Search

Deze rapportage beschrijft de monitoring in het kader van de bodemdaling onder de kwelder de Peazemerlannen. Er wordt een overzicht gegeven van de activiteiten en meetresultaten in de kwelder en zomerpolder van de Peazemerlannen en het referentiegebied in de kwelderwerken in West-Groningen van de jaren 2007 t/m 2012. De meeste gegevens worden weergegeven vanaf 2007, het startjaar van de gaswinning. Oudere data worden, waar nuttig, ook weergegeven of er wordt verwezen naar eerdere rapporten.

Deze vijfde jaarrapportage over de monitoring in het kader van de bodemdaling onder de kwelder de Peazemerlannen bevat een overzicht t/m 2011 van de activiteiten en meetresultaten in de kwelder en zomerpolder van de Peazemerlannen en in het referentiegebied in de kwelderwerken in west-Groningen. De meeste gegevens worden weergegeven vanaf 2007, het startjaar van de gaswinning. Oudere data worden waar nuttig ook weergegeven of er wordt verwezen naar eerdere rapporten. In elk jaarrapport is de rapportage van 2007 als basis gebruikt, aangevuld met de gegevens tot en met het jaar van verslaglegging, zodat voor een overzicht van de beschikbare informatie in principe alleen het laatste jaarrapport nodig is.

Aanleiding tot dit rapport is de groeiende belangstelling bij beleid en beheer om kwelders aan te leggen, zowel uit natuur- als kustbeschermingsoogpunt. Het doel is op basis van kwantiteits- en kwaliteitskenmerken van bestaande kwelders een overzicht te maken van de randvoorwaarden waaraan een kwelder bij voorkeur moet voldoen. Deze randvoorwaarden zouden een hulpmiddel kunnen zijn bij actieve stimulering van kwelders of verbetering van kwelders.

In de afgelopen jaren zijn verscheidene plannen voor natuurontwikkeling in de Waddenzee ontwikkeld. In essentie leiden deze plannen tot een aanpassing van de reeds aanwezige natuurlijke habitats. Dit gebeurt meestal met een intentie om de natuur te herstellen of te verbeteren, maar het leidt naar de letter van de wet tot een conflict met de Nederlandse natuurwetgeving volgend uit Natura 2000 waarbij behoud van areaal van een bepaald habitattype vaak het instandhoudingsdoel is. In dit rapport wordt uitgelegd onder welke condities en randvoorwaarden toch invulling gegeven kan worden aan natuurontwikkeling. Dit wordt nader uitgewerkt voor een hypothetische casus van kwelderontwikkeling langs de Afsluitdijk.

Door sturing van natuurlijke processen zijn langs de kust van Groningen halfnatuurlijke kwelders gevormd. En wel door middel van rijshoutdammen en begreppeling gevormd en de kweldervegetatie heeft zich natuurlijk gevestigd. De Groninger kwelders verouderen door natuurlijke successie. Dit heeft tot gevolg dat de kweldervegetatie eenzijdiger wordt, het gebied minder aantrekkelijk wordt voor broedvogels en ganzen en de algehele biodiversiteit afneemt. Het Kwelderherstelplan Groningen heeft tot doel de biodiversiteit weer te vergroten door middel van beweiding. Op termijn (minimaal ca. 5 jaar) moet een evaluatie plaatsvinden om te bepalen in welke mate het gevoerde beheer een effect heeft gehad op de biodiversiteit van de kwelders. Om de effecten van het programma te kunnen toetsen is het van belang dat de uitgangssituatie (2009) goed beschreven is. Het voorliggende rapport van IMARES heeft als doel de vegetatie- en maaiveldhoogte in de meetvakken van Rijkswaterstaat in de Groninger kwelderwerken in 2009 te beschrijven. Daarnaast is er een terugblik op de ontwikkeling die deze parameters lieten zien van ca. 1990-2009, waarbij de nadruk ligt op de gegevens uit het beweidbare deel van de kwelder.

Deze vierde jaarrapportage over de monitoring in het kader van de bodemdaling onder de kwelder de Peazemerlannen bevat een overzicht t/m 2010 van de activiteiten en meetresultaten in de kwelder en zomerpolder van de Peazemerlannen en in het referentiegebied in de kwelderwerken in west-Groningen. De meeste gegevens worden weergegeven vanaf 2007, het startjaar van de gaswinning

Deze derde jaarrapportage over de monitoring in het kader van de bodemdaling onder de kwelder de Peazemerlannen bevat een overzicht t/m 2009 van de activiteiten en meetresultaten in de kwelder en zomerpolder van de Peazemerlannen en in het referentiegebied in de kwelderwerken in Groningen. De meeste gegevens worden weergegeven vanaf 2007, het startjaar van de gaswinning.

