Search

Ekolojik Değerlendirme İndeksi (EEI) kıyı ve geçiş sularının ekolojik durumlarının değerlendirilmesi için kullanılmaktadır. İndeks Akdeniz Coğrafik İnterkalibrasyon Grubu tarafından interkalibre olan makrofitlere (makroalg ve deniz çayırları) dayalı bir indekstir. Bu çalışmada Ekolojik Değerlendirme İndeksi kullanılarak Ege Denizi kıyılarının ekolojik durumu belirlenmiştir. Örneklemeler 2017 yılı Ağustos ayında 13 istasyonda [Saros Körfezi, Yeniköy, Ayvalık, Çandarlı, Bostanlı, Urla, Ildır Körfezi, Küçük Menderes, Didim, Güllük, Bodrum, Akyaka, Datça] gerçekleştirilmiştir. Makrofit örneklemesi üst infralittoral bölgeden 20x20cm'lik (400cm2) kuadrat ile yapılmıştır. Fizikokimyasal parametreler [pH, sıcaklık (°C), oksijen (mg/L), turbidite (mg/L), iletkenlik (μS), tuzluluk (‰), fosfat (mg/L), amonyum azotu (mg/L)] ölçülmüştür. Ekolojik Değerlendirme İndeksi'ne göre makrofit örnekleri iki ekolojik durum grubuna (ESG I ve ESG II) ayrılmıştır. ESG I ve ESG II mutlak bolluğu, makrofit örneklerinin ortalama yüzde örtü değeri ve EEI değerleri hesaplanmıştır. Ekolojik Değerlendirme İndeksi değerleri Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi'nin belirttiği 0 ile 1 arasındaki ekolojik kalite oranına dönüştürülmüştür. Her bir çalışma alanı beş ekolojik durum içinde sınıflandırılmıştır.Çalışma sonucunda on istasyon [Saros Körfezi (1 EEIeko), Yeniköy (0.74 EEIeko), Ayvalık (0.98 EEIeko), Çandarlı (0.77 EEIeko), Urla (0.81 EEIeko), Ildır Körfezi (0.76 EEIeko), Didim (0.86 EEIeko), Bodrum (0.84 EEIeko), Datça (0.97 EEIeko), Güllük (0.72 EEIeko)] `Çok İyi`, iki istasyon [Küçük Menderes (0.57 EEIeko), ve Akyaka (0.58 EEIeko)] `İyi` ve Bostanlı istasyonun [0 EEIeko] `Kötü` ekolojik durum sınıfında olduğu belirlenmiştir. Fırsatçı türlerin gelişimini etkileyen besleyici elementlerden olan fosfat ve amonyum azotu değerleri en yüksek Bostanlı istasyonunda bulunmuştur. Ecological Evaluation Index (EEI) is used to assess ecological status of coastal and transitional waters. This index was intercalibrated by the Mediterrenean Geographic Intercalibration Group (MEDGIG), that is based on macrophytes (macroalgae and angiosperms). In this study, the ecological status of the Aegean coastal waters were assessed by using the Ecological Evaluation Index. Sampling was performed at 13 stations [Saros Bay, Yeniköy, Ayvalık, Çandarlı, Bostanlı, Urla, Ildır Bay, Küçük Menderes, Didim, Güllük, Bodrum, Akyaka, Datça] in August 2017. Macrophyte samples were collected from upper-infralittoral region by using a quadrat of 20x20 cm (400 cm2). The physico-chemical parameters [pH, temperature(°C), oxygen (mg/L), turbidity (mg/L), conductivity (μS), salinity (‰), phosphate (mg/L), ammonium nitrogen (mg/L)] were measured. According to EEI, macrophyte samples were divided into two ecological state groups (ESG I and ESG II). The absolute abudance of ESG I and ESG II, the average percent coverage of macrophyte samples and EEI values were calculated. The EEI values have been transformed into ecological quality ratio from 0 to 1 specified by the EU Water Frame Directive. Each of sampling areas were classified into five ecological status.As a result, the ecological status of ten stations [Saros Bay (1 EEIeqr), Yeniköy (0.74 EEIeqr), Ayvalık (0.98 EEIeqr), Çandarlı (0.77 EEIeqr), Urla (0.81 EEIeqr), Ildır Bay (0.76 EEIeqr), Didim (0.86 EEIeqr), Bodrum (0.84 EEIeqr), Datça (0.97 EEIeqr), Güllük (0.72 EEIeqr)] are `High`, the ecological status of two stations [Küçük Menderes (0.57 EEIeqr), Akyaka (0.58 EEIeqr)] are `Good` and the ecological status of Bostanlı (0 EEIeqr) is `Bad`. Phosphate and ammonium nitrogen which are nutritional elements that provide the development of opportunistic species, were found to be highest in Bostanlı station. 143

Her ne kadar literatürde kritik batıklık derinliği için verilen denklemler simetrik su alma yapıları için verilmiş olsa da; pratikte su alma yapılarının çoğunda yaklaşım akım koşulları asimetriktir. Bu çalışmada, bir rezervuar-boru sisteminden oluşan asimetrik bir yatay su alma yapısında vortekslerin oluşumu üç boyutlu sayısal modelleme yöntemi ile Flow-3D yazılımı kullanılarak incelenmiştir. Su alma yapısı yan duvarları ara mesafesi, boru çapı ve akımın debisi gibi sistemin geometrik ve hidrolik şartları değiştirilerek, durumların her birisi için vortekslerin oluşacağı kritik batıklık derinliği tespit edilmiş ve deney sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Üç boyutlu sayısal modellemelerin sonuçları ile deney sonuçları birbirine çok yakın bulunmuş olup; Flow-3D'nin, asimetrik yaklaşım koşullarına sahip yatay su alma yapılarında vorteks oluşumunu incelemek için güvenilir bir yazılım olduğu ortaya konulmuştur. Given equations in literature for critical submergence depth is for symmetrical intakes; however, in practice, approach flow conditions are not symmetrical for most of the intakes. In this study, formation of the vortices in a horizontal water intake structure composed of a reservoir-pipe system is investigated with 3D numerical modelling using Flow-3D software. The geometrical and hydraulic conditions of the system such as the distance between the side walls of the horizontal intake, pipe diameters and the flow discharge are altered and the critical submergence depth required for the formation of the vortex for each case is determined and compared with the experimental results. It is observed that the critical submergence depths obtained from numerical simulations are very close to the experimental results. Hence, it can be concluded that Flow-3D is a reliable software to observe vortex formation at asymmetric horizontal intakes. 100

Siber saldırı tespiti ve sınıflandırılması bilgisayar ağları ve internet teknolojileri için çok önemli bir konudur. İnternet üzerinden hizmet veren kamu kurumları ve özel şirket sayılarının hızla artması ile doğru orantılı olarak kurumsal sistemlere yapılan dijital saldırıların sayısı da artmaktadır. Günümüzde, hizmet reddi (Denial of Service) saldırıları bilgisayar ağları ve internet teknolojileri için en büyük tehdit oluşturan saldırı tiplerinden biridir. Hizmet reddi saldırıları meşru bir kullanıcıyı kullanarak, bir sunucunun hafıza, işlemci ve bant genişliği gibi kaynaklarının tüketilmesini amaçlar. Eğer saldırı doğası gereği dünya üzerindeki farklı coğrafi konumlardan aynı zamanda yapılırsa dağıtık hizmet reddi atağı (Distributed Denial of Service) olarak isimlendirilir ve daha etkili bir saldırı haline gelir. Hizmet reddi saldırılarını tam olarak tespit edebilen ve engelleyebilen bilgisayar ağları güvenlik cihazı veya yazılımı bulunmamaktadır. Literatürde makine öğrenmesi algoritmaları hizmet reddi saldırılarının tespitinde ve saldırı tespit sistemlerinin geliştirilmesinde sıklıkla kullanılmaktadır. Derin öğrenmede makine öğrenmesinin bir alt alanıdır ve hastalık teşhisi, ses tanıma, resim tanıma, sahtekârlık tespiti gibi birçok sınıflandırma probleminin çözümünde kullanılmaktadır. Bu tez çalışmasında hizmet reddi saldırılarının tespit edilebilmesi için derin öğrenme sistemleri geliştirilmiştir. Deneysel çalışmalar NSL-KDD veri seti kullanılarak 10-kat çapraz doğrulama tekniği ile yapılmıştır. Deneysel çalışmalarda NSL-KDD veri kümesi öncelikle direk olarak kullanılmış ve daha sonra problemi zorlaştırmak için sınıf değerlerinde iki farklı etiketleme yapılmıştır. Geliştirilen derin öğrenme modellerinin başarısını anlayabilmek için elde edilen sonuçlar yakın zamanlarda yapılan çalışmalarda sıklıkla kullanılan karar destek sistemleri, yapay sinir ağları ve naive bayes makine öğrenmesi sınıflandırıcıları ile karşılaştırılmıştır. Üç farklı deney çalışmasına göre elde edilen sonuçlara bakıldığı zaman derin öğrenme modelinin diğer makine öğrenmesi sınıflandırıcılarına göre daha başarılı sonuçlar verdiği görülmüştür. Geliştirilen yazılımın ve yapılan değerlendirmelerin bilgi güvenliğinin sağlanmasında katkı yapması beklenmektedir. Detection and classification of cryptic attacks is a very important issue for computer networks and internet technologies. The rapid increase in the number of public institutions and private companies that provide services over the Internet has also increased the number of digital attacks on institutional systems in direct proportion. Today, denial of service attacks are one of the biggest threats to computer networks and Internet technologies. Denial of Service attacks use a legitimate user to exhaust a server's resources such as memory, processor and bandwidth. If the attack is carried out at the same time from the different geographical locations around the world, it is called Distributed Denial of Service and becomes a more effective attack. There is no computer network security appliance or software that can accurately detect and prevent denial of service attacks. In the literature, machine learning algorithms are frequently used in the detection of service rejection attacks and in the development of intrusion detection systems. Deep learning is also a subfield of machine learning and is used to solve many classification problems such as disease diagnosis, voice recognition, image recognition, fraud detection. In this thesis study, deep learning systems have been developed to detect service rejection attacks. Experimental studies were performed using a 10-fold cross-validation technique using the NSL-KDD data set. In experimental studies, the NSL-KDD dataset was used directly first, and then two different labeling were done on the class values to make the problem more difficult. The results obtained in order to understand the success of the developed deep learning models are compared with the decision support systems, artificial neural networks and naive Bayes machine learning classifiers which are frequently used in recent studies. When the results obtained from three different experimental studies are examined, it is seen that the deep learning model gives more successful results than the other machine learning classifiers. It is expected that contribution to the provision of information security of developed software and evaluations made. 85

Asidik süt ürünleri starter kültür yerine bir asitlendirme katkısı kullanılarak üretilen yoğurt ve ayran benzeri ürünlerdir. Bu ürünlerin üretiminde fermentasyon işleminde olduğu gibi, süt asitlendirme katkısı eklendikten sonra asitliğin gelişmesi için belli sıcaklıkta belli süre tutulur. Asidik süt içecekleri ayran üretiminde olduğu gibi, üretim prosesine bağlı olarak asitlendirme sonucunda elde edilen süt jeline su katılarak veya kuru maddesi ayarlanan süte asitlendirme katkısı ilave edilerek üretilebilir. Glukono-delta-lakton (GDL) yaygınlıkla kullanılan bir asitlendirme katkısıdır. Gıda ürünlerinde asitlik gelişimi için kullanılmasına izin verilen bir katkıdır. GDL et ürünleri ve yoğurt gibi gıda ürünlerinde kullanılmaktadır. Yoğurt ve ayran üretiminde fermentasyonda amaç starter kültürün laktozu kullanarak laktik asit üretimi ile sütte asidifikasyonu sağlamaktır. GDL kullanımında ise asitlendirme, GDL'den konsantrasyon, sıcaklık ve zamana bağlı olarak glukonik asit oluşumu ile sağlanır. GDL kullanımı ile starter kültür ve fermentasyon işlemine bağımlı kalınmadan asitlik gelişimi kontrollü bir şekilde sağlanabilmektedir.Fermente veya asidik süt ürünlerinin üretimi sütten asit jel oluşumuna dayanmaktadır. Bu ürünlerde uygun yapının sağlanması kalite ve depolama stabilitesi açısından önemlidir. Bu ürünlerde depolama boyunca serum ayrılması, ekşilik gelişimi ve mikrobiyal gelişimürünün kalitesini düşürmekte ve raf ömrünü kısaltmaktadır.Bu çalışmanın amacı, asidik süt içeceği üretiminde GDL kullanılarak asitlendirme yönteminin fermentasyon işlemine alternatif olarak kullanım potansiyelinin belirlenmesidir. Bu amaçla, pastörize süte sadece starter kültür, sadece GDL ve starter-GDL kombinasyonu eklenerek asidik süt içecekleri hazırlanmıştır. Örneklerin fizikokimyasal özellikleri, duyusal özellikleri, su tutma kapasitesi, serum ayrılması ve toplam aerobik canlı mikroorganizma ve küf-maya sayısı depolama süresinde belirlenmiştir.Sadece GDL ve starter kültür ile üretilen asidik süt içeceklerinin pH değerleri arasında arasında önemli bir fark olmadığı saptanmıştır. Bununla birlikte, starter ve GDL'nin birlikte kullanıldığı örneğin pH değerinin diğer iki örneğinkinden önemli derecede farklı olduğu belirlenmiştir. Sadece GDL ve starter kültür ile üretilen örneklerin pH değeri depolama süresinde hafif azalma gösterirken starter-GDL kombinasyonu içeren örneğin pH değeri değişmemiştir. Örneklerin titrasyon asitliğinde pH değerinde görülen eğilime benzer bir eğilim gözlenmiştir. GDL-starter kombinasyonu ile üretilen örneğin titrasyon asitliği değeri diğer örneklerin titrasyon asitliği değerlerinden daha düşük bulunmuştur. Depolama sırasında sadece GDL ve sadece starter kültür kullanılan örneklerin titrasyon asitliği değerleri 7 gün sonra artarken, diğer örneğin titrasyon asitliği değerinde önemli düzeyde bir değişim saptanmamıştır. Örneklerin su tutma kapasitesi benzer bulunmuştur. En fazla serum ayrılması starter ve GDL kombinasyonu ile üretilen içecekte gözlenmiştir. Örneklerde serum ayrılması depolamanın 7. gününden sonra artış göstermiştir. Asitlendirme yönteminin küf/maya sayısında etkisi önemsiz bulunmuştur. Örneklerdeki küf/maya sayısı depolama süresinde önce azalmış daha sonra artmıştır. Örneklerde toplam aerobik canlı mikroorganizma sayısı depolamanın başlangıcında benzer iken, depolamanın sonunda starter kültür ile üretilen örnek en düşük mikroorganizma sayısına sahip bulunmuştur. Starter kültür ile üretilen örnekte toplam canlı mikroorganizma sayısı depolama süresinde değişmemiştir. GDL içeren örneklerde ise depolamanın 7. gününde sayıda bir artış olmuş ve daha sonra sabit kalmıştır.Duyusal analizlerde örneklerin duyusal yapı özellikleri arasında önemli bir farklılık bulunmamıştır. GDL içeren örneklerde ayran benzeri tat ve ekşiliğin düşük düzeyde olduğu bulunmuştur. Sadece GDL ile üretilen örnekte süt tadı ve kokusunun baskın olduğu saptanmıştır. Sadece starter ve starter-GDL kombinasyonu ile üretilen örneklerintüm izlenim puanlarının benzer olduğu bulunmuştur. Acidic milk products are yoghurt-like or ayran-like products that are manufactured by using an acidification agent instead of starter culture. In the production of these products, milk is held at a certain temperature for required time for development of acidity as in fermentation. Acidic milk beverages can be produced by addition of water to the gel obtained after acidification or adding acidification agent to diluted milk depending on the process as in the production of ayran.Nowadays, acidic milk beverages are popular food products. They can be produced by addition of probiotics and prebiotics which renders them as functional products. In fact, fermented milk products are most commonly manufactured functional products. In addition, they can be produced by addition of fruits, fruit extracts and other functional ingredients. Functional food products increase the health benefits of the products for the consumers apart from their nutritional value. Consumers prefer functional food products due to their health benefits. This current trend direct food industry for production of functional food products such as acidic milk beverages.Glucono-delta-lakton (GDL) is a commonly used acidification agent. It is a food additive which is allowed for use in food products. GDL has been used in production of meat and yoghurt. In the manufacture of yoghurt and ayran, the aim of fermentation is to acidify milk by production of lactic acid from lactose by starter culture. In acidification by GDL, gluconic acid is formed from GDL depending on its concentration, temperature and time. Controllable acidification is obtained without relying on starter culture and fermentation by the use GDL.Production of fermented or acidified milk products is based on formation of an acid gel from milk. Formation of appropriate structure is important for quality and storage stability in these products. Serum separation, development of excessive sourness and microbial spoilage can occur during storage which reduce quality and shelf life of these products.The aim of this study was to determine usage potential of use of GDL for acidification instead of fermentation in production of acidified milk beverage. For this purpose, acidic milk beverages were prepared from pasteurized milk by using only starter culture, only GDL and starter-GDL combination. Milk was heated to 43C and then starter culture or GDL was added. The samples were held at this temperature until a pH of 4,6 was obtained. After decreasing pH of the samples to 4,6, pasteurized and cooled distilled water was added to the coagulum obtained at a ratio of 40%. Samples were homogenized and stored at refrigeration temperature. Physicochemical properties, sensory properties, water holding capacity, serum separation and total aerobic viable microorganisms and mold-yeast counts of the samples were determined during storage time.Titratable acidity of the samples was determined by titration with NaOH. Titratable acidity was expressed as percentage of lactic acid in the samples. Water holding capacity was measured by a centrifuge method where separated serum from the product was determined. Serum separation from the samples was determined by using graduated cylinder method. Total aerobic viable microorganisms were enumerated on using plate count agar by spread-plate method. Mold-yeast were enumarated on Dichloran Rose Bengal Chloramphenicol agar by spread-plate method.Sensory textural and flavor properties of the samples were measured by descriptive sensory analysis method by using a scale from 0 (none) to 7 (extremely high). Textural and appearance attributes including consistency, particulated structure, particle size, whiteness and lightness were evaluated. Flavor attributes consisted of ayran-like taste, sourness, creamy taste, foreign taste and foreign smell. In addition, overall impression of the samples was determined. pH values of the samples with only GDL and only starter culture were found to be similar. However, pH value of the sample produced with starter-GDL combination was found to be statistically different than those of the other samples. pH values of the samples with only starter and only GDL slightly decreased during storage while there was no change in the sample with starter-GDL combination. A similar trend as in pH was observed for titratable acidity of the samples. Titratable acidity of the sample with starter-GDL combination was found to be lower compared to those of the samples with only GDL or starter. While titratable acidity of the sample with starter-GDL combination was not changed, titratable acidity of the other samples increased after seven days of storage.Water holding capacity of the samples were found to be similar. Highest serum separation was observed in the sample with starter-GDL combination. Serum separation of the samples increased after seven days of storage. Effect of method of acidification on the counts of mold-yeast in the samples was not statistically significant. Numbers of mold-yeast increased and then decreased during storage time. While numbers of total aerobic viable microorganisms in the samples were similar at the beginning of the storage, the sample with starter culture was found to have the lowest number at the end of the storage time. The sample with starter culture had similar numbers of total aerobic viable microorganisms during storage time. On the other hand, the samples with GDL showed an increase in the numbers of total aerobic viable microorganisms at the seventh day of storage and then the numbers of microorganisms stayed constant.Sensory textural properties including consistency, particulated structure, particle size, whiteness and lightness of the samples were found to be similar. Textural properties of the acidic milk beverages were not affected by acidification method. On the other hand, flavor of the samples was significantly affected by acidification method. Ayran-like taste and sourness were found to be lower in the samples with GDL. Milk taste and smell were found to be dominating in the samples produced with only GDL. The sample with only GDL and the sample with starter-GDL combination were found to be similar in terms of their overall impression score.This study showed that GDL can be used for acidification in production of acidic milk beverages. However, it should be used together with starter culture for good flavor. Further studies are needed for evaluation of shelf life of the product. 65

Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Ana Bilim Dalı, İyonik sıvılar eşsiz özellikler barındıran bir madde sınıfı olarak kimya endüstrisinde ve teknolojik uygulamalara kadar pek çok alanda kullanım potansiyeli taşıyan yeni bir kimyasal türü oluşturmaktadır. İyonik sıvıların karakteristik özellikleri, bunların hem iyonik bileşikler hem de oda sıcaklığında sıvı halde olmasıdır. Bu materyaller, son on yılda alışık olmadığımız yeni uygulamalara kapı açmıştır. Borun katyonik formları üç farklı boronyum, borenyum ve borinyum formunda oluşur ve bu formdaki iyonik sıvılar literatürde çok az sayıdadır. Bu nedenle, çalışmamızda yeni boronik bazlı iyonik sıvıların sentezi gerçekleştirilmiş ve özellikleri karakterize edilmiştir., Ionic liquid is kind of material class which has unique properties with usage potential on many kind of department from chemical industry to technological activity that create a new kind of chemical. The characteristic properties of ionic liquids are that they are both liquid at ionic compounds and at room temperature. These materials have been unfamiliar in the last decade and have opened doors to new applications. The cationic forms of boron are formed in the form of three different boronium, borenium and borinium, and the ionic liquids in this form are few in the literature. For this reason, in our study, new boronic-based ionic liquids were synthesized and characterized.

