Search

YÖK Tez No: 540074 Bu çalışma, Karadeniz bölgesinde bulunan, bozulmuş orman alanlarında (çalılar) kurulmuş beş yaşındaki yalancı akasya plantasyonlarında gerçekleştirilmiştir. 2009 yılında, Düzce vadisinin kuzeyindeki üç farklı bölgede yer alan bozulmuş orman alanlarında ki tüm odunsu ve otsu bitki örtüsü, bir fırça tırmıkla donatılmış bir buldozerle alandan uzaklaştırıldı. Buldozere bağlı diğer bir ekipman yardımıyla plantasyon sahasında 80-90 cm toprak derinliğinde toprak işleme gerçekleştirildi. 2009 un sonu ve 2010 yılının ilk aylarında sahaya 2+0 çıplak köklü fidanların dikimi gerçekleştirildi. Uygulaması gerçekleştirilen alanlarda dikimi takip eden dördüncü yılda sahaya ait vejetasyon kontrolleri gerçekleştirildi.2015 yılı Temmuz ve Ağustos aylarına gelindiğinde yapılacak analizler için her bir deneme ünitesi ait 30 adet fidandan örneklemeler yapıldı. Toprak örneklemeleri ise her örnek ağaca ait 3 farklı yönde, 4 farklı uzaklık derecesinde (0, 50, 100 ve 200 cm ) ve 30 cm toprak derinliğinde gerçekleştirilmiştir. Alınan örnekler üzerinde pH, tanecik yoğunluğu, toplam azot ve karbon analizleri gerçekleştirildi. Beş yıl içerisinde Kuzeybatı yönünde büyüyen ağaçların, güneydoğu bölgesinde bulunan ağaçlara nazaran % 64 daha fazla biyokütle biriktirdiği tespit edilmiştir. Ağaç tabanının 200 cm'lik çevresinde, toprak C (% 2,4) ve N (% 0,15) oranı benzerlik göstermektedir. Sonuç olarak elde edilen veriler, yalancı akasyanın daha sonraki türler için alanı kolaylaştırmak amacıyla N-sabitleyici türler olarak bozulmuş ormanlık alanlardaki restorasyon uygulamalarının bir parçası olarak kullanılabileceğini göstermektedir. This study was conducted in five-year-old black locust plantations established in degraded forestland in northern Black-Sea region of Turkey. In 2009, all woody and herbaceous vegetation were scarified with a bulldozer equipped with a brush rake in a degraded forestlands located in three different sites in northern part of Duzce valley. The plantation site was ripped to 80-90 cm soil depth with the same bulldozer. Then 2 +0 bare root black locust seedlings were planted in late fall of 2009 and early 2010. Following four year after establishment manual vegetation control were applied in all experimental sites. In July and August 2015 30 seedlings from each site were uprooted for analysis. Soil samples were taken around each sampled trees from three directions and four distance (0, 50, 100 and 200 cm) at 30 cm soil depth. Soil samples were analyzed for pH, bulk density, total N and C. Trees growing on northwestern aspect had accumulated about 64 % more biomass then that on southeastern site in five years. Soil C (2.4 %) and N (0.15 %) rate were similar in 200 cm periphery of the tree base. Data indicate that black locust can be used as part of restoration practices in degraded forestlands as a N-fixing species to facilitate the site for the later species.

Bu çalışma Kahramanmaraş ilindeki Menzelet Baraj Gölü'nden avlanan Alburnus adanensis'de teşhis edilen Ligula intestinalis parazitinin moleküler tanımlanmasını kapsamaktadır. Bu amaçla, 2018 Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran tarihlerinde avlanan balık türlerinin bağırsaklarından parazit örnekleri alınmıştır.Bulunan parazitler % 70'lik alkol içeren numune şişelerine bırakılarak saklanmıştır. Morfolojik ve boyama işlemi ile 14 adet Ligula intestinalis'nin teşhisi yapılmıştır. Ligula intestinalis'in DNA izolasyonunda parazitler için özel doku kiti kullanılmıştır.Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PZR) tekniğiyle Ligula intestinalis'in moleküler tanımlanasında spesifik primerler kullanılmıştır. Bu nedenle bu parazitlerin tamamının moleküler olarak Ligula intestinalis olduğu doğrulanmıştır.Sonuç olarak bu çalışmada, Kahramanmaraş ilinde avlanan Alburnus adanensis'de Ligula intestinalis parazitinin görüldüğü tespit edilmiştir. Ligula intestinalis parazitinin morfolojik ve boyama yöntemiyle identifikasyonu uzun zaman alır iken, Polimeraz Zincir Reaksiyon tekniğiyle kısa sürede tanımlanması başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın başarıya ulaşmış olması, balıklarda görülen, parazit etkenlerinin moleküler identifikasyonuna yönelik daha orijinal ve kapsamlı çalışmalara ışık tutacaktır. This study covers the molecular identification of Ligula intestinalis parasite diagnosed in Alburnus adanensis caught from Menzelet Dam Lake in Kahramanmaras province. For this purpose, parasite samples were taken from the intestines of fish species caught in January, February, March, April, May, June 2013.The parasites found were stored in sample bottles containing 70% alcohol. Morphological and staining procedures were performed and 14 Ligula intestinalis were diagnosed. DNA isolation of Ligula intestinalis used special tissue kit for parasites Polymerase Chain Reaction (PCR) technique has been used to specific primers of determine the molecular definition of Ligula intestinalis. Therefore, all these parasites were confirmed to be molecularly Ligula intestinalis. As a result, in this study, it was determined that Ligula intestinalis parasites were observed in Alburnus adanensis hunted in Kahramanmaraş province. While orphological and staining of Ligula intestinalis parasites takes a long time, Polymerase Chain Reaction technique has been successfully defined in a short time. The success of this study will shed light on more original and comprehensive studies on the molecular identification of parasitic agents in fish. 48

Ağlar, düğümler ve düğümler arasındaki bağlantılardan oluşan yapılardır. Düğümler,ağların oluşmasında rol oynayan, ağları anlamlı hale getiren kişiler, bilgisayarlar,proteinler gibi birimlerdir. Birimleri karşılıklı etkileşim içinde olan, karmaşık yapılarıanlamak için bu yapıyı oluşturan ağları anlamak gerekir. Bu ağların graflarlagörselleştirilmesi ağ yapısını anlaşılabilir hale getirerek daha iyi analiz edilmesinisağlar. Zengin bir çalışma alanına sahip olmasından dolayı Graf Teori disiplinler arasıçalışmalarda elverişli bir alandır.Bu tez çalışmasında kimyada uygulaması olan grafların Randić enerjisi üzerindedurulmuştur. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır: birinci bölümde grafların tarihselsürecine, uygulama alanlarına, birtakım genel özelliklerine ve akademik olarak yapılançalışmalara kısaca yer verilmiştir. İkinci bölümde graflarla ilgili bazı temel kavramlar,üçüncü bölümde Randić matrisi ve enerjisinin temel özellikleri verilmiştir. Dördüncübölümde Randić enerjilerinin aynı kalmasını sağlayan birtakım graf işlemleritanımlanmıştır. Beşinci bölümde sonuç ve önerilere yer verilmiştir. Networks are structures that consist of nodes and connections between them. Nodes areunits such as individuals, computers and proteins that play a role in the formation ofnetworks and make networks meaningful. In order to understand complex structureswhose units interact with each other, it is necessary to understand the networks thatmake up this structure. The visualization of these networks with graphs makes thenetwork structure understandable and allows for better analysis and extends to thepresent day as Graph Theory. Graph Theory is a convenient area for interdisciplinarystudies due to its rich working area.In this thesis, Randić energy of graphs which are applied in chemistry is studied. Thestudy consists of five chapters: In the first part, the historical process of graphs,application areas, some general characteristics and academic studies are brieflymentioned. In the second part, some basic concepts related to graphs, in the third partthe basic properties of Randić matrix and its energy are given. In the fourth section,some graphical processes are defined which ensure that Randić energies remain thesame. In the fifth chapter, conclusions and recommendations are given. 63

Bu çalışmada, Bolu Merkez ve bazı ilçelerinde (Gerede, Yeniçağa, Dörtdivan, Göynük, Mengen) bulunan lokanta ve kafeteryalardan 100 adet tüketime hazır salata (mevsim salata, çoban salata, söğüş) toplanmıştır. Toplanan örnekler mikrobiyal kalitelerinin belirlenmesi amacıyla hijyen indikatörü mikroorganizmalardan olan Escherichia coli ve Staphylococcus aureus sayısı bakımından analiz edilmiştir. Sayımı yapılan tipik koloniler Matriks ile Desteklenmiş Lazer Desorpsiyon/İyonizasyon Uçuş Zamanı Kütle Spektrometresi (MALDI-TOF MS) BioTyper Sistemi ile tanımlanmıştır. Tanımlama sonuçlarına göre örneklerin %18'inde E. coli, %5'inde ise S. aureus tespit edilmiştir. Bolu Merkez ve ilçelerdeki mikroorganizma içeren örnekler karşılaştırıldığında ilçelerde mikrobiyal yükün daha fazla olduğu görülmüştür. Salata örneklerinde E. coli sayısı 0,69-3,25 log kob/g, S. aureus sayısı 1-2 log kob/g aralığında değiştiği tespit edilmiştir. Tanımlanan örneklerden %50'sinin Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliğinde belirtilen E. coli limitlerine uygun olmadığı tespit edilmiştir. In this study, 100 ready-to-eat salads (seasonal salads, shepherd salads, cold cuts) were collected from restaurants and cafes located in Bolu Merkez and some districts (Gerede, Yeniçağa, Dörtdivan, Göynük, Mengen). The collected samples were analyzed for the number of microorganisms Escherichia coli and Staphylococcus aureus, which are hygiene indicators, in order to determine their microbial quality. Typical colonies counted were identified by the Matrix Assisted Laser Desorption Ionization-Time of Flight Mass Spectrometry (MALDI-TOF MS) BioTyper System. According to the identification results, E. coli was detected in 18% and S. aureus was detected in 5% of the samples. When the samples containing microorganisms in Bolu Merkez and districts were compared, it was seen that microbial load was higher in districts. It was found that the number of E. coli in the salad samples varied between 0,69-3,25 log cfu/g and the number of S. aureus ranged from 1-2 log cfu/g. It was determined that 50% of the identified samples did not comply with the E. coli limits specified in the Turkish Food Codex Microbiological Criteria Regulation. 65

Bu çalışmanın amacı kalkülüs sınıfında matematik öğrencilerinin türev konusundakimatematiksel düşünmelerini sağlayan olanakları belirlemek ve öğrencilerin türevkonusundaki matematiksel düşünme boyutlarını test sonuçları ve görüşmeleraracılığıyla sınıflandırmaktır. Bu amaçla birden çok veri toplama yöntemikullanılmıştır. 2014-2015 eğitim öğretim yılı ilkbahar döneminde Ankara'da birdevlet üniversitesinde kalkülüs sınıfında gözlem yapılmıştır. Dönem sonunda TürevTest'i uygulanmış, 5 katılımcı ile görüşme yapılmıştır. Veriler 1 kalkülüs öğretmenive 20 test katılımcısından elde edilmiştir. Bu çalışmanın sonuçları türev konusununöğretiminde öğrencilere biçimsel, belitsel, cebirsel, görüntüsel, algoritmik veeylemsel düşünmeleri için olanaklar sağlandığını ortaya çıkarmıştır. Ek olarak, testve görüşmeler öğrencilerin test maddelerini cevaplarken aynı düzeyde biçimsel,belitsel, cebirsel, görüntüsel, algoritmik ve eylemsel düşünme tiplerinikullandıklarını göstermiştir. Bulgular aynı zamanda matematiksel düşünmeboyutlarının iş birliği içerisinde işlediğini ortaya çıkarmıştır. The purpose of this study was to investigate the opportunities provided mathematicsstudents to engage in mathematical thinking during the instruction of derivativeconcepts and categorize the students' mathematical thinking on derivative conceptthrough test results and interview. Multiple methods of collecting data were used. Acalculus class at a public university in Ankara was observed in spring semester of2014-2015 academic year. At the end of the semester, the Thinking-about-Derivativetest was applied and interviews were conducted with 5 participants. The datarevealed that considering the instructions of derivative, the students were provided aplatform for their formal, axiomatic, algebraic, iconic, algorithmic and enactivethinking. In addition, Thinking-about-Derivative Test results and interviewsindicated that the students activated their formal, axiomatic, algebraic, iconic,algorithmic and enactive thinking while they answered the test items, as well. Thefindings also showed that the different mathematical thinking aspects workedcollaboratively. 134

Bu çalışmada ilk olarak E3 de Regle Yüzeyler için temel özellikler verilmiştir. İkinci olarak En de (k + 1) - boyutlu genişletilmiş Regle Yüzeyler için tanımlar ve teoremler verilmiştir. Üçüncü olarak, konoidal, strongkonoidal ve ortokonoidal Regle Yüzeyler tanımlanmış ve bu yüzeylerin bazı karakteristikleri verilmiştir. Son kısım ise yüksek lisans çalışmamızın ana konusunu oluşturmakta olup tüm bu kavramlar En de birbirleriyle karşılaştırılmıştır. In this study, firstly some basic properties are given in E3 for the Ruled Surfaces. Secondly, definitions and theorems are given for the En in the (k + 1) dimensional expanded Ruled Surfaces. Thirdly, conoidal, strongconoidal and orthoconoidal Ruled Surfaces are defined and some characteristics of these surfaces are given. The last part is the main subject of our graduate study and all these concepts are compared with each other. 46

Bilindiği gibi Riemann eğrilik tensörü ve buna bağlı tanımlanan Ricci eğriliği, skaler eğrilik, kesitsel eğrilik gibi diğer eğrilikler, bir manifoldun geometrisini ve topolojisini incelemekte kullanılan temel araçlardır. Bu çalışmada öncelikle bu eğrilikler tanıtılmıştır. Riemann eğrilik tensörünün sahip olduğu cebirsel özelliklere sahip (0,4)-tipindeki tensörlerin uzayı Eğrilik gibi tensörlerin uzayı olarak adlandırılır. Bu tezde bir Riemann manifoldu üzerindeki Eğrilik gibi tensörlerin uzayının ayrışımları incelenmiştir. Bu ayrışıma bağlı olarak (0,4)-tipindeki Riemann eğrilik tensörünün Rm=Um+Zm+Wm şeklinde ayrışımı elde edilmiştir. Bu ayrışımdaki Wm parçası Weyl Tensörü olarak adlandırılmıştır. Riemann eğrilik tensörünün bu ayrışımdaki parçaları ile ilgili bazı eşitlik ve teoremler verilmiştir. Son olarak Weyl tensörünün konformal invaryantlığı gösterilmiştir. It is known that Riemann curvature tensor and the related curvatures such as Ricci curvature, scalar curvature and sectional curvature are fundamental tools while studying the geometry and topology of a manifold. Firstly we introduce these curvatures in this study. The space of tensors of type (0,4) whose elements have same algebraic symmetry properties of the Riemann curvature tensor is called Space of Curvature Like Tensors. In this thesis the decompositions of the Space of Curvature Like Tensors on a Riemann manifold is investigated. According to the decomposition of Space of Curvature Like Tensors, the Riemann curvature tensor is decomposed as Rm=Um+Zm+Wm. The part Wm in this decomposition is called Weyl Tensor. Some equalities and Theorems related to the parts of the decomposition of Riemann curvature tensor are given. Lastly, it is shown that the Weyl Tensor is conformally invariant. 108

TEZ11456 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2019. Kaynakça (s. 93-106) var. iii, 117 s. : tablo ; 29 cm. Bu çalışma; 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Çukurova Üniversitesi’nde örgün (birinci) ve ikinci öğretimde öğrenim gören öğrencilerin beslenme durumu ve alışkanlıklarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın verileri, Çukurova Üniversitesi’nde öğrenim gören 245 öğrenciye anket formunun yüz yüze görüşme yöntemiyle uygulanması sonucu elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesi için IBM SPSS 22.0 paket programından yararlanılmıştır. Testlerin anlamlılık düzeyi p

Dünya ticaretinin çok önemli bir kısmı deniz yoluyla yapılmaktadır. Günümüzde tonajları sürekli büyüyen ve sayıları hızla artan değişik tipte deniz araçları, insanların ihtiyaçları olan ürünleri kıtalar arasında taşımaktadır. Zamanla gelişip birbirinden farklılaşan bu gemilerin güvenli olarak işletilmesi uzmanlık gerektiren ciddi bir iştir. Ticari ve teknik pek çok karmaşık sürecin sonunda denizde seyir yapan gemilerin denizde sevk ve idaresi oldukça zahmetli bir uğraştır. Günümüz ticari denizciliğinin gelmiş olduğu nokta, tehlikeli ve yorucu bu denizcilik faaliyetlerinin zamanında ve aksamadan yapılmasını gerekli kılmaktadır. Bu gereklilik, tarihsel süreç içerisinde yaptığı işte uzmanlaşmış gemi adamı sınıfını ortaya çıkartmıştır. Günümüzde genellikle lisans seviyesinde eğitim verilen zabitan denilen yönetici bölümü ile mavi yakalı tabir edebileceğimiz tayfa sınıfı gemi adamları ticari denizciliğin gizli kahramanları olan gemi adamlarını oluştururlar. Günümüzde son derece küresel bir pazar haline gelen Dünya deniz işgücü piyasasının temelini işte bu gemi adamları oluşturmaktadır. Doğası gereği Dünya çapında hizmet veren bir iş kolu olan ve küreselleşmeden payını fazlasıyla alan deniz işgücü piyasası günümüzde çok sayıda milletten gemi adamına istihdam sağlamaktadır. Ülkemiz gemi adamları, her ne kadar yıllardır bu milletler arasında varlık göstermekte ise de, çeşitli araştırmalar Türk denizcilerinin küresel gemi adamı pazarından yeterince pay alamadığına işaret etmektedir. Ülkemiz gemi adamlarının bu büyük iş sahasına daha çok açılması, gerek her sınıftan denizcilerimiz ve gerekse ülkemizin çıkarlarına olacaktır. Bu çalışmada, değişik rütbe ve görev tanımında Türk gemi adamı için uluslararası deniz iş gücü piyasasına katılım durumu incelenmeye çalışıldı. Güncel rakamlar ile Türk deniz işgücü piyasası hakkında genel bilgiler sunuldu. Gemi adamlarımızın, çok-uluslu ve çok-kültürlü personelle çalışan denizcilik firmalarında çalışmaya olan bakış ve yaklaşımları tespit edilmeye çalışıldı. Çok uluslu personelle çalışmış ve çalışmamış olan gemi adamlarımız için bu ortamlarda çalışmaya yaklaşım, çok-uluslu çalışmanın zorluklarının değerlendirilmesi için farklı yöntemler uygulandı. Zorlukların yanı sıra çok uluslu ortamlarda çalışan personelin tatmin ve beklentilerinin karşılanma durumu ölçülmeye çalışıldı. Bu amaçla, gemi adamlarına ulaşıp onların görüşlerini almanın yanı sıra, bu personeli değerlendirmekle görevli ofis yetkilileri ve kaptanlar gibi uzman personelin de aynı konuda görüşlerine başvurularak Türk gemi adamlarının çok-uluslu ortamlarda yaşadıkları zorlukların ve beklentilerinin karşılanma düzeyleri bulunmaya çalışıldı. Yüz yüze taramalar, görüşmeler ve sanal ortamlardan rastgele dağıtılan anketler yardımıyla değerlendirmeler toplandı. Denizcilik öğrencileri ve denizcilik profesyonellerinin görüşleri doğrultusunda şekillendirilen bilgi toplama aracı ile yüzlerce gemi adamının değerlendirmeleri alındı. Sosyal bir varlık olan insan için farklı kültürlerle birlikte çalışma ve yaşama anlamına gelen çok-uluslu çalışma konusu için denizciliğin yanı sıra farklı sahalardan da literatür incelemesi yapıldı. Farklı etmenlerin, çok uluslu personelle çalışmada uyum ve tatmin durumunu etkileme dereceleri farklı metotlarla tespit edilmeye çalışıldı. İstatistiki yöntemler kullanılarak gemi adamlarımız için uyum ve memnuniyet düzeylerinin karşılaştırılması yapıldı. Böylelikle, demografik özellikler için bu değerler arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı tespit edilmeye çalışıldı. Aynı konuda, uzmanların değerlendirmelerine başvurulup karşılaştırma yapılmaya çalışıldı. Literatürde sıkça kullanıldığı görülen çoklu doğrusal regresyon yöntemi ile uyum ve tatmin olarak adlandırılan önemli karar değişkenleri için tahmin ve çıkarım yapılmaya çalışıldı. Nitel veriler vasıtası ile bizzat gemi adamlarının görüşleri tezin bir parçası haline getirilerek, güncel örnekler ile Türk gemi adamları için uluslararası piyasaya daha çok katılım adına çözüm önerileri ortaya konulmaya çalışıldı. Dünya'dan güncel eğitim modelleri ve iyi uygulamalar verilmeye çalışılarak çözüm önerileri getirilmeye çalışıldı. Türk gemi adamlarının uluslararası istihdamı noktasında kültürel ve eğitimsel sorunları olduğu görüldü. Eğitim kurumları ve karar vericiler için öneriler geliştirilmeye çalışıldı. Çalışma, özgün yöntem ve uygulamalarla, Türk gemi adamlarının uluslararası deniz işgücü piyasasına daha aktif katılımı ve bu piyasadan etkin yararlanılması için yapılması gerekenleri ortaya koymaya çalışmaktadır. Bu yönüyle tez, Türk denizciliğinin ciddi sorunlarından bir tanesi için çözüm önerileri getirmeye çalışmaktadır. An important majority of global trade in carried out via sea by ships today. Different types of vessels, whose tonnages are constantly growing and number of which is increasing, carry the goods between the continents. Especially in carriage of materials like; Ore, grain in bulk and crude oil, which are low in unit price and generally transported in huge quantities, commercial ships are indispensable. Commercial vessels are differented in shape according to types of goods they are intented to carry. Today, we realize different types of ships such as; Dry bulk carriers which are designated for transportation of loose cargo, tankers which may carry great amount of liquid cargo and container ships which handle boxes as a medium of transportation. There are also some other types of ships that only carry human in short distances like ferries, or ships which provides luxurious voyage called cruise ships. Ships are also differented according to their engines. Developing and differentiating in time, the safe operation of these vessels became a serious field of business. Management of these ships at sea, which are made ready for navigation after many complicated commercial and technical processes, is a laborious task. Today, sea trade and management of the ships are subject to numerous rules and conventions. These detailed regulations force seafarers to specialize in their jobs, who run these vessels all around the World. Heavy commercial pressure on ships brings a heavy workload for all kind of seafarers. Beside the natural difficulties of seafaring like heavy seas or missing the beloved ones ashore, these hard tasks generally causes work stress and may lead seafarers end their active sealife at early stages of their career. Due to these reasons global maritime labor work force faces problem of seafarer shortage for many years. Overcoming these shortage, many instutions and commercial maritime companies all around the World are working to raise sufficent numbers of seafarers for many years. Also the standardization in education and training, easy communication and transportation possibilities and the nature of this job, seafaring became a multi-national and multi-cultural field for years. Different nations from World, intented to take their share from multi-billion maritime sector. Currently we face a multi-national structure in maritime labor market. Seafarers are basically divided into two natural categories namely; Officer class and ratings as well. Officer class is the white collar type of workers, who have heavy responbilities compared to rating and ratings can be classified as blue collar workers of the ships. Even statistics from Turkey reveal a high number of maritime labor force for this country both for officers and ratings, official reports show that Turkish maritime labor force could not managed to take enough share from this global market. It has been considered as an important financial loss and problem for Turkish seafaring. Seafaring is known as an important source of income for nations, some nations like Philippines gain important amounts of money by this way. Eventually, this study intended to exhibit the real situation of Turkish maritime labor force regarding multi-national working conditions. Detailed data gathered from all classes of Turkish seafarers both for multi-national working conditions and demographic variables. Other variables about maritime culture of Turkish seafarers, general attitude for working at sea are also asked to seafarers. Even this situation is the main pattern of the global merchant fleets worldwide, multi-national working conditions may be problematic for some conditions. As a social creature, seafarers may also face some difficulties in these conditions like many workers from several sectors. For this reason, the factors which may obstruct penetration of Turkish seafarers in to multi-national market are tried to be defined as; English, provision, professional properties like technical knowledge, cultural properties, religious conflicts and problem with crewing offices. These factors are called as harmony variable in this study. Also, some other factors which may affect the continuity Turkish seafarers in this market like; High income, work insurance, planned working schedule, more professional working condition and more comfortable ships in general. These factors are also considered as important variables for Turkish seafarers to work in multi-national field, and called as satisfaction variable. Both harmony and satisfaction variables are determined for different groups of Turkish seafarers in this study. Basic identifiers like; Working class (officer/rating), gender, marital status, and cultural conditions like having a seafarer in family (yes/no) and raising with sea culture (yes/no) are investigated for the harmony and satisfaction variables. Comparison for means regarding these variables are done respectively. Using proper statistical method, (U-test) the effects of defined variables on harmony and satisfaction are tried to be calculated. Interesting conclusions are drawn from these calculations. Especially regarding cultural and family related variables, deficits found for Turkish seafarers regarding working in multi-national conditions. The comparisons for gender, marital status and working class (officer/rating) condition also gave interesting findings. These findings exhibit perception of multi-national working among Turkish seafarers. In this study, also a survey carried out using expert decisions in this field. Experts are asked for the condition of Turkish seafarers of officer and rating classes regarding multi-national working. The problematic areas and also satisfaction criteria assessed and weighted using expert decisions by fuzzy analytic hierarchy method. The opinions of workers and employers on same situation are tried to be exhibited by this way. Also some conflicts found regarding these analyses for Turkish seafarers. Even most of sefarers may find themselves very convenient for multi-national working conditions, expert may have concerns in some factors. Food, English usage and technical knowledge related problems are drawn attention regarding the conclusions of this analysis. By using multiple linear regression analysis, the harmony and satisfaction variables are tried to be estimated for Turkish seafarers. After necessary assumption tests and conversation of some variables due to nature of method, the best explanation methods are tried to be find for harmony and satisfaction variables. The different effects of interesting variables are exhibited. Interesting findings drawn for example; The effect of seafarers age on harmony variable was negative in Turkish seafarers. Two methods described by using this method, showing which variables were better for prediction of these variables. Another method, using qualitative data were also utilized in this study, which is useful for illustration of some important factors in multi-national working problems, as well as positive aspects. Ratings and officers of different classes (engineers and deck officers) are compared regarding the answers which they gave with semi-structured questions. These questions are especially directed to Turkish seafarers, for taking their own opinions about multi-national working. Also Turkish seafarers not having multi-national experience involved in this process to take useful ideas and to see the concerns about this topic. These semi-structured answers were also represented at the end of qualitative analysis, in order to find answers in this complex, social subject. Different problems are defined for multi-national working condition among Turkish seafarers. They were found willing to participate and work in multi-national conditions. According to analyses made through the study, important problems defined for Turkish maritime culture. It is seen that Turkish seafarers were generally adapted to work in their own national fleet and they have limited knowledge for multi-national working conditions. English is found to be one of the most important determinant in this field, which is a must-have for modern maritime seafarers. Rating class Turkish seafarers found insufficient for some of these factors. Even some officers show deep concerns in these factors and expert opinions approve this situation. Also different approach to cultural matters and food on-board is illustrated. Increase of maritime knowledge and maritime culture is found to be a necessity for Turkish seafaring. Some possible proposals are defined for education units and decision makers in the conclusion part. Also the importance of international crewing agencies is mentioned. The importance and the role of governmental bodies for this areas are also underlined. Some weakness and also strong aspects are defined for Turkish maritime labor force. It is hoped that this study may be used as a source of information for increasing the share of Turkish seafarers in global maritime labor market. 178

