Search

Geçmişten günümüze kadar özgünlüğü koruyarak gelmiş, Anadolu geleneksel konut mimarisinin önemli örneklerini bünyesinde barındıran Safranbolu'nun kırsalında yer alan Yörük Köyü, bu özelliği ile de dünya mirası olarak kültürel ve tarihi değerlerin en önemli temsilcilerinden biridir.Bu çalışma; Safranbolu Yörük Köyü'nün günümüze kadar ulaşan geleneksel konut örneklerinde bulunan ahşap kapı ve pencere doğramalarına ait özelliklerinin tespit edilmesini içermektedir. Beş bölümden oluşan tezin birinci bölümünde, konunun önemine ve amacına değinilmiştir. Kullanılan yöntem hakkında bilgiler verilmiş olup çalışmanın kapsamına yer verilmiştir.İkinci bölümde; Safranbolu ve Yörük Köyü çevresinin coğrafi özelliklerine, iklimine, tarihsel gelişimine ve yerleşim özelliklerine ilişkin bilgiler yazılı kaynaklardan elde edilerek aktarılmıştır.Üçüncü bölümde; araştırmanın materyal ve yöntemine ilişkin bilgiler verilmiştir. Araştırmanın materyal kısmında Yörük Köyü geleneksel konutlarına ilişkin mimari, yapısal ve cephe özelliklerine dair bilgiler aktarılmıştır. Yöntem kısmında ise ahşap doğramaların yapısal, biçimsel ve tamamlayıcı özelliklerinin yanı sıra malzemede meydana gelen bozulma türlerine ait bilgiler verilmiştir.Dördüncü bölümde, araştırma bulguları aktarılmıştır.Son bölümde ise, çalışmanın bütününe yönelik değerlendirmeler yapılmış ve Yörük Köyü geleneksel konut mimarisinin korunması ile ilgili öneriler verilmiştir. Yörük village, located in the countryside of Safranbolu, which has preserved the originality from past to present and incorporates important examples of Anatolian traditional housing architecture, is one of the most important representatives of cultural and historical values as a world heritage.This work; consist of detecting the characteristics of the wooden door and window joinery which located in traditional buildings of Safranbolu Yörük Village. In the first part of the thesis consists of five parts, the importance and purpose of the subject are mentioned. Information on the method that used is given, and the scope of this study is given.In the second part, information on geographical characteristics, climate, historical development, and settlement characteristics of Safranbolu and Yörük Village were obtained from written sources.In the third section; information about material and method of research is given. In the material part of the research, information about the architectural, structural and facade characteristics of the Yörük Village traditional houses were given. In the method part, the structural, formal, and complementary features of the woodworks as well as information about the types of deterioration occurring in the wooden material are given.In the fourth chapter, research findings are presented.In the last section, evaluations have been made for the whole study and suggestions have been made regarding the conservation of traditional residential architecture of Yörük Village. 338

Çalışma ile ahşap kapı üretiminde müşteri memnuniyeti ve satış sonrası hizmetin belirlenmesi amaçlanmıştır. Belirlenen bu amaç doğrultusunda Düzce'de ahşap kapı üretimi yapan iki firmanın izinleri doğrultusunda müşterileri olduğu 160 daire sahibi çalışmanın kapsamını oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında anket çalışması Düzce ilinde ikamet eden daire sahiplerine Mart-Temmuz 2017 döneminde uygulanmıştır. Çalışma sonucunda; katılımcıların yaş aralığının 22 ile 65 arasında değiştiği, %38,7'sinin 36-45 yaş aralığında toplandığı, %75,6'sının evli, %15'inin bekar olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların %45'inin kapıların üretimi ve model tercihi hakkında araştırma yapmadıkları, %31,9'unun melamin kapı, %27,5'inin panel kapı, %23,8'inin mobilya kapı, %16,9'unun lake kapı tercih ettikleri belirlenmiştir. Kapı modeli belirlenirken katılımcıların %90,6'sı kalite, %83,8'i fiyat, %41,3'ü estetik, %5,6'sı diğer faktörlerin önemli olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca katılımcıların %26,9'unun kapıları satın aldıkları firmanın satış sonrası hizmetinden memnun oldukları, %24,4'ünün memnun olmadıkları belirlenmiştir. Katılımcıların %43,1'i firmanın müşterilerine karşı gerekli özeni ve hassasiyeti gösterdiğini, %40,6'sı şikayet durumunda geri dönüşlerin hemen yapıldığını, %33,8'i satış sonrası hizmet için ekstra bir ödeme yaptıklarını belirtmişlerdir.Anahtar sözcükler: Ahşap, Düzce, Kapı, Müşteri tercihi, Satış sonrası memnuniyet. The aim of the study was to determine customer satisfaction and after-sales service in the production of wooden doors. In keep with this target, two producing wooden door company in Düzce which gives permission to communicate with their 160 customers, are the scope of the study. Within the scope of the study, the questionnaire was applied to apartment owners residing in Düzce during the period of March-July 2017. In the results of working; it was determined that the age range of the participants changed between 22 and 65, 38,7% were collected in the age range of 36-45, 75,6% were married and 15% were single. It was found that 45% of the participants did not research about door production and model preference but 31,9% preferred melamine door, 27,5% panel door, 23,8% furniture door and 16,9% prefer lacquered doors. When the door model was determined, 90,6% of the respondents indicated quality, 83,8% price, 41,3% aesthetic, 5,6% other factors were important. It was also determined that 26,9% of the participants were satisfied with the after-sales service of the company they purchased the door, and 24,4% were not satisfied. Of the respondents, 43,1% indicated that the company showed the necessary level of self-confidence and sensitivity, 40,6% indicated that they were immediately returned in case of complaint, and 33,8% made an extra payment for after-sales service.Keywords: After-sales satisfaction, Customer preferences, Door, Düzce, Wooden. 69

Binyıllardır yapı inşasında ana taşıyıcı olarak kullanılmış olan ahşap malzemesinin karakteristik özellikleri, bölgeden bölgeye ve zamandan zamana, hem inşaa sistemi hem de işleniş yöntemi doğrultularında farklılık göstermiştir. Bu farklılıklar ahşap malzemenin dayanıklılığında ve dayanımında büyük roller oynamışlardır. Her bölgede farklı ağaçlar yetiştiği ve bu özellikler de çeşitliliği arttırdığı için, globalleşen dünyada mevcut ihtiyaca uygun ağaçların temini, karakteristik sınıflandırmalar ve kontrollü üretimler sayesinde kolaylaşmıştır. Dolayısıyla mühendisin öngördüğü malzemenin, pratikte uygulanması-erişilmesi imkan dahilindedir.Günümüzde, mühendisler ve mimarlar tarafından üretilmiş - araştırılmış, ahşap yapıların taşıyıcı sistemlerinin çeşitleri: çerçeve sistemli ahşap yapılar, iskelet sistemli ahşap yapılar ve masif ahşap yapılardı. Bu çalışma doğrultusunda taşıyıcı sistem farkı gözetilmemektedir. Bunun sebebi ise, yukarıda bahsi geçen sistemlerin, genel itibarı ile düşey taşıyıcı sistemlerinin yapı farklılıklarından dolayı sınıflara ayrılmış olmasıdır. Çalışma kapsamında iyileştirme yapılacak olan husus ise yatay taşıyıcı sistemler, yani döşemeler, ana ve tali kirişlerdir.Çalışma; ikincil taşıyıcı olan tali kirişler boyutundaki kirişlerin, çelik bazlı farklı malzemeler olan, yumuşak inşaat demiri ve ankraj tijlerinin içlerine yerleştirilerek performanslarının artırılması hususunu konu almaktadır. Bu performans artışı 2mt'lik güçlendirilmiş kirişlere, dört noktalı eğilme deneyi yapılması ile irdelenecektir. Toplamda 50 numune üzerindeyapılacak deneylerin kontrollü olabilmesini sağlamak için: ahşap numuneler, laminasyon reçinesi numuneleri, çelik numuneleri ve pull - out deneyleri için çelik yapıştırılmış ahşap kesitler ve tüm numunelerin çekme etkisi altında deneyleri yapılmıştır. Bu çalışma doğrultusunda hedeflenenler ise şöyle sıralanabilir:Ahşap sarfiyatını azaltmak Ahşap-arme dayanımını arttırmakMimari çeşitliliğe olanak sağlamak Timber has been used as a main structural material since for milleniums. Characteristic properties and specifications of timber material depends on; time period, climate and region which grew in; how it is used and also differences in processing methods. These characteristical behaviors had an important role for timber materials strength and durability. Every region grow some endemical types of trees and this situation increase the diversity of timber, owing to this situation it is easy to reach the proper timber material, according to controllable production and characteristical classification, in this globalizing Earth.In the last century, building systems which made by timber material, generally have three types, which are; log, panel (conventional) and massive timber constructions. In this study, type of construction has not been taken into consideration, because the aim of this research is improving the performance of secondary beams in timber slabs (also horizontal support beams of panel timber constructions).The scope of this study's examination is about the performance increment of timber test specimens which reinforced by bonded-in steel based diverse bar shaped elements. The study proceed by comparing 4 point bending loading test results to 2 mt length reinforced beams. The total of 50 specimens with to maintain a controlled test: timber specimens, laminating resin specimens, steel bar specimens and pull-out test for bonded-in rods and also all the material using in the specimens tested by in tension. Key words: Bending moment, Performance, Reinforced-timber, bonded-in rebar timber . Objectives of this study is listed as:Reducing usage amount of timber materialIncreasing reinforced timber strengthGiving a potential architectural diversity 129

Ahşap cam kompozit yapı elemanlarının potansiyelinin bilincinde, gelecek beklentileri karşılamak amacıyla, Woodwisdom-Net Araştırma Programı kapsamında bir Avrupa Projesi geliştirilmiştir. Uluslararası düzenlenen proje konsorsiyumunda Avusturya, Almanya, İsveç, Türkiye, Slovenya, Şili ve Brezilya bulunmaktadır. Disiplinler arası köprü oluşturan bu proje, üniversiteler, araştırma kurumları ve sanayi ortakları tarafından desteklenmektedir. İlgili alanda önemli deneyime sahip katılımcılar, WoodWisdom - Net Araştırma Programına, ERA- NET WoodWisdom - Net 2 projesi çerçevesinde kabul gören bu orman tabanlı uluslararası araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) projesini sunmuşlardır. Her ülke kendi ulusal finansman kuruluşları tarafından desteklenmektedir. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Türkiye'nin ulusal fon organizasyonudur. Uluslararası proje başlığı `The Application of Load Bearing Timber-Glass Composite Structures for Building Construction` olan proje, Türkçe başlık olarak `Ahşap-Cam Kompozit Yapı Elemanlarının Bina Taşıyıcı Siteminde Uygulanması` adını taşımaktadır. Bu projede, deneysel olarak çalışmaları süren yük taşıma özelliğine sahip `ahşap-cam kompozit` kiriş, kolon ve perde duvar elemanlarının uzun süreli mukavemet ve atmosfer testleri ile yapıda kullanılabilecek pratik uygulama metotlarının oluşturulması ve kurgulanmak istenen taşıyıcı yapı sistemin ulusal veriler ışığında optimizasyonunu hedeflemektedir. Böylelikle yapı sektöründe kabul görerek mutedil yapı sistemleri ile rekabet edebilecek bir ürün elde edilmesi mümkün olacaktır. A European Project has been developed under the WoodWisdom-Net Research Program, knowing the potential of load bearing timber glass composite elements, for the purpose of meeting the future need. The countries in the international consortium are Austria, Germany, Sweden, Turkey, Slovenia, Chile and Brazil. Serving as an interdisciplinary bridge, this project is being supported by universities, research companies and industrial partners alike. Participants with considerable experience in the field have presented this forest based international research and development project to the WoodWisdom-Net Research Program under the ERA-NET WoodWisdom-Net 2 project. Each country is being sponsored by their national financial institutions. The Scientific and Technological Research Center of Turkey (TÜBİTAK) is the Turkish national funds organization. With the international project title `The Application of Load Bearing Timber-Glass Composite Structures for Building Construction` has the Turkish title of `Ahşap-Cam Kompozit Yapı Elemanlarının Bina Taşıyıcı Sisteminde Uygulanması`. The project aims to create practical constructional application methods by conducting long term atmosphere and strength tests on `timber-glass composite` beam, column, and curtain wall elements, to optimize the requested load-bearing system in the light of international data. It will therefore be possible for the product to be accepted in the construction sector and compete with other construction systems. 179

Kolay elde edilebilen ve doğal bir malzeme olan ahşap, ormanların yoğun olduğu bölgelerde eski çağlardan itibaren insanların barınmak için ürettikleri yapıların hammaddesi olmuştur. Dünyanın farklı yerlerinde, ağaç gövdelerinin basit bir şekilde üst üste konarak köşelerde birbirine geçirilmesiyle inşa edilmiş kütük yapı örneklerine ve kalıntılarına rastlanmaktadır. En eski yapım sistemlerinden bir tanesi olan bu sistem, günümüzde geleneksel (el yapımı) ve gelişmiş (makineli) olmak üzere iki farklı yöntemle uygulanabilmektedir.Ön üretim teknolojisinin uygulandığı gelişmiş yöntemde fabrika ortamında kontrollü olarak üretilen yapı malzemeleri, inşaat alanına getirilerek projeye göre monte edilmektedir. Bu tez kapsamında gelişmiş, makineli üretim yöntemi ele alınmıştır. Sistemin genel özelliklerinden bahsedildikten sonra, bu konuyla ilgili çalışanlara rehber niteliğinde bir kaynak oluşturmak amacıyla, makineli yönteme göre inşa edilen ahşap yığma sistem elemanları ve bunların farklı yapım yöntemleri anlatılmış; ardından makineli yöntemle üretilen bir ahşap yığma yapının üretim aşamaları incelenmiştir. Wood which is obtained easily and is a natural material has been the basic construction mateial for the buildings which people had built for sheltering in the high density forests regions since ancient times. In different regions of the world it has been founded examples or remains of the log structure that are built by putting the trunks (logs) together and are obtained by passing the overlapping edges in a simple way. This construction system that is one of the oldest system can ben applied in two different ways including traditional (hand crafted) and advanced (machined / millled) methods today.In the advanced method which is using prefabrication (pre-production) technology, the building materials which are produced in the factory in a controlled manner, are brought in worksite and mounted. The advanced of machined, milled production method is discussed in this thesis. After having mentioned the general specifications of the log system, in order to create a guide for the employees who are working on this issue, the components of the log system which was built by machined method and the different producing methods of the components have been described; after that, the processing steps of a log building which is built by the machined / milled method have been examined in details. 331

Bu çalışmada tahribatsız değerlendirme ve sınıflandırma yöntemlerinin uygunluğu kiriş olarak kullanılacak Karaçam (Pinus nigra ssp. pallasiana) kerestelerinde incelenmesi amaçlanmıştır.Deneme keresteleri İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı bünyesinde bulunan yaklaşık 200 adet kereste istifinden alınmıştır. Bu keresteler, TS 1265 görsel sınıflandırma standardının her bir sınıfında eşit miktarda kereste olacak şekilde elenerek, 53 adet kereste alınmıştır. Alınan kerestelerin yoğunlukları ve rutubetleri ölçüldükten sonra, TS 1265, DIN 4074, BS 4978 ve TS EN 14081 olmak üzere toplam dört standarda göre ayrı ayrı görsel olarak sınıflandırılmışlardır. Keresteler bundan sonra üç ayrı tahribatsız değerlendirme ve sınıflandırma (boyuna vibrasyon, stres dalga ve vida çekme) yöntemiyle değerlendirilmiş ve sınıflandırılmıştır. Bu testlerden snra kerestelerin, TS 5497 EN 408 standardına bağlı kalınarak, tahribatlı olarak eğilme direnci ve elastikiyet modülü değerleri ölçülmüştür. Daha sonra kırılan kerestelerden elde edilen elastikiyet modülü değerleri ve TS EN 338 standardı kullanılarak, mekanik direnç bazında sınıflandırmaları yapılmıştır. Yapısal boyutta yapılan tahribatlı ölçümler sonrası, kerestelerin kırılma bölgesine yakın yerlerinden, her bir keresteden ortalama beşer adet olacak şekilde, küçük ve kusursuz eğilme direnci-elastikiyet modülü, basınç direnci ve yoğunluk numuneleri elde edilmiştir. Son olarak bu numunelerin hem hava kurusu hem de tam kuru yoğunlukları ölçülmüştür. Tam kuru yoğunluk ölçümü için, hava kurusu haldeki numuneler, rutubet içermeyecek şekilde kurutularak ölçümleri yapılmıştır.Hem yapısal boyutta yapılan tahribatsız ve tahribatlı değerlendirmeler ve sınıflandırmalar, hem de kusursuz ve küçük boyuttaki numunelerde yapılan tahribatlı değerlendirmeler, kendi aralarında ve birbirleriyle karşılaştırılmış ve istatistiksel olarak analizleri yapılmıştır.Bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre, iki görsel sınıflandırma standardının (BS 4978 ve TS EN 14081) mekanik değerlendirmeye daha uygun olduğu görülmüştür. Buna karşın görsel olarak elde edilen sınıfların direkt kullanımı yerine, tahribatsız ve tahribatlı ölçümlere rehber olması tavsiye edilmektedir. Tahribatsız değerlendirme ve sınıflandırma yöntemi olarak kullanılan boyuna vibrasyon yönteminin, Karaçam (Pinus nigra ssp. pallasiana) yapı kerestelerinde yüksek doğrulukla ölçüm yapmaya imkan sağladığı görülmüştür. Stres dalga yönteminde sınıflandırma olmamasına karşın, önerilen dönüştürme formülü ile sınıflandırma yapılması denenmiştir. Uyumlu sonuçlar vermesine karşın, aynı kerestede birden fazla ölçüm yapılarak yüksek doğrulukta değerlendirme ve sınıflandırma yapılabileceği görülmüştür. Tahribatsız değerlendirme yöntemlerinden vida çekme yönteminin direkt kullanılması yerine, tahribatsız ölçümlerle birlikte kullanılmasıyla daha yararlı sonuçlar elde edilebileceği görülmüştür. Sonuç olarak çıkan bu olumlu sonuçlar neticesinde, bu yöntemlerin ahşap kirişlerde kullanılabileceği söylenebilir. In this study, non-destructive evaluation and classification methods? suitability was examined in Black Pine (Pinus nigra ssp. pallasiana) lumbers which will be used as beams.Samples were taken from about 200 lumbers in Istanbul University Forest Faculty Forest Industry Engineering Department. 53 lumbers were taken by using TS 1265 visually grading standard and lumbers were taken to be en equal amount of each class. After measuring densities and moistures, the samples were visually graded separately with using four standards (TS 1265, DIN 4074, BS 4978 and TS EN 14081). After this, they were evaluated and graded with using three different non-destructive methods (longitudinal vibration, stress wave and screw withdraw). After these experiments, these lumbers? bending strength and modulus of elasticity were measured destructive methods in order to TS 5497 EN 408 standard. And then these broken lumbers were classified with using their elasticity of modulus and TS EN 338 standard. After destructive tests, five specimens from each lumbers? which were near the lumbers? broken area were taken for to measure bending strength-modulus of elasticity, compression strength and density from little and without defect specimens. At last, these specimens? air dry densities and no-moisture densities were measured. For no-moisture density measurement, air dry specimens were dried until to have no moisture.Non-destructive evaluations (and classifications) in structural dimensions were compared each other and were compared destructive evaluations (and classifications) in structural dimensions and in little and without defect dimensions. And they were compared and analyzed statistically.In this study results showed that, two visually grading standards (BS 4978 and TS EN 14081) more predictable for mechanical evaluation. Although, instead of visual grades directly use, they were advised to be guide non-destructive and destructive tests. It?s said that, longitudinal vibration method which is used for non-destructive evaluations and classification, can be used with high accuracy in Black Pine (Pinus nigra ssp. pallasiana) structural lumbers. Although stress wave non-destructive method has no classification, this methods? dynamic elasticity of modulus were changed to strength classes according to TS EN 338 standard with using formula which were seen in longitudinal vibration method. Although it has predictable results, more predictable evaluation and classification results can be obtained with measuring more tests in same lumber. Screw withdraw method is only predictable density results but if it used with non-destructive methods, it would be more predictable. These positive results indicate that, these methods can be used in wooden beams. 186