Bu araştırma, bazı tek yıllık baklagil yem bitkilerinin Sinop Saraydüzü koşullarında ot verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2013 yılında yürütülmüştür. Çalışmada, yaygın fiğ (Vicia sativa L.), Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.), tüylü fiğ (Vicia villosa L.), koca fiğ (Vicia narbonensis L.), yem bezelyesi (Pisum sativum L), mürdümük (Latyrus sativus L.), bakla (Vicia faba L.), acı bakla (Lupinus albus L.), Gelemen üçgülü (Trifolium meneghinianum Clem.) ve kırmızı üçgül (Trifolium incarnatum L.) türleri kullanılmıştır. Araştırmada en yüksek yeşil ot verimi tüylü fiğde ( 1830 kg/da), kuru ot verimi tüylü fiğde (530 kg/da), NDF oranı yem bezelyesinde (% 54), TDN oranı tüylü fiğde (% 68.2), DMI oranı Macar fiğde (3.23), DDM oranı tüylü fiğde (% 66) ve RFV oranı Macar fiğinde 164.6 olarak bulunmuştur. Araştırma bulgularına göre, Saraydüzü ekolojik koşullarında hem yeşil ot verimi hem de kuru ot verimi bakımından tüylü fiğin diğer türlerden daha üstün olduğu için alternatif yem bitkisi olarak üretim deseninde yer alabileceği sonucuna varılmıştır. The present study was carried out to determine agronomic and quality characters of some legumes fodder crops in Saraydüzü, a town of Sinop province, in 2013 growing season. Common vetch (Vicia sativa L.), hungarian vetch (Vicia pannonica Crantz.), hairy vetch (Vicia villosa L.), narbon vetch (Vicia narbonensis L.), pea (Pisum sativum L), grass pea (Latyrus sativus L.), faba bean (Vicia faba L.), lupine plant (Lupinus albus L.), gelemen clover (Trifolium meneghinianum Clem.) and crimson clover (Trifolium incarnatum L.) were used as materials. The highest fresh matter yield and DDM content were obtained from hairy vetch (1830 kg/da and 66.0% , respectivey), dry matter yield was obtained from hairy (530 kg/da,), ADF and NDF content were obtained from pea (37.1% and 54.0% , respectively), TDN content was obtained from hairy and hungarian vetch (68.1% and 67.2% , respectively), DMI and RFV content were obtained from hungarian vetch (3.23% and 164.6 , respectively). In respect to outcomes of this research, under `Saraydüzü` ecological circumstances, Both from dry matter yield and fresh matter yield perspective, hairy common vetch is proven to be much better than other kinds, Thus, It is concluded that it could be alternative crop. 55

Mayıs 1964 tarihli Venedik Tüzüğü' nün 10. maddesinde belirtildiği üzere `Geleneksel tekniklerin yetersiz kaldığı yerlerde, koruma ve inşa için bilimsel verilerle ve deneylerle geçerliliği saptanmış herhangi çağdaş bir teknik kullanılarak anıt sağlamlaştırılabilir`. Bu ilke kapsamında `Mimari Restorasyonda Nanoteknoloji` başlıklı bu tezde amacım, bir kimya mühendisi ve bir mimar olarak; mühendislik ve mimarlık disiplinlerini birleştiren, günümüzde kullanılan en ileri teknolojik yöntem olarak nanoteknoloji uygulamalarının tarihi yapıların korunması ve restorasyonu alanındaki başarısını incelemek ve Dünya'da İngiltere'de ve özellikle de Almanya, İtalya ve İspanya'da geçtiğimiz 5 yıl içerisinde bilimsel çalışmaların odak noktası haline gelen, Avrupa Komisyonu projelerine konu olan, inovatif yöntemlerin tarihi kültür mirasının korunması ve restorasyonu alanında kullanılması tekniği için Türkiye'de bir öncü olacak bu tezle araştırılmaya başlanmasını sağlamaktır. Aylar süren detaylı literatür araştırmalarında gözlendiği üzere, bu tedavi yönteminin başarısı SEM taramalı elektron mikroskobu analizlerindeki penetrasyon derinliği ve adhezyon kuvveti değerleri ölçümü ile bilimsel olarak kanıtlanabilmiştir. Ayrıca mukavemet artışı, deney standartları çerçevesinde, 3 nokta eğilme testleri ile ölçülerek nano-restorasyon tedavisinin yapı malzemesinin başlangıç mukavemet değerine oranla ne kadar bir yükselme sağladığı açıkça tespit edilebilir. İTÜ Mimarlık Fakültesi Restorasyon Anabilim Dalı ve İTÜ Nanobilim ve Nanomühendislik Anabilim Dalı olarak disiplinlerarası çalışılan bu projede yapılan deneyler ve analizler; İTÜ Ayazağa Kampüsü Nanoteknoloji Araştırma Laboratuvarları: itünano, MEMS laboratuvarları, İTÜ Gümüşsuyu Kampüsü Makina Fakültesi Mekanik Deneyler Laboratuvarları ve Prof. Dr. Gerald Ziegenbalg'den alınan davet neticesinde Tübitak Seyahat Destek Bursu vasıtasıyla ve Sayın Prof Ziegenbalg'in desteğiyle Almanya Dresden Freiberg `Prof Dr Gerald Ziegenbalg Conservation` laboratuvarlarında gerçekleştirilmiştir. Yine bu tez kapsamında çalıştığımız konunun `Tübitak Araştırma Konuları: Öncelikli Alanlar` statüsünde yer alması sonucu yaptığımız başvuruda, çalışmalarımız `TÜBİTAK 2210 C Öncelikli Alanlara Yönelik Yurt İçi Yüksek Lisans Bursu` kazanmaya layık görülmüştür. Projemiz ayrıca İTÜ BAP Bilimsel Araştırma Projelerini Destekleme fonu tarafından desteklenmiş, Rektörlük tarafından tarafımıza sağlanan bu maddi imkanlar ile Türkiye stoklarında uaşamadığımız, ancak deneylerimizde kullanmamız gereken önemli kimyasallar yurtdışından tedarik edilmiştir. Tez çalışması kapsamında küfeki doğal taş numuneleri üzerinde çalışılmış ve bu doğrultuda; Barshan Madencilik'den elde edilen yeni küfeki taşı numuneleri (2.tip numuneler) ve Bayezid Camisi'nden Vakıflar Müdürlüğü'nün izni ile alınan ve 16.yüzyıla ait olduğu tahmin edilen eski taş numuneleri (1.tip numuneler) üzerine çalışmalar sürdürülerek aralarında bir kıyaslama yapılması amaçlanmıştır. Bayezid Camisi'nden alınan numuneler için Bayezid Camisi restorasyonu sırasında çürütülmüş taşların molozları içinden seçilen örneklerin yanısıra; kubbe ayağı, mihrap duvarı ve avlu duvarından elde edilen, yapıya hiç zarar vermeyecek hassasiyette davranılarak cımbız ile çok küçük ölçekte alınan numuneler özel olarak elde edilmiş ve ardından SEM ve EDX ile karakterizasyon testlerine tabi tutularak analiz edilmiştir. Nanoteknolojik tedavi yöntemleri geliştirilmesi amacıyla literatürde ilk defa yapılan bu çalışma ile küfeki taşı kimyasal yapı bileşiminde yer alan kalsiyum ile onu tedavi etme yönünde kullanılacak olan kalsiyum bazlı nanopartiküller, mekanik mukavemet etkisinin arttırılması yönünde rol oynayacağı öngörülen karbon nanotüplerle (CNT) kombinlenmiş, oluşan bu kompleks yapı 2.tip numuneler üzerinde uygulamaya tabi tutulmuş ve mekanik mukavemet etkisindeki değişim irdelenmiştir.Ayrıca restorasyon uygulamalarında yaygın olarak kullanılan ancak yapı malzemesine verdiği zarar bilinen epoksi reçinenin CNT ile farklı konsantrasyonlarda kombinasyonları hazırlanmış, bunlar da yine 2.tip doğal küfeki numuneleri üzerine uygulanarak, nano bazlı tedavi ile karşılaştırma yapılabilmesi amaçlanmıştır.Bu doğrultuda Bayezid Camisi'nden alınan numuneler öncelikle bozulma faktörlerinin ve yapı morfolojilerinin incelenmesi amacıyla SEM ve EDX analizlerine tabi tutulmuş ve ICOMOS'un 2003 tarihli `Mimari Mirasın Analizi Korunması ve Strüktürel Restorasyonu için İlkeler` metni 1.6.maddede yer aldığı üzere numuneler tıbbi bir inceleme yaparmışçasına bir araştırma sürecinin ardından tespit edilen bozulmalara özel nanoformülasyon önerileri geliştirilmesi ve bunların laboratuvar ortamında her bir numuneye ayrı ayrı uygulanması vasıtasıyla tez çalışması sürdürülmüştür. Yine aynı ICOMOS metni madde 3.10.'da yer aldığı üzere kullanılan nanoformülasyonların bileşimlerine karar verilirken daha önce literatürde en iyi sonuçların alındığı konusunda mütabık kalınmış olan küfeki yapı malzemesi ile uyumunun en iyi sağlanması gerekçesiyle Ca(OH)2 tabanlı nanoformülasyonlar üzerine yoğunlaşılmıştır.Yapılan çalışmalarda nano-solüsyonların tedavi sırasında yapının ne denli içine işleyebildiğine dair elektron mikroskobu görüntüleri ele alınmış, penetrasyon derinliği ve adhezyon gücü etkileri nano-solüsyonların uygulamadaki başarısını ortaya koymuştur.Restorasyon uygulamalarında kullanılan epoksi reçineler ile bu tez kapsamında malzeme geliştirme basamağında üretilen nano-formülasyonların başarısının, 3 Point Bending - 3 nokta eğilme testi kapsamında mukayese edilmesi amaçlanmıştır. 3 nokta eğilme testleri, Alman DIN EN 12372-1999 standartlarına bağlı kalınarak ve 2. tip yeni doğal taş numunelerinin bu deney standartlarına uygun boyutlarda kesilmesi ile hazırlanmıştır. Bu tez kapsamında restorasyon malzemesi olarak yaygın kullanımı olan epoksi reçineler ile nanosolüsyonlar arasında bir karşılaştırma yapılması amaçlanmıştır. Nanosolüsyonların yapının iç yüzeyine penetre olabilmesi ve yapı iç strüktüründe karbonatlaşma reaksiyonu vermesi sonucunda yapı içinde kemikleşmesi ve bu sayede yapıya mukavemet kazandırması üzerinde yapılan deneysel çalışmalar, epoksi reçine ile yapılan deneysel çalışmalar ile mukayese edilecektir. Bu aşamada kullanılan epoksi reçine saf halinin yanısıra 3 farklı şekilde modifiye edilmiştir, bu modifikasyonlar amacıyla epoksi reçine; düşük, orta ve yoğun konsantrasyon seviyesinde olmak üzere 3 farklı konsantrasyonda CNT karbon nanotüp ile kombinlenerek CNT – epoksi reçine kombinasyonları oluşturulmuştur. Nanoformülasyonlar ile tedavi yöntemleri sonrasında F11 formülasyonu, işlem görmemiş hali 3 nokta eğilme mukavemeti testlerinde 2,6484 MPa max stress değeri olarak ölçülen dayanım kuvvetinin 11,0391 MPa değerine yükselmesini sağlamıştır. Ayrıca yine F11 formülasyonu ile elastisite değeri 3415,33 N/mm2 değerine kadar yükseltilmiştir. Bu inanılmaz mukavemet artışı ve elastisite kazanımı nanopartiküllerin yapı içerisine tam olarak penetre olmasıyla ve ardından yapı bileşimine katılarak yapı bünyesinde karbonatlaşma reaksiyonu vermesiyle mümkün olmuştur. F11 formülasyonunda nano ve mikro nanopartiküller birarada kullanılmış ve etkin bir konsolidasyon sağlanmıştır. Bu tedavi yönteminin tarihi yapılarda özellikle mukavemetin arttırılmasına ihtiyaç duyulan kubbe ayağı gibi önemli ölçüde yük taşıyan yerlerde kullanılması yapıların günümüz ileri teknolojilerinin el verdiği imkanlarla en doğru şekilde restore edilmiş olmasını sağlayacaktır. Yapılan deneylerde epoksi reçine uygulaması sonuçları, piyasada mevcut olan en iyi kalite epoksi reçine seçilmiş olmasına rağmen, nanotedavi yöntemlerine nazaran çok daha başarısız sonuçlar vermiştir. Ayrıca epoksi reçine yapı bünyesine penetrasyon sonrası yapı malzemesinde geri dönüşü mümkün olmayan hasar, doku farklılaşması ve renk değişikliklerine neden olmuştur. Bütün bu testler Avrupa'da özellikle Almanya ve İtalya'da son yıllarda uygulamaları etkin olarak başlatılan nano formülasyonlarla restorasyon tedavilerinin şu an günümüzde uygulanabilecek ve tercih edilebilecek en doğru tedavi şekli olduğu gerçeğini ortaya çıkarmıştır. F20 nolu formülasyon 3 nokta eğilme muavemeti testlerinde, koruma ve restorasyon açısından çok önemli olabilecek, önemli bir sonuç ortaya çıkarmıştır. F20 formülasyonu diğer tüm tedavilerden farklı olarak 3 nokta eğilme mukavemeti testi sırasında ani yük altında kırıldıktan sonra bile mukavemetini kaybetmeyerek tezin sonuçlar kısmındaki grafik üzerindeki gösterimde ikinci bir pik daha oluşturmayı başarmıştır. Bu formülasyonun tarihi yapıların deprem gibi ani yük altında etki edebilecek ve yapıya ani hasar verebilecek temel taşıyıcı noktalara uygulanması, deprem yükü altında bile yapının mukavemetini koruyarak yıkılmasının engellenmesi anlamına gelmektedir. Ani yük altında kırılmanın gerçekleşmesinin ardından yapının durabilitesini, stabilitesini koruyabilmesi ve yeniden ikinci bir yüke bile belli ölçüde dayanabilmesi F20 nanoformülasyonu ile mümkün olmuştur. Bu senaryo adeta bir depremi anımsatır, ani büyük bir deprem sonrasında gelişen daha küçük sarsıntılar sırasında bile yapının konsolidasyon etkisinin korunması sağlanmıştır.Nanoformülasyonlar ile tedavinin etkili sonuç verdiği bir başka önemli nokta ise yapı malzemesinin yük altında kırılmadan önce stabil kalabildiği süreyi uzatmak olmuştur. Deneyler sonucunda işlem görmemiş saf haldeki Barshan doğal taş numunelerinin yük altında dayanım süresi sadece 27 saniye iken, F1 nanoformülasyonu ile bu sürenin 150 saniyeye kadar arttırıldığı tespit edilmiştir.Nanoformülasyon kullanılarak uygulanan nano – restorasyon tekniği Avrupa'da son yıllarda hak ettiği değeri görmüş ve bu alanda Avrupa Komisyonu tarafından önemli projeler başlatılmıştır. Bu tez kapsamında ulaşılan başarılı sonuçlar bu tekniğin Türkiye'deki restorasyon uygulamalarında da başlatılabilmesi ve sürdürülebilmesi için cesaret vericidir. Türkiye'de bundan sonra yapılacak olan anıtsal yapı restorasyonlarında bu tekniğin uygulanması, ülkemizin de artık Avrupa'da özellikle de Almanya ve İtalya'da kabul görmüş ve son yıllarda başarı ile uygulanan bu tekniğe yönelimin arttırılması, kısa süreli geçici çözümler değil, uzun süreli kalıcı gerçek çözümler üretilmesi yönünde önemli bir adımdır. Özellikle anıtsal yapı uygulamalarında epoksi reçine uygulanmasına ve yapıya geri dönüşü mümkün olmayan kalıcı hasarlar verilmesine bir son verilmelidir. Bir kimya mühendisi ve bir mimar olarak dileğim tarihi kültür mirasımızın en doğru şekilde restorasyonu ve kalıcı konsolidasyon etkisinin kazandırılması amacıyla, yurtdışında gidip yerinde gördüğüm ve hayranlıkla izlediğim, tekniklerini anlamaya çalıştığım, öğrendiğim bu uygulamaların kendi ülkemde de kabul görmesi ve en başarılı şekilde uygulanmasıdır. Avrupa ülkelerinde artık anıtsal tarihi yapılar için en uygun tekniğin nano-restorasyon uygulaması olduğu Avrupa Komisyonu 7.çerçeve projeleri kapsamında çalışılmış önemli projeler ile kanıtlanmıştır. Dünya bu alana yönelirken, kendi ülkemizde de anıtsal yapıların buna değer olduğunun düşünülmesini ve bu bağlamda Vakıflar Müdürlüğü, Kültür Bakanlığı gibi ilgili mercilerin ülkemizin bu alana yönelimi için gerekli yardımları göstermelerini saygılarımla rica ederim. The aim of this study is to examine nanotechnology applications for conservation and restoration of Cultural Heritage in 2 different ways; (1) Original stone samples from the 16th Century Ottoman Bayezid Mosque –which have been restored by Mimar Sinan in 1573. (2) the new limestone samples which will be applied on real site applications for the conservation and restoration projects in Istanbul. Traditional techniques used in conservation and restoration of historical/preserved buildings could not be technically adequate to ensure a long-term (or permanant) solution for these destructive factors. The main idea must be to give strength to the building structural composition rather than only filling the gaps or have some make up for the destroyed facades of the cultural heritage. The long-term effects must be chosen and applied on the problem rather than instant/easy solutions with inadequate outcomes. The solution must treat the building as if it would have restored its strength for future destructive factors like climate conditions, the temperature differences between summer and winter, or day and night and other aforementioned factors. According to Venice Charter in the article 10, which is known like the constitution of conservation and restoration, if the traditional treatment techniques are not adequate in order to restore the preserved building, then the new technology must be applied to the building in a correct way if the scientific results shows the new treatment idea is valid and ready to be used. Thus, under the umbrella of Venice Charter, we need to say that we must find some new technologic conservation and restoration treatments to prevent the preserved building from possible destructive effects and also can be able to restore better for the problems associated with their structural configuration. For instance, when you search for a column's structural morphology you are not able to see its internal cracks and morphology/deformations by traditional techniques, but it is possible to see internal structure in details with the help of Scanning Electron Microscopy (SEM) so that a better understanding of conditions in the historical buildings. Thus, long-term and permanent solutions could be developed with help of innovative and unique approaches by nanotechnology.The aim of the study is also to increase the mechanical durability and flexural strength of the architectural heritage buildings by using innovative technologies like nano-technology. I planned to study not only on site applications but also in laboratory investigations. Under the permission of the General Directorate of Pious Foundations, I have studied on Bayezid Mosque from 16th Century. I have taken some samples from 3 different parts of the mosque; column of the dome, wall of the courtyard and the inside wall of the mosque. The differences between these samples were the deterioration factors between them. The samples which were taken from the columns of the dome were under the effect of pressure, the samples from the wall of the courtyard were under the effect of weather conditions, and the samples which are taken from the inside wall of the mosque were under the effect of exfoliation. At first I have taken SEM images of these samples in order to evaluate the deterioration factors inside the structure. Then I formulated some new nanoparticles in laboratory and I managed to penetrate this nanoformulations into the structure of these samples. Then I put these samples into the climate chamber to provide the suitable conditions for carbonation process. I studied with nanolimes and some modified forms of nanolimes with different nanoparticles for my formulations because my samples were from limestone. After this nanotreatment I have taken SEM images again in order to prove the perfect consolidation effect on the cracks and gaps when compared with before treatment condition. I have also taken 3point bending tests in order to prove the flexural strength increased from 2.81 MPa to 11.82 MPa. According to our studies, the solution to deterioration factors of traditional cultural heritage is using some special designed and new formulated nanoparticles in order to be absorbed completely for the building material and can be able to give strength from the inside to the surface. The main parameter is the correspondence between the nanomaterial, which will take role as a consolidant and the building material which acts as a substrate.The interactions between the nano based consolidant and the surfactant has gained durability and high performance to the building material inside. The importance of the nanoparticles comes from their particle size, they can be able to penetrate from the surfactant easily and they can perform reactions with the building material effectively. The clue is to keep them inside the morphology of the building material effectively and then make them a component of the material combination by saturation and assimilation processes for the building material inside. The solution can be examined by the way of consolidation of stone by new designed nano-formulations, as we have studied on, in our laboratories. Penetration depth and the surface adhesive strength performance prove the success of the treatment. Interaction of the materials inside the building material affects the treatment performance effectively.Besides the application technique, the conditions like temperature and relative humidity also indicates the treatment efficiency. Application has been done on limestone samples from the Ottoman Bayezid Mosque dating from the 16th century, as an instance of on site preserved buildings as a Cultural Heritage. As a result of the experimental analysis, it can be said that the efficiency of nano-restoration treatment is more than 4 times in mechanical durability of the building material. It is important to say that it is a good way to preserve the Cultural Heritage from an instant earthquake and its serious damages. The idea behind the experimental analysis is to restore the cultural heritage with its own building material, but in nano-size. So there will never be a problem like inconsistence between the nano-treatment formulations and building material's inside structure. In the initial stage, the EDX analysis are obtained in order to get informed about the components of the samples which are taken from the cultural heritage. So the nano-formulations are planned to produced according to building material inside morphology. The good correspondence between the nano-solutions and substrate is so important for the efficiency of the treatment. In some European Countries, this science called ` Medicine of the Stone`. This labeling indicates us the importance of the analysis and correspondence between the consolidant and the substrate. The treatment provides long term consolidation effects, so it is not a short term solution. It is also important to say that the nano-treatment have no residues or poisonous chemicals, it is safe and an advanced method in order to gain mechanical durability. The components which are used to produce the nanoformulations are non-toxic, this also allows comfortable working conditions to the workers who will use this kind of restoration techniques for cultural heritage conservation applications on cites in future. As an instance of the well – known consolidation materials: epoxy resins are not safe and not comfortable for working conditions. The solvents in these kind of synthetic based materials are seriously harmful for human health. The workers are under the risk of breathing this poisonous vapour of these epoxy resins. Moreover, in the experimantal analysis part of this master thesis, it is exactly shown that the consolidation efficiency of the epoxy resins are not adequate when compared with nano-formulation treatments. Besides, epoxy resin deteriorates the cultural heritage building material in a nonreversible way. It also not cares about the patina layer of the surface. It is also important to say that preserving the patina layer is an important point for a well-thought conservation and restoration project of any cultural heritage. One more, epoxy resins consolidation effect are also not a long term solution method. It can easily undergo a change as a result of the weather conditions or salt crystallization. All these factors has shown the difference, importance and long term effects of nano-treatment methods. As a result of this nano-treatment, SEM images can be able to prove that the morphology of the building material gains its mechanical resistance and the development of the flexural strength of the material approves, nanoparticles shape the morphology like a trawl by the way penetrate into deep zones easily. 208

Tekstil teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak insanların yaşam standartlarının yükselmesi sonucu, kumaş ve giysilerden beklentiler sadece sağlamlık, estetik, tasarım ve modaya uygunluk olmaktan çıkmıştır. Konfor; insan vücudu ile çevresi arasındaki psikolojik, fiziksel, termofizyolojik uyumun memnuniyet verici olma durumudur.Bu çalışmada; materyal olarak selülozik liflerden pamuk, viskon, modal, tencel, promodal, viloft ve bambu ile polyester lifleri olan; coolmax , yuvarlak kesitli polyester lifleri kullanılarak konfor için önemli parametre olan dikey kılcallık, yatay kılcallık ve kuruma özellikleri incelenmiştir.Çalışmada; Coolmax lifinin oktalobal yapıda olması ve bu loblar arasında nemin çok iyi iletilmesi neticesinde en iyi dikey kılcallık değeri bu lif için ortaya çıkmıştır. Promodal lifinin nem emiciliğinin yüksek olması neticesinde en iyi yatay kılcallık değeri bu lif için ortaya çıkmıştır. Farklı hammaddeler kullanıldığında farklı sürelerde oluşan yüzde kuruma değerlerine bakıldığında nem alma oranı yüksek olan rejenere selülözik liflerin yıkamadan sonra kuru ağırlıklarına göre ağırlık yüzdeleri yüksek olup geçen süre ile kurudukları ve ağırlık yüzdelerinin azaldığı görülmektedir. Coolmax lifinin oktalobal yapısının kuruma sonuçları üzerinde etkisi olduğu görülmüştür. .Dairesel kesit arasında nemin iyi iletilememesi nedeniyle polyesterin dikey kılcallık, yatay kılcallık değerleri düşük çıkmıştır.Anahtar Kelimeler: Termofizyolojik konfor, dikey kılcallık, yatay kılcallık, kuruma, pamuk, viskon, modal, promodal, tencel, viloft, polyester, coolmax, bambu As a result of rising living standards of people parallel to the developments in textile technology, fabric and clothing and expectations not only durability, aesthetics, design and eligibility has ceased to be fashionable. Comfort is being pleasing harmony between the human body and the environment of, psychological, physical, a thermophysiological state.In this study; cellulosic fiber such as cotton, viscose, modal, tencel, promodal, viloft and bamboo fibers with round cross section polyester and coolmax fibers were selected and used for single jersey knitted fabrics and the comfort properties are investigated by means of vertical capillarity, horizontal capillarity and drying properties.As a result; coolmax fabrics showed the maximum vertical capillarity since this fiber has oktalobal structure which yields in good vertical capillarity. Since promodal fabrics have good moisture regain properties, the best horizontal capillarity was seen on this fabrics. When used in raw materials different dehumidification drying when we look at the face value of different high proportion of time after washing the regenerated cellulosic fiber the dry weight is decreased in accordance with a higher weight percentages is night time and they are dry weight percentages are observed. Coolmax fiber effect that the structure is seen in the results to drying oktalobal. We have not comminicated well to moisture capillarity between circular cross-section polyester vertical, horizontal capillarity values are lower risen.Keywords: Thermophysical comfort, vertical capillarity, horizontal capillarity, drying, cotton, viskose, tencel, viloft, polyester, coolmax, bamboo. 141