Bu çalışma altı bölüm halinde düzenlenmiştir. Giriş bölümünde çalışmanın amacı ve konunun ele alınma nedeni tartışıldı.Önceki çalışmalar bölümünde Öklid uzayında Bertrand eğri çifti ve Genelleştirilmiş Bertrand eğri çiftleriyle ilgili çalışmalara yer verildi. Materyal ve Yöntem bölümünde, 3-boyutlu Öklid uzayına ait temel kavramlar, Öklid uzayında Bertrand eğri ve Genelleştirilmiş Bertrand eğri çiftleriyle ilgili temel bilgiler ve kavramlar ifade edildi.Bulgular bölümü çalışmamızın orijinal kısmını oluşturmaktadır. Bu bölümde ilk olarak, Genelleştirilmiş Bertrand eğri çiftlerinin 3-boyutlu Öklid uzayındaki beş farklı tipleri incelendi. Daha sonra bu farklı tipteki Bertrand eğri çiftleri tanımlanıp her bir eğri çiftinin Frenet çatıları arasındaki bağıntı, aralarındaki uzaklık, Frenet vektörleri arasındaki açı ve eğrilik hesaplamaları verildi. (2,0) tipli Bertrand eğri çiftinin ise literatürde en iyi bilinen 3-boyutlu Öklid uzayındaki Bertrand eğri çiftine eşit olduğu görüldü. In this study is organized in six sections. In the introduction section, the purpose of the study and the reason for the consideration of this subject were discussed. In the Previous Studies section, studies on Bertrand curve pair and Generalized Bertrand curve pairs in Euclidean space are given. In the Materials and Methods section, the basic concepts of 3-dimensional Euclidean space, Bertrand curve pair in Euclidean space and Generalized Bertrand Curve pairs are expressed.The findings section constitutes the original part of our study. In this section, firstly five different types of Generalized Bertrand curve pairs in the 3-dimensional Euclidean space are examined. Then, Bertrand curve pairs of these different types were defined and the correlation between the Frenet roofs of each curve pair, the distance between them, the angle between the Frenet vectors and the curvature calculations were given. (2,0) type Bertrand curve pair was found to be equal to the Bertrand curve pair in the best known 3-dimensional Euclidean space in the literature. 50

Günümüzde yakıt kaynaklarının azalması, otomotiv sektöründeki rekabetçi yapı ve regülasyonların çevreyi koruma amacıyla emisyon kısıtlarını giderek artırması motor performansını önemli hale getirmiştir. Motor performansını iyileştirmenin en önemli yollarından bir tanesi motor sürtünmelerini azaltmaktır. Bu sayede aynı motor çıktıları için yakıt tüketimi azalacak, motor verimi artacak, aynı yakıt tüketimi içinse güç artacaktır. Bunun yanında motor sürtünmelerinin azaltılması motor ömrünü de olumlu yönde etkileyecektir. Motor sürtünmelerinin en yüksek seviyede görüldüğü zaman dilimleri genelde motor yağının soğuk olduğu başlangıç çalışmasıdır. Bu dönemde motor yağı rejim sıcaklığına ulaşıncaya kadar motor verimsiz bir çalışma evresi geçirir. Bu evreler istatistiksel çalışmalar göre motor ömründe önemli bir yer kaplar. Bu süreci iyileştirme adına yapılacak geliştirmeler, motor performansı bakımından önemli bir katkı olarak dönecektir.Motor yağının hızlı ısıtılması ve bu verimsiz başlangıç çalışması evresinin hızlı geçilmesi, yağ viskozitesini daha hızlı düşürecektir. Bu durum da hidrodinamik yağlama gerçekleşen bölgelerde sürtünmeler hızla azalacaktır. Çalışmaların temelinde yatan ilke budur.Bu tez çalışması kapsamında yapılan araştırmalar genel olarak iki grupta toplanabilir. Bunlardan birincisi yağın rejim sıcaklığına ulaşana kadarki süreçte motor yağına geçen ısının matematiksel olarak modellenmesi ve doğrulanmasıdır. Bu amaça kurulmuş olan matematiksel model döngüsü 2L ve 13L'lik motorlardan alınan deneysel sonuçlar ile doğrulanmıştır. Doğrulama işlemi sırasıyla, motor karteri alt modeli, karterin motor üzerinde bağlı iken bulunduğu şartların durumu, motor yanmasının olmadığı durum ve yanmanın olduğu durum için gerçekleşmiştir. Doğrulamanın yapılması ile matematiksel model, yağlama sistem elemanları üzerinde yapılan değişikliklerin bu süreçte yağın ısınması üzerindeki etkilerini araştırabileceğimiz bir araç haline gelmiştir. İkinci grupta ise model yardımıyla gerçekleştirilmiş olan araştırmalar yer almaktadır. Bu bölümde karter geometrisinin motor yağının ısınması ve soğuması üzerindeki etkileri, yağ tipinin ve miktarının etkileri, yatak ve piston boyutlarının etkileri, sürtünmeler üzerinden yapılan kıyaslamalar ile irdelenmiştir. Bunun yanında karter geometrisi ve yağ hacmi için yakıt tüketim değerlendirmesi de gerçekleştirilmiştir.Elde edilen sonuçlara göre motor yağ karterinin malzemesinin değiştirilmesi, cidar kalınlığının artırılması, windage tray uygulamalarının yapılması, yüzeyden izolasyonu ve bölmeli karter uygulamaları motor durduktan sonraki soğuma evresini yavaşlatmada önemli ölçüde etkilidir. Bu durum bir sonraki çalışma için önemli bir avantaj teşkil etmektedir. İyileştirme potansiyelleri göz önünde bulundurularak önerilen motor karter opsiyonları motor duruş sırasındaki soğuma sürecini önemli ölçüde yavaşlatmıştır. Motor sürtünmeleri üzerinden yapılan kıyaslamalara göre 2 saatlik soğuma evresi sonunda yeniden çalışma yapılması durumunda sürtünmeler önerilen karter opsiyonuna göre %7,6 ile %19 arasında azalmaktadır. Ağırlık ve performans gözetildiğinde en uygun bulunan opsiyon ise windage tray uygulamalı plastik karter %43 ağırlık azaltma ve %12,5 FMEP azaltma değerleri ile ön plana çıkmaktadır. Karter geometrisi dışında yapılan kıyaslamalardan bir diğeri ise motor yağ tipidir. Motorun yüksek viskoziteli yağ ile çalışması yağın genel olarak hızlı ısınmasını sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Buna karşın hızlı ısınma yüksek viskozitenin yarattığı olumsuz sürtünme değerlerini önleyememiştir. Motor yağ hacminin azaltılmasının motor sürtünmeleri ve yağın ısınması üzerindeki etkisidir. Buradan elde edilen sonuçlara göre motor yağ hacminin %20 ve %40 azaltılması 2L motor için sırasıyla %4 ve %8,5'lik sürtünme azalmalarını sağlamıştır. Bunun yanında aynı kıyaslamalar 13L motorda yapıldığında elde edilen sonuçlar sırasıyla %5,6 ve %11,3'tür.Bunların yanında motor yatak boyutlarındaki sürtünmeyi azaltacak nitelikteki büyümelerin motor yağının ısınmasını yavaşlattığı fakat toplam sürtünmeleri azalttığı saptanmıştır. Piston yüzey alanı üzerindeki artmalar da yağa geçen ısı hızını artıracağından yağın hızlı ısınmasını ve sürtünmelerin azalmasını sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.Ayrıca karter geometrisi ve yağ hacmi parametreleri yakıt tüketimi bazında da değerlendirmeye alınmıştır. Karter opsiyonları üzerinde yapılan kıyaslamalarda 2 saat sonunda yeninden başlatma durumu için elde edilen yakıt tasarrufları opsiyonlara göre %3,7 ile %6,7 arasında değişmektedir. En uygun seçilen opsiyon için yakıt tüketim iyileştirme değeri %5,4'tür. Motor yağ hacminin %20 azaltılması durumu için %2.06 %40 azaltılması durumu içinse %3,8'lik yakıt ekonomisi elde edilmiştir. Today's decreasing of fuel sources, competition in automotive and emission restrictions due to regulation increases importance of engine performance. One of the most important way to improve engine performance is decresing of engine frictions. With this case, fuel consumption can be decreased for same engine output, higher engine efficiency is provided or higher power output is provided for the same fuel consumption. Moreover improvement of engine friction means longer engine lifetime.Higher level engine friction is generally during the engine cold start time period. In this time period until oil reaches the regime temperature, engine runs an inefficient cycle. This period of time takes an important part of engine lifecycle time. Studies to improve this period of time brings good benefit in terms of engine performance.Faster heating up of the engine oil or passing this innefficient period quickly helps to decrease oil viscosity. This situation makes the friction in hydrodynamic lubrication location within the engine decreased. This is the main idea behind the study.In this thesis, studies can be composed of two group. First one is the mathematical modelling and its validation of oil heating up during cold start period. Mathematical model loop which is created for this purpose has been validated for 2 L and 13 L engine experimental results. Validation process contains sequences that; pure oil pan sub-model validation, oil pan sub-model for engine condition, no combustion engine run and in state of combustion presence engine run. This validated numerical model became a tool to investigate lubrication system component effect on engine oil cold start heating up performance. Second group is the investigation which is done by mathematical model. In this section, oil pan geometry effects on oil warm up and cool down period, oil type and volume effects, dimensions of bearings and pistons have been investigated in terms of frictions and oil heating up trends.According to results, oil pan material changes, oil pan wall thickness, windage tray applications, oil pan surface isolation and dual chamber oil pan applications have been found as effective ways to slow down the oil cool down during the engine key off period. This situation brings an important advantage for next start of engine. Oil pan options that are proposed by considering improvement potentials effected on cool down period in key off time. According to comparison on engine frictions for engine restart after 2 hours cool down period, frictions have been decreased in range of %7.6 and %9 for different options. In terms of performance and weight status, best option seems as plastic oil pan with windage tray application which brings %43 weight and %12.5 friction reduction. Another comparison point is the oil type. Engine running with higher level viscosity brings faster oil heat up performance. Contrary to this, faster heating up could not prevent the negative effect of higher viscosity on engine friction. Moreover, oil volume reduction is anoter point which has been investigated in terms of oil warm up and engine friction. According to results %20 oil volume reduction brings %4 friction benefits whereas %40 volume reduction provides %8.5 friction reduction for 2 L engine. When these comparison is done for 13 L engine, this friction benefits are %5.6 and %11.3 in sequence.Furthermore, dimensional increasing on engine bearing which tends to decrease engine friction slow the engine oil warm up down but improve the engine friction. Also dimensional increasing on heat transfer surface of engine piston provides faster heat transfer rate from piston to oil. This lead to quicker oil warm up and decrease engine frictions together.Some of the parameters are also compared in terms of fuel consumption. According to comparisons on oil pan options for restart of the engine after 2 hours cool down period fuel consumption improvements changes in range of %3.7 and %6.7. Best option which selected accordingly performance and weight reduction brings %5.4 fuel consumption benefit. Moreover %20 oil volume reduction provides %2.06 fuel consumption benefit whereas %40 oil volume reduction brings %3.8. 168

Ekstrem hava olayları iklim değişikliğinin çarpıcı örneklerini gözler önüne serdik-leri için geçtiğimiz yıllardan beri giderek artan bir ilgi görmektedir. 2015-2018 yılları,tarih boyunca kaydedilen en sıcak yıllardır. Her yıl sıcaklık ve yağış rekorları kırılmakta;sıcak hava dalgaları, seller ve kuraklıkların şiddeti, sıklığı ve süresi artmaktadır. Poli-tikacılar ve kamu görevlileri, etkili eylem planları oluşturmak için doğru bilgilere ihtiyaçduymaktadırlar. Bu nedenle, bilim dünyasında kullanışlı ve doğru analiz ve tahmin ya-pabilmek için kaliteli veri toplama çabaları artmıştır. Bu çalışmada, MPI ve HadGEMküresel iklim modelleri ve ICTP RegCM bölgesel iklim modeli kullanılarak üretilenTürkiye ve Orta Doğu - Kuzey Afrika bölgesindeki 3 saatlik yağış verileri analiz edilerek,ekstrem yağış olaylarının sıklığının arttığı hesaplanmıştır. Yağış verisine üstel fonksiyonuydurularak 1970-2000 yılları arasındaki 100 yıllık yağış olaylarının, 2010-2040, 2040-2070, 2070-2100 yılları arasındaki geri dönüş sürelerinin azaldığı gözlemlenmiştir. Extreme weather events have been receiving increased attention because theyprovide striking examples of the changing climate. The last four years (2015-2018)have been the warmest years recorded. Temperature and precipitation records arebeing broken every year while the intensity, duration, and frequency of heatwaves,floods, and droughts are increasing. Decision-makers require every bit of information tobe able to take the correct course of action. As a result, efforts of gathering high qualitydata for useful and accurate analysis and predictions have increased in the scientificcommunity. We aim to document the frequency increase in extreme precipitation in theMiddle East and North Africa and Turkey by fitting the gridded 3 hourly precipitationdata generated by MPI and HadGEM general circulation models and ICTP's RegCM4.4 to the exponential function, thus extracting the return period and intensity ofextreme precipitation events. Results show a decrease in the return periods of 100 yearevents in 2010-2040, 2040-2070, and 2070-2100 with respect to 1970-2000. 113

Bu tezde hemen hemen artan ve yarı /sigma-kuvvetli artan diziler kullanılarak sonsuz serilerin mutlak toplanabilmesi için yeterli şartlar belirlenmiştir. Tez yedi bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, araştırmanın amacı ve önemi vurgulanmış ve sonraki bölümlerde kullanılacak olan temel tanımlar, teoremler ve lemmalardan bahsedilmiştir. İkinci bölümde, yöntem ve materyaller ile ilgili bilgiler verilmiştir.Üçüncü bölümde,T=(t_{nu}) normal matrisi ile tanımlanan {/varphi}-T,p_{n}_{k} metodu kullanılarak elde edilen iki teorem ispatlanmıştır. Dördüncü bölümde, hemen hemen artan ve yarı /sigma-kuvvetli artan dizilerin {/varphi}-T;/delta_{k} metodu üzerine uygulamalarıyla ilgili üç teorem ispatlanmıştır. Beşinci bölümde, genel {/varphi}-T,/beta;/delta_{k} toplanabilme metodu kullanılarak elde edilen üç teorem ispatlanmıştır. Altıncı bölümde, sonsuz serilerin {/varphi}-/bar{N},p_{n};/delta_{k} toplanabilmesi üzerine üç teorem ispatlanmıştır. Son olarak, yedinci bölümde ise sonuçlar ifade edilmiştir. In this thesis the sufficient conditions are determined to absolute summability of infinite series using almost increasing and quasi /sigma-power increasing sequences. The thesis consists of seven sections. In the first section, the aim and importance of the research are emphasized and the basic definitions, theorems and the lemmas which will be used in the following sections are mentioned. In the second section, informations about method and materials are given. In the third section, two theorems which obtained by using {/varphi}-T,p_{n}_{k} method, defined with the normal matrix T=(t_{nu}), are proved. In the fourth section, three theorems dealing with applications of almost increasing and quasi /sigma-power increasing sequences on {/varphi}-T;/delta_{k} method are proved. In the fifth section, three theorems which obtained using the general {/varphi}-T,/beta;/delta_{k} summability method are proved. In the sixth section, three theorems about {/varphi}-/bar{N},p_{n};/delta_{k} summability of infinite series are proved. Finally, in the seventh section, the results are expressed. 82

Güneş hücresi teknolojileri güneş hücresinin maliyetini en aza indirgemek ve verimliliğini teorik hesaplanan değere çıkarmak en temel çalışma konuları arasında yer almaktadır. Tez kapsamında, standart yüzey desenlendirme ve nano boyutta desenlendirilmiş katkılanmamış ince tabanlı heteroeklem (HIT) güneş hücreleri üretilmiş, karakterizasyonu yapılmış ve optimize edilmiştir. Standart yüzey desenlendirme (rastgele piramit yapı) alkalin aşındırma yöntemiyle, Si nano yapılar metal destekli kimyasal aşındırma yöntemiyle (MacEtch), güneş hücreleri plazma destekli kimyasal buhar biriktirme (PECVD) ve fiziksel buhar biriktirme (PVD) yöntemleri kullanılarak üretilmiştir. Bu çalışmada, amorf silisyum (a-Si) alttaş üzerinde standart yüzey temizleme işlemleri uygulanmış ve daha sonra kimyasal aşındırma yöntemleri kullanılarak alttaş yüzeyinin nano desenlendirmesi yapılmıştır. Si nano yapıların oluşturulmasında çözelti konsantrasyonu, aşındırma süresi, sıcaklık, bekleme süresi, Si nano yapıların kalınlığı, uzunluğu ve yoğunluğu gibi parametrelerin etkisi incelenmiştir. Daha sonra yüzeyi nano desenlendirilmiş HIT güneş hücresi üretilerek nano desenlendirmenin enerji dönüşüm verimliliği üzerindeki etkisi araştırılmıştır. HIT güneş hücrelerinin fotovoltaik parametreleri incelenmiştir. Solar cell technologies are one of the most fundamental areas of operation to minimize the cost of solar cells and increase their efficiency to theoretically calculated value, maximum solar cell efficiency. In this thesis, standard surface texture and undoped thin-layer hetero-junction (HIT) solar cells that were texturing in nanoscale were produced, characterized and optimized. Nanostructures chemical etching (metal-assisted electrode-free chemical etching) method was applied by using plasma enhanced chemical vapor coating (PECVD) and physical vapor deposition (PVD) methods for solar cells. In the present study, the standard cleaning procedures were applied to the a-Si slice after that chemical treatment was applied for investigated nano structure on solar cell. The effect of parameters such as solution, concentration, etching time, temperature, standby time, thickness, length and density of nanostructures on forming nanostructures were investigated. Then, the effect of nano structure on energy conversion efficiency was investigated by producing a nanoscale HIT solar cell. The photovoltaic parameters of HIT solar cells were investigated. 116

