Search

Dünya genelinde yapıların, depreme karşı dayanımını ölçmek için deprem verileriyle ilgili hesaplamalar yapılarak depreme nasıl tepki vereceği test edilir. Günümüzde eldeki kayıtlı birçok deprem verisini test etmek haftalar sürebilmektedir. Bu sürecin uzunluğundan ötürü yönetmeliklerde sonucu hesaplamaya yarayan yaklaşımlar vardır. Bu deprem yönetmelikleri, belirli yaklaşımlarla kabul ve istatistiklere göre yapının depreme karşı vereceği tepkiyi tahmin etmeye çalışır. Buna nazaran ilgili deprem yönetmeliğinin test edilmesi, çok kısa vakit alırken yönetmelik `genelleme` ve `öngörü` üzerine olduğu için gerçek yapı davranışını ifade etmeyebilir. Veri bilimindeki son gelişmeler, bilimsel çalışmaların sonuçlarının değerlendirilmesinde akademisyenlere farklı bir bakış açısı kazandırmaktadır. İstatistiksel değerlendirme konularının kısıtlı olduğu inşaat mühendisliği alanında bu eksiklik çokça hissedilmektedir. Teknolojinin gelişmesiyle pratik yaklaşımların inşaat sektöründe geldiği son aşama prefabrikasyondur. Prefabrik üretim; laboratuvar ortamında yapı elemanlarının üretildiği yapı elemanlarını ifade eder. Prefabrik üretimlerin önemli bir parametresi ise deprem kuşağında yer alan ülkemiz için yapıların depreme dayanıklılığıdır. Depreme dayanıklılık testi için İstanbul Teknik Üniversitesi Yapı ve Deprem Mühendisliği laboratuvarından elde edilen tam ölçekli betonarme kolon numunelerinin matematik modelleri geliştirilmiştir. Statik karakterli testlerin sonuçlarına göre gerçek çevrimsel davranış modeli elde edilmiştir. Bu kolonlar, prefabrik yapı sistemlerini temsil etmektedir. Bu çalışma kapsamında Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı kuvvetli yer hareketi veri tabanında bulunan deprem kayıtları kullanılarak zaman tanım alanında doğrusal olmayan dinamik analizler yapılmıştır. Elde edilen değerler, betonarme yapı sistem elemanlarından kolon davranışının genel yer değiştirme protokolü olarak ifade edilmesi için bu davranış, makine öğrenmesiyle incelenmiştir. Çalışma sonucunda zaman tanım alanında dinamik analizler yapılarak kullanılan betonarme prefabrik elemanın bölgesel olarak depreme dayanıklılığı test edilmiştir. In order to measure the earthquake resistance of structures around the world, it is tested how earthquake response will be made by calculating the earthquake data. Today, it can take weeks to test many recorded earthquake data. Due to the length of this process, there are approaches in the regulations to calculate the result. These earthquake regulations try to predict the structure's response to earthquakes according to acceptance and statistics with certain approaches. Accordingly, testing the relevant earthquake regulations may not express the actual structure behavior as the regulation is on `generalization` and `prediction` while it takes a very short time. Recent advances in data science give academics a different perspective in evaluating the results of scientific studies. In the field of civil engineering, where statistical evaluation issues are limited, this deficiency is felt widely. With the development of technology, the final stage in which practical approaches come to the construction industry is prefabrication. Prefabricated production; express the structural elements in which the structural elements are produced in the laboratory. An important parameter of prefabricated productions is the earthquake resistance of the buildings for our country in the earthquake zone. Mathematical models of full scale reinforced concrete column samples obtained from Istanbul Technical University Building and Earthquake Engineering laboratories were developed for earthquake resistance test. According to the results of the tests with static character, real cyclical behavior model was obtained. These columns represent prefabricated building systems. Within the scope of this study, nonlinear dynamic analyzes were made in the time domain by using earthquake records in the strong ground motion database of the Disaster and Emergency Management Presidency. This behavior was examined by machine learning in order to express the column behavior of reinforced concrete structure system elements as the general displacement protocol. As a result of the study, the earthquake resistance of the reinforced concrete prefabricated element used in the time definition area was tested regionally. 63

Günümüzde sismik izolatör sistemleri olarak da bilinen sismik taban yalıtımı, dünya çapında büyük depremlerde zarar görme eğilimi olan yapılarda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. 2012 yılında Türkiye'de Sağlık Bakanlığı tarafından 100 yatak ve üzeri kapasitesi olan hastanelerde kullanımı zorunlu hale getirilmiştir. Sismik taban yalıtımı bu gibi büyük yapılarda Kesintisiz Kullanım (KK) kriterlerine uyulabilmesi için etkili bir çözümdür. Mimari gereklilikler sebebiyle oluşan düzensizlikler, yapının burulma tepkisinin çok daha önemli bir hale getirmektedir. Bu çalışmada inşası Acemler, Bursa'da devam etmekte olan Ali Osman Sönmez Devlet Hastanesi incelenmiştir. Sismik taban yalıtımlı olarak tasarlanan yapının orijinal hali referans olarak alınarak simetrik hale getirilmiş ve farklı zemin türleri altında karşılaştırmalar yapılmıştır. Sonuç olarak bazı durumlarda taban yalıtım sistemlerinin burulma düzensizliğinin etkilerini arttırdığı ve bazı durumlarda da yapının taşıyıcı sistemindeki izin verilen durumların ötesinde düzensizlik katsayıları elde edildiği görülmektedir. Seismic base isolation, also known as base isolation system, nowadays is commonly applied worldwide to protect buildings prone to devastating earthquake events. The application was also stipulated by the Ministry of Health in 2012. The system is an effective solution for huge buildings like hospitals whose capacity is hundreds of beds that are required to reach the criterion of Immediate Occupancy (IO) in qualitative performance levels after earthquake events. Moreover, the application of the system is vital as the torsional response becomes more significant because of some irregularities related to architectural requirements. In this study, a hospital, namely Ali Osman Sönmez State Hospital, that is under construction in Acemler, Bursa city is investigated. As designed, there are some irregularities ambiguously rising the torsional performances. Aim at the effectiveness of the base isolation system applied to the building, its performances under various ground motions are compared with the counterparts of a reference structure that is modeled symmetrically. As a result, it is seen that in some cases, the base isolation systems increases the effects of torsional irregularity, and in some cases irregularity coefficients are obtained beyond the allowable limits in the structural system of the structure. 106

