Search

Slimmer werken is met een minimum aan inspanning een maximum aan resultaat behalen, waarbij medewerkers blijven gevrijwaard van gezondheidsrisico's en zich blijven ontwikkelen. In deze publicatie worden acht praktijkvoorbeelden van slimmer werken in industrie en dienstverlening, in profit en non profit sectoren beschreven. Productiviteitsverbetering blijkt mogelijk met slimmer stroomlijnen, slimmer pauzeren, slimmer flexibiliseren, slimmer samenwerken, slimmer leren, slimmer functies verbreden, slimmer tillen en slimmer werken met computers. Alle onderzochte organisaties voerden verbeteringen door op het gebied van technologie, organisatie of personeel.

In de periode 1999-2002 voerde TNO Arbeid in het kader van de aan TNO toegewezen overheidsfinanciering van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een kennisinvesteringsprogramma uit. De activiteiten richtten zich op vijf onderwerpen: (1) Flexibilisering van arbeid, (2) Arbeid in de informatiemaatschappij, (3) Personeelsbeleid: stand van zaken, (4) Kleine bedrijven en zelfstandigen: kansen op werk?, (5) Monitoring: trends en risicogroepen in arbeid. Deze brochure geeft de resultaten per onderwerp beknopt weer. Bij ieder onderwerp wordt ook een opsomming van de kernpublicaties gegeven.

Op 10 oktober 2002 werd in Rotterdam het Derde Vlaams-Nederlandse arbeidsmarktcongres 'De diversiteit in levenslopen: consequenties voor de arbeidsmarkt' gehouden, georganiseerd door het SISWO/Instituut voor Maatschappijwetenschappen in samenwerking met het Steunpunt Werkgelegenheid en Vorming. De 6e sessie ging over loopbaanbeleid en organisaties. In dit kader is deze paper als bijdrage van TNO Arbeid geschreven. Met de introductie van de levensloop staat ons het nodige aan veranderingen te wachten in het arbeidsbestel en daarbuiten. Ons uitgangspunt is dat voor het oplossen van die discrepanties samenwerking een noodzakelijk voorwaarde is. Het vraagstuk van samenwerking speelt zich af op meerdere niveaus; op het microniveau binnen de arbeidsorganisatie (werknemers, management, afdelingen), op mesoniveau tussen organisaties (arbeidsorganisaties, intermediaire organisaties), op macroniveau tussen organisaties behorend tot het maatschappelijk middenveld (sociale partners, overheid, institutionele organisaties, sociale zekerheid, onderwijs etc.) en op transities tussen deze niveaus. De rode draad in de diverse samenwerkingsvormen wordt gevormd door de arbeidsverhoudingen. Paper voor het Derde Vlaams-Nederlandse arbeidsmarktcongres 'De diversiteit in levenslopen: consequenties voor de arbeidsmarkt' : sessie 6: loopbaanbeleid en organisaties

Trends en ontwikkelingen die leiden tot een flexibeler inzet van personeel worden besproken. Het boek geeft praktijkverhalen van zes industriële productiebedrijven die nieuwe manieren hebben gevonden om met hun arbeidscapaciteit de fluctuaties op de arbeidsmarkt te volgen. De ervaringen van de medewerkers komen aan de orde evenals de effecten van de maatregelen op organisatieniveau. Daarnaast worden de mogelijke vormen van arbeidsflexibilisering weergegeven. Hierbij wordt aangegeven in wellke situatie een maatregel geschikt is, met inbegrip van voor- en nadelen voor werkgevers en werknemers. Flexibilisering kan op het niveau van individuele activiteiten plaatsvinden, maar ook op het niveau van proces, systeem of keten. In een bijlage wordt een stappenplan ontwikkeld (FLIPO, Flexibele Inzet van Personeel in Organisaties), dat organisaties kan helpen die met flexibilisering een nieuwe stap willen maken. Het FLIPO-model ondersteunt de analyse van zowel de flexibiliteitsbehoefte als het flexibiliteitsvermogen.

Doordat flexibilisering van de arbeid voortvloeit uit een aantal factoren die zich op verschillende niveaus situeren, ambieert deze nota niet de oorzakelijke verbanden tussen factoren en ontwikkelingen in de flexibilisering van de arbeid bloot te leggen. Vanuit deze vaststelling hebben de auteurs besloten afstand te nemen van het model dat in andere doelfinancieringsvoorstellen met betrekking tot flexibilisering van de arbeid werd voorgesteld, waarin determinanten en effecten van diverse vormen van flexibilisering van de arbeid in kaart worden gebracht. De meeste onderzoeken hebben zich gericht op het nagaan van oorzaken en determinanten van flexibilisering van de arbeid op individueel niveau en op bedrijfsniveau. Het doel van dit document beperkt zich tot het in kaart brengen van de ontwikkelingen die zich tot hiertoe hebben voorgedaan in relatie tot de flexibilisering van de arbeid. Dit document geldt als een eerste aanzet tot discussie met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en is de input voor de ontwikkeling van de eerste vragenlijst.

In dit onderzoek is een inventarisatie gemaakt van arbeidspools die: zijn opgericht door bedrijven en/of brancheorganisaties uit één sector; werknemers in dienst hebben en deze detacheren; maximaal vijftig werknemers hebben. Van vier arbeidspools is beschreven hoe zij zijn opgezet en welke diensten zij aanbieden. De vier organisaties (Agrarische Bedrijfsverzorging; Deltametaal; Stichting ElektroWerk en Innoflex) worden bestuurd door vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties. Ze hebben geen winstdoelstelling, maar moeten wel kostendekkend werken. De vier arbeidspools hebben zowel een instroompool als een flex-pool, waarbij de flex-pool bij twee nog in opbouw is. Alle vier arbeidspools moeten zich inspannen om voldoende instroom te realiseren in zowel de instroompool als de flex-pool. Bij negen werkgevers is nagegaan waarom en in welke situaties zij de arbeidspool inschakelen. Dat blijkt overwegend bij lang verzuim; vakantie; pieken en structurele groei in het werk te zijn. Bij kort verzuim of korte afwezigheid zetten werkgevers de arbeidspool niet in.

De overheid ziet het als haar taak de randvoorwaarden te scheppen waarbinnen optimale inzetbaarheid in het arbeidsproces van iedereen gestalte kan krijgen. Een verhoging van de arbeidsparticipatie van de potentiële beroepsbevolking is van groot belang. Het beleid van de overheid is er onder meer op gericht de participatiegraad van groepen die een groot risico lopen om vroegtijdig uit het arbeidsproces te worden gestoten, te verhogen. Dit geldt onder meer voor oudere werknemers. De onderzoeksvragen van dit onderzoek van TNO Arbeid hebben betrekking op: (A) De determinanten van flexibilisering: (1) Vanuit welke overwegingen/motieven passen bedrijven flexibiliseringsmogelijkheden toe? Te denken valt aan verminderen werkdruk, (eenzijdige) fysieke belasting van het personeel en leeftijdsbewust personeelsbeleid. (2) Welke - ook door overheidsbeleid - te beïnvloeden factoren buiten het bedrijfsbeleid bepalen de interesse van bedrijven ook gebruik te maken van flexibiliseringsmogelijkheden ten behoeve van de beperking/voorkoming van uitstroom van oudere werknemers en de verhoging, c.q. het op peil houden van de employability van oudere werknemers? (B) De effecten van flexibilisering.