Search

ÖZET Bu çalışmada 3-.7-.9-ve 13- monohidroksi tetra dekanoik asidler ve bu asitlerin metil esterleri, uygun monoketo tetradekanoik asid metil esterlerinin NaBH. ile indirgenmesi sonucu elde edilerek saf laştırılmış. fiziksel ve kimyasal özellikleri saptanmıştır. 7- ve 9- monohidroksi tetradekanoik asid, 3-.7-.9- ve 13- monohidroksi tetradekanoik asid metil esterleri ile 7- monoketo tetradekanoik asid metil esteri ilk defa bu çalışmada sentez edilmiştir. Monoketo asid metil esterlerinin, hidroksi asid metil esterlerine NaBH. ile indirgenmesi % 100 ' e yakın bir verimle gerçekleştirilmiştir. Sentezleri yapılan monohidroksi tetradekanoik asid ve metil esterlerinin yapılarının aydınlatılması ve saf lık kontrolleri gaz kromatograf isi. ince tabaka kroma- tografisi. İR spektrumu. NMR spektrumu. kütle spektrog- rafisi ve mikro analiz yardımı ile yapılmıştır. Çalışmada sentez edilen hidroksi tetradekanoik asidlerden 4 ayrı trigliserid yine ilk defa sentez edilmiş ve bu trigliseridlerin özellikleri saptanmıştır. Yapılacak in vivo deneylerde kullanılmak üzere ayrıca trimiristin de sentez edilmiştir. Bu yağların in vivo olarak lipaz ile parçalanma ları incelenmiştir. Bu maksatla ağırlıkları, yaşları ve cinsleri aynı olan BALB/C înbred ırkı fareler deney hayvanı olarak seçilip ayrı ayrı yerlerde korunarak onlara özel bir diyet uygulanmıştır. Hazırlanan trigliseridler farelerin besin maddelerine belirli mik tarlarda karıştırılarak verilmiştir. Belirli süre sonun-da deney hayvanlarının dışkılarında serbest yağ asidi ve yağ tayini yapılarak, yağ asidi zincirinde hidroksi grubunun yerine göre parçalanmada bir değişkenlik olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca aynı trigliseridlerin lipaz ile verdiği reaksiyonlar in vitro olarakta incelenmiş ve araların daki ilişki saptanmıştır. Çalışmanın in vivo olarak yapılan ikinci bölümünde deney sonucu, hayvanlar hemen açılarak ince bağırsak, kör bağırsak, safra kesesi ve mideleri makroskopik ola rak incelenmiş ve bunların çok belirgin şekilde büyüdüğü ve üst yüzeylerinin yağlandığı saptanmıştır. Ayrıca karaciğer hücrelerinin ışık mikroskopu altında, yağsız beslenmeye tabi tutulan hayvanların karaciğer hücreleri ile karşılaştırılması yapılmış, deney hayvanlarında bu hücrelerde büyük değişkenlikler saptanmıştır. SUMMARY In this study, 3-,7-,9-and 13-monohydroxy tetradecanoic acids and their methyl esters obtained by reduction of their corres ponding monoketo tetradecanoic acid methyl esters with NaBH. were synthesized, purified and their physical and chemical properties were determined, 7- and 9-monohydroxy tetradecanoic acids, 3-»7-,9- and 13-mono-. hydroxy tetradecanoic acid methyl esters and 7 -monoketo tetradecanoic^' methyl ester were synthesized for the first time in this work. The reduction of monoketo acid methyl esters to hydroxy acid methyl esters by NaBH. was achieved with a yield almost of 100$. The structural elucidation and impurity tests of monohydroxy tetradecanoic acids and their methyl esters which were synthesized were performed by gas chromatography, TLC, IR, NMR, Mass spectros copy and micro analysis. In this work, the synthesis of 4 different triglycerides from hydroxy tetradecanoic acids was reported for the first time and their properties were determined. On the other hand, to carry out in vivo tests trimyristin glyceride was also synthesized. In vivo tests on hydrolysis of these fats by lipase were deter mined on BALB/C inbred mice of the same weight, age and sex. They were fed with a special diet of triglycerides added to animal feed and caged separately. Free fatty acids and fats determinations were carried out on the feces and the effect of hydroxy group position was investigated on the decomposition of fats. The reaction of the mentioned triglycerides with lipase and their relationship were determined by in vitro tests. In vivo studies were carried out by an abdominal puncture of mice and examinations on small intestine, appendix, gall bladder and stomach were done by macroscopic analysis. As a result it was- 2 - pbserved that hypertrophy was existed and on the surface of the organs were covered with a fat layer. On the other hand with the aid of light microscope significant difference was observed by comparing the liver cells of the mice fed with non fat nutrition with those of fat rich. 100

Tripsin, proteinlerin yıkımında rol oynayan serin proteaz sınıfından bir enzimdir. Tripsinin aşırı aktivitesi; akut pankreatit, inflamasyon ve tümör gibi çeşitli rahatsızlıkların bir göstergesidir ve dengeli aktivitesi, farklı fizyolojik fonksiyonlar için gereklidir. Bunun için doğal kaynaklardan yeni tripsin inhibitörleri geliştirmeye ihtiyaç vardır.Çalışmamızda son yıllarda sağlık ve sanayi alanında önemli bir yer edinen tripsin enzim aktivitesi üzerine çeşitli bitkilerden hazırlanan sulu ekstrelerin ve bazı kimyasal maddelerin inhibitör etkileri araştırıldı. Elde edilen sonuçlarda kullandığımız sulu bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin tripsin üzerindeki % inhibisyon değerlerinin konsantrasyon artışı ile arttığı saptandı. Bitki ekstreleri içinde en etkili tripsin inhibitörü olarak nar, kimyasal maddeler içinde ise en etkili olarak tannik asid bulundu.Yüksek tripsin inhibitör aktivitesi gösteren bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin, tripsin inhibitörü olarak sağlık alanında ilaç tedavisine ek olarak kullanımının uygun olacağı sonucuna varıldı. Trypsin, an enzyme from serine protease class, is known to be involved in the destruction of proteins. Excessive activity of trypsin could strongly implicate in various diseases such as acute pancreatitis, inflammation and tumour and balanced activity of trypsin is necessary for different physiological functions. So that it is needed to develop new trypsin inhibitors from natural sources.In our study, the inhibitory effects of aqueous extracts prepared from different plants and some chemical compounds were investigated on tyrpsin enzyme activity which is known to have an important value in health and industrial area in recent years. The results showed that inhibition % values of plant extracts and chemical compounds on trypsin were increased with increasing concentration. Pomegranate was found as the most effective trypsin inhibitor among the plant extracts while among the chemical compounds tannic acid was found as the most effective trypsin inhibitor. It can be suggested that several plant extracts and chemical compounds which shows high trypsin inhibitory activity may be appropriate to be used as trypsin inhibitors and will provide an additional support to drug treatment in the field of health. 61

Vücut, oksidatif strese karşı savaşmak için ya doğal olarak üretilen (endojen ) antioksidanlarile ya da besinler (eksojen ) aracılığıyla alınan çeşitli mekanizmalara sahiptir. Antioksidanlarınrolü, aşırı serbest radikalleri nötralize etmek, hücreleri toksik etkilerinden korumak vehastalıkları önlemeye katkıda bulunmaktır.Bu çalışmada bazı azotlu bileşiklerin antioksidan aktiviteleri DPPH radikal giderme aktivitesi,DMPD radikal giderme aktivitesi, ABTS radikal giderme aktivitesi, indirgeme gücü, bakır (II)iyonu indirgeyici antioksidan kapasitesi (CUPRAC), süperoksit anyon radikal gidermeaktivitesi, hidroksi radikal giderme aktivitesi ve ferri iyonu redükleyici antioksidan parametresi(FRAP) metodları kullanılarak incelendi. Sonuçlar sentetik (bütillenmiş hidroksianisol,bütillenmiş hidroksitoluen, Troloks) ve doğal standart antioksidanlarla (askorbik asit ve α-tokoferol) karşılaştırıldı. Çalışmada, antioksidan aktivitelerin genel olarak bileşiklerinkonsantrasyonuna bağlı olarak arttığı saptandı. The body has various mechanisms to counteract oxidative stress by producing antioxidants,either by naturally occuring (endogenous) antioxidants, or externally supplied through foods(exogenous). The roles of antioxidants are to neutralize the excess of free radicals, to protectthe cells against their toxic effects and to contribute to disease prevention.In this study, the antioxidant activity of some of nitrogen compounds was investigated bydifferent antioxidant tests including hydroxyl radical scavenging, DPPH radical scavenging,DMPD radical scavenging, ABTS radical scevenging, reducing power, cupric ion reducingantioxidant capacity (CUPRAC), superoxide anion radical scavenging activity, hydroxy radicalscevenging and ferric ion reducing antioxidant parameter (FRAP) methods. Results werecompared with synthetic antioxidants such as butylated hydroxyanisole, butylatedhydoxytoluen, Trolox and with natural antioxidants such as ascorbic acid and α- tocopherol.The study showed that antioxidant activities generally increased depending on the concentrationof the compounds. 92

Proteinlerin amino gruplarının, glukoz ve diğer indirgeyici şekerlerle enzimatik olmayan, kendiliğinden gerçekleşen tepkimesi glikasyon olarak adlandırılır. Glukoz ve diğer indirgeyici şekerlere ek olarak, gıdalarla alınan, lipidlerin peroksidasyonu ve birçok diğer mekanizmanın ürünü olarak oluşan reaktif karboniller de protein glikasyonuna neden olurlar. Glikasyon sonucunda ileri glikasyon son ürünleri oluşur. Diyabet gibi durumlarda, artmış glukoz konsantrasyonunun bir sonucu olarak ileri glikasyon son ürünleri proteinler üzerinde birikir, hücrenin yapısını ve fonksiyonunu değiştirirler. Böylece ileri glikasyon son ürünleri diyabetin mikrovasküler ve makrovasküler komplikasyonlarının gelişimine katkı sağlarlar. Bu çalışmada bazı bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin glikasyonu inhibe ettiği saptanmıştır. En etkili inhibitör sakız ağacı ekstresi olarak bulunmuştur. Bu nedenle bu bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin diyabet komplikasyonlarının tedavisinde ve ilaç endüstrisinde kullanılabileceği sonucuna varılabilir. Spontaneous non-enzymatic reaction of protein amino groups with glucose and other reducing sugars is called glycation. In addition to glucose and other reducing sugars, reactive carbonyls wich are taken up with food, such as peroxidation of lipids and products of many other mecanisms, also cause protein glycation. As a result of the glycation, advanced glycation and products occur. In situations such as diabetes as a consequence of increased glucose consentration, advanced glycation end products accumulate on proteins, alter the cell structure and function. Therefore, advanced glycation end products contribute to the development of microvascular and macrovascular complications of diabetes. In this study, it was determined that some plant extracts and chemical substances inhibited glycation. Pistacia atlantica Desf. Extract was found as the most effective extract. For this reason it is possible that these plant extracts and chemical substances can be used in the treatment of complications of diabetes and in the pharmaceutical industry. 79

Bu çalışmada demir içeren ve bir hem proteini olan, vücudun savunma sistemlerinde ve inflamatuar doku hasarında kritik roller oynayan miyeloperoksidaz (MPO) enziminin inhibisyonu hedeflenmiştir. Çalışmamızda 6 farklı bitkinin sulu ekstreleri ile 16 farklı vitamin ve amino asidlerin MPO enzim aktivitesi üzerine inhibitör etkileri spektrofotometrik olarak tayin edilmiştir. Çalışılan sulu bitki ekstreleri içinde en yüksek inhibisyonu IC50 = 0.92 ± 0.07 mM değerine sahip olan kara lahana ekstresi göstermiştir. Çalışılan kimyasal maddelerin içinde ise en yüksek MPO enzimi inhibisyon etkisini vitaminlerde IC50 = 0.01 ± 0.003 mM değeri ile askorbik asit, amino asitlerde ise IC50 =1.09 ± 0.73 mM değeri ile L-sistein göstermiştir.Elde edilen verilerden incelenen tüm bitki ekstreleri, vitamin ve amino asidlerin MPO enzimini belirli oranlarda inhibe ettiği saptanmıştır. This study aimed to inhibit myeloperoxidase (MPO) enzyme, which is an iron-containing heme protein that plays a critical role in the body's defense system and inflammatory tissue damage. In our study, inhibitory effects of 6 different water extracts of plants, 16 different vitamins and amino acids were determined on MPO enzyme activity spectrophotometrically. Among the aqueous plant extracts, black cabbage extract having IC50 = 0.92 ± 0.07 mM showed the highest inhibition. Between the chemical substances studied, the highest MPO enzyme inhibition was shown by ascorbic acid with IC50 = 0.01 ± 0.003 mM and between amino acids by sistein with IC50 =1.09 ± 0.73 mM. According to the results, it was determined that all examined plant extracts, vitamins and amino acids inhibited the MPO enzyme at certain ratios. 82

Valproik asit (2-propil valerik asit), çocuklarda ve yetişkinlerde rastlanan migren, bipolar rahatsızlıklar ve epileptik hastalıkların tedavilerinde tercih edilen bir ilaçtır. Yararlı etkilerinin yanı sıra uzun süreli kullanımı sonucunda birçok doku ve organda hasar meydana getirdiği literatürde belirtilmektedir. Valproik asidin serbest radikal üretimini arttırması da doku ve organlarda meydana gelen hasarların sebeplerinden biri olarak gösterilmektedir. Edaravon (3-metil-1-fenil-2-pirazolin-5-on), serbest radikal yakalayıcı özelliği sayesinde, birçok oksidatif stres parametreleri üzerinde koruyucu etki gösterebilen güçlü bir antioksidandır. Bu çalışmanın amacı, valproik asit ile oluşturulan lens hasarı üzerinde edaravonun koruyucu etkilerini araştırmaktır. Çalışmada, Sprague-Dawley erkek sıçanlar kullanıldı. Rastgele seçilen sıçanlar dört gruba ayrıldı. I. grup sıçanlar kontrol grubu sıçanlar olarak belirlendi. II. grup sıçanlara günde bir kez 0.5 g/kg valproik asidin intraperitoneal olarak, 7 gün süre ile verilmesiyle lens hasarı oluşturuldu. III. grup sıçanlara günde bir kez 30 mg/kg edaravon intraperitoneal olarak 7 gün süre ile verildi. IV. grup sıçanlara günde bir kez, intraperitoneal olarak, 0.5 g/kg valproik asit verilmesinden 2 saat sonra 30 mg/kg edaravon intraperitoneal olarak 7 gün süre ile verildi. Son valproik asit ve edaravon verilmesinden 16 saat sonra, aç bırakılan sıçanlar anestezi altında kesildi. Valproik asit verilmesiyle lens glutatyon değerinde ve süperoksid dismutaz, glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz, glutatyon-S-transferaz aktivitelerinde azalma, lipid peroksidasyonu ve protein karbonil seviyeleri ile aldoz redüktaz ve sorbitol dehidrojenaz aktivitelerinde artma meydana geldi. Edaravon verilmesi bu etkileri tersine çevirdi. Elde edilen sonuçlardan, valproik asit verilmesi ile oluşan lens doku hasarına karşı edaravonun koruyucu etkileri olduğu ileri sürülebilir. Valproic acid (2-propyl valeric acid) is a drug which is preferred in the treatments of migraine, bipolar disorders and epileptic diseases that are seen in children and adults. Besides its beneficial effects, it is reported that valproic acid damages many tissues and organs at the end of the long-term theraphy. The enhancement in the free radical production relaved toVPA administration is indicated as one of the reasons for tissue and organ damage. Edaravone (3-methyl-1-phenyl-2-pyrazylone-5-one) is a powerful antioxidant which can show its protective effect on many oxidative stress conditions via its free radical scavenging property. The aim of the study was to investigate the protective effects of edaravone against valproic acid-induced lens injury in rats. Male Sprague Dawley rats were used in the study. The rats were randomly distributed into 4 groups. Group I; control rats. Group II; rats receiving intraperitoneally 0.5 g/kg valproic acid, daily for 7 days. Group III; rats receiving 30 mg/kg edaravone for 7 days, intraperitoneally, daily. Group IV; rats receiving 0.5 g/kg valproic acid, 2 h prior to the administration of 30 mg/kg edaravone for 7 days, intraperitoneally, daily. At the16th after valproic acid and edaravone administration, all the animals were sacrificed under anesthesia. The administration of valproic acid caused a decrease in the levels of glutathione levels, superoxide dismutase, glutathione peroxidase, glutathione reductase, glutathione-S-transferase activities and an increase in the levels of lipid peroxidation and protein carbonyl content, aldose reductase and sorbitol dehydrogenase activities. Administration of edaravone reversed these effects. According to the results, the protective effect of edaravone may be put forward against valporic acid induced lens injury. 75