Depreme dayanıklı yapıların tasarımında önemli bir parametre yapıların öngörülen deprem şiddetinde, performansının belirlenmesidir. Kırılganlık fonksiyonlarıyla elde edilen hasar görebilirlik analizleri, yapıların performanslarını olasılıklı olarak ifade etmektedir. Kırılganlık eğrilerinin oluşturulması, depremlerin sebep olabileceği risklerin tahmin edilmesinde ve depremlerin yapılar üzerinde ekonomik etkilerinin öngörülmesinde önemlidir. Bu çalışmada 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe giren TBDY-2018 yönetmeliğine göre tasarlanmış 5 katlı moment aktaran çelik çerçeveli bir sistemin, tanımlanan hasar limit durumlarına bağlı olarak kırılganlık eğrilerinin elde edilmesi amaçlanmıştır. Yani yapıda oluşabilecek hasar durumlarının olasılık olarak hesaplanması öngörülmüştür. Kırılganlık eğrilerinin elde edilmesinde artımsal dinamik analiz yöntemi uygulanmıştır. Artımsal dinamik analiz yönteminin uygulanmasında PEER (Pasifik Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi) yer hareketi veri tabanından elde edilen 11 adet deprem çifti kullanılmış olup, her deprem analizinde yapıya ait spektral ivme şiddet ölçüsü olarak ele alınmıştır. Hasar ölçütü olarak ise katlar arası ötelenmenin maksimum değeri kullanılmıştır. Bu çalışmadaki diğer bir amaç; artımsal dinamik analiz yöntemini gerçekleştirip, ardından kırılganlık eğrilerini çıkarabilecek bir kod yazılmasıdır. 5 katlı çelik yapının modellenmesi ve analizler OpenSees programıyla TCL komut dili aracılığıyla tamamlanmıştır. Açık kaynaklı program olan OpenSees ve Python bir arada kullanılmıştır. Modeller OpenSees ile oluşturulurken, analizler Python aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Python yazılım dili kullanılarak analizler tek bir kod içinde tamamlanmıştır. Yazılan Python kodu, oluşturulan OpenSees modelinde, depreme ait şiddet ölçüsünü belirli limitlerle arttırarak analizleri yaparken, her bir şiddet ölçüsüne bağlı olarak her bir deprem analizi sonucunda yapıda oluşan maksimum katlar arası ötelenmeyi çıktı olarak vermektedir. Analizlerin sonucunda 11 adet depremin analiziyle yapıya ait IDA grafikleri elde edilmektedir. Hasar limit durumları, Can Güvenliği, Hemen Kullanım, Göçme Önlenmesi olarak tanımlanmıştır. IDA sonuçları, belirlenen hasar limit durumlarına bağlı olarak kırılganlık eğrileri tanımlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Artımsal dinamik analiz, kırılganlık eğrileri, Çelik yapılar, Moment aktaran çerçeveler An important parameter in the design of earthquake resistant structures is the determination of the performance of the structures at the predicted earthquake intensity. The damage limit analysis obtained by the fragility functions that express the performance of the structures in probabilistic way for specific intensity level. Creating fragility curves is important in predicting the risks caused by earthquakes and predicting economic effects on earthquakes. In this study, it is aimed to obtain the fragility curves of a 5-storey steel moment frame designed according to the TBDY-2018 specification that has been began to use on January 1, 2019, depending on the defined damage limit conditions. In other words, it is foreseen to calculate the damage states that may occur in the structure as probability. Incremental dynamic analysis method has been applied to obtain fragility curves. In the incremental dynamic analysis, 11 earthquake pairs obtained from PEER (Pacific Earthquake Engineering Research Center) ground motion database were used. The spectral acceleration of the structure was taken as a measure of intensity (IM) in each earthquake analysis. As the damage measure (DM), the maximum value of the drift between the floors was used. Another purpose in this study; writing a code that can perform incremental dynamic analysis using Python. Modeling and analysis of the 5-storey steel structure was completed with the OpenSees program through the TCL command language. OpenSees and Python are open source programs used together. While the models were created with OpenSees, the analyzes were carried out via Python. Analyzes were completed in a single code using the Python software language. In the OpenSees model, while the Python code that is written, analyzes the earthquake intensity by increasing it with certain limits, it gives the output between the maximum drift as a result of each earthquake analysis based on each severity measure. As a result of the analyzes, IDA graphics of the building are obtained by 11 earthquake analyzes. Damage limit states are defined as Life Safety, Immediate Occupancy, Collapse Prevention. The IDA results are used within the Baker (2015) fragility curve function depending on the specified damage limit states. The fragility curves of the structure are developed. Keywords: Incremental dynamic analysis (IDA), Fragilty curves, Steel structures, Special moment frames 157

Dünyada gelişen teknolojiyle birlikte yapı malzemelerinin çeşitliliğinin ve kalitesinin artması, yüksek binaların yapımına olanak sağlamıştır. Son yıllarda büyük şehirlerde özellikle nüfusun yoğunlaştığı ticaret alanlarında yüksek binaların sayısı hızla artmıştır. Yüksek binalar gerek çok fazla oturum alanı kaplamaması gerekse ülkeler için prestij olması nedeniyle tercih edilmektedir. Bununla birlikte, bina yüksekliğinin artması, yapıya gelecek deprem kuvvetlerinin de artarak yapıda daha fazla etki oluşmasına sebep olmaktadır. Ülkemizde yüksek binaların birçoğu deprem faylarına yakın bölgelerde bulunmaktadır. Bu sebepten, meydana gelebilecek olası büyük depremlerde can kayıplarını önlemek için bu yapıların deprem performanslarının araştırılması önem arz etmektedir. Bu yüzden birçok ülkede yüksek katlı yapıların tasarımı ve değerlendirilmesi için özel şartlar istenmektedir. Ülkemizde `Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'nde (TBDY 2018)`, yüksek katlı yapılar için özel tasarım ve değerlendirme kuralları yer almaktadır. TBDY 2018'e göre yüksek binaların tasarımı yapıldıktan sonra zaman tanım alanında doğrusal olmayan hesap yöntemi kullanılarak performans değerlendirilmesi yapılmalıdır. Bu çalışmada betonarme yüksek binaların, TBDY 2018'e göre tasarımı ve değerlendirmesi için verilen kuralların irdelenmesi sunulmuştur. Çalışmanın amacına uygun olarak 2 bodrum ve zemin kotu üstü 30 kattan oluşan betonarme bir yapı planlanmış ve 3 boyutlu sonlu eleman modelleri ETABS ve SAP2000 yazılımları kullanarak hazırlanmıştır. Modelin taşıyıcı sistemi betonarme çerçeve ve çekirdek perdelerden oluşturulmuştur. İlk olarak model Mod Birleştirme Yöntemi (MBY) ile doğrusal analiz yapılmış ve bu analizlere göre tasarlanmıştır. Daha sonra aynı model Zaman Tanım Alanında Doğrusal Olmayan Hesap Yöntemi (ZTADOHY) kullanılarak farklı ivme kayıtları altında analiz edilmiş ve TBDY 2018'e göre performansa dayalı tasarım yapılmıştır. Hesaplamalar sonunda model için elde edilen analiz sonuçları TBDY 2018'de verilen sınırlara göre kıyaslanmış. Analiz sonucunda elde edilen plastik şekildeğiştirme ve dönme değerleri TBDY 2018'de verilen sınırları sağladığı belirlenmiştir. Developing technology in the world, the increase in the variety and quality of construction materials has enabled the construction of high-rise buildings. In recent years, the number of high-rise buildings has increased rapidly in large cities, especially in commercial areas where population is concentrated. High-rise buildings are preferred on trade centers due to both of smaller construction area and prestige for countries. But increasing the height of the building causes bigger seismic loads. For this reason, it is important to investigate earthquake performance of these structures in order to prevent loss of life in earthquakes. Therefore, in many countries there are special requirements for the design and evaluation of high-rise buildings. In Turkey, Turkish Building Seismic Code 2018 (TBSC 2018), has introduced special rules for the design and evaluation of high-rise buildings. After design of high-rise buildings according to TBSC 2018, performance evaluation should be done by using non-linear time history analysis. In this study, it is aimed to examine the rules given for the design and evaluation of high-rise reinforced concrete (RC) buildings according to TBSC 2018. In accordance with the aim of the study, a RC structure consisting of 2 basements and 30 typical floors above ground level is planned and three dimensional finite element models are created with ETABS and SAP2000 software. The structural system of the model is designed as RC frames and core walls. In the study, firstly, the model is analyzed with linear method as mode superposition and initially designed according to these analyzes. Then, nonlinear time history analyses (NLTHA) of the model are performed under different earthquake acceleration records and performance-based design is evaluated according to TBSC 2018. All linear and nonlinear analysis are performed in accordance with TBSC 2018. After that, the obtained results are compared to the limits given in the TBSC 2018. The plastic deformation and rotation values obtained as a result of the analysis provide the limits given in TBSC 2018. 161

