Search

Deze publicatie betreft een uitgewerkte versie van de 15e Victor Westhofflezing, in verkorte versie uitgesproken op 29 mei 2013. Abstract: Ton Lemaire waarschuwde ruim 30 jaar geleden al voor het te romantische beeld van de jager-verzamelaar als voorbeeld van de ecologisch verantwoorde mens. Volgens Lemaire zijn er voldoende voorbeelden van een discrepantie tussen ideologie en feitelijk gedrag. Voorts moet men bedacht zijn op het risico dat bepaalde tradities of gedragingen wordt ingekleurd met Westerse noties als ‘duurzaamheid’ of voorzien worden van een ethische lading (bijv. ‘diervriendelijk’) die geen recht doen aan het Inuit-denken. Deze kanttekeningen zijn belangrijk maar betekenen niet dat we niet kunnen proberen bepaalde kenmerken van de traditionele Inuit-cultuur bloot te leggen die voor ons eigen denken over milieu- en natuurproblematiek nuttig zouden kunnen zijn. Het gaat er dan niet om het traditionele denken te idealiseren maar veeleer de eigen situatie beter te leren kennen: verdieping in de Inuitcultuur maakt het mogelijk tijdelijk afstand te nemen van de Nederlandse detaildiscussies, de meer fundamentele oorzaken van onze natuurproblematiek beter te begrijpen en te beoordelen of we op de goede weg zijn in onze juridische zoektocht naar oplossingen. Met dit doel waag ik mij daarom in deze 15e Victor Westhofflezing aan een vergelijking tussen een traditionele jager-verzamelaar-samenleving (‘de’ traditionele Inuitcultuur) en de Westerse Nederlandse samenleving (door Adam Smith the ‘stage of commerce’ genoemd). Welke inspiratie voor het Nederlandse debat over natuurbeleid en natuur- beschermingsrecht kunnen we ontlenen aan een vergelijking tussen de traditionele Inuit-cultuur en onze samenleving? Kan deze vergelijking ons meer inzicht geven in de fundamenten van onze ‘natuurproblematiek’ en de rol die we het recht toedichten om de problemen op te lossen? Bij de bespreking van deze vragen wordt de aandacht toegespitst op drie onderling nauw samenhangende thema’s: A) De mens-natuur-relatie (de ‘ontgroening’ van onze samenleving); B) De plaats van het individu in de gemeenschap (met bijzondere aandacht voor het eigendomsrecht); C) De intensiteit van natuurgebruik en accumulatie van individuele rijkdom.

Deze publicatie betreft een uitgewerkte versie van de 15e Victor Westhofflezing, in verkorte versie uitgesproken op 29 mei 2013. Abstract: Ton Lemaire waarschuwde ruim 30 jaar geleden al voor het te romantische beeld van de jager-verzamelaar als voorbeeld van de ecologisch verantwoorde mens. Volgens Lemaire zijn er voldoende voorbeelden van een discrepantie tussen ideologie en feitelijk gedrag. Voorts moet men bedacht zijn op het risico dat bepaalde tradities of gedragingen wordt ingekleurd met Westerse noties als ‘duurzaamheid’ of voorzien worden van een ethische lading (bijv. ‘diervriendelijk’) die geen recht doen aan het Inuit-denken. Deze kanttekeningen zijn belangrijk maar betekenen niet dat we niet kunnen proberen bepaalde kenmerken van de traditionele Inuit-cultuur bloot te leggen die voor ons eigen denken over milieu- en natuurproblematiek nuttig zouden kunnen zijn. Het gaat er dan niet om het traditionele denken te idealiseren maar veeleer de eigen situatie beter te leren kennen: verdieping in de Inuitcultuur maakt het mogelijk tijdelijk afstand te nemen van de Nederlandse detaildiscussies, de meer fundamentele oorzaken van onze natuurproblematiek beter te begrijpen en te beoordelen of we op de goede weg zijn in onze juridische zoektocht naar oplossingen. Met dit doel waag ik mij daarom in deze 15e Victor Westhofflezing aan een vergelijking tussen een traditionele jager-verzamelaar-samenleving (‘de’ traditionele Inuitcultuur) en de Westerse Nederlandse samenleving (door Adam Smith the ‘stage of commerce’ genoemd). Welke inspiratie voor het Nederlandse debat over natuurbeleid en natuur- beschermingsrecht kunnen we ontlenen aan een vergelijking tussen de traditionele Inuit-cultuur en onze samenleving? Kan deze vergelijking ons meer inzicht geven in de fundamenten van onze ‘natuurproblematiek’ en de rol die we het recht toedichten om de problemen op te lossen? Bij de bespreking van deze vragen wordt de aandacht toegespitst op drie onderling nauw samenhangende thema’s: A) De mens-natuur-relatie (de ‘ontgroening’ van onze samenleving); B) De plaats van het individu in de gemeenschap (met bijzondere aandacht voor het eigendomsrecht); C) De intensiteit van natuurgebruik en accumulatie van individuele rijkdom.