Mevcut kaynakların daha verimli bir şekilde değerlendirilmesi ve zamanla ortaya çıkan yeni ihtiyaçların uygun maliyetlerle karşılanması için kompozit malzeme üretimi her geçen gün artmaktadır. Kompozit malzeme alanındaki yeni ürünlerden bir tanesi de ahşap-plastik kompozitlerdir (WPC). WPC üretiminde, kompozit malzemeyi oluşturan plastik matrisi türü, kullanılan dolgu maddeleri ve üretimin gerçekleştirilmesinde kolaylık sağlayan katkı maddelerinin son ürünün özellikleri üzerine etkilerinin bilinmesi son derece önemlidir.Ahşap plastik kompozitleri, kompozit endüstrisinde hızla büyüyen bir sektör ve yeni bir malzeme sınıfı olmuştur. Ahşap plastik kompozitler odun unu, termoplastik ve küçük miktarlarda proses katkılarının karışımı ile genelde ekstrüzyon prosesinde gerçekleştirilir. Ahşap plastik kompozitleri deck, dış kaplama malzemeleri, bina içi paneller, cam çerçeve kaplaması, otomobil iç kısım parçaları ve diğer birçok değişik üründe kullanılmaktadır. Ahşap plastik kompozitleri çoğunlukla polipropilen ve polietilen kullanılarak üretilir. Dolgu maddesi olarak odun unu, şeker kamışı, mısır koçanı, saman (buğday sapı) ve öğütülmüş fındıkkabuğu gibi değişik maddeler dolgu olarak kullanılır. Bu dolgular ucuzluğu, kolay bulunabilirliği, makinede düşük aşınma ve proses ekipmanlarına daha az zarar vermesi nedeniyle cam elyaf, talk ve kalsiyum karbonat gibi diğer dolgu malzemeleri ile kıyaslandığında daha uygundur.Ahşap hammaddesinin hafifliği, ısıyı iyi iletmemesi ve lifsel yapıda olması gibi olumlu özellikleri ile plastik maddelerin suya dayanıklılık, biyolojik dayanıklılık ve yapışma özelliklerinin kombine edilmesiyle tek başına ahşap ve plastikte bulunmayan özellikler, WPC'de bir araya getirilmektedir.Ahşap plastik kompozitler ahşap panellere göre düşük su alması, boyutsal stabilite, biyolojik bozunmaya karşı dayanıklılık gibi avantajlara sahiptir. Ahşap ile plastik arasındaki bağ tipik olarak zayıftır; ahşabın suyu çekici ve plastiğinde su itici özelliğinden dolayı ahşap ve plastik fazları arasında gerilim transferinde problem olmaktadır. Bu problemin bir çözümü olarak plastik ile ahşap arasındaki gerilme transferini iyileştiren ve yüzeyler arası köprü kurabilen uyumlaştırıcılar kullanılmaktadır.Odun unu tanecik boyutları genelde 30 ile 80 mesh arasında kullanılmaktadır. Ahşap plastik kompozitler sadece ahşap ve plastikten oluşmamaktadır. Bu kompozitler aynı zamanda küçük miktarlarda proses ve performans etkileyici katkı maddeleri de içermektedir. Bununla birlikte bağlama ajanları, ısı stabilizatörleri, boya pigmentleri, iç ve dış yağlayıcılar, mantar önleyiciler ve köpük ajanları da kullanılabilmektedir.Bu çalışmada, poliolefinler olarak adlandırılan ve dünyada en çok kullanım alanına sahip olan yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) ve polipropilen (PP) kullanılarak WPC üretilmiştir. Tez çalışmasında, bir iğne yapraklı (Karaçam) ve iki geniş yapraklı (Doğu Kayını, Karakavak) ağaç türleri kullanılmıştır. WPC üretimi esnasında hidrofobik yapıdaki plastik ile hidrofilik yapıdaki odun unu arasındaki bağlanmayı sağlamak amacıyla maleik anhidrit ile muamele edilmiş polietilen (MAPE) ve polipropilen (MAPP) ve üretimi kolaylaştırmak amacıyla EBS ve AKROPAN 4590 PX kullanılmıştır.Hazırlanan 10500 adet deney örneği üzerinde; yoğunluk (ASTM D 792), kalınlığına şişme oranı(ASTM D 570-98), su alma oranı (ASTM D 570-98), statik eğilme direnci (ASTM D 790), eğilmede elastikiyet modülü (ASTM D 790), çekme direnci (ASTM D 638-99), vida tutma direnci (ASTM D1037 - 06a), sertlik (janka) direnci (ASTM D1037 -06a), pürüzlülük (DIN 4768), yanma performansı (ISO 13927), TGA, UV hızlandırılmış yaşlandırma (ASTM G 154 ve ASTM G 151?06), mantar etkilerine karşı dayanıklılık (ASTM D-1413) esaslarına uyularak belirlenmiştir. Elde edilen bütün sonuçlar istatistik analiz yapılarak değerlendirilmiştir. Bu amaçla çoklu varyans analizi yapılmıştır. Böylece WPC örneklerin fiziksel, mekanik, teknolojik, özellikleri üzerine proses parametrelerinin etkileri belirli bir güven düzeyinde ortaya konmuştur.Yoğunluk değeri (0,919 gr/cm3 ile 1,087 gr/cm3),kalınlığına şişme oranı (1 gün % 0,106 ile % 1,268, 3 gün % 0,280 ile % 1,960, 30 gün % 0,506 ile % 4,915), su alma oranı (1 gün % 0,045 ile % 1,609, 3 gün % 0,137 ile % 2,793, 30 gün % 0,319 ile % 8,190), statik eğilme direnci (30,610 N/mm2 ile 66,065 N/mm2),eğilmede elastikiyet modülü (2584,812 N/mm2 ile 4994,951 N/mm2), çekme direnci (16,938 N/mm2 ile 30,581 N/mm2), vida tutma direnci (141,240 N/mm ile 281,919 N/mm), sertlik (77,035 N/mm2 ile 129,898 N/mm2), yüzey pürüzlülüğü (1,024µm ile 3,225µm), yanma performansı (ağırlık kaybı %86,691 ile %98,999, ısı yayılma hızı 155,452 KW/m2 ile 542,536 KW/m2, etkili yanma ısısı 20,336 MJ/kg ile 29,056 MJ/kg), UV hızlandırılmış yaşlandırma testine bağlı renk değişimi (500 saat 10,784 ile 44,569, 1000 saat 26,982 ile 51,536), mantar etkilerine karşı dayanıklılık (TYP 507 mantarı etkisinden dolayı oluşan ağırlık kaybı %0,000 ile %1,309, COV 1030 mantarı etkisinden dolayı oluşan ağırlık kaybı %0,000 ile %1,643) değerleri arasında bulunmuştur.Hızlandırılmış yaşlandırma ve mantar etkilerine karşı dayanıklılık özelliklerinde çam karışımlar diğer ağaç türlerine göre daha iyi özellik göstermiştir. Diğer testlerde ağaç türünün bir etkisi bulunmamıştır. Yanma performansı, UV hızlandırılmış yaşlandırma, mantar etkilerine karşı dayanıklılık özelliklerinde polietilen karışımlar daha iyi özellik göstermiş olup diğer testlerde polipropilen karışımlar daha iyi özellik göstermiştir. Polietilen karışımların yoğunluğu daha yüksek bulunmuştur. Odun unu oranı arttıkça eğilmede elastikiyet modülü, sertlik, yanma performansı özelliklerinde iyileşme görülmekte diğer özelliklerde ise bir miktar düşme görülmektedir. Yoğunluk değeri, odun unu oranı arttıkça artmaktadır. %3 Katkı malzemesi kullanılmasının tüm WPC özellikleri üzerine olumlu sonuçlar verdiği görülmektedir.WPC kullanımı yaygınlaştırılmalı ve üretimi teşvik edilmelidir. Bu tip malzemelerin kullanım yerinde görülen özelliklerinin üretim prosesi üzerinde yapılan değişikliklerle iyileştirilmesi suretiyle kullanım performansları artacak; sürdürülebilir hammadde kullanımına katkı sağlayacaktır. The manufacturing of composite materials are increasing with time due to need for efficient use of present resources and responding rising new necessities with appropriate cost. Wood-plastic composites (WPC) are one of the newest new products in the composite field. During the manufacturing of WPC, knowledge regarding the type of plastic material, type of filler and the amount of additives used for the ease of processing is extremely important to best determine the properties of the final production.Wood/plastic composites (WPC) are relatively new class of materials and one of the fastest growing sectors in the wood based composites industry. WPCs are normally made from a mixture of wood flour, thermoplastic, and small amounts of process and property modifiers through an extrusion process. WPCs are used as outdoor decking materials, interior door panels, window moldings, interior automobile parts, and a large variety of other molded products. The most commonly used plastics for WPC manufacturing are polyethylene and polypropylene. Various wood fibers, and even cellulosic wastes such as ground wood waste, bagasse, corncobs, and wheat straw, one used as fillers for plastics. Wood compares favorably with other available fillers such as glass fibers for plastics since it is inexpensive, readily available, and causes lower machine, talk, CaCo3 and damage of processing equipment.WPC is formed both good properties of wood materials such as lightness and low heat conductivity, and plastic materials such as water resistance, decay resistance, adhesive on properties.WPCs could have many property advantages over wood panels, such as lower water absorbance, lower thickness swelling, and more durability against bio deterioration. However, the interface between the wood and the plastic is typically weak and fails to transfer stress between the phases because wood is hydrophilic and thermoplastic while plastic is hydrophobic. Consequently, the full strength of the wood is unavailable to reinforce the plastic. One solution to this problem is a compatibilizer that bridges the interface and improves the stress transfer between wood and plastic.Common species used include pine in WPC manufacturing and maple. Typical particle sizes are 30 to 80 mesh. Adding wood to unfilled plastic can greatly stiffen the plastic but often makes it more brittle. Most commercial WPC products are considerably less stiff than solid wood. Adding wood fibers rather than wood flour increases mechanical properties such as tensile and bending strength, elongation, and unnoticed Izod impact energy. However, processing difficulties, such as feeding and metering low bulk density fibers, have limited the use of fibers in WPCs.In this thesis, one of coniferous (Pinus nigra) and (Fagus orientalis L., Populus nigra) wood species are utilized deciduous. In this study, it is aimed to manufacture WPCs with most commonly utilized HDPE and PP which collectively known as poliolephinesDuring manufacturing process, maleic anhydrite grafted polypropylene (MAPP) and polyethylene (MAPE) were utilized to improve the adhesion between the hydrophobic plastic and hydrophilic wheat wood flour and EBS and AKROPAN 4590 PX to ease processing. Thus, the effect of fillers, type of plastic and additives (modifiers) on the usage performance of WPCs were investigated.The density (ASTM D 792), thickness swelling (ASTM D 570-98), water absorption (ASTM D 570-98), static bending strength (ASTM D 790), modulus of elasticity (ASTM D 790), Tensile Strength (ASTM D 638-99), screw holding strength (ASTM D1037 - 06a), Hardness (Janka) resistance (ASTM D1037 - 06a), roughness (DIN 4768), burning the (ISO 13 927), TGA, UV accelerated weathering (ASTM G 154 and ASTM G 151-06, fungal resistance (ASTM D-1413) were determined in due course with a total of 10500 prepared samples. Raw data obtained in the experiments was statistically analyzed with multiple variances. Thus, effects of process parameters on the composite materials were obtained.The density (0,919 gr/cm3 to 1,087 gr/cm3), thickness swelling (1 day % 0,106 to % 1,268, 3 day % 0,280 to % 1,960, 30 day % 0,506 to % 4,915), water absorption (1 day % 0,045 to % 1,609, 3 day % 0,137 to % 2,793, 30 day % 0,319 to % 8,190), static bending strength (30,610 n/mm2 to 66,065 n/mm2), modulus of elasticity (2584,812 n/mm2 to 4994,951 n/mm2), tensile strength (16,938 n/mm2 to 30,581 n/mm2), screw holding strength (141,240 n/mm to 281,919 n/mm), hardness (77,035 n/mm2 to 129,898 n/mm2), surface roughness (1,024µm to 3,225µm), fire performance (weight loss %86,691 to % 98,999, heat release rate 155,452 kw/m2 ile 542,536 kw/m2, effective heat of combustion 20,336 mj/kg ile 29,056 mj/kg), uv accelerated weathering (500 hours 10,784 to 44,569, 1000 hours 26,982 to 51,536), fungal resistance (typ 507 the impact of weight loss due to fungus %0,000 to %1,309, cov 1030 the impact of weight loss due to fungus %0,000 to %1,643) were found in this study.WPCs made from pine wood flour had higher accelerated weathering performance and biological durability than those of the WPCs made from other wood species. It was concluded that the wood species has not significant effect on the other properties of the WPCs. The WPCs made from polyethylene had the highest properties on accelerated UV weathering performance, fire and decay resistance while the WPCs made from polypropylene had the highest performance on the other properties. The density values of the WPCs made from polyethylene were higher than those of the WPCs made from polypropylene. When wood flour loading level increased, the MOE, janka hardness, and fire performance properties increased but the other properties slightly decreased. The density values increase with increasing wood flour loading level. The results obtained in this study also showed that using of 3% additive had positive effects on the performance properties of the WPCs.Use and manufacturing of WPC materials should be encouraged. Improving the end use properties of the composites by changes made on the manufacturing parameters will enhance its performance and properties; it will subsequently provide sustainable use of raw materials. 298

Bu çalışmada, ahşap dışındaki bir takım malzemelerin katılımıyla bu malzemelerin güçlü yanlarının kullanıldığı güçlendirilmiş kompozit ahşap yapı elemanı tasarımı gerçekleştirilmiş ve bazı teknik özellikleri belirlenmiştir. Bu amaçla, ahşap katmanlarda, yapılarda yaygın olarak kullanılması nedeniyle sarıçam (Pinus Sylvestris L.), ara katmanlarda ise gözenekli yapıdaki alüminyum ve fiber esaslı malzemeler kullanılmış, Polivinilasetat (PVAc) D3 ve Desmodur-VTKA tipi tutkallarla preslenerek 7'si masif 13 katmanlı lâmine kompozit malzeme haline getirilmiştir. Deneylerde, toplam 164 adet örnek üzerinde, yoğunluk, yapışma, eğilme direnci, eğilmede elastikiyet modülü ve basınç direnci belirlenmiş, elde edilen sonuçlar masif ve sadece masif malzemeden üretilen lamine ahşap malzemelere oranla test edilmiştir. Elde edilen 7 malzeme türü açısından 6 farklı deneyle elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde, basınç deneyinde ara katman malzemesi dışındaki etkenlerin önemli bir farklılığa neden olmadığı, bunun dışındaki tüm deney ve numuneler için kullanılan değişkenlerin (Tutkal, Ara katman malzemesi) etkili birer faktör olduğu görülmüştür. Bu bağlamda tüm deneyler açısından Poliüretan tutkalın mukavemeti artırdığı, yapışmada ara katman malzemesinin zayıflatıcı etki yaptığı, THP numunelerde ara katman malzemesinin tutkal ayrılmasına bağlı olarak güçlendirme etkisi bulunmadığı, özellikle fiber malzemenin malzemede elastiklik modülünü düşürerek elastikliği artırdığı ve en önemli sonuç olarak THD etkilere karşı ara katman malzemesinin yüksek oranda bir mukavemet artışı sağladığı, bu artışın alüminyum esaslı ara katman malzemesinde daha yüksek seviyede olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler : Ağaç malzeme, kompozit, teknik özellikler In this study, reinforced composite timber structural element is designed with participation of some materials other than wood by using strong properties of these materials. The purpose of this study is to determine some technical properties of this structural element. For this purpose, solid pine (Pinus sylvestris L.) is used in the layers of solid wood as it is widely used in wood structures; aluminum and fiber materials in the porous structure are used between layers of solid wood. All these materials are pressed by using glue type Polyvinyl acetate (PVAc) and Desmodur-VTKA and has become laminated composite material. This composite consists of 13 layers of which 7 are solid wood and 6 are porous materials. In this experiment; the density, adhesion, flexural strength, flexural modulus of elasticity, compression set resistance of a total of 164 samples were determined. Obtained results are compared with the properties of solid wood and laminated wood. At the end; it is observed that every factor except the porous materials used in the composite sample are statistically not significant in the compression set resistance experiment; and every factor (glue, porous materials) used in composite sample are statistically significant in the density, adhesion, flexural strength, flexural modulus of elasticity experiments. In conclusion, in all the experiments; type Desmodur-VTKA glue raised the strength, porous materials attenuated the bonding, porous materials attenuated strength in the parallel force to the line of glue, specially fiber material enhance flexural performance of composite material by decreasing the flexural modulus of elasticity. As the most important result; porous materials highly enhance strength in the effects of perpendicular to the line of glue, and this strength is better in aluminum material than fiber material.Key Words : Wood materials, composite, technical properties. 92

Bu çalışmada; doğal mordan maddesi olarak, organik buğday unundan basamaklar halinde ekşi hamur mayası ekstraktı hazırlandı. Hazırlanan ekşi hamur mayası ekstraktı 5 L destile suya konuldu. 5 L suya konan ekşi hamur mayası ekstraktının içine boyamada kullanılacak yün, pamuk, keten ve çam ahşap numuneleri ilave edilerek 48 saat bekletildi. Boyar madde elde etmek için kuru soğanın (Allium cepa L.) dış kabukları soxhlet cihazında destile su ile ekstre edildi. CuSO4.5H2O, Al K(SO4)2.12H2O ve K2Cr2O7 geçiş elementleri tuzları mordan maddesi olarak kullanılarak yün, pamuk, keten ve çam ahşap numunelerin, sabit pH değerlerinde (pH= 4-7) ön mordanlama, birlikte mordanlama ve son mordanlama boyama yöntemlerine göre boyandı. Bu yöntemlere göre pH= 4-7 'de 72 adet yün, pamuk, keten ve çam ahşap numuneleri boyandı. Sonuçlar; ekşi hamur mayası ekstraktı kullanılmadan boyanan numuneler ile karşılaştırıldı. In this work; the fermented dough yeast was prepared as a natural mordant compound. The prepared fermented dough yeast was added 5 L of destilled water, and dyeing materials ( wool, cotton, linen and wood) was putted into this solution and allowed for 48 h. The dry shells of onion ( Allium cepa L.) were extracted with distilled water using soxhlet apparatus. CuSO4 .5H2O, AlK(SO4)2. 12H2O and K2Cr2O7 were used as mordantation agent. Dyeing materials ( wool, cotton, linen and wood) were dyed at pH=4 and pH=7 using last mordantation methods. The results were compared and interpreted for dyed samples which are pretreated with fermented dough yeast and dyed samples which are unpretreated with dough yeast. 72