Dünya'nn pek çok yerinde hayvansal üretim faaliyeti olarak yapılan arıcılık bal üretiminin yanı sıra bal mumu, arı zehri, propolis, arı sütü gibi arı ürünleri ile de dünya ticaret pazarında oldukça geniş bir yere sahiptir. Bununla birlikte arıcılıktan elde edilecek verimi kısıtlayan bal arısı hastalıkları oldukça yaygınlaşmış durumdadır.Nosema,balarının bağırsak epitelyum hücrelerinde mikrosporodia sporunun neden olduğu hastalıktır. Ülkemizdede bulunan bu hastalığın etmeni Nosema apis ve Nosema ceranae adında iki türdür. Bu iki türün mikroskobik olarak ayırt edilmesi zor olduğu için moleküler tanı yöntemiyle birbirinden ayırt edilebilmektedir. Nosema apis arının bağırsak epitelyumuna enfekte ederken Nosema ceranae diğer dokuları da enfekte etmektedir.Bu tez çalışmasında, Muğla ilinin 12 ilçesi ve Menteşe yöresinde bulunan 10 arılıktan ve bu arılıklara yakın su kaynaklarından alınan örneklerden Nosema hastalığınınmikroskobik ve moleküler tanısı, aynı zamanda Muğla ilindeki Nosema hastalığının düzeyinin belirlenmesi ve DNA izolasyonu sonucu sekans dizisi elde edilen örneklerin haplotip analizi yapılmıştır. Yapılan analizler sonucu Muğla yöresinde %72.37 oranında nosema hastalığı yaygınlığı tespit edilmiştir ve yapılan moleküler analizler sonucu hastalık etmeni Nosema ceranaebelirlenmiştir.Nosema apissporlarına rastlanılmamıştır. DNA izolasyonu sonucu Nosema ceranae çıkan türün haplotip analizleri yapılmış ve 3 haplotip elde edilmiştir.Anahtar kelimeler: Apis mellifera, Nosema apis, Nosema ceranae, Nosema Hastalığı In addition to honey production, bee venom, propolis and royal jelly, bee production as an animal activity in the world has an important place in the world trade market. However, honey bee diseases limiting beekeeping activities are becoming widespread.Nosema is a disease caused by microsporodia spore in intestinal epithelial cells of honey bee. The causative agent of this disease is Nosema apisand Nosema ceranae. Since these two species are difficult to distinguish microscopically, they can be distinguished by molecular diagnosis. Nosema apis in fects the intestinal epithelium of the bee while Nosema ceranae also infects other tissues.In this thesis, it was aimed to investigate the microscopic and molecular diagnosis of Nosema disease from 12 districts of Muğla provinces and Menteşe region and water samples from water sources near the apiaries.In addition, haplotypeanalysis was performed from the samples obtained from the base sequence as a result of DNA isolation.As a result of the analysis, the prevalence of nosema disease was found as 72.37 in the Muğla region and Nosema ceranae spores were found in all positive samples as a result of molecular analyzes. Haplotype analyzes of Nosema ceranae species were done and 3 haplotypeswere obtained.Keywords: Apis mellifera, Nosema apis, Nosema ceranae, Nosema disease 88

Bu çalışmada sentetik lif takviyeli jeopolimer betonun yapısal ve malzeme özellikleri araştırılmıştır. Jeopolimerler, normal sıcaklık koşullarında reaktif alümina silikat malzemelerinin ve silikat çözeltilerinin polikondensasyon reaksiyonu ile oluşan kristal olmayan alümina silikat polimerleridir. Mekanizma farklı SiO2, Al2O3, Na2O-K2O ve H2O oranlarından oluşan reaksiyona dayanmaktadır. Lif katkılı jeopolimer malzemelerin kimyasal bileşimlerine bağlı olarak; kanalizasyon boru ürünleri, ateş ve kimyasallara dayanıklı duvar panelleri, koruyucu kaplamalar ve tamir malzemeleri, püskürtme beton ve yüksek performanslı lif katkılı laminatlar gibi çeşitli uygulamalarda kullanılabilmektedir. Bu çalışmada, liflerin metakaolin bazlı jeopolimer betonun mukavemetine etkisine odaklanılmıştır. Lif oranı ağırlıkça % 0-1 arasında tutulmuştur. SiO2/Al2O: 3, Na2O/Al2O: 1, H2O/Na2O: 18 molar oranı sabitlenmiştir. Mekanik karakterizasyon çalışmaları, basınç ve eğilme dayanımı testleri ile gerçekleştirilmiştir. Jeopolimerin yapısal analizleri ve başlangıç materyalleri de XRD, XRF ve FTIR ile araştırılmıştır. In this study, the structural and material characteristics of synthetic fiber reinforced geopolymer concrete is investigated. Geopolymers are noncrystal alumina silicate polymers formed by the polycondensation reaction of reactive alumina silicate materials and silicate solutions at normal temperature conditions. The mechanism is based on the reaction of different SiO2 - Al2O3 - Na2O or K2O and H2O ratios. Depending on the chemical composition of the fiber reinforced geopolymer materials; source materials and activators can be used in a variety of applications such as sewer piping products, fire and chemical resistant wall panels, wall units, protective coatings and repair materials, shotcrete and high performance fiber reinforced laminates. This study focused on the effect of fibres on mechanical and flexural performance of metakaolin based geopolymer concrete. The fiber ratio was arranged from 0 to 1 % wt. SiO2/Al2O: 3 moles, Na2O /Al2O: 1 mole, H2O/Na2O: 18 moles ratio was fixed. Mechanical characterization studies were carried out by compressive and flexural strength tests. The structure analyses of geopolymer and its starting materials were also investigated by XRD, XRF and FTIR. 78

Bu tezde, kesirli Caputo-Hadamard türevi için düzgün olmayan aralıktaki spline eğrisi kullanılarak fark yaklaşımı çalışılmıştır. Caputo-Hadamard türevi için hatanın doğruluğu araştırılmıştır. Yöntemin sayısal deneyi başlangıç ve sınır koşullu kesirli bir diferansiyel denklemin yaklaşık çözümünü bulmak için yapılmıştır. Elde edilen sayısal doğruluk teorik sonuç ile örtüşmektedir. In this thesis, a difference approximation for the Caputo-Hadamard fractional derivative by using spline on a nonuniform mesh is studied. Accuracy of error for the Caputo-Hadamard derivative is investigated. Numerical experiment of the method is performed to find approximate solution of a fractional differential equation with initial and boundary conditions. The obtained numerical accuracy coincides with the theoretical result. 33

Bu çalışmada tam elektrikli aracın günlük kullanım profillerinin karşılaştırmalı analizi yapılmıştır. Profillerin ele alınabilmesi için ikisi yurtiçi olmak üzere modellenmiş beş bölgeye ait sürüş çevrimleri kullanılmıştır. Sürüş çevrimleri bir bölgenin araç kullanımına ait verileri içeren hız-zaman grafikleridir. Verilerin toplanmasında gerçek hayatla eşleşmesine azami dikkat edilmektedir. Toplanan verilerin işlenmesinde en çok tekrar edilen davranışlar alınarak çevrim kurgulanmaktadır. Sürüş çevrimleri batarya tüketim analizi, araç performans analizi, emisyonlar gibi kontrol, modelleme, simülasyon, test ve optimizasyon işlemlerinde kullanılmaktadır. Araçlara yönelik standartların belirlenmesi için kullanım şartlarının belirlenmesi gerekmektedir. Ülkemiz ekonomisinde, ekolojik dengesinde ve günlük yaşamında büyük etkilere sahip araç olgusunun özgün standartlarımıza bağlı olmayışı ülkemize yönelik verimli sistemlerin ortaya konması, kontrol, ekolojik dengenin sağlanması gibi konularda engel teşkil etmektedir. Bu çalışmada ülkemiz için yapılan iki çalışma dünya genelinde kabul görmüş standartlar ile karşılaştırılmış, bununla birlikte farklı elektrikli otomobil sistemleri tasarlanarak karşılaştırmanın çok boyutlu yapılması sağlanmıştır. Yapılan çalışma ile elektrikli otomobil konusu sürüş çevrimleri aracılığı ile dış faktörler bazında, batarya ve motor faktörleri aracılığıyla iç etkenler bazında ele alınarak incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar elektrikli araçların modellenmesi ve ülkemizdeki sürüş şartlarının irdelenebilmesi için kaynak oluşturmaktadır. In this study, a comparative analysis of the daily use profiles of a full electric vehicle was made. In order to be able to handle the profiles, driving cycles belonging to five modeled regions, two of which are domesticated, have been used. Driving cycles are velocity-time graphs that contain vehicle usage data for a segment. The utmost attention is paid to match real life in the collection of data. In the processing of collected data, the most frequently repeated behaviors are taken into account and the cycle is formulated. Driving cycles are used in control, modeling, simulation, testing and optimization processes such as battery consumption analysis, vehicle performance analysis, emissions. Terms of use are required to set standards for vehicles. The lack of dependence on the original standards of a vehicle that has a great impact on the ecological balance and daily life in the economical economy of our country poses obstacles such as the introduction of efficient systems for the country, control and provision of ecological balance. In this study, two studies for our country were compared with the accepted standards in the world, which enabled us to design and compare different electric car systems to make them multi-dimensional. The study was carried out by means of electric car-driven driving cycles, on the basis of external factors on the basis of internal factors via battery and motor factors. The results obtained are a source of modeling of electric vehicles and the examination of driving conditions in our country. 150

According to epidemiological studies, there is a direct relationship between the level of cholesterol in the blood and the amount of cholesterol taken with food. When the amount of cholesterol taken with food is above a certain level, this can cause various diseases such as heart diseases, coronary artery disease, arteriosclerosis, hypertension, cerebral thrombosis in the human body. Thus, its control and separation are very important in medical science and food industries. Nowadays, it is aimed to reduce plasma cholesterol concentration by paying attention to food intake and nutrition in order to decrease the risk of illness caused by high blood cholesterol. In recent years, the studies on the rise of consumer awareness, scientific researches on foods, the discovery of new foods and the relationship between food and health have highlighted functional foods and it has become very important to produce low cholesterol foods by removing cholesterol from foods with various methods. It is a very important approach to reduce the amount of cholesterol by producing specific inhibitors that prevent absorption of cholesterol from foods. Clinically, another approach is to develop cholesterol-selective, easily accessible, easily prepared, and effective adsorbents, since both adsorption and removal of cholesterol are required to achieve the recommended blood cholesterol concentrations. Molecularly imprinted polymers (MIP) are biomimics that can selectively bind to the relevant analytes. One of the most interesting areas where MIP have shown the greatest potential is food analysis as well as they have used in many applications, such as biosensor applications such as medical diagnostics and environmental analysis, pharmaceutical drug delivery studies, and chromatographic separations. Research shows that MIP can reduce the complex food matrix effects, increase recovery and detection limits by providing the high selectivity and high loading capacity. In this thesis, a unique affinity separation technology that combines the specific recognition of molecular imprinting with the high flow of cryogel, controllable pore structure, high surface area, mechanical and chemical stability in MIP has been aimed at effectively separating cholesterol from foodstuffs. Cryogels are very important structures used in areas such as blood, food, waste water, the production of tissue scaffoldings. In the study, firstly molecularly imprinted poly(hyroxyethyl methacrylate-methacryloyl-amidotryptophane methyl ester) cryogel microbeads were prepared using functional monomer which would allow cholesterol selective binding sites to be generated for selective removal of cholesterol from the foods. Characterization studies of cholesterol imprinted cryogel microbeads (CHO-MIP) were carried out by attenuated total reflectance-Fourier transform infrared spectroscopy, scanning electron microscope, thermogravimetric analysis and elemental analysis. The interactions between CHO-MIP and cholesterol have been investigated and the factors affecting the adsorption of cholesterol have been investigated to determine optimum conditions. Reusability as a measure of the continuity of the prepared cryogel was investigated. The selectivity of cryogel microbeads has been determined using competitor molecules such as estradiol and progesterone, which are structurally similar to cholesterol. In the thesis study adsorption isotherms and adsorption kinetic analyzes are included. Finally, selective and efficient removal of cholesterol from food samples has been performed with synthesized cholesterol imprinted cryogel microbeads. Epidemiyolojik araştırmalara göre, kandaki kolesterol seviyesi ve gıdayla alınan kolesterol miktarı arasında doğrudan bir ilişki vardır. Gıdayla alınan kolesterol miktarı belli bir düzeyin üzerinde olduğunda insan vücudunda kalp hastalıkları, koroner arter hastalığı, arteryoskleroz, hipertansiyon, serebral tromboz gibi çeşitli hastalıklara neden olabilir. Dolayısıyla tıp biliminde ve gıda endüstrisinde kolesterolün kontrolü ve ayrılması oldukça önemlidir. Günümüzde kandaki yüksek kolesterol seviyesinden kaynaklı hastalık riskini azaltmak için vücuda alınan gıdalara ve beslenmeye dikkat ederek plazma kolesterolü derişiminin düşürülmesi hedeflenmektedir. Son yıllarda tüketici bilincinin artması, gıdalar üzerindeki bilimsel araştırmalar, yeni gıdaların bulunması ve gıda-sağlık arasındaki ilişki üzerine yapılan çalışmalar fonksiyonel gıdaları öne çıkarmakta ve böylece çeşitli yöntemlerle gıdalardan kolesterolün uzaklaştırılmasıyla düşük kolesterollü gıdaların üretilmesi oldukça önemli hale gelmektedir. Kolesterolün besinlerden absorpsiyonunu önleyen özgül inhibitörlerin üretimi ile kolesterol miktarının düşürülmesi de oldukça önemli bir yaklaşımdır. Klinik olarak, tavsiye edilen kan kolesterol derişimlerine ulaşmak için kolesterolün hem adsorpsiyonu hem de uzaklaştırılması gerekli olduğundan, diğer bir yaklaşımda kolesterole seçici, kolay ulaşılabilir, kolay hazırlanabilir ve etkili adsorbentlerin geliştirilmesidir. Moleküler baskılanmış polimerler (MIP) ilgili analitlere seçici olarak bağlanabilen biyotaklitçilerdir. Moleküler baskılanmış polimerler kromatografik ayırmalarda, tıbbi teşhis ve çevre analizi gibi biyosensör uygulamalarında, farmasötik ilaç taşınım çalışmaları gibi birçok alanda kullanılmakla birlikte en büyük potansiyel gösterdiği alanlardan biri gıda analizidir. Araştırmalar, MIP’lerin yüksek seçicilik ve yüksek yükleme kapasitesi sağlayarak karmaşık gıda matris etkilerini en aza indirebileceğini, geri kazanımları ve belirleme limitlerini arttırılabileceğini göstermektedir. Bu tez kapsamında kolesterolün gıdalardan etkin bir şekilde ayrılması için MIP’lerde, moleküler baskılama yönteminin spesifik tanıma sağlaması ile kriyojelin yüksek akış, kontrol edilebilir gözenek yapısı, yüksek yüzey alanı, mekanik ve kimyasal kararlılığını birleştiren eşsiz bir afinite ayırma teknolojisi hedeflenmiştir. Kriyojeller kan, gıda, atık su, doku iskelelerinin üretimi gibi alanlarda kullanılan oldukça önemli yapılardır. Çalışma kapsamında öncelikle gıdalardan kolesterolün seçici olarak uzaklaştırılması için mevcut yöntemlere alternatif kolesterole seçici bağlanma bölgelerinin oluşmasına olanak sağlayacak fonksiyonel monomer ile moleküler baskılanmış poli(hidroksietil metakrilat-metakriloilamidotriptofan metil ester) kriyojel mikroküreler hazırlanmıştır. Kolesterol baskılanmış kriyojel mikrokürelerin (CHO-MIP) karakterizasyon çalışmaları zayıflatılmış toplam yansıma-Fourier dönüşümlü kızılötesi spektroskopisi, taramalı elektron mikroskobu, termogravimetrik analiz ve elementel analiz ile gerçekleşmiştir. CHO-MIP ile kolesterol arasındaki etkileşimler incelenmiştir ve kolesterolün adsorpsiyonuna etki eden faktörler incelenerek optimum koşullar belirlemiştir. Hazırlanan kriyojelin sürekliliğinin ölçüsü olarak tekrar kullanılabilirliği incelenmiştir. Kriyojel mikrokürelerin seçiciliği de kolesterole yapısal olarak benzer estradiol ve progesteron gibi yarışmacı moleküller kullanılarak belirlenmiştir. Tez çalışması kapsamında adsorpsiyon izotermlerine ve adsorpsiyon kinetik analizlerine yer verilmiştir. En son olarak, gerçek gıda örneklerinden kolesterolün seçimli ve etkin olarak uzaklaştırılması çalışmaları sentezlenen kolesterol baskılanmış kriyojel mikroküreler ile gerçekleştirilmiştir.

Mimarlık tarihi yazımı içinde Osmanlı Mimarlığı'na ilişkin çok sayıda araştırma yapılmışsa da bunların büyük kısmı mimariyi daha çok işlev, konstrüksiyon ve tasarım gibi güncel başlıklar altında değerlendirme ve anlatmaya yöneliktir. Bu çalışmaların ortak özellikleri Osmanlı Mimarlığı'nı işlevsel, akılcı ve `doğru` olarak kabul etmenin yanı sıra, bugünün simetriği bir Osmanlı dünyası yaratarak, güncel ve pre-modern olmak üzere iki farklı evreni çakıştırarak, anakronik ve homojen bir mimarlık üretimi yanılsaması oluşturmalarıdır. Mimariyi, onu üreten, ondan etkilenen ve yorumlayan, sosyal, kültürel bağlamı içinde değerlendiren anlama yönelik araştırmaların sayısı azdır. Benzer şekilde Osmanlı'nın modern epistemik altyapıdan farklı olarak kendi yazı dili içinde mimari gerçekliği nasıl ifade ettiği konusunda da henüz bir araştırma yapılmamıştır.Osmanlı arşiv belgelerinde bir yapının nasıl betimlendiğini ortaya koyan çok sayıda örnek mevcuttur. Bu araştırmada ise, Osmanlı'da bir vakıf kurucusunun (vâkıf), beyan ettiği biçimiyle bir vakfın amacı, vakfa tahsis edilen gelir kaynaklarının dökümü, vakfedilen taşınır ve taşınmazlar, gelirlerin nerelere harcanağı ve hangi kadrolar altında kimlerin istihdam edileceği, bunlara ödenecek ücretler, vakfın idaresi, denetimi gibi benzeri konuların yer aldığı hukuki bir belge olan vakfiyelerden yararlanılarak mimarinin anlamsal açıdan değerlendirilmesine çalışılacaktır.Toplumsal, hukuki ve bürokratik işlevleri olan vakfiyelerde Osmanlı'nın diğer söylem geleneklerinden farklı olarak kendi anlatım alışkanlıkları içinde mimari ürünleri yazı üzerinde inşa ettiği örüntüleri saptamak ve bunların genel olarak toplumsal, sosyal ve kültürel örüntülerle olan bağının ne şekilde kurulabileceği bu tez çerçevesinde sorgulanacaktır. Bu bağlamda, sözü geçen bileşenlerin hiçbiri birbirinden kopuk olmadığı gibi, ortaya konan mimarlık ürünleriyle de rastlantısal bir ilişki içinde değildirler. Although a high number of researches have been made on the Ottoman Architecture, a large number of them relate the researches and narratives under the contemporary titles such as function, construction and design. The common characteristic of these studies is that their comparisons on the contemporary and the pre-modern worlds by creating an Ottoman world which is symmetrical of the contemporary version and developing a reflection of a homogeneous architectural production. There is quite small number of studies focusing on semantics which assess architecture to its social and cultural context. Similarly, there is no study has yet been carried out to understand how the Ottomans expressed the architectural reality within their own written language which is different from the modern epistemic structure.There are many examples in the Ottoman archive documents which demonstrate the architectural descriptions. At this point the thesis focuses on a group of archival records which called waqfiyyas (endowment deeds) and tries to explore how did the Ottomans view and interpret their architecture in their own written language by paying attention to the interaction between language, visual discourse, spatial practices and the textual mediations of the architecture in the pre-modern Ottoman world.In Ottoman legal system, the terms of an endowment are recorded in a waqfiyya (endowment deed) and registered in the law-court. In the deed, the founder announces the purpose of the endowment, specifies the beneficiaries, describes the properties such as religious and secular buildings, rural properties and makes provisions for its administration, appoints persons to supervise the endowment. These semi-literary,semi-legal accounts expressed the language, social and cultural preoccupations, knowledge and ignorance of their time.From this perspective, these semi-legal, semi-literary written descriptions of Ottoman architecture, which were closely connected to the concerns and rhetorics of the day and projected from within without suggest some of the distortions in our contemporary models for interpreting the architecture, will be helpful in correlating the pre-modern architectural production to its social cultural and historical context. 204

Kalite ve verimliliği düşüren bunun yanında müşteri memnuniyetini de olumsuz yönde etkileyen bazı sorunların çözüme kavuşturulmaması hedeflenen kalite ve verimliliğe ulaşmada bir bariyer oluşturmaktadır. İşletmedeki kaynakların verimli bir şekilde kullanılmaması, üretim hatlarındaki hatalı iş akış sistemi ve darboğazlarında kalite ve verimliliği daha fazla etkilediği bilinmektedir.Kalite ve verimliliğin iyileştirilmesi noktasında süreç iyileştirme metodolojisi devreye girmektedir. Süreç iyileştirme sayesinde istenen kalitede ürün çıktısı ve verimlilik elde edilebilmektedir. Bu çalışmada, pompa üreten bir fabrika baz alınmak suretiyle, süreç iyileştirme çalışmalarının düzenlenmesiyle hammadde, işgücü ve araç-ekipman kaynaklarından hedeflenen limitler doğrultusunda en verimli bir biçimde yararlanılması amaç olarak belirlenmiştir. Firmanın etkin biçimde imalat yapmasına engel olacak üretim hatlarındaki sorunlar (Örneğin; malzemenin ilgili üretim hattına ulaşması, bir birimden diğer birime parçanın taşınmasındaki zaman kayıpları vb.) tespit edilmiş ve ortadan kaldırılmasıyla ilgili çalışma yapılmıştır. Bu iyileştirme çalışmaları simülasyon yardımıyla incelenmiştir.Analiz kapsamında öncelikle, mevcut durum göz önüne alınarak meydana getirilmiş bir model ve gelecek durum simülasyon modelleri çalıştırılmıştır. Çalıştırılan bu modellerden çıkan neticeler birbirleriyle kıyas edilerek bir analizde bulunulmuştur. İyileştirilmesi yapılmış olan gelecek durum için yapılan simülasyon modelinde önerilen modelde farklı bir eklenti yapmadan halihazırda bulunan kaynaklar olduğu gibi kullanılmıştır. Halihazırdaki durumun simülasyon modelinden alınan çıktılarda yıllık bazdaki üretim miktarı ile gelecek durum için oluşturduğumuz modelde yer alan yıllık üretim miktarları karşılaştırılmış ve sonuçlar irdelenmiştir ve ilerde bu konularda çalışacaklara birtakım öneriler sunulmuştur. In addition to reducing quality and productivity, it also creates a barrier to achieving the targeted quality and productivity by not solving some problems that affect customer satisfaction in the negative. The inefficient use of resources in operation is known to further affect quality and productivity in faulty workflow systems and bottlenecks in production lines.Process improvement methodology is introduced at the point of improving quality and productivity. Through process improvement, product output and productivity can be achieved at the desired quality. The purpose of this study is to utilize raw materials, labor and tool-equipment resources in the most efficient manner in line with the targeted limits by regulating process improvement studies based on a factory that produces pumps. Problems in the production lines that would prevent the firm from manufacturing effectively (for example, access to the relevant production line of the material, loss of time for transporting other parts from the unit, etc.) have been determined and work has been done to remove it. These improvement studies have been studied with the help of simulation.In the context of the analysis, firstly a model brought to the present situation considering the current situation and future state simulation models are run. An analysis was made by comparing the results obtained from these models with each other. In the model proposed for the improved future situation, the existing model was used as it was without making a different plug-in. In the outputs from the simulation model of the current situation, the annual production amount in the model based on the yearly basis was compared with the annual production amounts in the model we created for the future situation, and the results were discussed and some suggestions were made to work on these issues in the future. 108