Kentsel nüfusun ihtiyaçlarını desteklemek için yeni ortamların yaratılması, tarihboyunca büyük ölçüde yatay mimari yoluyla elde edilmiştir. Sınırlı bölgeleri olanyerleşimler hızlı nüfus artışı ile karşı karşıya kalmaya başladığında, tasarımcılar vehükümet organları belirli sınırlar içinde kentsel büyümeye izin verildiği için dikeymimariyi tercih etmeye başlamıştır. Yüksek binalar olarak da adlandırılan dikeymimari, hızlı bir şekilde yerleşimlerin kentleşmesi ve şehirlerin mega şehir halinegelmesi için tercih edilen bir yöntem haline gelmiştir. İnşa etme eğilimi yataydandikeye doğru ilerledikçe, mühendislerin güvenli ve yapısal olarak sağlam yüksekkatlı binaların mühendisliği için yeni bir boyut getirmeleri gerekmektedir. Buçalışma, düşey deprem hareketlerinin tipik bir yüksek yapının performansına etkisiüzerine odaklanmıştır.Düşey deprem hareketinin etkisini görmek için, kaynak-saha mesafesi, zemin sınıfıve deprem büyüklüğüne göre 100 deprem kaydı seçilmiştir. Türkiye Bina DepremYönetmeliğine (TBDY18) göre tasarlanan betonarme bina, bu deprem kayıtlarıaltında etkin göreli kat ötelemesi, devrilme momenti, kolon eksenel kuvveti ve katkesme kuvveti açısından değerlendirilmiştir. Zaman tanım alanında doğrusal olmayan analiz sonuçlarına göre, düşey deprem hareketinin göreli kat ötelemesi, devrilme momenti ve taban kesmesi açısından önemli bir etkisi olmadığıgözlenmiştir. Ayrıca, düşey deprem hareketinin kolonlar üzerindeki eksenel kuvvetüzerinde de önemli bir etkisi vardır. Kolon eksenel kapasitesi ile normalize edilensonuçlar, kolon üzerindeki eksenel kuvvet (hem basınç hem çekme) değişimininyakın alan bölgesinde %20 arttığını göstermektedir. Gözlenen maksimum basınçartışı, A, B, ve C zemin sınıflarına göre sırasıyla kolon eksenel kapasitesinin yaklaşık%105'i, %57'si, ve %68'idir. Sonuçlar ayrıntılı olarak incelendiğinde, yatay yerhareketinin katkısı az olduğunda düşey deprem hareketinin etkisinin önemli ölçüdearttığı görülmüştür. Yukarıda bahsi geçen tüm gözlemler, yüksek yapıların depremtasarımı yapılırken düşey deprem hareketinin de dikkate alınması gerektiğiyönündeki iddiayı kanıtlamaktadır. Throughout the history, the creation of new environments to support the needs ofurban populations has been attained to a great extent through horizontal construction.When settlements with limited territories started to face rapid population growth,designers and government bodies started to give preference to vertical constructionas it allowed urban growth within bounds. Vertical construction, also referred to ashigh-rise buildings, has quickly become an integral method for the development andexpansion of settlements into urban areas, and cities into megacities. As the trend forconstruction moves from horizontal to vertical, there is a need for engineers tointroduce new concepts and notions for the engineering of high-rise buildings thatare safe and structurally sound. This study focuses on the effect of verticalcomponents of ground motion records on the performance of a typical high-risebuildings. To see the effect of the vertical ground motion, 100 earthquake recordsare selected according to the source-to-site distance, site class, and earthquakemagnitude. A generic high-rise reinforced concrete building designed according toTurkish Building Seismic Code (TBSC18) has been evaluated in terms of inter-story drift ratio, overturning moment, column axial force, and story shear force under theselected earthquake records. According to the nonlinear time history analysis, it wasobserved that the vertical ground motion has a very slighly effect in terms of interstory drift ratio, overturning moment and base shear. However, it is observed that thevertical ground motion has a significant effect on the axial force on columns asexpected. Results show that axial force (both compressive and tension) on a column,normalized with column axial capacity, is increased by 20% in the near-field zone.The observed maximum increase in compressive force is around 105%, 57%, and68% of the column axial capacity for site classes A,B, anc C, respectively. When theresults are examined in detail it is seen that the influence of vertical ground motionincreases significantly when the contribution of horizontal ground motion is small.The above observations prove that the effect of vertical ground motion should beincluded during seismic design of high-rise structures. 181

Tarihi köprüler, kültürel mirasımızın önemli yapı eserlerindendir. Dünyada farklı dönemlerde inşa edilmiş, yapıldığı kültür ve medeniyetten izler taşıyan, birçok tarihi yığma köprü mevcuttur. Bu köprülerin bir kısmı, beşeri faktörlerden ve tabiat olaylarından (deprem, sel, rüzgâr vb.) etkilenerek zamanla mukavemetlerini kaybetmiş ve yok olmuştur. Deprem kuşağı üzerinde bulunan köprüler sürekli olarak sismik etkiye maruz kalırlar. Bu yüzden günümüze kadar gelmeyi başarmış tarihi yığma kemer köprülerin korunması ve restorasyonlarının uygun bir şekilde yapılabilmesi için deprem karşısındaki tepkilerinin doğru bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Bu tez çalışmasında, deprem ivme kayıtlarının faklı sönüm oranları kullanılarak tarihi köprülerin davranışına olan etkisinin belirlenmesi ve tarihi köprülerin deprem karşısındaki davranışlarına daha güvenilir sonuçlarla karar verebilmek amaçlanmıştır. Sayısal uygulama için Tunceli ilinin Çemişgezek ilçesinde bulunan tarihi yığma Tağar Köprüsü seçilmiştir. Köprünün sonlu elemanlar yöntemiyle üç boyutlu modeli oluşturulmuştur. SAP2000 sonlu eleman paket programı yardımıyla modal analizleri yapılıp, köprünün dinamik karakteristikleri elde edilmiştir. Daha sonra %2, %5, %7 ve %10 sönüm oranları için zaman tanım alanında dinamik analizleri yapılmıştır. Bu analizlerde sismik etki olarak 15.03.1992 Tunceli depreminin ivme kayıtları dikkate alınmıştır. Analizler sonucunda köprüde meydana gelen yer değiştirme ve gerilme grafikleri tespit edilerek farklı sönüm oranlarının tarihi yığma köprülerin sismik tepkilerine olan etkisi incelenerek değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda tarihi köprüde meydana gelen maksimum yerdeğiştirmeler ve gerilmeler sırasıyla Rayleigh, kütle orantılı ve rijitlik orantılı sönüm tipi için elde edilmiştir. Bütün sönüm tipleri için sönüm oranı arttıkça köprüde oluşan yerdeğiştirme ve gerilme değerlerinin azaldığı gözlemlenmiştir. Ayrıca en büyük yer değiştirme değeri rijitlik orantılı sönüm tipinde en küçük yer değiştirme değeri ise Rayleigh sönüm tipinde elde edilmiştir. Dinamik analizler sonucunda köprüde meydana gelen gerilme değerleri her üç sönüm tipi için birbirlerine yakın olmakla beraber en düşük gerilme değerleri Rayleigh tipi sönümde, en yüksek gerilme değerleri ise rijitlik orantılı sönüm tipinde elde edilmiştir. Historical bridges are important structures of our cultural heritage. There are many historical masonry bridges built in different periods in the World, bearing traces from culture and civilization in which they were built. Some of these bridges lost their strength and destroyed over time due to the effect of human factor and natural events (earthquakes, floods, winds, etc.). The bridges over the earthquake region are constantly exposed to seismic effects. Therefore, earthquake responses of the historical masonry arch bridges that have survived to present-day need to evaluate correctly to restore and protect them properly. In this thesis, earthquake acceleration record which has different damping ratio is investigated on behavior of historical masonry bridges. It is also aimed to obtain more reliable results for the earthquake responses of historical bridges. For numerical analysis, historical masonry Tağar Bridge which located in Çemişgezek town of Tunceli is selected. Three dimensional finite element model of the bridge is generated with finite element method. Dynamic properties of the bridge are obtained by the modal analysis which performed in SAP2000 finite element software. Time-history analyses are performed for %2, %5, %7 and %10 damping ratios. In these analyses, acceleration records of 1992 Tunceli earthquake is used as a seismic effect. As a result of the analyses, the effect of different damping ratios on seismic responses of historical masonry bridges is investigated by using time-history graphs of displacement and stress observed on the bridge.According to the analyses, the maximum displacements and stresses occurring in the historical bridge are obtained for Rayleigh, mass proportional and stiffness proportional damping type, respectively. For all damping types, it is observed that the displacement and stress values acquired in the bridge decrease while the damping ratio increases. Maximum and minimum displacement values are obtained at the stiffness proportional damping type and the Rayleigh damping type, respectively. The stress values occurring on the bridge are close to each other for all three damping types. However, the minimum stress values are obtained in Rayleigh type damping and the maximum stress values are obtained in stiffness proportional damping type. 87