Metal kirliliği, sanayi bölgelerinde sık görülen bir problemdir. Metal kirliliğinden, diğer canlılar kadar mikroorganizmalar da etkilenir. Bu nedenle, mikroorganizmalar direnç mekanizmaları geliştirmiştir. Geleneksel mikrobiyolojik uygulamalar, metal dirençliliği çalışmalarında tek başına yeterli olmamaktadır. Başka ölçüm teknikleri ve cihazların kullanımı yoluyla elde edilebilecek ek veriler gereklidir. Ancak, ölçüm yapan cihazların hassasiyetleri farklılık göstermektedir. Bir cihaz, belli koşullarda ve konsantrasyonlarda çalışabilir; fakat bu koşullar ve konsantrasyonlar değiştiğinde hassasiyeti düşük olabilir. Bu nedenle, uygun verileri sağlayabilecek olan ölçüm yöntemlerinin verimliliğinin belirlenmesi gereklidir. Bu çalışmada, bakteri kültürlerinin besiyerlerindeki nikel miktarının ölçümünde kullanılan spektroskopi temelli yöntemlerin uygunluğu ve verimliliği denenmiştir. Çalışmada karşılaştırılan iki optik cihaz, UV-Vis spektroskobu ve ATR-FTIR spektroskobudur. İki Microbacterium oxydans suşu, türü tanımlanmamış başka bir Microbacterium izolatı ve E. coli suşu, üreyebildikleri en yüksek nikel konsantrasyonunda üretilmiş ve bakterilerin ayrıştırılmasından sonra kültür sıvılarında kalan nikel konsantrasyonu, UV-Vis ve ATR-FTIR spektroskoplarıyla ölçülmüştür. Ölçümlerin ardından, iki farklı cihazdan elde edilen veriler karşılaştırılmıştır. Bulunan sonuçlar, ATR-FTIR cihazının ölçüm hassasiyetinin daha yüksek olduğunu ve nikelin yaklaşık konsantrasyonunun hesaplanmasında bant yoğunluğu değerlerinin kullanılmasının kabul edilebilir bir yöntem olduğunu göstermektedir. Bakterilerin metal emilim kapasiteleri kültür sıvılarında kalan metal miktarı üzerinden değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: nikel, tatlısu bakterileri, UV-Vis Spektroskopisi, ATR-FTIR Spektroskopisi Metal pollution is a common problem in industrial areas. Microorganisms, as well as macroorganisms are affected from metal pollution. In order to cope with this problem, microorganisms develop resistance mechanisms. Traditional microbiological techniques alone are not sufficient in resistance studies. Additional data acquisition by using other measurement techniques and devices are also required. However, there are differences in sentitivities of the measurement devices. A given device may work under a set of conditions and concentrations but may not be suitable when the conditions and concentrations change. Therefore, testing the efficiency of measurement device that is suitable to produce meaningful data is essential. In this study, the possibility and feasibility of using spectroscopy based measurements to quantitate Ni in the spent media of bacterial cultures were explored. The UV-Vis Spectroscope and ATR-FTIR spectroscope were the two optical devices that were compared in this study. Two strains of Microbacterium oxydans, another undefined Microbacterium freshwater isolate, and E. coli were grown at their corresponding minimum inhibitory concentrations of Ni. Then the Ni concentrations left in the culture supernatants following the removal of bacteria were measured by UV-Vis and ATR-FTIR spectroscopes. The data obtained from the two devices were compared. The results indicated that ATR-FTIR spectroscopy had a higher sensitivity and the band intensities provided reasonable approximation for better estimations of Ni concentrations. The data were discussed in terms of detection of metals while the metal sorption capacities of bacteria being evaluated. Keywords: nickel, freshwater bacteria, UV-Vis Spectroscopy, ATR-FTIR Spectroscopy 73

Son yıllarda bir jeosentetik malzeme olan jeogridlerin, istinat duvarları, karayolları - demiryolları dolgularında ve benzeri güçlendirme amaçlı kullanımlarında hızlı bir artış olmuştur. Jeogrid ile güçlendirilmiş donatılı zeminlerin taşıma güçleri jeogridlerin rijit taban etkisi, gerilmiş membran etkisi ve yanal sınırlama mekanizmaları nedeniyle güçlendirilmemiş zeminlere oranla daha yüksek olmaktadır. Literatürde jeogrid donatılı zeminlerin taşıma güçlerinin hesaplanması için geliştirilmiş çeşitli analitik yöntemler bulunmaktadır. Bu çalışmada öncelikle literatürde bulunan, jeogrid donatılı zeminler üzerinde yapılmış model yükleme deneyleri ve sayısal modelleme çalışmaları sonuçları incelenerek optimum jeogrid donatı sayısı ve yerleştirme biçimleri yorumlanmış, daha sonra orta sıkı – sıkı ince bir kum içerisine jeogrid tabaka sayısı 1 – 4 arasında uygulanarak güçlendirilmiş bir zemin üzerinde yapılan laboratuvar ölçeğinde şerit temel yükleme deneylerinden elde edilen deneysel taşıma güçleri, çeşitli analitik yöntem sonuçlarıyla ve sonlu elemanlar analizleri ile elde edilen taşıma güçleriyle kıyaslanmıştır. Kıyaslama sonucunda kum zeminin direk kesme kutusu deneylerinden elde edilen içsel sürtünme açısı kullanılarak analitik ve numerik yöntemler ile hesaplanan taşıma güçlerinin deneysel sonuçlara oranla daha düşük çıktığı bununla birlikte içsel sürtünme açısı 3⁰ yüksek alındığında sonuçların birbirleri ile uyumlu olduğu görülmüştür. Son olarak, suya doygun yumuşak bir kil zemin üzerine inşaa edilecek yarım metre yükseklikte hayali bir demiryolu dolgusunun jeogrid ile güçlendirilmiş ve güçlendirilmemiş durumlarının taşıma güçleri çeşitli analitik yöntemler ve sonlu elemanlar yöntemi ile hesaplanmış; sonuç olarak iki sıra jeogrid kullanıldığında taşıma gücünde yaklaşık % 30 oranında bir artış olabileceği belirlenmiştir. There has been a significant increase in the use of geogrids which are type of geosynthetic material at retaining walls, road – rail road fills and similar applications in recent years. Bearing capacity of geogrid reinforced soils are much higher than that of unreinforced soils due to rigid base effect, lateral confinement effect and tensioned membrane effect of geogrids. There are several analytical methods for the calculation of bearing capacity of geogrid reinforced soils. In this study, first, optimum placement and number of geogrid layers are examined by investigating the model loading tests and numerical simulations performed on geogrid reinforced soils. Second observed bearing capacity values of model strip foundation loading tests performed on medium – dense fine sand reinforced with 1 to 4 layers of geogrids compared with the results of analytical bearing capacity calculation methods and finite element simulation results. According to this comparison, it was determined that calculated bearing capacity values by using analytical and numerical methods are lower than that determined from model loading tests when the angle of internal friction of fine sand determined from direct shear tests are used in calculations. However observed and calculated bearing capacity values are in good agreement when an internal friction angle that is 3⁰ higher than that was determined from direct shear tests is used. Finally, bearing capacity values of a hypothetical geogrid reinforced and unreinforced half meter thick rail road fill resting on a saturated soft clay deposit were calculated using analytical bearing capacity calculation methods and finite element simulations. It was determined that bearing capacity values increase about 30 % when double geogrid layers used in fill material. 142

Son yıllarda probiyotik kültürler antikanser çalışmalarında bir alternatif olarak gösterilmektedir. Çalışmada, Gazi Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Biyoteknoloji Laboratuvarı Kültür Koleksiyonu'ndaki sağlıklı insan vajen kaynaklı bakteri kültürleri kullanılmıştır. Bakterilerin canlı hücre ve ekzopolisakkaritlerinin (EPS), insan serviks kanser hücreleri olan HeLa kanser hücre hattına antiproliferatif etkileri araştırılmıştır. Hücre hattında canlı hücrelerin EPS'lerden daha etkin antiproliferatif aktiviteye sahip olduğu tespit edilmiştir. En iyi antiproliferatif etki, Lactobacillus gasseri H15 suşunun canlı hücrelerinden (% 77 hücre ölümü) elde edilmiştir. Suşların kültür ortamında EPS üretim kapasiteleri 37 ± 0,0 - 217 ± 2,0 mg/L arasında belirlenmiştir. EPS çalışmalarında liyofilize toz halindeki EPS'ler kullanılmıştır. L. gasseri'nin beş farklı suşunun epitel yüzeye tutunma yetenekleri; adezyon yüzdesi ve adezyon indeksi olarak belirlenmiştir. En yüksek adezyon yüzdesi (% 90) ve indeksi (% 59) L. gasseri G10 suşunda görülmüştür. Bakteri canlı hücrelerinin EPS'lerden daha etkin apoptotik aktiviteye sahip olduğu tespit edilmiştir. En iyi apoptotik etki L. gasseri H14 suşunda görülmüştür (4,79- zenginleştirme faktörü). Bakterilerin ve EPS'lerin apoptotik indeksleri arasında en yüksek apoptotik indeks (% 57) G10 suşunda görülmüştür. Bakterilerin canlı hücre ve EPS'lerin, HeLa hücresine kaspaz 3 ve 9 aktiviteleri araştırılmıştır. Çalışmada, sadece H15 ve R2 suşları kaspaz 9 (OD 0,07) ve H14 suşu kaspaz 3 (OD 0,07) gösterdiği tespit edildi. EPS'ler arasında ise yalnız H15 EPS'si kaspaz 3 aktivitesi (OD 0,07) gösterdi. Bakteri kültürleri ve EPS örneklerinin (400 µg/ml) HeLa hücresine apoptotik etkisi, kaspaz 3 ve 9 gen ifade düzeyleri ile moleküler olarak değerlendirilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda apoptoz yolağında önemli rol alan kaspaz 3 ve 9 aracılığıyla apoptozun gerçekleşmediği; başka yolak ya da genler aracılığı ile apoptozun gerçekleşebileceği değerlendirilmiştir. EPS'nin doğal, stabil ve uygulama kolaylığı nedeniyle, kanser tedavisi/korunmasında ilaç sanayisinin tercih edebileceği bir kaynak olabilmesi mümkündür Although probiotic cultures are shown as an alternative to anticancer studies in recent years. This study uses obtained from a healthy vaginal culture at Gazi University, Department of Biology, Biotechnology Laboratory Culture Collection. We investigated the antiproliferative effect of live cells and exopolysaccharide (EPS) of the bacteria on the human cervical cancer cell line (HeLa). Live cells were more effective than EPS in terms of antiproliferative activiy on cell line. The best antiproliferative effect is observed for Lactobacillus gasseri stain H15 (77% cell death) in living cells. EPS production capacity of the strains in the culture medium is determined as 37 ± 0.0 to 217 ± 2.0 mg/L. Lyophilized powder of EPS were used, in EPS studies. Different five L. gasseri strains, which highly synthesize EPS, adsorption capabilities are determined on epithelial as adhesion percentage and adhesion index. The high adhesion percentage (90%) and the index (59%) was observed in L. gasseri stain G10. Live cells were more effective than EPS in terms of apoptotic activiy on HeLa cells. The best apoptotic effects are observed in L. gasseri H14 (4.79- enrichment factor). The highest apoptotic index (57%) is L. gasseri G10 between EPS and live cells. We investigate the caspase 3 and caspase 9 activity of EPS and living cells of the bacteria on HeLa cells. The study showed that H15 ve R2 strains had caspase 9 activity (OD 0,07) and H14 bacteria stain had caspase 3 activity (OD 0,07). Only, EPS from H15 stain had caspase 3 activity (OD 0,07). We evaulated apoptotic effect of bacterial cultures and EPS samples (400 µg/ml) on HeLa cancer cells, caspase 3 and caspase 9 gene expression levels were assessed by molecular. We evaulated that apoptosis does not occur an important role in the apoptosis pathway areas via Caspase 3 and 9 genes. It may ocur by other pathways or gene. EPS may also be preferred as a source of cancer treatment/protection in pharmaceutical industry because it is natural, stable and easy to implement. 130

Birbirinden farklı ölçeklerde kurulan sosyal ilişkiler bütünü ile biçimlenen kentsel mekan, aynı ölçüde insanoğlunun hayatını da şekillendirmektedir. Kenti biçimlendiren kapsamlı süreçlere ve bu süreçlerde daha fazla yer alabilen toplumsal sınıf ve gruplara kıyasla daha az ekonomik ve politik araçlara sahip bireylerin kenti biçimlendirici ve dönüştürücü etkileri de azdır. Bu bakımdan görece etkinliği az olan bireyler, kendilerini kentsel sistem içerisinde var olabilmek için adapte olmak zorunda bulan bir `pasif alıcı` olarak görürler. Weber, Simmel, Lefebvre, Sennet gibi teorisyenler, kapitalist kentin kamusal mekanı ve kamusal insanı değiştiren, değişim değerini kullanım değerinin önüne çıkaran, sosyomekansal adaletsizlikleri arttıran özelliklerini kavramsallaştırmışlartır. Bu çerçevede çalışma, kadın hizmet işçilerinin gündelik hayatlarına ve mekansal pratiklerine İstanbul örneğini ele alarak odaklanmaktadır. Çalışmada bir dizi mekansal formun etkilerini incelemek üzere seçilen grubun, kentsel ölçekteki mekandan (çalışma alanı, yaşam alanı, ulaşım modları ve biçimleri, vb.), sokak ölçeğinde kentsel tasarım elemanlarına kadar gündelik hayat pratikleri ve deneyimlerini analiz edilecektir. Bu doğrultuda çalışma, çağdaş kentsel mekanın geçim mücadelesi veren bireylerin hayatlarını kolaylaştıran veya zorlaştıran, hayat kalitelerini arttıran ya da azaltan unsurlarını ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Analizlerin sonuçları ise kentsel tasarım bağlamında yeni sorular üretmek için kullanılmıştır Contemporary urban space is shaped by a bulk of social relations at very different scales. On the other hand, in the urban age, the lives of human beings are largely conditioned by this space. Compared to the broader processes and more influential classes and groups, which play major parts in shaping the city, individuals – particularly those who have less economic and political means– have relatively less transformative capacity. Thus, they almost find themselves `invisible` and as passive receivers of an urban system to which they have to adapt in order to survive.Influential social theorists like Weber, Simmel, Lefebvre, Sennett and others have theorized the features of the capitalist city, which dissolve the community, transform the public space and the public person, prioritize exchange value over use value, and exacerbate socio-spatial injustices; albeit at the expense of the quality of human life as well as other life forms.This study focuses on everyday life and spatial practices of female service workers in the case of İstanbul. The study aims to analyze the implications of a set of spatial forms, from the macro form (i.e. place of work, place of residence, forms of transport and the like) to urban design elements at the community and street level on the daily life experiences of the selected group through interviewees' visual narrations. It seeks to find out the elements of contemporary urban space which help or impede individuals in their strive to make a living, and those which improve or degrade their life quality.The results of this analysis will be used to develop questions and problematiques for critical urban design practices. 172

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2014, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2014, Birbirinden farklı ölçeklerde kurulan sosyal ilişkiler bütünü ile biçimlenen kentsel mekan, aynı ölçüde insanoğlunun hayatını da şekillendirmektedir. Kenti biçimlendiren kapsamlı süreçlere ve bu süreçlerde daha fazla yer alabilen toplumsal sınıf ve gruplara kıyasla daha az ekonomik ve politik araçlara sahip bireylerin kenti biçimlendirici ve dönüştürücü etkileri de azdır. Bu bakımdan görece etkinliği az olan bireyler, kendilerini kentsel sistem içerisinde var olabilmek için adapte olmak zorunda bulan bir pasif alıcı olarak görürler. Weber, Simmel, Lefebvre, Sennet gibi teorisyenler, kapitalist kentin kamusal mekanı ve kamusal insanı değiştiren, değişim değerini kullanım değerinin önüne çıkaran, sosyomekansal adaletsizlikleri arttıran özelliklerini kavramsallaştırmışlartır. Bu çerçevede çalışma, kadın hizmet işçilerinin gündelik hayatlarına ve mekansal pratiklerine İstanbul örneğini ele alarak odaklanmaktadır. Çalışmada bir dizi mekansal formun etkilerini incelemek üzere seçilen grubun, kentsel ölçekteki mekandan (çalışma alanı, yaşam alanı, ulaşım modları ve biçimleri, vb.), sokak ölçeğinde kentsel tasarım elemanlarına kadar gündelik hayat pratikleri ve deneyimlerini analiz edilecektir. Bu doğrultuda çalışma, çağdaş kentsel mekanın geçim mücadelesi veren bireylerin hayatlarını kolaylaştıran veya zorlaştıran, hayat kalitelerini arttıran ya da azaltan unsurlarını ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Analizlerin sonuçları ise kentsel tasarım bağlamında yeni sorular üretmek için kullanılmıştır, Contemporary urban space is shaped by a bulk of social relations at very different scales. On the other hand, in the urban age, the lives of human beings are largely conditioned by this space. Compared to the broader processes and more influential classes and groups, which play major parts in shaping the city, individuals – particularly those who have less economic and political means– have relatively less transformative capacity. Thus, they almost find themselves invisible and as passive receivers of an urban system to which they have to adapt in order to survive. Influential social theorists like Weber, Simmel, Lefebvre, Sennett and others have theorized the features of the capitalist city, which dissolve the community, transform the public space and the public person, prioritize exchange value over use value, and exacerbate socio-spatial injustices; albeit at the expense of the quality of human life as well as other life forms. This study focuses on everyday life and spatial practices of female service workers in the case of Istanbul. The study aims to analyze the implications of a set of spatial forms, from the macro form (i.e. place of work, place of residence, forms of transport and the like) to urban design elements at the community and street level on the daily life experiences of the selected group through interivews visual narraations. It seeks to find out the elements of contemporary urban space which help or impede individuals in theirstrive to make a living, and those which improve or degrade their life quality. The results of this analysis will be used to develop questions and problematiques for critical urban design practices., Yüksek Lisans, M.Sc.

`Isparta-Senirkent Yöresi Orman Rehabilitasyon Sahalarının Başarı Durumu ve Uygulanan Silvikültürel Müdahaleler` konulu bu yüksek lisans tez çalışmasında, Türkiye'nin verimsiz ormanlarına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Bu amaçla Isparta-Senirkent rehabilitasyon sahasından 10 deneme alanı (50x10 m2) örneklenerek 2014 yılında fidan sayımları ile boy ve çap ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Deneme alanlarında yaşayan fidan sayısı 503, ölü fidan sayısı 81 olarak belirlenmiştir. Deneme alanlarında yaşayan fidanların 162 tanesi 4 yaşlı Ardıç, diğerleri ise 3, 4, 5, 6, 7 ve 8 yaşlı Toros sediri fidanları şeklindedir. Deneme alanlarında ortalama fidan boyu 25.6 cm, kök boğazı çapı ise 7.9 mm bulunmuştur.Uygulanan varyans analizi sonucunda deneme alanlarının tamamında fidan boyu ve kök boğazı çapı bakımından anlamlı (p≤0.05) istatistiksel farklılık belirlenmiştir. Uygulanan korelasyon analizi sonucunda deneme alanlarının tamamında fidan boyu ile kök boğazı çapı arasında istatistiksel bakımdan anlamlı ve pozitif (p≤0.05) ilişkiler belirlenmiştir.Rehabilitasyon sahasında uygulanan silvikültürel müdahaleler ayrıca tartışılmıştır. This M.Sc. thesis entitled `Determination of Sucess in Forest Rehabilitation of Isparta-Senirkent District and Silvicultural Practices` was carried out to contribute unproductive forest area of Turkey. Ten experimental areas (50x10 m2) were sampled from rehabilitation area at Isparta-Senirkent region. Survival, seedling height and root-collar diameter were measured at the experimental areas in 2014.Numbers of survival and dead seedlings were 503 and 81, respectively. While numbers of survival seedlings were 162 Juniper seedlings at four years, the others were Taurus cedar seedlings at 3, 4, 5, 6, 7 and 8 years. Averages of seedling height and root-collar diameter were 25.6 cm and 7.9 mm at the experimental areas, respectively.There were significant differences (p≤0.05) among sampled areas for seedling height and root-collar diameter based on results of variance analysis. There were positive and significant (p≤0.05) relations between seedling height and root-collar diameter at all the sampled areas. Results of the study were also discussed by silvicultural practices at the rehabilitation areas. 42

Bu tezde, boş olmayan bir küme olmak üzere elemanları koşullarını sağlayan birleşimlerin tam -yarılatisinin özellikleri belirlenmiştir. nin özelliklerini belirlemek için nin karakteristik kümeler ailesinden, karakteristik dönüşümünden ve temel kaynak elemanlarından yararlanılmıştır. Akabinde, nin bu özellikleri yardımıyla ile tanımlanan ikili bağıntıların tam yarıgrubu nin sağ birim, idempotent ve regüler elemanlarının yapısı tarif edilmiştir. Ayrıca, nin regüler elemanları ile sağ birim ve idempotent elemanları arasındaki ilişkiler gösterilmiştir. Öte yandan sonlu bir küme iken nin idempotent ve regüler elemanlarının sayısını veren formül elde edilmiştir.Çalışma kapsamında, ayrıca ye tam izomorf olan birleşimlerin tam -yarılatislerinin sınıfı olmak üzere bu sınıfın elemanları karakterize edilmiştir. Bununla birlikte, bu sınıfın yarılatisleri ile tanımlanan ikili bağıntıların tam yarıgruplarının sağ birim, idempotent ve regüler elemanlarının yapısı, nin sağ birim, idempotent ve regüler elemanları yardımıyla tarif edilmiştir. Sonuç olarak, sonlu bir küme iken sınıfının yarılatisleri ile tanımlanan ikili bağıntıların tam yarıgruplarının idempotent ve regüler elemanlarının sayısını veren formül bulunmuştur.Anahtar sözcükler: İkili bağıntı, Yarıgrup, Yarılatis, Sağ birim eleman, İdempotent eleman, Regüler eleman. In this thesis, the properties of the set which is the complete X-semilattice of unions satisfying the following conditions, where is nonempty, are determined.In order to determine these properties, we utilize the characteristic family of sets, the characteristic mapping and base sources of . Then, by the help of these properties of , the structure of the right unit, idempotent and regular elements of , that is the complete semilattice of binary relations of , are described. In addition, the relationships, between the regular elements of and its right unit and idempotent elements are presented. Beside, the formula giving the number of idempotent and regular elements of where being a finite set.In the scope of this study, we also characterize the elements of the class . This class is the complete X-semilattice of unions every elements of which are isomorphic to .Further, the construction of the right unit, idempotent and regular elements of the complete semigroups of binary relations, which are determined by the semilattices of the class , are given in detailed form by the help of and its elements (right unit, idempotent and regular elements of ). Finally, the formula giving the number of idempotent and regular elements of the complete semigroups of binary relations which are defined by the semilattices of the class , where is finite.Key Words: Binary relation, Semigroup, Semilattice, Right unit element, Idempotent element, Regular element. 306