Midden jaren 90 heeft de NAM door middel van proefboringen gas ontdekt in zeven velden waaronder Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen. Deze gasvelden maken deel uit van de vigerende winningvergunningen en liggen geheel of gedeeltelijk onder de Waddenzee, net ten noorden van het Lauwersmeer, in het noordoosten van Friesland en het noordwesten van Groningen. Begin 2007 heeft de NAM het genoemde gasveld op de landlocatie Moddergat in productie genomen. In dit deel van Friesland bevinden zich ook de Peazemerlannen, een natuurgebied bestaande uit een zomerpolder en een kwelder. De beschikbare meetgegevens van dit gebied tot en met 2006 betreffende de opslibbing en vegetatie zijn vastgelegd in een rapport met de uitgangssituatie. Om eventuele veranderingen in opslibbing en vegetatieontwikkeling in de Peazemerlannen te kunnen waarnemen worden tijdens de gaswinningsperiode jaarlijks metingen gedaan in het gebied zelf en in een nabijgelegen referentiegebied

Door autonome ontwikkeling vindt in de huidige situatie binnen de kwelderwerken veroudering van kwelders plaats: door opslibbing verdwijnt de lage kwelder ten gunste van de midden kwelder die uiteindelijk voor een groot deel begroeid raakt met Strandkweek. Beweiding kan deze uniforme begroeiing terugdringen en er voor zorgen dat de biodiversiteit verhoogd wordt. Hiermee kan echter niet voorkomen worden dat de ophoging van het maaiveld doorgaat en daarmee in feite ook de veroudering van de kwelder. Voor vogels (ganzen en broedvogels) is het effect van de autonome ontwikkeling voornamelijk afhankelijk van het gevoerde beweidingsbeheer. Vanwege het idee om verjonging van de Friese kwelderwerken door maaiveldverlaging te bewerkstelligen is in opdracht van Rijkswaterstaat Dienst Noord-Nederland een verkenning uitgevoerd waarin twee (cyclische) beheermethodes zijn onderzocht op hun mogelijkheden: cyclisch beheer van kwelders door tijdelijk stoppen van het onderhoud aan de rijshouten dammen. Kleiputten leiden, na afgraven van de midden kwelder, via wad, pionierzone en lage kwelder na ca. 50 jaar weer tot midden kwelder

Deze atlas is samengesteld met informatie uit verschillende bronnen, en bestaat uit gecombineerde kaarten van luchtfoto’s en geomorfologische informatie. Voor het beleid is het belangrijk dat uit de kaarten op te maken is waar kenmerkende landschapstypen liggen, en dan vooral die typen die in nationale of internationale regelgeving een bepaalde status hebben, zoals de habitattypen uit de EU-habitatrichtlijn, of kenmerken die essentieel zijn voor de kwaliteit van de EU-habitats. Binnen de EU-habitattypen zoals droogvallende wadplaten en kwelders is het mogelijk een verdere onderverdeling te geven op basis van sedimentsamenstelling, dynamiek en successiestadium in de vegetatieontwikkeling

Monitoring van de hoogteligging en het areaal kwelders en pionierzone, Vergelijking van vegetatiekaarten 1960-2003

Deze studie is verricht in het kader van het bodemdalingsonderzoek door gaswinning in de velden Nes, Moddergat, Lauwersoog-C, Lauwersoog-West, Lauwersoog-Oost en Vierhuizen. Net zo als de overige vastelandskwelders langs de Friese en Groninger kust is de opslibbing ook in de Peazemerlannen ruim voldoende om de gemiddelde zeespiegelstijging bij te houden. Door de toenemende maaiveldhoogte vindt successie van de vegetatie plaats. Deze successie, ook wel veroudering genaamd, treedt een verschuiving in de vegetatiesamenstelling op naar het climax-stadium. Door veroudering neemt de biodiversiteit af tot een stadium waar Zeekweek als vrijwel enige plantensoort aanwezig is. Deze autonome ontwikkeling wordt in de Peazemerlannen slechts vertraagd waar beweiding is of waar de ontwatering achterblijft

Het beheer van de kwelderwerken is de afgelopen 15 jaar drastisch aangepast aan de natuurdoelstelling. Het veranderingsproces heeft geleid tot een natuurlijker kwelderbeheer. Het grondwerk aan afwateringen (vnl. greppels) is geleidelijk gestopt. In de periode 1989-1998 is het dammensysteem vrijwel compleet aangepast en gerenoveerd. Dankzij de betere lay-out en werking kon de lengte van het dammenbestand afnemen van 220 km naar 138 km in 2005. Daardoor is tevens het ruimtebeslag van de bezinkvelden op het wad met ca. 2.000 ha verminderd