Son yüzyılda küreselleşme sonucu, politik sınırların giderek önemsiz hale gelmesi ile uluslararası ticari faaliyetler ülke sınırları dışına çıkmıştır. Bu durum inşaat sektöründe, büyük ölçekli altyapı projelerinin yabancı sermaye ile finanse edilmesine ve uluslararası firmalar ile ortaklıklar kurulmasına olanak sağlamıştır.Ulaşım altyapı projeleri, birbiri ile ilişkili ve bağlantılı aktivitelerin ve aktörlerin koordinasyonunu gerektiren benzersiz ve karmaşık bir yapı teşkil etmektedir.Mega projeler, onları teşvik eden özgün, sosyal ve ticari ihtiyaçlara cevap veremediği, paydaşlarının gereksinimlerini karşılayamadığı, işlevsellik sağlayamadığı ve yüksek mali riskler ile karşı karşıya kaldığı durumlar ile de ünlüdür (Locatelli ve Mancini, 2010). Proje yönetimi, mega projelerde ortaya çıkan bu durumların yönetilmesini ve yapılandırılmasını sağlayan bir mekanizmadır. Bu çalışmada, proje döngüsünde yer alan konu başlıkları oluşum sırasına göre derlenmiş ve bir yönetişim altyapısı oluşturulması hedeflenmiştir.Çalışma, ulaşım altyapı proje tanımından başlamakta, mega proje, risk kavramı, risklerin sınıflandırılması, risklerin yönetilmesi, standart sözleşme formları, hak talepleri, uyuşmazlıklar, uyuşmazlık çözüm yöntemleri ve tahkim konuları ile ilgili literatür taramasından elde edilen bulgularla desteklenmektedir. Tüm bu konu başlıkları derlenerek araştırma için sistematik bir çerçeve oluşturulmuştur.Literatür araştırmasına göre, ulaşım altyapı projeleri diğer bütün iş alanlarından çok daha fazla riske maruz kalmaktadır. Risk, `Bir projenin tamamlanması ve bir proje hedefine ulaşılması ile ilgili olarak oluşabilecek sorunların ve problemlerin olma ihtimalini ve proje hedeflerinden (iş tanımı, zaman, para, kalite, vb.) en az birinde belirsizlik olma durumu` şeklinde tanımlanabilir. Anket katılımcıları, yerel ve uluslararası projelerde en önemli risk oluşturma faktörünü yüklenici/idare tarafından yapılan tasarım hataları ve gecikmeleri olarak değerlendirmişlerdir.Uyuşmazlık ise, `Genel olarak, işin karmaşıklığı ve büyüklüğü, ana sözleşmeye bağlı çok sayıda taraf olması, sözleşme belgelerinde geçen maddelerin veya ifadelerin taraflarca farklı yorumlanması ve/veya uygulanması, yetersiz planlama, finansal konular ve iletişim problemleri gibi birçok konudan kaynaklanmaktadır`. Anket katılımcıları, büyük ölçekli ulaşım projelerinde anlaşmazlıkların kaçınılmaz olduğunu vurgulamış ve anlaşmazlıkların proje hedeflerindeki yıkıcı etkilerini engellemek için uyuşmazlık çözüm yönteminin hızlı ve efektif olması gerektiğini belirtmişlerdir.Çalışmada, uyuşmazlıkları önlemek ve/veya çözmek için mevcut yöntemler araştırılmış, her bir belirli durum için tercih edilmesi gereken yöntemin ve o durum için geçerli olan sürecin avantajları ve dezavantajları hakkında genel bir bakış açısı da sunulmuştur.Türk inşaat sektörü uluslararası platformda sürekli olarak gelişmekte ve ilerlemektedir. İstanbul Tahkim Merkezi'nin (ISTAC) kurulması, inşaat sektörünün gelişimini destekleyen bir adımdır. ISTAC, hem uluslararası hem de yerli taraflar için etkin uyuşmazlık çözüm hizmeti sunan bağımsız, tarafsız ve özerk bir kurumdur. ISTAC, Milli ve Milletlerarası Tahkim Divanları ile Sekreterya'dan oluşmaktadır. Divanlar, tahkim yargılamasının en etkin şekilde sürdürülebilmesini temin etmektedir. Böylece uyuşmazlıkların, uzman kişilerce ve gizlilik esaslarına uygun, devlet mahkemelerine kıyasla çok daha kısa sürede ve çok daha az masrafla sonuçlandırılması mümkün olmuştur. İstanbul Tahkim Merkezi hakem kararları nihai ve bağlayıcı olup, dünyanın her yerinde icra edilebilme gücüne sahiptir.Türkiye'nin coğrafi konumunun, İstanbul Tahkim Merkezi'nin Doğu Avrupa, Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri arasındaki ticari anlaşmazlıkların çözümü için uluslararası bir merkez olması yönünde avantaj sağlayacağı öngörülmektedir.Kamu İhale Kanunu'unda yer alan düzenlemeler ile standart sözleşme dokümanlarında resmi çözüm yöntemi olarak kabul edilen tahkim yargısının, kamu ve özel sektörün, işin özelliklerine ve kapsamına göre kullanımlarını arttırmaları sağlanarak, uyuşmazlıkları en kısa sürede ve uygun maliyetle, nihai ve bağlayıcı bir kararla çözebilmeleri mümkün olacaktır.Çalışma kapsamında, ulaşım altyapı projelerine yön veren müteahhit ve müşavir firmalarının üst düzey yöneticilerine ve kamu kurumu bölge müdürlerine konuyla ilgili hazırlanan anketler sunulmuş ve ankete katılımları sağlanmıştır. Ankette sırasıyla: Risk analizi, uyuşmazlıklar ve uyuşmazlık çözüm yöntemleriyle ilgili sorular yöneltilerek anket katılımcılarının algıları ve konu ile ilgili temel değerlendirmeleri analiz edilmiştir. Bu konuların ardından anket katılımcılarının İstanbul Tahkim Merkezi'nin kurulması ile ilgili yorum ve önerileri alınmıştır. Anketler istatistiksel veri olarak, anket katılımcılarının yorumları ve öznel değerlendirmeleri ise metin halinde çalışma kapsamında sunulmuştur.Anket yanıtlarından çıkarılan önemli sonuçlardan biri: Türkiye'de uyuşmazlık çözüm yöntemleri olarak müzakere ve adli yargı sisteminin tercih edildiğidir. Hâlihazırda kamu idareleri ve yerel müteahhit firmalar, zaman ve para kaybını önleyebilmek için mevcut anlaşmazlıkları, öncelikle 'Karşılıklı Görüşme ve Sulh (Dostane)' yöntemi ile çözmeyi tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Ancak katılımcılar, yabancı müteahhitler ve/veya yabancı katılım firmaları ile gerçekleşen sözleşmelerde uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak tahkim ve arabuluculuk yöntemlerinin kullanıldığını bildirmişlerdir.Katılımcı değerlendirmelerinden çıkan ortak öneri, ISTAC'ın öncelikle kamu kurum genel müdürlerinde ve Türkiye Müteahhitler Birliği üyesi mega proje müteahhit firma yöneticilerinde kurum ve işleyişi ile ilgili net bir bilinç oluşturulmalı ve sözleşmelerinde tahkim maddesinin yazılması sağlanmalıdır.Sonuç olarak bu çalışmada başarılı bir proje teslimi için risk ve uyuşmazlık konuları hem literatür taraması hem de saha çalışmaları ile detaylı olarak analiz edilmiş, üstesinden gelinmesi gereken uygulama engelleri tanımlanmıştır. Proje taraflarının inşaat sürecinde uyuşmazlıklarını ve hak taleplerini en aza indirgeyecek çözüm süreçlerini nasıl değerlendirdikleri ortaya konulmuş, İstanbul Tahkim Merkezi'nin kurulmasının fayda analizi yapılmıştır. Böylece tarafların daha etkin bir şekilde işbirliği oluşturmalarını ve proje sürecini optiumum şekilde yönetebilmelerini sağlayacak bir çerçeve oluşturulması hedeflenmiştir. Globalization is defined as a result in which political borders become increasingly more irrelevant; and international commercial activities spread out of borders. Globalization first emerged in construction sector with the infrastructure investment contracts as a vehicle for attracting foreign capital to developing countries.As Flyvbjerg (2002) observes, the risks characterizing a mega-project can be clustered in four areas:•Risks of cost (construction, maintenance, management);•Risks of demand (income and estimated demand);•Financial risks and market (lack of funds, financial sustainability, interest rates);•Political risks (regulatory, public investment parallel).The breakdown of risks into areas or sources or typology and so on, as proposed by literature and actually applied by companies, is very useful to define mitigation actions.The study reviews the literature with the headings of transportation infrastructure project, mega project, risk, risk analysis, risk management, standard contract forms, claims, disputes, dispute resolution methods and arbitration procedures. These subjects forms a framework for a governance mechanism in a project cycle.Large infrastructure construction projects are more prone to risks. Risk is defined as, `An uncertain event or set of circumstances that, should it occur, will have an effect on the achievement of the project's objectives`. The survey participants considered the most important risk factor in local and international projects as design errors and delays by the contractor/public administration.Dispute is, `In general, disagreements arising between the parties relevant to the issues-the complexity and size of the work, number of parties adhered to the main contract, financial issues, design errors/delays, improper planning and scheduling, communication problems, and so on`. The survey participants emphasized that conflicts are inevitable in large-scale transportation projects but stated that dispute is associated with distinct justiciable issues that means they require resolution. This means that they can be managed: the process of dispute resolution lends itself to third party's intervention and jurisdiction.The study is reviewing all benefits include strategies for robust process risk and dispute management and successful project delivery, while the disadvantages expose barriers of implementation that must be overcome.Turkey construction industry, is developing and improving constantly and globally. This study brings up to date a new arbitration institution ISTAC-an independent, neutral and impartial institution-that opened its doors in 2016 with the ambition of providing efficient dispute resolution services not only for domestic, but also for international parties. The ISTAC consists of a Board and a Secretariat, comprised of internationally prominent and leading experts in the area of arbitration law. The role of the Board is to assist parties and arbitrators in ensuring that disputes are resolved as efficiently as possible. The ISTAC arbitral awards are binding and subject to enforcement anywhere in the world.The arbitral tribunal validates as an official method since the changes in the regulations of Public Procurement Law and Its standard form of contracts to increase the use of the public and private sector according to the complexity and scope of the work, and to resolve the disputes.Moreover, İstanbul Arbitration Center has published its set of arbitration and mediation rules, along with emergency arbitrator and Fast Track Arbitration rules. The Rules were developed carefully to be consistent with internationally accepted sets of arbitration and mediation rules utilized by established international arbitration institutions. Making the Rules easy to understand for alternative dispute resolution community was a priority in drafting the Rules, and many prominent international practitioners participated.ISTAC is anticipated prior to fulfill needs in Eastern Europe, Central Asia, Middle East and North Africa, while still attracting applications from elsewhere. But, Center's first priority is increasing the awareness and knowledge of international and domestic arbitration in Turkey.In this study, a non-random questionnaire sample was conducted to the senior managers of construction and consultant companies and public authorities. Owners, contractors, and consultants with sizable experience on transportation-related projects were surveyed to identify differences in the perception of risk management, dispute resolution methods and arbitration processes. The perceived benefits and disadvantages regarding schedule, cost and collaboration/flexibility are discussed during field researches. Following these issues, comments and suggestions of the participants about the establishment of the Istanbul Arbitration Center were received. The questionnaires were presented as statistical data, the comments and subjective evaluations of the questionnaire participants were presented as a text.According to the survey assesments, preferred dispute resolution methods of Turkish construction industry are negotiation and litigation. Currently, public administrations and local contractors have stated that they prefer to solve the disputes with negotiation in order to prevent the loss of time and money. However, the participants stated that arbitration and mediation methods were used as a dispute resolution method in contracts with foreign contractors and/or foreign investment companies.The key findings of the evaluations of survey evaluations: •The literature showing that optimistic estimation is a common mistake in the planning phase of mega projects.•Market seems to impose a high risk premium on loans to countries with high inflation, and to projects in the transportation sector.•Participants demonstrate an understanding of the principles of good practice and procedure in interneational arbitration and an ability to organise and present information in a clear and logical manner•In large-scale projects, collaboration is an essential key for the success of projects.•ISTAC and Rules have already been adopted for major projects. For example, the contract to construct İstanbul's third airport-set to be the biggest in the world-contains an ISTAC arbitration clause. Similarly, a new water supply agreement between Turkey and Northern Cyprus formed in March 2016 includes such a clause.•Furthermore, it is found that the results on potential conflicts are helpful for the selection of delivery methods.•Dispute resolution method is crucial for both the project resources and for the commercial relations to be intact.According to the the participants recommendations, ISTAC (İstanbul Arbitration Centre) should take more attention to advertisement or periodical introduction meetings. Also, As a result, in this study, the issues of risk and dispute for a successful project delivery were also analyzed in detail with both literature review and field studies. It has been determined how the project parties evaluate the dispute processes to minimize their conflicts and claims during the construction process, and the benefit analysis of the establishment of the Istanbul Arbitration Center was conducted. Thus, it is aimed to form a framework that will enable the parties to cooperate more effectively and to manage the project process in an optimum manner.Ultimately, this research identifies differences in how project members value resolution methods processes with regard to minimizing construction process disputes, thus enabling project parties to more effectively facilitate unity and strengthen the project management process. 123

Bu çalışmada, farklı ağızlık türlerinin kullanılması durumunda kohezyonsuz zemin malzemesi tabakasında su jetinin oluşturduğu oyulma çukurunun karakteristik özellikleri deneysel olarak araştırılmıştır. Türbülanslı su jetlerinin eğimli olarak mansap havuzuna çarpmasından dolayı oluşan oyulmanın geometrisini ve maksimum oyulmayı belirlemek amacıyla bir dizi deneyler yürütülmüştür. Dairesel ve venturi olmak üzere iki farklı ağızlık türü kullanılmıştır. Literatürde venturi ağızlık olması durumunda mansap havuzunda oluşan oyulma çukurunun geometrisi üzerine yapılmış bir çalışma bilgimiz dahilinde mevcut değildir. Bundan başka literatürde büyük erozyon parametresi değerleri için maksimum oyulma derinliğinin incelenmesi ile ilgili eksiklik mevcuttur. Bu çalışma kapsamında yüksek erozyon parametresi değerleri için hem dairesel ve hem de venturi ağızlık için deneyler yapılarak, literatürdeki bu boşluk doldurulmaya çalışılmıştır. Ayrıca venturi ağızlık için oyulma geometrisini belirlemek amacıyla deneyler yapılmıştır. Su jetinin oluşturduğu oyulmayı etkileyen boyutsuz büyüklükler densimetrik Froude sayısı, boyutsuz çarpma mesafesi, jet çarpma açısı ve densimetrik Froude sayısının boyutsuz çarpma mesafesine oranı şeklinde olduğu boyut analizi neticesinde belirlenmiştir. Söz konusu problem bu boyutsuz parametrelere göre irdelenmiştir. Deneyler; üç adet jet çarpma açısı, üç adet ağızlık çapı, iki ağızlık türü, üç adet farklı hız ve iki farklı çarpma mesafesi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Netice olarak jet şeklinin, ağızlık türünün, jet genişliğinin, çarpma mesafesinin ve jet çarpma açısının mansap havuzunda oluşan oyulma çukuru üzerinde etkili olan önemli parametreler olduğu belirlenmiştir. Literatürde küçük erozyon parametresi değerleri için elde edilen eşitliklerin, büyük erozyon parametresi değerlerinde uygun sonuçlar vermediği tespit edilmiştir. Ayrıca venturi ağızlık kullanılması durumunda, dairesel ağızlığa göre aynı debi değerlerinde su jeti çıkış hızının çok daha fazla olduğu ve daha büyük maksimum oyulma derinliklerinin elde edildiği belirlenmiştir. In this study, the characteristic features of the scour hole due to water jet in the cohesionless ground material layer were investigated experimentally in case of using different nozzles. A series of experiments were carried out to better understand the scour caused by turbulent water jets obliquely plunging into downstream pool. Two different types of nozzles, circular and venturi, were used in the current study. In the literature, we have not been able to find a study on the geometry of the scour hole formed in the downstream pool in case of a venturi nozzle. Furthermore, there is a deficiency in the literature regarding maximum depth of erosion for high erosion parameter values. In this study, it was tried to fill deficiency in the literature by carrying out experiments for both circular and venturi nozzles for the values of high erosion parameter. Experiments were also conducted to determine the geometry of scour hole for venturi nozzle. The dimensionless parameters affecting the scour due to water jet were determined on the basis of dimensional analysis. These parameters were densimetric Froude number, dimensionless impingement distance, jet impingiement angle and densimetric Froude number ratio to dimensionless impingement distance. The problem was examined according to these dimensionless parameters. Experiments; three jet impingement angles, three nozzle diameters, two nozzle types, three different velocities and two different impingement distance. As a result, it was determined that the jet shape, the nozzle type, the jet width, the impingement distance and the jet impingement angle are important parameters on scour hole formed in the downstream pool. It has been found in literature that the equations obtained for low erosion parameter values do not give appropriate results for high erosion parameter values. In addition, when venturi nozzles are used, it is concluded that the water jet has much higher exit velocities than those of the circular nozzles for the same values of flow rate, and it has higher maximum scour depths according to those of circular nozzle. 146

Kullanıcı gereksinimlerinin çevresel etkilere bağlı olarak sürekli değişim içerisinde olması, yapay çevrenin ve yapay çevredeki kalite arayışının biçimlenmesine yansımaktadır. Yapılan literatür araştırmasında; çeşitli yapı türleri için yapay çevrenin kullanıcı algısında nasıl bir memnuniyet veya memnuniyetsizlik oluşturduğunu inceleyen çalışmaların yapıldığı tespit edilmiştir. Bu tez kapsamında, askerî konaklama tesisleri için, kullanıcı gereksinimlerinin mekânsal olarak biçimlenişi, bu biçimlenişlerin kullanıcılar üzerindeki kalite ve kullanıcı memnuniyeti bağlamındaki etkisi ve KSD (kullanım süreci değerlendirmesi) araştırma konusu yapılmıştır. Bu kapsamda, kalite, kullanım süreci değerlendirmesi ve konaklama tesisleri kavramları araştırılmış ve konaklama tesisleri için uygulanan standartlar incelenmiştir. Standartlar kapsamında uygulanan mevzuatta zorunlu tutulan niteliksel özelliklerin çok yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Bu doğrultuda yapı üretim süreçlerini tamamlamış ve kullanım sürecinde olan Sıhhiye ve Gazi Orduevi tesisleri için kullanım süreci kalite değerlendirmesi yapılabilmesi maksadıyla işlevsel ve teknik performansa dayalı veriler toplanmıştır. Verilerin toplanması için araştırma yoğunluğu seviyeleri dikkate alınarak, gözlem yapılması, görüşmeler gerçekleştirilmesi ve anket uygulaması yöntemleri izlenmiştir. Gösterici (belirleyici) seviyede KSD için gözlem yapılması ve görüşmeler gerçekleştirilmesi yöntemleri kullanılarak `ilk tespitler` olarak yapı hata ve kusurları elde edilmiştir. Yapı hata ve kusurları, araştırıcı seviyede KSD için anket uygulaması yöntemi kullanılarak ulaşılan memnuniyet ölçümleri ile karşılaştırılmış ve büyük ölçüde uyum gösterdiği anlaşılmıştır. Kullanım sürecinde ortaya çıkan yapı hata ve kusurlarına ve kullanıcı memnuniyetinin algısal ölçümüne dayalı ulaşılan sonuçlar, yeni yapılacak ve onarılacak orduevi tesislerine ait yapı üretim süreçlerine rehberlik etmesi için sunulmuştur. The fact that the user requirements are constantly changing due to environmental influences reflected in the shaping of the artificial environment and the search for quality in the artificial environment. In the literature research, it has been determined that studies have been carried out to examine how the artificial environment creates a satisfaction or dissatisfaction in various user types. Within the scope of this thesis, the spatial configuration of user requirements, the effect of these configurations on the quality and user satisfaction in the context of user satisfaction and the (POE) post-occupancy evaluation have been investigated for military accommodation facilities. In this context, quality, post-occupancy evaluation and accommodation facilities concepts were investigated and the standards applied for accommodation facilities were examined. It is understood that the qualitative features required by the legislation applied in the standards are insufficient. In this respect, functional and technical performance-based data were collected in order to make a post-occupancy evaluation about quality in Sıhhiye and Gazi Orduevi facilities during the building usage process. For the collection of data, observing, conducting interviews and questionnaire application methods were followed by considering the research intensity levels. The building failures and faults as `first finding` have been obtained by the observation and conducting interviews methods used for the POE at the demonstrator (decisive) level. The building failures and faults were compared with the satisfaction measurements obtained by the questionnaire application method used for the POE at the investigative level and it was found to be highly compatible. The results obtained based on the building failures and faults that occurred in the usage process and perceptual measurement of user satisfaction, are presented to guide the building acquisition processes of the new and to be repaired military accommodation facilıties. 166

Son zamanlarda oldukça popüler olan radar menzil profilleri ile hedef sınıflandırma çalışmaları, gerek hedeflerin çok çeşitli olması gerekse gerçek veriler ile yapılan sınıflandırma işlemlerinde ilgili hedeflerin yanı sıra ortamda kargaşa unsurlarının bulunması nedeniyle zor bir problem olma özelliğini sürdürmektedir. Bu tez çalışması kapsamında, menzil profillerinden kargaşa gidermeye yönelik olarak uygulanabilecek üç farklı kargaşa giderme yönteminin performans incelemesi yapılmıştır. Ele alınan kargaşa eleme yöntemlerinin performans analizleri, dokuz farklı deniz hedefi için operasyonel sahadan ölçümsel olarak elde edilen menzil profilleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. İlgili yöntemlerin, kargaşa giderme performanslarının yanı sıra deniz hedefi sınıflandırmadaki olumlu veya olumsuz etkilerini incelemek için, dikkate alınan hedeflere ait kargaşası giderilmiş menzil profilleri iki farklı sınıflandırıcı yapısına girdi olarak sağlanmış ve her bir kargaşa giderme yönteminin sınıflandırma performansına olan etkileri gösterilmiştir. Deniz hedeflerine ilişkin menzil profillerinden kargaşanın giderilmesi amacıyla, literatürde sıklıkla kullanılan basit eşikleme yöntemi ile birlikte daha önce bu alanda kullanılmayan, yerel olmayan ortalamalar (Non-local Means, NLM) ve tekil değer ayrışımı (Singular Value Decomposition, SVD) tabanlı kargaşa giderme yöntemleri dikkate alınmıştır. Bu yöntemlerin kargaşa giderme anlamındaki performans analizi, ortalama karesel hata oranı metriği ve aykırı değer analizi kullanılarak karşılaştırılmıştır. Kargaşa giderme yöntemlerinin hedef sınıflandırma performansına olan etkisini ölçmek için, iki farklı sınıflandırıcı yapısına kargaşa eleme yöntemleri sonucu elde edilen ölçümsel menzil profilleri girdi olarak verilmiş ve sonuçlar incelenmiştir. Kullanılan sınıflandırıcı yapılarından bir tanesi son yıllarda kullanımı yaygınlaşan derin öğrenme tabanlı konvolüsyonel sinir ağları (Convolutional Neural Network, CNN), diğeri ise yapay sinir ağları temelli olasılıksal sinir ağları (Probabilistic Neural Network, PNN) yöntemidir. CNN yönteminde öznitelik çıkartımı sınıflandırıcı yapısı içerisinde gerçekleştirilirken, PNN yapısında ise menzil profillerinden elde edilen iki boyutlu dalgacık dönüşümü katsayıları öznitelik olarak kullanılmıştır. Öznitelik çıkartma aşamasında iki boyutlu dalgacık dönüşümü yönteminin seçilmesindeki amaç, incelenen kargaşa giderme algoritmalarının tek başlarına yeterli olup olmadığını araştırmak ve yeterli gelmedikleri durumda izlenecek yöntemi belirlemektir. Tezin son bölümünde, ölçümsel menzil profilleri kullanılarak yapılan deniz hedefi sınıflandırma uygulamaları sonuçları verilmektedir. Sınıflandırma sonuçları incelenerek kargaşa giderim işleminin sınıflandırma performansını ne derece etkilediği ve hangi yöntemin radar menzil profilleri özelinde etkili olduğu tartışılmaktadır. Target classification studies with radar range profiles, which are very popular in recent years, continue to be a difficult problem during classification processes due to the presence of environmental clutter factors in the measuremental data. In this dissertation, performance analysis of three different clutter elimination algorithms has been carried out in order to remove clutter from range profiles. Performance analyzes of the clutter elimination algorithms were carried out using range profiles obtained via measurements related to nine different marine targets. In order to investigate the effects of the clutter removal performance as well as the classification results, the clutter-free range profiles have been provided as an input to classifier structures and the effects on the classification performance have been demonstrated. In this context, simple thresholding which is commonly used in the literature in clutter elimination processes as well as non-local means- (NLM) and singular value decomposition- (SVD) based clutter elimination methods that have not been used in this area are considered. The performance analysis of the clutter elimination methods are compared in the manner of mean square error rate metric and outlier analysis method. In addition to this, to determine the effect of considered clutter elimination methods on target classification performance, clutter-free range profiles of nine marine targets are fed to classifier structures as inputs and the results are examined. One of the used classifier structures is the deep learning-based convolutional neural network (CNN) which has an increasing popularity in recent years. Artificial neural networks-based probabilistic neural network (PNN) is used as the other method. In the CNN method, the feature extraction is performed automatically in the classifier structure, while in the PNN classifier structure, manually extracted two dimensional wavelet coefficients are used as the input features. The purpose of selecting wavelet-based features is to investigate that whether the clutter elimination methods are sufficient alone or not, and also to find out which method should be followed. At the end of this dissertation, results of marine target classification simulations using measuremental range profiles will be given. By examining the classification results, it is discussed how the clutter elimination methods affect the classification performance and which method is effective for measuremental range profiles 93