Anahtar Kelimeler: Doğal Afet, Çoklu Afet Risk Analizi, Afet Anketi, Akyazı'da Afet FarkındalığıTürkiye, geçmişte olduğu gibi başta depremler olmak üzere sel, çığ, yangın, toprak kayması gibi doğal afetlerle sık sık karşılaşmış ve karşılaşmaya devam edecektir. Bu yüzden yaşanan afetlerin yarattığı can ve mal kayıplarının yanında ekonomik kayıpların da minimize edilmesi, ancak etkin ve sürdürülebilir bir afet ve risk yönetim sisteminin oluşturulması ile gerçekleştirilebilecektir. Bu amaçla yapılan çalışmada, Türkiye'de ve dünyada meydana gelen doğal afetler çerçevesinde sürdürülen afet ve risk yönetimi ile ilgili çalışmalar incelenerek ve geliştirilmekte olan yeni teknolojiler de göz önünde bulundurularak, ihtiyaçlara yönelik öneriler ortaya konulup yerleşim yerleri için afet ve risk yönetimi modeli oluşturulmaya çalışılmıştır. Durum çalışması olarak Sakarya ili Akyazı ilçe seçilerek çoklu afet riski modellemesi yapılmıştır. Bu amaçla Akyazı İlçesi Hane Halkı Afetlere Hazırlık ve Farkındalık Araştırması Anket çalışması yürütülmüştür. 25 sorudan oluşan bir anket hazırlanmış ve 80'i erkek olan 144 kişi için ifa edilmiştir. Akyazı ilçesinin nüfusunun %23'ünün doğrudan bir afete maruz kaldığı, doğrudan afete maruz kalmayanların ise %6'sının bir yakınının afete maruz kaldığı bulunmuştur. Doğrudan maruz kalınan afet türleri içerisinde depremlerin %70 ile ilk sırada yer aldığı ve depremi %11 ile sel afetinin izlediği belirlenmiştir. Eğitim seviyesi ne kadar yüksekse afet farkındalığının da o kadar yüksek olduğu ve katılımcıların %70'inin kendilerinin afetlere hazır olmadıklarını düşündükleri belirlenmiştir. Keywords: Natural Disasters, Multiple Disaster Risk Analysis, Disaster Questionnaire, Disaster awareness in Akyazı.As in the past, Turkey has often encountered and will encounter natural disasters such as earthquakes, floods, avalanches, fires, landslides. Therefore, minimizing economic losses as well as the loss of life and property caused by disasters can only be realized by establishing an effective and sustainable disaster and risk management system. For that intention it is strived for to establish a disaster and risk management system for settlements by reviewing ongoing disaster and risk management studies in the context of natural disasters occurring in both Turkey and in the world, taking into account technologies being developed and making suggestions intended for the requirements. As a case study, Akyazı town of Sakarya province is selected for implementing Multiple Disaster Risk Management modeling. For this purpose, a Disaster Preparedness and Awareness Questionnaire for household of Akyazı town was conducted between January 2019 and March 2019. A questionnaire consisting of 25 questions was prepared and implemented for 144 persons, 80 of which are men. It is obtained that 25 per cent of the population of the town has been directly exposed to a disaster, while a relative of 6 per cent of those who have not been directly exposed to a disaster has been exposed to a disaster. It was determined that earthquakes took the first place with 70 per cent among the directly exposed disaster types and flood disasters followed the earthquake disasters with 11 per cent. It is determined that the higher the educations level the higher the disaster consciousness and 70 per cent of the participants considering themselves unready for disasters. 74

Birbirine yakın konumda bulunan yapıların arasında meydana gelen yapı-zemin-yapı etkileşimi, yapı-zemin etkileşimine kıyasla daha çok ihmal edilmektedir. Yapı-zemin etkileşimi problemlerinde yapıların altında bulunan zemin sebebiyle yapıların davranışlarında meydana gelebilecek değişimler dikkate alınırken, yapı-zemin-yapı etkileşimi problemlerinde ise hem yapıların altındaki zeminin hem de yapıların yanında bulunan diğer yapılar dolayısıyla yapı davranışlarında meydana gelebilecek etkiler dikkate alınmaktadır.Bu çalışmanın amacı, birbirine yakın konumda bulunan yapıların arasında deprem etkisi altında oluşan yapı-zemin-yapı etkileşimi sonucunda yapıların davranışlarında meydana gelen değişimlerin mertebelerinin ve yapı-zemin-yapı etkileşimine etki eden faktörlerin elde edilmesidir. Bu doğrultuda, Türkiye yapı stoğunda bulunan yapıların genel özelliklerine göre belirlenmiş olan simetrik planlı 3, 6 ve 12 katlı yapılar üzerindeki yapı-zemin etkileşimi etkileri incelenmiştir. Yapı-zemin etkileşiminin yapıların davranışı üzerindeki etkilerini belirlemek için elde edilen sonuçlar yapıların zemine tam bağlı olduğu durumlara ait sonuçlar ile karşılaştırılmıştır. Daha sonra, yapı-zemin-yapı etkileşiminin etkilerini incelemek amacıyla, iki yapının yan yana bulunduğu durumlar, farklı kat sayıları, yapılar arasındaki mesafeler, zeminin rijitlikleri, yerleşim şekilleri ve deprem etkilerinin olduğu 432 farklı durum göz önüne alınarak incelenmiştir. Bu değerlendirmelerde, yapıların göreli ivme ve yerdeğiştirme değerleri, ivme değerlerinin Fourier dönüşümü ile elde edilen Fourier genlikleri ve yapıların zemin katlarının ötelenme oranlarında meydana gelen değişimler göz önüne alınmıştır. Bu kapsamda, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğine (2018) göre elde edilmiş olan tasarım spektrumu eğrisine göre iki farklı yapay deprem kaydı üretilmiştir. Üretilen bu kayıtlar hem yapı-zemin etkileşimi hem de yapı-zemin-yapı etkileşimi problemlerinde sismik yük olarak zemin ortamının tabanından uygulanmıştır. Hem yapı-zemin etkileşimi problemlerinin hem de yapı-zemin-yapı etkileşimi problemlerinin çözümünde zemin ve yapı sistemlerinin birlikte analiz edildiği doğrudan çözüm yöntemi kullanılmış olup, bu sistemlerin analizleri sonlu elemanlar yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma sonucunda, yapı-zemin-yapı etkileşiminin yapıların davranışlarını önemli ölçüde değiştirdiği görülmektedir. Bu durum özellikle, yapıların yumuşak zeminlerin üzerinde bulunduğu durumlarda daha belirgin olmaktadır. Bu sebeple, yapıların tasarım aşamasında ya da mevcut yapıların değerlendirilmesinde yapıların yanında bulunan diğer yapılar sebebiyle meydana gelebilecek etkilerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. The structure-soil-structure interaction phenomenon between the neighbouring structures has been ignored if it is compared to the soil-structure interaction. Although the soil-structure interaction problems consider the effects of the underlying soil on the response of the structures, the structure-soil-structure interaction problems take into account both of the effects of the underlying soil and the neighbouring structures. The purpose of this study is to investigate the level of variation in the response of the structures and the parameters which dominantly controls the structure-soil-structure interaction effects for nearby located structures. For this purpose, the 3-, 6-, and 12-storey structures which are symmetric in plan and which properties are assigned considering the structure stock of Turkey. In order to compare the effects of soil-structure interaction on the response of the structures, the results are compared with the fixed base cases. Then, the response variations of nearby located two structures are evaluated for different storey numbers, the clear distance between the structures, the stiffness of the underlying soil, the layout of the structures, and the ground motions to investigate the effects of structure-soil-structure interaction on the response of the structures for 432 different cases. In this evaluation, the relative acceleration, relative displacement, Fourier amplitudes of the accelerations and the ground storey drift ratios are considered in order to assess the structure-soil-structure interaction effects on the neighbouring structures. For this purpose, two artificial ground motions are produced based on the design spectrum curves of Turkish Building Earthquake Specifications (2018) and these earthquakes are applied from the bottom of the soil medium as seismic loads. Finite element method is utilised to analyse the soil and the structures subjected to seismic excitation with the direct method. It is concluded that the response of the neighbouring structure can change because of the structure-soil-structure interaction effects, especially for the cases of the underlying soft soil. It is also concluded that the consideration of the neighbouring structures could change the responses of the structures based on the dynamic characteristics of the case. Therefore, the effects of the neighbouring structure should be considered in the design of the new structures and the evaluation of the existing structures in the neighbourhood of other structures. 230