Epilepsi, merkezi sinir sisteminin, kısmen veya tamamen kontrol edilemeyen aşırı aktivitesi ile karakterize olan ciddi nörolojik bir hastalıktır. Epilepsinin, türlerine bağlı olarak, kalp ritmini, kalp atışlarını, kan basıncını, solunum hızını ve formunu, vazomotor aktivitesini, gastrointestinal motilitesini ve sfinkter tonusunu değiştirerek etkili olduğu görülmüştür. Birçok sayıda, deneysel epilepsi ve nöbet modeli geliştirilmiştir. Bu deneysel modeller hayvanlarda elektrik uyarımı, kimyasal konvülsanlar, genetik modeller, yapısal lezyonlar, fiziksel uyaranlar (soğuk, basınç, hipertermi, elektrik) ile oluşturulmaktadır. Epileptojenez; spontan nöbetlerin oluşmasına neden olan moleküler ve hücresel değişikliklerinin kaskadının tetiklenmesi ile sonuçlanan beyin hasarı sürecini ifade etmektedir. İyi karakterize edilmiş hayvan modelleri epileptojenesizin altında yatan temel mekanizmaların anlaşılmasına olanak sağlayabilmektedir. Üstelik bu modeller epilepsi tedavisinde yeni tedavi edici yaklaşımların belirlenmesinde de yararlı olabilmektedir.U vitamininin (S-metil metiyonin sülfonyum klorür), antiülser, antidepresan ve antioksidan özelliklere sahip olduğu belirtilmiştir. Çalışmada, pentilentetrazol (PTZ) ile oluşturulmuş epilepsiye U vitamininin olası koruyucu etkileri araştırılacaktır. Epilepsy is one of the most serious neurological disease and characterized as an uncontrolled excessive activity of the central nervous system totally or partly. Depending one of the type of epilepsy, it has been seen to change cardiac rhythm, heart beating, blood pressure, respiration rate and form, vasomotor activity, gastrointestinal motility and sphincter tonus. A large number of experimental models of seizure and epilepsy have been developed. These experimental models are elicited by chemical convulsants, electrical stimulation, genetic models, structural lesions, physical stimuli (cold, pressure, hyperthermia, electrical) in animals. Epileptogenesis refers to a process in which a brain-damaging insult triggers a cascade of molecular and cellular changes that eventually leads to the occurrence of spontaneous seizures. Well-characterized animal models may allow the understanding of the basic mechanisms underlying epileptogenesis. Moreover, these models might also prove useful in identifying novel therapeutic approaches to treatment of epilepsy.Vitamin U (S-Methyl methionine sulfonium chloride) has been reported to have antiulcer, antidepresan and antioxidant activity.The present study will investigate the possible neuroprotective effects of Vitamin U on pentylenetetrazol (PTZ)-induced seizures in rats. 91

Günümüz dünyasında, hastalık oranları çevresel faktörlerden, yaşam tarzlarından ve teknolojiden dolayı günden güne artmaktadır. Çoğu hastalık için pek çok ilaç olmasına rağmen, insanların bitkisel ürünlere olan ilgi ve talebi artış içindedir. Bu yüzden, hastalıkların tedavisinde kullanılabilir bitkilerin, bilimsel olarak araştırılması gerekmektedir. Nöraminidaz, glikoproteinlerin, glikolipidlerin ve polisakkaritlerin terminal N-asetil nöraminik asit kalıntılarını katalizleyen, glikozil hidrolazlar sınıfına ait bir enzimdir. Nöraminidaz enzimi memelilerde, mikroorganizmalarda ve virüslerde bulunabilmektedir ve patojenlik üzerinde etkileri bulunmaktadır. Bu enzim influenza A ve B virüslerinde viral replikasyon için gerekli olan yüzey glikoproteinidir. Bu çalışmada bazı bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin nöraminidaz aktivitesi üzerine inhibisyon etkileri incelenmiştir. Deneylerimiz sonucunda bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin doza bağımlı olarak nöraminidaz aktivitesini inhibe ettiği saptanmıştır. Bu bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin nöraminidaz inhibisyon aktiviteleri nedeniyle ilaç tedavisinde ve eczacılık endüstrisinde kullanılabileceği sonucuna varılabilir. In today's world, disease rates are increasing because of enviromental factors, lifestyles and technology, day after day. Although there are many drugs for many diseases, people's interest and demand for herbal products are increasing. So, plants which can be used in the treatment of diseases, have to be researched scientifically. Neuraminidase belong to class of glycosyl hydrolases that release terminal sialic acid from glycoproteins, glycolipids and polysaccharides. Neuraminidases could be found in animals, microorganisms and viruses and they have an impact on pathogenicity. This enzyme which is required for viral replication is a surface glycoprotein in influenza type A and B. In this study, we have examined the inhibitory effects on neuraminidase activity of some plant extracts and some chemical compounds. As a result of our experiments, the neuraminidase inhibitory activities of plant extracts and chemical compounds were found to increase in a dose dependent manner. We can conclude that these plant extracts and chemical drugs can be used in pharmacy industries and drugs treatment due to their neuraminidase inhibitory activities. 77

Bitkiler tarih boyunca; yiyecek, giyecek, baharat, parfüm ve ilaç olarak kullanılmıştır. Son yıllarda büyük ilgi gören bitkilerle tedavi yöntemi, yurdumuzda da yaygın bir şekilde kullanılmaya ve incelenmeye başlanmıştır. Bitkilerin bilinçli ve dikkatli kullanılması çok önemlidir. Bu bitkilerin sağlıklı ve verimli şekilde kullanılması için etkilerinin ve etki etme yollarının araştırılması gereklidir.Ülkemizde, enzimler tıpta, sanayide ve diğer birçok alanda kullanılmaktadır. Çalışmamızda son yıllarda sağlık ve kozmetik alanında önemli bir yer edinen hiyaluronidaz enzim aktivitesi üzerine çeşitli bitkilerden hazırlanan sulu ekstrelerin ve bazı kimyasal maddelerin inhibitör etkileri araştırıldı. Çalışmamızda kullandığımız sulu bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin tümünde hiyaluronidaz enzim etkisi saptandı. Elde edilen sonuçlardan bitki ve kimyasal maddelerin hiyaluronidaz üzerindeki % inhibisyon değerlerinin konsantrasyon artışı ile arttığı saptandı.Yüksek oranda hiyauronidaz inhibitör etkisi gösteren bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin, hiyaluronidaz inhibitörü olarak sağlık alanında ilaç tedavisine ilave olarak kullanımının uygun olabileceği sonucuna varıldı. Throughout history, plants have been used as food, clothes, spice, perfume and medicine. In recent years, treatment methods with plants, which are very popular, have began to be used and researched widely in our country. Their effects and ways of effecting have to be researched scientifically in order to use efficiently these plants for a healthy life.Enzymes are used in medicine, industry and in many areas in our country. In this study, the inhibitory effects of chemical compounds and cosmetic prepared from different plants were investigated on the activity of hyaluronidase which has an important value in health area. It was determined that all the plant extracts and chemical substances used in our study showed hyaluronidase inhibitory effect. The results showed that inhibition % values of plant extracts and chemical compounds on hyaluronidase were increased with increasing concentration.It can be suggested that several plant spices and chemical compounds which are potential sources of hyaluronidase inhibitors may be appropriate to be used as an additional support to drug treatments in the field of health. 92

Son yıllarda fitokimyasallar adı altında kimyasalların yerine geçebilecek bitki kökenli etken maddelerin alternatif tıpta önemli bir yer edinmesi üzerine, bu çalışmada çeşitli bitkilerden hazırlanan etanollü ekstrelerin ve bazı kimyasal maddelerin, histon deasetilaz enzimi üzerine inhibitör etkileri ve antioksidan aktiviteleri incelendi. Çalışmamızda kullanılan bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin tümünde histon deasetilaz inhibitör etkisi ve iki kimyasal hariç hepsinde antioksidan aktivite saptandı. Elde edilen sonuçlardan bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin antioksidan aktiviteleri ve histon deasetilaz enzimi üzerindeki % inhibisyon değerlerinin konsantrasyon artışı ile arttığı belirlendi. Yüksek oranda antioksidan aktivite ve histon deasetilaz inhibitör aktivitesi gösteren bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin, histon deasetilaz inhibitörü olarak sağlık alanında toksik özelliğe sahip kimyasalların yerine geçebileceği ya da ilaç tedavisine ilave olarak kullanımının uygun olabileceği sonucuna varıldı. In recent years in view that plant-derived active substances under the name of phytochemicals have gained an important value in alternative medicine. In this study histone deacetylase inhibitory activity of ethyl alcohol extracts prepared from different plant and some chemical compounds as well as their antioxidant activity were investigated. It was determined that all the plant extracts and chemical substances used in our study showed histone deacetylase inhibitory effect and that all of them except two chemical substances have antioxidant activity. The results showed that antioxidant activity and inhibition % values of plant extracts and chemical compounds on histone deacetylase were increased in concentration dependent. It can be suggested that several plant extracts and chemical compounds which are potential sources of histone deacetylase inhibitors may be appropriate to be used as an additional support to drug treatment or instead of toxic chemicals in the field of health. 109

Bu çalışmada son yıllarda sağlık ve kozmetik sektöründe önemli bir yer edinen kollajenaz enzim aktivitesi üzerine, çeşitli bitkilerden hazırlanan etanollü ekstrelerin ve bazı kimyasal maddelerin, kollajenaz inhibitör etkileri incelendi. Çalışmamızda kullandığımız bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin tümünde kollajenaz inhibitör etkisi saptandı. Elde edilen sonuçlardan bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin kollajenaz enzimi üzerindeki % inhibisyon değerlerinin konsantrasyon artışı ile arttığı belirlendi. Yüksek oranda kollajenaz inhibitör aktivitesi gösteren bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin kollajenaz inhibitörü olarak sağlık alanında ilaç tedavisine ilave olarak kullanımının uygun olabileceği sonucuna varıldı.Anahtar kelimeler: Enzim, kollajenaz, inhibisyon. In this study, the inhibitory effects of chemical compounds and ethyl alcohol extracts prepared from different plants were investigated on the activity of collagenase which has an important value in health and cosmetic area. It was determined that all the plant extracts and chemical substances used in our study showed collagenase inhibitory effect. The results showed that inhibition % values of plant extracts and chemical compounds on the collagenase were increased with increasing concentration. It can be suggested that several plant extracts and chemical compounds which are potential sources of collagenase inhibitors may be appropriate to be used as an additional support to drug treatment in the field of health.Keywords: Enzyme, collagenase, inhibition. 107

Çiriş (Eremurus spectabilisBieb.) Türkiye?de Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde yetişen ve bu bölgelerde sebze olarak tüketilen bir bitkidir. Çalışmamızda çirişin ve bazı kükürtlü bileşiklerin antioksidan aktiviteleri araştırıldı.Bu çalışmada, çirişten hazırlanan sulu,etil alkollü ve etil asetatlı ekstrelerin ve kükürtlü bileşiklerin (glutatyon, sistein, N-asetil sistein, homosistein, 1,4-ditiyoeritritol, sisteamin, metil metiyonin sülfonyum klorür, diallil sülfit ve ?-lipoik asit) antioksidan aktiviteleri indirgeme gücü, bakır(II) iyonu indirgeyici antioksidan kapasite (CUPRAC), hidroksi radikal giderme aktivitesi, ABTS radikal giderme aktivitesi, DPPH radikal giderme aktivitesi, DMPD radikal giderme aktivitesi, süperoksit anyon radikal giderme aktivitesi, ferri iyonu redükleyici antioksidan parametre (FRAP) ve metal kelatlama aktivitesi yöntemleri kullanılarak incelendi. Sonuçlar sentetik (butillenmiş hidroksianisol, Troloks) ve doğal standart antioksidanlarla (askorbik asit, epikateşin, gallik asit ve ?-tokoferol) karşılaştırıldı. Ekstrelerin total fenolik ve flavonoit madde miktarları da tayin edildi. Antioksidan aktivitenin, ekstrelerin ve kükürtlü bileşiklerin konsantrasyonuyla doğru orantılı olarak arttığı gözlendi. Ekstrelerde genel olarak en yüksek antioksidan aktivitenin etil asetatlı ekstrede olduğu görüldü.En düşük aktivitenin ise sulu ekstrede olduğu bulundu. Diallil sülfitin,çalışılan kükürtlü bileşikler arasında genellikle en yüksek antioksidan aktivite gösterdiği tespit edildi. Buna karşılık, metil metiyonin sülfonyum klorürün de en düşük antioksidan aktiviteye sahip olduğu bulundu.Çirişin ve incelenen kükürtlübileşiklerin antioksidan aktivite gösterdiği ve bunların antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varıldı. Eremurus spectabilisBieb. is grown in Mediterranean, East and Southeast regions of Turkey, and this plant is commonly used as a vegetable in these regions. In this study, antioxidant activities of Eremurus spectabilisBieb. and sulfurous compounds were investigated.In this study, the antioxidant activity of water, ethyl alcohol and ethyl acetate extracts of Eremurus spectabilisBieb. and sulfurous compounds (glutathione, cysteine, N-acetyl cysteine, homocysteine, 1,4-dithioerythritol, cysteamine, methyl methionine sulfonium chloride, diallyl sulfide, and ?-lipoic acid) wereinvestigated by different antioxidant tests including reducing power, cupric ion reducing antioxidant capacity (CUPRAC), hydroxyl radical scavenging, ABTS radical scavenging, DPPH radical scavenging, DMPD radical scavenging, superoxide anion radical scavenging activity, ferric ion reducing antioxidant parameter (FRAP) and metal chelating activities. Results were compared with synthetic antioxidants such as butylated hydroxyanisole and Trolox, with natural antioxidants such as ascorbic acid, epicatechin, gallic acid and ?-tocopherol. Total phenolic and flavonoid contents of all extracts were determined. It is found out that antioxidant activities of all extracts and sulfurous compounds increase in proportion to the concentration. In general, the highest antioxidant activity was found in ethyl acetate extract while the aqueous extracts were found to be the lowest antioxidant activity. Diallyl sulfide which studied sulfur compounds, was found to be generally the highest antioxidant activity. On the other hand, methyl methionine sulfonium chloride was also found with the lowest antioxidant activity.It was determined that all extracts of Eremurus spectabilisBieb. and the sulfurous compounds investigatedshow antioxidant activity and thatcould be considered as asource antioxidants. 161