Günümüzde insan ve bilgisayar etkileşimi arasındaki ilişki kurularak bu durumu irdeleyen bilişim sistemleri geliştirilebilmektedir. Ancak bu sistemlerde kullanılabilirlik henüz yeterince irdelenmemektedir. Kullanılabilirlik terimi kullanıcı deneyimini tanımlar. Esas olarak bir ürünün kullanımının kolaylığıyla açıklanır. Kullanılabilirliği yüksek olan sistemlerin hem kullanıcıya hem de sistemin ait olduğu firmaya etkinlik ve kalite gibi bazı faydaları olup Kullanıcı Merkezli Tasarım ve Sistem Kullanılabilirlik Ölçütü ile yakın ilişkisi bulunmaktadır.Kullanıcı Merkezli Tasarım ise ürünü kullanacak kullanıcılara odaklanan ve bunu yaşam döngüsünde kullanan bir süreçtir. Kullanıcı Merkezli Tasarım sürecinin gerçek kullanıcıya odaklanması, kesin bir şekilde gereksinim toplamaya yardımcı olur. Kullanıcı Merkezli Tasarımın başarılı olabilmesi için kendisiyle yakın bir içeriğe sahip olan Tasarım Tabanlı Araştırma metodu en uygun metottur.Sistem Kullanılabilirlik Ölçütü, bir sistemin kullanılabilirliğini ölçen bir ölçüm aracıdır. `Çabuk ve kirli` olarak tanımlansa da gayet güvenilirdir. Bu ölçüt 10 adet durumu değerlendirerek 100 üzerinden puan verir.Bu çalışmada kullanılabilirliği olan bir mobil öğrenme uygulaması geliştirilmiştir. Geliştirme esnasında Kullanıcı Merkezli Tasarım ve Tasarım Tabanlı Araştırma Metodu birlikte irdelenmiş ve ayrıca ölçüm için Sistem Kullanılabilirlik Ölçütü kullanılmıştır.Çalışma sonucunda, Kullanıcı Merkezli Tasarım ve Tasarım Tabanlı Araştırma Metodu başarılı bir şekilde uygulanmıştır. Geliştirilen mobil öğrenme uygulaması, kullanıcılar tarafından Sistem Kullanılabilirlik Ölçütü ile değerlendirilmiş ve 100 üzerinden 90,25 puan elde edilmiştir. Today IT systems can be developed by creating an interaction between human and computer but these systems are not examined enough about usability of the systems.Usability is a term refers to user experience. It is explained by ease of use of a product. A highly usable system provides some benefits for both users and businesses such as efficiency and quality. Also this is related with User-Centered Design and Design-Based Research.User-Centered Design (UCD) is a design process, which focuses on users in development lifecycle who will use the product. The focus area of UCD helps to get exact requirements from users. To make successful UCD process, Design-Based Research methodology is the best, which has a similar lifecycle in process.System Usability Scale (SUS) is a measuring tool to get a scale about usability of a system. It is mentioned as `quick and dirty` yet it is reliable. SUS provides an evaluation of usability of a system by 10 statements and it gives a score over 100.In this study, an M-Learning application was developed with high usability. UCD was integrated with Design-Based Research methodology in development process and the system was evaluated with SUS.As the result of this study, UCD and Design-Based Research methodology was integrated and applied successfully. The M-Learning application, which is developed in this study, is evaluated by users with using SUS and the application got score 90,25 over 100. 86

Asenkron motorlar; daha ucuz olmaları, bakıma daha az ihtiyaç duymaları, birkaç wattan 3500kW'a kadar üretilebilmeleri, yüksek moment değerlerini sağlayabilmeleri, çeşitli fazlarda çalışacak şekilde üretilmeleri, devir sayılarının çok geniş aralıklarda değiştirilebilmeleri ve çalışmaları sırasında elektrik arkı oluşturmamalarından dolayı sanayide en fazla kullanılan motor türüdür(Anomim). Öyle ki Türkiye'de elektrik motorlarında kullanılan enerjinin % 90'ı asenkron motorlar tarafından tüketilmektedir. Ayrıca Türkiye'de; toplam net elektriğin yaklaşık %36'sı, sanayi elektriğinin yaklaşık %70'i üç fazlı asenkron motor sistemleri tarafından tüketilmektedir(Anonim). 2023 ekonomi hedefini destekleyecek enerji kaynaklarına bakıldığında enerji dışa bağımlılığımızın çok yüksek oranlarda olduğu bilinmektedir. Toplam enerji tüketimindeki ithal kaynakların oranı 2012 yılına göre artış göstererek 2013 yılında %73,5 oranına yükselmiştir. Önümüzde ki yıllarda ise dışa bağımlılık oranın gittikçe artacağını söyleyebiliriz. Çünkü 1990'dan 2013'e toplam enerji ithalatı % 211,62 artarken; yerli üretimdeki artış % 24,78 ile sınırlı kalmıştır(Türkyılmaz, 2015). Bundan dolayı asenkron motorlarda enerji verimliliği konusuna çok fazla önem verilmekte ve enerji verimliliğinin arttırılması için kamu, üniversite ve sanayide önemli Ar-Ge faaliyetleri yürütülmektedir. Asenkron motorlarda enerji verimliliğini arttırmak için genel olarak aşağıda ki konuların incelenmesi gereklidir:a. Değişken hızlı motorlar ile % 10-50, b. Verimli motor sınıfı kullanımı ile % 2-8,c. Uygun motor seçimi ile % 1-3,d. Kaliteli enerji besleme ile % 0.2-3,e. Sistemlerde değişiklik ile % 2-10 civarlarında enerji tasarrufu sağlanabileceği öngörülmektedir. Belirtilen oranlar prosesin durumu ve motorun çalışma koşullarına göre oldukça değişkenlik gösterebilir(Dinçer). Standart bir asenkron motorun çalışma süresi boyunca oluşturduğu toplam masrafların %97´sini enerji giderleri oluşturmaktadır. Geri kalan %3´ lük pay ise satın alma, montaj ve bakım masraflarıdır(Anonim).Bundan dolayı ucuz olduğu için tercih edilen verimsiz bir elektrik motoru, uzun vadede kullanıcısına çok daha fazla pahalıya mal olabilmektedir. Tez kapsamında Muğla'da yaygın olarak faaliyet gösteren mermer fabrikalarında kullanılan elektrik motorlarının enerji verimlilikleri tespit edilerek, daha verimli asenkron motorlar kullanmaları halinde tasarruftan elde edilecek kazanç değeri kullanılarak motor değişim giderlerinin geri dönüş süreleri hesaplanmaktadır. Bu sayede verimsiz asenkron motor kullanan firmalar tespit edilerek daha verimli motor kullanmaları için firmalara gerekli bilgilendirme ve yönlendirmeler yapılabilecektir. Nihai olarak ise, mermer fabrikalarının en önemli girdi maliyet kalemleri arasında yer alan enerji giderlerinde azalma sağlanarak mermer firmalarının rekabetçilik seviyeleri arttırılabilecektir. Asynchronous motors; are the most commonly used engine types in the industry because they are cheaper, they need less maintenance, they can be produced up to 3500kW, they can produce high torque values, they are manufactured to work in various phases, they can be operated over a wide range of speeds and they do not generate electric arc. So that 90% of the energy used by electric motors in Turkey is consumed by asynchronous motors. Also; about 36% of total net electricity, and about 70% of industrial electricity is consumed by three-phase asynchronous motor systems (Anonymous).When we look at the energy sources that support the 2023 economic target, it is known that our energy dependency is at a very high rate. The share of imported energy sources in total energy consumption has increased by 73.5% from 2012 to 2013. In the coming years, we can say that the rate of external dependency will increase. Because the total energy imports increased by 211.62% from 1990 to 2013; but the increase in domestic production was limited to 24,78% (Türkyılmaz, 2015).Therefore, asynchronous motors place much emphasis on energy efficiency, and significant R & D activities are being carried out by public, universities and industry to increase energy efficiency.To increase energy efficiency in asynchronous motors, it is generally necessary to examine the following criteria :a.Variable speed motors with 10-50%,b.8% with efficient engine class use,c.1-3% with proper motor selection,d.0.2-3% with quality energy supplye.And about 2-10% by changing the systems, energy savings can be achieved. The stated ratios may vary considerably depending on the state of the process and the operating conditions of the motor (Dinçer). Energy costs constitute 97% of the total costs incurred by a standard asynchronous motor during the run-time. The remaining 3% is the cost of procurement, installation and maintenance (Anonymous).Because of this, an inefficient electric motor, which is preferred because it is cheap, can cost a lot more to the user in the long run. In the scope of the thesis, energy efficiencies of electric motors used in marble factories operating in Muğla are determined, and if they use more efficient asynchronous motors, the return values of motor change expenses will be calculated by using gain value obtained from savings. Companies that use inefficient asynchronous motors will be identified and necessary informations and recommendations will be provided for companies to use more efficient engines. In this respect, the competitiveness levels of marble companies will be increased by reducing the energy costs which is the most important input cost of the marble factories. 107

İstanbul Boğazı, kontrol ettiği su kütleleri Karadeniz ve Marmara Denizi ile yüksek etkileşim içerisindedir. Karadeniz'in Marmara Denizi ile ve dolayısıyla açık denizler ile tek bağlantısı olan kanal, komşu su kütlelerinin hidrodinamik davranışını üzerinde yönetici mekanizma olmasının yanında hazneler arası her türlü (organik, inorganik) taşınımında rol oynar. Bununla birlikte, Boğaz boyunca görülen su seviyesindeki salınımlar doğrudan komşu denizlerdeki hidrometeorolojik koşullardan etkilenmektedir. İstanbul Boğazı su seviyesi değişimleri; rüzgar, haznelerdeki pozitif su bütçesi, gelgit gibi çok sayıda zorlayıcı fiziksel sürecin etkisiyle oluşur. Su seviyesini oluşturan bileşenlerin frekans aralıklarının çok geniş ölçekte değişmesi ve etkenler arasındaki doğrusal olmayan ilişkiler, güvenilir ve doğru sistem analizlerinin ortaya konulmasını ayrıca bu analizleri taban alan kuvvetli tahmin modellerinin kurulmasını zorlaştırır. Seviye değişimlerine ait her türlü bilgiyi yalnızca zaman alanında temsil edebilen zaman serilerine dayanan tahmin modelleri, durağan olmayan boğaz sisteminde geçmiş-gelecek ilişkilerini stokastik yaklaşımlarla tanımlamakta yetersiz kalabilir. Tahmin modellerinin öngörü kabiliyetini arttırmak amacıyla girdi veri kümesinin işlenmesi ve yöntemlerin analiz edebileceği alt bileşenlere ayrılması yaygın kullanılan bir tekniktir. Bu çalışmada bir veri işleme tekniği olarak dalgacık dönüşümü ve farklı tahmin algoritmalarını kullanan hibrit dalgacık-matematiksel tahmin modelleri oluşturulmuştur. Matematiksel tahmin yöntemlerinin farklı su seviyesi zaman serileri üzerindeki analiz-tahmin başarısı değerlendirilmiş, ayrıca önişlem aracı dalgacık dönüşümünün hibrit modellerdeki olumlu katkısı incelenmiştir.İstanbul Boğazı'nın Karadeniz ve Marmara Denizi sınırlarındaki su seviyesi zaman serileri, ayrık dalgacık dönüşümü ve 4 farklı tahmin yöntemi kullanılarak modellenmiştir. Geliştirilen hibrit dalgacık-matematiksel tahmin modelleri aracılığıyla ileri zamanlı, 1 hafta sonrasına kadar, muhtemel seviye değerleri elde edilmiştir. Boğazdaki su seviyesi değişimlerini oluşturan farklı bileşenlerin etkilerini değerlendiren ve değerlendirmeler ışığında gelecekteki davranışını öngörebilen modellerin matematiksel temelleri; modern yöntemlerden bulanık mantık, destek vektör makineleri, k-en yakın komşuluk ve klasik yöntemlerden çoklu doğrusal regresyon algoritmalarına dayandırılmıştır. Kuzey ve güney girişlerinde toplanan 15 aylık günlük seviye ölçümlerinin %60'lık kısmı eğitim verisi olarak, geriye kalan kısmı matematiksel modellerin tahmin başarısının sınandığı test verisi olarak kullanılmıştır. Tüm yöntemler, hem günlük seviye değerleri zaman serilerine hem de dalgacık dönüşümü vasıtasıyla ayrıştırılmış su seviyesi bileşenlerine uygulanmıştır. Çalışmada öncelikle her model için en verimli girdi kümesi sayısı 1 gün sonrası tahminlerine göre belirlenmiş ve en uygun girdi sayısı kümesi tüm tahmin adımlarında muhafaza edilmiştir. Matematiksel modellerin ve hibrit dalgacık-matematiksel modellerin analiz ve öngörü yeteneği; ortalama hata karesi (OHK) ve Nash-Sutcliffe etkinlik katsayısı (NSE) başarı kriterleri temel alınarak değerlendirilmiştir. Belirtilen başarı ölçütleri göz önünde bulundurulduğunda, ilave dalgacık dönüşümü aşamasının tüm matematiksel modellerde, tahmin edilebilir zaman adımını ve tahmin başarısını arttırdığı gözlemlenmiştir. Bosphorus, which is located at the northern side of Turkish Strait system, is the only waterway of Black Sea to Marmara and thereby Mediterranean Sea. Because of the singularity, it has vital importance not only for Turkey, but also for other countries at this region. For that reason, water flows of Bosphorus is studied for many purposes such as water quality analysis, underwater construction structures, shore management projects and transportation planning. Hydrodynamic behaviour at Bosphorus and consequence of effecting forces on water level fluctuation is still a live topic in recent studies.The main component affecting the Bosphorus stratified flow is the water level difference between Black Sea and Mediterranean Sea. Flow condition of Bosphorus and water level fluctuation are affected by hydrometeorological conditions of Mediterranean Sea and Black Sea. Water level fluctuations at Bosphorus with short period are occurred as a result of tide and atmospheric pressure difference. Positive water budget in Black sea during the annual period is the main part of seasonal component of sea level. Because of the discharge from rivers, precipitation input more than evaporation loss in the Black Sea basin, water level rise occurs at the northern side of Bosphorus. The change of Tuna River's mass flow rate in annual period which is the most important water resource feeding for Black Sea reflect on the Bosporus water level that controls Black Sea water mass. The water level is relatively higher at the northern entrance than the southern entrance of the Bosphorus. Even the flow conditions and the components effecting water level is well known, it is not simple to model complex Bosphorus system with high sensibility. In addition to physical properties like complex geometry, irregular bathymetry and also uncertainties of forcing effects on water motion are factors that get difficult the system analysis. Another problem encountered in strait modelling studies is that there is inadequate of data. In the complex system modelling, extensive and continuous observation data set have crucial role with calibration and installation purposes. Although there are no regular, continuous measurement recordings through Bosphorus or seaside boundaries, collecting data established occasionally within the scope of large-scale projects involving the Bosphorus guided the researchers to analyse hydrodynamic.Within the scope of the Marmaray underwater tunnel project, measurements of current, meteorology and sea level were collected from the measurement stations established in the northern and southern part of the Bosphorus. The measurement studies conducted between 2004 and 2005 were used in many research especially analysing current conditions of the strait. Some models aim to decompose physical components on level changes based on 15-month level records. There are time series of level changes recorded during 15-months in hour intervals at both the northern and southern entrances of strait. Forecasting models based on time series that can only represent time domain may be insufficient to define past-future relationships. In order to increase predictive ability of prediction models, it is a common technique to prepare the input data set according to the method, to process it and to subdivide it into the subcomponents that the methods can analyse. In this study, discrete wavelet transform was used as a data processing technique. The effect of the pre-treatment tool on the model performance was investigated through different estimation methods and different water level time series.The water-level oscillations of the Bosphorus occur with the combination of many complex physical process frequencies varying in time. In order to develop a suitable model that defines the internal structure of the series, it is necessary to carefully collect and examine the past observations of a time series. The prediction-based estimation models are constructed based on the general character of the current measurement values and the connection of each value with the past values. The success and sensitivity of the models are related to the selection of the appropriate method. In recent years, in order to increase the accuracy of serial-method compatibility and thus the estimation accuracy of models, the use of hybrid models in which data processing techniques and several methods are common and becoming widespread. However, the highly variable hydrological and meteorological conditions of the adjacent seas make the complex physical properties of the Bosphorus obstruct to resolve in the region and to predict future behaviour depending on the analysis. Spectral analysis methods are a useful tool for obtaining the hidden information of different overlapping components among the measurements recorded over time. Fourier analysis is a classical spectral analysis method used to differentiate water level oscillations. However, the Fourier method obtained by the infinite repetition of the constant period sinus and cosine functions is often inadequate to define the hydrological time series showing non-stationary oscillations. The wavelet transformation developed from the Fourier analysis method is an alternative spectral analysis tool as the periods of physical processes that determine the water level oscillations in the Bosphorus vary between periods and decades.The water level time series in the Black Sea and the Sea of Marmara entrence of Bosphorus are modelled by a method that bases combination wavelet transform and different estimation algorithms. The developed hybrid models were used to predict possible level values until 1 week later. Simulation of time series are performed to product new samples according to system determination based past observation values Predicted samples were compared with the existing observation values. Predictions were obtained by modern methods of fuzzy logic, support vector machines, k-nearest neighbour algorithms and multiple linear regression models from classical methods. 60% of the 15-day daily level measurements collected at the north and south entrances of the Bosphorus were evaluated as training data, and the remaining data set was used to test the future success of the methods. In this study, daily water level measurements obtained in the preliminary research studies of the Marmaray tube passage project that will connect the two continents under the sea were used. The wavelet technique, used as pre-treatment tools, has been transformed into spectral bands used as input for estimation methods.The estimation models are evaluated into two groups as mathematical prediction models using input original time series and hybrid wavelet-mathematical prediction models using input wavelet subseries. The difference between the two groups consists in the preparation of the estimation method of the data. The same estimation methods were used in both data groups. In hybrid models, estimation process were applied to each component of water level components involving different spectral information separated by wavelet transform. Each band was individually estimated and water level predictions were obtained as addition predicted bands cumulatively. The sensitivity of the methods to the number of inputs was examined and the most appropriate input set for the method was applied to the models by keeping them constant in all estimation time steps. The number of the most efficient input sets for each model is determined according to the 1-day forecast for each model. For both data groups, the most appropriate number of inputs determined in the one lag time prediction are kept in all estimation steps.The analyse capability and prediction performance of models in original time series and wavelet band series were evaluated on the basis of success criteria using mean square errors (HKO) and Nash-Sutcliffe efficiency coefficient (NSE).Considering the mentioned success criteria, it was observed that additional wavelet transformation phase increased predictable time step and estimation success in all methods.Acceptable accuracy estimates for 1 lag time were obtained using the mathematical prediction models. However, as the time step elapsed, the number of days between inputs and outputs increased, it is observed that the methods had difficulty in analysing the temporal connections between water levels. Level oscillations of many different frequency components are pre-treated with wavelet transform and pre-treated to equal frequency bands. Four methods used in raw (unprocessed) level values models were also applied to wavelet bands with homogeneous frequency information, and their contribution to the estimation accuracy of the conversion process was examined. Wavelet decomposition process enhance the predictable sea level lag time form one day to one week at the entrance of the Black Sea and the and 5 days at the entrance of Marmara Sea. The wavelet band series used the input as an input, while the predicted success of the Marmara Sea entry was a more powerful tool in predicting one day ahead compared to the Black Sea input models, but it was not able to maintain its sensitivity for the subsequent time steps and remained behind the Black Sea models. In the time series in the northern and southern boundaries, all methods were able to predict the post-one-day level values without wavelet transform support. The predictive values of these methods were compared and it was noted that the k nearest neighboring method remained behind other methods. The reason for the long-term success in the Marmara border is that it has a higher variance compared to the Black Sea. Considering that all methods have a higher success rate in high-band bands, it can be suggested that the effect reducing the predictive success at the southern entrance is dominated by small-period components in the series.The Istanbul Strait system models needs a large measurement network to obtain higher accurancy. On the other hand, hybrit mathematical time series prediction models can described as powerful tolls future prediction. The observation values of the different items to be obtained will contribute to the better analysis of the water mobility in the Bosphorus and to make more accurate decisions in the project design works in the region. In further studies, spectral wavelet bands and water level forcing effects relations can be investigates as another subject. 127

Günümüzde, sentetik plastiklere alternatif olarak mikrobiyal biyoplastikler (PHB ve türevleri) önem kazanmıştır. Bu araştırmada; PHB sentezleyen yeni ve yerel mikroorganizmaların izolasyonu ve karakterizasyonunun gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Erzurum ve Aydın illerinin çeşitli bölgelerinden toplanan toprak örneklerinden toplam 327 bakteri izole edilmiş ve Sudan Black B boyama yöntemi ile spektrofotometrik analizler sonucunda 12 izolatın yüksek düzeyde PHB üreticisi olduğu belirlenmiştir. Bu 12 izolatın bazı sitolojik ve biyokimyasal özellikleri incelenmiş ve MIS (Mikrobiyal Tanılama Sistemi) ile de yağ asiti profilleri elde edilmiştir. T2 izolatının en yüksek PHB kapasitesine sahip olduğu bulunmuş ve bu izolat 16S rDNA analizi ile Alcaligenes faecalis olarak teşhis edilmiştir. T2 izolatı ile optimizasyon çalışmaları istatistiksel Taguchi Deney Dizaynı (TDD) kullanılarak gerçekleştirilmiş olup optimal parametreler; pH: 8, sıcaklık 40°C, karbon kaynağı glukoz ve azot kaynağı NH4Cl olarak saptanmıştır. Sonuç olarak TDD'nin önerdiği parametreler uygulandığında PHB üretim veriminin 2.09 g/L olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca PHB üretimi için optimizasyon çalışmalarında TDD uygulamasının elverişli olduğu gözlenmiştir. Nowadays, production of microbial bioplastics (PHB and its derivatives) as an alternative to synthetic plastics has gained importance. In this research, isolation and characterization of new and local PHB producing microorganisms was targeted. For this purpose totally 327 bacteria were isolated from the soil samples collected from various places from Erzurum and Aydın cities. As a result of Sudan Black B painting and spectrophotometric analysis, 12 isolates were found to be high level PHB producers. Some cytological and biochemical characteristics of these 12 isolates were examined and their fatty acid profiles were obtained by using MIS (Fatty Acid Analysis). Isolate T2 was found to have the highest PHB producing capacity. T2 was identified as Alcaligenes faecalis by 16S rDNA analysis. Optimization studies of PHB production with T2 were carried out according to statistical Taguchi Experimental Design (TED). The optimal parameters were pH:8, temperature 40°C, carbon source glucose and nitrogen source NH4Cl. Finally, parameters which proposed by STM were applied and obtained yield of PHB production was 2.09 g/L. On the other hand we observed that the STM model is available for optimization studies of PHB production. 87