Son yıllarda ülkelerin enerjiye olan ihtiyacı giderek artmaktadır. Artan bu ihtiyaçla birlikte alternatif yakıtlara ve enerjinin verimli kullanılmasına olan eğilim de artmaktadır. Enerjinin verimli kullanılmasına etkenlerden birisi de yanma verimidir. Yanma veriminden bahsedilmesi durumunda alevin yapısı da önem kazanmaktadır. Bu çalışmanın birinci kısmında literatürde bulunan deneysel analizi yapılmış CH4/H2/N2 kompozit gaz yakıtının türbülanslı difüzyon alevinin sıcaklık, eksenel hız, CO2, CO ve NO profillerinin nümerik hesaplaması yapılmıştır. Hesaplamalar iki boyutlu eksenel simetrik şartlarda gerçekleştirilmiştir. Model sonuçları literatürden alınan deneysel sonuçlar ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın ikinci kısmında CH4/H2/N2 kompozit gaz yakıtının konstrasyonları değiştirilerek hesaplamalar yapılmıştır ve hesaplamalar sonucu oluşan alev yapıları incelenmiştir. Ayrıca çalışmanın ikinci kısmında modellenen CH4/H2/N2 kompozit gaz yakıtında N2 yerine CO2 eklenerek hesaplamalar da yapılmıştır ve bu hesaplamalar da iki boyutlu eksenel simetrik şartlarda yapılmıştır. Son olarak örnek bir kazanda gaz yakıt ve sıvı yakıt yakılarak alev yapıları ve oluşan emisyonlar incelenmiştir. Bu hesaplamalar üç boyutlu olarak gerçekleştirilmiştir. Nümerik hesaplamada FLUENT programından yararlanılmıştır. Çalışmaların tümünde türbülans modeli olarak standart k-e model, yanma modeli olarak ön karışımsız (nonpremixed) model kullanılmıştır. Kimya ve türbülansın etkileşimi olasılık yoğunluk fonksiyonu (PDF) ile program tarafından hesaba katılmıştır.Anahtar kelimeler: Yanmanın modellenmesi, kompozit yakıtlar, difüzyon alevi, kazanlar. The trend to use alternative fuels and efficient use of energy are increasing by the increase of energy demand. One of the effect on efficient use of energy is the combustion efficiency. Flame structure is very important part of the combustion efficiency. In the first part of this study, turbulent diffusion flame of CH4/H2/N2 composite fuel's temperature, axial velocity, CO2, CO and NO profiles numerically calculated and validated againist the experimental data taken from literature. Calculations were performed at two dimensional axisymmetric conditions. In the second part of this study, the amount of H2 and N2 concantrations in the CH4/H2/N2 fuel mixture varied and flame structures of these calculations results analyzed. Also calculations were performed with CH4/H2/CO2 composite fuel at two dimensional axisymmetric conditions. Finally flame characteristics and emissions of gaseous fuel and liquid fuel combustion at model boiler were numerically calculated. These calculations were performed at three dimensional conditions. FLUENT which solves the governing and reaction equations using finite volume method was used as the Computational Fluid Dynamic program. As a turbulence model standart k-e model, as a combustion model nonpremixed model was used at all of the studies. The interaction of the chemistry and turbulence were accounted by the program with Probability Density Function (PDF) model.Keywords: Combustion modeling, composite fuels, diffusion flame, boilers 145

Bu çalışmada Ergene Havzasından alınan farklı fiziko-kimyasal özelliklere sahip topraklarda ve Ergene Nehrinden alınan sediment örneklerinde farklı fraksiyonlarda tutulan ağır metaller (Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb ve Zn) Avrupa Birliği Referans Komisyonu (BCR- the European Community Bureau of Reference) tarafından geliştirilen BCR ardışık ekstraksiyon yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Ayrıca ağır metallerin bitki tarafından alınabilir miktarları DTPA (dietilen triamin pentaasetik asit) ekstraksiyonu ve tüme yakın metal miktarları ise kral suyu kullanılarak mikro dalga tekniği ile belirlenmiştir. Toprak örneklerinde ardışık ekstraksiyon yöntemiyle çözelti fazına geçen ağır metallerin belirlenmesinde alevli atomik absorpsiyon spektroskopisi (FAAS) kullanılmıştır. Ayrıca FAAS ve ICP-OES (indüktif eşlemeli plazma atomik emisyon spektroskopisi) tekniklerinin kıyaslanması için sediment örneklerindeki ağır metal içerikleri her iki teknikle ölçülmüştür. Çalışma kapsamında toprak özellikleri ile metal miktarı arasındaki ilişkiler için verilere çoklu doğrusal regresyon analizi ve t testi uygulanmıştır. BCR ardışık ekstraksiyon yöntemi ile tek basamaklı DTPA ekstraksiyon yöntemi arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla verilere Pearson korelasyonu ve BCR ardışık ekstraksiyon yöntemiyle belirlenen ağır metallerin davranış ve benzerliklerin belirlenmesi için hiyerarşik kümeleme analizleri yapılmıştır. ?statistiksel analizler SPSS 10 programı ile yapılmıştır. Toprak örneklerinde BCR yöntemiyle ilk üç fraksiyondaki metallerin hareketlilik sırası; Mn > Pb > Cd ? Co > Ni > Cu > Zn > Cr > Fe şeklinde bulunmuştur. ?statistiksel değerlendirmeler sonucu özellikle Cd, Co, Cu, Mn, Pb ve Zn fraksiyonlarındaki farklılaşma ile toprak özellikleri arasında önemli ilişkiler olduğu görülmüştür. Ayrıca viii toprak örneklerinde DTPA ile ekstrakte edilebilir metal miktarı ve BCR ardışık ekstraksiyon ile farklı fraksiyonlardan ekstrakte edilen metal miktarları arasındaki ilişkiler istatistiksel olarak bağlantılı bulunmuştur. Özellikle Ni ve Co dışında kalan ağır metallerin (Cd, Cr, Cu, Fe, Mn, Pb ve Zn) DTPA ile ekstrakte edilebilir kısmı ve F1 fraksiyonu arasında istatistiksel ilişkiler bulunmuştur. Sediment örneklerinde BCR yöntemiyle tespit edilen ağır metal hareketlilik sırası; Zn > Mn ? Cr > Co > Cd > Pb > Ni ? Cu > Fe şeklindedir. Sedimentlerdeki ağır metallerin farklı form ve şekillerde bağlanması üzerinde pH ve organik madde içeriklerinin etkileri istatistiksel olarak belirlenmiştir. Ayrıca farklı cihazlarla (FAAS ve ICP-OES) yapılan ağır metal analizlerinde istatistiksel olarak önemli bir fark oluşmadığı tespit edilmiştir. Toprak ve sedimentlerin fiziko-kimyasal özelliklerinin BCR ardışık ekstraksiyon yöntemiyle analizlerinde ağır metallerin farklı şekillerinde ve miktarlarda bağlandığı bulunmuştur. Özellikle toprakta farklı fraksiyonlara bağlanan elementlerin miktarı ile elementlerin toplam miktarları arasındaki ilişkilerin kirlilik kaynak ve düzeyi hakkında önemli ipuçları verdiği belirlenmiştir. Anahtar sözcükler: Ardışık Ekstraksiyon Yöntemi, DTPA, Ağır Metaller, Ergene Havzası, Toprak, Sediment In this study, it has been aimed to analyze heavy metals (Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb and Zn) bound in different fractions in the soil samples of Ergene Basin which have different chemical characteristics and in the sediment samples from Ergene River. This analysis has been carried out by means of BCR sequential extraction method which was developed by European Community Bureau of Reference. Besides, the amount of heavy metals taken by plants has been determined through DTPA (diethylene triamine pentaacetic acid) extraction while pseudo total metal amounts have been found out through microwave method by making use of aqua regia. Flame atomic absorption spectrometry has been used to determine heavy metals which are extracted by means of sequential extraction and DTPA methods. Moreover, heavy metals in the extracted samples have been analyzed through ICP-OES and FAAS equipments.Within the context of this study, results have been analyzed through multiple-linear regression analysis and t-test to identify the relationship between soil characteristics and amounts of metals. Pearson correlation has been employed to find out the relationship between BCR sequential extraction and single extraction DTPA. Cluster analysis has been used to determine behaviors and similarities of heavy metals extracted by means of BCR. Statistical analyses have been carried out through SPSS 10.Mobility order of the first three fractions in BCR sequential extraction methods of soil samples has been found as such: Mn > Pb > Cd ~ Co > Ni > Cu > Zn > Cr > Fe. As aconsequence of statistical evaluations, it has been traced that there is a crucial relationship between the differentiations in Cd, Co, Cu, Mn, Pb ve Zn fractions and soil characteristics. Besides, the relationships between metal amount which can be extracted through DTPA in soil samples and BCR sequential extraction along with metal amounts extracted from different fractions have been seen to be statistically related. In particular, it has been seen that there are statistically related relationships between heavy metals (Cd, Cr, Cu, Fe, Mn, Pb and Zn), their extractable parts except for Ni and Co and F1.Mobility order of the heavy metals which have been identified through BCR method in sediment samples is as such: Zn > Mn ~ Cr > Co > Cd > Pb > Ni ~ Cu > Fe. It has also been explored that pH and organic matter content have statistically significant impact upon different fractions of the heavy metals in sediments. Moreover, it has been seen that there is not statistically a significant difference in the results of heavy metal analyses carried out in different instruments.It has been identified that physico-chemical characteristics of soil and sediments have an impact upon the amount and deposition of heavy metals which have been extracted through BCR sequential extraction method on different fractions. It has also been observed that the relationship between the amount of the elements bound to different fractions in soil and their total amount gives clues about the sources and levels of pollution.Key Words: Sequential Extraction Procedure, DTPA, Heavy Metals, Ergene Basin, Soil, Sediment. 183

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2012, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2012, Bu çalışmanın ana konusu, çalışma alanındaki kil ve terk edilmiş kömür sahalarının yeraltı ve yüzey sularına etkisini araştırmaktır. Yüzey ve yeraltı suları yağışlı (Mart 2011) ve kurak (Eylül-Ekim 2011) dönemlerde içme ve kullanma amaçlı çeşmelerden, kuyulardan, depolardan ve maden sahalarındaki yüzey sularından örneklenmiştir. Suların sıcaklık, pH, Eh, iletkenlik (EC), tuzluluk (NaCl), asidite, alkalinite ve çözünmüş oksijen değerleri arazide; ana ve iz element içerikleri laboratuvar ortamında belirlenmiştir. Su örneklemesine paralel olarak çalışma alanında kil ve kömür örneklemesi de yapılmıştır. Killerin mineralojik tanımlamaları yapılmış, kömürlerin ana ve iz element içerikleri ile sülfürlü mineral içerikleri ortaya konmuştur. Elde edilen tüm veriler birlikte değerlendirildiğinde, bölgedeki kömür oluşumlarının asit maden drenajı (AMD) oluşturma potansiyelinin yüksek olduğu sonucuna varılmıştır., The main subject of this study is to research the effects of clay and inactive coal areas on surface and groundwater in the study region. Surface and groundwater were sampled in wet season (March 2011) and dry season (September-October 2011). Heat, pH, Eh, conducdivity (EC), salinity (NaCl), acidity, alkalinity and dissolved oxygen (DO) values were identified on site; whereas, ingredients of main and trace elements were identified in the laboratory. In paralel to water sampling, clay and coal were also sampled. Mineralogical substance of the clay were conducted, main and trace elements of coals and mineral substance of sulphur in coals were determined. By the data derived and evaluated, coal formations have high potential of creating the acid mine drainage (AMD) in the region., Yüksek Lisans, M.Sc.

Bu çalışmada fenil borazin ve diborazin moleküllerinin elektronik ve çizgisel olmayan optik özellikleri yoğunluk fonksiyonu teorilerinden Becke'nin üç parametreli enerji fonksiyoneli (B3LYP) yaklaşımı kullanılarak hesaplanmıştır. Hesaplamalarda 6-311++G(d,p) temel seti kullanılmıştır. Öncelikle moleküllerin geometrik optimizasyonları yapılarak, optimize geometride elektronik enerjileri, dipol momentleri, moleküler orbital enerji farkları (HOMO-LUMO) ve polarizabiliteleri, anizotropik polarizabiliteleri ve hiperpolarizabiliteleri hesaplanmıştır. Hesaplamalarda GAUSSIAN03W paket programı kullanılmıştır. In this study, electronic and nonlinear optical (NLO) properties of phenyl borazine and diborazine molecules calculated by using Becke three parameters energy functional B3LYP hybrid approach within density functional theory. All calculations have been performed using 6-311++g(d,p) basis set. Geometry optimization of molecules have been performed and at the optimized geometry their electronical energies, dipol moments, molecular orbital energy differences (HOMO-LUMO), static polarizabilities, anisotropic polarizabilities and static hyperpolarizabilities have been calculated. The calculations were performed via the GAUSSIAN03W. 63

Bu çalışmanın ana konusu, çalışma alanındaki kil ve terk edilmiş kömür sahalarının yeraltı ve yüzey sularına etkisini araştırmaktır. Yüzey ve yeraltı suları yağışlı (Mart 2011) ve kurak (Eylül-Ekim 2011) dönemlerde içme ve kullanma amaçlı çeşmelerden, kuyulardan, depolardan ve maden sahalarındaki yüzey sularından örneklenmiştir. Suların sıcaklık, pH, Eh, iletkenlik (EC), tuzluluk (NaCl), asidite, alkalinite ve çözünmüş oksijen değerleri arazide; ana ve iz element içerikleri laboratuvar ortamında belirlenmiştir. Su örneklemesine paralel olarak çalışma alanında kil ve kömür örneklemesi de yapılmıştır. Killerin mineralojik tanımlamaları yapılmış, kömürlerin ana ve iz element içerikleri ile sülfürlü mineral içerikleri ortaya konmuştur. Elde edilen tüm veriler birlikte değerlendirildiğinde, bölgedeki kömür oluşumlarının asit maden drenajı (AMD) oluşturma potansiyelinin yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. The main subject of this study is to research the effects of clay and inactive coal areas on surface and groundwater in the study region. Surface and groundwater were sampled in wet season (March 2011) and dry season (September-October 2011). Heat, pH, Eh, conducdivity (EC), salinity (NaCl), acidity, alkalinity and dissolved oxygen (DO) values were identified on site; whereas, ingredients of main and trace elements were identified in the laboratory. In paralel to water sampling, clay and coal were also sampled. Mineralogical substance of the clay were conducted, main and trace elements of coals and mineral substance of sulphur in coals were determined. By the data derived and evaluated, coal formations have high potential of creating the acid mine drainage (AMD) in the region. 117

Taşıyıcı yapı malzemesi olarak beton, diğer yapı malzemelerine göre ekonomik olması, şekil verebilme kolaylığı, fiziksel ve kimyasal dış etkilere dayanıklılığı nedeniyle, günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Beton, yerine yerleştirilirken viskoz bir sıvı, sertleştikten sonra geri dönüşümü olamayan bir malzeme olur. Bunun için, betonun sertleşmiş haldeki özelliklerini taze haldeyken tespit etmek yani betonun akış özellikleri veya reolojisini belirlemek yapı endüstrisi açısından önemlidir. Betonun taze haldeki özellikleri sertleşme sürecini ve sonrasında kazanacağı nitelikleri doğrudan etkilemektedir. Betonun sertleştikten sonra geri dönülmez oluşu kalite kontrol mekanizmasının sertleşme sürecinden önce kurulmasını zorunlu kılmaktadır. Betonun taze haldeki özellikleri bileşenlerine ve karıştırma sürecine bağlı olduğu için elde edilen verilerle, istenilen sertleşmiş beton özellikleri kontrol edilebilir. Bu çalışmada, farklı sıcaklık (18 0C, 30 0C) koşulları etkisindeki katkılı betonların işlenebilirlik ifadesi, CTPT deney cihazı kullanılarak taze betonların reolojik özellikleri (?:kayma eşiği ve ?: plastik viskozite değerleri) ile belirlenmiş ve üretilen betonlarda tahribatlı ve tahribatsız sertleşmiş beton deneyleri yapılmıştır. Bu deneyler sonucunda sertleşmiş beton deneylerin verileri ile reolojik paremetrelerin verileri arasındaki ilişkisi araştırılmıştır. Araştırma deneylerinde, CEM I 42,5R ve CEMII 42,5 A-M R tip çimento kullanılmıştır. Su/çimento oranı 400 kg/m3 dozajlı betonlar için 0,35, 300 kg/m3 dozajlı betonlarda 0,45 olarak belirlenmiş ve çökmesi 20 cm üzerinde olan betonlar üretilmiştir. Kimyasal katkı olarak yeni nesil akışkanlaştırıcı, mineral katkı olarak 4 farklı uçucu kül (Tunçbilek, Seyitömer, Orhaneli ve Çayırhan) ve silis dumanı kullanılmıştır. Yapılan deneysel çalışmalar sonucunda, taze sertleşmiş beton deneylerinin çimento tipi ve dozajı, mineral katkı tipine göre değişiklikler gösterdiği ancak sıcaklığın bu değerlere etkisinin çok düşük olduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Sertleşmiş beton, işlenebilirlik, reoloji, kayma eşiği, plastik viskozite. In comparison with the other building materials, due to its low cost, ease to shape, the resistance to external physical and chemical influences, the concrete as a supporting building material is widely used today. When it is put into place, the concrete is a viscous liquid and after curing, it turns out to be an irreversible material. For this reason, to determine the properties of the hardened concrete when it is still fresh, that is to say, to determine the flow properties or rheology is important for the building industry. The properties of the fresh concrete directly affect the curing process and characteristics that it will gain afterwards. As the concrete is an irreversible material after curing, it is necessary to establish a quality control mechanism before the curing process. In this study, the expression of the workability of the reinforced concrete under the influence of different temperature conditions( 18 0C and 30 0C), using CTPT, determined by the rheological properties of fresh concrete and on the produced concrete, hardened as destructive and non-destructive concrete experiments have been carried out. As a result of these experiments, the relationship between the data of the hardened concrete tests and the data of the rheological parameters has been investigated. In the research experiments, CEM I 42,5R ve CEMII 42,5 A-M R types of cements are used. Water/cement ratio is defined as 0,35 for 400 kg/m3 concrete dosage and 0,45 for 300 kg/m3 concrete dosage, and the concretes with over 20 cms slump value are produced. As a chemical additive, a new generation plasticizer, and as a mineral admixture, four different fly ash (Tunçbilek, Seyitömer, Orhaneli ve Çayırhan) and silica fume have been used. As a result of the experimental studies, it is concluded that the cement type and the dosage of the fresh hardened concrete experiments change according to the mineral admixture type, however, the effect of the temperature on these values is very low.Keywords: Hardened concrete, workability, rheology, yield value, plastic viscosity. 156

Ormanlar iklim muhafazasında ve doğal kaynakların korunmasında önemli rol oynayan habitatların başında gelmekte ve bu fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için sağlıklı bir durumda olmaları gerekir. Bunu dikkate alan Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu, Uzun Menzilli Sınır Ötesi Hava Kirliliği Sözleşmesiyle (CLRTAP) Ormanlar Üzerinde Hava Kirliliğinin Etkilerinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Uluslararası İşbirliği Programını (ICP Forests) 1985'te Avrupa'da hayata geçirmiştir. Programda, günümüzde ABD ve Kanada'nın da dahil olduğu 41 Avrupa ülkesi yer almaktadır.ICP Forests'in iki önemli amacı bulunmaktadır: (1) Avrupa genelinde katılımcı ülkelerin ormanlarında sistematik bir ağ oluşturarak, ormanların sağlık durumunu, antropojen ve doğal stres faktörleriyle ilişki kurarak ortaya koymaya yönelik veriler elde etmek (Level I), (2) Level I'e nazaran daha az bir örnekleme ile, önemli orman ekosistemlerinde yaşanan sağlık sorunlarının neden kaynaklandığını belirlemek amacıyla sebep-sonuç ilişkisini ortaya koymaya yönelik ileri gözlem ve analizler yapmak (Level II).Level I'de çok sayıda örnek alanda az sayıda parametreye dayalı gözlemler esastır. Diğer taraftan Level II'de ise amaç karşılaşılan sağlık sorunlarının nedenlerini ortaya koymak olduğundan az sayıda örnek alanda ileri analizler ve gözlemlerin yapılması ağır basmaktadır. ICP Forests'in temelinde tepe tacının durumunun izlenmesi bulunmaktadır. Avrupa genelinde 16 km x 16 km grid ağı esas alınarak oluşturulmuş 6000 örnek alanda periyodik olarak ormanların sağlık durumu izlenmekte ve 900'e yakın alanda ise yapılan yoğun gözlemlerle sağlık sorunlarının nelerden kaynaklandığı ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Level I'de ağaç sağlığını ortaya koyabilmek için yapraksızlaşma, ağaç ölümü, meşcere yaşı, zarar gören ağaç kısmı, belirtiler, patojenik etkenler ve bilimsel isimleri gibi verilerin kaydı zorunludur.Çalışma alanı olan Adapazarı Orman Bölge Müdürlüğü ormanlarında, ICP Forests Level I kapsamında 2011 yılında 16 geçerli sabit örnekleme alanı ziyaret edilerek veriler toplanmıştır. 16 örnekleme noktasında incelenen 380 ağacın %78'ini yapraklılar, %22'sini ibreli türler oluşturmaktadır. Alanda bulunma oranı dikkate alındığında sırasıyla bu türleri yapraklılarda Fagus orientalis, Quercus cerris, Carpinus betulus, Quercus frainetto, Castanea sativa ve ibrelilerde ise Pinus brutia, P. nigra, P. pinaster oluşturmaktadır. Bölge Müdürlüğü genelinde tüm türler dikkate alındığında ortalama yapraksızlanma oranı %14.15 ve bu oran ibrelilerde %11.41, yapraklılarda ise %15.92 olarak tespit edilmiştir. Forests are important and diverse habitats which play an essential role in helping to protect the climate and preserve our natural resources. However, they can only achieve this if they are stable and healthy. This is why the International Co-operative Programme on the Assessment and Monitoring of Air Pollution Effects on Forests (ICP Forests) was established by the Convention on Long-range Transboundary Air Pollution (CLRTAP) under the United Nations Economic Commission for Europe in 1985. At present, 41 European countries as well as the United States of America and Canada are participating in the Programme.ICP Forests pursues two main objectives: (1) to provide a periodic overview of the spatial and temporal variation of forest condition in relation to antropogenic and natural stress factors (in particular air pollution) by means of European-wide and national large-scale representative monitoring on a systematic network (monitoring intensity Level I), (2) to gain a better understanding of cause-effect relationships between the condition of forest ecosystems and anthropogenic as well as natural stress factors by means of intensive monitoring on a number of permanent observation selected in most important forest ecosystems in Europe (monitoring intensity Level II).Level I envisages a limited number of measurements on a large number of plots. On the other hand, Level II aims at understanding of the cause-effect relationships between the condition of forest ecosystems and stress factors. The assessment of crown condition is central to the ICP Forests. Within Europe, the combination of almost 6000 plots on a systematic 16x16 km grid (Level I) and almost 900 intensive monitoring plots (Level II) provides a unique data set of long time series. At Level I tree condition data like defoliation, tree mortality, stand age, specification of affected part, symptom, causel agents, scientific name of cause are mandatory to determine tree vitality.The 2011 crown condition survey was carried out on 16 Level I plots of the transnational 16 km x 16 km grid net in the study area so-called Adapazarı Forest Regional Directorate. The assessment covered 380 trees, 22% coniferous trees and 78% broadleaved trees. The coniferous tree species were: Pinus brutia, P. nigra and P. pinaster, and the most frequently occurring broadleaved tree species were: Fagus orientalis, Quercus cerris, Carpinus betulus, Quercus frainetto and Castanea sativa. The mean defoliation of all tree species was estimated to 14.15%. The mean defoliation for coniferous trees was 11.41% and for broadleaves 15.92%. 229

