Search

Yan savaklar; bir kanaldaki fazla debinin azaltılması veya herhangi bir kanaldan ihtiyaç olan debinin alınması için kullanılan bir hidrolik yapıdır. Bu çalışmada klasik yan savakların yerine labirent yan savaklar kullanılarak kret uzunluğunun farklı savaklama boyları ele alınmıştır. Çalışmanın asıl amacı, ince kenarlı labirent yan savaklarda kret uzunluğu değişiminin deşarj kapasitesine etkisini detaylı bir şekilde incelemektir. Deneyler doğrusal kanalda 25, 50, 75 cm savak genişliğine sahip, 12, 16, 20 cm kret yükseklikleri için tepe açısı 45° olan üçgen savakta yapılmıştır. Okumalar her bir kret yüksekliğinde savak memba kret uzunluğunu üç aşamalı kapatarak (kısaltılarak) alınmıştır. Deneyler de debi değişimi 7 – 130 L/s ve Froude sayısı 0.07 – 0.95 arasında değişmektedir. Deneyler, nehir rejimli ve kararlı akım şartlarında serbest savaklanma hali için yapılmıştır. Minimum nap kalınlığı 30 mm için ölçümler yapılarak, Froude ve debi katsayısı hesaplanıp gerekli grafikler çizilmiştir. Bu çalışmada, De Marchi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan deneyler sonucunda debi katsayısında azalma olduğu görülmüştür. Yapılan literatür taramalarında uygulanan yöntemler ile kıyaslandığında farklılık arz etmesinden dolayı bu çalışma hidrolik alanında üçgen labirent yan savaklar konusuna büyük katkı sağlayacaktır.

Bu çalışmanın amacı, dipsavaklardan geçen akımın enerjisini kırmak için T şeklindeki enerji kırıcıbloğu kullanarak T bloğunun en uygun boyutlarının tespit etmektir. Tümdeneylerde enerji kırıcı blok genişlikleri-nin toplamı kanal genişliğinin %40olacak şekilde alınmıştır. Froude sayısı 2.5 ile 4.5 arasında ve memba suyuyüksekliği ise 0.10 ile 0.26 m arasında değiştirilmiştir. Ayrıca, kapak açıklığı 0.04 m olarak alınmıştır.Enerji kırıcı blok yüksekliğinin blok genişliğine eşit olduğu zaman en çokenerji sönümlediği görülmüştür.

Birbölgedeki tarım arazilerinden en iyi verimin elde edilebilmesi için toprak veyetiştirilecek bitki türüne göre sulama suyu özelliklerinin bilinmesi gerekir. Buçalışmada; Elazığ il sınırları içerisinde bulunan Tadım, Uluova, Eyüp Bağlarıtahliye çıkışı, Palu-Kovancılar, Karakoçan ve Kuzova-Cip tarım arazilerindekitoprak ve sulama suyu özellikleri araştırılmıştır. Bu yerlerdeki sulamasularının genellikle düşük alkali özellikte, sıcaklıklarının sulamaya uygun veher türlü bitki ve toprak çeşidine uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca,belirtilen tarım arazileri için TSE’de belirtilen analizler yapılarak tarımtopraklarının fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.

Bu çalışmada,Elazığ sınırları içerisinde bulunan Tadım, Uluova, Eyüp Bağları tahliye çıkışı,Palu-Kovancılar, Karakoçan ve Kuzova-Cip sulama sahalarındaki tarımarazilerinde sulamada kullanılan su kaynakları ve bunların kalitesiaraştırılmıştır. Bu yerlerdeki sulama sularının genellikle düşük alkaliözellikte, sıcaklıklarının mevsime uygun ve her türlü bitki ve toprak çeşidineuyumlu olduğu tespit edilmiştir. Bir bölgedeki tarım arazilerinden en iyi verimin elde edilebilmesi içintoprak özelliklerinin, yetiştirilecek bitki türüne göre su kalitesinin veoptimum su miktarının bilinmesi gerekir.