Termoplastik elastomerler çeşitli uygulamalar için eşsiz özelliklere sahip malzemelerdir. Termoplastik elastomerler farklı molekül ağırlıklarına ve farklı morfolojilere sahip olabilirler. Düşük molekül ağırlıklı termoplastik elastomerler kolayca eritilip işlenebiliyorken, yüksek molekül ağırlıklı termoplastik elastomerler için plastikleştirici kullanılarak bu işlem gerçekleştirilir. Plastikleştiriciler, elde edilmek istenen son ürüne bağlı olarak farklı oranlarda kullanılabilirler. Bu çalışmada matris olarak plastikleştirici katkılı poli[stiren-b-(etilen-ko-bütadien)-b-stiren] ile elektriksel iletken dolgu maddesi olarak grafit, indirgenmiş grafen oksit, karbon siyahı ve karbon nanolif kullanılmış ve elektriksel iletken polimer kompozit filmler üretilmiştir. Polimer kompozit filmler; yüksek kaymalı karıştırma, çözelti dökme ve baskı ile kalıplama yöntemlerinin birlikte kullanılmasıyla, çeşitli dolgu oranlarında üretilmiştir. Dolgu oranına bağlı olarak elektriksel ve morfolojik özellikler analiz edilmiştir. İletken polimer kompozitte kullanılan dolgu maddesi türlerinin elektriksel iletkenliğe olan etkileri karşılaştırılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda elektriksel iletkenliğe en iyi etkiyi karbon nanolif dolgusu sağlamış ve taramalı elektron mikroskobu ile bu sonuçlar desteklenmiştir. Thermoplastic elastomers are known for their unique features in various applications. Thermoplastic elastomers can be produced with different molecular weight and morphologies. Whereas the thermoplastic elastomers which possess low molecular weight could be processed easily, plasticizer is required for this process in case of the higher molecular weight thermoplastic elastomers. Plasticizers can be used in different ratios due to the final product which is required to obtain. In this research, electrically conductive polymer composites were produced by using poly[styrene-b-(ethylene-co-butadiene)-b-styrene] polymer as polymer matrix and different carbonaceous fillers such as graphite, reduced graphene oxide, carbon black and carbon nanofiber had been used added plasticizer had been used as matrix with graphite, reduced graphene oxide, carbon black and carbon nanofiber as conductive fillers. Electrically conductive polymer composites were made in film form. Polymer composite films with different filler ratios were produced in this sequence: high shear mixing, solution casting and hot molding, respectively. Electrical and morphological properties were analyzed depending on filler ratio. Effects of filler types and ratios used in polymer composite on electrical conductivity were analysed. As a result, the best electrical conductivity has been observed with carbon nanofiber filler and the results were supported by morphological characterization. 103

Türkiye'de bulunan sulama şebekelerinin performans düzeyi istenilen seviyede değildir. Çok sayıda sulama şebekesinin inşa edilmesi ve bu sulama şebekelerinin yönetilmesi tarımsal verimlilik ve üretim açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada Türkiye'de bulunan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) tarafından inşa edilen ve sulama birliklerine devredilen bölgeden 185 sulama şebekesi, 2006-2016 yıllarına ait 11 yıllık izleme ve değerlendirme verileri kullanılarak performans değerlendirmesi yapılmıştır. Toplam 16 adet performans göstergesi üç grupta incelenmiştir (su dağıtım, finansal ve tarımsal etkinlik performans göstergeleri). Performans göstergelerinin değerlendirilmesinde çok değişkenli istatistiksel yöntemlerden temel bileşenler, korelasyon ve kümeleme analizinin yanında sulama şebekelerinin başarı sıralamasının yapılması amacıyla kalite indeksi kullanılmıştır. Her bir sulama bölgesine ait sulama şebekeleri kendi aralarında yıllar içinde değerlendirilmiştir. Sonuçta, en etkili performans göstergeleri temel bileşenler analizi kullanılarak çok sayıda performans göstergesi arasından seçilmiştir. Kümeleme analizi ise sulama şebekelerinin gruplandırmasını sağlamıştır. Kalite indeksi, bölgede sulama şebekeleri arasında başarı sıralamasının yapılmasını sağlamıştır. Her bölgede etkili olan performans göstergesi grubu değişiklik göstermiştir. Araştırma yapılan tüm sulama şebekelerinin ortalama sulama oranı (A) %50.76, birim sulanan alana dağıtılan ortalama sulama suyu miktarı (B) 11992.01 m3 ha-1, ortalama su temin oranı (D) 2.51, ortalama birim sulanan alan üretim değeri ise (M) 6355.53 $ ha-1'dur. Sonuçta, genel performansın arttırılması için, su iletim kanalları ve kullanılan sulama yöntemlerinin geliştirilmesi gerektiği belirlenmiştir. Performance of irrigation schemes in Turkey is not satisfactory level. The construction of a large number of irrigation schemes and the management of them are important in terms of agricultural production. The present study was conducted on 185 irrigation schemes from 20 regions of State Hydraulic Works (DSI) by using performance indicator for 11 years of monitoring and evaluation reports from 2006 to 2016. A total of 16 performance indicators were examined in three groups (water distribution, financial and agricultural activity productive efficiency indicators). In order to evaluate irrigation schemes, the performance indicators were analysed by principle component, correlation and cluster analyses as well as the quality index of multivariate statistical methods. The irrigation schemes of each irrigation region were evaluated among themselves over the years. As a result, the most effective indicators were determined using the principle component analysis by reducing a large number of performance indicators. The cluster analysis was determined as effective method in the grouping of irrigation schemes. The quality index ensured the ranking of success among the irrigation schemes in each regions. The performance indicator group, which is effective in each region, has changed region to region. The average irrigation ratio was 50.76%, annual irrigation water supply per unit irrigated area was 11992.01 m3 ha-1, relative water supply was 2.51, output per unit irrigated area was 6355.53 $ ha-1 for the study years. As a result, it was determined that water delivery channels and irrigation methods should be developed in order to increase the overall performance. 210

Bu çalışma, Denizli ve Isparta bölgelerinden çıkarılan huntit cevherinin zenginleştirilme olanaklarının araştırılması ve ülkemiz için katma değer sağlaması amacı taşımaktadır. Bu çalışmayla, huntit cevherinin zenginleşmesi suretiyle kullanım olanaklarının genişletilmesi ve verimliliğinin arttırılması araştırılmıştır. Aynı zamanda huntit cevherinin flotasyonda kimyasal ile etkileşimi incelenerek en uygun kimyasal kullanımı tespiti sağlanmıştır. Bunlara ek olarak tane boyutunun flotasyon verimine etkisi irdelenmiştir.Sonuç olarak huntit cevherindeki gelişmelere katkı sağlayacak sonuçlar ve değerlendirmeler elde edilmiştir. This study is researced huntite mineralS that extracted in Denizli and Isparta regions Areas as mineral processing and aimed to contribute our country. With this study, it has been researched use of areas is expanded processing huntite mineral and increasing productivity. It is been determined suitable chemical observing huntite mineral relation with chemical material at the same time. Additionally, it has been examined that grain size effects flotation performance.Finally, it is been obtained results and evaluations to contribute development on huntite mineral. 73

Optik yer gözlem uydularının gelişmesiyle birlikte, bu uydulardan elde edilen görüntülerin kullanımı yaygınlaşmış ve şehir planlama, ulaşım ağı belirleme, hassas tarım ve savunma gibi çeşitli alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Algılayıcılar tarafından kaydedilen görüntüler, dünyanın küreselliği ve kendi etrafında dönmesi, yüzeyin topoğrafyası, uydu yörüngesi ve algılama açısı gibi fiziksel parametrelerden kaynaklanan geometrik hataları içlerinde barındırabilmektedir ve bu hatalar uydulardan gelen görüntülerin, bahsedilen çalışma alanlarında doğrudan kullanılmasını kısıtlamaktadır. Bu nedenle, uydu görüntüsünü bir çalışmada veya analizde kullanmadan önce geometrik düzeltme sürecinden geçirmek önemli bir gerekliliktir.Uydu görüntüleri ile yeryüzü arasındaki ilişki uyduya ait fiziksel parametreler ile ifade edilebileceği gibi matematiksel modeller ile de tanımlanabilmektedir. Rasyonel Polinom Fonksiyonlar (RFM) bahsedilen matematiksel modellerden biridir ve katsayıları (RPC) günümüzde çoğu zaman uydu görüntüleri ile birlikte son kullanıcıya iletilmektedir. Yer Kontrol Noktası (YKN) gerektirmeyen RFM modeli kullanarak yapılan geometrik düzeltme, fiziksel parametrelerden kaynaklanan hataları bir miktar elemine etse de bazı rastlantısal hatalar ve biastan kaynaklanan bozulmalar görüntünün geometrik doğruluğunu etkilemeye devam etmektedir. YKN ve Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) kullanarak gerçekleştirilen RPC iyileştirme işleminin konumsal doğruluğu arttırdığı ve yalnızca RPC kullanılarak yapılacak düzeltme işlemine göre daha iyi bir seçenek olduğu birçok çalışma tarafından gösterilmiştir.Konvansiyonel yöntemde, RPC iyileştirmesi sırasında kullanılacak YKNler konum doğruluğu yüksek referans verilerden manuel ölçme yöntemiyle elde edilmektedir ancak manuel işlem uzaktan algılama operatörü tarafından gerçekleştirildiğinden, yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri ile çok geniş alanlar analiz edilmek istendiğinde çok fazla iş gücü ve zaman gerekliliği ortaya çıkacak ve yapılan işin doğruluğu da doğrudan insanla ilişkili olacaktır. İş gücü ve zaman gereksinimi problemlerinin üstesinden gelmek için geometrik düzeltme sürecini otonom hale getirmeye yardımcı olacak görüntü eşleme algoritmaları geliştirilmiştir. Görüntü eşleme algoritmalarında YKNler konum doğruluğu yüksek referans görüntüler ile geometrik düzeltmesi yapılacak görüntüler eşleştirilmekte ve eşlenik noktalar çeşitli filtrelerden geçirilerek, yüksek oranla doğru olduğu tahmin edilen noktalar YKN olarak seçilmektedir. Görüntü eşleme algoritmalarının ve bilgisayar teknolojilerinin gelişmesi ile geometrik düzeltme işlemlerini daha kısa zamanlarda tamamlamak ve insan hatalarını en aza indirmek amacıyla, bu algoritmaların uzaktan algılama alanında kullanımı günden güne artmaktadır.Scale Invariant Feature Transform (SIFT) algoritması da bilgisayar donanımlarındaki gelişmeler ile birlikte ilgli çekmeye başlayan ve uzaktan algılama alanında sıkça kullanılmaya başlanan görüntü eşleme alogirtmalarından biridir. SIFT algoritması bir bilgisayarlı görü yöntemi olduğundan, SIFT kullanılarak elde edilen YKNlerin geometrik doğruluğu farklılıklar gösterebilmektedir. Geometrik doğruluklardaki farklılıklar algılama geometrisi ve yüzey ile bağlantılı birçok nedenden oluşabilmektedir. Bu çalışmada algılama açısı, yüzey topografyası ve arazi örtüsü parametrelerinin SIFT tabanlı otonom geometrik düzeltme sürecine etkileri araştırılmıştır. Analizler, İstanbul, Bursa ve İzmir şehir sınırları içinde kalan farklı özelliklere sahip üç farklı bölgede Pleiades uydu görüntüleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Her bir çalışma alanı için 2 düşük algılama açılı ve bir yüksek algılama açılı olmak üzere üç görüntü seçilmiştir. Düşük algılama açılı görüntülerden, algılama açısı 0'a yakın olanlar çalışmada kullanılacak referans görüntüler olarak değerlendirilmiştir. RFM iyileştirme modeli, çalışmada kullanılacak olan geometrik düzeltme modeli olarak seçilmiştir. RFM iyileştirme modeli için gerekli olan YKNler SIFT temelli görüntü eşleme süreci ile elde edilmiştir.Geometrik düzeltme işlemi uydu görüntüsünün pankromatik bandı ve multispektral görüntünün tüm bantları ayrı ayrı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bunun yanında multispektral görüntünün bantlarından aritmetik işlemler ile elde edilen RGB/3 ve RGBN/4 verileri de geometrik düzeltme işleminde kullanılmış ve sonuçlar analiz edilmiştir.Geometrik düzeltme işlemi için gereken zamanı minimuma indirebilmek için algoritma paralel programlama mimarisi kullanılarak geliştirilmiştir. Sonuçlar, algılama açısı azaldıkça, SIFT görüntü eşleme algoritmasının daha fazla YKN ürettiğini ve üretilen YKNler kullanılarak gerçekleştirilen geometrik düzeltmelerde mekansal doğruluğun arttığını göstermektedir. Bunun yanında yüzey topoğrafyası ile üretilen YKN sayısı ve sonuç doğruluk arasında açık bir ilişkinin bulunmadığı gözlemlenmiştir. Arazi örtüsü sınıfları ile ilişkilendirme sonucunda SIFT kullanılarak elde edilen YKNlerin Orman ve Yarı Doğal Alanlarda yoğunlaştığını göstermiştir.Paralel programlama mimarisi ile geliştirilen algoritma da sürecin 16 kata kadar hızlanıdırılabileceğini göstermiştir. Developments in satellites with optical satellites have been evolving rapidly. Recent developments enabled end users from different disciplines such as urban mapping, transportation network determination, presicion agriculture and homeland security to conduct their researches using satellite images. Remotely sensed images contain geometric distortions related to physical parameters such as earth curvature and rotation, surface topography, orbit of the satellite and incidence angle. These errors related to the physical parameters, limit satellite images to be used in analysis directly. Thus, it is an important step to geometrically correct satellite images before conducting analysis.The relationship between satellite images and surface can be defined using mathematical models as well as it can be defined using physical parameters, which are interior and exterior orientation parameters. Rational Functional Model (RFM) is one of the mathematical models used for geometric correction and the required Rational Polynonial Coefficients (RPC) to set these functions are usually delivered to end user with the satellite image.Geometric correction process operated using RFM, which does not require Ground Control Points (GCP), can eleminate some of the errors related to physical parameters but some random errors and bias remains in the geometrically corrected image. Several researches show that RFM refinement method using GCPs and Digital Elevation Model (DEM) increase the spatial acuracy and can be considered as better option for geometric correction than using original RFM model.RFM refinement methods are grouped in two categories namely, direct and indirect methods. Direct RFM refinement methods use the existing parameters which are already used for RPC generation along with the new GCPs measured from the reference data. On the other hand, indirect refinement approch use only the new GCPs to achieve better results. While direct refinement method calculate RPC coefficients from scratch, indirect refinement method only refines the end result obtained from RFM model which uses original RPC.In conventional methods, GCPs which are required for RFM refinement are manually measured by remote sensing operator using reference data having high spatial accuracy. When large areas are considered for geometric correction, as remote sensing operators are involved in, much more workforce and time will be required and the accuracy of the related work will be related directly with the operator's skill and experience. To overcome the problems related to workforce and time requirement, image matching algorithms have been developed to help geometric correction proccesses operate autonomously. With the help of image matching algorithms, GCPs are generated with matching source satellite images with reference data having high spatial accuracy. Since these methods are creating eneromous number of GCPs, they may also contain mismatches.Results of the matching process are filtered as they may have mismatched points using RANSAC method and remaining matching points which pass the filtering operations are saved as GCPs.Adoption of the image matching algorithms have been increasing day by day to complete geometric correction operations faster and minimize the errors related with the operators thanks to rapid developments in the image matching algorithms and computer hardware.Scale Invariant Feature Transform (SIFT) algorithm is one of the matching algorithms utilized by more resarchers in remote sensing domain thanks to rapid developments in computer hardware.SIFT is providing scale and rotation invariance which is usually perfect condition to use this algorithm with remote sensing data as scale and rotation parameters may vary in different satellite images which are acquiered by different sensor.Since, SIFT is a computer vision method, spatial accuracies of the GCPs generated using SIFT algorithm may vary in different conditions. Reasons for differences in spatial accuracies can be explained in terms of differences in incidence angle, surface topography or land cover parameters. In this research, effects of the incidence angle, surface topography and land cover parameters to the SIFT based autonomous geometric correction process are analyzed. Analyses have been conducted on three different study sites, which are inside of the borders of Istanbul, Bursa and Izmır cities respectively, having different characteristics using Pleiades satelite images.Two images having low incidence angle and one image having high incidence angle were selected for this study. One of the images whose incidence angle close to 0 in the low incidence angle dataset selected as reference satellite image.Reference data has been created using GCPs manually measured from orthophotos having 1:5000 scale.Slope maps have been created and analyzed using Digital Elevation Model for each study site.Land Cover maps are directly retrieved from CORINE dataset.RFM refinement model have been selected as a geometric correction model for this study. Direct refinement approach has been utilized to eleminate errors related with the platform itself and biases using 2nd degree polynomial. GCPs required for RFM refinement model have been generated using SIFT based image matching process.Geometric correction process has been conducted for panchromatic channel and for mutlispectral channels of pansharpened image seperately. As researchers ussualy prefer the pansharpened images for analysis purposes, RGB/3 and RGBN/4 data, which was retrieved using aritmethic operation, have been also analysed and evaluated with geometric correction process.Parallel programming approach have been used in geometric correction algorithm development to minimze the required time to complete the operation. The corner coordinates of the source image are retrieved from the metadata and used for core components of the parallel architecture.Results of the study show that the spatial accuracy and the number of the GCPs generated using SIFT image mathching algorithm increases while the incidence angle decrease. Moreover, slope analysis show that there is no clear correlation between SIFT based ortorectificataion results and slope classes. Land cover based analysis show that GCPs generated using SIFT are maninly concentrated in Forest and Semi Natural Areas class.Parallel programming approach helped system to operate 16 time faster than the progress conducted using only one thread. 77

TEZ12407 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2017. Kaynakça (s. 107-111) var. XV, 113 s. :_res., tablo ;_29 cm. Genelleştirilmiş Regresyon Yapay Sinir Ağı (GRYSA), fonksiyon yaklaştırma ve tahmin işlemleri için kullanılan, radyal tabanlı fonksiyon yapay sinir ağlarından biridir. Birçok uygulamada Çok Katmanlı Algılayıcı (CKA) ve Destek Vektör Makineleri (DVM) gibi tahmin edici metotlara bir alternatif olarak kullanılabilmesini sağlayan iki önemli özelliğe sahiptir. Bu özellikler, kolay modellenebilmesi ve tek geçişte öğrenebilmesidir. GRYSA’nın örüntü katmanında bulunan nöron sayısının veri setindeki eğitim verisi sayısına eşit olmasından dolayı, büyük veri setlerinde bellek kullanımında ve hesaplama zamanlarında artış meydana gelmektedir. Bu yüzden, örüntü katmanı yapısının küçültülmesine önemli bir ihtiyaç vardır. Bu yalnızca yapıyı basitleştirmekle kalmayacak, aynı zamanda tahmin tutarlılığını da arttıracaktır. Bu çalışmada, örüntü katmanı boyutu problemini çözmek için üç farklı metot önerilmiştir. Önerilen metotların performansı 15 test fonksiyonu ve 8 farklı UCI veri seti ile değerlendirilip sonuçlar standart GRYSA ve literatürde kullanılan popüler karma yöntemler ile karşılaştırılmıştır. Generalized Regression Neural Network (GRNN) is a kind of radial basis function neural networks used for function approximation and prediction. It has two important properties that make it alternative to other prediction methods such as MultiLayer Perceptron (MLP) and Support Vector Machines (SVM) in many applications. These are easy modelling structure, and one pass learning. Since the number of neurons at GRNN's pattern layer is proportional to the number of training samples in dataset, increase in memory usage and computational time will emerge for huge datasets. Therefore, there is a strong need for pattern layer size reduction. It may provide not only simplification in structure but also increase in prediction accuracy. In this study, three different methods are proposed to solve pattern layer size problem. Performances of the proposed methods were evaluated by using fifteen benchmark test functions and eight different UCI datasets and compared with that of standard GRNN as well as popular hybrid methods used in literature.