Amiodaron, 2-butil-3-(3',5'-diiyodo-4'--dietil amino etoksi benzoil)-benzofuran, günümüzde kalp ritm bozuklukları ve taşikardi gibi rahatsızlıkların önlenmesinde kullanılan bir antiaritmik ilaçtır. Bu ilaç, başta karaciğer olmak üzere, pek çok doku ve organda birikerek toksisite oluşturmaktadır. U vitamini, S-metilmetiyonin sülfonyum klorür, lipid düşürücü özelliği başta olmak üzere, antiülser, antidepresan ve antioksidan gibi özelliklere de sahiptir. Bu çalışmada, amiodaron ile oluşturulan karaciğer hasarına U vitamininin etkisi incelendi. Çalışmamızda, 3.5-4 aylık Sprague-Dawley türü erkek sıçanlar dört gruba ayrıldı. Grup I: (kontrol grubu) 7 gün boyunca mısır yağı verilen sıçanlar; Grup II: 7 gün boyunca U vitamini (50 mg/kg) verilen sıçanlar; Grup III: 7 gün boyunca 100 mg/kg dozunda amiodaron verilen sıçanlar; Grup IV: 7 gün boyunca amiodaron verilmesinden 1 saat önce U vitamini (50 mg/kg) verilen sıçanlar. Sıçanlara amiodaron ve U vitamini gavaj yöntemi ile verildi. 8. günde bir gece aç bırakılan sıçanların, anestezi altında, kan ve karaciğer doku örnekleri alındı. Elde edilen serum örneklerinde, aspartat aminotransferaz, alanin aminotransferaz ve alkali fosfataz enzim aktiviteleri ile kolesterol, total lipid ve total bilirubin miktar tayinleri yapıldı. Karaciğer doku örneklerinde glutatyon ve lipid peroksidasyonu miktarları ile laktat dehidrojenaz, gama glutamil transferaz, miyeloperoksidaz, paraoksonaz, adenozin dezaminaz, ksantin oksidaz, arginaz, sodyum-potasyum ATPaz, prolidaz, DT-diaforaz ve tromboplastik aktivite tayinleri ile, protein karbonil, fukoz, heksoz ve heksozamin miktarları tayin edildi. Çalışmamızdan elde edilen sonuçlara göre, amiodaron grubuna ait serum aspartat aminotransferaz, alanin aminotransferaz ve alkali fosfataz aktiviteleri ile kolesterol, total lipid ve total bilirubin miktarlarında, kontrol grubu ile karşılaştırıldığında artış meydana geldiği gözlendi. Amiodaron grubuna ait karaciğer doku parametrelerinden lipid peroksidasyonu miktarları ile laktat dehidrojenaz, gama glutamil transferaz, miyeloperoksidaz, adenozin dezaminaz, ksantin oksidaz, arginaz, prolidaz ve DT-diaforaz, tromboplastik aktiviteleri, protein karbonil, fukoz, heksoz ve heksozamin miktarlarında kontrol grubuna göre artış olduğu, glutatyon miktarları ile paraoksonaz ve sodyum potasyum ATPaz aktivitelerinde ise azalma meydana geldiği saptandı. Amiodaron grubuna U vitamini verilmesi ile bu etkiler tersine çevrildi. Bu sonuçlara göre, amiodaron ile oluşturulan hepatotoksisitede, U vitamininin karaciğer hasarı üzerinde koruyucu bir ajan olarak etkisini gösterdiği söylenebilir.Anahtar kelimeler: Amiodaron, Karaciğer, Toksisite, U Vitamini, Oksidatif Stres. Amiodarone, 2-butyl-3-(3',5'-diiodo-4'--diethyl amino etoxy benzoyl)-benzofuran, is an antiarrhtymic drug that is used for prevention of the diseases like heart rhythm disorders and tachycardia nowadays. This drug shows toxic effect by accumulation specially in liver and many tissues and organs. Vitamin U, S-methylmethionine sulfonium chloride, has mainly lipid lowering, and besides antiulcer, antidepressant and antioxidant effects. The aim of this study was the investigaton of the protective effect of Vitamin U on liver injury induced by amiodarone. In this study, 3,5-4 months old Sprague-Dawley male rats were randomly divided into four groups. Group I; control animals receiving corn oil for 7 days. Group II; animals receiving Vit U (50 mg/kg) for 7 days. Group III; animals receiving amiodarone (100 mg/kg) for 7 days. Group IV; animals receiving Vit U (50 mg/kg) for 7 days 1 h prior to the administration of amiodarone. Amiodarone and vitamin U were administered by gavage to rats. On the 8th day, all the animals which were fastened night over were sacrificed, blood and liver samples were taken under anesthesia. In serum samples, aspartate aminotransferase, alanine aminotransferase and alkaline phosphatase enzyme activities and cholesterol, total lipid and total bilirubin levels were determined. In liver samples, glutathione and lipid peroxidation levels and lactate dehydrogenase, gamma glutamyl transferase, myeloperoxidase, paraoxonase, adenosine desaminase, xanthine oxidase, arginase, sodium potassium ATPase, prolidase and DT-diaphorase and thromboplastic activities, protein carbonyl content and tissue factor, fucose, hexose and hexosamine levels were measured. It was determined that serum aspartate aminotransferase, alanine aminotransferase and alkaline phosphatase activities and cholesterol, total lipid and bilirubin levels of amiodarone group made an increase when compared with control group. In liver tissue samples of amiodarone group, it was found that lipid peroxidation levels and lactate dehydrogenase, gamma glutamyl transferase, myeloperoxidase, adenosine desaminase, xanthine oxidase, arginase, prolidase, DT-diaforase and thromboplastic activities, protein carbonyl content, fucose, hexose and hexosamine levels were increased compared to control group, glutathione levels and paraoxonase and sodium-potassium ATPase activities were decreased as compared to control group. Treatment with vitamin U reversed these effects. These results demonstrated that administration of vitamin U is a potentially beneficial agent to reduce the liver damage in amiodarone hepatotoxicity.Keywords: Amiodarone, Liver, Toxicity, Vitamin U, Oxidative stress 165

Ülkemizde sağlık alanında yaygın olarak kullanılan geleneksel bitkilerle tedavi yöntemleri tabiata dönüş akımının etkisiyle son yıllarda batı dünyasında da yaygın biçimde kullanılmaya ve incelenmeye başlanmıştır. Bu bitkilerin sağlıklı ve verimli şekilde kullanılması için etkilerinin ve etki etme yollarının araştırılması gereklidir.Bu çalışmada son yıllarda sağlık ve kozmetik sektöründe önemli bir yer edinen elastaz enzim aktivitesi üzerine, çeşitli bitkilerden hazırlanan etanollü ekstrelerin ve bazı kimyasal maddelerin, inhibitör etkileri incelendi.Çalışmamızda kullandığımız bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin tümünde elastaz inhibitör etkisi saptandı. Elde edilen sonuçlardan bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin elastaz enzimi üzerindeki % inhibisyon değerlerinin konsantrasyon artışı ile arttığı belirlendi.Yüksek oranda elastaz inhibitör aktivitesi gösteren bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin elastaz inhibitörü olarak sağlık alanında ilaç tedavisine ilave olarak kullanımının uygun olabileceği sonucuna varıldı. The treatment methods with traditional plants which are mostly used in health area in our country are began to be used and researched also in European countries with the effect of getting back to the nature (alternative medicine). Their effects and ways of effecting have to be researched scientifically to use healthily and efficiently these plants.In this study, the inhibitory effects of chemical compounds and ethyl alcohol extracts prepared from different plants were investigated on the activity of elastase which has an important value in health and cosmetic area.It was determined that all the plant extracts and chemical substances used in our study showed elastase inhibitory effect. The results showed that inhibition % values of plant extracts and chemical compounds on the elastase were increased with increasing concentration.It can be suggested that several plant spices and chemical compounds which are potential sources of elastase inhibitors may be appropriate to be used as an additional support to drug treatment in the field of health. 102

Serbest radikaller, vücudun normal metabolik faaliyetleri sırasında oluşan ya da dış etkenler tarafından vücuda alınan, oldukça aktif bileşiklerdir. Bu bileşikler, bir veya birden fazla çiftleşmemiş elektron içerirler ve ekstra enerjiye sahip olduklarından dolayı doğal olarak kararsızdırlar. Serbest radikaller, enerji yüklerini azaltmak için, vücuttaki belirli hücrelerle reaksiyona girerek, hücrelerin normal işleyiş yeteneklerine müdahale ederler ve yaşlanma süreci, kanser, aterosklerozu içeren değişik sağlık problemlerinde rol oynarlar.Antioksidanlar ise, vücudu zararlı serbest radikallere karşı korumaya yardımcı doğal maddelerdir ve bu maddeler yaşam için çok önemlidir. Bu nedenle bilimsel araştırmaların çoğu antioksidanlar üzerine yapılmaktadır.Bu çalışmamızda, menopozal semptomlar, kalp-damar hastalıkları, osteoporoz, göğüs ve prostat kanserleri, diyabet ve çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan fitoöstrojenler olan floridzin ve floretin'in antioksidan aktiviteleri tayin edildi.Bu çalışmada, floridzin ve floretin'in antioksidan aktiviteleri indirgeme gücü, DPPH radikal giderme aktivitesi, ABTS radikal giderme aktivitesi, DMPD radikal giderme aktivitesi ve Cuprac yöntemi gibi çeşitli antioksidan testler kullanılarak incelendi. Sonuçlar doğal ve sentetik antioksidanlar ile karşılaştırıldı. Floridzin ve floretin'in bütün testlerde antioksidan aktivite gösterdiği ve bu iki maddenin antioksidan maddeler olarak da kullanılabileceği sonucuna varıldı. Free radicals are highly active compounds that are created in the body during normal metabolic functions or introduced from the environment. These compounds contain one or more unpaired electron and are inherently unstable, since they have extra energy. To reduce their energy load, free radicals react with certain cells in the body, interfering with the cells? ability to function normally and play a role in different health problems, including the aging process, cancer and atherosclerosisAntioxidants, on the other hand, are natural molecules that help protect the body from harmful free radicals and these are very important for life. Due to this, most of scientific research is based on antioxidants.In this our research, we have established the antioxidant activities of phloridzin and phloretin of phytoestrogens which are used in menopausal symptoms, cardiovascular diseases, osteoporosis, breast and prostate cancers, diabetes and various diseases.In this study, some tests evaluated of phloridzin and phloretin to find out antioxidant activity. These tests are; reducing power, DPPH radical scavening, ABTS radical scavenging, DMPD radical scavenging activities and Cuprac assay. The results were compared to natural and synthetic antioxidants. It was determined that both phloridzin and phloretin show antioxidant activities in all tests. For reason, these two products could also be used as antioxidants. 102

Günlük hayatta kullanılan çeşitli sentetik kimyasalların neden olduğu olumsuz sonuçların ortaya çıkması doğal bitkisel ilaçlara ve organik gıdalara karşı büyük bir ilginin uyanmasına neden olmuştur. Bugün pek çok ilaç, bitkilerden elde edilen kimyasal maddeler temel alınarak ya da başka kimyasallarla karıştırılarak endüstriyel biçimde hazırlanmaktadır.Bu çalışmada, çeşitli hücreler arasındaki sinirsel iletişimi sağlayan kimyasallardan biri olan asetilkolin (ACh) nörotransmitterinin, sinir iletimi tamamlandıktan sonra asetik asit ve koline hidrolizini gerçekleştiren ve Alzheimer gibi nörodejeneratif bir hastalıkla yakından ilgili olan asetilkolinesteraz (AChE) enziminin inhibisyonunun araştırılması hedeflenmiştir. Alzhemimer hastalığında beyin anatomisindeki karakteristik değişikliklerin çoğu korteksteki ACh nörotransmitterinin eksikliğinden meydana gelmektedir. Bu bölgesel hasar da, başta hafıza ve diğer bilişsel beceriler olmak üzere belli beyin işlevlerinde azalmalara yol açmaktadır. Kolinerjik eksikliğin klinik tablo ile olan yakın ilişkisi nedeni ile ACh'in sinaptik aralıkta daha uzun kalmasını sağlamak, günümüzde hastalığın semptomatik tedavisinde en sık uygulanan stratejidir. Bu amaca yönelik olarak en fazla asetilkolinesteraz enzim inhibitörleri kullanılmaktadır.Çalışmamızda, beyin ve sinir sistemi üzerinde direkt ya da indirekt etkileri olduğu düşünülen 20 farklı bitki kullanılarak hazırlanmış olan sulu, etil alkollü, asetonlu ve etil asetatlı ekstrelerin ve 20 farklı kimyasal maddenin AChE aktivitesi üzerine inhibitör etkileri incelenmiştir. AChE aktivitesi, modifiye Ellman yöntemine göre spektrofotometrik olarak mikroplate okuyucuda tayin edilmiştir.Çalışılan sulu bitki ekstreleri içinde, IC50 değerinin en düşük olması nedeni ile en yüksek AChE inhibisyonunu sırası ile adaçayı, soğan, oğul otu, kapari ve muz ekstreleri göstermiştir. Etil alkollü bitki ekstreleri içinde, IC50 değerinin en düşük olması nedeni ile en yüksek AChE inhibisyonunun sırası ile şahtere otu, sakız ağacı, muz, biberiye ve soğan tarafından sağlandığı tespit edilmiştir. Asetonlu bitki ekstreleri içinde, yine IC50 değerinin en düşük olması nedeni ile en yüksek AChE inhibisyonunu sırası ile yeşil çay, ısırgan otu, sarımsak, muz, havuç, soğan, şahtere otu ve bakla ekstrelerinin gösterdiği saptanmıştır. Çalışılan etil asetatlı bitki ekstreleri içinde ise, IC50 değerinin en düşük olması nedeni ile en yüksek AChE inhibisyonunu sırası ile muz, bakla, şahtere otu, soğan ve kapari göstermiştir. Kimyasal maddeler içinde en yüksek AChE inhibisyonunu kojik asidin gösterdiği görülmüştür. Kojik asidi takiben ß-karoten, (-)-epikateşin, L-prolin, edaravon ve (+)-?-lipoik asidin AChE üzerinde güçlü inhibitör etkileri saptanmıştır.Sonuç olarak elde edilen verilerden, incelenen tüm bitkilerin belli inhibisyon aktiviteleri olduğu saptanmıştır. Ancak bunların içinden özellikle muz (Musa sapientum) ve soğanın (Allium cepa), dört farklı çözücü ile hazırlanan her bir ekstrede de güçlü asetilkolinesteraz inhibisyon etkileri gösterdikleri görülmüştür. Due to the fact that several synthetic chemicals lead to undesirable effects in daily usage, the interest in natural drugs and organic foods have augmented nowadays. Today plant extracts are standardized in industry and used as food supplement to help various diseases.Acetylcholine (ACh) is one of the neurotransmitters that provides neural transmission between the various cells. Neurodegenerative diseases such as Alzheimer's are closely related to acetylcholinesterase (AChE) which performs the hydrolysis of acetylcholine to choline and acetic acid after nerve transmission. This study aimed to investigate the inhibition of the enzyme acetylcholinesterase. In Alzheimer?s disease most of the degenerative changes in brain anatomy are originated from the lack of ACh in the cortex. This regional damage leads to reduction in certain brain functions particularly memory and other cognitive skills. It is known that reduction of cholinergic activity is closely related to the clinical symptoms, thus keeping ACh on the synaptic cleft longer, is nowadays the most frequently applied strategy in the symptomatic treatment of disease. For this purpose, acetylcholinesterase inhibitors are used mostly.In our study, we examined 20 different plant extracts which are thought to have direct or indirect effects on the brain and nervous system, and 20 different chemicals with inhibitory effects on enzyme activities. The extracts were prepared by using water, ethyl alcohol, acetone and ethyl acetate. Acetylcholinesterase activity has been appointed spectrophotometrically according to the modified Ellman method on a microplate reader.Studying with the aqueous plant extracts, due to the projection of the lowest IC50 values, the highest inhibition of AChE was respectively shown by sage, onion, lemon balm, caper and banana extracts. For the ethyl alcohol extracts, due to the projection of the lowest IC50 values, the highest inhibition of AChE was respectively provided by fumitory, gumwood, banana, rosemary and onion. For the acetone extracts, the highest inhibition of AChE respectively found in green tea, nettle, garlic, banana, carrot, onion, fumitory and fava bean extracts. Working with ethyl acetate extracts, due to the lowest IC50 values, the highest inhibition of AChE was shown by banana, fava bean, fumitory, onion and caper. Within the chemical substances, the highest AChE inhibition was observed with kojic acid. ß-carotene, (-)-epicatechin, L-proline, edaravone and (+)-?-lipoic acid have shown potent inhibitory effects on AChE.As a result, all the plants examined showed certain inhibitory activity. However, it was observed that among them, especially banana (Musa sapientum) and onion (Allium cepa), exhibited potent acetylcholinesterase inhibitory effects, for each extract prepared with four different solvents. 115