Bu çalışmada; döşeme kaplama malzemesi olarak en sık kullanılan malzemelerden biri olan masif ahşap parkelerin boyutsal ve geometrik kararlılığı araştırılmıştır. Doğal yapısı gereği su ve su buharı ile etkileşimde bulunan ahşap malzemenin yaşadığı boyutsal ve geometrik değişimlerin incelenmesi amacıyla meşe ve sapelli ağaç türlerinden iki farklı genişlikte elde edilen malzemelere ön deneyler ve deneyler uygulanmıştır. Ön deneylerde (20x20x30) mm boyutundaki numunelerin yoğunluk, radyal ve teğet doğrultuda genişleme ile daralma değerleri belirlenmiştir. Deneyler kısmında (250x50x15) ve (250x90x15) mm boyutlarındaki masif parke taslakları %85 ve %35 bağıl nem değerlerinde şartlandırılıp boyutsal ve geometrik kararlılık değişimleri belirlenmiştir. Bu aşamada numunelerin bir kısmına farklı oranlarda oluk açılmış, bir kısmı da sistire edilip her sistirenin ardından tekrar şartlandırılmıştır. Burada amaç bu uygulamaların boyutsal ve geometrik kararlılıktaki etkisini araştırmaktır. Ayrıca hiçbir uygulamaya maruz kalmayan bir numune grubu da karşılaştırma yapmak amacıyla aynı şekilde şartlandırılmıştır. Deneylerin ardından numunelerde oluşan boyutsal ve geometrik değişiklikler elde edilen literatür bilgileri ve yapılan istatistiki test bulguları ile birlikte değerlendirilmiştir. Sonuç olarak; parkelere oluk açılmasının geometrik ve boyutsal kararlılığın iyileştirilmesinde fayda sağlamadığı belirlenmiştir. Ancak yine de oluk açma işlemi alt yüzün belirlenebilmesi ve tutkallama sırasında yapışma yüzeyini artırması açısından tavsiye edilmektedir. Parkenin sistire edilip ardışık şartlandırmalara tabi tutulması geometrik ve boyutsal kararlılığın artmasına etki ettiği bulunan bir diğer sonuçtur. Buna göre; masif parkenin sistire edilmesinde sakınca bulunmamaktadır. Ayrıca ardışık olarak farklı iklim koşullarında kalan malzemenin boyutsal ve geometrik kararlılıklarında artma eğilimi olduğu, bu çerçevede masif parke taslaklarının daha stabil olması açısından döşeneceği yerin iklim koşullarında bir süre bekletilmesi önerilebilir. The subject of this thesis study is the dimensional and geometrical stability of solid wood parquet. For determining the dimensional and geometrical stabilization of specimens which were obtained from oak and sapelli, pre-tests and tests were carried on. Three type of pre-test were carried; determination of density, determination of radial and tangential shrinkage and swelling of wood. In the laboratory tests; the specimens were conditioned at %85 and %35 relative humidity values, then the dimensional and geometrical stability changes were measured up to standard. In this stage; channels were grooved at different percentages to a group of specimens; also a group of specimens were scraped with a floor sander and after every scraping a new cycle performed. There is also a group of specimens which does not have channels and which didn?t get scraped; only conditioned. Here the aim is searching the effect of channels and scraping on the dimensional and geometrical stability of wood. After the experimental program; the results were being evaluated together with the literature and statistical test diagnosis. As a result; it is determined that grooving channels to solid wood parquets is not advantageous in improving the dimensional and geometrical stability of wood. Still; for the determination of the bad surface and for increasing the adhesion surface while gluing, the grooving of the channels is a necessity. Another result is; the dimensional and geometrical stability of the specimens which were scraped and exposed to different climate conditions successively improved. Also; in general the dimensional and geometrical stability of the specimens which are exposed to different climate conditions successively improved. 210

İstanbul'un ahşap sivil mimarlık örneklerinde, taşıyıcı sistem çözümlemelerine yönelik kapsamlı bir çalışma yapılmamış olması, tezin çıkış noktasını oluşturmuştur. Kentin geneli için yapılacak çalışmaların bir parçasını teşkil eden bu araştırma, Boğazköylerinden Beylerbeyi ve Çengelköy'ü kapsamaktadır.İstanbul ve Boğaziçi'nde ahşap yapım geleneğinin zaman içerisindeki dönüşümü incelenmiş, ahşap malzemenin kendine has özellikleri, geleneksel olarak ahşap malzemenin elde edilme ve üretilme yöntemleri ve yapım aşamaları araştırılmıştır.Bölgede yapılan taşıyıcı sistem analizlerinin ardından, ahşap taşıyıcı sisteme sahip, oda genişlikleri en fazla 4,5?5,5 metre aralığında olan konutlarda, taşıyıcı sistemi oluşturan elemanlara ve bu elemanlarla oluşturulan kurguya yönelik ölçüler alınmıştır.Beylerbeyi ve Çengelköy bölgelerinde, taşıyıcı sistemine yönelik veri alınabilen ahşap sivil mimarlık örnekleri çizime geçirilmiş, bölgenin zaman içerisindeki yerleşim aşamaları, yerel olarak uygulanan ahşap yapım teknikleri, yapılarda kullanılan elemanların standartlarına ulaşılmaya çalışılmıştır. The structural systems of wooden civil architecture have not being done a comprehensive study as now, is formed the starting point. This study whıch is the part of the researchs of the general Cıty contains Cengelköy and Beylerbeyi of the Bosphorus villages.The wooden construction tradition?s transformations over time has been searched. Unique characteristics, obtainıng and production methods and the stages of manufecture for the wooden material have been searched.After analysis of structural systems in the region, in the houses whıch have the rooms widths with a maximum range of 4,5-5,5 meters, the elements of the structural systems and system frames have been measured.In the Beylerbeyi and Çengelköy regions, construction systems that can be taken for the data examples of civil wooden architecture has been drawn. The residental stages of the region over time,vernaculer wooden construction techniques and the elements used in the standard has been trying to reach. 144

Bu çalışmada Havaciva bitkisi (Alkanna tinctoria)'nin selülozik ve protein elyaf boyar maddesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Çalışmada öncelikle havaciva bitkisinin kökündeki total madde miktarı tespit edilmiş, daha sonra aseton ve etanol çözücüleriyle havaciva kökünden kırmızı ve mavi renkli 2 ayrı boyar madde ekstraksiyonu elde edildi. Karışımlardaki bazı bileşenlerin yapısı spektroskopik yöntemlerle belirlendi. Önce havaciva kökünden elde edilen kırmızı bileşenle sonra da mavi bileşenle boyanmaya hazır 194 adet yün, keten ve pamuklu kumaş pH : 2, 4, 6 ve 8'de mordanlı ve mordansız boyama yöntemleriyle boyandı. Mordanlı boyama AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O ve Önal-1 mordan sistemi kullanılarak ön, birlikte ve son mordanlama yöntemleriyle gerçekleştirildi. 20 adet Ahşap numune de havaciva kökünden elde edilen bitki ekstraktı ile mordansız ve birlikte mordanlama yöntemiyle AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O, SnCl2.2H2O, ZnCl2, Ni(NO3)2.6H2O ve ÖNAL-1 mordanı kullanılarak boyandı. Böylece havaciva kökündeki renk veren maddeler farklı çözücü ortamında kalitatif olarak ayrılmış ve elde edilen boyar maddelerle elyaf numuneler mordanlı ve mordansız boyama yöntemleriyle boyamaları gerçekleştirilmiş ve ışık, yıkama ve sürtünme haslık değerleri tespit edilmiştir. Toplam 582 adet numune boyanmış olup, bu numunelerin renk kodları ve haslık analizleri yapılarak optimum boyama reçeteleri elde edilmiş ve sonuçlar yorumlanmıştır. Havaciva köküyle yapılan boyamalar sonucunda haslık analizlerinin yüksek olduğu, elde edilen renklerin parlak ve canlı olduğu görülmüştür. Böylece havaciva bitkisinin selülozik ve protein elyaf boyar maddesi olarak kullanılabilirliği tespit edilmiştir. Sonuçların olumlu çıkmasıyla doğal bitkisel boyar madde olarak kullanılabilecek ve ülke ekonomisine katkıda bulunulabilecek bitkilere yeni bir alternatif getirilmiştir. In this work, the employability of the Alkanet plant (Alkanna tinctoria) is searched as cellulosic and protein fiber dyestuff. The work firstly, the total substance amount is determined in the root of Alkanet. Then two different dyestuff extractions in red and blue colours are gained from the Alkanet root with acetone and ethanol solvents. Mixture of some components of the structure was determined by spectroscopic methods. 194 wool, linen and cotton fabric ready to be dyed with the red component at first and then the blue one gained from the Alkanet root are dyed with mordanting and without mordanting dyeing methods at pH: 2, 4, 6 and 8. With mordanting dyeing is performed by being used AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O and the Onal-1 mordant system with the preliminary together and final mordantation methods. 20 wood examples are also dyed by being used AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O, SnCl2.2H2O, ZnCl2, Ni(NO3)2.6H2O ve ÖNAL-1 mordant withs the plant extract gained from the Alkanet root in the methods of without mordanting and together mordantion. Thus, substances giving colour in the Alkanet root are set apart as quantitative in different solvent environment and fiber examples are dyed with dyestuff gained in the methods of with and without mordanting and then their light, washing and friction fastness values are determined. In total 582 examples are dyed and their optimum dyeing prescriptions are gainded by being made these examples'colour codes and fastness analyses and the dyeing with the Alkanet root, it is seen that their fastness analyses are high and the colours gained are glare and lusty. Consequently, the employability of the Alkanet plant is determined as cellulosic and protein fiber dyestuff. Because of the positive results, a new alternative is brought to the plants which will be used as naturel herbal dyestuff and will make a contribution to the contribution to the country economy. 108

ÖZETFINDIK KABUĞU DOLGULU POLİPROPİLEN KOMPOZİT-LERİN SEBS VE SEBS-g-MA İLE MODİFİKASYONUAhşap dolgulu plastik kompozitler otomotiv parçalarında ve tüketici ürünlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Değişik ağaç liflerine ilaveten şeker kamışı, mısır koçanı ve saman gibi selüloz atıkları plastik kompozitlerde dolgu malzemesi olarak kullanılmaktadır. Bu dolgular ucuzluğu, kolay bulunabilirliği, işleme ekipmanında daha düşük aşınma oluşturması nedeniyle cam elyaf, talk ve kalsiyum karbonat gibi inorganik dolgu malzemeleri ile kıyaslandığında daha uygun gözükmektedir.Fındık kabuğu da plastik matrisli kompozitlerde dolgu malzemesi olarak kullanılabilir. Türkiye’de fındık kabuğu bol miktarda elde edilmekte ve maalesef çoğunlukla konutlarda yakıt malzemesi olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada fındık kabuğu dolgulu polipropilen kompozitlere Stiren-(Etilen-Bütilen)-Stiren (SEBS) ve bunun maleik anhidrid (MA) ile graft edilmiş türü (SEBS-g-MA) ilave edilmesinin mekanik özellikler üzerindeki etkileri incelendi. Bu amaçla polipropilene % 20 oranında fındık kabuğu ile % 3, % 6, ve % 9 oranlarında SEBS ve SEBS-g-Ma ilave edildi. Enjeksiyon yöntemi ile hazırlanan numuneler üzerinde çekme, eğme, İzod darbe, sertlik, yoğunluk, eriyik akış indisi, ısı altında deformasyon, (HDT) testleri yapıldı. Fındık kabuğu dolgulu polipropilen kompozite; SEBS ve SEBS-g-MA ilavesi ile elastiklik modülü, akma ve kopma mukavemetlerinde düşme, akmada uzama ve kopmada uzama değerlerinde artma gözlemlendi.Ayrıca eğilme elastiklik modülü, konvansiyonel eğilme gerilmesi, maksimum eğilme gerilmesi ve kopma eğilme gerilmesinde düşme, ve öte yandan maksimum eğilme gerilmesine karşılık gelen % uzama, kopma eğilme gerilmesine karşılık gelen % uzamada ve maksimum gerilmeye karşılık gelen % uzamada artma kaydedildi.İlave olarak; çentikli izod darbe mukavemeti değerlerinde artma, Shore D sertliği ve HDT değerlerinde azalma gözlemlendi. ÜKİM ABSTRACTMODIFICATION OF HAZELNUT SHELL FILLED POLYPROPYLENE COMPOSITES BY SEBS AND SEBS-g-MAWood plastic composites are widely used for automotive parts and consumer products. In addition to different wood fibers and also cellulose wastes such as sugar-cane, corncob and straw are used as filler material in plastic composites. These filler materials are more advantageous than glass fibres, talc and calcium carbonate in points of inexpensiveness, easy procurement and causing lower corrosion at the processing equipment.Ground hazelnut shell could also be used as a filler material in plastic composites. In Turkey, the hazelnut shell is being produced substantially but unfortunately it is generally used for heating in houses. In this study, the effects of additions of SEBS (Styrene-(Ethylene–Butylene)–Styrene) and the corresponding block copolymer grafted with maleic anhydride (SEBS-g-MA) on the mechanical properties of hazelnut shell filled polypropylene composites were investigated. For this purpose, 20% ground hazelnut shell and 3%, 6% and 9% of SEBS and SEBS-g-Ma were added to polypropylene. Then, the tensile, bending, Izod impact, hardness , density, melt flow index and heat deflection temperature (HDT) tests were conducted on specimens produced by means of injection molding method. It was observed that values for elasticity modulus, yield stress and stress at break decreased whereas the values for elongation at yield and break increased due to addition of SEBS and SEBS-g-MA to hazelnut shell filled polypropylene composites.Besides, it was found that values for bending elasticity modulus, conventional bending stress, maximum bending stress and stress at break decreased while the % elongation values for bending increased.In addition, increases in notched Izod impact strength and decreases in Shore D, HDT values were observed.

Bu çalışmada, ahşap asma çatı ve türleri, ahşap kafes kiriş ve çeşitleri ve ahşap malzeme kullanımının önemi incelenerek ahşap asma çatının nasıl modern bir şekilde yorumlanacağı ülkemizde ve dünyada uygulanmış ahşap asma çatı uygulamaları ile gösterilmiştir.Çatılar yapısal ve estetik açıdan yapının en önemli öğelerinden olup çatılara gereken hassasiyet gösterilmediğinde uygulama ve kullanım aşamasında telafisi güç olan problemler ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde oturtma ahşap çatı kullanımı ahşap asma çatı kullanımına göre daha yaygındır. Ahşap malzemenin özelliklerinin yanında ahşap malzemenin avantajları ile dezavantajları anlatılarak önyargıların kırılmasına çalışılmıştır. Örneklerin incelenmesiyle elde edilen tablolar aracılığıyla ahşap asma çatı strüktürlerinin çağ dışı olmadığının, aksine çağdaş ve etkin strüktürler olduğu görülmüştür.Çatılar çeşitlilik bakımından zengin olup geometrik biçimlerine, eğim derecelerine taşıyıcı elemanlarının malzemesine, tabaka sayılarına, ısı yalıtım tabakalarının konumuna, suyun uzaklaştırılma şekline ve taşıyıcılık biçimine göre sınıflandırılmaktadır. Çatılar, taşıyıcı elemanlarının malzemesine göre; ahşap çatılar, betonarme çatılar, metal çatılar, kagir çatılar ve diğerleri olarak beş gruba ayrılmaktadır. Ayrıca çatılar, taşıyıcılık niteliğine göre; oturtma çatılar, asma çatılar ve karma çatılar olarak gruplandırılır. Ahşap asma çatılar; yüzey şekillerine ve kullanılan baba adedine göre sınıflandırılmaktadır. Ahşap asma çatılar, yüzey şekillerine göre; tek yüzeyli, beşik örtüsü ve kırma asma çatılar olarak üç gruba ayrılırken kullanılan baba sayısına göre ise; tek babalı, iki babalı ve üç babalı asma çatılar olarak üç gruba ayrılır.Anahtar sözcükler : Ahşap, çatı tasarımı, ahşap asma çatı ve türleri, malzeme kullanımı, kafes kiriş geometrisi. In this study, how to interpret the timber roof trusses in a modern manner is shown with the help of applied hanged timber roof examples from our country and the world by examining timber roof trusses and its kinds, timber scissors and its types, the importance of using wooden metarial are examined.Roofs are one of the most important elements of buildings in structural and aesthetical terms, thus if due concern to roofs is not shown, problems hard to conquer can occur in the application and usage phases. Usage of standing timber roofs is more widespread than timber hanging roofs in our country. The advantadges and disadvantadges of timber materials are told besides the properties of timber material to break these preconceptions. Timber roofs not being outdated, on the contrary being contemporary and efficient structures is deducted through the tables done by analysing the examples.Roofs are rich in point of variety. Roofs are classified according to their geometric forms, slope angles material of structural elements, quantity of layers, location of heat insulation layers, type of taking rainwater away and load bearing type. Roofs are shared in five groups according to the materials of structural elements. These are; timber, metal, stonework and other roofs. Also roofs are grouped in three according to the load bearing type. These are; standing roofs, trussed roofs and mixed roofs. Timber roof trusses are classified in three groups according to their surface form as; surfaced, coped and hipped timber roof truss. Also timber roof trusses are grouped in three according to quantity of used kingposts as; one kingposted, two kingposted and three kingposted timber roof trusses.Keywords : Timber, roof design, timber roof trusses and its types, usage of material, geometry of trusses. 165

AHŞAP YAPI ELEMENLARINDA FARKLI BOY BİRLEŞTİRMELERİNİN ÇEKME MUKAVEMETLERİNİN ARAŞTIRILMASI ( Yüksek Lisans Tezi ) ERDAL YEŞİLKAYA GAZİ ÜNİVERSTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AĞUSTOS 2002 ÖZET Bu çalışmanın amacı, ahşap yapılarda kullanılan ( sarıçam, göknar, ardıç) ahşap malzemelerle yapılan değişik boy birleştirmelerin çekme mukavemetlerini belirlemektir. Numunelerin birleştirilmesinde polivinilasetat (PVA) yapıştırıcısı kullanılmıştır. Yapılan deneyler sonucunda aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.En iyi sonucu bindirmeli boy birleştirme vermiştir. Yapım olarak da en kolay yapılan boy birleşimde bindirmeli boy birleşimdir. Boy birleştirme türlerinden bindirme boy birleştirme tercih edilebilir. Birleştirme türlerinde en iyi performansı sarıçam vermiştir. Ağaç türlerinden de sarıçam tercih edilebilir. Bilim kodu Anahtar Kelimeler : PVA,Ahşap,boy birleştirmeler.yapı kerestesi ( göknar.ardıç.sarıçam ) Sayfa adedi : 53 Tez Yöneticisi : Yrd.Doç.Dr.Hanifi TOKGÖZ AN INVERTIGATION ON THE TENSILE STREGTH OF THE DIFFERENT LENGTHS OF JOINTS AT THE WOODEN CONSTRUCTION ELEMENTS ( M. Sc. Thesis ) ERDAL YEŞİLKAYA GAZI UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY August-2002 ABSTRACT This study made for the research of different legent joiins of wood used in building as populus, white pine, juniper and scotch pine mi. For gluing purposes, polivinilasetat (PVA) glue was used. Best results were obtained from half-lap joint according to experiment. Half-lap goint is also easy to produce. Best performance was optoined from scotch pine wood, so scotch pine can be preferred. Science code : Key Words : PVA, wood, scotch pine,white pine, juniper. Number of page : 53 Advisor : Assist.Prof.Dr. Hanifi TOKGÖZ 53