Türkiye'de 2007 yılında yürürlüğe giren DBYBHY-2007 ile mevcut bina performans analizi dikkate alınmaya başlanmıştır. Bu yönetmelikte doğrusal yöntemler daha çok dikkate alınmıştır fakat 2019 da yürürlüğe giren TBDY-2018 ile doğrusal olmayan yöntemler daha çok dikkate alınmıştır. Bu çalışma ile iki yönetmelik için mevcut bir yapının irdelenmesi gerçekleştirilmiştir. Analizlerde Sabit Tek Modlu İtme Analizi Yöntemi kullanılmıştır. İki yönetmelik için de hesap yöntemi aynı iken yönetmeliğin dikkate aldığı önemli değişiklikler mevcuttur. Bunlar, deprem tehlike haritası, çatlamış kesit tanımları ve plastik dönme sınır değerleridir. Aynı model yayılı ve yığılı mafsal olarak kabul edilerek kıyaslaması yapılmıştır. Yayılı mafsal ataması yapılan modelde lif tanımlaması yapılmıştır. Bu tanımlama üç farklı şekilde yapılmıştır. Bu modeller mevcut programdaki kabul edilen lif adedi, programın kabul ettiği lif adedinin yarısı ve programın kabul ettiği lif adedinin iki katı olarak tanımlanmıştır. Bu şekilde mafsalların tanımlanma biçimlerindeki farklılıkların getirdiği sonuçlar incelenmiştir. DBYBHY2007'ye göre tasarlanıp hesaplanmış olan yapımız Gebze ilçesinde, bodrum, zemin ve 2 normal kat olmak üzere toplam 4 katlıdır. Bodrum kat perdeler ile çevrili diğer katlar çerçeve sistemdir. Bu çalışmada iki yönetmeliğe göre hesaplar yapılmış ve sonuçlar irdelenmiştir. The former national seismic code (DBYBHY 2007), which took effect in 2007 in Turkey, current building performance analysis has been taken into account. In this regulation, linear methods are mostly taken into consideration however, the currect national seismic TBDY-2018, which came into force in 2019, nonlinear methods have been taken more into consideration. With this study, an examination of the existing structure for the two regulations was carried out. Fixed Single Mode Push Analysis Method was used in the analysis. While the calculation method is the same for both regulations, there are important changes that the regulation takes into account. These are earthquake hazard map, cracked section definitions and plastic rotation limit values. Our structure, which was designed and calculated according to DBYBHY 2007, has a total of 4 floors in the district of Gebze, including basement, ground and 2 normal floors. The basement floor is a frame system with the other floors surrounded by curtains. In this study, calculations were made according to two regulations and the results were examined. 0