Bu tez beş bölümden oluşmaktadır.Bu tezde, dağıtılmış depolama sistemleri için paketler arasında kodlama yapmayan ve tam (tablo tabanlı) onarım işlemi sunan tekrarlama kodları ele alınmıştır. Bu kodlar, sistemdeki bir depolama düğümünde veri kaybı yaşanması halinde, erişim sağlanan diğer düğümlerden sadece gerekli paketleri indirerek erişim sağlanamayan verinin yeniden oluşturulmasını sağlamaktadır. İncelenen sistem mimarisinin dış kısmı bir maksimum uzaklıkla ayrılabilen (MDS) kod ve bu kodu takip eden bir iç kesirli tekrarlama (FR) kodundan oluşmaktadır. Tezdeki çalışmalarda, kesirli tekrarlama kodlarının kombinatoryal tasarımlar ile olan ilişkileri ortaya konularak incelenmiştir. Kesirli tekrarlama kodlarının, projektif düzlemler, Steiner sistemleri ve çözülebilir kombinatoryal tasarımlarından yararlanılarak elde edilen örneklerine yer verilmiştir. This thesis consists of five chapters. In this thesis, we consider the design of regenerating codes for distributed storage systems with an exact (table-based) repair process that is also uncoded. These codes designed to regenerate a failed node by simply downloading specified packets from the surviving nodes. The system design of our regenerating codes consist of an outer maximum distance separable (MDS) code followed by an inner fractional repetition (FR) code. Fractional repetition codes, specify the placement of symbols on storage nodes. In our work, we examine FR codes, by establishing their connection with combinatorial designs. We present constructions of FR codes based on projective planes, Steiner systems and resolvable combinatorial designs. We also examined the system properties of our constructions. 58

Çeşitli bilgilerin kayıt altına alınması hususunda bilgisayar sistemlerinin güvenlik, maliyet, erişilebilirlik gibi konularda sağladığı avantajlar ile birlikte içinde bulunulan bilgi çağında hızla büyüyen verilere erişimin sağlanması, bu veriler içerisinden aranılan bilginin çıkarılması konusu, üzerinde çalışılması güç problemler doğurmuştur. Latent Dirichlet Allocation gibi konu modelleme algoritmaları ve bu algoritmalar üzerine geliştirilmiş konu modelleme araçları binlerce kayıt arasında sıklıkla bahsedilen konuların saptanmasını sağlayabilmektedir. Bu tez kapsamında yapılan çalışma, The Turkish Online Journal of Distance Education (TOJDE) dergisi tarafından kayıt altına alınmış makalelerin araştırılabilir biçime çevrilmesi ve bu metin veriler üzerinde Latent Dirichlet Allocation algoritması ile konuların algılanmasını amaçlamaktadır. Konuların algılanması ile birlikte kullanıcı tarafından anlaşılır görsel analiz sonuçları sunan bir sistem ortaya koyarak yıllara göre konu dağılımlarını gösteren grafiklere ulaşılmıştır. Çalışmanın gerçekleştirilmesi için elde edilen metin veriler Latent Dirichlet Allocation algoritması ile analiz edilmeden önce makale arşivinde yer alan metinlerde geçen kelimeler, kök bulma gibi işlemlerle sadeleştirilerek konu algılama işleminin başarısının arttırılması sağlanmıştır. In order to record various information, advantages of computer systems such as security, cost, accessibility as well as the provision of access to rapidly growing data in the information age, the issue of extracting the information sought from these data has caused difficulties. Topic modeling algorithms such as Latent Dirichlet Allocation and topic modeling tools developed on these algorithms is often used to determine the topics mentioned between thousands of documents. In this thesis, the study aims to generates searchable texts from the articles registered by The Turkish Online Journal of Distance Education (TOJDE) journal and perceive the topics with using Latent Dirichlet Allocation algorithm on these searchable texts. Along with the detection of the topics, a system that presents visual user-friendly analysis charts developed and reached graphical outputs which show the distribution of the topics according to years. The words in the article archive have been simplified with operations such as stemming before analyzing texts with the Latent Dirichlet Allocation, thereby increasing the success of the topic modelling process. 38

Verimli enerji tüketimi çevresel ve mali açıdan ciddi etkilere sahip olan, her geçen gün önemi artmakta olan konulardan biridir. Ticari ve endüstriyel binalar, entegre optimizasyon sistemlerinin eksikliği nedeniyle büyük miktarda enerji harcarlar. Bu tezde, eski sensör verilerinden yaratılan makine öğrenme modelleri yardımıyla sensör verisi üzerinde çeşitli gerçek zamanlı analizler yapabilen büyük ölçekli çok kullanıcılı enerji optimizasyon sistemleri için bir büyük veri analiz mimarisi önerilmiştir.Büyük veri analitiği işleme alt sistemi oluşturmak için, sensör verisinin akışında birkaç adım vardır. Sahadaki sensörlerden sisteme gelen ham veriler ayrıştırılır ve gerekli özellikleri içeren anlamlı verilere dönüştürülür. Bu anlamlı veriler, ilerleyen süreçte gelecek olan enerji tüketim değerlerini tahmin etmek için kullanılır. Sistemin tahmin etme işlevi, eski sensör verilerinden yaratılan bir makine öğrenme modeli ile gerçekleştirilir. Bu anlamlı veriler, aynı zamanda kullanılan makine öğrenme modelinin güncellenmesini ve doğruluğun iyileştirilmesini sağlamak için de kullanılır. Tahmin ve model güncelleme analizleri, sistemin gerçek zamanlı özelliğini sağlamak için önce bir veri tabanı ya da dosya sistemine yazmadan akan sensör verileri üzerinde yapılır. Sistemin çok önemli bir özelliği ölçeklenebilirliktir; yani yeni kullanıcılar eklemenin veya sensör verilerini alma sıklığını artırmanın performans üzerindeki etkisi sistem tarafından ayarlanmalıdır. Efficient energy consumption is a trending topic nowadays, which has serious effects both environmentally and financially. Commercial and industrial buildings waste huge amounts of energy because of lack of integrated optimization systems. In this thesis, a big data analytics architecture for large-scale multi-tenant energy optimization systems is proposed, which is capable of doing various near-real time analyses on sensor data with the help of machine learning models created from old sensor data.In order to build big data analytics handling subsystem there are several steps during the flow of the sensor data. Raw data collected from the sensors in the field to the system is parsed and turned into meaningful data containing required features. This meaningful data is used for predicting the forth-coming energy consumption values. Prediction feature of the system is carried out with a machine learning model created from old sensor data. This meaningful data is also used for updating this machine learning model, to improve the accuracy and provide compatibility of model with live sensor data. Prediction and model update analyses are implemented on the streaming sensor data, without first storing it to a database or file system to provide near-real time feature of system. A very important feature of the system is scalability, which means adding new tenants or increasing the frequency of sensor data arrival is handled by system. 81

Gayrimenkul değerlemesi yapılırken, konumsal ve fiziksel bir takım faktörlerin varlığı göz önünde bulundurulmaktadır. Özellikle konut fiyatlarına etkidiği düşünen etmenlerin birçok çeşitliliğe sahip olması, konutun heterojen özelliğe sahip bir mal olduğunu göstermektedir.Ulaşım altyapı yatırımlarının, gayrimenkul değerine artı bir değer ile kapitalize olacağı düşünülür. Buradan hareketle Kartal – Kadıköy metrosunun, istatiksel bir yöntem olan çoklu doğrusal regresyon analizi ile modellenmesi yapılarak, Maltepe ilçesi konut fiyatlarına etkisi incelenmiştir. Çıkan sonuçta ulaşım altyapı yatırımlarının ve buna bağlı olarak ulaşım hizmetine olan uzaklığın, seçilen bölgeler için konut fiyatları üzerinde etkisi olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte konut fiyatlarının, metro istasyonlarına olan uzaklıklarından daha etkili faktörlerin varlığı tespit edilmiştir. The existence of a number of spatial and physical factors are considered in real estate property valuation. Especially, the fact that the factors which affecting the house prices have many varieties indicate that house is a heterogeneous property.Transportation infrastructure investments are thought to be capitalized with a surplus value of real estate value. Thus The Kartal - Kadıköy metro is modeled by a multiple linear regression analysis, and the effect on the housing prices of Maltepe county is examined. As a result, it has been determined that the transportation infrastructure investments and according to distance to the transportation service have an effect of raising the house prices. However, the existence of more effective factors has been determined from the prices of houses other than that the distance to the subway stations 92

Tiamin (ThDP) karbonhidrat, aminoasit ve lipid metabolizmasında görevli enzim ve enzim kompleksleri için iyi bilinen bir kofaktördür. Aynı zamanda tiaminin çeşitli organizmalarda stres yanıtında rol oynadığı da bilinmektedir. Tiaminin, serbest radikallerin hücre içindeki seviyelerini düşürüp, protein oksidasyonlarına engel olarak, hücresel streslere karşı iyileştirici etkisi olduğu S. cerevisiae'de gösterilmiştir. S. pombe'de de tiamin metabolizmasında görevli bazı enzimleri şifreleyen genlerin anlatımlarının oksidatif stres altında arttığı glukoz baskılamasına dirençli ird11 mutantında gösterilmiştir.Bu çalışmada, tiaminin oksidatif, ozmotik ve ısı stresi üzerine etkisinin biyokimyasal ve moleküler düzeyde araştırılması amaçlandı. Bu amaçla, tiamin varlığı ve yokluğunda belirlenen streslerde (1) S. pombe hücre kültürlerinin canlılığı; (2) antioksidan savunmaya dahil olan süperoksid dismutaz ve katalaz enzim aktiviteleri; (3) tiaminin kofaktör olarak rol aldığı enzimler (mitokondriyal piruvat dehidrogenaz kinaz, piruvat dehidrogenaz E1 komponent β alt birim, piruvat dekarboksilaz ve transketolaz) ile glukoz metabolizmasında markır olarak kullanılan fruktoz-1,6-bifosfataz ve heksokinaz2 enzimlerini ve stres yanıt yolaklarında görevli MAP kinaz, süperoksid dismutaz, katalaz enzimlerini şifreleyen genlerin anlatımları gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu ile araştırıldı. Ek olarak, S. pombe thi4 mutant ırkı hücrelerinde de çalışmalar tekrarlandı.Tiaminin çeşitli streslere karşı koruyucu rolünün, antioksidan enzimler ve stres yanıt mekanizmaları üzerinden değil de kendi antioksidan özelliğinden ve/veya kofaktör olarak enerji metabolizmasını düzenleyici rolünden kaynaklı olabileceği sonucuna varıldı Thiamine (ThDP) is a well known cofactor for important enzyme and enzyme complexes in carbonhydrate, aminoacid and lipid metabolisms. Also, thiamin is known to be important for stress response of some organisms. It has been shown in S. cerevisiae that thiamine has a therapeutic effect against cellular stresses by reducing cellular levels of free radicals and preventing protein oxidations. Expression of genes encoding some enzymes involved in thiamine metabolism in S. pombe has also been shown in the ird11 mutant, which is resistant to glucose suppression, which increases under oxidative stress.In this study, our aim was to conduct a research about the effect of thiamine on oxidative, osmotic and heat stress at a molecular and biochemical level. For this purpose, we carried out a research while several stress conditions was performed during existance or absence of thiamine on (1) viability of S. pombe cell cultures; (2) catalase and superoxide dismutase enzyme activity involved in antioxidant defense mechanism; and Real-Time PCR analysis was monitored on coding genes of (3) enzymes thiamine as cofactor (mitochondrial pyruvate dehydrogenase kinase, pyruvate dehydrogenase E1 component subunit β, pyruvate decarboxylase and transketolase), markers in glycose metabolism (fructose-1 6-bisphosphatase and hexokinase2) and enzymes linked with stress response pathways (MAP Kinase, superoxide dismutase, catalase). In addition, same experiments were also done for thi4 mutant strain.It was concluded that the protective role of thiamine against various stresses might be due to its antioxidant property and / or its regulatory role of energy metabolism as a cofactor, not through antioxidant enzymes and stress response mechanisms. 97

Bu çalışmada Keban Baraj Gölü'nün Elazığ iklimine etkisi ortaya konulmuştur. İncelemeye alınan veriler 1938-2015 yılları arasında ölçülen ve gözlemlenen meteoroloji verileridir. Alınan verilerin analizi yapılarak, bilgiler tablo ve şekillerin oluşturulmasında kullanılmıştır. İklim parametrelerinin büyük bölümü ele alınarak Elazığ'ın iklim özellikleri ortaya konmuştur.Bir bölgenin yüzey alanında meydana gelen büyük değişikliklerin yakın çevresinin iklimini etkilediği bilinmektedir. Baraj gölleri de kapladıkları alan bakımından büyük yapılardır. Keban Baraj gölünün Elazığ iklimine etkisini ortaya koymak amacı ile baraj öncesi (1938-1974) ve baraj sonrası (1975-2015) dönemlerinin iklim özellikleri ortaya konulmuştur. Yapılan analizlerde baraj öncesi ve baraj sonrası dönemler arasında meteorolojik verilerde bazı değişikliklerin olduğu görülmüştür. Bu değişiklikler Dicle-Fırat havzası ve Türkiye geneli meteoroloji müdürlükleri verileri ile kıyaslanmıştır.Elde edilen sonuçlara göre Keban Baraj Gölü, Elazığ ikliminde belirgin değişiklikler oluşturmasa da meteorolojik verilerde bazı değişikliklerin olduğu görülmüştür. Yağış miktarında azalma, nispi nem miktarı ve sıcaklık değerlerinde artış olduğu görülmektedir.Anahtar kelimeler: Elazığ, Enerji, Baraj Gölünün İklime Etkisi In this study, the effect of Keban Dam Lake on Elazığ climate was revealed. The assessed data that measured and observed are meteorological data between 1938 and 2015. Analysis of the data was conducted, and the results were presented in tables and figures. The climatic characteristics of Elazığ have been revealed by considering most of the climate parameters.It is known that the major changes in the surface area of a region affect the climate of its immediate surroundings. Dam lakes are also large structures in terms of area they cover. Climate characteristics of the pre-dam (1938-1974) and post-dam (1975-2015) periods were revealed with the aim of determining the impact of the dam lake to the Elazığ climate. It has been determined that there are some changes in meteorological data between the pre-dam and post-dam periods. These changes were compared with meteorological data both in Turkey and the Euphrates-Tigris basin.According to the obtained results, although Keban Dam Lake did not make any significant changes in Elazığ climate, some changes were observed in meteorological data. It is observed that there is a decrease trend in precipitation and rising trend in relative humidity and temperature.Keywords: Elazığ, Energy, Effect of Dam Lake to Climate 68

Bu araştırma, adi fiğde (Vicia sativa L.) alttürler ve bunların melezlerinin kromozom sayısı ve morfolojilerini belirlemek amacı ile 2015-2016 yılları arasında yapılmıştır. Araştırmada adi fiğ kompleksi içerisinde yer alan V. sativa subsp. sativa L.,V. sativa subsp. macrocarpa,V. sativa subsp. nigra, V. sativa subsp. cordata ,V. sativa subsp. amphicarpa ,V. sativa subsp. segetalis ,V. sativa subsp. angustifolia alttürleri ve bu alttürler arası bazı melez kombinasyonları kullanılmıştır. Hazırlanan örneklerde kromozom sayımları gerçekleştirilmiş ve kromozom boyları ölçülmüştür.Yaptığımız çalışmalarda, subsp. sativa, subsp. macrocarpa ve subsp. segetalis'in 2n=12, subsp. cordata ve subsp. nigra'nın 2n=10, subsp. angustifolia ve subsp. amphicarpa'nın 2n=14 somatik kromozoma sahip oldukları belirlenmiştir. Ebeveyn alttürlerde polen canlılığı çok yüksek bulunurken, melezlerde polen canlılığı çok düşük bulunmuştur. This study was conducted to determine chromosome numbers and caryotypes of common vetch (Vicia sativa L.) subspecies and their hybrids in 2015 and 2016 experimental years. In this study, the following subspecies V. sativa subsp. sativa L.,V. sativa subsp. macrocarpa,V. sativa subsp. nigra, V. sativa subsp. cordata ,V. sativa subsp. amphicarpa ,V. sativa subsp. segetalis ,V. sativa subsp. angustifolia and their hybids were investigated. Chromosome numbers and karyotype analysis were reported in the study material.In our study, somatic chromosome numbers of subsp. sativa, subsp. macrocarpaand subsp. segetalis were found as 2n=12, subsp. cordata and subsp. nigra as 2n=10 and subsp. angustifolia and subsp. amphicarpa as 2n=14. The parent subspecies had very high percentage of pollen viability while pollen viability reduced clearly in the hybrids. 69

Araçlarda kullanılan debriyaj elemanı, motorla vites kutusu arasındaki irtibatı keserek vites değiştirme olanağı sağlayan aktarma organıdır. Motordan aldığı torku iletmenin yanında, kalkış ve vites geçişi esnasında sürüş konforunu da sağlar. Günümüz binek araçları konvansiyonel debriyaj sistemleriyle donatılmışlardır. Bu debriyaj sistemi; disk komplesi, volan ve kendi içerisinde kapak, diyafram yayı ve baskı plakasından oluşan baskı komplesinden meydana gelmektedir. Bu yüksek lisans tezinde, kuru sürtünme yüzeyli debriyaj sistemi elemanlarından metalik disk yayın istenen konfor ve yorulma kısıtlarını sağlayacak optimum tasarımının evrimsel algoritma kullanılarak şekil optimizasyonu ile elde edilmesi, prototip üretimi ve testleri gerçekleştirilmiştir. Disk komplesi dişli kutusu miline bağlanan mekanik bir parçadır ve fonksiyonel özellikleri şu şekilde sıralanabilir; - Kavrama pozisyonunda motor torkunun tamamını iletmek, - Motor torkunu sönümleyerek iletmek. - Motorun çalışması esnasında oluşturduğu titreşimleri filtrelemek. Metalik disk elemanının da içinde bulunduğu disk komplesinin fonksiyonlarından bir tanesi de motor torkunu sönümleyerek iletmektir. İki balata arasında bulunan disk elemanı, dalgalı bir yüzeye sahip olup kavrama sırasında her iki balatanın sıkıştırması sonucu yüzey geometrisi gereği yay gibi davranmaktadır. Kavrama sırasındaki rijitlik eğrisi incelendiğinde, diskin eksenel yer değiştirme değeri arttıkça rijitlik doğrusal olmayan bir formda progresivite şeklinde artma eğilimindedir. Rijitlik eğrisinin bu formu debriyaj pedalına basılması sürecinde, sürücünün pedal konforunu doğrudan etkiler ve istenen konforun sağlanması için rijitlik eğrisinin belirli limitler arasında olması gerekir. Uygun olmayan rijitlik eğrisi titreşim ve vuruntuyu sürücüye yansıtır, kavrama konforsuz ve sert bir biçimde gerçekleşir. Ayrıca ilerleyen ömür süresince tork iletiminin gerçekleşmemesine neden olur ve debriyaj ömrünü azaltır. Hatta yastıklama fonksiyonu bulunmayan diskte gerçekleşecek bir kavrama motorun durmasına dahi sebep olabilir. Tork iletimi yüksek enerji seviyelerinde gerçekleştiği için, baskı plakası ısınır ve deforme olur. Bu deformasyon sonrası iç çapıyla tork iletme eğilimine girer, bu da iletilen torkta düşüşe neden olur. Uygun bir rijitlik eğrisine sahip olan disk bu düşüşü dengeler. Her araç üreticisi tarafından konfor istekleri doğrultusunda belirlenen pedal yükünden hareketle rijitlik eğrisi hesaplanır. Bu tez çalışmasında istenen rijitlik eğrisini sağlayan diskin tasarımının şekil optimizasyonu ile gerçekleştirilerek daha kısa zamanda ve istenen özelliklerde elde edilmesi planlanmıştır. Şekil optimizasyonu için evrimsel optimizasyon algoritmalarından diferansiyel gelişim algoritması, screening algoritması ve optimizasyon amaç fonksiyonu hesaplamalarında ise metalik disk sonlu elemanlar modeli kullanılmıştır. Metalik disk şekil değişkenlerinin belirlenmesinin ardından sıcak şekillendirme ile prototip imal edilmiş ve testler ile tasarım doğrulaması gerçekleştirilmiştir. The clutch is an element which makes a temporary connection between gear box and vehicle engine. It transmits not only engine torque, but also ensures comfort and drivability during slippage. Today's passenger cars and light trucks are now almost exclusively equipped with conventional clutches which consist of clutch disc, flywheel, cover, diaphragm spring and a pressure plate. In this thesis study, optimum shape design of metallic disc which is used in dry clutch has been performed using an evolutionary optimization algorithm subject to durability constraint. Objective function has been selected as drivers' comfort. Optimized design has been produced as a prototype and test has been done in order to validate the prototype. Disc assembly is a mechanical part of clutch which connect to gear box input shaft. Functional requirements of disc assembly are specified as below; - Transmit engine torque completely during the slippage time, - Transmit engine torque with progressivity, - Absorb the vibrations coming from engine. There are many functions of disc assembly. One of them is to transmit the engine torque with absorbing vibrations. It allows a soft gradual re-engagement of torque transmission. Metallic disc which is located between two facings has wavy surface, thus it behaves like a spring during engagement. The axial elastic stiffness of the clutch disc is obtained by a metallic disc. The load-deflection curve gives the axial load versus axial displacement obtained by compressing metallic disc. The wavy shape of the disc provides progessive stiffness curve. The metallic disc participates to the drivers' comfort during engagement of the clutch. The comfort depends on the limits of the progressive stiffness curve. Outside the limits of this cushion function, the clutch engagement would be harsh and uncomfortable for the driver. Besides, engine torque may not be transmitted during the later service lifetime and life of the clutch might be decreased. In the case of, metallic disc has no cushioning function, engine might be stopped. Additionaly, unproper cushioning function cause to heat and deform of the pressure plate and it also decreases the transmitted engine torque. Therefore, metallic disc has to have certain cushioning characteristics in order to overcome these problems. Design of the clutch starts with the pedal force designated by the vehicle manufacturer. Optimum metallic disc has been designed by shape optimization in a short time than classical approach with this thesis study. Among the optimization algorithms, differential evolution and screening algorithms has been used for shape optimization and finite element method has been used for objective function calculations in this thesis. Prototypes of the metallic disc has been produced with the hot forming method after the shape optimization and then has been validated with tests. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Bu tez çalışmasında, reaktörlerde nötron zehiri olarak bilinen 95Mo, 99Tc, 101Ru, 103Rh, 105Pd, 133Cs, 143Nd, 147Sm, 149Sm izotopları için 2-20 MeV aralığında ve (n,p) reaksiyon tesir kesitlerinin teorik hesaplamaları yapıldı. Hesaplamalarda denge ve denge öncesi modeller kullanıldı. ve (n,p) reaksiyon tesir kesitlerine ait hesaplamalarda, Weisskopf-Ewing ve Full Exciton Model için PCROSS bilgisayar programı, Denge, Hibrid ve Geometri Bağımlı Hibrid Model için ALICE/ASH bilgisayar programı kullanıldı.Her model için yapılan tesir kesiti hesaplamaları birbirleriyle, EXFOR (Experimental Nuclear Reaction Data) veri tabanından alınan deneysel veriler ile ve literatürde yer alan JANIS (Java-based Nuclear Information Software) veri kütüphanesinden elde edilen değerlendirilmiş verilerle (JENDL-4.0) karşılaştırıldı. In this thesis, the theoretical calculations of and (n,p) reaction cross sections between 2 - 20 MeV for 95Mo, 99Tc, 101Ru, 103Rh, 105Pd, 133Cs, 143Nd, 147Sm, 149Sm isotopes known as neutron poison in the reactors were performed. Equilibrium and equilibrium models were used in the calculations.In the calculations of and (n,p) reaction cross sections, PCROSS program was utilized for Weisskopf-Ewing and Full Exciton Model, while the program ALICE/ASH was used for Equilibrium, Hibrid and Geometry Dependant Hyrid Model. Results of performed cross-section calculations were compared within each model, with experimental data gathered from EXFOR (Experimental Nuclear Reaction Data) Database and with evaluated data taken from JANIS (Java-based Nuclear Information Software). 69

Bu araştırma, bazı gazal boynuzu hat ve popülasyonlarının ot verimi ve kalite özelliklerini belirlemek amacıyla Tokat ekolojik koşullarında 2015/2016 yetiştirme döneminde tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüş ve deneme materyali olarak leo, Sivas popülasyon ve çeşit adayı kullanılmıştır. Araştırmada; ana sap uzunluğu, ana sap kalınlığı, ana dal sayısı, yeşil ot verimi, kuru madde verimi ile ham protein oranı ve ham protein verimi, Asit Deterjan Lif (ADF) oranı, Nötral Deterjan Lif (NDF) oranı, sindirilebilir kuru madde oranı, sindirilebilir kuru madde verimi ve nisbi yem değeri incelenmiştir. Araştırmada; Tokat lokasyonunda, incelenen özelliklerden en yüksek ana sap uzunluğu (53.5 cm), yeşil ot verimi (5947.7 kg/da), toplam kuru madde verimi (1673.4kg/da), toplam ham protein verimi (337.4 kg/da), toplam sindirilebilir kuru madde verimi (1031.5 kg/da) ve en düşük ortalama NDF oranı (% 41.0), çeşit adayından elde edilmiş, ADF oranlarındaki değişimin istatistiki olarak önemli olmadığı saptanmıştır.Araştırma sonucuna göre, gazal boynuzunun Tokat ekolojik koşullarında her ekolojide başarılı bir şekilde yetiştirilebileceği, yeşil ot ve kuru ot elde etmek amacıyla çeşit adayının bölge koşulları için önerilebileceği, yetiştirme tekniklerinin saptanmasına yönelik araştırmaların yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır. This research was carried out with four replications according to the randomized blocks trial design in Tokat ecological conditions during the raising period of 2015/2016 in order to determine grass yield and quality characteristics of some birdsfoot trefoil lines and populations leo, Sivas population and variety candidate were used as test material.In the study were examined such as main stem length, main stem thickness, main stem number, forage yield, dry matter yield and crude protein content and crude protein yield, acid detergent fiber (ADF) ratio, neutral detergent fiber (NDF) rate, digestible dry matter content, digestible dry matter yield and relative feed value.In the study, highest main stem length (53.5 cm), the highest total age herbage yield (5947.7 kg/da), the highest total dry matter yield (1673.4 kg/da), the highest total crude protein yield (337.4 kg/ha), the highest total digestible dry matter yield (1031.5 kg/da) and the lowest average NDF rate (% 41.0) were obtained from type can didate in Tokat locations investigated characteristics.According to the survey results, birdsfoot trefoil can be grown successfully in Tokat ecological conditions. Type candidates can be recommended to forage and dry matter yields for region conditions. It was concluded that there are need the further research for the growing techniques determine. 70