TUTKALLI TABAKALI AHŞAP KİRİŞLERİN, GENİŞ AÇIKLIKLI STRÜKTÜREL SİSTEMLERDE ETKİN KULLANIMININ İRDELENMESİ VE TÜRKİYE'DEN BİR ÖRNEK ÇALIŞMA (Yüksek Lisans Tezi) Turuğsan ARSLANKELLE GAZI ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Ocak 2002 ÖZET Bu tezin amacı, eski bir teknik olmasına rağmen ülkemize yeni tanınmaya başlanan ve kullanım alanları bulan TUTKALLI TABAKALI AHŞAP sisteminin doğru, ekonomik ve verimli kullanılması için imalattan montajına kadar hangi kriterlere dikkat edilmesi gerektiğini incelemek ve ülkemizde hakkında pek fazla doküman bulunmayan TUTKALLI TABAKALI AHŞAP sistemlerle ilgili bilgileri bilimsel bir çalışmada toplamaktır. Tez altı bölümden oluşmaktadır. Giriş başlığı altındaki birinci bölümde ahşabın bir yapı elemanı olarak insanoğlunun hayatındaki önemi, ilk çağdan beri tercih edilmesinin sebepleri, yine insanoğlunun ihtiyaçları doğrultusunda zamanla tabakalama sisteminin nasıl oluşmaya başladığı irdelenmektedir.11 ikinci bölümde Tutkallı Tabakalı Ahşap Sisteminin ham maddesi olan Ahşap; malzeme düzeyinde ele alınmakta, sistemin uygulanmasına yönelik avantaj ve dezavantajları incelenmektedir. Üçüncü bölümde bir yapı elemanı olarak ahşabın tarihsel süreç içerisinde, geniş açıklık geçme yöntemlerinde (Tabakalama tekniğine gelene kadar ki sürede) ne şekilde ve nasıl kullandığı açıklanmaktadır. Tutkallı Tabakalı Ahşap Sistemi ise tarihçesinden başlayarak günümüze değin geçirdiği teknolojik gelişimi ile birlikte dördüncü bölümde ele alınmaktadır. Bu bölümde sistemin imalatından, şantiyedeki montaj aşamasına ve montajından sonra nasıl korunması gerektiğine kadar olan süreç incelenmektedir. Beşinci bölümde, ülkemizde Tutkallı Tabakalı Ahşap Sistemi ile yapılmış en büyük ölçekli Proje uygulama detayları ile birlikte incelenmektedir.. Sonuç bölümünde ise Sisteminin ülkemizde en ekonomik ve verimli bir şekilde uygulanması için hangi kriterler ışığında nelerin yapılması gerektiği ele alınmaktadır. Bilim kodu Anahtar Kelimeler Sayfa Adedi Tez Yöneticisi 601.02.00 Ahşap, Tutkallı Tabakalı Ahşap 171 Doç. Dr. Gülser ÇELEBİ m A REASERCH ON EFFECTIVE USE OF GLULAM BEAMS IN LARGE SPAN STRUCTURAL SYSTEMS AND A CASE STUDY FROM TÜRKİYE (M. Sc. Thesis) Turuğsan ARSLANKELLE GAZİ UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY January 2002 ABSTRACT Glued Laminated Timber construction system is recently started to apply in Turkey. However other countries use it for many years. This thesis aimed to find out the proper, economic and efficient use of the system, its construction techniques and methods and its depending criteria for Turkey, in order to guide the architects who prefer to use this system in their buildings. The thesis includes six chapters. In the first chapter, timber as a construction element, it's role in human life in time, why it was preferred, and it's development is reviewed until reached the Glued Laminated Timber system.IV In second chapter, `timber` as a raw material, advantages and disadvantages of timber construction systems in application is discussed. Accordingly in third chapter, `timber` as a construction element (until Glued Laminated Timber system is developed) is reviewed in its historical perspective considering the long spanning methods. In fourth chapter, the development of Glued Laminated Timber technology is explained. Addition to all, the production, fitting and its preservation methods after the construction stage of the system is analyzed. In fifth chapter, the largest scale project constructed with Glued Laminated Timber technology in Turkey as a case study is analyzed. As a conclusion in the light of the research done before, the criteria for the to most efficient and economic use of the Glued Laminated Timber system in Turkey tried to be defined. Sciebce Code Key Words Page Number Adviser 601.02.00 Wood, Glulam, 171 Doç. Dr. Gülser ÇELEBİ 171

ÖZET Ultrasonik muayene yöntemi bir tahribatsız muayene yöntemi olup, test edilen malzemeleri tahrip etmeden 20 kHz frekansın üzerindeki dalgalar kullanılarak uygulanan bir muayene yöntemidir. Seramik malzeme muayenesinde 20-250 kHz frekanslı ultrasonik dalgalar kullanılır Yöntemin ana prensibi, malzeme içindeki hata ile onu çevreleyen ana malzemenin ana yüzeyinde akustik empedansın ani değişimine dayanmaktadır. Tahribatlı deneylerde numuneler kullanılamaz duruma gelirken, bunlara ek olarak test masrafları da meydana gelmektedir. Ultrasonik muayenede parçalar kırılmadığından bu tür masraflar en aza indirilmektedir. Bu çalışmada, numune üzerinde çatlak oluşturulup geçiş sürelerinin ölçülmesi ile ultrasonik hızı tayin edip çatlak derinliği, çatlak konumunun saptanması amaçlanmıştır. Ayrıca malzeme üzerinde farklı bölgelerde çift çatlak oluşturarak aralarındaki etkileşimde incelenmiştir. Deneysel çalışmalarda kullanılan ultrasonik test cihazının frekansı 150 kHz' dir. Deney numunesi alüminyum kalıba dökülmüştür. Deneylerde kullanılan dökülebilir refrakter beton, ticari adı Mortar 80 olan yüksek alüminalı çimentodur. Refrakter beton numune açık havada kurutulmaya bırakılmış ve 48 saat sonra işlem yapılmıştır. Deneylerde prob ve malzeme yüzeyine vazelin sürülerek malzemeler arası ultrasonik dalganın geçişi sağlanmıştır. Deneysel çalışmalarda, önce farklı ahşap numuneler üzerinde ölçümler yapılmıştır ve bu çalışmada bu verilerde verilmiştir. Ahşap numune üzerinde çalışma yapılmasının sebebi, büyük boyutlu refrakter beton numunelerinin dökümü ve kesme işleminin (çatlak oluşturulması) zor oluşundan dolayı tercih edilmiştir. Anahtar kelimeler: Ultrasonik hız, yüksek alüminalı çimento, çatlak, mortar 80, ahşap ABSTRACT Ultrasonic velocity method is a non-destructive testing method, which testing method uses over 20 kHz frequency waves. In ceramic materials testing uses 20-250 kHz frequency ultrasonic waves. Main principle that method inside the materils with defections the surface that around the main materials based on instant change of acoustice impedance. In destructive experiments samples was became useless and testing was expensesed. In ultrasonic velocity method expenditures became less because of not to break. In this study, on samples formed cracks and found ultrasonic velocity based on transmitting time and determination of the crack deep. On the surface material, single and double crack forming different zones and reached activity. In experimental studies, the frequency of the ultrasonic testing apparatus was 150 kHz. Experiment samples poured into an aluminium mold. In experiments used castable refractory concrete which is named commercially Mortar 80 high aluminium cement. Refractory concrete was dried outdoors and after 48 hours procedured. In experiments, surface of the transducers and materials vaselined for ultrasonic wave transmitting. Experiments was started different wood samples for testing and these datas was given here. Reason of the testing on the wood samples, use the impossible dimension casted materials and it preferenced becuse of hard cutting. Key Words: Ultrasonic velocity, high aluminiun cement, crack, mortar 80, wood 56

ÖZET Tez çalışmasında yurtdışında özellikle Amerika ve Avrupa' da kullanılan tutkallı tabakalı ahşap sistemlerin yurdumuzda da kısa sûre içinde kullanılmaya başlanacağı ve yaygınlaşacağı düşüncesinden yola çıkılarak tutkallı tabakalı ahşap sistemler her yönüyle incelenmiş ve özellikle büyük açıklıklarda kullanımı ele alınmıştır. Tez beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde tezin amacı, kapsamı ve aktarılmasındaki yöntem belirtilmektedir. İkinci bölümde tutkallı tabakalı ahşabın tarihçesi, üretim aşamaları, üretiminde kullanılan tutkalm tarifi ve tutkallı tabakalı ahşap eleman oluşturulmasında tutkalın ahşaba kattığı olumlu özellikler ve tutkallı tabakalı ahşabın özellikleri aktarılmaktadır. Üçüncü bölümde tutkallı tabakalı ahşap yapı elamanlarının üretimi, üretim sistemleri ve üretim standartları aktarılmaktadır. Dördüncü bölümde ise tutkallı tabakalı ahşap sistemlerin büyük açıkhkh mekanlarda uygulanması aktarılmaktadır. Bu bölümde tutkallı tabakalı ahşabın uygulandığı büyük açıklıklı mekanlar ile ilgili genel bügi verilmektedir. Ardından büyük açıkhkh mekanlarda uygulanan tutkallı tabakalı ahşap sistemin fiziksel ve mekanik özellMerinin diğer sistemler üe karşılaştırılması yapılıp, bu karşılaştırmadan yola çıkılarak tutkallı tabakalı ahşap sistemler üe oluşturulan büyük açıklıkların geçilmesinde uygulanan formların sınıflandırması yapılmıştır. Bu sınıflandırmada büyük açıklıklarda kullanılan kabukların boyutsal değerleri ve biçimsel özellikleri açıklanmaktadır. Beşinci bölüm ise sonuç bölümüdür. Tutkallı tabakan ahşap sistemlerin getireceği sonuçlar açıklanmaktadır. Anahtar kelimeler: ahşap, tutkallı tabakalı ahşap, VI ABSTRACT In this research, the glued laminated wood,glulam, that is used in USA and EUROPE is studied with the thought of it will be used in our country in a very short time and it will become wide spread. In the first chapter, the aim of the research and the way of study are explained. In the second chapter, the history of glued timber structures, production stages, the characteristic of glue that is used in the production of glued laminated timber, the characteristics of glulam that is added by glue during the productions of glued laminated timber construction materials is studied. The production of glued laminated timber construction materials, methods of production and standarts of production are explained in the third chapter. The fourth chapter includes the application methods of glued laminated timber in large spaces In this chapter, the general information about the large spaces that is constructed by glued laminated timber is studied. After that,the comprehension of physical and mechanic properties between the glued laminated timber and the concrete and steel is made according to that comprehension. The glued laminated timber forms that are used in large spaces classified. In this classification, the dimensions of the steel which used in large spaces are explained. The fifth chapter is conclusion chapter. The application of glued laminated timber results are explained. Key words: timber, wood, glued laminated timber, glulam vu 104

AHŞAP BİRLEŞİM DETAYLARI ÖZET Bu çalışmada ahşap gerecin özellikleri ve ahşap birleşim detayları incelenmeye çalışılmıştır. Çalışma 6 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, konu tanıtılıp amacı açıklanmıştır. İkinci bölümde, ahşap gerecin tarihçesi ve konut mimarisindeki yeri Bizans'tan günümüze kronolojik olarak incelenmiş ve ahşap malzemenin yapısı, fiziksel ve mekanik özellikleri incelenmiş, ayrıca rasyonel yapı gereci olarak ahşapta olması gereken nitelikler kısaca anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, ahşap birleşim detaylarına adım veren birleşim şekilleri (Zıvanalı, Kırlangıçkuyruğu, Kamalı, Kavelalı, Kurtağzı, Kinişli, Pahlı, Geçmeli) incelenmiş, ve bunların değişik kaynaklarda olan değişik tanımlamaları ve isimlendirmeleri ele alınmıştır. Dördüncü bölümde, ahşap birleşim detayları uç uca düz, Köşe birleşimler ve Çarpraz birleşimler şeklinde TS ye göre sınıflandırılmıştır. Bu birleşimlerden uç uca düz birleşimler düz boy birleşim ve düz en birleşimler olarak sınıflandırılıp sırasıyla bu bölümde anlatılmıştır. Beşinci bölümde, ahşap birleşim detaylarından köşe-kenar birleşimler ele alınmıştır. Bu birleşimler masif tabla köşe birleşimler (elyaf yönüne dik ve elyaf yönüne paralel), kızak kanal köşe birleşimler, çerçeve köşe birleşimler, dişli köşe birleşimler olarak kendi içinde sınıflandırılarak incelenmiştir. Altıncı ve son bölümde, çalışma boyunca tespit edilen sonuçlar kısaca vurgulanmıştır. Ayrıca ahşap birleşim detaylarının yapıda kullanıldığı yerler olan çatı, ahşap merdiven, ahşap döşeme, ahşap doğramalar, dış cephe ve ahşap iskeletli yapıdaki birleşimlerin şekline (zıvanalı, kırlangıçkuyruğu, kurtağzı gibi) göre incelenip birleşimlerin açısına göre çatma, ekleme, çarpraz ve köşeli olarak ele alınan bir tablonun hazırlanmasıyla çalışma tamamlanmıştır. a DETAILS OF WOOD JOINT SUMMARY In this study; the specifics of the wood material and the details of wood joint is being examined. The study consist of six sections. The subject of the thesis is introduced and the purpose of the thesis is explained within the first section In the second section; the historical development of the wood material and its merit for housing arcitecture is reviewed from Byzantine time up to the date. The structure, physical and technical specifics of the wood material is examined. In addition the required specifics of the wood as construction materials is summarised. The joint forms which names the details of the wood joint such as mortise and tenon, dovetail, keyed joint, dovel, scarf, rabbeted and lap joint are being examined in the third section. The veried definitions and names of those joints from different sources are being discussed in this section as well. The wood joints in the form of corner joints, right angle joint and end to end (plain joint) joint are being classified in accordance with Turkish Standarts. Plain, butt joints and edge joints are being classified as grain joint of those wood joints and are explained in this section four. Corner edge joints from among the wood joints are being discussed in this section. These joints are classified within themselves as paneling joint, sligth and dado joint, frame corner joint and slip joint and reviewed thereafter. The identified results throughout the study are being tackled in the section six. Additionally the places where the wood joint details such as roof, wooden stair, wooden board, exterior fasade board furnish has been examined. These wood joints has been studied according to their form of joint such as mortise and tenon, dovetail. The study has being finalised with the preparation of a table which describes frame, joining, lap joint and cornered depending on the angle of the joint. Xll 97

IV ÖZET Yapılan çalışmanın amacı halen restorasyon çalışmaları devam eden Kastamonu Daday'da bulunan sivil mimarlık örneklerimizden Köpekçioğlu Konağı'nda kullanılan orijinal (eski) ve yeni ahşap malzemelerin laboratuar koşullarında kontrollerinin yapılarak yeniden yapım (rekonstrüksiyon) işleminde orijinal ahşap malzemenin yerine geçecek olan yeni ahşap malzemenin yapısal özelliklerinin, niceliksel karşılaştırmasının yapılması ve yeni yer değiştirme malzemesinin restorasyon işlemine uygunluğunun araştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda Kültür Bakanlığı İstanbul Konservasyon ve Restorasyon Merkezinde işlerin yoğunluğu nedeniyle malzeme kontrolleri Orta Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Araştırma Laboratuarları ve Hacettepe Üniversitesi Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği Bölümünde gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında, halen restorasyon çalışmaları devam eden Köpekçioğlu Konağı' ndan aynı stil ve detayları görebildiğimiz ve yenileme çalışmaları yapılan kapıların orijinal (eski) ve yeni seren parçalan (özellikle aynı yer ve bölgeden alınmış, aynı stil ve detaylara sahip olan) alınarak incelenmiştir. Bu çerçevede, Köpekçioğlu Konağı' ndan elde edilen aynı stil ve detayları taşıyan parçalar öncelikle Hacettepe Üniversitesi Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği Bölümünün araştırma atölyesinde hazırlanarak kontrollere uygun hale getirilmiştir. Daha sonra araştırma parçalarının stil, detay ve boyut özellikleri incelenmiş ve ayrıca hazırlanan araştırma parçalarının rutubet oranlan tespit edilmiştir. Bu çalışmanın ardından araştırma parçalan üzerinde Orta Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Laboratuarlarında tam kuru özgül ağırlık tayini, yıllık halka araştırmaları ve Brinell sertlik testleri yapılmıştır. Yapılan kontroller sonrasında tam kuru özgül ağırlık eski orijinal parçada 0.47 gr/cm3 yeni parçada 0.53 gr/cm3, ortalama rutubet oranı eski parçada % 12.2 yeni parçada % 11.5, yıllık halka genişliği eski parçada 1.8 mm yeni parçada 1.3 mm, Brinell sertlik değeri eski parçada 2.20 Kp/mm2yeni parçada 1.19 Kp/mm2 olarak tespit edilmiştir. Yapılan bu çalışma sonrasında orijinal parça ile yeni yer değiştirme parçasının tamamıyla aynı niteliklerde olmadığı ve yeni parçanın eski parça ile uyum sağlamadığı saptanmıştır. SUMMARY The aim of the study is to search the supplies which were used, to contract Köpekçioğlu Mansion, as a sample of civil architecture, situated in Daday Kastamonu and still being restored, whether or not by controlling the original and new wood supplies under laboratory conditions in the process of reconstruction new wood supllies which is to be replaced the original supplies, is to be searched in terms of structural characteristics quantitave comparisons and new replacing supplies for fitting the process of restoration. In order to carry out the research, supplies controls have been made both in the research laboratory in Middle Anatolia Forestry Research Directory and in the Department of Wood Products Industrial Engineering at Hacettepe University since Istanbul Conservation and Restoration of Ministry of Culture has been very busy with heavy jobs to do. The study covers the examination of the same style and details seen by us and original and the new parts of the doors especially taken from the same places and area having the same style and details on which the process of reconstruction carried out, are taken from Köpekçioğlu Mansion still being restored. In this frame the samples having the same style and details and taken from Köpekçioğlu Mansion are prepared in the research laboratory in the Department of Wood Product Industrial Engineering at Hacettepe University so as to be fitted for controlling. And then style, detail and dimensional characteristics of researched samples are examined and the rates of moisture of prepared researched samples are determined as well. Afterwards oven dry specific gravity determinations, growth ring research and Brinell hardness tests on researched samples are conducted in the research laboratory in Middle Anatolia Forestry Research Directory. After the controls, oven dry specific gravity at the old original sample is found as 0.47 gr/cm3 while the new one is 0.53 gr/cm3, average moisture content is % 12.2 at the old sample and % 11,5 at the new one; in addition to this Brinell hardness constant is observed as 2.20 Kp/mm2 at the old one and 1.19 Kp/mm2 at the new one. At the end of this study it has been determined that the original sample and new replacing sample have no common qualities and the new sample and original don't agree with each other. 136

BAZI AĞAÇ TÜRLERİNDE TEMEL MAKİNALAR İLE AÇILMIŞ ZIVANALARIN DİYAGONAL ÇEKME VE BASINÇ DİRENÇLERİNİN BELİRLENMESİ (Yüksek Lisans Tezi) Ali TEKİN GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Kasım 2000 ÖZET Bu çalışmada, çerçeve konstrüksiyonlu mobilyalarda yaygın olarak kullanılan zıvanalı birleştirmede ağaç türü, makine ve tutkal çeşidinin, diyagonal basma ve çekme direncine etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla, meşe (Qvercus petreqe), sarıçam (pinus sylvestris), doğu kayını (fagus orientalis) odunlarından örneklere şerit testere, daire testere ve freze makinalarında zıvana açılmıştır. Açılan zıvanalar polivinilasetat (PVAC) ve desmodur-VTKA tutkalları ile yapıştırılmıştır. Hazırlanan toplam 360 deney örneğine diyagonal çekme ve diyagonal basınç deneyleri uygulanmıştır. Bu deneylerin sonuçlarına göre en yüksek çekme ve basma dirençleri, fereze makinasında açılmış, PVAC tutkalı ile yapıştırılmış kayın ağacında görülmüştür. En düşük çekme ve basma dirençlerini, şerit testere makinasında açılmış desmodur-VTKA tutkalı ile sıkılmış çam ağacı vermiştir. Bilim Kodu : 500 20 13 Anahtar Kelimeler : Mobilya, Ahşap, Çam, Kayın, Meşe, Eğilme ve Basma Direnci Sayfa Adedi : 6 1 Tez Yöneticisi : Doç. Dr. Mustafa ALTINOK DETERMINATION OF DIAGNAL BEARING AND PRESSURE RESISTANCES OF MORTISE OPENED UP BY SOME BASIC MACHINES ON SOME SPECIES OF WOOD (M. Sc. Thesis) Ali TEKİN GAZI UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY November 2000 ABSTRACT In this study, it has been researched to effects on diagonal bearing and pressure resistance of using different specie of wood, machine and glue type, in opening up mortise-and-tenon joint, which is widely made use of in frame constructed furniture. For this purpose, mortises were opened up on each of a sample of oak (Quercus petreqe), scotch pine (pinus sylvestris), beech (fagus orientalis) woods by band saw, circular saw and milling machine. These mortises were bonded with polivynilasetat (PVAC) and desmodour-VTKA glues. To a total of 360 such subjects, diagonal bearing and diagonal pressure tests were applied, according to results of this experiment, it is observed that the highest bearing and pressure resistances are associated with the beech wood, opened up by milling machine and bonded with PVAC glue. The lowest bearing and pressure resistances are observed in the pine opened up by band saw and boned with Desmodour-VTKA glue. Science code : 500 20 13 Key Words : Furniture, Wood, Pine, Beech, Oak, Bending and pressure Resistance Number of Page : 6 1 Advisor : Assoc. Pr. Dr. Mustafa ALTINOK 61