Sanayi tipi yapılar, spor salonları, hangarlar ve ihtiyaca göre tasarlanan tek katlı çelik yüksek yapılar yerleşim alanlarının gelişmesi, sanayileşmenin artması ve insanların bu alanlardaki ihtyaçlarının artması ile birlikte tercih sebebi olmaya başladı. Bu tip yapılarda yüksekliklerin ve açıklıkların fazla olması tasarımlar sırasında daha dikkatli olunması ve tasarımlarda yeni yöntemler geliştirilmesi gerekliliğini doğurmuştur.Deprem kuşağında bulunan ülkemiz coğrafyasında depreme dayanıklı yapıların önemi de giderek artmaktadır. Güncel yönetmelikler bu yönde geliştirilmektedir. Bu nedenler performans analizini daha önemli kılmaya başlamıştır. Yapının deprem etkisi altında nasıl davranış sergileyeceğini performans analizi sayesinde gerçeğe en yakın olarak inceleyebiliriz. 2007 yılında yönetmelikte yerini alan performans analizi yeni yönetmelikle beraber daha ayrıntılı hale gelmiştir.Bu çalışma kapsamında da iki doğrultusu için farklı çerçeve tipi seçilmiş bir süneklik düzeyi yüksek endüstri yapısı incelenecektir. Bir doğrultusu moment aktaran çerçeve, diğer doğrultusu ise merkezi çelik çaprazlı çerçeve olarak tasarlanmıştır. Öncelikle tüm elemanlar doğrusal davranış gösterecek şekilde tasarlanmıştır. Tasarımlarda Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018, Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esaslarına Dair Yönetmelik 2018 ve American Institute of Steel Construction 341-16 yönetmelikleri kullanılmıştır. TBDY 2018 yönetmeliğinde bulunmayan bazı tasarım koşulları için AISC 341-16 kullanılmıştır. Tasarımı tamamlanan model üzerinde doğrusal olmayan analizler yapılmıştır. Merkezi çaprazların bulundukları doğrultuda depremi doğrusal olmayan deformasyon göstererek sönümlenmesi hedeflenir. Plastikleşen çaprazlar eksenel yük dayanımlarını büyük bir oranda kaybedeler ve sonuç olarak da çerçevelerin göçme moduna geçmemeleri gerekmektedir. Kolonlarda çarpaz elemanların plastikleşmesinden sonra oluşabilecek ek iç kuvvetler tasarımlarda gözönünde bulundurulmalıdır. Kolonların moment aktaran çerçeve doğrultusunda tutulu boylarının merkezi çelik çaprazlı çerçeve doğrultusuna göre daha fazla olması bu yönü kritik yapabilmektedir ve dikkatle incelenmesi gereken bir durumdur. Sonuçlar değerlendirildiği zaman yapının beklenen davranışı gösterdiği görülmüştür. Yapı modellemesinde SAP2000 programı kullanılmıştır. Tüm tasarımlar ayrıca program dışında da yapılmış olup tutarsız olabilecek sonuçlar engellenmiştir.Çalışma kapsamında ilk olarak giriş bölümü bulunmakta olup çalışma amacı ve kapsamı, literatür araştırmaları bulunmaktadır.İkinci bölümde yapıdaki tüm elemanlar için ayrı ayrı tasarım koşulları anlatılmıştır. Tasarımlarda dikkat edilmesi gereken önemli noktalar bu kısımda belirtilmiştir. Üçüncü kısımda yapı hakkında genel bilgilere yer verilmiştir. Tüm yükleme durumları ve hesaplamaları bu bölümde gösterilmiştir. Yapı hakim periyotları hesabı ve düzensizlik kontrolleri de burada yer almaktadır. Dördüncü bölümde her bir eleman için boyutlandırma hesapları gösterilmiştir. Yine tasarımlar dikkat edilmesi gereken ek koşullar bu bölümde ayrıntılı bir şekilde işlenmiştir. Beşinci bölümde doğrusal olmayan analiz için genel şartlar belirtilmiştir. İvme kayıtlarının seçilmesi, benzeştirilmesi, eleman ve sistem performans hedefleri ve SAP2000 programı için modelin doğrusal olmayan analize uygun hale getirilmesi için ek bilgiler bulunmaktadır. Altıncı bölümde doğrusal olmayan analiz sonuçları grafikler ve tablolar halinde gösterilmiş olup, yönetmeliklerin belirttiği koşullar ile karşılaştırmalar gösterilmiştir.Yedinci son bölümde ise genel sonuçlar işlenmiştir ve öneriler sunulmuştur. Industrial buildings, sports halls, hangars and single-storey high-rise buildings which are made from structural steel designed according to the needs have started to be preferred with the development of residential areas, increasing industrialization and increasing the needs of people in these areas. The building heights and span lengths in these types of structures have led to the necessity of being more careful during the designs and developing new methods in the designs.The importance of earthquake resistant structures in the geography of our country, which is located in the earthquake zone, is gradually increasing. Current specifications are being developed in this direction. These reasons have begun to make performance analysis more important. We can examine how the structure will behave under the effect of earthquakes as close to reality as possible through performance analysis. The performance analysis which was included in the Turkish Earthquake Code in 2007 became more detailed with the new code in 2018.Within the scope of this study, an industrial structure with a high ductility level selected from different frame types will be examined. One direction is designed as a moment-frame and the other direction is designed as a multi-tiered concentrically braced frame (MTCBF). MTCBF is a type of lateral load resisting system in building where a tall and single story is required. A braced frame is subdivided into multiple tiers and the struts located in intersection zones in the plane. In such systems, columns are not braced out of plane in tier levels. Columns, beams, struts and roof compression beams are selected as H profiles. The selected profiles provide high ductility conditions according to Turkish Earthquake Code 2018. The diaphragm feature is provided with profiles placed crosswise on the roof planes. The cross members on the side facades are designed in two rows along the height of the building. Pipe profiles are preferred for the facade cross members and the same sections are preferred for both rows. There are struts placed along the building in a single row between the facade diagonals. The struts are rigidly connected to the columns and the web of sections are rotated in a horizontal direction. The most important reason for the design of struts in this way is to support the columns against torsion at the points where they are connected. No connection detail calculations have been made for any elements within the scope of the study.First of all, all elements are designed to show linear behavior. Turkish Earthquake Code in 2018 (Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018), Turkish Structural Steel Design Code 2018 (Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esaslarına Dair Yönetmelik 2018) and the American Institute of Steel Construction 341-16 Specifications are used. AISC 341-16 was used for some design conditions not covered by the TBDY 2018 Code. Nonlinear analyzes were performed on the model whose linear design was completed. The building should achieve the Controlled Damage performance level as the performance target. It is aimed to damp the concentrically braced by showing non-linear deformation of the earthquake in their direction. Plasticized braces lose their axial load strength to a great extent and as a result the frames should not go into collapse mode. Plasticization is not desired in struts placed between concentrically braces. After the axial load strength of the brace members is lost, moment-frames may be formed due to the rigid connection of the struts to the columns. Therefore, the plastic joints that may occur in the strut can transform this direction system into a mechanism. In columns, additional internal forces that may occur after the plasticization of the brace elements must be considered in the designs. The fact that the lengths of the columns retained in the moment-frame direction is higher than that of the braced frame direction can make this aspect critical and is a case that needs to be carefully examined. When the results were evaluated, the structure showed the expected behavior. As a result of the nonlinear time history analysis, the brace elements were the first plastic hinge elements. Plastic joints on columns, beams and struts remain under Limited Damage performance level.Linear and nonlinear analyzes were performed with SAP2000 software. All linear designs are also made out of the program, avoiding inconsistent results. According to TBDY 2018, 22 nonlinear analyzes were performed with 11 acceleration sets. The acceleration records selected for nonlinear analyzes in the time domain were selected according to the conditions specified in the TBDY 2018. Scaling was done using SeismoMatch.In the scope of the study, firstly there is an introduction section and the purpose and scope of the study and literature researches. The importance and details that should be shown in the design of earthquake resistant structures are given in this section. It is explained in this section that only an industrial structure is studied on X type braced frame. In addition, some important studies conducted in this field have been summarized under the title of literature research.In the second part, the design conditions are explained separately for all elements in the structure. Important points to be considered in the design are mentioned in this section.In the third section, general information about the structure is given. Loading combinations and calculations are shown in this section. Calculation of building dominance periods and irregularity checks are also included here. According to TBDY 2018, only A1 torsional irregularity control was performed as structural irregularity control. Horizontal and vertical displacement boundary condition controls are also included in this section.In the fourth section, design steps for each element are shown. Again, additional requirements to be considered designs are detailed in this section.In the fifth chapter, general conditions for nonlinear analysis are given. Additional information is available to select, simulate acceleration registers, element and system performance targets, and to make the model suitable for nonlinear analysis for the SAP2000 program. The system performance target is only available in TBDY 2018 and will be used as a single reference.In the sixth chapter, the results of nonlinear analysis are shown in graphs and tables and the comparisons with the conditions specified by the codes are shown.In the seventh chapter, the results are summarized and evaluated. Turkish Earthquake Code 2018 and Turkish Structural Steel Design Code 2018, which are the current regulations, do not have any design rules for single-storey steel industrial buildings and are inadequate. Work is underway to find out the rules for the design of single-storey steel industrial buildings in the current codes. In this study, X type steel braced frame is focused on. There are various types of braced frame systems including V type and reverse V type. In addition, different results can be obtained by adding crane to the structure. In order to make the current codes more comprehensive, studies on various structures should be encouraged.In the appendix section, the nonlinear results of the elements previously presented as graphs for each element are found in excel tables. 149