Kükürt hekzaflorür (SF6), yüksek dielektrik dayanımı ve iyi derecede ısı iletkenliği nedeniyle enerji sistemlerindeki kesicilerde sıkça kullanılan bir elektronegatif gazdır. Argon (Ar) ise ark endüktansının düşük olması ve yüksek akımları iletebilmesi nedeniyle özellikle güç anahtarlama uygulamalarında kullanılmaktadır. Argon'un en büyük dezavantajı dielektrik dayanımının düşük olmasıdır. Argon ile SF6'yı karıştırarak bu dezavantaj giderilir. Uygun bir gaz karışımı elde edebilmek için elektron çığ parametreleri ve elektron enerji dağılım fonksiyonun (EEDF) bulunması gerekir. Bu çalışmanın amacı; SF6, Argonun ve SF6 ? Ar karışımının elektron enerji dağılım fonksiyonu (EEDF), ortalama enerji, sürüklenme hızı ve diğer çığ parametrelerinden elde etmek için bir Yapay Sinir Ağı (YSA) tasarlanmasıdır. Gerekli veriyi elde etmek için; SF6, Argonun ve SF6 ? Ar karışımının elektron çığ özellikleri, Townsend kararlı durumunda, molekül yoğunluğuna indirgenmiş elektrik alanın E/N geniş aralığında, Boltzmann denklemi ile sonlu farklar metodu kullanılarak analiz edilmiştir. Boltzmann denklemi kullanılarak hesaplanan EEDF'ler ile tasarlanan YSA ile elde edilen EEDF'ler farklı E/N değerleri için karşılaştırılmıştır ve tasarlanan YSA'nın sonuçlarının Boltzmann denklemi ile hesaplananlar ile çok iyi uyumlu olduğu tesbit edilmiştir. Sulphur-hexafluoride (SF6) is an electronegative gas used frequently for circuit breakers in power systems because of its high dielectric strength and good thermal conductivity. Argon (Ar) is also used for pulsed power switching applications because of its low arc inductance and its ability to conduct high currents. The major disadvantage of argon is its low dielectric strength. This disadvantage can be overcome by mixing argon with SF6. To make a proper mixture, electron swarm parameters and electron energy distribution function (EEDF) must be found. This study proposes an artificial neural network (ANN) to obtain the electron energy distribution functions (EEDFs) in SF6, Argon and SF6 ? Ar mixture from the mean energies, the drift velocities and the other related swarm data. In order to obtain the required swarm data, the electron swarm behavior in SF6, Argon and SF6 ? Ar mixture is analyzed over the wide range of the density reduced electric field strength E/N from a Boltzmann equation analysis based on the finite difference method under a steady-state Townsend condition. A comparison between EEDFs calculated by the Boltzmann equation and by ANN for various values of E/N suggests that the proposed ANN yields good agreement of EEDFs with those of the Boltzmann equation solution results. 148

Bu çalışma Eylül 2008-Haziran 2009 tarihleri arasında Sinop İl sınırları içerisindeki göl, gölet ve baraj göllerindeki balık türlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Araştırmada Merkez İlçe, Boyabat, Durağan, Erfelek, Ayancık ve Saraydüzü ilçelerinde toplam 21 adet su rezervi incelenmiş olup bunlardan biri doğal göl, 2'si baraj gölü, 18 adedi sulama göletidir.Fanyalı uzatma ağları, ığrıp ve serpme ağ kullanılarak örnekleme yapılan yerlerden 14'ünde balığa rastlanmış olup 6 gölet ve 1 baraj gölünde herhangi bir balık türü bulunamamıştır.İncelenen yerlerde Cyprinidae ailesine ait 11, Mugilidae ailesine ait 3, Gobiidae ailesine ait 2, Cyprinodontidae, Gasterosteidae, Percidae, Siluridae, Atherinidae ve Pleuronectidae ailelerine ait birer balık türüne rastlanmıştır.Araştırma sahasında 13 yer ile en yaygın balık türü Aynalı sazan (Cyprinus carpio) olup onu sırasıyla 4 yerde gözlenen Tatlısu kefali (Squalius cephalus) ve Siraz (Capoeta capoeta) ve 3 yerde rastlanan Havuz Balığı (Carassius carassius) ve Noktalı İnci Balığı (Alburnoides bipunctatus) izlemiştir. En fazla 11 tür ile Altınkaya Baraj Gölü'nde balığa rastlanmış olup onu 9 tür ile Sarıkum Gölü, 6 tür ile Nisi Göleti ve 4 tür ile Bektaşağa Göleti izlemiştir.İstilacı bir tür olan Pseudorasbora parva türünün Akgöl Göleti'nde bulunması araştırmanın özel bir bulgusu olarak dikkat çekmiştir.Anahtar Kelimeler: Tatlı su balık türleri, Sinop İli, göl, gölet, baraj gölü. This study was carried out between September 2008 and June 2009 in order to discover the fish species found in the lakes, ponds, and dams of Sinop Province.The research area primarily covers the Sinop provincial centre and some of its counties such as Ayancık, Boyabat, Durağan, Erfelek and Saraydüzü. Among 21 wetland areas examined for the study are 1 natural lake, 2 dams and 18 irrigational ponds.Based on the sampling activities, which was done by using multi-filament trammel nets, scoop nets and cast nets, 14 wetland areas were identified as having some sort of fish species while 6 ponds and 1 dam did not have any species.As a result of the sampling, 11 species belonging to Cyprinidae family, 3 species belonging to Mugilidae family, 2 species belonging to Gobiidae family, and only 1 species belonging to each of Cyprinodontidae, Gasterosteidae, Percidae, Siluridae, Atherinidae, and Pleuronectidae families were determined.The fish species discovered in the area of the study are Cyprinus carpio found in 13 different places, Squalius cephalus found in 4 different places, Capoeta capoeta found in 4 different places, Carassius carassius found in 3 different places and Alburnoides bipunctatus found in 3 different places.In terms of the number of fish species found in a particular wetland area, Altınkaya Dam had 11, Sarıkum Lake had 9, Nisi Pond had 6 and Bektaşağa Pond had 4 different fish species.One of the most noteworthy findings of the study is the discovery of an invader type of fish species in Akgöl Pond; that is, Pseudorasbora parva.Key Words: Freshwater fish species, Sinop Province, lake, pond, dam. 111

Bu çalışmada çimento bazlı harçların aderans dayanımı ve durabilitesine ortamkoşullarının etkileri incelenmiştir. Bu amaçla, kendiliğinden yerleşen ve normal betonolmak üzere iki ayrı tür altlık üzerinde silindirik harç başlıklar uygulanmış ve 28 günsonunda çekip koparma (pull-off) metoduyla silindirik harç tabakalar beton yüzeydenayrılmıştır. Beton-harç çiftleri iki gruba bölünmüş; eş zamanlı olarak bir grup 25ıslanma-kuruma çevrimine, diğer grup 25 donma-çözülme çevrimine maruzbırakılmıştır. Aderans dayanımları ölçülen beton-harç çiftleri, yeni bir 25 çevrim içinyer değistirmiş böylece 50 çevrim sonunda tüm çiftler her iki koşula da maruz kalmıştır.50 çevrim sonrası son kez aderans dayanımı ölçümü yapılmıştır. Öte yandan fiziksel vemekanik özellikleri tayin etmek amacıyla aynı harçtan üretilen prizmatik numuneler deçevrimlere katılmış ve aderans deneyleriyle eş zamanlı ultrases hızı, eğilmede çekme vebasınç dayanımı tayini deneylerine tabi tutulmuştur. Çalışmada, aderans dayanımıdeğerlerinin karşılaştırılmasında bir diğer parametre de beton altlıklar için kullanılmışkalıp ayırıcı yağlar ve farklı kalıpları temsil eden kalıp iç yüzeyleridir. Çalışmasonucunda, aderans dayanımı değerleri ve ayrılma yüzeyinin özelliklerinin; kullanılankalıp iç yüzeyi ve kalıp ayırıcı yağa göre farklı sonuçlar verdiği görülmüştür. Tekrarlıortam koşullarının da toplam 50 çevrim için yıpratıcı etki göstermediği, aderansıdayanımını artırdığı gözlenmiştir. In this study the effects of environmental conditions on the adhesion and durability ofcement based mortars were examined. Cylindirical mortar samples were applied ontonormal weight concrete and self compacting concrete planches. At the end of 28 days,mortar samples were seperated from the planches by pull-off test. These concretemortarcouples were divided into two groups; one group containing both selfcompacting and normal weight concrete planches were exposed to 25 heat-dry cycles asthe others were exposed to freze-raw cycles simultaneously. After the pull-off test wereperformed again, samples were replaced for another 25 cycles so all the samples wereexposed to both ageing conditions. At the end of 50 cycles, pull-off test were performedfor the last time. On the other hand, prismatical mortar samples produced to determinethe phsical and mechanical properties were also participated to the cycles and used forultrasound transmission velocity, tensile bending and compression tests. The otherparameters to compare adhesion were releasing agent applied onto concrete surface andthe interior surface materials of formwork presented different kinds of formworkmaterials. In conclusion, it was shown that adhesion and surface properties changedaccording to the releasing agent and interior surface material of formwork and it wasobserved that 50 heat-dry and freze raw cycles increased the adhesion between concreteand mortar. 129

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2009, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2009, Bu çalışmada çimento bazlı harçların aderans dayanımı ve durabilitesine ortam koşullarının etkileri incelenmiştir. Bu amaçla, kendiliğinden yerleşen ve normal beton olmak üzere iki ayrı tür altlık üzerinde silindirik harç başlıklar uygulanmış ve 28 gün sonunda çekip koparma (pull-off) metoduyla silindirik harç tabakalar beton yüzeyden ayrılmıştır. Beton-harç çiftleri iki gruba bölünmüş; eş zamanlı olarak bir grup 25 ıslanma-kuruma çevrimine, diğer grup 25 donma-çözülme çevrimine maruz bırakılmıstır. Aderans dayanımları ölçülen beton-harç çiftleri, yeni bir 25 çevrim için yer değistirmiş böylece 50 çevrim sonunda tüm çiftler her iki koşula da maruz kalmıştır.50 çevrim sonrası son kez aderans dayanımı ölçümü yapılmıştır. Öte yandan fiziksel ve mekanik özellikleri tayin etmek amacıyla aynı harçtan üretilen prizmatik numuneler de çevrimlere katılmış ve aderans deneyleriyle eş zamanlı ultrases hızı, eğilmede çekme ve basınç dayanımı tayini deneylerine tabi tutulmuştur. Çalışmada, aderans dayanımı değerlerinin karşılaştırılmasında bir diğer parametre de beton altlıklar için kullanılmış kalıp ayırıcı yağlar ve farklı kalıpları temsil eden kalıp iç yüzeyleridir. Çalışma sonucunda, aderans dayanımı değerleri ve ayrılma yüzeyinin özelliklerinin; kullanılan kalıp iç yüzeyi ve kalıp ayırıcı yağa göre farklı sonuçlar verdiği görülmüştür. Tekrarlı ortam koşullarının da toplam 50 çevrim için yıpratıcı etki göstermediği, aderansı dayanımını artırdığı gözlenmiştir., In this study the effects of environmental conditions on the adhesion and durability of cement based mortars were examined. Cylindirical mortar samples were applied onto normal weight concrete and self compacting concrete planches. At the end of 28 days, mortar samples were seperated from the planches by pull-off test. These concretemortar couples were divided into two groups; one group containing both self compacting and normal weight concrete planches were exposed to 25 heat-dry cycles as the others were exposed to freze-raw cycles simultaneously. After the pull-off test were performed again, samples were replaced for another 25 cycles so all the samples were exposed to both ageing conditions. At the end of 50 cycles, pull-off test were performed for the last time. On the other hand, prismatical mortar samples produced to determine the phsical and mechanical properties were also participated to the cycles and used for ultrasound transmission velocity, tensile bending and compression tests. The other parameters to compare adhesion were releasing agent applied onto concrete surface and the interior surface materials of formwork presented different kinds of formwork materials. In conclusion, it was shown that adhesion and surface properties changed according to the releasing agent and interior surface material of formwork and it was observed that 50 heat-dry and freze raw cycles increased the adhesion between concrete and mortar., Yüksek Lisans, M.Sc.

Bu çalışmada, Tip 550 ve Tip 850 buğday unlarına hidrokolloidler ile yüzey aktif madde karışım halinde ilave edilerek katkıların hamurun reolojik özellikleri ile dondurulmuş hamurun ekmeklik özelliklerine etkisini belirlemek amacıyla Response Surface Methodology (RSM)-Yüzey Tepki Metoduna bağlı olarak Central Composite Design-Merkezi Bileşen Deseni oluşturulmuştur. Bu amaçla, her iki tip buğday ununa Guar gam, CMC ve LBG katkıları ile (%0.00, %0.50, %1.00 %1.50 ve %2.00) ile DATEM (%0.00, %0.25, %0.50, %0.75 ve %1.00) ilave edilmiştir. Bu katkıların, dondurulmadan (0) ve dondurularak depolanan (4, 8 ve 12 hafta süreyle) hamurlardan yapılan ekmeklerin kalitesi ve bayatlaması üzerine etkileri belirlenmiştir.Elde edilen sonuçlara göre, Tip 550 buğday ununda 12 haftalık dondurarak depolamanın sonunda, kombinasyonlar arasında en olumlu etkiyi genel olarak %0.5 Guar gam + %1.5 CMC + %1.5 LBG + %0.75 DATEM , Tip 850 buğday ununda ise %1.5 Guar gam + %1.5 CMC + %1.5 LBG + %0.75 DATEM göstermiştir. Bu kombinasyonların 12 haftalık dondurarak depolamanın sonunda katkı içermeyen örneğe kıyasla, hacim verimi, ekmeğin özgül hacmi, Dallmann değer sayısı değerleri ile bayatlamayı olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. In this study, central composite design according to response surface methodology was constructed to determine the effects of combination with hydrocolloids and surfactant added to Type 550 and Type 850 wheat flours on the rheological properties of dough and baking quality of frozen dough. With this aim in mind, Guar gum, CMC and LBG (0.00%, 0.50%, 1.00%, 1.50% and 2.00%) with DATEM (0.00%, 0.25%, 0.50%, 0.75% and 1.00%) were added to both types of wheat flours. Then, the effects of these additives on the quality and staling of the bread that were produced from unfrozen (0) and frozen doughs (4, 8 and 12 weeks of frozen storage) were determined.According to results, at the end of 12 weeks of frozen storage, the best results among the combinations were generally obtained with 0.5% Guar gum + 1.5% CMC + 1.5% LBG + 0.75% DATEM on the Type 550 wheat flour while 1.5% Guar gam + 1.5% CMC + 1.5% LBG + 0.75% DATEM on the Type 850 wheat flour. When compared to the control sample without additives, these combinations were observed to positively affect the loaf volume, spesific loaf volume, Dallmann value number and bread staling. 176

Bu tez çalışması Ocak-Aralık 2008 tarihleri arasında Gaziantep ili tatlı su balık faunasını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gaziantep ili sınırları içerisinde bulunan tatlı sulardan elde edilen balık örneklerinin sistematik açıdan incelenmesi sonucunda 9 familyaya ait 37 tür tespit edilmiştir. Bunlar Anguillidae familyasından Anguilla anguilla, Cyprinidae familyasından Acanthobrama marmid, Alburnoides bipunctatus, Alburnus caeruleus, Alburnus qalilus, Alburnus mossullensis, Alburnus adanensis, Alburnus sellal, Barbus grypus, Barbus lacerta, Barbus rajanorum, Barbus xantopterus, Capoeta barroisi, Capoeta damascina, Capoeta trutta, Carasobarbus luteus, Chondrostoma kinzelbachi, Cyprinion macrostomum, Cyprinus carpio, Garra rufa, Garra variabilis, Pseudophoxinus kervillei ve Squalius cephalus, Balitoridae familyasından Barbatula (Paracobitis) tigris, Barbatula (Oxynoemacheilus) euphratica, Nemacheilus argyrogramma, Nemacheilus hamwii, Paracobitis malapterura, Schistura ceyhanensis, Schistura (Nemacheilus) namiri, Sisoridae familyasından Glyptothorax armeniacus, Atherinidae familyasından Atherina boyeri, Cyprinodontidae familyasından Aphanius mento ve Aphanius chantrei, Poecilidae familyasından Gambusia holbrooki, Blennidae familyasından Salaria fluviatilis ve Mastacembelidae familyasından ise Mastacembelus mastacembelus türleridir. Bunlardan C. barroisi, C. damascina, G. rufa, N. argyrogramma ve B. tigris türlerine hemen hemen Gaziantep ilinin tamamındaki su kaynaklarında rastlanmıştır. This study was carried out from January to December 2008 in order to determine the freashwater fish fauna of Gaziantep. A total of 37 fish species were determined belonging to 9 families in Gaziantep water bodies during the study period. Among these species, Anguilla anguilla, belonging to Anguillidae, Acanthobrama marmid, Alburnoides bipunctatus, Alburnus caeruleus, Alburnus qalilus, Alburnus mossullensis, Alburnus adanensis, Alburnus sellal, Barbus grypus, Barbus lacerta, Barbus rajanorum, Barbus xantopterus, Capoeta barroisi, Capoeta damascina, Capoeta trutta, Carasobarbus luteus, Chondrostoma kinzelbachi, Cyprinion macrostomum, Cyprinus carpio, Garra rufa, Garra variabilis, Pseudophoxinus kervillei ve Squalius cephalus, belonging to Cyprinidae, Barbatula (Paracobitis) tigris, Barbatula (Oxynoemacheilus) euphratica, Nemacheilus argyrogramma, Nemacheilus hamwii, Paracobitis malapterura, Schistura ceyhanensis, Schistura (Nemacheilus) namiri, belonging to Balitoridae, Glyptothorax armeniacus, belonging to Sisoridae, Atherina boyeri, belonging to Atherinidae, Aphanius mento and Aphanius chantrei, belonging to Cyprinodontidae, Gambusia holbrooki, belonging to Poecilidae, Salaria fluviatilis, belonging to Blennidae and Mastacembelus mastacembelus, belonging to Mastacembelidae. In these species C. barroisi, C. damascina, G. rufa, N. argyrogramma and B. tigris were sampled from all the water bodies of Gaziantep. 120

Sülfat indirgeyen bakteriler (SRB), mikrobiyolojik olarak desteklenen korozyona (MIC)yol açan en önemli bakteri grubu olarak düşünülmektedir. SRB'nin metabolikaktiviteleri sonucu oluşan hidrojen sülfür (H2S), çelik, paslanmaz çelik, vb. metallericiddi bir şekilde korozyona uğratmakta ve büyük ekonomik kayıplara yol açmaktadır.Galvanizli çelik sac, korozyona ve biyofaulinge karşı dirençli olması nedeni ile sudepoları ve soğutma kulelerinin yapımında tercih edilen bir malzemedir. Özellikle açıktip soğutma kuleleri, mikroorganizmaların gelişmesine olanak sağlayan uygun koşullarasahiptirler.Bu tezdeki hedefimiz, soğutma kulesine benzer şekilde, suyun sürekli sirküle olduğumodel bir su sisteminde, SRB'nin galvanizli çelik sac üzerinde oluşturduğu korozyonuve miktarını saptamak ve ayrıca, biyolojik parametrelerin mikrobiyolojik korozyonüzerine etkilerini belirlemektir.Deneyler, galvanizli çelik kuponları içeren model su sirkülasyon sisteminde ve kontroldüzeneğinde gerçekleştirilmiştir. Deney kuponları ayda bir kez olmak üzere model susirkülasyon sisteminden çıkartılmış ve her deney süresinin sonunda SRB, aerobik veanaerobik heterotrofik bakteri sayısı (HBS) saptanmış, korozyon hızı hesaplanmış,hücre dışı polimerik maddelerin karbonhidrat miktarı ölçülmüş ve taramalı elektronmikroskobunda (SEM) incelemeleri yapılmıştır.SEM analizleri, çinkonun (Zn) birçok mikroorganizmaya karşı toksik etkisi olmasınarağmen aerobik ve anaerobik heterotrofik bakteriler ile birlikte anaerobik SRB'ningalvanizli çelik yüzeylere tutunabildiklerini ve biyofilm tabakası oluşturabildiklerinigöstermiştir. Çalışmamızdaki korozyon deneyleri sonucunda, mikroorganizmalarıngalvanizli çeliği korozyona uğratabildiği saptanmıştır. Ayrıca biyofilmdeki SRB sayısıarttıkça, deney kuponlarındaki ağırlık kaybının da arttığı belirlenmiştir (P< 0.05). Ekolarak deney kuponlarındaki ağırlık kaybı ile biyofilmdeki karbonhidrat miktarıarasında aynı yönde anlamlı bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir (P< 0.05). Sulphate reducing bacteria (SRB) were considered as the major bacterial group involvedin microbially influenced corrosion (MIC). As a result of their ability to generatehydrogen sulfide (H2S), SRB cause corrosion of various metals including steels,stainless steels, etc. and severe economic damages.Galvanized steel is frequently used in the construction of cooling towers and watercontainers, owing to its good corrosion resistance and resistance to biofouling.Especially open cooling towers have suitable conditions for growing ofmicroorganisms.The aim of this study is to determine corrosion and its amount on galvanized steelcaused by SRB in a model recirculating water system which is similar to cooling towerand, also establish the effects of biological parameters on MIC.The experiments were carried out in a model recirculating water system and controlsystem with galvanized steel coupons. Assay coupons were removed from the modelrecirculating water system monthly for enumeration of SRB, aerobic and anaerobicheterotrophic bacteria, corrosion rate measurement, extracellular polysaccharidesubstances extraction, carbohydrate analysis and scanning electron microscope (SEM)observation.SEM analysis showed that SRB, aerobic and anaerobic heterotrophic bacteria attachedand formed a biofilm layer on the galvanized steel surfaces, even though zinc is toxic toa variety of microorganisms. Our results showed that microorganisms were responsiblefor the corrosion of galvanized steel. Also weight loss of galvanized steel was becorrelated with the number of sessile SRB cells (P< 0.05). In addition, there was acorrelation between weight loss of assay coupons and carbohydrate amount (P< 0.05). 93