Bitkilerin yapısında bulunan kimyasal maddelerin sentezi, sentetik maddelere göre yan etkilerinin daha az olması ve maliyetlerinin düşük olması nedeniyle, bitkilere ve bitki ekstrelerine olan ilgi giderek artmaktadır. Bu bitkilerin, bilimsel yönden araştırılarak, olumlu ve olumsuz etkilerinin saptanması halk sağlığı bakımından yararlı olacaktır.Ülkemizde, bitkilerde doğal olarak bulunan enzimler tıpta, sanayide ve birçok alanda kullanılmaktadır. Renin-anjiyotensin sisteminin bir parçası olan Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE), kan basıncının ve kardiyovasküler sistemin düzenlenmesinde önemli bir rol alır. Bu çalışmamızda hipertansiyon ve kalp yetmezliği tedavisinde de yaygın olarak kullanılan ACE inhibitörleri araştırıldı. Türkiye'de yetişen ve hipertansiyon tedavisinde kullanıldığı bilinen 35 bitkiden hazırlanan sulu ve etil alkollü ekstrelerin ve bazı kimyasal maddelerin anjiyotensin dönüştürücü enzim aktivitesi üzerine inhibitör etkileri Shalaby yöntemine göre spektrofotometrik olarak tayin edildi. Çalışmamızda kullandığımız sulu ve etanollü bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin tümünde ACE inhibitor etkisi saptandı. Elde edilen sonuçlardan, bitki ve kimyasal maddelerin ACE üzerindeki % inhibisyon değerlerinin konsantrasyon artışı ile arttığı belirlendi.Yüksek oranda ACE inhibitor etkisi gösteren bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin ACE inhibitorü olarak hipertansiyon hastalarında ilaç tedavisine ilave olarak kullanımının uygun olabileceği ileri sürülebilir. Plants and plants extracts are becoming increasingly popular in recent years due to the synthesis of chemical substances which are present in the composition of plants, have less side effects and lower costs compared to synthetic materials. It will be beneficial to investigate these plants scientifically for both positive and negative effects on public health detection.Enzymes which are naturally available in plants are being used in clinical, industrial and many other areas in our country. Angiotensin Converting Enzyme (ACE); a component of the renin-angiotensin system has an important role in the regulation of blood pressure and cardiovascular system. In this study, ACE inhibitors which were widely used in the treatment of hypertension and congestive heart failure were examined. ACE inhibitory activities of ethyl alcohol and aqueous extracts prepared from 35 plants growing in Turkey and known to be used in the treatment of hypertension and also some chemical substances were determined spectrophotometrically according to the Shalaby method. It was determined that all the extracts and chemical substances used in our study showed ACE inhibitory effect. The results showed that % inhibition values of plant extracts and chemical substances on the ACE were increased with the increasing concentration.It can be suggested that several plant species which are potential sources of ACE inhibitors may be appropriate to be used as an additional support to drug treatment in patients with hypertension. 111

Üvez (Sorbus domestica L.) Türkiye'de Batı ve Orta Karadeniz ve Marmara Bölgelerinde yabani olarak yetişen ve meyvaları için bahçelerde de yetiştirilen Rosaceae (Gülgiller) ailesinden bir bitkidir.Bu çalışmada üvez meyvalarının antioksidan aktiviteye sahip olup olmadığı araştırılmıştır. Üvez meyvalarından hazırlanan sulu ekstrenin antioksidan aktivitesi indirgeme gücü, CUPRAC, DPPH radikal giderme aktivitesi, hidroksi radikali giderme aktivitesi, ABTS radikal giderme aktivitesi, DMPD radikali giderme aktivitesi gibi çeşitli antioksidan testleri ile tayin edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ?-tokoferol, bütillenmiş hidroksianisol, bütillenmiş hidroksitoluen, Troloks ve askorbik asit gibi doğal ve sentetik antioksidanlarla karşılaştırılmıştır. Ekstrenin total fenolik bileşik ve flavonoid miktarları da tayin edilmiştir. Ayrıca üvez meyvalarında ß-karoten içeriği tayini de yapılmıştır. Antioksidan aktivitenin ekstrenin konsantrasyonuyla doğru orantılı olarak arttığı gözlenmiştir.Üvez ekstresinin tüm testlerde antioksidan aktivite gösterdiği ve bu ekstrenin doğal bir antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varıldı. Service tree (Sorbus domestica L.) is a plant which belongs to Rosaceae family and grows as wild in the Western and the Central Black Sea and the Marmara Regions in Turkey. Otherwise, it is grown in gardens for fruits.In the study, it was investigated whether fruits of Sorbus domestica L. have antioxidant properties. The antioxidant capacity of aqueous extract of Sorbus domestica L. fruits was investigated by various antioxidant tests such as reducing power, CUPRAC, DPPH radical scavenging, hydroxyl radical scavenging, ABTS radical scavenging and DMPD radical scavenging. All results were compared with natural and synthetic antioxidants such as ?-tocopherol, butylated hydroxyanisole, butylated hydroxytoluene, Trolox and ascorbic acid. Total phenolic and flavonoid contents of the extract were determined. Moreover, ß-caroten content of fruits of service tree was determined. It is found out that antioxidant activity of the extract increases with increasing concentration.It was determined that extract has shown antioxidant activities in all tests and it could be considered as a source of natural antioxidants. 121

Ispıt (Trachystemon orientalis (L.) G. Don), Türkiye'de Marmara ve Karadeniz bölgesinde yetişir ve bu bölgelerde sebze olarak yaygın bir şekilde kullanılır. Literatürde, ıspıtın balgam söktürücü, terletici, idrar söktürücü ve ateş düşürücü etkiye sahip olduğu belirtilmektedir. Ispıtın bu etkilerinin antioksidan aktiviteden ileri gelebileceği düşünülebilir.Bu çalışmada, ıspıttan hazırlanan sulu, etil alkollü ve etil asetatlı ekstrelerin antioksidan aktiviteleri; DPPH radikal giderme aktivitesi, hidroksi radikal giderme aktivitesi, ABTS radikal giderme aktivitesi, DMPD radikal giderme aktivitesi, metal kelatlama aktivitesi, hidrojen peroksid radikal giderme aktivitesi ve lipozom peroksidasyonu üzerine antioksidan aktivitesi ve ferri iyonu üzerine redükleyici antioksidan potansiyeli gibi çeşitli antioksidan testler kullanılarak incelendi. Sonuçlar butillenmiş hidroksianisol, butillenmiş hidroksitoluen, Troloks, vitamin E gibi sentetik antioksidanlarda karşılaştırıldı. Ekstrelerin total fenolik bileşikleri, flavonoid miktarları, prolin miktarları ve E vitamini miktarları da tayin edildi. Ekstrelerin bütün testlerde antioksidan aktivite gösterdiği ve bu ekstrelerin doğal bir antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varıldı. Trachystemon orientalis (L.) G. Don is grown in Marmara and Black Sea regions of Turkey and is commonly used as a vegetable in these regions. In literature, it is pointed out that orientalis has expectorant, diaphoretic, diuretic and antipyretic effects. It can be thought that these effects of Trachystemon orientalis (L.) G. Don arise from its antioxidant acitivity.In this study, some tests are evaluated of water, ethanol and ethyl acetate extracts of Trachystemon orientalis to find out antioxidant activity depends at different maturing stages of plant or not. These tests are; DPPH radical scavenging, hydroxyl radical scavenging, ABTS radical scavenging, DMPD radical scavenging, metal chelating activity, hydrogen peroxide radical scavenging, antioxidant activity on liposome peroxidation, ferric ion reducing antioxidant power assay were employed in order to evaluate the antioxidant activities of water, ethanol and ethyl acetate extracts of Trachystemon orientalis (L.) G. Don. The results were compared with synthetic antioxidants, e. g. butylated hydroxyanisole, butylated hydroxytoluene, Trolox, and vitamin E. The levels of total phenolic compounds, total flavonoids, proline and vitamin E of the extracts were also determined. It was determined that extracts have shown antioxidant activity in all tests and that they could be considered as a source of natural antioxidants. 127

Ülkemizde sağlık alanında yaygın olarak kullanılan geleneksel bitkilerle tedavi yöntemleri tabiata dönüş akımının etkisiyle son yıllarda batı dünyasında da yaygın bir biçimde kullanılmaya ve incelenmeye başlanmıştır. Bu bitkilerin sağlıklı ve verimli şekilde kullanılması için etkilerinin ve etki etme yollarının bilimsel olarak araştırılması gereklidir.Bu çalışmada gıda ve kozmetik sektöründe önemli bir yeri olan kahverengileşme ve pigmentleşme reaksiyonlarında görevli tirozinaz enziminin inhibitör etkilerini araştırmayı hedefliyoruz. Çeşitli bitkilerden hazırlanacak sulu ve etanollü ekstrelerin ve bazı sentetik ilaçların enzim aktivitesi üzerine inhibitör etkilerini inceleyeceğiz.Elde edilen sonuçlardan, bitki ve kimyasal maddelerin tirozinaz üzerine farklı inhibitör etki gösterdikleri saptandı. In our country, the treatment methods with traditional plants which are mostly used in health area are began to be used and researched also in european countries with the effect of getting back to the nature. To use these plants in health and effciency, the effects and effect ways have to be researched scientificely.In this study, we plan to reasearch the inhibition effects of tyrosinase enzyme that is used in browning and pigmenting reactions which have an important value in food and cosmetics reactions. We will study the inhibition effects of synthetic medicines and extracts with ethanol and water that are prepared from diffrent plants on enzyme activity.According to the results, it was determined that the plant extracts and chemical compounds showed different inhibibor effects on tyrosinase. 86

Bitkiler binlerce yıldan beri tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Bugün sağlık alanında halk ilaçlarının yerini sentetik ilaçların almasına karşın, dünyanın birçok yerinde doğal ve bitkisel ilaçların kullanılışı hala yaygınlığını sürdürmektedir. Ancak bitkisel halk ilaçlarının bilimsel yönden araştırılarak olumlu ve olumsuz etkilerinin araştırılması halk sağlığı bakımından yararlı olacaktır.Ülkemizde bitkilerde doğal olarak bulunan enzimler tıpta, sanayide ve daha birçok alanda kullanılmaktadır. Üreaz, hem hayvan, hem bitki, hem de mikroorganizmalarda bulunan azot metabolizmasının önemli enzimlerindendir. Üreaz inhibitörleri çeşitli hastalıklarda yaygın olarak kullanılmaktadır.Bu çalışmamızda; sağlık alanında özellikle diüretik etkili, gastrointestinal sistem ve böbrek rahatsızlıklarında kullanılan çeşitli bitki ekstrelerinin üreaz enzim aktivitesi üzerine inhibisyon etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla bu bitkilerden hazırlanan sulu ve etil alkollü ekstrelerinin, ilaç fabrikalarından elde edilen ilaç etken maddelerinin ve bazı organik ve anorganik maddelerin üreaz aktivitesi üzerine inhibitör etkileri analiz edildi.Elde edilen bitki ekstreleri, ilaç etken maddeleri ve organik ve anorganik maddelerin üreaz üzerine farklı inhibitör etki gösterdikleri saptandı. Plants have been used for medicinal purposes thousands of years. Although synthetic drugs take place of commun drugs in medicinal area nowadays, in most of the world, the use of natural and plants sources as drugs is still quite widespred. Nevertheless, scientific research on the detection of positive and negative effects of commun plant drugs will be useful for public health.Enzymes, which occur throught plant kingdom are used in medical, industry and also other different areas. Urease is an important enzyme of nitrogen metabolism that is found in animals.plants and also in many microorganisms. The urease inhibitors are widely used in various diseasesIn this study, different plant extracts specially used in healty area for their diuretic effect and in gastrointestinal system and kidney diseases, are investigated for their inhibitory effect on urease activity. For this purpose, the urease inhibitory effects of water and ethanolic extracts of the plants as well as drug active substances and some organic and anorganic substances were analyzed.According to the results, it was determined that the plant extracts, drug active substances and organic and anorganic substances showed different inhibitör effects on urease. 104

Bu çalışmada, labada'nın antioksidan özelliği olup olmadığı ve bitkinin çeşitli gelişme evrelerinde (Nisan, Mayıs, Haziran ve Aralık aylarında) antioksidan aktivitelerinde farklılık olup olmadığı araştırıldı. Labada yapraklarından hazırlanan sulu, etil alkollü ve etil asetatlı ekstrelerin antioksidan aktiviteleri indirgeme gücü, serbest radikal giderme aktivitesi (DPPH), hidroksi radikali giderme aktivitesi, ABTS radikal giderme aktivitesi, DMPD radikali giderme aktivitesi gibi çeşitli antioksidan testleri ile tayin edildi. Elde edilen sonuçlar ?-tokoferol asetat, butillenmiş hidroksianisol, butillenmiş hidroksitoluen ve Troloks gibi doğal ve sentetik antioksidanlarla karşılaştırıldı. Ekstrelerin total fenolik bileşik ve flavonoid miktarları da tayin edildi. Bunun yanı sıra labada yapraklarında beta karoten içeriği ve askorbik asid tayinleri de yapıldı. Antioksidan aktivitenin ekstrelerin konsantrasyonuyla doğru orantılı olarak arttığı bulundu.Rumex cristatus DC'nin antioksidan aktivitesinin bitkinin çeşitli gelişme evrelerinde farklılık gösterdiği ve en yüksek aktivitenin Haziran ayı ekstresinde olduğu saptandı.Ekstrelerde yapılan bütün testlerde antioksidan aktivite gözlemlendiğinden ve antioksidan özellik gösteren fenolik bileşikler, flavonoidler, beta karoten ve askorbik asid bakımından zengin bir bitki olduğu saptandığından, labada ekstrelerinin doğal bir antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varıldı. In our study, the antioxidant capacity of Rumex cristatus DC as well as the dependence of this capacity on different maturing stages of the plant was investigated. The antioxidant activity of water, ethyl alcohol and ethyl acetate extracts of Rumex cristatus was investigated by different antioxidant tests such as DPPH radical scavenging activity, ABTS radical scavenging activity, DMPD radical scavenging activity, hydroxyl radical scavenging activity and reducing power. All results were compared with natural antioxidants; ?-tocopherol acetate and synthetic antioxidants such as BHA, BHT and Trolox. Total phenolic and flavonoid contents of all extracts as well as ß-caroten and ascorbic acid contents of the extracts were determined. It is found out that antioxidant activity of the extracts increased with increasing concentration.It is observed that antioxidant activity of Rumex cristatus DC depends on different maturing stages of plant. Generally, June extracts of Rumex cristatus DC showed maximum antioxidant activity.It is concluded that Rumex cristatus DC is a fine natural antioxidant source because it has high antioxidant activity and phenolic compounds, flavonoids, beta caroten and ascorbic acid contents. 112