Ülkemizde 2007 yılında yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (DBYBHY-2007 [1]) ile birlikte ilk defa binaların doğrusal olmayan yöntemlerle mevcut durum performans değerlendirilmesinden bahsedilmiştir. Daha çok doğrusal yöntemlerle hesabın üzerinde durulduğu bu yönetmelik, 2019 yılı itibarıyla yerini Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'ne (TBDY-2018 [2]) bırakmıştır. TBDY-2018'de [2] mevcut bina değerlendirmesi kısmı, doğrusal olmayan yöntemlerin zorunlu olduğu bir hal almıştır. Bu çalışmada her iki yönetmeliğin bina değerlendirmesi yöntemlerinin mevcut bir yapı üzerinde kıyaslamalı irdelenmesi yapılmıştır. Bu değerlendirme aşamasında doğrusal olmayan yöntemlerden olan `Sabit Tek Modlu İtme Yöntemi` kullanılmıştır. Her iki yönetmelikte de bu itme yönteminin hesabı tamamen aynı olduğu görülmüştür. Fakat TBDY-2018 [2] ile birlikte bu itme hesabından başka kısımlarda önemli değişiklikler yapılmıştır. Başlıca değişiklikler; güncellenmiş Türkiye Deprem Tehlike Haritası, elemanlarda çatlamış kesit tanımlamasına yönelik yeni hesaplama yaklaşımı ve elemanlarda analiz sonucunda oluşan plastik dönme ve birim şekildeğiştirme değerlerinin karşılaştırılmasında kullanılan sınır değerleridir. Bu çalışma, saha incelemesi daha önceden yapılmış mevcut bir bina üzerinde yapılmıştır. Bu nedenle binayı değerlendirme aşamasında modele yansıtılması gereken mevcut beton dayanım değerleri ve mevcut donatı sınıfı laboratuvar sonuçları hazırdır. Bina İstanbul ili, Maltepe ilçesinde yer almakta olup bodrum, zemin ve 6 normal kat ile birlikte toplamda 8 kattan oluşmaktadır. Betonarme çerçeve ve perdelerden oluşan karma bir taşıyıcı sisteme sahiptir. Bodrum katı tamamen toprak içinde kalmakta ve betonarme perdelerle çevrilidir. Yapıda düşey ve yatay herhangi bir düzensizlik bulunmamaktadır. Çalışma kapsamında her iki yönetmelikte yer alan hesap adımları karşılaştırılmıştır ve sonuçlar irdelenmiştir. Building evaluation with nonlinear analysis methods was mentioned in Turkish Earthquake Code-2007 [1] for the first time. Turkish Earthquake Code-2007 [1] which uses linear analysis methods change to Turkish Earthquake Code-2018 [1] as from 2019. Building analysis section of Turkish Earthquake Code-2018 [2] has to use nonlinear analysis methods. In this study, building evaluation of both Turkish Earthquake Codes compared on an existing building. `Constant Single Mode Pushover` of nonlinear analysis methods used in evaluation process. Both Turkish Earthquake Codes uses totally same process in constant single mode pushover. But Turkish Earthquake Code-2018 [2] has some change except constant single mode pushover. These are updated Turkish Hazard Map, new calculation method for member (Column, Beam, Wall) cracked section values and limit values for plastic rotation values and strain values. Existing building of this study's fieldwork has been done before. In this case 3D model material parameters (concrete compressive strength, rebar class) of existing building have been known in this study. This building is in Maltepe, İstanbul. It has eight storeys as basement, ground floor and six typical floors. Structural system has reinforcement concrete frames and walls. Basement is totally underground and covered walls. There are no irregularities. In this study, both Turkish Earthquake Codes calculation steps and analysis results were compared. 108

Yapısal sistemlerin tasarımında ve mevcut yapıların değerlendirmesinde kullanılan farklı analiz yöntemleri mevcuttur. Mevcut yapıları değerlendirme yöntemleri açısından, yeni yürürlüğe giren Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY 2018) ile bir önceki deprem yönetmeliği (DBYBHY 2007) arasında ciddi değişiklikler yapılmıştır. Bir önceki deprem yönetmeliğinin yürürlülüğe girdiği 2007 yılından günümüze kadar birçok yapı, ilave betonarme perde eklenmesi, betonarme manto yapılması gibi yöntemlerle güçlendirilmiştir.İncelenen yapı `Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik 2007` ye uygun olarak güçlendirilmiş ve ilgili yönetmeliğe göre istenen performans seviyesini sağlamıştır. Tez kapsamında, hem mevcut hemde güçlendirilmiş olan yapının 2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'ne göre performansı irdelenmiştir. Yapının lineer ve nonlineer analizlerinde SAP2000 yazılımı kullanılmıştır. Yenilikçi güçlendirme sistemleri de incelenmiştir. Doğrusal olmayan analizler yönetmeliğin gerektirdiği DD-1 ve DD-3 deprem düzeyleri dikkate alınarak yapılmıştır. Tüm taşıyıcı elemanlar ve malzemeler, doğrusal olmayan davranışlar dikkate alınarak modellenmiştir.Yapılan analizler ve sonuçları, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018'de verilen sınırlandırmalar çerçevesinde değerlendirilmiş ve bir önceki deprem yönetmeliğine göre kıyaslamalar yapılmıştır. Different analysis options are available for the design of structural systems and the evaluation of existing structures. There are several changes between the Turkish Seismic Design Code 2018 and the previous Turkish Seismic Design Code 2007. Since 2007, when the previous earthquake regulation came into force, many buildings had been retrofitted with additional reinforced concrete shear wall and reinforced concrete mantle construction methods.The structure examined was retrofitted in accordance with the Turkish Seismic Design Code 2007 and satisfied the conditions of specific performance level according to the relevant regulation. In this present thesis, retrofitted structure was examined according to Turkish Seismic Design Code 2018. Sap2000 software was used for linear and nonlinear analysis of the structure. Innovative retrofit systems were also introduced. Nonlinear analysis were made with respect to two different eartquake levels DD-1 and DD-3. All the frames were modeled by considering nonlinear behavior of sections and material.The analysis and results were evaluated within the limitations of Turkish Seismic Design Code 2018 and the comparisons were made according to a previous earthquake regulation. 129

Gerçekleştirilen çalışmanın amacı düşük ve orta yükseklikte betonarme binalarda statik ve dinamik analiz yöntemlerinin zemin-yapı etkileşimi ve ankastre mesnet kabulü dikkate alınarak incelenmesidir. Bu kapsamda 4, 8 ve 12 katlı düzenli çerçeve bina modelleri oluşturulmuştur. Kolon plastik mafsalları eksenel yük etkileşimli olarak dikkate alınmıştır. Zemin-yapı etkişimli modellerde farklı zemin rijitliğine sahip 4 farklı zemin profili kullanılmıştır. Gerçekleştirilen tez kapsamında 3 farklı yük deseni, 4 farklı zemin tipi ve 40 ivme kaydı için 45 statik ve 240 dinamik analiz gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde, dikdörtgen itme deseninin dinamik analizden elde edilen taban kesme kuvvetlerini yansıtmakta başarılı olduğu görülse de ters üçgen ve mod1 itme desenleri deplasman taleplerinin tahmin edilmesinde daha başarılıdır. Yapıların düzenli taşıyıcı sisteme sahip olmasının de etkisi ile mod1 ve ters üçgen itme desenleri arasındaki farklar sınırlıdır. Ankastre mesnet ve yapı zemin etkileşimli modeller için elde edilen deplasman talepleri yüksek rijitliğe sahip zemin profilleri için benzer sonuçlar vermektedir. Düşük zemin rijitlikli zeminler içinse dinamik analizden elde edilen talepler ivme kaydının özelliklerine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir ve kesin bir yargıya varılması mümkün değildir. Dikkat çeken bir başka durum ise, zemin-yapı etkileşiminin dikkate alınması durumunda, zemin rijitliği düştükçe eksenel yük oranlarının artmasıdır. Buna bağlı olarak kolon moment kapasiteleri artış göstermekte ve taban kesme kuvvetleri daha yüksek hesaplanmaktadır. Yapı rijitliğinin düşmesi ile yapı akma noktasının sağa kaymasın da elde edilen sonuçlar üzerinde etkili olduğu değerlendirilmektedir. This study investigates static and dynamic analysis methods in low and medium height RC buildings considering soil-structure interaction. For this purpose, regular frame building models with 4, 8 and 12-story were modelled. Column plastic hinges were modelled with axial-load intracted. 4 different soil profiles with different soil stiffness were used in the soil-structure interaction models. Within the scope of the thesis, 45 static and 240 dynamic analyzes were carried. When the obtained results are evaluated, although it is seen that the rectangular load pattern is successful in reflecting the base shear forces obtained from the dynamic analysis, the inverted triangle and mod1 load patterns are more successful in predicting the displacement demands. The differences between mod1 and inverted triangle load patterns are limited due to the fact that the buildings have ragular structural system. The displacement demands obtained for the fixed base models and SSI models tend similar results for high stiffness soil profiles. For soils with low stiffness, the demands obtained from the dynamic analysis vary depending on the characteristics of the ground motion record and. Another imprortant result to be emphasis that if the soil-structure interaction is taken into account, the axial load ratios increase as the soil stiffness decreases. Accordingly, column moment capacities increase and base shear forces are calculated higher. It is considered that the shifting of the yield point of the structure with the decrease in the stiffness of the structure has an effect on the results obtained. 134

