. Als voorbereiding hierop is het Nederlands Instituut voor Praeventieve Gezondheidszorg (NIPG-TNO) verzocht om instrumenten voor het monitoren van stress en lichamelijke belasting en het hierop gerichte ondernemingsbeleid te ontwerpen en, samen met de LTD, uit te testen. In dit rapport wordt de ontwikkeling en test op practische bruikbaarheid van deze instrumenten beschreven. Twee modulair opgebouwde instrumenten zijn ontwikkeld (vragenlijst en interviewprotocol) rond de volgende aspecten: fysieke belastingsrisico's, stress-risico's, gevolgen van genoemde belastingsrisico's, preventiebeleid en belemmerende en bevorderende factoren van preventiebeleid (waaronder algemene bedrijfskenmerken). Het gebruik in de praktijk is onderzocht via een test bij 37 bedrijven; geconcludeerd kan worden dat de bruikbaarheid goed is.