Non-steroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ), ağrı, ateş ve inflamasyon gibi durumlarda yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Bu ilaçlar, gastrointestinal sistemde gastrik mukozal erozyonlar, ülserler, kanama ve perforasyonlar gibi yan etkilere neden olmaktadır. Gastrointestinal mukozal hasarlar, deneysel olarak, stres, indometazin, rezerpin, alkol, asidler, bazlar veya iskemi-reperfüzyon ile oluşturulmaktadır. NSAİİ ile oluşturulan gastrointestinal hasarların oluşmasındaki temel sebeplerden biri de reaktif oksijen türleridir. Reaktif oksijen türleri, lipidler, protein ve nükleik asidler gibi biyokimyasal yapılarda hasar oluşturmaktadır. Antioksidan enzimleri de içeren antioksidan savunma sistemleri ve bunlara ait bileşikler, toksik ve hastalıklara neden olan reaktif oksijen türlerini önlemede önemlidir. Bu çalışmanın amacı, indometazinle oluşturulan gastrik hasara karşı vitamin C, vitamin E, b-karoten ve selenyumun kombinasyonunun gastroprotektif etkisini incelemektir. Bu çalışmada, Sprague-Dawley erkek sıçanlar kullanıldı. Rasgele seçilen sıçanlar, altı gruba ayrıldı. I. Grup; dokunulmamış sıçanlar olarak belirlendi. II. Grup sıçanlara; vitamin C (100 mg/kg), vitamin E (100 mg/kg), b-karoten (15 mg/kg) ve sodyum selenat (0.2 mg/kg) 3 gün süre ile aynı saat ve dozda, oral olarak verildi. III. Grup sıçanlar, indometazin (25 mg/kg) verilen sıçanlardı. IV. Grup sıçanlara; indometazin verilmesinden 2 saat önce, vitamin C (100 mg/kg), vitamin E (100 mg/kg), b-karoten (15 mg/kg) ve sodyum selenat (0.2 mg/kg) aynı doz ve süre ile oral olarak verildi. V. Grup sıçanlar, 3 gün süre ile aynı saat ve dozda, oral olarak ranitidin (150 mg/kg) verilen sıçanlardı. VI. Grup sıçanlara; indometazin verilmesinden 2 saat önce, ranitidin (150 mg/kg) aynı süre ve dozda oral olarak verildi. İndometazin verilmesinden 6 saat sonra, bütün hayvanlar eter anestezisi altında kesildi. İndometazin verilmesi ile birlikte, kan glutatyon, doku musin, heksozamin miktarları ve glutatyon-S-transferaz aktivitesinde azalma meydana gelirken, serum aspartat amino transferaz, alanin amino transferaz ve alkali fosfataz aktiviteleri ile doku siyalik asid, lipid peroksidasyonu ve protein karbonil miktarları ve laktat dehidrojenaz, katalaz aktivitelerinde bir artış meydana geldi. Vitamin C, vitamin E, b-karoten ve selenyum ile ranitidin verilmesi, bu etkiyi tersine çevirdi. Bu sonuçlardan, vitamin C, vitamin E, b-karoten ve selenyumun mide koruyucu etkisini, oksidatif hasarı indirgemesi nedeni ile meydana getirdiği söylenebilir. Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAID) are widely used in the treatment of pain, fever and inflammation. These drugs have some side effects especially on the gastrointestinal tract such as gastric mucosal erosions, ulcerations, bleeding and perforations. The gastrointestinal mucosal lesions are experimented by stress, indomethacin, reserpine, ethanol, acids, bases or ischemic-reperfusion. Reactive oxygen species (ROS) play a vital role in the mucosal lesion associated with NSAID induced gastrointestinal damage. ROS damaged numerous biochemical structures particularly lipids, proteins and nucleic acids. Antioxidant defense systems and their components, including antioxidant enzymes, foods and drugs are important in preventing the toxic and disease causing effects of oxygen-derived free radicals. The purpose of the present study was to investigate the gastroprotective effects of combination of vitamin C, vitamin E, b-carotene and selenium against indomethacin-induced gastric injury in rats. In this study, male Sprague-Dawley rats were used. The rats were randomly distributed into 6 groups. Group I; intact animals. Group II; control animals receiving vit.C (100 mg/kg), vit.E (100 mg/kg), b-carotene (15 mg/kg) and sodium selenate (0.2 mg/kg) for 3 days, orally, daily. Group III, Rats receiving 25 mg/kg indomethacin. Group IV; animals receiving vit.C , vit.E , b-carotene and sodium selenate for 3 days (in the same dose and time) , 2 h prior to the administration of indomethacin. Group V; control animals receiving 150 mg/kg ranitidine. Group VI; animals receiving ranitidine for 3 days, 2 h prior to the administration of indomethacin. At 6 h after the indomethacin administration all the animals were sacrificed expose to ether. The administration of indomethacin caused a decrease in the levels of blood glutathione, tissue mucin and hexosamine content and glutathione-S-transferase acitivity and an increase in the serum aspartat amino transferase, alanin amino transferase and alkaline phosphatase activities, tissue lipid peroxidation and protein carbonil content, lactate dehydrogenase, catalase activities. Treatment with vitamin C, vitamin E, b-carotene, selenium and ranitidine revised these effects. These results suggested that the gastroprotective effect of vitamin C, vitamin E, b-carotene and Se can be attributed to its reducing effect on the oxidative damage. 99

Bitkiler binlerce yıldan beri çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Bugün sağlık alanında halk ilaçlarının yerini sentetik ilaçların almasına karşın, dünyanın birçok yöresinde doğal ve bitkisel kaynaklı ilaçların kullanılışı hala yaygınlığını sürdürmektedir. Ancak bitkisel halk ilaçlarının bilimsel yönden araştırılarak olumlu ve olumsuz etkilerinin saptanması halk sağlığı bakımından yararlı olacaktır.Çalışmamızda halk arasında diabet, gut, kalp hastalığı ve beyin hastalıklarının tedavisinde kullanılan çeşitli bitkilerin ve ilaç etken maddelerinin aldoz redüktaz, ?-amilaz, ksantin oksidaz ve monoamin oksidaz aktivitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla çeşitli bitkilerden hazırlanacak sulu ve etil alkollü ekstrelerin enzim aktiviteleri üzerine inhibitör etkileri belirlenmiştir.Elde edilen sonuçlardan bitki ekstrelerinin aldoz redüktaz, ?-amilaz, monoamin oksidaz ve ksantin oksidaz üzerine farklı inhibitör etkileri gösterdikleri saptandı. Plants have been used for treatment of various diseases for thousand of years. Although synthetic drugs take place of common drugs in medicinal area nowadays, in the most parts of the world, the use of natural and plant sources drugs is still quite widespread. Nevertheless, the scientific investigation of the positive and negative effects of the plant drugs will be useful for public health.In our work, the effect of drug active substances and various plant extracts known to be used in the treatments of the diseases, as gout, heart disease, cerebral diseases: on aldose reductase, ?-amylase, monoamine oxidase, xanthine oxidase activities was investigated. With this aim the inhibitor effect of active substances obtained from drug factories and water and ethanol extracts made from various plants on enzyme activities were analysed.According to the results, it was determined that the plant extracts showed different inhibitory effects on aldose reductase, ?-amylase, monoamine oxidase and xanthine oxidase. 102

Fındıktan (Corylus maxima Miller) üreazın saflaştırılması ve çeşitli taşıyıcılara immobilizasyonuÇalışmamızda Türkiye'de Giresun ili ve civarında oldukça bol miktarda yetiştirilen fındıktan (Corylus maxima Miller) üreaz (üre amidohidrolaz, E.C. 3.5.1.5) enzimi ilk defa saflaştırıldı ve kinetik özellikleri incelendi. Saflaştırılan üreaz çeşitli taşıyıcılara immobilize edildi.Fındıklar 25 mM fosfat tamponu (pH=7.0) ile homojenize edildi. Üreaz aktivitesi gösteren homojenizata soğuk aseton-etil alkol ile çöktürme ve asid aşamaları uygulandı. Daha sonra bu kesit sırasıyla DEAE-sellüloz ve hidroksilapatit kolonlarına uygulandı. Saflaştırma işlemlerinde protein miktar tayini Bradford ve E280/E260 Warburg yöntemlerine göre; enzim aktivitesi ise Weaterherburn yöntemine göre 630 nm'de spektrofotometrede tayin edildi. Bu şekilde üreaz fındıktan 30 kez saflaştırıldı.Saflaştırılan üreazın PAGE elektroforezi sonucunda 545 kDa mol ağırlığı olan tek pik içerdiği saptandı. SDS-PAGE elektroforezi sonucunda saflaştırılan enzimin hekzamer yapıda ve molekül ağırlığının 89.321 kDa olduğu bulundu.Fındıktan saflaştırılan üreazın optimum pH'sının 7.6, optimum sıcaklığının 25°C olduğu bulundu.Enzimin çeşitli substratlara karşı ilgisi incelendiğinde, üreazın ilgisinin en fazla 4-dimetilaminobenzaldehid'e olduğu ve bu substrata karşı Km ve Vmax değerlerinin sırasıyla 0.128 mM ve 0.555 U/mL olduğu saptandı.pH, sıcaklık, depolama kararlılığı, optimum reaksiyon süresinin tayini, uygun enzim ve substrat konsantrasyonu belirlendi. Bunların yanı sıra enzim üzerine çeşitli organik ve anorganik bileşiklerin ve organik çözücülerin etkileri incelendi.Fındıktan saflaştırılan üreaz alümina, Amberlit IRA-900 ve deniz kumu üzerine immobilize edilerek immobilize üreazların optimum pH, optimum sıcaklık, enzim taşıyıcı miktarının aktiviteye etkisi, optimum reaksiyon suresinin tayini, ve organik ve anorganik bileşiklerin etkileri gibi kinetik özellikleri de incelendi.İmmobilize enzimin saflaştırılmış enzimle benzer kinetik özellikler gösterdiği, ancak alümina ve Amberlit IRA-900 üzerine immobilize edilmiş üreazın optimum sıcaklığının 40°C olduğu gözlemlendi. Purification of urease from hazelnut (Corylus maxima Miller) and its immobilization on various supportsIn our study, urease (urea amidohydrolase 3.5.1.5) was purified for the first time from hazelnut (Corylus maxima Miller) being abundant in Giresun (Turkey) and surroundings and the kinetic properties of the enzyme were investigated. Purified urease was immobilized on various supports.Hazelnuts were homogenized with 25 mM phosphate buffer (pH=7.0). The homogenizate with urease activity was precipitated with precooled aceton-ethyl alcohol and then was applied the acid step. Subsequently, this fraction was applied respectively to DEAE-cellulose and hydroxyapatite columns. In the purification process, the protein content was determined by Bradford and E280/E260 Warburg methods and urease activity was measured spectrophotometrically at 630 nm according to Weaterherburn?s method. Urease was purified from hazelnut 30 times by this processes.It was determined after PAGE electrophoresis that the purified urease contained a single peak corresponding to 545 kDa molecular weight. The purified enzyme, which showed a six bands SDS-PAGE, had a molecular weight of 89.321 kDa.It was also found that urease from hazelnut had an optimum pH value pH=7.6 and an optimum temperature of 25°C.When the affinity of the enzyme against several substrats was examined, the highest value was obtained with 4-dimethylaminobenzaldehyde, with Km and Vmax values of 0.128 mM and 0.555 U/mL, respectively.The optimum pH and temperature, storage stability, optimum reaction time, appropriate concentrations of the enzyme and its substrate were investigated, the effects of several organic and inorganic compounds and organic solvents were also determined.After the immobilization of urease purified from hazelnut on several supports (alumina, Amberlite-IRA 900, sea sand), kinetic properties such as optimum pH and temperature, effect of enzyme carrier amount on activity, optimum reaction time and effects of organic and inorganic compounds were also examined.It has been observed that immobilized enzyme has the same kinetic properties with purified enzyme, but optimum temperature of immobilized urease on alumina and Amberlite IRA-900 is 40°C. 123

Akyıldız (Ornithogalum sigmoideum Freyn et Sint.) Türkiye'de Karadeniz Bölgesi' nde günlük diyette yaygın bir şekilde kullanılır.Bu çalışmada akyıldızdan hazırlanan sulu, etil alkollü ve asetonlu ekstrelerin antioksidan aktiviteleri, indirgeme gücü, serbest radikal giderme aktivitesi (DPPH), hidroksi radikali giderme aktivitesi, ABTS radikal giderme aktivitesi, metal kelatlama aktivitesi gibi çeşitli antioksidan testler kullanılarak incelendi. Sonuçlar ?-tokoferol, bütillenmiş hidroksi anisol, bütillenmiş hidroksi toluen gibi nötral ve sentetik antioksidanlarla karşılaştırıldı. Ekstrelerin total fenolik bileşikleri ve flavonoid miktarları da tayin edildi. Çalışmada, antioksidan aktivitelerin ekstrelerin konsantrasyonuna bağlı olarak arttığı saptandı.Testlerin büyük bir kısmında flavonoidce zengin aseton ekstresinin yüksek antioksidan aktivite göstermesinden dolayı, antioksidan aktivite ile flavonoid bileşikler arasında bir ilgi olduğu düşünüldü.Ekstrelerin bütün testlerde antioksidan aktivite gösterdiği ve bu ekstrelerin doğal bir antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varıldı. Ornithogalum sigmoideum Freyn et Sint. are used widely in the Black Sea reagion of Turkey for consumption in the daily diet.In the present study, different antioxidant tests were employed in order to evaluate the antioxidant activities of water, ethanol and acetone extracts of Ornithogalum sigmoideum Freyn et Sint., namely, reducing power, free radical scavenging (DPPH), hydroxy radical scavenging, ABTS radical scavenging, metal chelating activities. The results were compared with natural and synthetic antioxidants, e. g. ?-tocopherol, butylated hydroxyanisole, butylated hydroxytoluene. The levels of total phenolics and total flavonoids of the extracts were also determined. It was determined that antioxidant activity increased with increased concentrations of the extracts.It is concluded that because of the highest antioxidant activity of acetone extract, which was rich in flavonoid, there could be a relation between flavonoids and antioxidant activity.This study showed that Ornithogalum sigmoideum Freyn et Sint. extracts exhibited antioxidant activity in all tests and that the extracts could be considered as a source of natural antioxidants. 80

Çalışmamızda, Türkiye'de Giresun ili ve civarında oldukça bol miktarda yetiştirilen fındıktan (Corylus maxima Miller) glukoz-6-fosfat dehidrogenaz (G6PD, E.C. 1.1.1.49) enzimi ilk kez saflaştırıldı ve bazı özellikleri incelendi.G6PD fındıktan homojenizasyon, amonyum sülfat çöktürmesi ve hidroksilapatit kolon kromatografisi yöntemleriyle 36,2 kat saflaştırıldı. Saflaştırma prosesi süresince sıcaklık +4ºC'de tutuldu. Protein miktar tayini Bradford ve Warburg yöntemlerine göre; enzim aktivitesi ise 37ºC'de Beutler ve Betke yöntemlerine göre, 340 nm dalga boyunda spektrofotometrede tayin edildi.G6PD enziminin PAGE sonucunda 271 kDa mol ağırlığına karşılık gelen tek aktivite bandı gösterdiği saptandı. SDS-PAGE sonucunda ise bu enzimin oktamer yapıda ve alt birim molekül ağırlığının 33,820 kDa olduğu bulundu.G6PD koenzim olarak sadece NADP+'yi kullandı. Optimum temperatürünün 37-40ºC arasında olduğu, optimum pH'sının ise 8.0 olduğu saptandı. Enzim tarafından katalizlenen reaksiyonun aktivasyon enerjisi 5.01 kcal/mol olarak bulundu.Enzimin D-glukoz-6-fosfat ve NADP+ substratlarına karşı Km değerleri sırasıyla 1.9449 mM ve 0.4192 mM; Vmax değerleri ise sırasıyla 0.0514 U/mL ve 0.0428 U/mL bulundu.G6PD enzim aktivitesi üzerine çeşitli anorganik, organik bileşiklerin ve bazı deterjanların etkileri incelendi. Ayrıca, enzimin depolanma kararlılığı da araştırıldı. In our study, glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD, E.C. 1.1.1.49) was purified for the first time from hazelnut (Corylus maxima Miller) being abundant in Giresun (Turkey) and surroundings and some properties of the enzyme were investigated.G6PD was purified 36.2-fold from hazelnut by homogenization, ammonium sulfate precipitation, hydroxylapatite column chromatography. Temperature of +4ºC was maintained during the purification process. The protein content was determined by Bradford?s and Warburg?s methods and the enzyme activity was measured spectrophotometrically at 37ºC according to Beutler?s and Betke?s methods at 340 nm.The PAGE of the purified enzyme showed one activity band corresponding to 271 kDa molecular weight. SDS-PAGE showed that the enzyme was an octamer composed of 33.820 kDa subunits.It was found that the purified glucose-6-phosphate dehydrogenase utilised only NADP+ as a coenzyme. The optimum temperature was found to be between 37-40ºC, and the optimum pH at pH=8.0. The activation energy of the reaction catalyzed by the enzyme was calculated as 5.01 kcal/molThe affinity of the enzyme against the D-glucose-6-phosphate and NADP+ was investigated Km values were for D-glucose-6-phosphate and NADP+ 1.9449 mM and 0.4192 mM, respectively. Vmax values were for D-glucose-6-phosphate and NADP+ 0.0514 U/mL and 0.0428 U/mL, respectively.The effects of several inorganic, organic compounds, and some detergents on the enzyme activity was determined. Storage stability of the enzyme was also investigated. 104