Son yıllarda bütün dünyada, sağlık sektöründe önemli değişimler yaşanmaya başlanmıştır.Türkiye'deki sağlık kurumlarını bu yeni anlayışlar doğrultusunda yeniden düzenlemek vetasarlamak, yaşam ve bakım kalitesini yükseltmek açısından önemlidir.Bu doktora tez çalışmasının amacı, gelecek hastane tasarımlarına kılavuz niteliğinde, sağlıklıve doğru çalışan, dünyada geçerli olan akreditasyon standartlarının karşılanmasına zeminhazırlayan, hasta iyileşmesine doğrudan katkıda bulunabilecek, hastane tasarım kalitesineyönelik bir kontrol listesi oluşturulmasıdır.Giriş bölümünde, çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi ortaya konmuştur. 2.bölümde,günümüzde öne çıkan hasta-merkezli sağlık bakımı kavramının gerçekleştirilebilmesi içinmimarlığın gerekliliği ve sağlık binalarında sanatın hasta sağlığı üzerine etkilerindenbahsedilmiştir.3. Bölümde, Dünya ve Türkiye'de tarih içinde tıp paradigmalarının değişimi ve hastaneyapılarına etkisi anlatılmıştır. 4.bölümde, hastane tasarımını etkileyen paradigmalar, yeniyaklaşım ve anlayışlar araştırılmış, hastane tasarımlarına olası yansımaları incelenmiştir. Bubölümde, yeni tıp kuramları ve teknolojik gelişmelerin de tasarıma olası etkilerinin nelerolabileceğinden bahsedilmiş, hastane binaları ve çevrelerinin hasta sağlığına etkilerianlatılmıştır. `İyileştiren hastane' kavramı, iyileştiren hastanelerde kullanıcı katılımı ve hastamerkezlitasarımın özellikleri irdelenmiştir.5. bölümde, sağlık sektöründe akreditasyon konusu ele alınmıştır. 6. Bölümde, hastanelerdekalite geliştirmeye yönelik kontrol listesi oluşturma ve uygulama yaklaşımları araştırılmıştır.Akreditasyona yönelik 'iyileştiren hastane' tasarımında, tasarım kalitesinindeğerlendirilmesinin ne şekillerde olabileceği anlatılmıştır.7. Bölüm'de, sağlık kurumlarının iyileştiren hastane anlayışı ve akreditasyon bağlamındatasarımı ve değerlendirilmesine yönelik kontrol listesinin oluşturulması hedefi ortaya konarak,akreditasyon standartları ve kalite parametreleri, paradigmalar ve hasta eğilimlerine ilişkinçalışmalar sonucu elde edilmiş bilgiler ışığında bir kontrol listesi oluşturulmuştur.8. bölüm, alan çalışmaları sonucunda elde edilen verilerin analizi, değerlendirilmesi veyorumlanmasını içermektedir. Son olarak, 9.bölüm ise, sonuçların tartışılması ve ileriyedönük önerilerin ortaya konulmasına yönelik olarak oluşturulmuştur.Anahtar kelimeler: mimarlık ve tıp, hasta-merkezli tasarım, akreditasyon, kalite, kullanıcıkatılımı ve memnuniyeti In recent years, considerable changes and transformations have started to take place inthe healthcare sector worldwide. Studies on subjects of healing healthcare design andaccreditation are accelerating day by day. Reorganizing and designing the healthcarefacilities in Turkey considering new approaches is vital for raising the standards of careand life quality.The aim of the study is to form a hospital design checklist that prepares the healthcarefacility to meet the current accreditation standards worldwide and contributes to patienthealing directly thus serving as a guide for the design processes of future hospitals inTurkey.In the introduction part, the aim, the scope and the method of the study is explained. Inthe 2nd chapter, the necessity of architecture to meet the requirements of the concept ofpatient-centered healthcare, effects of art in healthcare buildings on patient healing andwellness are told.In the 3rd chapter, the transformation of medical paradigms of the past and their effectson healthcare buildings in Turkey and the World are revealed. In the 4th chapter, thenew paradigms, approaches and understandings and their probable reflections on designare explained. Moreover, probable affects of new medical theories and technologicaldevelopments to design are mentioned and effects of hospital buildings andenvironments to patient health are explained. The `healing hospital? concept, usercontribution in healing hospitals and the properties of patient-centered design are alsorevealed.In the 5th chapter, accreditation in the healthcare sector is discussed. In the 6th chapter,the approaches of forming and practicing quality development checklists are examined.The ways to evaluate the design quality for `healing hospital? design directed ataccreditation are explained.7th chapter consists of the formation of the checklist, according to both the accreditationstandards, the quality parameters, and the studies on new paradigms and patienttendencies.8th chapter consist of the analysis, evaluation and the interpretation of the data obtainedfrom the case studies. Finally 9th chapter is the discussion of the results and theexposing of the suggestions for the future.Keywords: architecture and medicine, patient-focused design, accreditation, quality,user contribution and satisfaction 336

Bu çalısmada kendiliginden yerlesen mimari betonlarda pigment katkısının etkilerininincelenmesi amaçlanmıstır. Deneysel çalısmanın öncesinde literatür arastırması yapılmısve elde edilen bilgiler ısıgında hazırlanan program çerçevesinde çalısılmıstır. Literatürbölümü kendiliginden yerlesen beton, durabilite, beton katkı maddeleri ve mimari betonkonularını içermektedir. Ön deneylerin ardından seçilen katkı cinsi, oranı ve pigmentmiktarları belirlenmis ve bu degerlere uyularak yapılan deneysel çalısmada taze vesertlesmis beton deneylerine yer verilmistir. Üretilen seriler pigment katkılı ve pigmentkatkısız olmak üzere iki gruptur. Deney sonuçları pigment katkılı ve katkısız olarakayrılan seriler için karsılastırmalı olarak verilmistir.Anahtar Kelimeler: Kendiliginden Yerlesen Beton, Durabilite, Mimari Beton, Pigment The effects of using pigment additive in architectural self-compacting concrete is studiedat this thesis. Before experimental study, the literature search is done and it is workedby the help of the information that is got from the search. Literature part contains selfcompacting concrete, durability, concrete additive and architectural concrete topics.After pre-experiments, the admixture type and proportion, amount of pigment aredetermined. At the experimental study, that is done by the help of the results of the preexperiments,fresh and hardened concrete experiments are explained. The series are twogroups as with pigment and without pigment. The results are given comperatively forthese series .Keywords: Self-Compacting Concrete, Durability, Architectural Concrete, Pigment 121

Bu çalışmada, Bursa - Mustafa Kemal Paşa havzasından alınan linyit numunesi, çeşitlioranlarda düşük yoğunluklu polietilen ile linyitin polietilenin [Karışımın % m/m olarakDYPE içeriği 33, 50 ve 67'dir] karıştırılmasından elde edilen numuneler, 400âC, 500âC,600âC ve 700âC sıcaklıkta azot akımı altında piroliz işlemine tabi tutulmuş ve her birsıcaklıkta ele geçen gaz, katran, su ve artık kok verimleri tayin edilmiştir. Deneyler çeşitlikatalizörlerin karışıma ilave edilmesiyle (AlCaSiO2, Bentonit, Zeolit, K2CO3 ve Kırmızıçamur) katalizör eşliğinde de yapılmış ve böylece sıcaklığın, karışımdaki linyit / polimeroranının, katalizörlerin bu verimler üzerine etkisi incelenmiştir. Deneyler sonucundatoplanan sıvı ürünler (katran), GC-MS, NMR, FTIR, GPC gibi çeşitli spektroskobik vekromatografik tekniklerle karakterize edilerek deney şartlarının bu sıvıların içerdiği değerlikimyasalların oluşumuna etkisi incelenmiş ve özellikle kırmızı çamur katalizörü ile % 50oranında linyit ve düşük yoğunluklu polietilen pirolizinden elde edilen karışımınözelliklerinin, sıvı yakıt özelliklerine uygun olduğu saptanmıştır. Ayrıca, birlikte pirolizsırasında düşük yoğunluklu polietilen ile linyit arasında katran oluşumu için farkedilir birsinerjik etki gözlenmiştir.Anahtar Kelimeler : Piroliz, Linyit, Düşük Yoğunluklu Polietilen, Sinerjitik etki In this study, M.K.P, Lignite, low density polyethylene (LDPE) and various ratios ofLignite and LDPE [LDPE content of the mixture in 33 %, 50 % and 67 % (w/w)] aresubjected to pyrolysis procedure under the nitrogen stream in the temperature range of 400to 700âC and the yields of gas, tar, water and residual coke for each temperature aredetermined. Experiments are also conducted in the presence of catalysts such as Red Mud,Zeolite, Bentonite and K2CO3 and thus the effects of temperature, lignite / LDPE ratio,catalyst on this yields are investigated. Tars obtained during the experiments arecharacterized by various spectroscophic and chromatographic techniques such as GC-MS,NMR, FTIR, GPC and the effect of experimental conditions on the formation of valuableproducts is investigated. It is found that properties of the tar obtained by pyrolysisexperiments conducted at the material ratio of 50 % (wt) (LDPE content of the coal-LDPEmixture) in the presence of red mud are similar to that of commercial gasoline. In addition,a remarkable synergetic effect between lignite and LDPE during the copyrolysis procedureon the tar yields is also observed.Key Words : Pyrolysis, Lignite, Low Density Polyethylene, Synergetic effect 81

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2006, Bu çalışmada kendiliğinden yerleşen mimari betonlarda pigment katkısının etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır.Deneysel çalışmanın öncesinde literatür araştırması yapılmış ve elde edilen bilgiler ışığında hazırlanan program çerçevesinde çalışılmıştır.Literatür bölümü kendiliğinden yerleşen beton ,durabilite,beton katkı maddeleri ve mimari beton konularını içermektedir.Öndeneylerin ardından seçilen katkı cinsi, oranı ve pigment miktarları belirlenmiş ve bu değerlere uyularak yapılan deneysel çalışmada taze ve sertleşmiş beton deneylerine yer verilmiştir.Üretilen seriler pigment katkılı ve pigment katkısız olmak üzere iki gruptur. Deney sonuçları pigment katkılı ve katkısız olarak ayrılan seriler için karşılaştırmalı olarak verilmiştir., The effects of using pigment additive in architectural self-compacting concrete is studied at this thesis.Before experimental study, the literature search is done and it is worked by the help of the information that is got from the search.Literature part contains self compacting concrete,durability,concrete additive and architectural concrete topics.After pre-experiments,the admixture type and proportion, amount of pigment are determined.At the experimental study, that is done by the help of the results of the pre-experiments, fresh and hardened concrete experiments are explained.The series are two groups as with pigment and without pigment. The results are given comperatively for these series., Yüksek Lisans, M.Sc.

ÖZ Deneme, bir sanayi domates çeşidi olan Rio Grande tohumlarının farklı kalsiyum karbonat dozları uygulanmış ortamda fide gelişimini ve yetiştirilen bu fidelere uygulanan farklı azot kaynaklarının domates bitkisi üzerine olan bazı etkilerini incelemek amacı ile kurulmuştur. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bayramiç Meslek Yüksekokulu deneme ve uygulama alanlarında bulunan plastik örtülü ısıtmasız serada 02 Mart 2004 ile 29 Temmuz 2004 tarihleri arasında yürütülen bu denemede, tohum ekim ortamına 4 farklı kalsiyum karbonat dozu (0, 50, 100 ve 150 kg/da CaCO3) uygulanarak yetiştirilen domates fidelerinin ekimden çıkışa gecen süre, çıkış süresi, çıkış yüzdesi, yaprak sayısı, gövde boyu, gövde ağırlığı, kök ağırlığı ve gövde çapı parametreleri saptanmıştır. Aynı şekilde yetiştirilen fidelere 3 farklı azot kaynağı (kalsiyum nitrat, amonyum nitrat ve kalsiyum amonyum nitrat) uygulanmasının domates bitkisinin kök ağırlığı, verim, meyve boyu, meyve çapı, meyve kuru madde oram ve ÇBÇ (Çiçek burnu çürüğü) görülen meyve sayısı üzerine etkileri incelenmiştir. îki aşamalı olarak yürütülen bu çalışmada, 16 deneme parseli (4 kalsiyum karbonat x 4 tekerrür)'nden oluşan ilk aşamada her parsele 20 tohum olmak üzere toplam 320 adet tohum ekilmiştir. Fidelerden elde edilen parametrelerin genelinde 100 kg/da CaCO3 uygulamasının olumlu sonuçlar verdiği ve 150 kg/da CaCO3 uygulamasının olumsuz etkileri olduğu saptanmıştır. 48 deneme parseli (4 kalsiyum karbonat uygulamasından gelen bitki x 3 azot kaynağı x 4 tekerrür) 'nden oluşan ikinci aşamada her parsele bir fide olmak üzere toplam 48 adet fide dikilmiştir. Elde edilen parametrelerden meyve çapı, meyve kuru madde oranı ve bitki kök ağırlığı 100 kg/da CaCO3 dozu uygulanmış ortamda yetişen fidelere ve aynı zamanda ÇBÇ görülen meyve sayısı üzerine 50 kg/da CaCO3 dozu uygulanmış ortamda yetişen fidelere uygulanan kalsiyum amonyum nitrat kaynaklı azot uygulamasının en iyi sonuçlan verdiği saptanmıştır. Anahtar kelimeler: Domates, kalsiyum karbonat, azot ABSTRACT This experiment has been established to investigate the seedling development of industrial tomato variety 42

III CRYPTOSPORIDIUM TÜRLERİNİN, ÇEŞİTLİ (CANLI TÜRLERİNE AİT) DIŞKIDA PCR YÖNTEMİ İLE ARAŞTIRILMASI (Yüksek Lisans Tezi) Tolga SUNGUR GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Nisan 2005 ÖZET Bu çalışmada, Ankara'nın değişik hastanelerine ishal şikayeti ile başvuran 18 hastadan elde edilen dışkılarda, Kars'ın hastalık yönünden endemik olduğu bilinen yörelerinden temin edilen ishalli 19 ve Ankara'nın değişik köylerinden elde edilen ishalli 8 sığır dışkısında, carbol fuchsin boyama yapmak suretiyle mikroskop altında ve nested PCR yardımı ile Cryptosporidium türlerinin varlığı taranmıştır. İncelenen toplam 45 örnek kullanılarak yapılan nested-PCR sonucunda, 9 (%20) örnekte pozitif amplifikasyon ürününe rastlanmıştır. Bu sayı, Kars yöresinden toplanan 19 sığır dışkısından 6 (%31,6), Ankara'nın değişik köylerinden elde edilmiş 8 sığır dışkısında 2 (%25) ve taranan insan dışkılarında 1 (%2,2) olarak belirlenmiştir. Carbol fuchsin boyama yapılarak taranan bu 45 dışkı örneğinden 4 (%8,9)'ünde Cryptosporidium ookistlerine rastlanmıştır. Boyama yöntemi, her ne kadar tanı açısından özgül (%100) olsa da, duyarlılık açısından (%44) yetersiz kalmıştır. Yapılan çalışma, nested PCR yönteminin kuşkulu ishal olgularında, Cryptosporidium etiyolojisisnin ortaya konması açısından, uygun bir yöntem olduğunu göstermiştir. Bilim Kodu : 401.04.04 Anahtar Kelimeler : Cryptosporidium, nested-PCR, carbol fuchsin, insan,sığır, tanı, cryptosporisiosis. Sayfa Adedi : vii+31 Tez Yöneticisi : Prof.Dr Metin AKTAŞ IV DETECTION OF CRIPTOSPORIDIUM SPECIES FROM STOOL (FROM VARIOUS SPECIES OF ANIMAL) BY PCR (M.Sc. Thesis) Tolga SUNGUR GAZİ UNIVERSITY INSTITUTION OF SCIENCE April 2005 ABSTRACT In this study stool material obtained from 18 human patiens with diarrhoea, 19 and 8 diarhoeic calves origitated from Kars and Ankara respectively, was observed for presence of Cryptosporidium oocysts by simple carbol fuchsin staining and nested PCR. As a result of sampled 45 stools 9 (20%) showed positive amplification products by nested PCR. Positive results were distributed as 6 (31.6%) out of 19 calf samples from Kars, 2 (25%) out of 8 calf samples from Ankara and 1 (2.2%) out of 18 calf human stool samples from Ankara. Simple carbo-fuchsin staining revealed 4 (8.9%) positive off 45 stool samples observed. All positive samples were from calves originated from Kars. When compared with the nested PCR results, although simple carbol-fuchsin staining showed 100% specifity, sensitivity level was only 44%. This study showed that, nested PCR is useful tool for demonstating Cryptosporidium species in stool samples with unknown etiology. Code of Science : 401.04.04 KeyWords : Cryptosporidium, nested-PCR, carbolfuchsin, human, cattle, diagnosis, cryptosporisiosis. Number of Pages :vii+31 Director of Thesis : Prof.Dr. Metin AKTAŞ 41

iiiMELEN ÇAYI (DÜZCE- ADAPAZARI) BENTİK ALGLERİ VEYOĞUNLUĞUNDAKİ MEVSİMSEL DEĞİŞİM(Doktora Tezi)Derya SUNGURGAZİ ÜNİVERSİTESİFEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜEylül 2005ÖZETMelen Çayı bentik alg florası, seçilen 6 istasyonda 2003 Mayıs ve2004 Ekim tarihleri arasında incelenmiştir. Çalışmanın içeriği dahaçok tür kompozisyonları ve organizma yoğunluklarındaki mevsimseldeğişim üzerinedir. Flora da Bacillariophyta, Cyanophyta,Euglenophyta, Chlorophyta ve Dinophyta bölümlerine ait toplam 241tür tespit edilmiştir. Tür çeşitliliği açısından Bacillariophyta veEuglenophyta grupları daha zengindir. Organizma yoğunluğubakımından ise Bacillariophyta grubu dominant, Cyanophyta üyelerisubdominanttır. Flora, mevsime bağlı olarak yaz ve sonbahar başındaartmış, kış aylarında azalmıştır. Bu değişmede ışık, akıntı hızı, tuzluluk,bulanıklık ve sıcaklık gibi fiziksel ve kimyasal faktörler büyük roloynamıştır.Bilim Kodu : 4010502Anahtar kelimeler : Melen Çayı, Alg, Mevsimsel DeğişimSayfa Adedi : 103Tez Yöneticisi : Prof. Dr. Kazım YILDIZ ivTHE BENTHIC ALGAE OF MELEN STREAM (DÜZCE- ADAPAZARI)AND SEASONAL VARIATION OF THEIR DENSITY(Pht. D. Thesis)Derya SUNGURGAZI UNIVERSITYINSTITUE OF SCIENCE AND TECHNOLOGYSeptember 2005ABSTRACTThe benthic algal flora of Melen Stream was studied between May 2003and October 2004 on samples taken from 6 chosen stations. The studywas focused on the species composition and the densities oforganizms with seasonal changes. In the flora, a total of 241 taxabelonging to Bacillariophyta, Cyanophyta, Euglenophyta, Chlorophytaand Dinophyta were identified. In terms of species, the groups ofBacillariophyta and Euglenophyta were richer while the former wasdominant in density and Cyanophyta members subdominant. In relationto season, the flora showed increase in early summer and autumn anddecreased in winter. This variation was caused mostly by physical andchemical factors such as light, flow-rate, salinity, turbidity and heat.Science Code : 4010502Key Words : Melen Stream, Algae, Seasonal VariationPage Number : 103Adviser : Prof. Dr. Kazım YILDIZ 117

Ill MARMARA DENİZİ BOĞAZLARINDA MEYDANA GELEN DENİZ KAZALARI VE ÇEVREYE ETKİLERİ (Yüksek Lisans Tezi) ibrahim Enver SUNGUR GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Nisan 2005 ÖZET Türkiye'nin boğazlar bölgesi coğrafi olarak çok stratejik bir noktadadır. Karadeniz ile Ege denizi arasındaki bu su yolu, Karadeniz'e sahili olan ülkeleri Ege denizine, oradan Akdeniz'e oradan da açık denizlere bağlar. Özellikle İstanbul boğazının coğrafi yapısı nedeniyle gemiler için geçilmesi zor bir rotadır. Uluslar arası ticaret gemilerinin oluşturduğu deniz trafiğine bir de lokal deniz trafiği eklendiği zaman, boğazlarda oluşan bu trafik artık kaldırılamayacak duruma gelmektedir. Deniz trafiğinin her geçen gün daha da artmasıyla, Boğazlar bölgelerinde oluşabilecek kaza riskleri de her geçen gün daha da artmaktadır. Maalesef Boğazlarımızda meydana gelen deniz kazalarının çevreye olumsuz etkisi uzun süreler telafi edilememektedir. Bu çalışmada Marmara Denizi boğazlarında meydana gelen deniz kazaları ve çevreye etkileri irdelenmiş olup, alınması gereken önlemler ve çözüm yolları üzerinde durulmuştur. Bilim Kodu : 708 Anahtar Kelimeler -.Boğazlar, boğazlarda oluşan kazalar,çevre kirliliği Sayfa Adedi : 70 Tez Yöneticisi : Yrd. Doç. Dr. Kurtuluş BORAN IV THE SEA ACCIDENTS HAVE OCCURED AT THE BOSBHORUS OF MARMARA SEA AND THE EFFECT TO THE NATURE (M. Sc. Thesis) Ibrahim Enver SUNGUR GAZI UNIVERSTY INSTUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY April 2005 ABSTRACT The throat zone of Turkey is at the strategical point for geographical reasons. The water way between Karadeniz and Ege sea, first attaches the countries that neighbour of Karadeniz to the Ege sea than attaches to the Akdeniz than attaches to the open seas. Especially throat of Istanbul is very hard route because of geographical structure. When the traffic of trade ships add to the traffic of local ships, throat zone can't cope with total traffic. At the throat zone, the risks of arising sea accidents have increasing day by day bacause of increasing the total sea traffic. Unfortunately, negative effects of sea accidents can't compensate for long times. In this work, ship wrecks into straits of Marmara sea and their effects to envirement had been examined carefully also precautions and preposions had been executed. Science code : 708 Key Words : Pollution of circumference, throat zone, accidents arising at throat zone Number of page :70 Adviser : Assoc. Prof. Dr. Kurtuluş BORAN 70

ÖZETISIL PÜSKÜRTME YÖNTEMİYLE OLUŞTURULAN PASLANMAZ ÇELİK KAPLAMADA ALEV PARAMETRELERİNİN KAPLAMA ÖZELLİKLERİNE ETKİSİAşınmaya dayanıklı malzemeler genellikle pahalı oldukları için parçanın yüzeyini kaplamak daha ekonomiktir. Bu çalışmada, alevle püskürtme yöntemiyle paslanmaz çelik kompozit toz malzeme alüminyum altlıklar üzerine kaplanmıştır. Paslanmaz çelik kaplamalar farklı makine parçalarının kaplanmasında, özellikle metal ve petro-kimya endüstrisinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Isıl püskürtme yöntemiyle oluşturulan kaplamalarda, kaplama ve altlık ara yüzeyindeki bağ mukavemeti değeri kaplamanın servis koşullarında daha uzun süre çalışabilme açısından önemli bir parametredir.Bu çalışmada, alev parametrelerinin bağ mukavemetine etkisi incelenmiş ve hangi koşullarda kaplamanın özelliklerinin artacağı saptanmıştır. Aralık 2004 Mevlüt SUNGUR ABSTRACTEFFECT OF FLAME PARAMETERS ON THE PROPERTIES OF STAINLESS STEEL COATINGS FORMED BY THERMAL SPRAY METHODSince the wear resistant materials are generally expensive, surface coating of parts is more economical. In this study, stainless steel composite powder is coated on aluminium substrates by thermal spray method. Stainless steel coatings are widely used in the coating of different machine parts especially in the metal and petro-chemical industries. Bond strenght at the interface between coating and substrate is an important parameter since this effects the service life of coatings.In this study, the effect of flame parameters on the bond strength was investigated and conditions in wich the coating properties improved were determined. December 2004 Mevlüt SUNGUR

oz PROBLEME DAYALI ÖĞRENME MODELİNİN LİSE BİYOLOJİ DERSLERİNDE KULLAND^MASI Sungur, Semra Doktora, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü Tez Danışmanı: Yard. Doç. Dr. Ceren Tekkaya Ortak Tez Danışmam: Prof. Dr. Ömer Geban Şubat 2004, 215 sayfa Bu çalışmanın amacı probleme dayalı öğrenme modelinin lise öğrencilerinin boşaltım sistemi konusundaki akademik başarılarına, performans becerilerine, biyoloji dersindeki motivasyonlarına, ve öğrenme stratejilerine etkisini incelemektir. Bu çalışma 2003-2004 öğretim yılı sonbahar döneminde Ankara iline bağlı bir Anadolu Lisesinde gerçekleşmiştir. Çalışmada aynı biyoloji öğretmeninin eğitim verdiği iki ayrı sınıftaki 61 lise ikinci sınıf öğrencisi yer almıştır. Sınıflar deneysel grup ve kontrol grup olmak üzere rastgele seçilmiştir.Deney grubunda dersler probleme dayalı öğrenme modeli doğrultusunda işlenirken, kontrol grubunda geleneksel biyoloji öğretim yöntemi kullanılmıştır. Deney grubunda, bir hastanın durumunu ortaya koyan iyi yapılandırılmamış problemler ilgili konuların öğrenilmesi için temel oluşturmuş ve öğrenciler bu problemlere çözümler üretirken gruplar halinde ve aynı zamanda bireysel olarak da çalışmışlardır. Kontrol grubunda ise dersler öğretmenin açıklamaları ve ders kitaplarına dayalı olarak işlenmiştir. Bu çalışmada insanda Boşaltım Sistemi Başarı Testi ve Öğrenmede Güdüsel Stratejiler Anketi öğrencilerin akademik bilgilerini, üst düzey öğrenme yeteneklerini, performans becerilerini, biyoloji dersindeki motivasyonlarım, ve öğrenme stratejilerini belirleyebilmek için her iki gruba da uygulanmıştır. Probleme Dayalı Öğrenme Modelinin çalışmada yer alan bağımlı değişkenler etkisini incelemek için çok yönlü varyans analizi (MANOVA) kullanılmıştır. Sonuçlar probleme dayak öğrenme modelinin öğrencilerin akademik başarılarına, performans becerilerine, içsel değeri de kapsayan motivasyon bileşenlerine, ve bilişötesi kendi kendini ayarlama becerilerine etkisi olduğunu göstermiştir. Anahtar Sözcükler: Probleme Dayalı öğrenme Modeli, Geleneksel Biyoloji Öğretim Yöntemi, Motivasyon, Kendi Kendini Ayarlama Becerileri, Bilişötesi Becerileri VI ABSTRACT THE IMPLEMENATION OF PROBLEM BASED LEARNING IN HIGH SCHOOL BIOLOGY COURSES Sungur, Semra Ph.D., Department of Secondary Science and Mathematics Education Supervisor: Assist. Prof. Dr. Ceren Tekkaya Co-Supervisor: Prof. Dr. Ömer Geban February 2004, 215 pages The main purposes of the present study included investigation of the effect of problem based learning on students' academic achievement and performance skills in the unit of human excretory system; and students' perceived motivation and perceived use of learning strategies. This study was carried out during 2003-2004 fall semester at an Anatolian High School in Ankara. A total of 61 tenth grade students from two biology classes of the same biology teacher were involved in the study. Two classes were randomly assigned as experimental and control groups. Experimental Group was instructed with problem based learning, while control group received mtraditionally designed biology instruction. In the experimental group, ill- structured problems based on actual patiens served as a basis for learning the basic science and while dealing with these problems, students did independent study as well as group work. In the control group, instruction was based on teacher explanations and textbooks. Human Excretory System Achievement Test, Motivated Strategies for Learning Questionnaire were administered as pre-test and post-test to students in both groups to measure students' academic achievement and performance skills in the unit of human excretory system; and students' perceived motivation and perceived use of learning strategies. Multivariate Analysis of Variance (MANOVA) was used to investigate the effect of problem based learning on the dependent variables of current study. Results revealed that problem based learning improved students' academic achievement, performance skills, intrinsic goal orientation, task value, elaboration strategy use, critical thinking, metacognitive self-regulation, effort regulation and peer learning. Keywords: Problem Based Learning, Traditionally Designed Biology Instruction, Motivation, Self-Regulation, Metacognition IV 133