Bu çalışma, bir insansız sualtı aracının matematiksel modelini, otopilot, güdüm tasarımını, yer tespiti çalışmaları ile SAGA'ya ait sistem tanılama çalışmalarını içermektedir. İlk olarak bir insansız su altı aracının Newton-Euler formülasyonundan gelen 6 serbestlik dereceli doğrusal olmayan modeli elde edilmiştir. Daha sonra aracın otopilotu, PID kontrol yaklaşımı ile tasarlanmıştır. Ataletsel ölçüm sistemi ile akustik ve görüntüleme temelli ölçüm sistemi ile yardımcı algılyıcılar entegre edilerek navigasyon problemi çözülmüştür. Tüm bu ölçümler simülasyon bazlı üretilmiştir. Navigasyon sisteminin performansı uygun sistem durumu ile ölçüm ve gürültü modelleri oluşturularak analiz edilmiştir. Navigasyon datası Kalman filtre ile iyileştirilmiştir. Navigasyon problemi çözüldükten sonra, aracın güdümü görüş hattı ve optimal kontrol yöntemleri ile navigasyon datası kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Pinger ve hidrofonlardan oluşan akustik temelli ölçüm sistemi ile ataletsel ölçüm sistemi kullanılarak havuz deney düzeneği oluşturulmuştur. Aracın daha doğru yer bilgisi için bu iki ölçüm sistemi birleştirilmiştir. Buna ek olarak basınç algılayıcısı ile aracın derinlik bilgisi desteklenmiştir. Aracın matematiksel modeli katma kütle ve sönümleme paramereleri gibi değeri bilinmeyen parametreler içerir. Sistemin durumu üzerindeki etkisi genellikle ihmal edilebilir olduğu için tüm parametre değerlerini belirlemek mümkün değildir. Buna karşın, `önemli` parametrelerin çoğu, aracın birleşik hareketi için, kestirilen deneysel navigasyon bilgisini kullanarak sistem tanımlama çalışmasıyla elde edilir. Tüm bu çalışmalar Matlab/Simulink de yapılmıştır. This study includes the mathematical model of an unmanned underwater vehicle, autopilot and the guidance design, the navigation solution and system identification of the unmanned underwater survey vehicle SAGA (Su Altı Gözlem Aracı). First, the 6 degrees-of-freedom (DOF) nonlinear mathematical model of an unmanned underwater vehicle is obtained by a Newton-Euler formulation. Then, the autopilot is designed by utilizing the proportional–integral–derivative (PID) control approach. The navigation problem is solved by integrating the inertial navigation system, acoustic and vision based measurement system and aiding sensors. All measurements are obtained in simulation environment. Performance of the resultant navigation system is analyzed by creating suitable system state, measurement and noise models. The navigational data of the vehicle is improved by utilizing a Kalman filter. After the navigation problem solved, guidance is performed by the way point guidance algorithm by line-of-sight (LOS) and the way point guidance based optimal control with navigational data. The pool experimental set-up is designed by using the inertial navigation system and acoustic-based measurement system composed of pinger and hydrophones together. These are integrated to obtain navigation data of the vehicle more accurately. In addition, the depth sensor is used in order to support depth information. The mathematical model of the vehicle includes some unknown parameters such as added mass and damping coefficients. It is not possible to determine all the parameters values as their effect on the state of the system is usually negligible. On the other hand, most of the `important` parameters are obtained based on a system identification study of the vehicle by using this estimated experimental navigational data for coupled motion. All of this study is performed in a Matlab/Simulink environment. 215

Graf etiketleme, graf teoride son zamanlarda hızla gelişmekte olan bir problemdir. Bu problem, tepelere ya da ayrıtlara ya da ikisine de bazı şartlara bağlı olarak tam sayı ya da rasyonel sayı atama işlemidir. Literatürde kod teori, astronomi, devre tasarımı, veri tabanı yönetimi gibi birçok uygulaması vardır. Ayrıca bilgisayar bilimlerinde de kriptografi, veri madenciliği, iletişim ağları gibi bir çok alanda önemli bir yeri vardır. Etiketlerin toplamını göz önünde bulunduran ve bir tepe etiketleme problemi olan toplam etki sayısı, graf etiketlemede yeni bir yaklaşımdır. Bir çok tepe etiketleme problemi tüm etiketlerin toplamını minimize etmeye çalışırken, toplam etki sayısı bu toplamı maksimize etmeyi amaçlar. Bu tezde, bir grafın toplam etki sayısı çalışılmıştır. Özel grafların tümleyenlerinin ve tümleyen prizmalarının toplam etki sayıları ile ilgili bazı teoremler verilmiştir. Ayrıca Dijkstra algoritmasını kullanarak bir grafın toplam etki sayısını hesaplayan bir algoritma tasarlanmıştır., The graph labeling problem that appears in graph theory has a fast development recently. This problem is an assignment of integers or rationals to the vertices or edges or both subject to certain conditions. There are many applications in the literature such as coding theory, astronomy, circuit design, data base management. Graph labeling is also very important major areas of computer science like data mining, cryptography, communication network etc. The total influence number that can be viewed as vertex labeling problems concerned with the sum of the labels is a new approach to the concept of graph labeling. Although many vertex labeling problems concerning with the sum of all of the labels study to minimize the sum, the total influence number has the aim of maximizing the sum. In this thesis, the total influence number of a graph is studied. We give some theorems about the total influence numbers of complement graphs and complementary prisms for specific graphs. Additionally, an algorithm based on Dijkstra algorithm for computing the total influence number of a graph is given.

Bu çalışmada, streptozotosin (STZ) ile deneysel diyabet oluşturulan sıçanlarda, Vicia ervilia bitki tohumu ekstraktlarının diyabet üzerine iyileştirici etkileri araştırıldı. Çalışmamızda 200-350 gr ağırlığında Wistar albino erkek sıçanlar kullanıldı. Her grupta 6 adet sıçan olmak üzere 6 grup oluşturuldu. Gruplar; Kontrol, DK [Diabetes mellitüs (DM) kontrol grubu], DAK (DM + akarboz 20 mg/kg), DKŞ-1 (DM + küşne tohumu ekstresi 100 mg/kg), DKŞ-2 (DM+ küşne tohumu ekstresi 200 mg/kg) ve DKŞ-3 (DM+ küşne tohumu ekstresi 400 mg/kg) olarak adlandırıldı. Deneysel diyabet STZ [50 mg/kg, intra peritonal (i.p)] ile sağlandı. 25 günlük deneme sürecinde, 5 günde bir sıçanların kan şeker seviyeleri ölçüldü ve canlı ağırlıkları kaydedildi. Deneme süreci sonunda ratlardan alınan kanlardan elde edilen serumlarda, AST, ALT, ALP, LDH enzim seviyeleri, , kan glukozu, lipit profili (TG, TC, LDL-c ve HDL-c), kreatinin, üre ile total kanda HbA1c düzeyleri ölçüldü. Eritrosit, beyin, böbrek, ve karaciğer dokusu örneklerinde CAT, SOD, GSH-Px, GST, GR aktiviteleri, GSH ve MDA düzeyleri tespit edildi.Elde edilen sonuçlara göre; DK grubu canlı ağırlığında kontrol grubuna göre istatistiksel açıdan anlamlı (p≤0.05) azalma saptanırken, diğer gruplarda anlamlı değişiklik gözlenmedi. Glukoz, HbA1c, AST, ALT, LDH, üre, kreatinin, TC, TG ve LDL-c değerleri diyabetik gruplarda kontrol grubuna göre yüksek (p≤0.05), ekstre gruplarında DK grubuna göre genel olarak düşük (p≤0.05) bulundu. HDLc değerleri diyabetik gruplarda düşük (p≤0.05) bulundu. Antioksidan enzim aktivitelerinde dalgalanmalarla beraber, ekstre gruplarının dokularında Kontrol ve DK gruplarına göre anlamlı artış (p≤0.05) ve azalışlar (p≤0.05) tespit edildi.Sonuç olarak; Vicia ervilia tohum ekstraktının antidiyabetik, antilipidemik ve antioksidatif etkilerinin mevcut olabileceği düşünülmektedir.Anahtar kelimeler: Antioksidan, Diabetes Mellitus, Küşne, Rat, STZ, Vicia ervilia. In this study, the therapeutic effects of the extracts of seed of Vicia ervilia on diabetes was investigated in STZ induced diabetic rats. In our study, male Wistar albino rats weighing 200-350 g were used. Six groups consisting of six animals were formed. Groups were named as; Control, DK [diabetes mellitus (DM) control group] DAK (DM + acarbose 20 mg/kg), DKS-1 (DM + Kusnan seed extract 100 mg/kg), DKS-2 (DM + Kusnan seed extract 200 mg/kg) and DKS-3 (DM + Kusnan seed extract 400 mg/kg). Experimental diabetes was induced by STZ [50 mg/kg, intra-peritoneal (i.p)]. In the process of 25 day trial, the level of blood glucose in rats was measured every five days and the body weights were recorded. At the end of trial process, the levels of AST, ALT, ALP, LDH, blood glucose, lipid profile (TG, TC, LDL-C and HDL-C), creatinine, urea in serums which is obtained from blood taken from rat and HbA1c levels in total blood were measured. Activities of CAT, SOD, GSH-Px, GST, GR and GSH, MDA levels were determined in samples taken from erythrocytes, brain, kidney, and liver tissue.According to the results; while a statistically significant decrease was determined in the body weight of DK group compared to contol group, there weren't any important changes in other groups. Glucose, HbA1c, AST, ALT, LDH, urea, creatine, TC, TG and LDL-C levels were higher (p≤0.05) in the diabetic groups compared to the control group, in extract groups they were found generally lover (p≤0.05) compared to DK group. HDL-c levels were found lower (p≤0.05) in the diabetic groups. Activities of antioxidant enzymes, along with the fluctuations a significant increase (p≤0.05) and decrease (p≤0.05) were determined in extract groups compared to Control and DK groups. As a results; extract is thought to have antidiabetic, antilipidemic and antioxidative effects.Key words: Antioxidant, Diabetes mellitus, Kusnan, Rat, STZ, Vicia ervilia. 140

Bu çalışma beyaz eşya sektörüne ait bir üretim işletmesinde, sıra bağımlı hazırlık sürelerine sahip paralel makinelerin çizelgelenmesi problemi üzerine yapılandırılmıştır. Kablo kesme sıyırma makinelerinin çizelgelenmesi problemi, bu problem türünün bir örneğidir. Gerçek hayatta uygulamasıyla sık karşılaşıldığından, son yıllarda sıra bağımlı hazırlık süreleri paralel makine çizelgeleme ile ilgili pek çok çalışma mevcuttur. Bu çalışmada ele alınan, hazırlık işlerinin yok edilmesinin yanı sıra, sıra bağımlı hazırlık sürelerinin ayrıntılı çizelgelenmesi ile de hazırlık sürelerinin en küçüklenmesi sağlanmıştır. Sıra bağımlı işlerin paralel makinelerde çizelgelenmesi ile ürünlerin tasarım özelliklerinin dikkate alındığı bir iş çizelgeleme yöntemi ele alınmıştır. Ürünlerin tasarım özelliklerine bağlı olarak değişkenlik arz edebilen bir sıralama algoritması geliştirilmiştir.Ürün tasarım özellikleri dikkate alınarak parçalar arası sıraya bağımlı hazırlık süreleri hesaplanmıştır. Bu sürelerden faydalanılarak hazırlık süreleri çizelgesi oluşturulmuştur. Oluşturulan hazırlık sürelerinden faydalanarak proses süreleri ile birlikte gecikmeyi en küçükleyecek sıralama oluşturulmuştur. Oluşturulan sıra bağımlı hazırlık süreleri matrisi ele alınarak işlerin eldeki mevcut makinelere atamaları sonucu matematiksel model geliştirilmiştir. Bu aşamada kural tabanlı yaklaşım geliştirilmiştir. Farklı kurallar oluşturularak her işletme değişik kurallar elde ederek benzetim yöntemleri geliştirebilir. İşlerin makinelere atamaları sonucu elde edilen veriler MTSP ile çözüme kavuşturulmuştur. Ayrıca önerilen matematiksel model GAMS/Cplex ile çözüm performansı test edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Çizelgeleme, sıra bağımlı hazırlık süreleri, ürün tasarım özellikleri In this study, a production company belonging to the white goods sector, row scheduling problem of preparation time dependent on the owner of the machine has been configured parallel. Scheduling problems of cutting cable stripping machine is an example of this kind of problem. Is frequently encountered with real life applications, sequence dependent setup times in recent years, there are many studies on the parallel machine scheduling. This study dealt with, as well as the destruction of the preparatory work, the sequence dependent setup time of the preparation time is provided with detailed scheduling of the minimization. As well as a job scheduling method is dependent on jobs in the parallel machine is taken into account with the design features of the product is scheduled to be discussed. A sorting algorithm that can supply variable depending on the design features of the product have been developed. Product design features between parts is calculated by taking into account sequence-dependent setup times. Schedule preparation time benefiting from this period has been established. Created by utilizing the process of preparation time with the delay time has been set up to sort minimized. The generated sequence dependent setup times are the result of the assignment at hand existing machine works by taking the matrix mathematical model has been developed. Rule-based approach has been developed at this stage. Different rules for each business by creating different rules may be developed by achieving simulation methods. Assign the result of the work of the machine and the data obtained were resolved with the MTSP. Also proposed mathematical model GAMS / performance solution with Cplex tested.Keywords: Scheduling, sequence dependent setup times, product design, intuitive method 84

2015 yılında Kahramanmaraş koşullarında yürütülen bu çalışmada, bazı pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeşitlerinde sawgin ve rollergin çırçırlama yöntemlerinin lif kalitesi üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, Lydia, Carisma, PG 2018, Flash, BA 440, BA 119, Maraş-92 ve Erşan-92 çeşitleri (Gossypium hirsutum L.) deneme materyali olarak kullanılmıştır. Faktöriyel düzende tesadüf bloklarına göre 4 tekrarlamalı olarak kurulan denemeden elde edilen kütlü pamuklar rollergin ve sawgin tipi çırçır makinalarında çırçırlanmıştır. Elde edilen lif pamuk örneklerinde HVI ve AFIS lif analiz cihazları kullanılarak çeşitli lif özellikleri belirlenmiştir.Rollergin çırçırlama yönteminde elde edilen; çırçır randımanı (% 38.6), üst yarı ortalama uzunluk (30.21 mm), lif uzunluk uyum indeksi (% 86.02), lif kopma dayanıklılığı (31.76 g/tex), iplik eğrilebilirlik indeksi (SCI) (104.68), sawgin çırçırlama yönteminde elde edilen değerlerden daha yüksek bulunmuştur (sırasıyla, % 37.2, 29.78 mm, % 84.61, 30.97 g/tex, 94.50). Rollerginde elde edilen; kısa lif oranı (% 3.47) ve nep sayısı (59.40 adet/g) ise sawgin çırçırlama yönteminde elde edilen değerlerden daha düşük bulunmuştur (sırasıyla % 4.38 ve 119.34 adet/g).Sonuç olarak, rollergin çırçırlama yönteminin çırçır randımanı, üst yarı ortalama uzunluk, ortalama uzunluk, lif uzunluk uyum indeksi, lif kopma dayanıklılığı, iplik eğrilebilirlik indeksi, kısa lif oranı ve nep sayısına olumlu etki ettiği söylenebilir. Üst yarı ortalama uzunluk, ortalama uzunluk, lif kopma dayanıklılığı, lif kopma uzaması, iplik eğrilebilirlik indeksi, nep büyüklüğü ve çiğit partikül nep sayısı birlikte düşünüldüğünde, en iyi çeşidin Lydia çeşidi (sırasıyla 30.87 mm, 26.30 mm, 32.56 g/tex, % 7.3, 104.25), çırçır randımanı, lif uzunluk uyum indeksi, kısa lif oranı, toplam partikül sayısı, toz partikül sayısı ve yabancı madde sayısı birlikte düşünüldüğünde, en iyi çeşidin Erşan-92 çeşidi (sırasıyla % 39.4, % 86.02, % 3.48, 231.4 adet/g, 206.3 adet/g, 25.13 adet/g), lif inceliği yönünden ise en iyi çeşitlerin BA 119 ve Maraş-92 çeşitleri (sırasıyla 4.78 mic. ve 4.80 mic.) olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Pamuk, Gossypium hirsutum L., , rollergin, sawgin, lif özellikleri. In this study carried out in 2015 under Kahramanmaraş conditions, it was aimed at determining the effects of sawgin and rollergin ginning methods on the fiber quality in some cotton (Gossypium hirsutum L.) cultivars. In the study varieties of Lydia, Carisma, PG 2018, Flash, BA 440, BA 119 Maraş-92 and Erşan-92 were used as experimental materials. The trial was established according to factorial randomized block design with four replications. Seed cottons obtained from the trial were ginned in the rollergin and sawgin machines. In the obtained lint cotton samples, a number of fiber characteristics were determined by using HVI and AFIS fiber analysis devices.Ginnig outturn (38.6 %), upper half mean length (30.21 mm), uniformite index (86.02 %), fiber strength (31.76 g/tex), spinning consistency index (SCI) (104.68) determined by using rollergin system were found higher than ones determined by using sawgin system (respectivelly 37.2 %, 29.78 mm, 84.61 %, 30.97 g/tex, 94.50). Short fiber percentage (3.47 %) and neps count (59.40 count/g) obtained from rollergin system were found lower than ones obtained from sawgin system (respectivelly 4.38 % and 119.34 count/g).As a result it can be said that the rollergin method has positive effect on ginnig outturn, upper half mean length, uniformite index, fiber strength, spinning consistency index, short fiber percentage and neps count. When upper half mean length, mean length, fiber strength, elongation, spinning consistency index, neps size and seed particule neps count are considered together the best variety was Lydia cv. (respectivelly 30.87 mm, 26.30 mm, 32.56 g/tex, 7.3 %, 104.25). Ginning outturn, uniformite index, short fiber percentage, total particule number, dust particule number and trash count are considered together the best variety was Erşan-92 cv. (respectivelly 39.4 %, 86.02 %, 3.48 %, 231.4 count/g, 206.3 count/g, 25.13 count /g). For fiber fineness the best varieties were BA 119 and Maraş-92 cv. (respectivelly 4.78 mic. and 4.80 mic.).Key Words: Cotton, Gossypium hirsutum L., rollergin, sawgin, fiber characteristics. 90

Bu çalışmada, aşındırıcılı su jeti ile tornalama işleminde işleme parametrelerinin ortalama yüzey pürüzlülük değerine ve talaş kaldırma oranına etkileri araştırılmıştır. Aşındırıcılı su jeti (ASJ) ile tornalama yapabilmek için özel torna deney düzeneği geliştirilmiştir. Geliştirilen deney düzeneği ile AISI 1050 çeliği, işleme parametreleri olarak iki farklı nozul çapı, üç farklı nozul ilerleme miktarı, aşındırıcı akış oranı, torna devri ve nozul yaklaşma mesafesi tam faktöriyel deney düzeni oluşturularak tornalanmıştır. Tam faktöriyel analizde varyans analizi, doğrusal regresyon analizi, pareto analizi, üç boyutlu yüzey grafik analizi ve optimizasyon gerçekleştirilmiştir. Pompa basıncı (350 MPa) ve aşındırıcı garnet (120 mesh) sabit tutulmuştur. AISI 1050 çeliği üzerinde nozul çapı, nozul ilerleme miktarı, aşındırıcı akış oranı, torna devri ve nozul yaklaşma mesafesine bağlı olarak yapılan tornalama deneyleri sonucunda elde edilen ortalama yüzey pürüzlülük değerleri ve talaş kaldırma oranı üzerinde nozul ilerleme miktarı en etkili parametre olarak görülmüştür. En düşük ortalama yüzey pürüzlülüğü 0,7 mm nozul çapı, 5 mm/dak nozul ilerleme miktarı, 350 g/dak aşındırıcı akış oranı, 2 mm nozul yaklaşma mesafesi ve 2500 dev/dak torna devrinde (1 µm) elde edilmiştir. En yüksek ortalama yüzey pürüzlülüğü, 1,3 mm nozul çapı, 45 mm/dak nozul ilerleme miktarı, 50 g/dak aşındırıcı akış oranı, 18 mm nozul yaklaşma mesafesi ve 500 dev/dak torna devrinde (3,92 µm) elde edilmiştir. En çok talaş kaldırma oranı 1,3 mm nozul çapı, 5 mm/dak nozul ilerleme miktarı, 350 g/dak aşındırıcı akış oranı, 18 mm nozul yaklaşma mesafesi ve 2500 dev/dak torna devrinde (64,80 mm3/dak) elde edilmiştir. En az talaş kaldırma oranı 0,7 mm nozul çapı, 45 mm/dak nozul ilerleme miktarı, 50 g/dak aşındırıcı akış oranı, 2 mm nozul yaklaşma mesafesi ve 500 dev/dak torna devrinde (4,51 mm3/dak) elde edilmiştir. ASJT ile işlenen AISI 1050 çeliği numunelerinde yapılan mikro sertlik analizlerinde en yüksek değer aşındırıcı akış oranın en çok kullanıldığı deneylerde elde edilmiştir. Aşındırıcı akış oranın artmasına bağlı olarak iş parçası yüzeyinde aşındırıcı garnet partiküllerinin yüzeyde yapışma yoğunluğu artmıştır. This study, explores the impact of the machining parameters of the abrasive water jet turning process on the average surface roughness value and material removal rate. A custom experiment setup was developed in order to be able to turning with abrasive water jet (AWJT). The experiment setup designed lathed AISI 1050 steel in a full factorial experiment setting using two different nozzle diameters, three different nozzle feed rate, abrasive flow rate, spindle speed and nozzle stand-off distance. ANOVA, linear Regression analysis, Pareto analysis, 3D surface graphic analysis and optimization were conducted. Pump pressure (350 MPa) and abrasive garnet (120 mesh) were constant. The average surface roughness values and material removal rate obtained as a result of the experiments conducted on AISI 1050 steel based on nozzle diameters, nozzle feed rate, abrasive flow rate, spindle speed and nozzle stand-off distance showed that nozzle feed rate is the most significant parameter among others. The lowest average surface roughness was obtained using 0,7 mm nozzle diameter, 5 mm/min nozzle feed rate, 350 g/min abrasive flow rate, 2 mm nozzle stand-off distance and 2500 rpm spindle speed (1 µm).The highest average surface roughness was obtained using 1.3 mm nozzle diameter, 45 mm/min nozzle feed rate, 50 g/min abrasive flow rate, 18 mm nozzle stand-off distance and 500 rpm spindle speed (3.92 µm).The highest material removal rate was obtained using 1.3 mm nozzle diameter, 5 mm/min nozzle feed rate, 350 g/min abrasive flow rate, 18 mm nozzle stand-off distance and 2500 rpm spindle speed (64.80 mm3/min).The lowest material removal rate was obtained using 0.7 mm nozzle diameter, 45 mm/min nozzle feed rate, 50 g/min abrasive flow rate, 2 mm nozzle stand-off distance and 500 rpm spindle speed (4.51 mm3/min).The micro roughness analysis conducted on the AISI 1050 steel samples machined with AWJT showed that the highest values were obtained where abrasive flow rate is higher. As a result of the increasing abrasive flow rate, abrasive garnet particles are more likely to get stuck on the workpiece. 160