Bu çalışmada, ülkemizde Malatya ili ve çevresinde bol miktarda yetiştirilen kayısı(Armaniaca vulgaris Lam.) tohumlarından lipaz enzimi ilk defa saflaştırıldı ve kinetiközellikleri incelendi. Saflaştırılan lipaz çeşitli taşıyıcılar üzerine adsorpsiyon, kovalent veiyonik bağlama yöntemleri ile immobilize edildi.Petrol eteri ile yağı uzaklaştırılmış kayısı tohumları 0,06 M sodyum fosfat tamponu(pH=7,0) ile homojenize edildi. Lipaz aktivitesi gösteren homojenizatın % 60'lık(NH4)2SO4 kesiti elde edildi. Dializden sonra bu kesit sırasıyla hidroksilapatit ve DEAE-selüloz kolonlara uygulanarak lipaz 21 kez saflaştırıldı. Saflaştırma işlemlerinde proteinmiktarı Lowry ve E280/E260 Warburg yöntemlerine göre, lipaz esteraz aktivitesi iseErlanson yöntemine göre tayin edildi. Lipaz, poliakrilamid jel elektroforezinde tekaktivite bandı gösterdi.Saflaştırılan lipazın PAGE elektroforezi sonucunda 32.200 kDa mol ağırlığı olan tek pikiçerdiği saptandı. SDS-PAGE elektroforezi sonucunda saflaştırılan enzimin dimeryapıda ve molekül ağırlığının 16.268 kDa olduğu bulundu.Kayısı tohumlarından saflaştırılan lipazın optimum pH'sının 10, optimum sıcaklığının30ºC olduğu bulundu.Enzimin çeşitli substratlara karşı ilgisi incelendiğinde, lipazın ilgisinin en çok p-nitrofenilmiristata olduğu ve bu substrata karşı Km ve Vmax değerlerinin sırasıyla 0.230 mM ve 102.919Unite olduğu saptandı.pH, sıcaklık ve şeker stabiliteleri, depolanma kararlılığı, optimum reaksiyon süresinin tayini,aktivasyon enerjisi; uygun enzim ve substrat konsantrasyonu belirlendi. Bunların yanı sıraenzim üzerine çeşitli organik ve anorganik bileşiklerin, organik çözücülerin, asid, baz vedeterjanların etkileri araştırıldı.Kayısı tohumlarından saflaştırılan lipaz çeşitli taşıyıcılar (Kieselgel 60, deniz kumu,Amberlite IRA-900, alumina, cam boncuk) üzerine immobilize edilerek immobilize lipazlarınoptimum pH, optimum sıcaklık, enzim taşıyıcı miktarının aktiviteye etkisi, optimumreaksiyon süresinin tayini, depolanma kararlılığı ve organik ve anorganik bileşiklerin etkilerigibi kinetik özellikleri de incelendi. In this study, lipase was firstly purified from apricot (Armeniaca vulgaris Lam.) seeds, beingabundant in Malatya (Turkey) and surroundings and the kinetic properties of the enzyme wereinvestigated. Purified lipase was immobilized on various supports by adsorption, covalent andionic attachment methods.Apricot seeds, being fat-free with petroleum ether extraction, were homogenized with 0.06 Msodium phosphate buffer (pH=7.0) 60 % of NH2SO4 fraction of lipase-active homogenatewas obtained. After dialysis, this fraction was applied respectively to hydroxyapatite andDEAE-cellulose columns, and lipase was purified 21.03 times. In the purification process, theprotein content was determined by using Lowry and E280/E260 Warburg methods, and lipaseesterase activtiy was assayed with Erlanson?s method. The purified enzyme revealed oneactivity band by polyacrylamide gel electrophoresis.It was determined after PAGE electrophoresis that the purified lipase contained a single peakcorresponding to 32.200 kDa molecular weight. The purified enzyme, which showed a doubleband SDS-PAGE, had a molecular weight of 16.268 kDa.It was also found that the lipase purified from apricot seeds had an optimum pH value and anoptimum temperature of 30oC.When the affinity of the enzyme against several substrates was examined, the highest valuewas obtained with p-nitrophenyl myristate, with Km and Vmax values being 0.230 mM and102.919 Units, respectively.The optimum pH and temperature and sugar stabilities, storage stability, optimum reactiontime, activation energy, and appropriate concentrations of the enzyme and its substrate wereinvestigated; the effects of several organic and inorganic compounds, organic solvents, acids,bases, and detergents were also determined.After immobization of the lipase purified from apricot seeds on several supports (Kieselgel60, seasand, Amberlite IRA-900, alumina, glass beads), kinetic properties such as optimumpH and temperature, effect of enzyme carrier amount on activity, optimum reaction time,storage stability, and effects of organic and inorganic compounds were also examined. 165

ÖZET ANTIDİABETİK ETKİLİ BİTKİLERDE a-GLUKOZİDAZ İNHİBİTÖRLERİ Diabetes mellitus, hiperglisemi, hiperlipidemi ve hiperaminoasidemi ile karakterize edilen sistemik bir hastalıktır. însulin sekresyonunda veya aktivitesinde azalma sonucu meydana gelirken sıklıkla mikrosirkülasyonda spesifik lezyonlara, nöropatik bozukluklara ve ateroskleroza eğilime neden olur. Bu çalışmada, antidiabetik etkileri nedeni ile Türkiye'de halk arasında kullanılan bitkilerden 39 tanesinin, çeşitli antidiabetik etkili ilaçların ve ilaç etken maddelerinin a- glukozidaz aktivitesi üzerine etkileri araştırıldı. Bu amaçla antidiabetik ilaç olarak akarboz (Bayer), metformin (İlsan-İltaş), glurenorm (Eczacıbaşı), glibornurid (Roche), glibenklamid (Nobel), enzim kaynağı olarak ise ekmek mayası, sıçan ince bağırsak tozu, saf oc-glukozidaz, sıçan ince bağırsak ve karaciğer a-glukozidazlan kullanıldı, a- Glukozidaz aktivitesini % 50 oramnda inhibe eden inhibitor konsantrasyonları (IC50) hesaplanarak etkin bitki ekstreleri belirlendi. En yüksek inhibisyon etkisi gösteren 3 bitkinin (dut yaprağı, ısırgan, keçiboynuzu) ve oral antidiabetik bir ilaç olan akarbozun sukroz yüklemesi yapılan sıçanların kan glukoz düzeyleri üzerine etkileri in vivo olarak incelendi. Elde edilen sonuçlardan, bitki ekstreleri, oral antidiabetik ilaçlar ve bitkilerden elde edilen bazı antidiabetik etkili ilaç etken maddelerinin a-glukozidaz üzerine inhibitor etkilerinin enzim kaynağına göre değiştiği saptandı. ıx SUMMARY a-GLUCOSIDASE INHIBITORS IN ANTIDIABETIC HERBS Diabetes is a systemic disease characterized by hyperglycemia, hyperlipidemia and hyperaminoacidernia. It is caused by a decrease in the secretion or activity of insulin and associated frequently with specific lesions of the microcirculation, neuropathic disorders and a predisposition to atherosclerosis. In this study, the effects of 39 traditional herbs which are used because of their antidiabetic effects, various antidiabetic oral agents and some components with antidiabetic effects on a-glucosidase activity have been investigated. We have used acarbose (Bayer), metformin (İlsan-İltaş), glurenorm (Eczacıbaşı), glubornuride (Roche), glibenclamide (Nobel) as antidiabetic agents. Baker's yeast, rat intestinal acetone powder, pure a-glucosidase and intestine and liver tissues have been used as enzyme sources. Effective herbs have been chosen by their IC50 values. The effects of 3 herbs (nettle, mulberry leaf, carob) which have the highest a-glucosidase inhibition rates and acarbose on blood glucose levels have been studied in vivo. According to the results, we can say that the a-glucosidase inhibitor activities of the herbs, antidiabetic agents and components are changing according to the enzyme origin. 93

ÖZET PAZI (Beta vulgaris L. var. cicla)' DAN KARBONİK ANHİBRAZ ENZİMİNİN SAFLAŞTIRILMASI VE BAZI ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ Bu çalışmada, ülkemizde bol miktarda yetiştirilen pazı bitkisinin yapraklarından karbonik anhidraz enzimi ilk kez saflaştırıldı ve bazı özellikleri incelendi. Pazı yapraklarından 0.01 M (3-merkaptoetanol içeren 0.05 M sodyum fosfat (pH= 7.0) tampon çözeltisi ile pazı ham ekstresi hazırlandı. Pazı ham ekstresine % 50'lik (NH4)2S04 çöktürmesi uygulandıktan sonra, DEAE-selüloz kolonuna tatbik edildi. Kolondan 0.01 M P-merkaptoetanol içeren 0.2 M Tris asetat (pH= 7.0) tamponu ile elüsyon sonucunda tek pik elde edildi. Saflaştırma işlemleri sırasında protein miktar tayini Bradford yöntemi ile; karbonik anhidraz esteraz aktivitesi p-nitrofenil asetat substratı kullanılarak Verpoorte yöntemine göre; CCVhidrataz aktivitesi ise Rickli tarafindan modifiye edilen Wilbur-Anderson yöntemine göre tayin edildi. Bu işlemler sonucunda pazı yapraklarından karbonik anhidraz enzimi esteraz aktivitesi olarak 11.12 kez, CO2 -hidrataz aktivitesi olarak 22.66 kez saflaştırıldı. Poliakrilamid jel elektroforezinde tek bir protein bandı görüldü ve bu protein bandının molekül ağırlığı 199 kDa olarak tayin edildi. SDS-PAGE ile enzimin altı alt ünitesi (heksamer yapıda) olduğu ve her birinin 29 kDa civarında molekül ağırlığına sahip olduğu saptandı. Pazıdan saflaştınlan karbonik anhidraz enzimi ile yapılan karakterizasyon çalışmalarında optimum pH'nın pH=7.0 ve optimum sıcaklığın 80°C olduğu bulundu. Enzimin çeşitli substratlara karşı ilgisi incelendi ve ilginin en yüksek olduğu p- nitrofenilasetata karşı Km ve Vmax değerleri hesaplandı. Çeşitli organik bileşiklerin ve anorganik tuzların enzim aktivitesi üzerine etkileri incelendi. Buna göre; organik bileşiklerden sistin ve triptofanın karbonik anhidrazı % 77 inhibe ederken DTNB'nin % 29 aktive ettiği, anorganik bileşiklerden ise CaCC>3 ve MnSCVın karbonik anhidrazı % 100, kuvvetli inhibitörlerden biri olan Al3+ tuzlarının % 97-98 oranlarında inhibe ettiği; Ba2+ tuzlarının ise % 299'a varan oranlarda aktive ettiği bulundu. Çahşmamızda pazıdan elde edilen karbonik anhidraz enzimi üzerine sülfanilamid, asetazolamid, sodyum azid, sistin, triptofan, KCN ve KSCN gibi inhibitörlerin etkisi incelendi. İnhibitörlerin Ki değerlerine bakıldığında en düşük Ki değerine sahip olan maddelerin sülfanilamid ve KSCN olduğu; I50 değerlerine bakıldığında ise organik bileşikler arasında en güçlü inhibitörün sülfanilamid, asetazolamid ve sodyum azid; anorganik tuzlar arasında da KCN ve KSCN olduğu görülmektedir. ıx SUMMARY PURIFICATION AND INVESTIGATION OF SOME PROPERTIES OF CARBONIC ANHYDRASE FROM CHARD (Beta vulgaris L. var. cicla) In this study, the carbonic anhydrase from chard leaves which are grown abundantly in Turkey, was purified and some properties of this enzyme were investigated. The crude extract was prepared with 0.05 M sodium phosphate buffer (pH= 7.0) containing 0.01 M J3-mercaptoethanol from chard leaves. After the 50 % ammonium sulfate saturation, the crude extract was applied to DEAE-cellulose column. The column was eluted 0.2 M Tris acetate buffer (pH= 7.0) containing 0.01 M j3-mercaptoethanol and this was resulted in the recovery of the carbonic anhydrase. At the purification steps, protein was determined by Bradford method; esterase activity of carbonic anhydrase was determined according to method of Verpoorte by using p-nitrophenyl acetate as substrate; CO2 hydration activity was determined according to the method of Wilbur- Anderson which was modified by Rickli. At the end of these purification steps, carbonic anhydrase was purified 11.12 fold as esterase activity and 22.66 fold as CO2 hydration activity from chard leaves. The purified enzyme revealed one protein band by PAGE and the molecular weight of the protein band determinated as 199 kDa. It was determinated purified enzyme has 6 subunits (heksamer) and its molecular weight was estimated 29 kDa. It was found that optimum pH was pH=7.0 and optimum temperature was 80°C in characterization steps which was made with carbonic anhydrase that was purified from chard. The effects of various organic compounds and inorganic salts on enzyme activity were examined. According to this; from organic compounds cystine and tryptophan inhibit CA at the rate of 77 %; while DTNB activates CA at the rate of 29 %. From inorganic salts CaC03 and MnS04 and Al3+ salts inhibit CA respectively 100 %, 100 % and 97-98 %. And Ba2+ salts activates CA at the rate of 299 %. The effects of inhibitors such as sulphanilamide, acetazolamide, sodium azide, cystine, trytophan, KCN and KSCN on Ca enzyme which was obtained from chard. According to the Ki values of inhibitors; the substances which have the lowest Ki values are sulphanilamide and KSCN. According to the I50 values; the strongest inhibitors are sulphanilamide, acetazolamide and sodium azide among the organic compounds, KCN and KSCN among the inorganic compounds. 82