YÜKSEK GERİLİM TEKNİĞİNDE YAPAY SİNİR AĞI UYGULAMALARI (Yüksek Lisans Tezi) Süleyman Sungur TEZCAN GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Temmuz 2004 ÖZET Kükürt hekzaflorür (SFö), yüksek dielektrik dayanımı ve iyi derecede ısı iletkenliği nedeniyle enerji sistemlerindeki kesicilerde sıkça kullanılan bir elektronegatif gazdır. Argon (Ar) ise ark endüktansımn düşük olması ve yüksek akımları iletebilmesi nedeniyle özellikle güç anahtarlama uygulamalarında kullanılmaktadır. Argon 'un en büyük dezavantajı dielektrik dayanımının düşük olmasıdır. Argon ile SFö'yı karıştırarak bu dezavantaj giderilir. Bu çalışmada gazlarda delinme olayı teorik olarak incelenmiştir ve yapay sinir ağları kullanarak SF^-Ar gaz karışımının delinme gerilimi Ma tlab' da yazılan program ile tahmin edilmiştir. SFö'nm ve argon'un literatürdeki iyonlaşma katsayılarını kullanarak SFg-Ar gaz karışımlarının efektif iyonlaşma katsayılarının hesaplanmasından sonra gaz karışımlarının delinme gerilimleri teorik olarak hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar literatürde yayınlanan ölçüm sonuçları ile tutarlılık göstermektedir. Bilim Kodu : 6080207 Anahtar Kelimeler : Yapay sinir ağlan, yüksek gerilim, gazlarda delinme, SF6 ve Argon Sayfa Adedi : 85 Tez Yöneticisi : Prof. Dr. M. Sezai DİNÇER 11 ARTIFICIAL NEURAL NETWORK APPLICATIONS IN HIGH VOLTAGE TECHNIQUE (M.Sc. Thesis) Süleyman Sungur TEZCAN GAZI UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY July 2004 ABSTRACT Sulphur-hexafluoride (SFö) is an electronegative gas used frequently for circuit breakers in power systems because of its high dielectric strength and good thermal conductivity. Argon (Ar) is also used for pulsed power switching applications because of its low arc inductance and its ability to conduct high currents. The major disadvantage of argon is its low dielectric strength. This disadvantage can be overcome by mixing argon with SFö. In this study, the breakdown process in gases are theoretically investigated and employing the artificial neural networks, SFö-Ar gas mixture breakdown voltages estimated with a program written in Matlab. After the calculation of the effective ionization coefficient for SFg-Ar gas mixtures using ionization coefficient values of SFg and argon from the literature, the breakdown voltages for the gas mixtures are calculated theoretically. The results obtained are in good agreement with the measurements ones given in the literature. Science Code : 6080207 Key Words : Artificial neural network, high voltage, discharge in gases, SFö and Argon Page Number : 85 Advisor : Prof. Dr. M. Sezai DİNÇER 92

ÖZET ENİYİLEME SİSTEMLERİ İÇİN NESNE TABANLI BİR YAPIYA DAYALI NESNE TABANLI MATEMATİKSEL PROGRAMLAMA ORTAMININ TASARIMI VE GELİŞTİRİLMESİ Bu çalışmada, büyük ölçekli eniyileme problemlerinin modelleme sürecine katkıda bulunacak yeni bir nesne tabanlı matematiksel programlama yöntemi sunulmuş ve bunu destekleyen bir yazlım, ICRON, kısmi olarak geliştirilmiştir. Her birinin diğerlerine göre bazı üstün yanlan bulunan pek çok matematiksel programlama yöntemi ve ilgili yazılımlar yazında sunulmuştur. Yazılım aracıyla birlikte bu yeni yöntem, klasik ve güncel tüm matematiksel programlama yöntemlerinin ve yazılımlarının olumlu yanlarını bir araya getirmektedir. Daha da önemlisi, nesne tabanlı matematiksel programlama yöntemi ile birlikte sunulan modelleme sisteminin nesne tabanlı mimarisi eniyileme sistemlerinin modelleme sürecine pek çok yenilik getirmektedir: gerçeği algılamanın sezgisel ve doğal bir yolu olan dizinsiz bir dil kullanarak matematiksel programlamada nesne tabanlı tasarım ve modelleme, matematiksel programlama denklem ifadelerinde karar değişkeni ve parametre ayrımına gitmeme, matematiksel programlamanın tasan, çözüm yöntemi ve geri çevirim aşamalanndaki kolaylık ve otomasyon, modellemede bildirim ve usule ait ifadeleri beraberce kullanma, yazılım kodu yazmadan probleme özgü algoritma geliştirme, algoritma modellerine dönüşebilen algoritma modelleri, tekrar kullanılabilir bileşenlerle modelleme sürecinin hiyerarşik aynşımı, dağıtık modelleme ortamı, kullanıcı tiplerinin belirlenmesi ve kullanıcılann bilgi alanlanna göre temsili. Yeni kavramsal yapı ve ICRON, getirdikleri yenilikler sayesinde günümüz iş dünyasının gereksinimlerine cevap vermeye yönelik pazardaki en iyi eniyileme sistemini oluşturmaktadır. IV ABSTRACT DESIGN AND IMPLEMENTATION OF AN OBJECT-ORIENTED MATHEMATICAL PROGRAMMING ENVIRONMENT BASED ON AN OBJECT-ORIENTED FRAMEWORK FOR OPTIMIZATION SYSTEMS In this work, a new mathematical programming paradigm based on object orientation is proposed and a tool partially implemented to support the new paradigm, ICRON, is introduced in order to address the modeling process of large scale optimization problems. There have been several mathematical programming paradigms in the literature resulted in different modeling environments and tools, each having some advantages compared to the others. The new paradigm together with the tool combines all the good aspects of the traditional and state-of-the-art mathematical programming paradigms and their tools. More importantly, the object oriented architecture of the proposed modeling system together with the unique object oriented mathematical programming paradigm provides several novelties in modeling process of optimization systems such as object oriented design and modeling in mathematical programming using index-free syntax which is an intuitive and natural way of perceiving the reality, no discrimination of decision variables and parameters in expression formulation of mathematical programming, ease and automation of projection, solution procedure and back translation phases of mathematical programming, embedded procedural and declarative statements in modeling, problem specific algorithm developments without writing codes, algorithm models that translates into other algorithm models, hierarchical decomposition of modeling efforts into reusable components, distributed modeling environment, and identification of user profiles and their delegation with respect to their knowledge area. With the novelties they bring, the new conceptual framework and ICRON constitute the most promising optimization system in the market to answer the current business requirements. 154

ÖZET Doktora Tezi BİLGİSAYAR KONTROLLÜ YÜKSEK HASSASİYETLİ SANTRİFÜJ POMPA DENEY ÜNİTESİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ Cemil SUNGUR Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Elektrik-Elektronik Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Güngör BAL 2003, 151 Sayfa Jüri: Doç. Dr. Güngör BAL Doç. Dr. Osman GÜRDAL Doç. Dr. Şirzat KAHRAMANLI Yrd. Doç. Dr. Abdullah ÜRKMEZ Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA Santrifüj pompa deney sonuçlan hem üretici hem de tüketici açısından önem arz etmektedir. Çünkü, üretici pompanın teknik, hidrolik ve mekanik değerlerini bilmek ve garanti etmek, kullanıcı da garanti edilen değerlerin doğruluğunu uygulamada görmek istemektedir. Fakat, geleneksel olarak yapılan pompa test deneylerinden elde edilen sonuçlarda, ölçme ve sistematik hatalardan dolayı önemli sapmalar olmakta, bu tür olumsuzluklar ise üretici ve tüketici arasında sorunlar çıkartmaktadır. Bu çalışmada ölçmeden kaynaklanan söz konusu sapmaları en aza indirmek için bir bilgisayar destekli pompa test deney ünitesi geliştirilmiştir. Geliştirilmiş olan bu bilgisayar destekli pompa test ünitesinde, ölçüm değerleri sensörler aracılığı ile alınmakta ve bilgisayara aktarılmak suretiyle ünitenin kontrolü bilgisayar aracılığı ile doğrudan yapılmaktadır. Bilgisayar ortamına almanveriler kullanılarak pompa performans eğrileri otomatik olarak bilgisayar çıktısı olarak alınmaktadır. Bu çalışmada, geleneksel yöntemle deney yapan test ünitesi sonuçlarının ve geliştirilen bilgisayar destekli pompa test ünitesinden elde edilen ölçme sonuçlarının istatistiksel analizi yapılarak elde edilen değerlerin karşılaştırılması yapılmış ve bilgisayar destekli deney ünitesinden elde edilen verilerin daha güvenilir ve hassas olduğu görülmüştür. Geliştirilen deney test ünitesinden elde edilen verilerin hata sınırları, bu konu ile ilgili ISO normlarında belirtilen hata sınırları ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuç, bilgisayar destekli test ünitesinin sağladığı hassaslık değerlerinin ISO normlarında belirtilen en hassas sınıfa ait değerlerinin altında olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Santrifüj Pompa, hassasiyet, Bilgisayar kontrol ABSTRACT PhD Thesis IMPLEMANTATION OF HIGH SENSITIVITY CENTRIFUGAL PUMP TEST UNIT CONTROLLED WITH COMPUTER Cemil SUNGUR Selçuk University Graduate School Of Natural and Applied Sciences Department of Electrical-Electronic Engineering Supervisor: Assoc. Prof. Dr.Güngör BAL 2003, 151 Page Jury: Assoc. Prof. Dr. Güngör BAL Assoc. Prof. Dr. Osman GÜRDAL Assoc. Prof. Dr. Şirzat KAHRAMANLI Assist Prof. Dr. Abdullah ÜRKMEZ Assist Prof. Dr. Ramazan AKKAY A The experimental results of centrifugal pumps are very important for both manufacturer and purchaser. Since pump manufacturers must guarantee and know the technical, hydraulic and mechanical characteristics of a pump, purchasers desire to see the pump characteristics in applications. But, some problems arise due to the deviation of measurement and systematical errors that occur in the conventional pump experiment, these problems cause disagreements between manufacturer and purchaser. In order to overcome the problems, the PC controlled pump test unit is developed. In the developed computer controlled pump test unit, measurements are achieved by sensors and then the measured values are transmitted to the computer automatically and the unit is controlled by the computer. The pump performance curves are drawn automatically by using the values acquired by computer.In this study, the results obtained from both conventional pump test unit and computer controlled pump test unit are compared by using statistical analysis and it is observed that the result of proposed computer controlled test unit is more reliable than those of conventional test unit. The error limits of data obtained from the computer controlled test unit are compared with error limits of ISO norms. It is seen that the sensitivity of computer controlled test unite better is than those of ISO norms. Key Words: Centrifugal pump, sensitivity, computer control. 151

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TAM BUĞDAY UNU EKMEKLERİNDE SUDA ÇÖZÜNEBİLİR GAMLARIN KULLANIM OLANAKLARI Başak SUNGUR Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilin Dalı Danışman: Pro£ Dr. Recai ERCAN Bu çalışmada, tam buğday unlarına değişik oranlarda katılan hidrokolloidlerin ekmek özelliklerine etkileri incelenmiştir. Bu amaçla Bezostaya ve ikizce buğdaylarından elde edilen tam randımanlı buğday unlarına Guar gam (%0,15-1,00), LBG (%0,15-1,00), CMC (%0,25-l,00) ve Karragenan (%0, 15- 1,00) katkılarının hamur ve ekmeğin bazı fiziksel ve teknolojik özellikleri ile ekmeğin bayatlaması üzerine etkileri belirlenmiştir. Ayrıca hidrokolloidlerin yanında yüzey aktif madde, DATEM (%0,50-2,00), kullanılmasıyla hamur ve ekmek kalitesinin ne şekilde etkilendiği araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, hidrokolloidlerin tek başlarına kullanılmasıyla ekmek özelliklerinde dikkate değer bir gelişine sağlanamamıştır. Bu olumsuzluğu gidermek amacıyla hidrokolloidler ve yüzey aktif maddeden değişik oranlarda ilave edilerek ikili ve üçlü kombinasyonlar yapılmıştır. Bu kombinasyonlarda özellikle stabilite ve hacim verimi artmış, bayatlama gecikmiştir. Genellikle %0,50 CMC+%1,00 DATEM ile %0,45 LBG+%0,50 CMC+%1,00 DATEM kombinasyonları ile en iyi sonuçlar 2003, 110 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Hidrokolloid, tam buğday unu, reolojik özellikler, ekmek ABSTRACT Master's Thesis THE POSSIBILITIES OF USING WATER-SOLUBLE GUMS IN WHOLE WHEAT BREAD Başak SUNGUR Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Food Engineering Supervisor: Prof Dr. Recai ERCAN In this study, the effects of different levels of hydrocolloids added to whole wheat flours on the bread properties were researched. With this aim, it was determined the effects of Guar gam (0,15-1,00%), LBG (0,15-1,00%), CMC (0,25-1,00%) and Kanagenan (0,15- 1,00%) on some physical and technological properties of the dough and bread, that were made from whole wheat flours which were obtained from Bezostaya and İkizce wheat varieties and also bread staling. Additionally, the effects of usage of emulsifiers, DATEM (0,50-2,00%), besides of hydrocolloids on the dough and bread quality were investigated. According to the results, the bread properties were not improved significantly by hydrocolloids added singly. To eleminate this negativity, double and triple combinations were established by adding different levels of hydrocolloids and emulsifiers. In this combinations, especially stability and loaf volume were increased and bread staling was retarded. Generally, the best results were obtained with 0,50% CMC+1,00% DATEM and 0,45% LBG+0,50% CMC+1,00% DATEM combinations. 2003, 110 pages Key Words: Hydrocolloid, whole wheat flour, rheological properties, bread quality 110

ÖZET `Soğutma Kulelerinin Suyunda Sülfat İndirgeyen Bakterilerin Araştırılması' Bu çalışmada, İstanbul civarındaki otel ve iş merkezlerinden oluşan 30 farklı binanın soğutma kulesi sulan, sülfat indirgeyen bakteriler bakımından incelenmiştir. Sülfat indirgeyen bakteriler ortamda bulunan sülfat iyonlarım son elektron alıcısı olarak kullanarak hidrojen sülfür (H2S) oluşturmakta ve korozyona (aşınmaya) neden olmaktadırlar. Bu problem, soğutma kuleleri de dahil olmak üzere bir çok endüstriyel çevreyi olumsuz yönde etkilemektedir. Sülfat indirgeyen bakterilerin neden olduğu düşünülen korozyon, büyük ekonomik kayıplara yol açtığından son yıllarda bu bakterilerin soğutma kulesindeki işlevlerinin araştırılması oldukça önem kazanmıştır. Bu nedenle bakterinin soğutma kulelerindeki bulunma sıklığını ve ekolojisini öğrenmek amacıyla, 30 farklı binanın soğutma kulesinden 36 su örneği alınmıştır. İncelenen binaların 14'üne ait (% 46,6) soğutma kulesinden sülfat indirgeyen bakteri susu izole edilmiştir. En düşük sülfat indirgeyen bakteri sayısı mililitrede 10 iken, en yüksek değer mililitrede 104 bakteri olarak saptanmıştır. Sülfat indirgeyen bakterilerle benzer ekolojik istekleri olan ve Lejyoner hastalığına yol açan Legionella cinsi bakterilerin, bu bakterilerle aynı ortamda bulunabilecekleri düşünülmüştür. Bu nedenle, çalışma esnasında sülfat indirgeyen bakterilerin yam sıra Legionella cinsi bakterilerin analizi de yapılmıştır. Legionella cinsi bakteriler bakımından incelenen 25 binanın 10'una ait (% 40) soğutma kulesi suyundan Legionella pneumophila bakterisi izole edilmiş ve izolatlarm tümü serogurup 1 olarak tanımlanmıştır. En düşük Legionella pneumophila sayısı mililitrede 240.000 iken, en yüksek sayı mililitrede 109 bakteri olarak tespit edilmiştir. İncelenen soğutma kuleleri içinde sadece iki su örneğinde (% 8) aynı anda sülfat indirgeyen bakterilere ve Legionella pneumophila bakterisine rastlanmıştır. Örneklerin birinde sülfat indirgeyen bakteri sayısı mililitrede 10 iken, Legionella pneumophila sayısı mililitrede 5.048.000 bakteri olarak saptanmıştır. Diğer su örneğinde ise, elde edilen sülfat indirgeyen bakteri sayısı mililitrede yine 10 iken, Legionella pneumophila sayısı 109 gibi çok yüksek bir değerde bulunmuştur. Sülfat indirgeyen bakterilerin varlığı ile Legionella pneumophila sayısı arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı saptanmıştır.Bu çalışmada incelenen binaların soğutma kulesi suyu sıcaklıklarının 12°C ile 33°C arasında değiştiği gözlenmiştir. Yapılan istatistiksel çalışmada, soğutma kulesi suyunun sıcaklık değerleri ile sülfat indirgeyen bakteri sayısı arasında herhangi bir korelasyonun olmadığı saptanmıştır (P>0,05). Legionella pneumophila bakterisinin 12°C ile 28°C sıcaklık değerleri arasında ürediği görülmüştür. Bakterinin en yüksek sayıda izole edildiği su sıcaklık değerlerinin ise, 18 - 28°C arasında olduğu saptanmıştır. En düşük bakteri sayısmm izole edildiği su sıcaklık derecesi ise 22°C olarak tespit edilmiştir. Buna göre, soğutma kulesi suyunun sıcaklık değerleri ile Legionella pneumophila sayısı arasında anlamlı bir korelasyonun olmadığı saptanmıştır (P>0,05). İncelenen soğutma kulesi sularının pH'sının, 7,5 - 9,4 değerleri arasında değiştiği gözlenmiştir. Ayrıca soğutma kulelerinde hem sülfat indirgeyen bakterilerin hem de Legionella pneumophila baterisinin mevsimlere göre dağılımı incelenmiş ve her iki bakterinin bulunuşunun da mevsimlere bağlı olmadığı saptanmıştır. VI SUMMARY `Investigation of Sulfate Reducing Bacteria in Water Samples of Cooling Towers` In this study, water samples taken from cooling towers of 30 different buildings, such as hotels and business centres in Istanbul, were examined with regard to sulfate reducing bacteria. Sulfate reducing bacteria generate H2S (hydrogen sulfide) using sulfate ions in the environment as final electron acceptor and cause corrosion. This process affects most of the industrial environment especially the cooling towers. Recently, the investigation of hazards of these bacteria in cooling towers is getting gradually important due to corrosion which is thought to be caused by the sulfate reducing bacteria results in great economical losses. In this study, therefore, 36 water samples of cooling towers from 30 different buildings were collected to find out the presence, the abundance and the ecology of bacterium. Sulfate reducing bacteria were isolated from 14 cooling towers out of 30 (46.6 %) buildings. While the lowest concentration of sulfate reducing bacteria was 10 bacteria/ml, the highest concentration was determined as 104 bacteria/ml. It is considered that the bacteria belonging to the Genus Legionella can occur in the same environment with sulfate reducing bacteria due to the similar ecological needs. For this reason, apart from the sulfate reducing bacteria, also the analysis of the bacteria of Genus Legionella was made. 25 buildings were examined to find out the Genus Legionella. Legionella pneumophila was isolated from 10 cooling towers of 25 (40 %) buildings. All of the isolates were defined as serogroup 1. While the lowest concentration of Legionella pneumophila was 240.000 bacteria /ml, the highest concentration was 109 bacteria/ml. In cooling towers, the numerical values of bacteria were found higher than the permitted value (>1000/ml). Therefore, it can be concluded that Legionella pneumophila positive cooling towers have high level of Legionnaires' disease risk. Among the cooling towers examined, both sulfate reducing bacteria and Legionella pneumophila were isolated simultaneously from only two of the water samples. While the number of sulfate reducing bacteria detenriined in one of these samples was 10 bacteria/ml, the number of Legionella pneumophila was determined as 5.048.000 per millilitre. In the other sample, while the number of sulfate reducing bacteria was the same (10/ml), the number of Legionella pneumophila was higher such as 109 per millilitre. No relationship was found between the numbers of sulfate reducing bacteria and Legionella pneumophila. vnIn this study, the recorded temperature of water samples taken from cooling towers was between 12 - 33°C. However, there was no correlation between the water temperature and the number of sulfate reducing bacteria, statistically (P>0,05). It was found that Legionella pneumophila generated between the water temperatures of 12 - 28°C. The water temperature in which the highest number of Legionella pneumophila isolated was between 18 - 28°C, while the lowest number of Legionella pneumophila was isolated at 22°C. Thus, it was concluded that there was no correlation between the water temperature and the number of Legionella pneumophila (P>0,05). The pH of water samples was between 7.5 and 9.4. In addition, the distribution of both sulfate reducing bacteria and Legionella pneumophila throughout the seasons was observed and found that the presence of these bacteria in cooling towers didn't depend on the seasons. vm 39