AHŞAP YAPI ELEMANLARINDA FARKLI BOY BİRLEŞTİRMELERİN EĞİLME VE ÇEKME MUKAVEMETLERİNİN ARAŞTIRILMASI YÜKSEK LİSANS TEZİ ÖZCAN DEMİR GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Ocak 1999 ÖZET Bu çalışmada ahşap yapılarda kullanılan(kavak,göknar ve kestane) ahşap malzemelerle değişik boy birleştirmeler yapılarak eğilme ve çekme mukavemet özellikleri araştırılmıştır. Gerçek ölçülerinde hazırlanan numunelere eğilme ve çekme testleri uygulanmıştır. Numunelerin birleştirilmesinde PVA tutkalı yapıştıncı olarak kullanılmış-tır. Yapılan deneyler sonucunda tam zıvanalı boy birleştirme;çekme (3.912 N/mm2) ve eğilme deneylerinde (4.88 N/mm^en yüksek mukavemeti vermiştir. Bilim kodu :2251101 Anahtar Kelimeler : Boy birleştirmeler, yapı kerestesi kestane.göknar, kavak, PVAc Sayfa adedi :52 Tez Yöneticisi : Yrd. Doç. Dr. H. Tokgöz THE RESEARCH OF DETERMINE AND BENDING RESISTANCE OF DIFFERENT LENGHT JOINTS IN WOOD BUILDINGS ENSTURUMENTS. (M.Sc.Thesis) Özcan DEMİR GAZI UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY January 1999 ABSTRACT This study made for the research of different length joins of wood used in buildings as populus.Abeis Mill and Cantoneo Mill. The determine and bending resistence test are made to the speciment are prepared in exact measurement. Polivinil asetat (PVAc) is used in joining the samples. As a resultthe exact teman lenght joints given the highest resistance in tensile experiment (3.912 N/mm2) and bending Keywords : Lenght Join.PVAc glue, Populus.Abeis Mill.Cotoneo Mill Page number :52 Adsiver : Yrd. Doç. Dr. Hanefi TOKGÖZ 52

Türk toplumunun yaşam biçimi zamanla adetler, gelenekler ve yöresel değerlerle bütünleşerek geleneksel Türk yerleşimlerinin toplumsal hayatım ve dolayısıyla konut mimarisi ile kent ve sokak dokusunun oluşumunu etkileyen önemli bir faktör durumuna gelmiştir. Mahremiyet olgusu ve sosyo-kültürel etkenlerle zemin katta yüksek, masif taş duvarlarla dış dünyadan soyutlanan konutlar, üst katlarda bol pencereli çıkmalarla dış dünyaya ve yeşilin hakim olduğu bahçe ve avlu gibi dış dünyamn bir uzantısı sayılabilecek dış mekanlara açılmaktadır. Türk evlerinde mekan kurgusu dıştan içe belli bir düzen içinde şekillenmiştir. Genel- yan özel- özel mekan akışı şeklinde kurgulanmakta, kabuk biçimlenişinde açık- yarı açık- kapalı düzende karşımıza çıkmakta, aynı veya benzer işlevlere sahip tekil birimlere dağılım, belirli odaksal mekanlarda yoğunlaşmaktadır. Türk evlerinin yatayda ve düşeydeki mekan kurgusuna sosyo-kültürel etkenler dışında katkıda bulunan bir diğer faktör yapı malzemesidir. Evlerde kerpiç ve taş gibi geleneksel bazı malzemeler kullanılmışsa da, ağırlıklı olarak kullanılan malzeme ahşap olmuştur. Ahşap strüktürel olanakları, kolay işlenebilme ve estetik özelliği, hafifliği ve sıcak bir malzeme olması nedeniyle zengin ve kaliteli binalarda ana yapı malzemesi olarak yerini almakta, Türk evlerinin en güzel örneklerinde insamn aklına gelebilecek her yerde, her birimde, her elemanda hatta direkt su ile temas eden ıslak mekanlarda bile tek yapı malzemesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu evlerde ahşap malzemeye biçim verilerek oluşturulmuş mimari öğeler, işlevselliklerinin yanısıra çeşitli tekniklerle bezenerek dekoratif birer unsur haline dönüştürülmüşlerdir. Geleneksel Türk evlerinin dıştan içeriye doğru kurgulanmış mekansal özelliklerini ve ahşabın mekan zenginliğine katkısını sivil mimarinin güzel örneklerinden biriIV olan Kula Beyoğlu Evinde görmek olasıdır. Beyoğlu Evi plan şeması, cephe düzeni, taşıyıcı sistemi ve işlevselliğinden çok ahşap işçiliğinin ön plana çıkarıldığı dekoratif mimari öğeleriyle Türk geleneklerinin ve yaşam biçiminin konutlara yansıması olgusunun güzel bir örneğidir. Ancak tüm eski eserleri olduğu gibi Beyoğlu Evi'nin geleceğini de depremler, yangınlar, su baskınları, şiddetli rüzgarlar, rutubet, ısı, güneş radyasyonu, zararlı organizmalar ile insanların kullanıcı ve onarıcı olarak müdahaleleri olumsuz birer unsur olarak tehdit etmektedir. Türk toplumunun yaşam biçiminin, geleneklerinin ve kültürel değerlerinin yansımasının mekan kurgusu ve öğelerinde rahatlıkla algılanabildiği Geleneksel Türk Evlerinin sahip oldukları mekan çeşnisi ve ahşabın katkısıyla oluşan zengin mekanları, yine konut olarak veya bünyelerine uygun farklı işlevler kazandırılarak yaşatılmalıdır. Çünkü geçmişten devralınan bu kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılması toplumsal bir sorumluluktur. Life style of Turkish society which combined with customs, traditions and regional values was being a influential effect on settlement of Turkish people, house, social life, architecture and city structure. Because of socio-culturel effects and secrecy, Turkish house had separeted from outer world at the ground floor by hich massif stone walls. But at the upper floors by the promonteries with so many windows, Turkish House opens to the world outside and to the outer spaces, which can be say a part of the world outside, like green gardens and courtyards. The space winding up of Turkish Houses formed in an spesific order from inside through the outside. It winds up with the space flow as public- semi private- private. In the forming of its cover shape it appears as open- semi open- close. The distribution of the individual units that have same or similar functions have concentrated on specific centralized spaces. Other factor that participates the Turkish Houses' space winding up both at vertical and horizantal is building-construction materials. However some traditional materials like kerpiç (sun-dried bricks) and stone have used at the Turkish Houses, wood is the most used material of them all. Because of wooden structural facilities, easy to working and esthetic speciality, to be light and worm material; the wood have been took its place as the main construction material of the buildings of affluent and good quality. It appears as the only building material of the best examples of Turkish Houses' everywhere, every unit, every component and even at the wet spaces directly in contact with water. The architectural items of the houses that formed by shaping the wood material, transformed into a decorative compenet; near their functionality, by miscellaneous technics.VI The space speciality winded up of Traditional Turkish Houses from inside through the outside and participation of wood to space affluence can be seen at Kula Beyoğlu House, which is from one of the good examples of civil architecture.lt is also a good example of the reflection of Turkish traditions and life style to the houses with wood workship of decorative architectural elements. But like all the other monuments, earthquakes, fire, flood, wind, humudity, heat, sun radiation, harmful organisms and human uses threaten the future of Beyoğlu House. The space alternatives and the affluent spaces which can be perceive on the space concept and components as a part of the reflection of Turkish society's life style, traditions and cultural values that the Traditional Turkish House have should live either as house again or by giving different functions. Because it is a public liability to transfer this cultural inheritance to the future generations that has taken over from past. 268

In this study, tensile and stretching strength of three types of wood (yellow fir, chestnut, abies) which are used in the connections with rowshare end joints, flat rowshare, hidden rowshare and chamfered rowshare groove at a certain level of moisture u= 12 % is examined and a group of experiments are carried out. The samples are assembled with each other through polivinilasetat (PVA) glue. 'The experiments indicate the following results: Lit is observed that yellow fir was the most resistance material as a result of the tensile and stretching test made on these three types of wood with different characteristics. 2. It is observed during the test that the best jointing method in terms of tensile strength is the hidden rowshare with grooves and there is no difference among the jointing methods in terms of their stretching strength. Science Code : 225 10 01 Key Words : End Joining, rowshare groove with end joining, timber used in construction, pine, chestnut, carrion. Number of Pages : 58 Thesis Advisor : Asst. Assoc. Prof. Dr. Hani 11 Tokgöz 57

Dış ülkelerde yüz yıldır başarı ile uygulanmakta olan `Lamine Ahşap Teknolojisi`, yurdumuzda pek fazla uygulama alanı bulmamıştır. Avrupa'da 100, Amerika'da 75 yıldır yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu da ahşap malzemeye duyulan saygının kanıtı olmaktadır. Tez konum olarak `Lamine Ahşap Teknolojisi'`ni incelememin nedeni, ahşabın değişken bir malzeme olması ve uygulamalarda bu teknolojinin çok iyi sonuç vermesidir. Türkiye'de bu teknoloji hakkındaki yetersizlik son derece üzücü bir durum arz etmektedir. Bu sistemle geniş açıklıklar geçilmiş ve çok stabil yapı elemanları üretilmiştir. Aslında tek suçlu olarak kendimizi görmemiz gerekir. Ahşap malzemeye olan ilgisizlik (daha ziyade bina yapı elemanları boyutunda), devletimizin orman yönetmeliği konusundaki yetersizliği diğer negatif faktörlerdendir. Bu teknolojinin zamanla yurdumuzda yaygın bir şekilde uygulanması gerektiğini düşündüğüm için, sistem hakkındaki eksikliğimizi bir ölçüde kapatmak amacıyla bu çalışmayı yapmış bulunmaktayım. Ve uzun çalışmalar sonucu bu tez ortaya çıkmıştır. Altı bölümden oluşan bu tezin birinci bölümünde konuya istinaden giriş bölümü bulunuyor. İkinci bölümde tutkallı ahşabın tarihçesi, Türkiye'de ve Dünya'daki durum incelenmiştir. Üçüncü bölüm tutkallar hakkında genel bilgiyi içermektedir. Tutkal türlerine konu itibarı ile pek fazla değinilmemiştir. Tutkallı Tabakalı Ahşap Sistemler incelenmiş, genel anlamda ahşap malzemeye bakış, yapı elemanları, üretim aşaması, sistemin yararları ve sakıncaları bu bölümde yer almıştır. Beşinci bölümde bu teknoloji ile kullanılmakta olan konstrüksüyon tipleri araştırılmıştır. Bu bölümde bu teknoloji ile yapılmış örnekler görülecektir. Altıncı ve son bölümde tez konusu hakkındaki sonuçlar çıkarılmış ve bunun doğrultusunda öneriler söylenmiştir. Glued laminated wood technology, which has been succesfully applied for the last century in foreign countries, does not have many fields of application in our country. This technology has been applied in United States of America for a century and in Europe for seventy years. It was first used over one hundred years ago in Germany and the technology was introduced to North America in 1934. Wood is a highly variable and heterogeneous material. Glued laminated timber is usually designed to reduce the variability of wooden beams through lamination and a random arrangement of week zones. The averaging effect holds on the macroscopic rigidity of the beam, which can be simply treated using the classical theory of multilayered composits. On the other hand the analysis of damage processes and ultimate strength of glulam beams require an accurate calculation of the stress field in the beam, especially after the first failure has occurred (stress redistribution effects). Glulam (Glued Laminated Timber) is a structural timber product manufactured by gluing together individual pieces of dimensioned lumber under controlled conditions. Laminating is an effective way of using high strength lumber of limited dimension to manufacture large structural elements in many shapes and sizes.The lumber used for the manufacture of glulam is a special grade (lamstock) which is purchased directly from lumber mills. It is dried to a maximum moisture content of 15 percent and it is planed to a closer tolerance than that required for dimension lumber. Glulam is a structural product used for headers, beams, girders, columns, and for heavy trusses. Glulam can be manifactured to an almost limitless variety of straight and curved configurations. It offers the Architect artistic freedom without sacrificing structural requirements. This is an evidence of the respect to wood. The reason why I choose `Glued Laminated Wood Technology` as the subject of my thesis is that wooden material is a variable material and its technology has very good results in the application. I made this study in order to fill the gap in this field to a certain extent and because I take the view that this technology should be utilitized in our country. Principal steps in the manufacture and erection of Glulam elements are as follows: 1. Selection, grading of lumber 2. Drying of lumber at the plant ovens 3. End joining of laminations 4. Spreading of adhesives 5. Clamping-forming 6. Finishing (planing, final cuts, metal connectors, hotels, impregnation) 7. Quality Control 8. Transport by normal or long trucks, ship, train to the construction site 9. Erection by fixed or mobile cranes at the site 10. Final touch-up at the site Advantages of Glulam construction include the provision to manufacture larger structural elements from small sizes of timber, giving better utilization of available lumber resources, the ability to achieve architectural effects through the use of curved shapes; the ability to design structural elements varying in cross section between supports; to achieve a high quality of fire safety compared with the other construction options; the succesful structural behaviour against Earthquake load due to its lightweight the ability to breathe and to react positively against water, vapour and harmful gases, great performance to decrease the maintenance costs of building. The main advantages of the laminated timber are: XI1. Fire- Resistance The laminating timber constructions, correctly designed and taking in mind an eventual exposure to the flames, behave surprisingly good during a fire, and count on excellent fire strength properties. To achieve this, security rules that have been developed in the main building codes must be respected. 2. Lightness Its moderated weight constitutes constructions with reduced inertia, which is a very important advantage in a seismic country. In the south of Chile, in 1960, the wooden constructions resisted worlds most intensive earthquake of an century, avoiding victims and material demages. 3. Flexibilty The laminated timber permits the design of elements with very diverse forms, since the thickness of the sheets gives the possibility of building curved elements, something that isn't possible with natural wood. Furthermore, the section of an element can change depending on the mechanical requests. 4. Great Spans The glued laminated timber makes it possible to fabricate structural elements with great dimensions and covering large spans without intermediate supports. There are lots of constructions have been built with spans surpasing than 40 meters. 5. Excellent Heat Insulation The conductivity or thermic transmission is much lower in wood than in other materials. Therefore it has excellent insulant properties, contrary to other ones: copper, 320 kg.cal/mh°c; aluminium, 155 kg.cal/mh°c; steel, 58 kg.cal/mh°c; concrete, 1,2 kg.cal/mh°c; bricks, 0,5 kg.cal/mh°c; wood, 0,1 kg.cal/mh°c. 6. Chemical Strength Since lumber is a material in chemical balance with the environment, it doesn't reach with oxidant or reducing agents. This qualifies it as a clean material, and therefore very appropiate to be used in situations that produce corrosion on metals, for xiiexample for chemical products warehouses, fruit packing, constructions near to the coast, etc. The lumber is resistant to most acids and other corrosive agents. 7. Beauty The noble and warm character of the wood is specially present in the laminated timber structures. Its slenderness and shape give warmth and pleassure to inside and outside spaces; structures as well as surfaces covered with it. It's a misfortune that there is a lack of know-how in our country concerning this technology. It has been possible to reach as long spans as nobody imagined and to produce stable construction components by utilizing this technology. We shouldn't blame only ourselves; Apathy on wooden material (especially regarding construction components) and insufficiency of our states' forest regulations are other negative factors. Uses of Glulam in the world construction market: 1. The supports hall 2. Swimming pools 3. Congrees and Conference halls 4. Theatre, concert and disco halls 5. Restaurants 6. Shopping centers 7. Schools 8. Industrial plants 9. Large warehouses 10. Closed waste- water purification centers 11. Houses, pergola and gazebo type outdoor structures. In the first chapter of my thesis, which consist of six chapters, there is a general information about the glued laminated wood technology. In the second chapter the history of glued laminated wood technology and the situation in the world and in Turkey have been discussed. Third chapter contains a general information about glues. Types of glues have not been discussed in details. xiiiIn the fourth chapter glued laminated systems, production phase, construction components, advantages and disadvantages of the system have been discussed. You can also find a general view to the wooden materials in this chapter. Construction types which utilizes this technology have been presented in the fifth chapter. It's possible to find samples from worldwide applications. In the last chapter, It is given that the results and advices about this technology in our country. XIV 93

I- ÖZET İnsanoğlunun korunma ve barınma gereksinimlerine karşılık olarak ortaya çıkardığı konut kavramı, tarihsel süreç içinde değişim ve gelişimler göstermiş ve günümüzde de içinde yaşadığımız çağa uygun olarak gelişmeye devam etmiştir. Ahşap, bu değişim ve gelişimler sırasında konutun çeşitli alanlarında kullanılan en önemli yapı gereçlerinden biri olmuştur. Ahşap malzemenin günümüzdeki kullanım alanlarının belirlenmesiyle, daha bilinçli ve doğru şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla ` Konutlarda Dünden Bugüne Ahşap Kullanımı Üzerine Bir Araştırma` konulu tez hazırlanmıştır. Bu çalışma altı ana bölümden oluşmaktadır. Yapılan bu çalışmalar; tablo, şekil, grafik ve fotoğraflar yardımıyla desteklenmektedir. Birinci bölümde; çalışmanın amacı, kapsamı ve çalışma yöntemi belirtilmektedir. İkinci bölümde; ahşabın yapısı, özellikleri, işlenmesi ve korunması açıklanmaktadır. Üçüncü bölümde; ahşabın konuttaki kullanım alanları, dördüncü bölümde de konut yapımında kullanılan ahşabın olumlu ve olumsuz yönleri belirtilmektedir. Beşinci bölümde; Edirne'de yeni yerleşim bölgesinde tesbit edilen belli bir toplu konut alanında yaşayan insanların, pencere doğramalarına ilişkin görüşlerini içeren anket çalışması değerlendirilmektedir. Altıncı bölüm olan sonuç bölümünde ise; ahşap malzemenin fiziksel, mekanik ve estetik özelliklerinin daha iyi bilinmesiyle; yapıda kullanım yerlerinin belirlenmesi, ormanlarımızın gereksiz ağaç israfından korunması ve konutlarda yapı malzemesi olarak kullanılan ahşaptan, maksimum düzeyde faydalanmanın gerekli olduğundan söz edilmektedir. -II- SUMMARY The concept of house found out by human being for his needs of protection and inhabitation has shown a variation and development along the history and has also kept on improving in accordance with our age in these days. Wood has been one of the most important construction material during these variation and developments. On determining the areas of the wood material usage nowadays; for the purpose of using the wood material more consciously and in a right away; this thesis titled as, ` An Investigation on the use of wood in the houses from the past to now` has been carried out. This study contains six main chapters. The works done have been supported by tables, figures, graphs and photographs. In the first chapter; the objective, the content and method of this study have been presented. The structure, the properties, the working up and the protection of the wood have been explained in the second chapter. In the third chapter the usage areas of wood in houses and in the fourth chapter, the pozitif and negatif aspects of using the wood in building the houses have been pointed out. A study of inquiry containing the wiews of the people living in a mass-housing area, where is a new settlement region in Edirne, about the windows woodwork, has been evaluated in the fifth chapter. In conclusion chapter which is the sixth chapter; on having known better the physical, mechanical and asthetical properties of the wood material; the determination of its usage areas in buildings, the preventation of our forests from unnecessary waste of the trees and the requirement of use of the wood, used as a construction material in buildings, at maximum level have been mentioned. 242