ÖZET PEROKSİDAZ'IN PAZIDAN (Beta vulgaris L. var. cicla) SAFLAŞTIRILMASI VE KARAKTERİZASYONU Bu çalışmada ülkemizde bol miktarda yetiştirilen pazı bitkisinin yapraklarından peroksidaz enzimi ilk kez saflaştırıldı ve karakterize edildi. Çalışmamızda pazı yapraklan polivinil pirolidon ve sodyum askorbat içeren 0.1 M fosfat tamponuyla (pH=6.5) homojenize edilerek pazı ham ekstresi elde edildi. Pazı nam ekstresine %20-%60 (NHL^SC^ çöktürmesi uygulandı, %20-60'lık amonyum sülfat kesiti hidroksilapatit kolonuna tatbik edildi. Artan molaritede fosfat tamponu (pH=6.5) ile yapılan elüsyon sonucunda en yüksek peroksidaz aktivitesinin 100 mM'lık elüatta olduğu görüldü. 100 mM'lık hidroksilapatit fraksiyonu DE AE- selüloz kolonuna uygulandı. Elüsyona 0.5 mM'lık fosfat tamponu (pH=6.5) ile başlandı ve enzim bu fraksiyonda kolondan geçti. Saflaştırmada protein miktar tayini Bradford yöntemiyle, enzim aktivitesi p-fenilen diamin substratı kullanılarak spektrofotornetrik olarak tayin edildi. Tüm bu işlemler sonucunda, pazı yapraklarından peroksidaz enzimi 43.55 kez saflaştırıldı ve poliakrilamid jel elektroforezinde tek aktivite bandı gösterdi. SDS- PAGE ile enzimin molekül ağırlığı 50 kDa olarak tayin edildi. Pazıdan saflaştmlan peroksidazın optimum pH'smın pH=6 ve optimum temperatürünün ise 30°C olduğu bulundu. Enzimin çeşitli substratlara karşı ilgisi incelendi ve enzimin ilgisinin en yüksek olduğu p-fenilen diamin, o-fenilen diamin, pirogallol, gayakol, o-dianisidin ve 3,3- diamino benzidin' e karşı Km ve Vmax değerleri hesaplandı. Enzimin ilgisinin en yüksek olduğu 3,3'- diamino benzidin ve pirogallol'e karşı Km değerlerinin 0.023 mM ve 0.067 mM olduğu, Vmax değerlerinin ise sırasıyla 0.061 U ve 0.006 U olduğu bulundu. Çeşitli organik ve anorganik bileşiklerin enzim aktivitesi üzerine etkisi incelendiğinde glutatyon, sistein, ditiyoeritrol, p-merkapto etanol, askorbik asid ve fenil hidrazinin enzimi %100 oranında inhibe ettiği, FeCl2'nin ise enzimi %8.52 oranında aktive ettiği bulundu. Ayrıca enzim üzerinde inhibitor etkisi olan benzoik asid ve a- naftol'un yanşmalı, NaNs'in ise yarı yarışmalı olarak enzimi inhibe ettiği görüldü. VIII SUMMARY PURIFICATION AND CHARACTERIZATION OF PEROXIDASE FROM CHARD (Beta vulgaris L. var. cicta) This is the first study to purify and characterize peroxidase enzyme extracted from chard leaves which are grown abundantly in Turkey. In our study chard raw extract obtained by homogenizing chard leaves with 0.1 M phosphate buffer (pH=6.5) containing polyvinylpyrrolidone and sodium ascorbate. The crude extract was employed to %20-60 (NH^SC^ saturation. This ammonium sulfate cut applied onto hidroxylapatite column. Elution was carried out by increasing molarity of the phosphate buffer (pH=6.5) and resulted in the highest activity peak at 100 mM concentration. This fraction was applied onto DEAE- cellulose column for further purification. The column was first eluted 0.5 mM phosphate buffer (pH=6.5) and resulted in the recovery of the peroxidase activity. At the purification steps, protein was determined by Bradford method, enzyme was determined spectrophotometrically by using p-phenylenediamine dihydrochloride as substrate. At the end of these purification steps, peroxidase enzyme was purified 43.55- fold from chard leaves. The purified enzyme revealed one activity baud by polyacrylamide gel electrophoresis. The molecular weight of the purified enzyme estimated as 50 kDa by SDS-PAGE. It was determined that chard peroxidase has an optimum pH at pH=6 and optimum temperature at 30°C. Enzyme affinity investigated towards various substrates. Km and Vmax values are calculated for best subtrates; p-phenylenediamine, o-phenylenediamine, pirogallol, guaiacol, o-dianisidine, 3,3'- (fiaminobenzidine. Km values are 0.023 mM and 0.067 mM for 3,3'- diaminobenzidine and pirogallol, respectively which are best oxidized by chard peroxidase. Vmax values are 0.061 U and 0.006 U, respectively. When the effects of various inorganic and organic compounds on peroxidase activity were examined, it was observed that peroxidase was inhibited %100 by glutathione, sistein, ditioerityrol, f>-merkapto etanol, ascorbic acid and phenyHiydrazine, while activated %8.52 by FeCli. Also it was found that ct-naftol and benzoic acid inhibited the enzyme competitively, whereas NaN3 inhibited the enzyme uncompetitively. 64

ÖZET LİPAZ VE ÜREAZ ENZİMLERİNİN ÇEŞİTLİ TAŞIYICILARA İMMOBİLİZASYONU Enzimler substratları üzerindeki spesifik aktivasyon güçlerine bağlı olarak katalitik özelliklere sahip proteinlerdir. Serbest enzimlerin bioteknolojik işlemlerde kullanımı, maliyetlerinden dolayı ve katalitik işlemden sonra reaksiyon ortamından ayrılmalarının ve tekrar kullanılmalarının imkansızlığı nedeniyle kısıtlıdır. Bu zorlukların üstesinden gelmek için bioteknolojistler enzimleri immobilize ederek reaksiyon ortamından kolaylıkla ayrılabilen katalizörler elde edilmiştir. Enzim immobilizasyonu bir enzimin çözünmeyen bir desteğe bağlanmasıdır. Enzim süzme veya dekante etme yoluyla kolaylıkla tekrar elde edilir, immobilize edilmiş bir enzimin tekrar elde edilmesi ve daha sonra yeniden kullanımı enzim-katalizli reaksiyonların yararlılığını arttırmıştır. Immobilize enzimler çeşitli avantajlarından dolayı gıda teknolojisinde, bioteknolojıde ve analitik kimyada kullanılmaktadır. Yaygın olarak kullanılan immobilizasyon teknikleri kovalent bağlama, sentetik veya doğal makromoleküler bileşikler ve mikro enkapsülasyondur. Bu çalışmada lipaz enzimi alumina, bentonit üzerine adsorpsiyon; amberlit reçinesi üzerine iyonik bağlanma; gözenekli cama kovalent bağlanma yöntemi ile immobilize edildi. Üreaz enzimi ise alumina üzerine adsorpsiyon, amberlit reçinesi üzerine iyonik bağlama ve gözenekli cama kovalent bağlanma yöntemi ile immobilize edildi. Her immobilizasyonu takiben Lowry Metodu ile protein miktarı tayin edildi ve immobilizasyon yüzdesi hesaplandı. Enzim aktivitesi spektrofotometrik olarak tayin edildi Protein içeriğine ve enzim aktivitesine dayanarak, dümina, bentonit amberlit ve gözenekli cam üzerine immobilize edilen enzimin yeterli enzim aktivitesi gösterdiği kanıtlandı. Böylece her immobilize enzim için katalitik karakterizasyon tayinleri gerçekleştirildi. İmmobilizasyon işlemleri enzimler için iyi bir depolama kararlılığı, pH ve optimum sıcaklık sağladı. VI SUMMARY IMMOBILIZATION OF LIPASE AND UREASE ENZYMES ON THE VARIOUS SUPPORTS Enzymes are proteins that have catalytic properties owing to their powers of spesific activation of their substrates. Employment of free enzymes in biotechnological process is limited owing to their cost and to the impossibility of recovering and separating them from the reaction medium after the catalytic process. To overcome these difficulties, biotechnologists have immobilised the enzymes, this obtaining catalysts which are easily separable from the reaction medium. Enzyme immobilization is the attach ment of an enzyme to an insoluble support, an enzyme is recovered easily by filtration or decantation. The ability to recover and subsequently reuse an immobilized enzyme increases the utility of enzyme - catalyzed reactions.Immobilized enzymes are used in food technology, biotechnology, biomedicine and analytical chemistry because of their various advantages. Most commonly used immobilization techniques were covalent binding and micro encapsulation with different carrier synthetic or natural macromolecular compounds. In this study, lipase enzyme was immobilized by; adsorption on alumina, bentonite; ionic attachment to amberlite resin; covalent attachment to the glass beads. Ureaz enzymes was immobilized by adsorption on alumina; ionic attachment to amberlite resin; covalent attachment to the glass beads. Following each immobilization, the protein assay was done by Lowry Method and the percent of immobilization was estimated. The enzyme activity was measured spectrophotometricalry. Based on the protein content and the enzyme activity, it was established that the immobilized enzyme on alumina, bentonite, glass beads and amberlite resin displayed sufficient enzyme activity. This the catalytic characterization assays of each immobilized enzyme were performed. Immobilization improved temparature, pH and storage stability of the enzymes. VII 59

ÖZET DENEYSEL DİABETTE ÇİNKO SÜLFATIN BÖBREK VE KALP ANTİOKSİDAN SİSTEMİ ÜZERİNE ETKİLERİ Hiperglisemi ile karakterize edilen şeker hastalığında başlıca karbohidrat, lipid ve protein metabolizmaları bozulmakta ve bunun sonucunda çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, insuline benzer özellik gösteren çinko sülfatın diabetik ve normal sıçanların ağırlıklarına, kanda şeker ve glutatyon (GSH) düzeylerine, serum aspartat amino transferaz (AST), alanın amino transferaz (ALT), alkali fosfataz (ALP) aktiviteleri ile serum total lipid, kolesterol, HDL-kolesterol, firik asid, kreatinin,üre, sialik asid miktarları, aterojenik indeks değerleri ve böbrek ile kalp dokusu üzerine etkileri araştırıldı. Çalışmada 6-6.5 aylık Swiss Albino ırkı dişi sıçanlar kullanıldı. Sıçanlar dört gruba ayrıldı. Birinci grup sıçanlar kontrol grubu, ikinci grup sıçanlar kontrol + çinko verilen grubu, üçüncü grup sıçanlar diabet grubunu, dördüncü grup sıçanlarda diabet + çinko grubunu oluşturdu. Deneysel diabet intraperitonal streptozotosin (STZ) enjeksiyonu ile oluşturuldu (65 mg/kg). Diabet oluşumundan itibaren ikinci ve dördüncü grup sıçanlara günde 100 mg/kg çinko sülfat 60 gün gavaj tekniği ile verildi Ayrıca 0, 1, 15, 30, 45 ve 60. günlerde açanların ağırlıkları tartıldı. STZ enjeksiyonundan önce ve sonraki 1, 15, 30, 45 ve 60. günlerde kuyruk kan örnekleri alındı Kanda şeker ve glutatyon, serumda AST, ALT, ALP aktiviteleri tayin edildi 60. günde kesilen sıçanların kan, böbrek ve kalp doku örnekleri alındı. Serumda total lipid, kolesterol, HDL-kolesterol, aterojenik indeks, ürik asid, kreatinin, üre, sialik asid miktarları tayin edildi Kalp ve böbrek doku örneklerinde total protein, lipid peroksidasyonu (LPO), non-enzimatik glikolizasyon (NEG) ve GSH miktarları tayin edildi Elde edilen sonuçlardan hayvanlara verilen çinko sülfatın diabetik sıçanlarda kan şekerini, kan GSH, serum AST, ALP, total lipid,total kolesterol, ürik asid, sialik asid düzeylerini anlamlı bir şekilde azalttığı saptandı. Ayrıca verilen çinko sülfatın diabetik sıçanların aterojenik indeks değerlerinde azalmaya neden olduğu görüldü. Diabetik sıçanlara verilen çinko sülfatın kalp dokusu antioksidan sisteminde NEG düzeylerini azalttığı, LPO ve GSH düzeylerini ise arttırdığı görüldü. Böbrek dokusunda ise NEG ve LPO düzeylerini azaltırken GSH düzeyim ise arttırdığı saptandı. Sonuç olarak çinko sülfatın diabetik sıçanlarda oluşan hasarları antioksidan ve koruyucu özellik göstererek önlediği söylenebilir. VII SUMMARY THE EFFECT OF ZINC SULFATE ON KIDNEY AND HEART TISSUES ANTIOXIDANT SYSTEMS IN EXPERIMENTAL DIABETES Diabetes, in which carbohydrate, lipid and protein metabolisms are affected and in result of this various complications are observed, characterized by hyperglycemia. In this study, the effects of zinc sulfate, which has a insulinmimic effect, were examined on the weights, glucose and glutatione (GSH) levels in blood, aspartate amino transferase (AST), alanin ammo transferase (ALT), alkali phosphatase (ALP) activities and uric acid in serum, creatinine, urea, sialic acid, total lipid, cholesterol, HDL- cholesterol amounts, atherogenic index values and kidney and heart tissues of diabetic and normal rats. In this study, female 6-6,5 months old, Swiss albino rats were used Rats were divided into four groups. These groups were; control, control + zinc sulfate, diabet, diabet + zinc sulfate. The animals were made diabetic by intraperitonal injection of STZ (65 mg/kg). After being diabet 100 mg/kg zinc sulfate was given daily by gavage technicque to second and fourth groups for sixty days. At 0,1,15, 30, 45 and 60 days body weight was taken. The first day of the experiment before the STZ injection and after the STZ injection at 1, 15, 30, 45 and 60 * days tail blood samples were taken. In blood, glucose and GSH, in serum, AST, ALT, ALP activities were determined On the 60* day blood, kidney and heart tissue samples were taken from rats. Urea, creatinine, uric acid, cholesterol, HDL- cholesterol and sialic acid amounts were determined in serum. Total protein, lipid peroxidation (LPO), non-enzymatic (NEG) and GSH amounts were determined in heart and kidney tissue samples. Due to the results, blood glucose and GSH, serum AST, ALP, uric acid, sialic acid total lipid levels decreased in a significance way by the usage of zinc sulfate on diabetic rats. Also it was observed that zinc sulfate caused a decrease in atherogenic index values in diabetic rats. Zinc sulfate which was given to diabetic rats decreased NEG levels and increased LPO and GSH levels in heart tissue antioxidant system. But in kidney tissue it decreased NEG and LPO levels while increased GSH levels. The results of this study show that zinc sulfate prevents the damage in diabetic rats by showing antioxidant and protective effects. Vffl '.?*** o fr`r> 85

ÖZET STREPTOZOTOSIN ELE DENEYSEL DIABET OLUŞTURULMUŞ SIÇANLARIN ÇEŞİTLİ DOKU ANTİOKSİDAN SİSTEMLERİNE VANADYUM SÜLFATIN ETKİLERİ Diabet, hiperglisemi, ketonemi gibi humoral değişiklikler ve mikroanjiyopati gibi histolojik değişiklikler ile karakterize edilen metabolik bir hastalıktır. Bu hastalıkta başta karbohidrat metabolizması olmak üzere, protein, lipid ve elektrolit metabolizmaları da etkilenir. Diabet, göz, böbrek, sinir sistemi, damar sistemi, ketoasidoz,enfeksiyonlara karşı direncin azalması ve deri komplikasyonları gibi birçok belirtiler gösterir. Bu çalışmada, insuline benzer özellik gösteren ve yeni bir antidiabetik ilaç olarak bilinen vanadyum sülfatın, diabetik ve normal sıçanların lens, akciğer, kas, dil dokuları ve kan glukozu, serum total protein ve total lipid düzeyleri üzerine etkileri araştırıldı. Çalışmada 6-6.5 aylık Swiss albino sıçanlar kullanıldı. Sıçanlar iki diabet, iki kontrol olmak üzere 4 gruba ayrıldı. Deneysel diabet, 65 mg/kg ( 0.01 M Sitrat tamponu pH= 4.5) streptozotosin (STZ) enjeksiyonu ile oluşturuldu. Birinci günden altmışıncı güne kadar 100 mg/kg vanadyum sülfat kontrol ve diabet grubu sıçanların birer gruplarına gavaj tekniği ile günlük olarak verildi. STZ enjeksiyonundan önce ve STZ enjeksiyonundan sonraki 1., 15., 30., 45. ve 60. günlerde kuyruk kan örnekleri alındı ve açlık kan glukozu o-toluidin metoduna göre tayin edildi. 60. günde serum total protein Lowry ve serum total lipidleri sülfofosfo vanilin metodları ile tayin edildi. Ayrıca 0., 1., 15., 30., 45. ve 60. günlerde sıçanların ağırlıkları tartıldı. 60. Günde hayvanlardan lens, akciğer, kas ve dil doku örnekleri alındı. Lens, akciğer, kas ve dil dokuları örneklerinde protein Lowry, lipid peroksidasyonu Ledzowsky, nonenzimatik glikolizasyon tiobarbitürik asid metodu ve glutatyon ise Ellman ayıracına göre tayin edildi. Elde edilen sonuçlardan vanadyum sülfatın insuline benzer etkisinin yanısıra, diabetik sıçanlarda çeşitli dokularda oluşan hasarları antioksidan ve koruyucu özellik göstererek önlediği söylenebilir. SUMMARY THE EFFECTS OF VANADYL SULPHATE ON VARIOUS TISSUE ANTIOXIDANT SYSTEMS OF STREPTOZOTOCIN INDUCED DIABETIC RATS Diabetes is a metabolic disease characterized by humoral variations like hyperglycemia and ketonaemia and histological variations like micro angiopathy. In this disease, first carbohydrate metabolism and after protein, lipid and electrolyte metabolisms are affected. Diabetes has many symptoms, which are eye, kidney, neurosystem, vascular, ketoacidose and the decrease of the resistance against infections and skin complications. The aim of the present study was to investigate the effect of vanadyl sulphate, which is known as a insulinomimetic agent and a new antidiabetic drug, on the lenses, lung, muscle and tongue, and blood glucose, serum total protein and total lipid of diabetic and normal rats. In this study, male 6-6.5 months old, Swiss albino rats were used. The animals were randomly divided into two groups diabetic and two groups of control. The animals were made diabetic by intraperitoneal injection of a single doses of 65 mg/kg STZ in 0.01 M citrate buffer (pH = 4.5). From day 1 to day 60, 100 mg / kg vanadyl sulphate was given daily by gavage technicque to one of the control and diabetic groups. The first day of experiment before STZ injection at 1. 15. 30. 45 and 60 days tail blood samples were taken and fasting blood glucose were determined by o-toluidine method. On the 60 * day, serum total protein and serum total lipids were determined by Lowry, sulphophospho vanilin methods, respectively. At 0. 1. 15. 30. 45 and 60 * days, body weight was taken. On the 60 * day, the lenses, lung, muscle and tongue tissue samples were taken from animals. Protein, lipid peroxidation, nonenzymatic glycosylation and glutathione of lenses, lung, muscle and tongue were determined by Lowry, Ledwozyw, thiobarbituric acid methods and Ellman reagents respectively. The results of this study show that vanadyl sulphate, in addition to its insulinomimetic effect has antioxidant and protective effects on the damage caused by diabetes on various tissues. 80