ÖZET Özellikle artan teknolojik gelişmelerin, yaşanan hızlı nüfus artışlarının ve bunun sebep olduğu çarpık kentleşmenin neden olduğu çevre problemleri günümüzde giderek büyüyen bir sorun haline gelmiştir. Bu çalışmada genel olarak su kaynaklarına ait sorunlar ve çözüm önerileri incelenmiştir. İlk etapta ülkemizde ve ağırlıklı olarak İstanbul'da su kaynakları potansiyeli ele alınmış, su kaynaklarının karşı karşıya olduğu kirlenmeler ve nedenleri belirlenmeye çalışılmıştır. İncelemede özellikle İstanbul'da mevcut su potansiyelinin ileriki yıllarda artan nüfusun ihtiyacını karşılamakta zorlanacağı görülmüştür. Bu açıdan incelendiğinde gelecekte büyük su problemlerinin yaşanmaması için ilk etapta mevcut su potansiyelinin en iyi şekilde kullanılması ve yeni su kaynaklarının işletmeye alınması gerekmektedir. Bu anlamda mevcut su kaynaklarının kirlenmelerden korunması büyük önem kazanmaktadır. Su kaynaklarında meydana gelen kirlenmelerin ana nedenleri olarak sanayileşme ve hızlı nüfus artışının neden olduğu çarpık kentleşme ve yanlış arazi kullanımı gösterilebilir. Ülkemizde su kaynaklarının korunmasına yönelik bir çok yasa ve yönetmelik mevcuttur. Ancak geçmişte yaşanmış olan ve günümüzde de yaşanmaya devam eden problemler dikkate alındığında söz konusu yasa ve yönetmeliklerin su kaynaklarını korumakta yetersiz kaldığı açıktır. Bu anlamda bilimsel ve teknolojik gelişmelerden yararlanarak yasa ve yönetmeliklerin yenilenmesi zorunlu hale gelmiştir. Ancak sadece yasal yapıdaki düzenlemeler sorunun çözümü için yeterli değildir. Bunun yanında su kaynaklarının korunması ve yönetimine ilişkin idari yapının da sorunları çözebilecek yapılanma içinde olması gerekmektedir. Ülkemizde ise konu ile ilgili idari yapılanmada yaşanan karmaşa sorunların büyümesine neden olmaktadır. Bu çalışmada genel olarak mevcut su kaynaklarının korunması ve yönetimine ilişkin ilkeler ve yöntemler incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Su kaynakları potansiyeli, havza koruma yönetmeliği, entegre havza yönetimi vın ABSTRACT Especially, growing technological developments, rapid growing population, and the unplanned urbanization caused by the rapid growing population are becoming great environmental problems. In this thesis, generally the problems of water resources and solution suggestions for these problems are inspected. First of all the water resources potential in our country and especially in Istanbul is studied. The pollution of water resources and its reasons are tried to be defined. After the studies, especially in Istanbul the existing water potential is seemed to be inadequate for the needs of the growing population. To avoid great water problems, in the future, first of all the existing water potential must be used very carefully and new water resources must be operated. Thus, prevention of the existing water resources from pollution gains great impotance. The main reasons of water resource polution are the wrong urbanization caused by industrialization and rapid growing population, and wrong usage of lands. There is legal arrangement for protection of water resources in our country. But if we think about the problems that are encountered in the past and still going on, these legal arrangements are seemed to be inadequate. Therefore, the laws and regulations must be renovated by the help of the scientific and tecnological developments. In addtion, the administrative organization for the protection and the managment of the water resource must be a part of the solution In this thesis, the principles and methods for protection and management of the existing water resources are inspected. Keywords: Water resource potential, water resource protection regulation, integrated water resource managment IX 87

oz KAVRAM HARİTALARI ELE BİRLİKTE VERİLEN KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİNİN ÖĞRENCİLERİN İNSANDA DOLAŞIM SİSTEMİ KONUSUNU ANLAMADAKİ KATKISI Sungur, Semra Yüksek Lisans, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü Tez Danışmanı: Yard. Doç. Dr. Ceren Tekkaya Ortak Tez Danışmam: Doç. Dr. Ömer Geban Haziran 2000, 109 sayfa Bu çalışmanın amacı dolaşım sistemine ilişkin öğrencilerdeki kavram yanılgılarının belirlenmesi ve kavram haritalarıyla verilen kavramsal değişim metinlerinin öğrencilerin insanda dolaşım sistemi konusunu anlamadaki katkısını incelemektir. Bu çalışma 1999-2000 öğretim yılı sonbahar döneminde ODTÜ Geliştirme Vakti Özel Lisesi'nde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada aynı biyoloji öğretmenin eğitim verdiği iki ayrı sınıftaki 49 lise ikinci sınıf öğrencisi yer almıştır. Sınıflar deneysel grup ve kontrol grup olmak üzere rastgele seçilmiştir.Deney grubunda kavram haritaları ve kavramsal değişim metinleri uygulanırken kontrol grubunda geleneksel biyoloji öğretim yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmada insanda dolaşım sistemine ilişkin öğrencilerdeki kavram yanılgılarını belirlemek için 10 lise üçüncü sınıf öğrencisiyle görüşmeler yapılmıştır. Öğrencilerle yapılan görüşmeler ve literatürden elde edilen bilgiler ışığında 'İnsanda Dolaşım Sistemi Kavram Testi` geliştirilmiştir. Test, öğrencilerin insandaki dolaşım sistemini ne ölçüde anladıklarım belirlemek amacıyla deney grubuna ve kontrol grubuna uygulanmıştır. Ayrıca, öğrencilerdeki bilimsel işlem becerilerini ölçmek için Bilimsel îşlem Beceri Testi de her iki gruba uygulanmıştır. Öğrencilerin biyolojideki ön bilgilerini belirlemek amacıyla öğrencilerin bir önceki seneye ait biyoloji notlarına ait bilgiler toplanmıştır. Kavram haritalanyla verilen kavramsal değişim metinlerinin insanda dolaşım sistemini anlamadaki katkısını incelemek için Korelasyon ve Çoklu Regrasyon İstatistik Analizi kullanılmıştır. Bilimsel işlem becerileri ve biyolojideki ön bilgiler_bu analizde yer alan diğer bağımsız değişkenlerdir. Sonuçlar kavram haritalanyla verilen kavramsal değişim metinlerinin insanda dolaşım sistemini anlamada anlamlı bir katkısı olduğunu göstermiştir. Deney grubundaki öğrenciler İnsanda Dolaşım Sistemi Kavram Testi' nde daha başarılı olmuşlardır. Anahtar Sözcükler: Kavramsal Değişim Metni, Kavram Haritası, Geleneksel Biyoloji Öğretim Yöntemi, Kavram Yanılgısı, Dolaşım Sistemi. VI TOKSEKÖCKETIM MMPMî ABSTRACT THE CONTRIBUTION OF CONCEPTUAL CHANGE TEXTS ACCOMPANIED WITH CONCEPT MAPPING TO STUDENTS' UNDERSTANDING OF HUMAN CIRCULATORY SYSTEM Sungur, Semra M.S., Department of Secondary Science and Mathematics Education Supervisor: Assist. Prof. Dr. Ceren Tekkaya Cosupervisor: Assoc. Prof. Dr. Ömer Geban June 2000, 109 pages The aims of this study were to identify students' misconceptions concerning human circulatory system, and to investigate the contribution of conceptual change texts accompanied with concept mapping to students' understanding of human circulatory system. This study was carried out during 1999-2000 fall semester at METU Development Foundation Private School. A total of 49 tenth grade students from two biology classes of the same biology teacher were involved in the study. Two classes were randomly assigned as experimental and control groups. Experimental mGroup was instructed with conceptual change texts accompanied with concept mapping, while control group received traditionally designed biology instruction. In this study, 10 eleventh grade students were interviewed to determine students' misconceptions concerning human circulatory system. In the light of the findings obtained from student interviews and related literature, Human Circulatory System Concepts Test was developed and administered to both experimental group and control group to determine students' understanding of human circulatory system. Science process skill test was also administered to measure students' science process skills. In addition, as an indicator of previous learning in biology, data related to students' grades in biology in previous year was collected. Multiple Regression Correlation (MRC) Analysis was used to investigate the contribution of conceptual change texts accompanied with concept mapping on students' understanding of human circulatory system. Apart from treatment, science process skills and previous learning in biology were other independent variables involved in the analysis. Results revealed that there was a significant contribution of conceptual change texts accompanied with concept mapping on students' understanding of human circulatory system. The students' in experimental group performed better on Human Circulatory System Concepts Test. Keywords: Conceptual Change Text, Concept Mapping, Traditionally Designed Biology Instruction, Misconception, Circulatory System. IV 109

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 1999, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 1999, Bu çalışmada, yeni bir düzlemsel bis(tetrapirol) türevi sentezlenmek istenmiştir. Bu yapıya ulaşmak için öncelikle ditiyomaleonitril disodyum tuzunun p,p?-dibromoksilen ile reaksiyonu sonucu siklofan yapı elde edilmiştir. Bu amaçla siklotetramerizasyon aşamasında İlkin model bileşik olarak tasarlanan tetraazatribenzobis(hegziltiyo) porfirin bileşiği sentezlenmiştir. Stokiyometrik oranlarda alındıkları takdirde 6 farklı izomer oluşumuna sebep olduğu için , bunu önlemek üzere bis(hegziltiyo)maleonitril ile ftalonitril 1:25 oranında reaksiyona sokulmuştur. Siklofan köprülü iki ftalosiyanin ünitesinden oluşan yapı için tetrasiyano siklofan ile ftalonitril 1:25 oranında reaksiyona sokulmuş dolayısıyla oligomer oluşumu engellenmiş ve hedeflenen 6:1;Pc:PA dimerik yapı elde edilmiştir. Model bileşikte UV/görünür bölge spektrumunda simetri D2h’tan C2v’ye düştüğü için Q bandında yarılma gözlenmiştir. Dimerik yapıda da simetride yine belli bir düşme olduğu için Q bandında yarılma görülmüştür. Bu yarılmalar yapının asimetrik olduğunu göstermiştir., In this study, the synthesis of a new bis(tetrapyrol) derivative has been accomplished.First of all , dithiomaleonitrile disodium salt has been reacted with p,p?-dibromoxylene yielding the cyclophane structure.During the cyclomerization of two different o-dinitrile derivatives if the reactants are taken in stochiometric ratios, six different isomers are formed. So in order to prevent this , bis(hexylthio)maleonitrile and phthalonitrile have been taken 1:25 ratio. So the model compound tetraazatribenzobis(hexylthio)porphyrine has been synthesized. For the cyclophane bridged binuclear compound, tetracyano cyclophane and phthalonitrile hava been reacted in 1:25 ratios in the presence of magnesium butanolate in order to prevent oligomer formation. In UV/VIS spectrum of the model compound because the symmetry decreases from D2h to C2v Q band splitts. In the dinuclear structure also Q band splits proving the asymmetric structure as expected., Yüksek Lisans, M.Sc.

ÖZET İZMİR İLİNDE BULUNAN AGROMYZIDAE ( DBPTERA ) FAMİLYASINA BAĞLI TÜRLER ÜZERİNDE SİSTEMATİK ARAŞTD3MALAR CİVELEK Hasan Sungur Doktora Tezi, Bitki Koruma Bölümü Tez Yöneticisi : Prof. Dr. Feyzi ÖNDER Ekim 1998, 169 sayfa Son yıllarda İzmir İli tarım alanlarında galerisineklerinin (Diptera : Agromyzidae) zararı gittikçe artmakta olup, özellikle örtü altı sebze ve süs bitkileri yetiştirme alanlarında bu zarar daha da fazla olmaktadır. Bu çalışmada son derece önemli zararlara neden olan galerisineklerinin İzmir İli faunasının ortaya konulması ve ileride yapılacak mücadele çalışmalarına temel oluşturması amaçlanmaktadır. Bu amaçla 1996 ve 1997 yıllarında İzmir İli ve İlçeleri, örnek toplamanın kolay ve ekonomik olması açısından dört altbölgeye ayrılmış ve her altbölgeye ayda bir kere gidilerek değişik yüksekliklerden ve kültür bitkisi olsun olmasın her türlü bitkiden örnekler toplanmıştır. Örnekler, erginlerin ya doğadan atrap kullanılarak ya da içinde larva bulunan galerili yaprakların laboratuvarda kültüre alınması suretiyle elde edilmiştir. Agromyzidae familyasına bağlı türlerin teşhisi için en önemli karakter olan erkek genitalyalar, erkek bireylerin çeşitli kimyasal aşamalardan geçirilmesi suretiyle elde edilmiştir. Teşhisi yapılan türlerin teşhis anahtarları hazırlanmış ve en önemli karakteristik özellikleri şekillerle verilmiştir.Yapılan bu çalışmanın sonucunda İzmir İlinde 36 galerisineği türü saptanmış ve bunlardan 18 'inin ülkemiz Agromyzidae familyası faunası için yeni kayıt olduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca daha önce İzmir İlinde varlığı saptanmış ancak bu çalışma sırasında bulunamamış olan 10 türün de ele alınması sonucunda toplam 46 tür bu çalışmada tanımlanmıştır. Bu türler Agromyza intermittens, A.narıa, A.rondensis, A.frontella, A.hiemalis, A.apfelbecki, A.albitarsis, A.trebinjensis, Japanagromyza salicifolii, Ophiomyia curvipalpis, O.cunctata, O.orbiculata, O.inaequabilis, Amauromyza morionella, Cerodontha denticornis, Liriomyza huidobrensis, L.cicerina, L. or bona, L.amoena, Lcepae, L.trifolii, L.centaureae, L.congesta, Lstrigata, L.brassicae, L.balcanica, Phytoliriomyza arctica, Calycomyza humeralis, Paraphytomyza populi, P.orphana, Pseudonapomyza hispanica, Napomyza gymnostoma, N. lateralis, N.clematidis, Phytomyza rufescens, Ph. kaltenbachi, Phferıdae, Ph.rammculi, Phrufipes, Ph.orobanchia, Ph.milii, Phhorticola, Phplantaginis, Phtenella, Phpetoei, PhJetrasticha. Saptanan türlerden Agromyza apfelbecki türünün Cynara scolymus ; Liriomyza cicerina türünün Cicer arietinum ; L. congesta türünün Medicago sativa ; L. huidobrensis türünün Chrysanthemum spp.; Cucumis sativus, Lactuca sativa, Phaseolus vulgaris ; L. strigata türünün Lycopersicum spp. ve Citrullus lanatus ; L. trifolii türünün Solanımı melongena ve Vigna anguiculata ve Phytomyza horticola türünün de Pisum sathımı bitkileri üzerinde ekonomik zararlara neden oldukları saptanmıştır. vn ABSTRACT SYSTEMATIC STUDIES ON THE SPECIES OF THE FAMILY AGROMYZHJAE (DIPTERA) IN IZMIR PROVINCE CİVELEK Hasan Sungur PhD Thesis, Plant Protection Department Supervisor : Prof.Dr.Feyzi ÖNDER October 1998, 169 pages In recent years, the damage of leafininers (Diptera : Agromyzidae) on crops has been continuously increasing, especially in vegetables and ornamental plants grown in greenhouses in Izmir province. This study aimed to determine the fauna of leafininers in Izmir province. Thus this study will be provide a base for future research regarding the control of leafininers. For this purpose, Izmir province was divided into four subareas for the convenience of the collection of the specimens in addition to it being more economical. The trips to the each subareas were carried out once a month. The specimens were collected from both cultural and non-cultural plants at different altitudes. The adults of leafininers were obtained by sweepnetting and also by rearing in the laboratory from infested leaves. Due to the fact that the male genitaliae are important characters for identification of leafininers, these male genitaliae were chemically treated and they were used to identify the different species of leafininers. Moreover, identification keys to the species were prepared, and also the figures of the most important characters for identification were illustrated.As a result of this study, 36 species of leafminers were found in Izmir province; of these 18 species are new records for the Turkish Agromyzidae fauna. However, 10 species that had been found before in Izmir province were redefined in details, thus, 46 species of leafminers were defined in this study. These species are Agromyza intermittens, A.nana, A.rondensis, A.frontella, A.hiemalis, A.apfelbecki, A.albitarsis, A.trebinjensis, Japanagromyza salicifolii, Ophiomyia curvipalpis, O.cunctata, O.orbiculata, O.inaequabilis, Amauromyza morionella, Cerodontha denticornis, Liriomyza huidobrensis, L.cicerina, L. or bona, Lamoena, L.cepae, L.trifolii, L. centaur eae, L.congesta, L.strigata, L.brassicae, L.balcanica, Phytoliriomyza arctica, Calycomyza humeralis, Paraphytomyza populi, P.orphana, Pseudonapomyza hispanica, Napomyza gymnostoma, N. lateralis, N.clematidis, Phytomyza rufescens, Ph. kaltenbachi, Ph. ferulae, Pkranunculi, Phrufipes, Ph.orobanchia, Ph. mi Hi, Pkhorticola, Ph.plantaginis, Ph.tenella, Ph.petoei, Phtetrasticha. Among these species : Agromyza apfelbecki on Cynara scolymus ; Liriomyza cicerina on Cicer arietinum ; L.congesta on Medicago sativa ; L. huidobrensis on Chrysanthemum spp., Cucumis sathms, Lactuca sativa and Phaseolus vulgaris ; L.strigata on Lycopersicum spp. and Citrullus lanatus ; L.tiifolii on Solatium melongena and Vigna anguiculata and Phytomyza horticola on Pisum sativum are observed to cause very important damage. According to many greenhouse growers, L. huidobrensis, L.strigata and L.trifolii are considered to be the most important pests of vegetables and ornamental plants grown in greenhouses. 190

STERNBERGIA FISCHERIANA (HERBERT) RUPR. VE STERNBERGIA CANDIDA (MATHEW VE T.BAYTOP)' NIN KARYOLOJİK ÖZELLİKLERİ (Yüksek Lisans Tezi) Aysel SUNGUR GAZI ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eylül 1997 ÖZET Bu çalışmada Sternbergia fıschericma (Herbert) Rupr. ve Stembergia Candida (Mathew ve T.Baytop)'nın kromozom morfolojileri detaylı olarak incelenmiştir. Kromozom sayılan hem Sternbergia fıscheriana hem de Sternbergia Candida' da. 2n=20 olup, her ikisi de diploiddir. Temel kromozom sayısı x=10'dur. Kromozom boylan Sternbergia fıscheriana'' da 18.04-6.62 um'dir. Sternbergia Candida' da 23.50-8.73 um'dir. Sternbergia fıscheriana'mn karyotipi 3 metasentrik, 7 subtelosentrik, Sternbergia candida'mıı karyotipi ise 3 metasentrik, 4 subtelosentrik ve 3 akrosentrik kromozomdan oluşmaktadır. Satellitler, Stembergia fıscheriana' da 6. 7. 8. ve 10. kromozomun kısa kollarında, Sternbergia candida'da 7. ve 9. kromozomların kısa kollanndadrr. Bilim Kodu : 401.01.00 Anahtar Kelimeler : Sternbergia fıscheriana, Sternbergia Candida, Kromozom morfolojisi, Feulgen boyama Sayfa Adedi : 56 Tez Yöneticisi : Yrd.Doç.Dr.Fatma ÜNAL KARYOLOGY OF STERNBERGIA FISCHERIANA (HERBERT) RUPR. AND STERNBERGIA CANDIDA (MATHEW AND T. BAYTOP) (M. Sc. Thesis) Aysel SUNGUR GAZI UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY September 1997 ABSTRACT In this study Stembergia fischeriana (Herbert) Rupr. and Sternbergia Candida (Mathew and T.Baytop) were analysed in terms of chromosome morphology. Both Sternbergia fischeriana and Sternbergia Candida were diploid with the chromosome number of 2n=20. Basic chromosome number is x=10. Chromosome lengths are ranged between 18.04 and 6.62 um in Sternbergia fischeriana and, between 23.50 and 8.73 um in Sternbergia Candida. The karyotype of Sternbergia fischeriana consists of 3 metacentric and 7 subtelocentric chromosomes, of Sternbergia Candida consists of 3 metacentric, 4 subtelocentric and 3 acrocentric chromosomes. Satellites are on the short arms of Chromosomes 6, 7, 8 and 10, in Sternbergia fischeriana and, of Chromosomes 7, and 9, in Sternbergia Candida. Science code : 401.01.00 Key Words : Sternbergia fischeriana, Sternbergia Candida, chromosome morphology, Feulgen staining Page number : 56 Adviser : Dr. Fatma ÜNAL 56

ÖZET Ülkemizde kentsel bölgelerin mekansal şekillenmesinde konut talep ve arz mekanizmaları arasında dengelerin kurulmasına yaşanmış benzer deneyimlerin araştırılması ve analiz edilmesinin faydalı olacağı düşünülerek; endüstrileşme sürecini yaklaşık yüzyıl önce tamamlamış bir ülke olan A.B.D. örneği seçilmiştir. ABD kentsel bölgelerin günümüzdeki mekansal ve kültürel durumunun endüstrileşme dönemini takip eden yıllarda devlet müdaheleleri ile şekillenmiş olduğu yapılan genel literatür araştırmasından çıkarılmış bir sonuçtur. Bu sonucun oluşumunu irdelemeyi amaçlayan bu çalışmanın; 1. bölümünde kentsel mekanın endüsrileşme döneminde değişimi ve dönüşümü açıklanmıştır. 2. bölümünde çalışmanın kapsamı, sınırları ve ABD örneğinin neden seçildiği anlatılır. 3. bölümünde ABD'nin coğrafi özellikleri çerçevesinde yerleşmeler tarihsel değişimi, dönüşümü endüstrileşme ile eş zamanlı olarak anlatılmıştır. 4. bölümünde ulaşım alanındaki gelişmeler ve bu gelişmelerin kentsel yerleşim üzerindeki etkilerinden söz edilmiştir. 5. bölümünde kentsel yerleşmeler ve toplumsal tabakaların mekansal tercihleri irdelenmiştir. 6. bölümünde konut sektörüne devlet müdahelesini gerçekleştiren ilk yasal kurum olanm PWA ve gerçekleştirdiği iki örnek proje anlatılmıştır. Sonuç bölümünde öncelikle Amerkan modern konut geleneği ve bu geleneksel yapıda kamu insiyatifi modellerinin Avrupa geleneğinden farkları anlatılmıştır. Daha sonra PWA'nin her iki aşamasında yaptığı üretimlerin ortak yönleri anlatılmış, bu projelerin sonraki modeller üzerindeki etkisi ve ülkemizde üretilecek projeler açısından önemi tartışılmıştır. Sl'MMARY Realizing the importance of the similar experiences of countries in which industrilization was experienced nearly a century before U.S.A. was selected to be case study, in making proper balance between `the production and the spending` of the regional housing stock and to create and recreate the distincts of city and country. It was a clear conclusion that `the USA urban and suburban settlements conditions depended mostly upon the federal subsidies initiated by the government in the following decades of industrial growth. I decided to figure out the revolution of the urban and suburban settlements in USA as fallows; The first chapter characterizes the revolution and changes of urban districts in the industrialization period. (Post-Civil War Years) The second chapter shows the contents of the study. And also I have tried to tell why I have selected PWA. The third chapter begins with the geography of USA. Additional the industrial growth of urban settlements in historical terms was described too. The fourth chapter figures out the transportation revolution. And also the espect ot transportation revolution around urban and suburban settlements can be found inthe fourth chapter. In the fifth chapter I've tried to figure out the settlement scales `suburb` and `urban tenements` with the terms of social aspects. The sixth and the final chapter will tell you about `The Public Work Administration`, that have made the first direct governmental intervention in the housing contruction industry. In the conclusion section the comparision between the modern housing development with the governmental intervention in USA and in European countries was made. Additionally the possible outcomes and results of Turkey was discussed. V 91