ÖZET Geleneksel Türk Evi, Anadolu'nun coğrafi sınırlan dışında birbirinden çok farklı bölgelere yayılarak, dünya verniküler mimarisinde kendine çok önemli bir yer edinmiştir. Geleneksel Türk Evi'nin oluşumundaki en önemli etkenler, iklim, coğrafya, topografya, inşa edildikleri bölgenin nitelikleri, yerel malzemeleri ve Türk-İslam aile yapısıdır. Daracık sokaklar üzerinde yer alan evler, dış dünyaya kapalı görünse de, sokağa bakan ana kapıdan girildiğinde insanı, bir iç bahçeye dönüştürülmüş bir avlu karşılar. Bu, Türk insanının - iklimin elverdiği ölçüde- doğayla ne kadar içice yaşamaya çabaladığının bir göstergesidir. Genelde iki ya da üç katlı olan evlerin plânlan, iklim ve arazi-arsa yapısına göre şekillenmiştir. Avlu-bahçe katında, mutfak, WC, ahır, kış odası vs. gibi servis mekânları vardır. Asıl yaşam katı, bir merdivenle (genelde dıştan) çıkılan 2. kattır. Burada yer alan mekânlar ise, aile fertlerinin ortak kullanımına ayrılan genişçe bir sofa, sofada düzenlenmiş eyvan, taht, köşk, sekilik gibi özel oturma köşeleri ve ataerkil büyük aileyi oluşturan fertlerin kendine ait bir evmiş gibi kullandıkları odalardır. Oda, bir bireyin gün içinde yaşama dair her eylemini karşılayabileceği fonksiyonları kendi içinde barındıran çok fonksiyonlu bir mekândır. Oda girişinde, seki üstünden ayrılan seki altı yer alır. Burada yüklük dolapları bulunur. Seki üstü ise, odanın asıl eylem alanıdır. Seki üstünde oda duvarları boyunca devam eden sedirler, dolaplar, odanın ısınmasını sağlayan bir ocak yer alır. Odanın düşey düzlemde kullanımı ise iki ayrı kotta sağlanır: İnsan kolunun ulaşabileceği kadar dolap ve terekler bulunurken; açılan pencerelerin üstünde (H=220) bir raf, sınır oluşturarak üst kotu ölü alan olarak belirler. Bu ölü alanda yine fonksiyonduk vardır: Odanın görsel estetiğine ve doğal aydınlatmasına olanak sağlayan alçı tepe pencereleri düzenlenir. Evin hem strüktürel hem de iç mekân dekorasyon kurgusunda yerel malzemenin önemi çok büyüktür. Geleneksel Türk evinde kullanılan en yerel malzeme ahşaptır. Ahşap, çabuk, kolay ve ucuza elde edilebilir; sıcak ve doğal bir malzemedir; kolay işlenebilir, fiziksel ve kimyasal özelliklerinden dolayı, pek çok yapısal detayı kolaylaştırır. Ahşap, Türk evinde, evin konstrüksüyonunun oluşumu dışında asıl dekorasyonunda ve özellikle de oda iç mekân elemanlarının oluşumu ve süslenmesinde kullanılmıştır. Yukarıda adı geçen oda elemanları (oda giriş kapısı, yüklük dolapları, ocaklar, korkuluklar, pencereler, tavan kaplamaları) ahşap malzemenin çeşitli tekniklerde uygulanmasıyla elde edilmiş ve süslenmişlerdir. Ancak ne yazık ki günümüz çağdaş yapım sistemleri ve değişen, gelişen mimarlık akımları, bizlere ahşap malzemeyi unutturmuş, dolayısıyla da ilgisizlik yüzünden Türk evi yok olmaya terk edilmiştir. Oysa çağdaş bir yerel mimari; ancak geleneksel verniküler mimari mirasları koruyup, onlara sahip çıkarak; sağlam bir temeli hakkıyla koruduktan sonra onun üzerine kurulabilir. ABSTRACT The traditional Turkish House has gained a very important place in the world's vernacular architecture by spreading out to different regions beyond it's geographic borders. The most important factors in the formation of the traditional Turkish House are the climate, geography, topography and all the other characteristics of it's region, vernacular building materials and the Turkish-Islamic family structure. Although the houses built along the narrow streets seem to be separated from the outside, you are welcomed by `avlu` (court-yard) which is designed as a garden. This signifies the intimate relationship of the Turkish people with the nature. The plans of the houses which have generally 2 or 3 floors have been decided by taking the climate and the ground into account. Service rooms such as the kitchen, stable, toilet, the winter room are placed in the courtyard-garden floor. The main living quarter is the second floor reached by a staircase generally from the outside. The rooms here are the `sofa` (anteroom) which is used by all of the members of the family, and the rooms used by different members of the family as if they are their own houses. Sitting areas such as `eyvan` (antechamber), `köşk` and `sekilik` are designed in the anteroom. The rooms are multi-functional places which can include nearly everything for daily life. At the entrance of the room is the lower platform which is called `seki altı` separated from the upper platform which is called `seki üstü`. The cabinets for the beds are placed here. The upper platform is the functional area of the room. At the upper platform `sedir`s, cabinets and a fire-place are placed along the walls. The vertical use of the room is managed in two different levels. There are cabinets and shelves within the reach of a human's arm, yet another shelf above the windows (H=220) draws the border of the unused area. Still there is some functionality in this unused area. The windows above this level provide the natural illumination of the room and contributes to the aesthetics. The importance of vernacular materials in both structure and interior design needs no discussion. The main material in the traditional Turkish Houses is wood which is cheap and easy to supply. Wood is a natural material which can be handled easily and it's chemical and physical properties make many structural details very easy. Wood is used in decoration and especially in the formation and embellishment of the interior elements beside it's use in the construction of the Turkish House. The above mentioned room elements are all made up of wood and are decorated by many different techniques. Unfortunately, contemporary construction systems, changing and improving architectural movements have made us forget wood and therefore traditional Turkish Houses are suffering from a lack of interest. However a contemporary vernacular architecture can only be developed by protecting the traditional vernacular architecture. Vll 150

öz AHŞAP YAPILARDA SÖKÜLÜP TAKILABİLİR GEÇMELER Erman, Ercüment Doktora, Yapı Bilgisi Ana Bilim Dalı, Mimarlık Bölümü Tez Yöneticisi: Prof.Dr. Ayşıl Yavuz Ortak Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Arda Düzgüneş Eyiül 1997, 159 sayfa Bu araştırmanın amacı ahşap geçmeler ile ilgili bilgi birikiminin değerlendirilmesi, özellikle sökülüp takılabilir ahşap geçmelerin mimarlık gibi mesleklere çağdaş tasarım kaynağı oluşturmaktır. Araştırmanın ilk aşamasında araştırmacı tarafından geliştirilen geometrik analiz yöntemi ile geçmelerin temel özelliklerini belirleyen prensipler geliştirilmiştir. Bu prensipler : a) Her geçme yaka ve yuvadan oluşur; b) Kenar kesişleri geçmelerin türlerini zenginleştirir; c) Eklemeler, geçmelere sağlamlık ve/veya sökülüp takılabilme özelliği sağlar. İkinci ve son etapta geçmelerin terminolojisi geliştirilmiş ve değişik ahşap yapı sistemlerinde kullanılan geçmeler sınıflandırılmışlardır. Anahtar Kelimeler: Sökülüp takılabilir ahşap geçmeler, ahşap geçmeler, ahşap geçmeler için bağlayıcılar, ahşap geçmeler için eklemeler, ahşap yapı. iv ABSTRACT DEMOUNTABLE JOINTS FOR TIMBER STRUCTURES Erman, Ercüment Ph.D. in Building Science, Department of Architecture Supervisor: Prof.Dr. Ayşıl Yavuz Co-Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Arda Düzgüneş September 1997, 159 pages The aim of the study was to evaluate accumulated knowledge on timber joints in general, with particular emphasis on those that may be denoted as 'demountable' and thus to create a design source for professionals like architects. In the first phase, joints were analyzed according to the geometrical breakdown method developed by the researcher and three principles were set as a) Every joint is composed of a house and a collar; b) Side cuts enhance joints and c) Inserts provide reinforcement and/or demountability to the joints. Thus basic properties and alternatives of joints were defined. In the last phase, nomenclature of joints were clarified and joints of different timber construction systems were classified in a taxonomy system. Keywords: Demountable timber joints, timber joints, fasteners for timber joints, inserts for timber joints, timber construction. Ill 159

ÖZET Doğal bir malzeme olması, kolay işlenebilirliği ve sıcak görüntüsü sebebiyle yapıda tercih edilen ahşap, atmosfer koşullan ve diğer zararlı etkenler sebebiyle hasara uğrayabilmektedir. Bu sebeple ahşap malzeme kullanmaktan vazgeçmek yerine çeşitli koruma yöntemleriyle ahşabı zararlı etkilere karşı dirençli duruma getirmek olanaklıdır. Tezin konusu ise ahşap malzemeye zarar veren etkenler ve bu etkenlerin meydana getireceği hasarlara karşı ahşabı koruma yöntemleridir. Birinci bölümde tezin amacı, kapsamı, önemi ve araştırmada izlenen yöntemler yeralmaktadır. İkinci bölümde yapı malzemesi olarak kullanılacak ahşabın ağaç olarak yeraldığı sınıftan başlayarak, tüm fiziksel ve karakteristik özellikleri ve kusurları incelenmiştir. Üçüncü bölüm, yapıda kullanılan ahşap malzemeye zarar veren etkenler ve zarar veren etkenlere karşı koruma yöntemlerinin incelendiği bölümdür. Dördüncü bölümde ise tüm bu çalışma sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilerek, yapıda kullanılan ahşap malzemeyi koruma yöntemlerine yönelik öneriler sunulmuştur. VI ABSTRACT Wood is a material that is natural, easy to be processed and apparently warm. Wood suffers damage because of the outer atmospheric conditions and other harmful factors. Instead of giving up using wood as a building an construction material, wood might be treated with one of the various preservation methods. The theme of this thesis is the harmful factors that effects wood and the preservation methods. First chapter includes the aim, scope, importance of the subject and the methods that followed at the study. At the second chapter, beginning with the classification, the physical and characteristic properties and the defects of wood is examined. Third chapter includes further information about the harmful factors that effect wood, focusing primarily on the outer atmospheric conditions because of their harmful effects, and various preservation methods. At the forth chapter, the data obtained at the study is utilized and the suggestions for the preservation methods of wood as a building material. vn 73

Ağaç malzeme higroskopik, anizotrop ve gözenekli bir yapıda olup, fiziksel, mekaniksel ve estetik özellikleri ile gerek iç, gerekse harici kısımlarda kullanılan önemli bir yapı elemanıdır. Ağaç malzemenin harici etkenlere karşı dayanımını arttırmak için korunması gerekir. Ağaç yüzeyinde koruyucu katman oluşturma, önemli koruma yöntemlerinden biridir. Bu araştırmada, sarıçam (Pinus Sylvestris L.), kayın (Fagus Orientalis L.), meşe (Quercus Petreae L.), ağacından elde edilen deneme panelleri üzerine sentetik, poliüretan ve akrilik vernikler, farklı kalınlıklarda uygulanarak, katman kalınlığının sertlik, parlaklık ve yüzeye yapışma mukavemeti üzerine etkileri incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre katman kalınlığının arttırılması, 3. kat uygula malarında sertlik üzerinde fazlaca etkili olmamış ancak parlaklık artışına neden olmuştur. Polimerik esaslı verniklerde, katman kahilliğinin artışı yüzeye yapışma mukavemetini arttırıcı etki yapmıştır. Bilim Kodu : 5001013 Anahtar Kelimeler : Verniklerin performans testleri Parlaklık, Sertlik, Adezyon (Yüzeye Yapışma) Sayfa Adedi : 58 Tez Yöneticisi : Doç.Dr.Abdullah SÖNMEZ Wood is a hygroscopic, anizotrop and porous material and with its some physical, mechanical and aesthetic features wooden material is superior in interior and exterior. Wooden material should be preservative for improving its durability against outdoor effects. One of the important method could be establish varnish coating on the wood surface. In this research the effects on the hardness, glossy and strength of adhesion of synthetic, polyurethane and acrilyc varnish coating applied on the pine (Pinus slyvestris L.), beech (Fagus Orientalis L.) and oak (Quercus Petreae L.) wood panels by increasing their layer thickness have been examined. The test result showed that increasing the layer of coating couldn't be have any effects on the hardness of varnishes but glossy. After third layers the glossy of varnishes had been increased especially perpendicular to fibers. It was observed thet increasing of the varnish layer which was produced from polimeric materials improved the strenght of adhesion. Science Code : 5001013 Key Words : Performance tests for varnishes (Organic coating) Glossy, Hardness, Adhesion Page Number : 58 Adviser : Doç.Dr. Abdullah SÖNMEZ n 68

ÖZET Günümüzün şartlarında, mukavemetleri yüksek olan köşe birleşim tipleri bulunmakla beraber, bunlar; üretimlerinin zorluğu, maliyetlerinin yüksekliği, ya da özel makina ve teçhizata gerek göstermeleri nedeniyle, pratikte çok az kullanılmaktadırlar. Yaygın olarak kullanılan köşe birleşim tipleri ise, mukavemetlerinin düşük olması dolayısıyla doğramaların sarkmasına ve işlevlerini görememelerine sebep olmaktadırlar. Rijiditesi, geleneksel birleşimlerden daha yüksek, aynı zamanda seri halde üretilebilen ve yapımı özel makina gerektirmeyen bir ahşap doğrama köşe birleşim şeklinin geliştirilmesi amaçlanan bu çalışmada, iki parçası da birbirine simetrik 3 zıvanalı köşe birleşim tipinin mekanik dayanımı karşılaştırmalı olarak araştırılmıştır. Çalışmanın birinci bölümü konuya giriş niteliğinde olup çalışmanın amacı ve kapsamının yanısıra bu konuda daha önce yapılan araştırmalar taranmış ve halen kullanılmakta olan köşe birleşim şekilleri araştırılmıştır. İkinci bölümde, çalışmanın deney kapsamında doğrama köşe birleşim örneklerinin hazırlanmasında ahşap malzeme türü olarak kullanılan sarıçamın genel olarak fiziksel ve mekaniksel özellikleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde, tutkalların adezyonu sağlayan özellikleri, türlerine göre sınıflandırılmaları, ahşap malzemede tutkal uygulama esasları ve çalışmada kullanılan beş tür tutkalın spesifik özellikleri incelenmiştir. Üç kısımdan oluşan deneysel çalışmanın birleşim örneklerinde kullanılan tutkalların ve Sarıçamın malzeme özellikleri ile ilgili deneyler dördüncü bölümde yer almıştır. Beşinci bölümde, mekanik deney düzeninin geliştirilmesi, ön deneyler, altıncı bölümde ise bunların sonuçlarından elde edilen veriler ile seçilen biri geleneksel tip, diğeri de yeni birleşim şekli olmak üzere iki birleşim şeklinin çeşitli tutkal tipleri ile dirençlerinin incelendiği esas deneyler karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Yedinci bölümde, esas deney sonuçlan değerlendirilerek irdelenmiş ve sonuç olarak rijiditesi denenen geliştirilmiş doğrama köşe birleşiminin çok daha fazla mukavemete sahip olduğu saptanmış ve çalışmanın amacına ulaştığı görülmüştür. xvı AN INVESTIGATION OF THE METHODS FOR INCREASING THE RIGIDITIY OF WOODEN WINDOW EDGE CONNECTIONS SUMMARY With contemporary technology, the production of highly resistant wooden edge connections is possible, though this is rarely practicable due to the difficulties in their production or requirements of special machinery and equipment to prepare them. Widely used wooden edge connection methods, however, are easy in production but cause deformation of wooden constructions and render them nonfunctional in short time, due to their poor rigidity. In this study the aim is, to increase the rigidity of wooden window constructions. The existing edge connection types have been examined and developing the possibility of a more rigid wooden edge connection construction method is explored, which is not only higher than the traditional wooden edge connections, but which can also be produced in mass and economically suitable for conditions in Turkey without any further need for special machinery. In this context the existing literature of previous and contempororary research on wooden edge connections is surveyed in the first section of this study. It is decided to use Scots Pine (Pinus silvestris) timber as the test material for all edge connection test specimens, which is known for its resistance to weathering because of its high resin content, and is widely used in carpentry works throughout Turkey. Consequently physical and mechanical properties of the Scots Pine are analyzed in the second section of this study. The third section covers the examination of the general characteristics of the adhesives, mechanisms that provide adhesion and glue application methods for wood xvuconstructions. This section contains also the glue types and their features used in tentitative investigations of this study. The experimental work consists of three parts; 1. Tests performed in order to determine the physical and mechanical properties of Scots Pine timber, of which is the edge connections are made and the rigidities obtained through the use of adhesives. 2. Preliminary tests conducted on the wooden edge connection types of window carpentry 3. Main tests to determine the rigidity of the selected wooden edge connection types of window carpentry In the fourth section of this study, the following experimental work and it's results are conducted. Density tests. Measurement and calculation of the ratio of summer wood in annual rings. Compressive strength tests parallel to grains. Tensile strength tests parallel to grains. Bending strength tests Hence the physical and mechanical properties of the Scots Pine timber is determined which is used for preparing the edge connections and the test results are presented. This section contains also the description of shear strength tests and their acquired results the glue types used in preparing the edge connection test samples, which are tested for to determine the performances provided by these glue types in conjunction with Scots Pine timber comparatively. Based on these findings and on the survey of the relevant literature, it became obvious that the shape of the test specimens and the conditions of testing were significant. In the 5 th section in which preliminary tests are carried out, various wooden edge connection types are examined and a test system was developed in order to be used with the main tests on the edge connections. Furthermore the calculation principles of this test system is also shown in this section. Preliminary tests are performed according to this system in order to avail the determination of the scope and mode of the main tests. xvmThe devised test system is relies on the principle of applying load by hydrolic press on the top of the edge connection by means of two sliding bearings, on which the two elements of the edge connection test samples are placed. In the light of the` preliminary test results, the main tests are programmed, types of the edge connections to be tested are selected and the sizes of the test specimens are determined. Based on the preliminary test results, the wooden edge connection is selected which is to be taken into the scope of the main tests, for achieving high rigidity and also allowing easy production due to the both symmetrical elements of the connection. In order to compare the degree of rigidity of the selected edge connection types, the traditional, wedged open end mortised joint costruction type was also carried through the tests. The prepatory works for the main tests and their performing methods are detailed with their results in the 6 th section. The test system which was developed during the preliminary tests, is then modified, so that the edge connection could be considered as a bar system in the main tests. Accordingly, the lenghts of the edge connection test specimens are increased to 27 cm. This section describes also in detail the programming of the experimental work and the preparation of the test samples. Different types of glues are required to be evaluated comparatively so that it could be determined, which glue type provides the best performance in bonding the wooden edge connections and yields the maximum rigidity as well as the gluing conformity. For the production of the test samples, the following glues are used: Single component polyurethane Polyvinylacetate Epoxy Two component polyurethane In order to compare the two wooden edge connection alternatives, 15 test samples for each glue type are prepared (according to the glue type used) and subjected to the strenght tests. The results obtained from these tests are illustrated in tables shown in section 6. According to the test results, the highest rigidity ratio was obtained by 2 component polyurethane glue and followed by epoxy, polyvinylacetate, single component polyurethane glues. The glues above mentioned diplayed generally good xixperformances, only the single component polyurethane among these glues reveales a much lower rigidity, thus this glue type is deemed as disadvantageous for applications of load bearing wooden constructions. Test results of this study are evaluated and interpreted in section 7. According to the strenght test results, it has been ascertained that the three-fold open mortised joint construction type as developed, yielded a ratio of 134 % higher rigidity in comparison to the conventional edge connection type. This value is much higher than the rigidity value provided by the all applied glue types at all. The three-fold open mortised edge connection test sample glued with the single component polyurethane, which has the lowest rigidity among the other glue types, has a much higher rigidity ratio than the test samples produced according to the conventional method, prepared with two component polyurethane glue which has the maximum rigidity. In other words, the edge connection construction method is far more significant than to apply strong glue types in increasing the rigidity of the edge connection. The strenght test results of the edge connections revealed that, increasing the density of timber used for the edge connections increases the rigidity of the edge connection test sample, if the fracture was occured from the timber of the edge connection during the strength tests. According to the test results it can be concluded that this study achieves its aims. The suggestions in the light of the conclusions of this study are brought in the 8 th section, which can be summarized as below :. Among the wooden edge connection types used in this study, the conventional one, has been found to be difficult to produce, due to it's two unsimiliar joining components.. The production of the wooden three-fold open mortised edge connection which is also subjected to the strength tests due to the similarity of it's two joining components and not requiring any special machinery, has been found to be simple, mass-producable as well as very economical.. The conventional wooden edge connection does not provide enough strenght to maintain the longterm integrity of the windows. xx. The wooden edge connection which is proposed in this study increases the rigidity of the wooden window construction by 134 %, when compared to the conventional edge connection type.. The timber density of the wooden edge connection can only then be effective if a strong adhesive is applied to the edge connection. The fracture will then occur only on the timber itself. Among the adhesives which are applied to the wooden edge connections, the two component poliurethan glue provides the maximum strenght and therefore displays the best results in this study. The epoxy resin Araldite AY 103 and it's hardener HY 956, despite it's high strength and cost does not give good performance with Scots Pine timber because of it's low viscosity. Consequently, when preparing the edge connection test samples it was essential to raise the viscosity of this glue which was quite time consuming and not mass- producable. xxi 151