vm ÖZET Deneysel Diabette Çeşitli Bitki Ekstreleri ve Oral Antidiabetik İlaçların Karaciğer Antioksidan Sistemi Üzerine Etkileri Şeker hastalığı (diabetes mellitus) kalıtsal kökenli, insulin hormonunun yokluğu, yetersizliği veya etkisizliği ile meydana gelen, hiperglisemi ve glukozüri ile kendini gösteren hem akut hem de kronik komplikasyonlarla seyreden bir metabolizma hastalığıdır. Diabette başta karbohidrat metabolizması olmak üzere protein, yağ ve elektrolit metabolizmasında bozukluklar ortaya çıkar. Bu nedenle diabetin sürekli kontrol ve tedavi edilmesi gerekir. Diabetin süresi arttıkça komplikasyonların görülme sıklığı ve çeşitliliği artar. Bu yüzden erken tedavi ve tam çok önemlidir. Bu çalışmada, streptozotosin (STZ) ile deneysel diabet oluşturulmuş sıçanların kan şekeri ve karaciğer doku örneklerindeki LPO (Lipid peroksidasyonu) ve NEG (Nonenzimatik glikolizasyon) düzeylerine sulu pazı ve maydanoz ekstreleri ile metformin, glibornurid ve glurenormun etkileri incelendi. Bu amaçla 6-6,5 aylık Swiss albino ırkı dişi ve erkek sıçanlar kullanıldı. Sıçanlar 16 gruba ayrıldı. Normal ve diabetik sıçanlara diabet oluşumunun 14. gününden 42. güne kadar pazı ve maydanoz ekstrelerinden günde 2 g/kg, oral antidabetik ilaçlardan ise metformin 25 mg/kg, glibornurid 5 mg/kg, glurenorm ise 10 mg/kg dozlarında gavaj yolu ile verildi. Ayrıca çalışmada glurenorm normal ve diabetik sıçanlara diabet oluşumundan itibaren (0. gün) 42. inci güne kadar günde 10 mg/kg dozlarında gavaj yolu ile uygulandı. 0, 7, 14, 21, 28, 35 ve 42. günlerde alınan kuyruk kan örneklerinde açlık kan şeker düzeyi o-toluidin metoduna göre tayin edildi. Diabet oluşumunun 42. gününde eter anestezisi altında kesilen sıçanlardan karaciğer doku örnekleri alındı. Karaciğer dokularındaki protein Lowry, lipid peroksidasyonu Ledwazwy, nonenzimatik glikolizasyon tiobarbitürik asid metodu ile tayin edildi. Elde edilen sonuçlardan deneysel diabette bitki ekstreleri ve oral antidiabetik ilaçların antihiperglisemik etkileri yanında, karaciğer NEG ve LPO değerleri üzerinde farklı etki gösterdikleri saptanmıştır. DC SUMMARY The Effect of Plant Extracts and Oral Antidiabetic Drugs on Liver Antioxidant Systems in Experimental Diabetes Diabetes mellitus is hereditary metabolism disease that occurs due to the Mure or insufficiency of insulin, that appears with hyperglycemia and glucosuria and that progress both with acute and chronic complications. With diabetes some metabolic disorders of the especially, carbohydrate metabolism protein, lipid and electrolyte metabolism occur. Because of this reason diabetes should be continuously controlled and treated. As the duration of diabetes increases, the frequency of appearing of these complications also increases. For this reason, early treatment and diagnosis is very important. In this study, we examined the effect of plant extract and metformin, glibornuride and glurenorm on the liver LPO and NEG levels of diabetic rats. For this purpose 6-6,5 month old Swiss albino rats were used. The rats were divided into 16 groups. The plant extract was administered by gavage technigue to rats at a dose of 2 g/kg every day for 28 days, 14 days after experimental animals were made diabetic. 25 mg/kg metformin, 5 mg/kg glibornuride and 10 mg/kg glurenorm were given by gavage method 14 days after the experimental animals were made diabetic. In mis study glurenorm 10 mg/kg was given to both diabetic and control rats daily on day 0. until the end of the experiment at day 42 by gavage method. Blood samples from rats were collected from the tail vein at 0, 7, 14, 21, 28, 35 and 42 days. Fasting blood glucose levels were determined by the o-toluidine method. The rats were sacrificed under ether anesthesia at 42 days after STZ injection. On the 42. day, liver tissues were taken from animals. The total protein, NEG and LPO were determined by Lowry, Thiobarbituric acid and Ledwazwy method, respectively. Depending on the results, the plant extracts and the antidiabetic drugs showed antihyperglycemic effect in experimental diabet and has different effect on liver NEG and LPO levels. 89

ÖZET Streprozotosin ile Deneysel Diabet Oluşturulmuş Sıçanların Çeşitli Doku Antioksidan Sistemlerine, Vitamin £, Vitamin C ve Selenyumun Etkileri Şeker hastalığı kronik seyirli, kalıtsal kökenli, insulin hormonunun yetersizliği, yokluğu veya etkisizliği. nedeni ile meydana. gelen, hiperglisemi, ketonemi gibi hümoral, mikroanjiopati gibi dokusal değişikliklerle karakterize edilen bir metabolizma hastalığıdır.. Diabette başta karbohidrat metabolizması olmak üzere protein, yağ ve elektrolit metabolizmaları da etkilenir. Bu hastalığın belirtileri çoktur- Bu belirtiler vasküler,. göz, böbrek, sinir. sistemi, ketoasidoz, enfeksiyonlara karşı direncin azalması ve deri komplikasyonlandır. Bu çalışmada deneysel diabet oluşturulmuş sıçanların kan şekeri, kan glutatyonu, serum total protein, kolesterol ve total lipid değerlerine ve ayrıca karaciğer, lens, böbrek, kalp ye. deri üzerine, vitamin E, C ve. selenyumun, etkileri incelendi. Bu amaçla 2-2.5 aylık Swiss albino ırkı sıçanlar kullanıldı. Sıçanlar iki diabetik ve iki kontrol olmak üzere dört. gruba.ayrıldı. Deneysel diabet, intraperitoneal 65 mg/kg Streptozotosin (STZ) enjeksiyonu ile oluşturuldu. Diabetik ve kontrol grubu. sıçanların birer gruplarına. 1.. günden 30. güne kadar günde 250 mg/kg E vitamini (tokoferol asetat), 250 mg/kg C vitamini (L-askorbik asid) ve 0.2 mg/kg sodyum selenat gavaj yolu ile verildi. STZ enjeksiyonunun 1., 10., 20. ve 30. günlerinde sıçanların kuyruklarından alman kan örneklerinde kan şekeri o-toluidin, kan glutatyonu Beutleı,. Duron Kelly ile tayin edildi. 0. ve 30. günlerde serumda total lipid sülfo fosfo vanilin, protein Lowry, kolesterol Zak metodu ile tayin edildi. STZ. enjeksiyonundan 30. gün sonra eter anestezisi altında sakrifiye edilen sıçanların lens, deri, kalp, böbrek ve karaciğer dokularındaki protein Lowry; lipid. peroksidasyonu.(LPO) Ledwazwy; nonenzimatik glikozilasyon (NEG) tiobarbitürik asid metodu; glutatyon (GSH) ise Ellman ayıracı ile tayin, edildi. Elde edilen bulgulardan vitamin E, vitamin C ve selenyumun diabetik sıçanların deri, lens, böbrek, kalp ve karaciğer dokusundaki artan NEG ve LPO düzeylerini düşürdüğü, deri ve lensteki azalan GSH değerini ise arttırdığı sonucuna varıldı. vm SUMMARY The effect of vitamin £, vitamin C and selenium on the various tissue antioxidant systems of STZ-induced diabetic rats. Diabetes Mellitus is a metabolic disease which has a cronic progress due to the insufficiency on the. absence or.either ihe non. activity.. of the insulin hormone.. This disease is characterized by a humoral, microangypathy histological variations like hypergly cemi and ketonemi. Due to this disease metabolic disorders of the carbohydrate metabolism and the protein, lipid and electrolyte metabolism may occur. There.are many. symptoms of this.disease. These symptoms are vascular, eye, kidney,neurosystem, ketoacidose and the decrease of the resistance. against infections and skin complications. In this study, we examined the effect of vitamin E, vitamin C and selenium on the lenses, liver, kidney, heart, skin and on the blood glucose, glutathione and on the serum total lipid, cholesterol and proteins of diabetic rats. For this purpose 2-2.5 month old Swiss albino rats. were. used. The. rats were divided into two groups of diabetic and two groups of control. The animals were made diabetic by intraperitoneal injection of 65 rag/kg STZ (streptozotocin) in citrate buffer (pH=4.5). From day 1 to day 30, 250mg/kg vitamin E, 250 mg/kg vitamin C and 0.2 mg/kg sodyum selenate were given.daily by. gavage technicque to one of the control and diabetic group. After STZ injection at 1., 10., 20. and 30. days tail blood samples were taken fasting blood. glucose and glutathione levels were determined by o-toluidin and Beutler Duron Kelly method, respectively. At 0. and 30. days serum total lipid,, cholesterol and. protein levels were determined by sulfo phospho vanilin, Zak and Lowry methods, respectively. At 30. day STZ injections the rats were sacrificed by. giving excess ether. Protein, lipid. peroxidation, glutathione and nonenzymatic glycosylation of lens, liver, kidney, skin and heart proteins were determined by Lowry, Ledwazwy, Ellman and thiobarbituric acid methods, respectively. Due to the results the increased levels of NEG and LPO of the lens, kjdney, heart, liver tissues of the diabetic rats had decreased, and the decreased levels, of QSH in the skin and lens had increased with by the usage of vitamin E, vitamin C and. selenyum. DC 67

M oz PAZI'NIN (Beta Vulgaris L. Var. Cicla) NORMAL VE DİABETİK TAVŞANLARDA KAN ŞEKERİ DÜZEYİNE ETKİSİ Çeşitli semt pazarlarından satın alınan pazı yapraklan su ile yıkanarak gölgede kurutuldu. Kurutulan yapraklardan hazırlanan sulu ve metanollü ekstreler, normal ve alloksan ile deneysel diabet oluşturulınuş tavşanlara, belirli dozlarda oral olarak verildi. Tavşanların açlık ve pazı ekstreleri verildikten 1, 2, 3 ve 4 saat sonraki kan glukoz düzeyleri saptanarak, bulgular değerlendirildi. Elde edilen sonuçlardan, sulu pazı ekstrelerüün, normal tavşanlarda 2 g/kg dozda, diabetik olanlarda ise 2, 4 ve 8 g/kg dozlarında kan şekeri düzeyini düşürücü etki gösterdiği saplandı. 3C ABSTRACT THE EFFECT OF CHARD (Beta Vulgaris L. Var. Cicla) ON BLOOD GLUCOSE LEVELS OF NORMAL AND DIABETIC RABBITS Chard leaves, wlrich were obtained from different markets, were washed with water and left to dryness in the sliade. The aqueous and methanol extracts of dried leaves were administered to normal and alloxan diabetic rabbits orally in spesific doses. The blood glucose of starved and chard administered rabbits after 1, 2, 3 and 4 hours were determined and evaluated. According to the results it was observed Uiat water extracts of cltard dropped the blood glucose level at 2 g/kg dose in normal rabbits. On the other hand, tiiis level dropped to 2, 4 and 8 g/kg doses, in diabetic rabbits. 61

V. ÖZET Sıçanlarda Bav, Torun İlaçlarının Serum Total Protein Miktarına ve Serum Transaminaz Aktivitelerine Etkileri Bu çalışmada, yabani otlarla mücadelede kullanılan propanil ve mantarlarla mücade lede kullanılan Quintozene'nin (PCNB) âişi sıçanlarda serum AST, ALT aktiviteleri ve serum total protein düzeyleri üzerine toksik etkisi incelendi. Ayrıca, kuvvetli bir antioksidan olan E vitamininin sıçanlarda propanil ve Quitozene'nin oluşturabileceği toksik etkiye karşı koruyucu bir etkisinin olup olmadığı araştırıldı. Denemelerde 150-250 gram ağırlığında 58 adet Wistar albino türü dişi sıçan kullanıldı. Sıçanlar 8 gruba ayrıldı. 1. gruba (kontrol, n=5) 2 mi mısırözü yağı, 2. gruba (n=9) 2 nü mısırözü yağında çözülmüş 200 mg/kg propanil, 3. gruba (n=9) ise yine 2 mi mısırözü yağında çözülmüş 400 mg/kg Quintozene subkutan olarak verildi. 4. gruba (n=7) 2 mi mısırözü yağında çözülmüş 100 mg/kg propanil + 200 mg/kg Quintozene, 5. gruba ise (n=5) 2 mi mısrözü yağında çözülmüş 300 mg E vitamini enjekte edildi. 6. (n=8), 7. (n=8) ve 8. (n=7) grupkrdaki hayvanlara sırasıyla 2., 3., 4. gruptaki hayvanlara verilen maddelere ilaveten enjeksiyonlardan 1 saat sonra 300'er mg E vitamini subkutan olarak enjekte edildi. Bir gece aç bırakılan hayvanlar eter anestezisi altında kesilerek kanları alındı. Serumda AST ve ALT tayinleri Frankel-Reitman metoduna göre. total protein miktarı ise Lowry metoduna göre spektrofotometrik olarak tayin edildi. Deney ve kontrol grupları arasındaki farklılıkların değerlendirilmesinde t testi kullanıldı. Elde edilen sonuçlardan, sıçanlara uyguladığımız propanil ve Quintozene adlı tarım ilaçlarının tatbik ettiğimiz dozlarda akut toksite oluşturmadığı ve E vitamininin koruyucu bir özellik gösterip göstermediği gözlenemedi..79- V, SUMMARY The Effects of Some Pesticides on Serum Total Protein Level and Tramammaz Activates m Rats Propanil and Quintozene are used respectively against weeds and fungi. In this study their effects on serum AST and ALT activities and serum total protein level were studied. Further investigated was whether vitamin E; a strong antioxidant had any protective effect against them. For this purpose, 58 female Wistar Albino rate weighing between 150 and 250 gram were divided into 8 groups. The first group (5 rats) into which 2 ml com oil was injected subcutaneousty was defined as the control group. Nine rats were each given 2 ml of 200 mg/kg propaniL another 9 rats given 2 ml of 400 mg/kg Quintozene, 7 rats given 2 ml of 100 mg/kg propaııil plus 200 mg/kg Quintozene, 5 rate given 2 ml of 300 mg vitamin E. These were defined as groups no 2, 3, 4 and 5 respectively. The rats in group no 6 (8 rats), no 7 (8 rats) and no 8 (7 rats) were each given the same as those in groups 2, 3 and 4 respectively but were also each given 300 mg vitamin E one hour after first injection. All doses given were dissolved in com oil. The blood samples were taken from rats after overnight fasting and 24 hours after the first injection, under ether anesthesia. Serum AST and ALT activities were determined spectrophotometrically by the method of Frankel-Reitman and serum total protein level by that of Lowry. The differences between groups were evaluated using unpaired T tests using the NCSS statistical computer package. Propanil and Quintozene were not found to induce any acute toxic effects. The suggested protective effect of vitamin E was not therefore able to be observed. -80- 87