31 Yüksek Lisans; Tea AHŞAP KOLONLARIN TABİİ YANGIN DİZAYNI Sedat SAVAŞ Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dah 1995, Sayfa: 72 Ahşap çok eski zamanlardan buyana kullanılan bir yapı dananı olmuştur. Özellikle savaş yıllarında diğer yapı malzemelerinin temininin zorluğundan dolayı kullanımı çoğalmıştır. Ancak diğer yapı malzemeleri gibi ahşapta yangından büyük ölçüde etkilendiğinden zamanla çeşitli standartlar yaymlanmıştır.(DIN 4102 Kısmı 2 ve Kısım 4). Daha önce yapılan çalışmalarla norm yangım etkisi amadaki ahşap kolonların yangına dayanım süreleri bulunmuştur. Fakat gerek deneysel gerekse teorik olarak ISO 834yangınma göre sıcaklıklar sürekli artış gösterdiğinden gerçek bir yangın ortamı ile birleşmemektedir. Çünkü tabii yangınlarda ısınma ve parlama (flash over) fazı sonunda soğuma fazı gelmektedir. Bu nedenle ahşap kolonların bazı tabii yangın etkilerine karşı göçme gösteremiyeceği bilinmektedir. Ayrıca mevcut yangın yükleri gözönüne alındığında termik etki bir ISO 834 yangınından daim düşük olacağı için ahşap kolon dizaynında daha küçük kesitler bulunabilir. Bu sebeplerden dolayı, yaptığımız çalışmada tabii yangına göre ahşap kolon dizaynı yapılmıştır. Yapılan deneysel ve teorik ön çalışmalar sonucu, eşdeğer yangın süresine bağlı olarak ahşap kesitlerde kömürleşme hızı saptanmıştır. Ayrıca numunelerin elastisite modülü ve basınç dayanımı deneysel olarak bulunmuştur. Bu ön çalışmaların sonucunda tabii yangın etkisi altındaki ahşap kolonların servis yükü atanda yangına dayanım süresini, kömürleşme hızını, elastik modülünü ve bu değerlere göre seçilecek kesit abakları verilmiştir. Sonuçlar tabii ahşap kesitler için bulunmuş olup, lamelli-ahşap kesitler için geçerli ANAHTAR KELİMELER: Yangın Dzaynı Ahşap Kolon, Kömürleşme Oranı, İkinci Mertebe Teorisi, Tabii Yangın, Yük Taşıma Kapasitesi Yangın Korunumu. w SUMMARY Master Thesis FIRE ENGINEERING DESING OF WOOD COLUMNS IN CASE OF REAL FIRES Sedat SAVAŞ Fırat University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Civil Engineering 1995,Page:72 In the last few decades, great advances have been made in the field of analytical fire design of loadbearing structures. The aim is to devise a design procedure which is based on the properties of the real fire proces and well-defined functional requirements and performance criteria For a loadbearing structure whose constructional data are specified, the design fire exposure, together with data concerning the thermal properties of the material contained in the load bearing element, provides the basis required for determination of the fire resistance of the structures. When the mechanical properties of the load beaming wood material at elevated temperatures are known, these temperature fields can be converted by calculation in to stress state and load deflection behaviour at varying temperature and load levels of the loadbearaing structure. Realeted to a failure criterions the verification in time of the loadbeaming capacity of the structure can then be calculated. For timber structure expased to fire we also need an analytical model for calculation of the rate of charring of the cross section under variable termal exposure. The main objective of this study is to develop an analytical model for dcterminationA,f the tempareture state, charring of wood as well as defermation state of timber structures exposed to fire. In this study, the ideas of previous works have been further devloped and improved. This is particulary true in regard to the model for charring rate in case of real fire exposure. This study also includes well defined experiments as an essential ingredient In these experiments, fundamental variables such as the hot gas temperature, temperature development in cross-section rate of charring and equivalent fire duration have been recorded. This relatively complate experimental setup enables verifaction of the analytical model to be carried out By this, discussion of the developed model in conzuction with comparison of the numerical results with the measured relationships are made, which resulted in finary preparation of the design charts of wood columns under real fire action. A good agreement is observed between the experimental and the calculated results. KEYWORDS: Fire enginering, desing. Fire Safely, Fire Protection, Wood Columns, Charring Rate, Second Order Theory, Real Fire, Loadbearing Capacity, Pyroiysis, Wood. 72

av ÖZET İnsanoğlu daima kapalı alanlarda yaşamış» barınak ihtiyacı ise insanlık tarihi kadar eskidir. Ahşap malzeme daima ba rınak ihtiyacı için önemli bir inşa malzemesi olmuştur. Bu günlerde, ahşap malzeme çevre dostu, yenilenebilir bir in şaat malzemesi olarak önem kazanmıştır. Ahşap doğal enerji ile elde edilmekte ve islenmesi için az bir enerjiye ihtiyaç duyulmaktadır. Ahşap malzemenin kullanımının özendirilmesinin sebebi do ğal olarak yenilenebilir bir malzeme olmasıdır. Bu nedenlerden dolayıdır ki, yığma ahşap kütük ev yapımı çekici bir hale gelmiştir. Bu çalışmada yığma ahşap kütük evlerin yapım teknikleri araştırılmış ve bu tür evlerin geliştirilmesine ilişkin öneriler sunulmuştur. SUMMARY Human being has always lived in covered space. The need of a shelter need. Nowadays, wood has gained a new importence as on environmentaly -friendly- building material. Trees grow with the natural energy and cutting and processing of the wood. The main reason to encourage the use at wood as a building materials is that wood is a naturally renewable material by its nature. Due to above these an reasons building wood Log Home and Log Cabin is an attractive option. In this study, the bulilding techniques of Log Home and Log Cabins are investigated and prospectes for developing such houses in Turkey are evlored. 188

ÖZET Bu araştırmada, ahşap yat imalat yöntemleri araştı rılarak bu sektör de uygulanan en son imalat teknikleri şekiller yardımıyla izah edilmiştir. Türkiye'de daha önceki yıllarda ahşap yat yapımı daha çok kesme ağaç yöntemi ile yapılmaktaydı, Bu araştır ma sonucunda, kesme ağaç yöntemi ile yat imalatının cazip bir yöntem olmadığı anlaşılmıştır. Yapılan araştırma sonu cunda laminasyon sisteminin daha uygun olduğu görülmüştür. Bu araştırmada, laminasyon yöntemi ile yat imalat yöntemleri ve şekilleri detayları ile izah edilmiştir. Bu yöntem; tek parça ağaç yerine, ağaçların ince ince kesile rek kalıplarda istenilen eğrilikte sıkılması esasına dayan maktadır. Bu yöntemde ağaç malzeme zayiatı çok düşük ol makla birlikte, elde edilen yeni parçada, lifleri kesilme diği için daha dirençli olmaktadır. Türkiye'de ahşap yat imalatı, daha çok küçük işlet meler tarafından yapılmaktadır. Henüz seri imalat şartları ile üretim yapacak işletmeler kurulamamıştır. Ahşap yat imalatı ile ilgili seri imalat şartlarının geliştirilmesi, yönünde yapılacak çalışmalara ağırlık verilmesi gerekir. Anahtar kelimeler : Ahşap yat, Kesme metodu, Lami nasyon, Epoxy. SUMMARY In this research; wooden yacht construction methods are studied and the latest techniques in this field are explained with the help of figures. In Türkiye, wooden yacht construction was done by wood cutting method in the past. It was understood by this research that wooden yacht construction by wood cutting method is not reasonable neither for work power nor for material. It was seen by a research done that `Lamination` method is mostly used today. In this research; yacht construction method by `Lamination` method and details are explained with figures. In this method, the wood is sliced instead of cutting the whole piece. The wood waste is minimized by using `Lamination` method. The- laminated wood is also more resistant than whole wood. In Türkiye, wooden yacht construction is done by small firms. There are not any yacht firms having mass production lines. More research is needed on the improvement of wooden yacht construction. Key words: Wooden yacht, Cutting method. Lamination, Epoxy. 85

Bu araştırma, mobilya imâlatında yaygın kullanılan vidalamı, ahşap özellikli farklı materyallerin iç dayanımlarına dayalı olarak, kenar ve yüzeylerinden çekilerek çıkarılmaya karşı dirençlerinin belirlenmesi yanında, ahşap malzeme ve vida türünün tutkallı ve tutkalsız olarak denenip etkileşimlerinin ne yönde geliştiğini ortaya koymaktadır. Bu araştırmada, bağlantı elemanı olarak kullanılan 3 tip vida örneği, mobilya üretiminde yaygın kullanılma alam bulan yonga levha, M.D.F. (Medium Densty Fiberboard), Werzalit ve Kaynı (Fagus orientalis spp.) üzerinde yüzeye paralel ve dik olarak denenmiştir. Denemeler sonucunda vida tutma direnci açısından en etkili malzeme her iki yöndede kaynı levhadır. Bunu werzalit, M.D.F. ve yonga levha izlemektedir. Yonga levhada uygulanan kenar masifinin ve denenen ahşap malzemenin tamamında pilot deliklere uygulanan tutkalın vida tutma direnci açısından önemli derecede etkili olduğu görülmüştür. Bilim Kodu : 5001013 Anahtar Kelimeler : Ahşap Malzeme, Kaplanmış Malzeme, Vida Tutma Direnci, Mobilya. The aim of the study is to determine the edge and face withdrawal strength of different wood materials joined by different size number metal screws by taking in to consideration of internal bond strength of these materials. The aim was also to determine the relationship among the used materials taking into account of wood, size of screws and the glue is used or not. In these experiments three types of widely used screws were tested both on the parallel and perpendicular to the surface on four different wood materials. These are Particle board, Medium Density Fiberboard (MDF), Werzalit and beech. On the evidence of experimental results, shows as an aspect for screw holding the beech is better than the others on both sides and the Werzalit, MDF and the Particle board are following the beech respectively. It was also seen that whole wood used in the edge of Particle board and the glue used in pilot holes are considerably increasing the holding strength of screws. Science Code :5001013 Key Words : Solid wood, veenered wood, screw holding strength, furniture. 79

ÖZET `Rize Yöresi Kırsal Kesiminde Geleneksel Sivil Mimaride Kullanılan Ahşap Bağlantı Tipleri` adlı bu araştırma, Rize' nin altı ayrı noktasında yapılmıştır. Kapsam olarak sınırlı olmasına karşın, yörenin geleneksel ahşap yapı tekniğinde ulaştığı seviye ve bugünkü durumuna ilişkin önemli sonuçlara ulaşma imkanı sağlamıştır. Bu tez, yedi konu başlığında toplanarak sonuçlandırılmış tır. İlk bölümde; konuya giriş yapılarak araştırmanın amacı ve kapsamı ile birlikte araştırma yöresi hakkında genel bil giler verilmiştir. îkinci bölümde; malzeme olarak `Ağaç` ve gelişimi, ağacı tahrip eden faktörler, bölgedeki kullanılma imkanları ile bir likte yörenin iklim verileri üzerine bilgiler verilmiştir. üçüncü bölümde; ahşap yapı sistemlerinin strüktürel ku ruluşu hakkında genel ve yerel örneklerle bilgi sunulmuştur. Dördüncü bölümde; bilinen ahşap bağlantı tipleri kavram sal olarak açıklanarak, ahşap geçme tekniklerinin yapılarda kullanıldıkları yer ve yönleri şekillerle desteklenmiştir. Ay rıca bu bölümde, halen kullanılmakta olan ahşap elemanların geçme oranları şekillerle verilmiştir. Beşinci bölümde; araştırmaya dahil nokta alanlarda tes pit edilen ahşap bağlantılara ilişkin bulgular fotoğraf, seki 1 ve açıklamalarla birlikte sunulmuştur. Altıncı bölümde; bulguların irdelenmesi ve değerlendi rilmesi yapılmıştır. Son bölümde ise; araştırma sonunda ulaşılan sonuçlar ve bu sonuçlara bağlı olarak uygun görülen öneriler yapılarak çalışma sonuçlandırılmıştır. Anahtar kelimeler: Ahşap, Yapı, Geçme, Bağlantı, Teknik VII SUMMARY The title of this study is `Usage of Wooden Joint Types in Traditional Civil Architecture at the Rural Part of Rize`. The Study had condacted based on six different reference po ints from Rize. The scope of the study is limited but it helps to derive the important conclusions and understand the pre sents leve and characteristics of traditional wooden techni ques in the region. This thesis has seven main chapters: The first chapter; gives an introduction to the subject and explain the purpose and goal of the reearch provides in formation about the region. The second chapter; provides information about `wood` as a buildings material, causes of deterioration of wood, possi ble usages of the wood in the region and climatical charac teristics of the region. The third chapter; presents comprehensive information about the wooden building structure systems and gives local examples on subject. The fourth chapter; explains the well known wooden joints type, and the usage place and direction of wooden connection systems are supported by drawings. This section also provides illustration about proportions of joints elements in the cur rent usage in the region. The fifth chapter; presents findings about the wooden joints in the six reference places in the region by giving illustrations, photographs and explanations. The sixth chapter; is discussion and evalution of the results. The last chapter; presents the conclusions of the re search and gives appropriate recommendations based on conc lusions of the study for the further research. Key Words: Wood, Building, Joint, Connection, Technique, VIII 147

ÖZET Bu çalışmada, yatay yüklü kazık, palplanş perde ve ahşap iksa problemleri çeşitli bilgisayar programları yardımıyla incelenmeye çalışılmıştır. Bunun için daha önceden elde bulunan ve sonlu elemanlar yöntemi kullanılarak geliştirilmiş olan, yatay yüklü kazık ve palplanş programlarına çeşitli alt programlar eklenerek modifiye edilmiştir. Çalışmada bilgisayar programlarının yanında teorik bilgiler de verilmeye çalışılmıştır. 2 ve 3. bölümlerde kazıklı temeller ve kazıklı temellerin taşıma gücü hakkında bilgiler verilmiş, 4. bölümde yatay yüklü kazıklar incelenmiştir. 5. bölümde palplanşlar ele alınmış, 6. bölümde ise yanal toprak basınçları hakkında bilgiler verilmiştir. 7. bölümde temel çukuru kaplama yapıları hakkında bilgi verilmiş, ayrıca ahşap iksalar için, geliştirilen bilgisayar program! kullanılarak çeşitli sonuç dosyaları elde edilmiş ve bunlar tablo ve grafikler yardımıyla gösterilmiştir. Burada çeşitli araştırmacılar tarafından (Terzaghi, Tschebotarioff, Klenner, Lehman) önerilen toprak basıncı dağılımları ele alınmış ve birbirleriyle karşılaştırılarak eğilme momenti, kesme kuvveti ve yatay deplasman bakımından değişimleri incelenmiştir. 8. bölümde bilgisayar programlarında kullanılan sonlu elemanlar yöntemi anlatılmıştır. 9. bölümde ise bilgisayar programları hakkında genel bilgiler verilmiş, veri giriş dosyalarının ne şekilde hazırlanacağı anlatılmıştır. Programların fortran dilindeki kodları, örnek giriş ve çıkış dosyaları ise ekler bölümünde gösterilmiştir. VI DESIGN OF LATERALLY LOADED PILES, SHEET PILE WALLS, FLANKING STRUTTING AND SUPPORTING TRENCHES SUMMARY Computer technology has developed more than anything in recent years. This is a good news for engineers who have to solve problems more efficiently. Today's engineers are spending more time on computers than before. Consequently solutions are getting more economical and safer. In this study, three computer programs have been developed. Using these programs, it is possible to solve some geotechnical problems. These problems are: 1) Laterally loaded piles 2) Lateral earth pressure (using Coulomb equations) 3) Sheet pile walls 4) Braced wall excavations Piles in groups are often subject to both axial and lateral loads. Early designers assumed piles could carry only axial loads with graphical methods being used to find the individual pile loads in a group. In this case a force polygon containing horizontal forces required battered piles, to carry the horizontal load a3 a component of the axial load. Sign posts, power poles, and many marine pilings represented a large class of partially embedded piles subject to lateral loads that tended to be designed as `laterally loaded poles. ` Current practice treats the full range of slender vertical (or battered) structural members, fully or partially embedded in the ground, as lateral piles. A large number of load tests have fully validated the concept of vertical piles being capable of carrying lateral loads via shear and bending rather than as `axial` loaded members. It is also common to us superposition to compute pile stresses when both axial and lateral loads are present. VIIEarly attempts to analyze a laterally loaded pile used the finite-difference method. This was used to obtain a series of nondimensional curves so that a user could enter the appropriate curve with the given lateral load and estimate the ground line deflection and maximum bending moment in the pile shaft. For obvious reasons/ only selected variations of soil modulus with depth could be input into this type of solution. The finite-difference method is not easy to program since the end and interior difference equations are not the same. The equations will also depend on whether the head is free or either translation and/or rotation is restrained. Other difficulties are encountered if the pile section is not constant, and soil stratification or other considerations require use of variable length segments. Of course, all these factors can be accounted for, but it is not very straightforward. The finite element method probably models the pile more realistically than finite difference method 3İnce both node displacement and rotation are used. This should better define the elastic curve of the pile than displacements alone as in the finite difference method. Boundary conditions are substantially easier to model both for zero displacement and/or rotation or for known values of node displacements. In the finite element method solution for lateral piles we should use the more general form of ks as ks m Ag + Bs Zn Or where there is concern that the ks profile does not increase without bound a form as ks = Ag + Bs tan x - can be used where Z= depth and B^pile width or diameter. This latter equation is not currently in computer program but can be easily added. One of these equations for ka together with the means in the program to reduce the ground line node VII!spring and to input selected soil node springs to account for lenses, voids, etc., and use of Xmax to model nonlinear effects is about as accurate a soil-pile model as can be justified by both pile loads and soil data. Even when we have a lateral pile load test to back compute the parameters As,Ba (and n) all we have are the parameters for that pile load test at that particular location on the 3ite. Substantial load test data shows that different values of ks can be obtained if several piles are tested at the same site. The site variability justifies the using of a single value of ka to Xmax rather than trying to move along a nonlinear q vs. 8 curve to obtain ks based on the current value of node displacement. Since most lateral piles are usually designed for lateral displacements on the order of 6 to 10 mm at the soil line and the pile being very much stiffer than the soil the pile flexural resistance EI dominates so that bending moments in the pile are little affected over a very large range of ks. The ground line deflections are heavily dependent on ks; however, if they are tolerable over a fairly wide range of values the use of a simple expression for k3 can be justified. On the other hand the lateral earth pressure is a significant design parameter in a number of foundation engineering problems. Retaining and sheet-pile walls, both braced and unbraced excavations, grain pressure on silo walls and bins, and earth or rock pressure on tunnel walls and other underground structures require a quantitative estimate of lateral pressure on a structural member for either a design or stability analysis. The method of plastic equilibrium as defined by the Mohr rupture envelope is most generally used for estimating the lateral pressure from earth and other materials such as grain, coal, and ore. On occasion one may use the finite-element (of the elastic continuum) method but this has several distinct disadvantages for most routine design. Pressures on tunnel liners and large buried conduits are more suitable for the finite element method than most other analyses. Earth pressures are developed during soil displacements (or strains) but until the soil is on the verge of failure, as defined by the Mohr' s rupture envelope, the stresses are indeterminate. They are also somewhat indeterminate at rupture since it is difficult to produce simultaneously everywhere a plastic IXequilibrium state in a soil mass-most times it is a progressive event. Nevertheless it is common practice to analyze this as an ideal state occurrence, both for convenience and from limitations on obtaining the necessary soil parameters with a high degree of reliability. It is a legal necessity when new construction is begun in a developed area to provide protection to the adjacent existing buildings when excavation in the new site is to any depth which may cause loss of bearing capacity, settlements, or lateral movements to existing property. New construction may include cut-and-cover work when public transportation or public utility systems are installed below ground and the depth is not sufficient to utilize tunneling operations. The new construction may include excavation from depths of 1 to perhaps 15 m or more below existing ground surface for placing of one to three or more basements and subbasements. This type of work requires installation of some kind of systems of retaining structure termed a cofferdam, braced sheeting, or slurry wall together with a means of holding the retaining structure in position. The retainina structure mav be constructed of one of the 1) Sheet piling (steel, concrete, or wood) 2) Soldier beams (or piles) with or without lagging 3) Drilled- in-place concrete piles (or piers) 4) Concrete poured in a cavity retained with slurry (a dense liquid) producing a slurry wall System to hold the retaining wall in place include: 1) Wales and struts or rakers 2) Compression rings (when excavation is relatively small in plan) 3) Tieback anchorages Sheet piling is commonly used for retaining excavations because it has the highest-strength/weight ratio, and much of the piling is reusable and can generally be easily installed either with sheet pile hammers or with vibratory driving devices.Sheet pile walls are widely used for both large and small waterfront structures ranging from small pleasure- boat launching facilities to large dock structures for ocean going ships. Piers jutting into the harbor consisting of two rows of sheet piling are widely used. Sheet piling is also used for beach erosion protection, to assist in stabilizing ground slopes, for shoring walls of trenches and other excavations, and for cofferdams. When the wall is under about 3 m in height it may be cantilevered; however, for larger wall heights it is usually anchored. There are no exact methods to analyze/design sheet pile type walls. Both field observations and laboratory model tests show that there is a complex interaction of excavation depth, wall material stiffness, and passive pressure resistance. With anchored wall there is also the anchor geometry and initial anchor prestress (or load) to further complicate the analysis. Current analysis methods may be divided into two groups : 1) Discrete element methods-in this category are finite difference and finite element approaches. 2) Classical methods-procedures which involve extremely simplifying assumptions and rigid body statics. The finite element method using beam elements is used in this study as providing the best solution since there is more realistic modeling of the wall and including wall and anchor rod flexibility as well as reasonably incorporating the soil in an interaction process with the wall. The finite difference method is not further considered as it offers no advantage over the finite element method and in fact is more difficult to use. It has the disadvantage of requiring constant length elements over the full pile length and the stiffness matrix cannot be banded. Also it is difficult to model boundary conditions of zero displacement and rotation. XI 185

ÖZET Bu araştırmanın amacı, ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen karakavak kerestesinin kalıp yüzey malzemesi olarak kullanım sınırlarının belirlenmesidir. Araştırma sürecinde; ahşap kalıp yüzey malzemesinin performans kriterleri, kontrol değerleri ve deney türleri belirlenerek ölçüm/deneyler yapılmıştır. Deney materyali olarak, II. sınıf sarıçam, I. sınıf karakavak ve BS20 betonu kullanılmıştır. Performans kriterlerinden; kalıp tahtası statik eğilme direnci I. derecede önemli, kalıp tahtası ende/boyda düzlemden sapması, kalıp tahtası eğilme deformasyonu ve kalıp tahtası çatlakları II. derecede önemli performans kriteri olarak belirlenmiştir. I. sınıf karakavak kerestesinin II. sınıf sarıçama oranla yaklaşık % 60'lık bir performansa sahip olduğu görülmüştür. Ancak, şantiye ortamında kullanımının yaygınlaşabilmesi için; malzeme seçimine/kullanımına ve kalıp sisteminin rasyonelleştirilmesine yönelik iyileştirici tedbirlere gereksinim duyulmaktadır. Anahtar Kelimeler : Kalıp, karakavak. The aim of this study is to determine the limits of using Populus nigra timber as a formwork surface material that they are widely growing in Turkey. In the research programme, the experiments were conducted by determining the criterians of wooden formwork surface material, the control of data and the sorts of tests. Second class Pinus silvestris, first class Populus nigra and BS20 concrete were used as test materials. From all performance criterians, the static bending strength of wooden formwork was found to have first degree of importance; changing of plane surface of a formwork timber in length and width, bending deformation of formwork timber and cracks in the materials were assessed as second important criterians. The results shown that first class Populus nigra timber has a performance of 60 % compared to second class Pinus silvestris. However, for wide spread of using Populus nigra in-situ, it is needed to improve its performance through chosing/using the materials and rasyonalizing formwork system. Key Words : Formwork, Populus nigra 124

Endüstri Devrimi sonrası Avrupa ve A.B.D 'de ön yap imli konutun değişimini incelemeyi, ülkemizde uygulanan önyapımlı konut sistemlerini çeşitli yönlerden değerlendirmeyi ve bununla birlikte geleneksel yapım yöntemlerimizin çağdaş yapım sistemlerine uyarlanabilirliğini araştırmayı amaçlayan bu çalışma sekiz bölümden oluşmuştur. 1. bölümde çalışmanın amacına, 2. bölümde ise çalışmanın kapsam ve yöntemlerine değinilmiştir. 3, 4 ve 5 bölümlerde ise Avrupa 'da ve A.B.D. 'de 18. yy 'dan 20. yy 'a kadarki dönemdeki önyapımlı konut ile ilgili temel gelişmeler anlatılmış, bu arada geliştirilen sistemlere değinilmiştir. 6. bölümde Türkiye 'deki önyapımlı konutlar çeşitli kriterler doğrultusunda değerlendirilerek sınıflandırılmış ve inşaat teknolojileri değerlendirilmiştir. 7. bölümde Anadolu'daki şu anda terkedilmeye yüz tutmuş ahşap konutların geleneksel yapım yöntemleri incelenmiştir. 8. bölümde bu geleneksel yapım yöntemlerinin hala görülebileceği Eskişehir 'de iki ayrı Türk evi üzerinde bir araştırma yapılmış ve günümüz yapım yöntemleri ile Eskişehir'de uygulanabilecek değişik yapım yöntemleri ortaya konmuştur. Sonuçlar bölümünde ise tüm bölümlerde analizi yapılan gelişmelerden çıkarılan sonuçlar sunulmuştur. The aim of this thesis is to examine the changes in prefabricated housing in Europe and U.S.A. after the Industrial Revolution and to analyze the prefabricated housing systems in Turkey in various ways and also examine the ways of updating the traditional construction systems into the systems of 20th century. in the first chapter, the main aim, in the second chapter, the contains of the thesis is mentioned. in the3rd, 4th, and 5th chapters the history of the prefabricatedhousing and the process that has been achieved in Europe andU.S.A. in 18th and 20th centuries are mentioned. in the 6th chapter, prefabricated housing in Turkey and the building technologies are mentioned. in the 7th chapter, the traditional construction systems in Anatolia are mentioned. 8th chapter is based on Eskişehir. 2 typical houses with wooden construction are chosen and the houses are analysed according to their construction technigues. At the end, the knouledges in ali chapters are analysed and came into a conclusion. 284

IV ÖZET Araştırmanın temel amacı kondenzasyonlu ve mikrodalga kurutma teknikleri olmakla beraber, konularda bütünlüğü sağlayabilmek için, ahşabın kurutulması ile ilgili daha önceki çalışmalara da yer.verilmiştir. Bu nedenle, ilk bölümde ahşabın geleneksel yöntemlerle kurutulması ile ilgili temel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ahşabın kondenzasyonla kurutulması teknik olarak incelenmiştir. Kondenzasyonlu kurutmanın temeli, geleneksel yöntemlerin aksine, kurutma periyodu boyunca ahşaptaki rutubetin buharlaşmasıyla doygun hale gelen fırın havasının, dış atmosferle ilişkisi olmadan, bir soğutma ünitesinde şartlandırılması esasına dayanmaktadır. Bu amaçla, fırın içerisindeki doygun hava, soğutma ünitesi içerisindeki buharlaştırıcıya çekilir. Burada, kurutma şartlarına bağlı olarak doygun hava içerisindeki rutubetin bir kısmı yoğunlaştırılır ve yoğunlaşan su sistemden dışa rıya atılır. Havadaki mevcut ısı ve yoğunlaşma gizli ısısı, buharlaşmasını sağlamak amacıyla, soğutma sıvısına transfer edilir. Daha sonra, ısıtılan soğutma sıvısı kompresörden geçirilir ve kompresörün verimliliğine bağlı olarak basınç artışıyla bir miktar ilave ısı emer. Burada yüksek basınç lı sıcak bir gaz haline gelen soğutucu sıvı, yoğunlaştırı cıdan geçirilerek bu sıcaklığını terketmesi sağlanır. Diğer taraftan buharlaştırıcıdan geçirilerek kuru hale getirilmiş olan fırın havası fanlar vasıtasıyla yoğunlaştı rıcıdan geçirilerek kurutma için şartlandırılmış hava haline getirilir ve fırın içerisine verilir. Fırın içeri sine verilen şartlandırılmış havanın sıcaklığı ve bağıl nemi sıcaklık ve nem düzenleyicilerle otomatik olarak ayarlanır. Kurutmanın başlangıcında fırın havasını çalışma sıcaklığına getirmek için az güçlü elektriksel bir ısı tıcıdan yararlanılır. Soğutma ünitesi ancak bundan sonra kurutmanın devamı için gerekli ısıyı sağlayabilir.Geleneksel tekniklere kıyasla: kondenzasyonlu kurutma kendine has bazı avantaj ve dezavantajlara sahiptir. Bun lardan en önemlisi, sistemin nispeten alçak sıcaklık ve kurutma şartlarında çalışması nedeniyle ahşaptaki yapısal değişikliklerin azlığıdır. Bu nedenle, yapının önemli olduğu müzik aletlerinin yapımında kullanılacak ahşabın kurutulmasında bu yöntem en uygun teknik yöntemdir. Üçüncü bölümde, ağaç malzemenin mikrodalga ısıtma ile kurutulması araştırılmıştır. Radyo frekansı ve kızılötesi frekansı kurutma teknikleri ile birlikte mikrodalga ku rutma ahşabın yüksek frekanslarla kurutulması yöntemlerin den biridir. Rutubetli ağaç malzeme, mikrodalga bandında değişken elektrik alanının etkisi altında bırakıldığı zaman; yeniden yönlenme kutuplaşması, alansal kutuplaşma veya Maxwell-Wagner kutuplaşması/ ağacın d.c. iletkenliği ve iyonik iletim gibi bir takım mekanizmalar vasıtasıyla elektromagnetik enerji isi enerjisine çevrilir. Bu çevri min etkinliği ağaç malzemenin dielektrik sabitine ve kayıp faktörüne bağlıdır ve kompleks dielektrik sabiti ile belirlenir: e* = e'- j e;ff Burada, (6') ahşabın statik dielektrik sabiti, J-V-ı (e` ff) iletkenlik etkilerini de kapsayan ahşa bın efektif kayıp faktörüdür. Ahşabın kayıp faktörü; ah şabın rutubetine, lif yönüne, sıcaklığına, uygulanan frekansa, yoğunluğa bağlı olarak değişmekte ve bu özellik kurutma fırınının tasarımında da etkili olmaktadır. Uy gulanan elektrik alanının nüfuz gücü, kurutma için harca nan güç, sıcaklık artışı bu özelliğe bağlı bulunmaktadır. Mikrodalga kurutma boyunca ahşaptan su göçü üç farklı periyodda olmaktadır. Ahşabın rutubeti çok yüksek olduğu durumlarda ahşaptaki rutubet hareketi sıvı fazında olmak-VI tadır. Tedricen biraz daha alçak rutubet derecelerine inildikçe su hareketi buhar fazına geçecek ve buharlaşma lif doygunluğu rutubet derecesine kadar sabit oranda gidecektir. Sabit oranlı kuruma periyodu boyunca ahşabın sıcaklığının makul ölçülerde tutulması gerekir. Aksi tak dirde, hızlı buharlaşma nedeniyle iç çatlakları oluşabi lir. Ahşabın rutubet miktarı lif doygunluğu rutubet dere cesinin altına doğru azaldıkça, iç yüzeyden dış yüzeye doğru rutubet göçü de azalacağından buharlaşma oranı tedricen azalacaktır. Ancak bu noktada maksimum sıcak lığa çıkılabilir. Bu sınırlamalar göz önüne alındığında, mikrodalga kurutmanın da geleneksel yöntemlerde olduğu gibi, üç farklı periyodda gerçekleştirilmesi gerekliliği ortaya çıkar. Araştırmada, ağaç malzemenin kurutulmasında kullanılacak bir fırın tasarımı esas alınmış ve fırın konstrüksiyonunu esas alan temel hesaplamalara da yer verilmiştir: Kurutma için harcanan güç: P.= 0,556 x 10~10 f 6`... E2 V watt ort ' eff r.m.s. Mikrodalga nüfuz derinliği [£ejj / l] : D /o (e-)1/2 p 2 n e` ` eff Kurutma boyunca ahşaptaki sıcaklık artış oranı : 0,556 x 10`10 6`-- f E2 (T-T ) /t = - î £« ^- °C P Cuvıı Elektrik alan gücü P C (T-T ) / t E - ' rms 0,556 x 10`10 f e` err Başlangıç rutubeti belirli bir ahşabın fırın çıkışında alabileceği sonuç rutubetini hesaplamak için şu eşitlik kullanılır: Mf (de` / dM) + 6` err o,.. = sabit Mi ( d6gff / dM) + 6^ vııı SUMMARY Although the main objects of this study are dehumidifier and microwave drying techniques, the former studies are also included to catch the unity of the subjects. On account of this; a brief treatise is summarized relevant with conventional drying methods of wood in the first section. In the second section, the drying of wood by dehumidif ication is studied technically. Contrary to the conventional methods, the origin of this drying technique lies in the conditioning the moist air from the lumber during drying in the dehumidifier no relation with atmospheric air. For this purpose, highly moist air is drawn from the drying kiln and forced over the cold evaporator in the dehumidif ication unit. The air is cooled below its dew point and part of the moisture is condensed, and condensed water is drained out of the kiln. The sensible heat removed from the air and the latent heat of condensation are transferred to the refrigerant liquid to provide its evaporation. Heated refrigerant liquid is then cycled through the compressor and it absorbs some additional heat energy equivalent to the efficiency of compressor. Refrigerant liquid converted to the hot gas at high pressure in the evaporator and compressor is passed through condenser to leave its heat. On the other hand, kiln air become dry air by passing through evaporator is converted to the conditioned air by passing through condenser, and given to the drying kiln. Temperature and relative humidity of conditioned air given to the drying kiln are regulated automatically by means of thermostat and humidistat. A small electrical heater is used to bring the kiln charge up to operating temperature at the beginning of run, after which theix: dehumidifier supplies the necessary heat to continue the drying process. The dehumidification drying technique has its advantages and disadvantages in comparison to conventional kiln- drying systems. The most important among these, since system operates at relatively low temperatures, structural changes are less. On account of this, this method is the most convenient in comparison to other kiln-drying method. In the third section, the drying of wood by microwave heating has been studied. Microwave drying of wood are high frequency techniques together radio frequency and infra-red frequency. When the wood containing moisture is subjected to an alternating electric field, electromagnetic energy is converted to heat energy by means of mechanisms such as reorientation polarizations, Interfacial or Maxwell-Wagner polarizations, d.c. conductivity of wood, and ionic conduction. The effectiveness of this convertion depends on the dielectric constant and loss factor of wood and is depicted with complex dielectric constant: * e = e - i e` fc ¦ J fceff Where S' is static dielectric constant of wood, ;¦.-¦ j = //-H ', and ?`.-- is the effective loss factor of wood and also includes conductivity effects. The loss factor of wood depends on wood moisture, fiber direction, density of wood, applied frequency and temperature. These dependencies affect to the designing of drying aplicators too. Moreover, penetration depth of applied electric field, dissipated power for drying and temperature rising in the wood depend these properties.Water migration from wood during microwave drying takes place under three distinct periods. If the moisture content of wood is very high, the moisture transfer from the wood will occur at liquid phase. As the moisture content reduces to some low levels, water transfer will be in vapour phase, and until fiber sturation point, evaporation will occur at a constant rate. During the constant drying rate periyod, the temperature of the wood must be kept at appropriate values. Otherwise, internal cracks occur due to the excessive evaporation. As the moisture of wood reduces below the fiber saturation point, the rate of evaporation becomes progressively less with decreasing moisture, being limited by the reduction of water migration from the interior of the wood towards its surface. This level is the most appropriate point to reach maximum drying temperature. If this limitations are considered, similar to conventional methods, microwave drying of wood should be realized under three distinct periods. In this study, a microwave drying kiln which will be used in drying of wood had been considered and basic formulations has also been included relevant with kiln designing : Dissipated power for drying : P. = 0,556 x 10~10 f 6` eL. V watt ort ' eff rms Electric field penetration depth (for ?`ff/ 1 ) : D Vo (e-)1/2 p 2 it e»e£fXI Temperature rising rate during drying : 0,556 x 10`10 e` f L (T-T ) / t = - ^ £2§_ °C P C u Electric field strength : P C` (T - T )/ t /l/2 E =1 - - ) V/m rms I 1 _ ' 0,556 x 10` u f 6eff To calculate final moisture of wood which is known initial moisture, this equation is used : Mf (d eeff /dM ) + e» : = Constant. m. (d ?eff / dM + e; 144

I` ÖZET Oğuz AKSOY Yüksek Lisans Tezi Gazi üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü ANKARA ŞUBAT 1987 Bu tez, bir el kitabı oluşturacak nitelikte olmak üze re yönlendirilmiştir, öncelikle yapay ahşap üzerine dağı nık bulunan bilgilerin derlenmesiyle, tabii ve yapay ah şabın bir arada bulunacağı bir çalışma oluşturulmuştur. îlk etapta, tabii ve yapay ahşaptan ne anlaşıldığı araştırılmıştır. Tabii ahşap özellikleri ve üzerinde ya pılan deneyler gözden geçirilmiş, bunu yapay ahşap üzeri ne derlenen bilgiler izlemiştir. Yapay ahşap üzerine yapılabilecek deneyler, hem ko nunun dağılmaması, hemde yapay ahşabın bir fabrikasyon ürün olarak standartlara uygun üretildiği düşüncesiyle işlenmemiştir. Sonuçta, bir piyasa araştırmasıyla malzemeler irde lenerek, çıkarılan sonuç ve tavsiye niteliğindeki bilgi lerle tez çalışmamız noktalanmıştır. II ABSTRACT Oğuz AKSOY Master Thesis Institute of Naturel And Applied Science Gazi University ANKARA-FEBRUARY, 1987 This thesis has been prepared forto use as hand book. Especially, some imformation which aren't arranged ago are composed about artificial wood, and this resource are ac complish as naturel and artificial wood use. Firstly, what we understand from naturel and artifi cial wood has been sourced, Decularity of natural wood and sone tests have been examined, later some imformation about artificial wood has been given. Testing process have not been given, becouse of kee ping the subject as compact and artificial wood has product as been as prefabrication occording to the standards. Finally, the study contains examined the materials of the markets and th^.n this results and recommanded, im formation has been advised in this study. 114

Bu çalışmada geleneksel Türk konutlarının ahşap yapı ve konstrüksiyonlarf anlatılmaktadır. Geçmiş kültürlerin geleneksel Jürk konutlarına etkilerini saptamak için, ilkçağlardan toplumların barınma gereksinimlerinden doğan barınaklardan günümüze kadar geçirilen aşamalara değinil mektedir. Geleneksel Türk konutlarında zamanla görülen aşınma, yıkıl ma ve değişme sorunları ele alınmaktadır. Örnek olarak Ankara'da Erzurum Mahallesinde bulunan geleneksel konutların ahşap yapı konstrüksiyonları temelinden çatısına kadar detaylarıyla açıklan maktadır. Gelenek ve göreneklerin mimari oluşuma etkileride ğöz- önüne alınarak, bu bilgilerin ışığında geleneksel Türk konutla rında zamanla görülen değişim sorunlarına çözüm yöntemleri öne rilmektedir. Sonuç olarak Geleneksel Türk Konutlarının yapısını modern mimari ve teknikle bağdaştırarak ve onlara. değişik işlevler kazan dırarak bu yapı lardan yararlanabileceği ve onların korunabileceği sonucuna ulaşılmaktadır. x.- t. The wooden Structure c-ohstruçtions of tradional Turkısh houses are explained at this v/ork. The stages of shelters covering the necessity of communities are studied beginnig from the First Ages up today, in order to fix the irifluence of past cultures on tradional Turkısh hoü^es. The problems of depreciation, demölition and variatioh are taken in hand seen on tradional Turkısh houses by the time. As an example the wooden structure constructions of Tradional Turkısh houses at Erzurum Quarter 'in Ankara are explained from foundation to roof in a detailet-way. Under the light.of this knowledge, taking in to considenation the influence of tradition and fashion on architectüral event, the solution methods are suggested for the variation problems of Tradional Turkısh houses seen by the time. At the end it is come to coriclusion that the tradional Turkısh houses structures fitting of tihe modern ar^hi.tecture techniques and being gained various functions, will be profited : and protected. '.'-* 224