1999 Kocaeli ve Düzce Depremleri, Adapazarı, Düzce ve çevresindeki şehirlerdeki yapılarda geniş çaplı hasara sebep olmuştur ve bu yıkıcı olaylardan toplanan veriler kullanılarak mevcut yapı stoğunun hasar durumu tahmin etmeye yönelik çeşitli çalışmalar yapılmıştır. 1999 Kocaeli Depremi'nden sonra Adapazarı'nda gözlemlenen yapısal hasarlar için, geoteknik deprem mühendisliği etkilerini de içeren hasar tahmini modelleri geliştirilmiştir ancak, önerilen modellerin bu depremler için diğer şehirlerden toplanan veriler kullanılarak doğrulama çalışmaları yapılmamıştır. Bu çalışma kapsamında, Adapazarı ve Düzce şehirleri için zemin araştırmaları, yapı stoğuna ait hasar durumları ve yapı parametrelerini içeren bir ortak veri tabanı derlenmiş, sahaya özgü zemin tepki ve sismik zemin sıvılaşma tetiklenmesi analizleri yapılarak geoteknik deprem mühendisliği parametreleri derlenen veri tabanına eklenmiştir. Tahmin parametreleri olarak, kat adedi, maksimum yer ivmesi, spektral ivme, sıvılaşma şiddet indeksi ve sıvılaşma kaynaklı oturmayı içeren hasar durumu tahmin modelleri, doğrusal diskriminant analizi, çok terimli lojistik regresyon ve maksimum olabilirlik analizi yöntemleri ile geliştirilmiştir. Modeller daha fazla sayıda yapı içeren Adapazarı veri seti için geliştirilmiş ancak seçilen regresyon yönteminin uygunluğunu değerlendirmek ve yer hareketi ile geoteknik parametrelerin model performansına katkısını analiz etmek için Düzce veri seti ile test edilmiştir. Analiz sonuçları, kat adedinin tahmin performansı üzerinde en önemli etkiye sahip parametre olduğunu göstermiştir; geoteknik parametreler ise, hasar durumunun gerçek tahmin oranını %10-%15 oranında artırmaktadır. Bu çalışmada önerilen hasar durumu tahmin modeli, Adapazarı ve Düzce'deki hasar durumlarını herbir hasar durumu için %60'tan yüksek bir oranda doğru tahmin etmektedir. The 1999 Kocaeli and Düzce Earthquakes caused extensive damage to the structures in Adapazarı, Düzce and surrounding cities, leading to several attempts to estimate the damage states of the existing building stock using the data collected from these destructive events. Preliminary damage state prediction models that include the geotechnical earthquake engineering factors were developed for Adapazarı after the 1999 Kocaeli earthquake; however, validation exercises were not performed using the data collected from other cities for these earthquakes. In this study, a joint database of performed subsurface soil investigations and the building stock data including the damage states and structural parameters is compiled for Adapazarı and Düzce cities and the geotechnical earthquake engineering parameters are added to the compiled database by performing site-specific ground response and seismic soil liquefaction initiation analysis. Damage state prediction models that include the number of stories, peak ground acceleration, spectral acceleration, liquefaction severity index, and liquefaction induced settlement as predictive parameters are developed by linear discriminant analysis, multinomial logistics regression, and maximum likelihood analysis methods. Models are developed for the Adapazarı dataset that includes significantly higher number of buildings and tested for the Düzce dataset to evaluate the suitability of the selected regression approach and to analyze the contribution of ground motion and geotechnical parameters to the model performance. Analysis results showed that the number of stories is the parameter with the most significant effect on the predictive performance; while the geotechnical parameters increase the true prediction ratio in each damage state by 10%-15%. The final damage state prediction model proposed in this study estimates the damage states in Adapazarı and Düzce correctly by more than 60% for each damage state. 102

Bu tez çalışması Pamukkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından 2016FEBE012 nolu proje ile desteklenmiştir. Son yıllarda meydana gelen şiddetli depremler mevcut yapı stokunda ağır ekonomik hasarlara neden olmuştur. Yaşanılan bu deprem hasarlarının tahmin edilebilmesi, sigorta firmaları ve kamu kuruluşları açısından önem taşımaktadır. Günümüzde betonarme binalar için kullanılan zorunlu deprem sigortası primlerinin, bölgesel hasar tahminleri ile uyumlu olup olmadığını sorgulamak amacıyla Denizli’de bulunan mevcut yapı stoku ele alınmıştır. Envanter çalışmaları ile bölgeye özgü nitelik taşıyan, farklı kat sayılarına ve yapım yıllarına ait 40 adet mevcut betonarme binanın bilgilerine ulaşılmıştır. Yapısal özellikleri belirlenen binaların dayanım ve deplasman kapasiteleri doğrusal olmayan analizler ile elde edilmiştir. Doğrusal olmayan dinamik analizlerde kullanılmak üzere farklı maksimum yer hızlarına (MYH) sahip 364 adet ivme kaydı seçilerek 12 adet MYH grubuna ayrılmış ve binalara ait deplasman talepleri hesaplanmıştır. Binaların kapasite ve talep deplasman değerlerinin hesaplanmasının ardından bölgesel hasar görebilirlik eğrileri elde edilmiştir. Hasar görebilirlik eğrileri kullanılarak binalar kalite sınıfına göre (iyi/orta/kötü) sınıflandırılmıştır. Deprem sigorta primlerinin hesabı için yapıların değişik MYH gruplarına sahip ivmeler altında uğrayacağı hasar dağılımını gösteren hasar olasılık matrisleri hesaplanmıştır. Hasar olasılık matrislerinin hesabı sırasında üç farklı analitik yaklaşım ve merkezi hasar oranı kullanılarak belirsizlikler en aza indirgenmiştir. Deprem tehlikesinin nicel hesabı için öncelikle bölgede geçmiş yıllarda yaşanan depremleri kapsayan deprem kataloğu oluşturulmuştur. Olasılıksal sismik tehlike analizi ile bölgeye ait farklı MYH değerlerindeki yıllık aşılma olasılıklarını gösteren sismik tehlike eğrisi elde edilmiştir. Olasılıksal sismik tehlike analizinde depremin doğası gereği meydana gelen belirsizlikleri sismik tehlike eğrilerinin hesabına dahil etmek için mantık ağacı yöntemi kullanılmıştır. Hasar olasılık dağılımlarının ve sismik tehlikenin belirlenmesinin ardından mevcut yapı stokuna ait ticari deprem sigorta primleri her bir kalite sınıfı için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Çalışmanın sonunda bölgeyi gerçek anlamda temsil eden prim değerleri elde edilmiştir. Yapılan tez çalışması, hesaplanan prim oranları ile yürürlükte olan zorunlu deprem sigortası primleri arasında büyük farklılıklar olduğunu ve deprem sigortası prim oranlarının yapıların sismik performansından önemli derecede etkilendiğini göstermiştir. Recent major earthquakes occurred in urban areas caused heavy economic losses. The estimation of these earthquake damages and losses is important for insurance companies and public institutions. In this study, sample buildings which represent the general building stock of Turkey were collected from Denizli. By this method it is aimed to investigate the relationships between earthquake losses and the insurance risk premiums. 40 existing reinforced concrete buildings having different story numbers and design codes were selected during the inventory studies. Structural properties of selected buildings were obtained by project investigations. Nonlinear analyses were performed to obtain strength and displacement capacities. 364 records were considered and non-linear time history analyses were performed to calculate inelastic deformation demands of buildings. Selected records were divided into 12 groups according to peak ground velocities (PGV) and inelastic displacement demands were computed. Fragility curves representing the probability of exceeding predefined structural damage levels were obtained for all buildings and constructed according to peak ground velocities. The building fragility curves were classified into various quality classes (high/average/low) according to damage probabilities which are controlled by seismic performances of buildings. Regional Damage Probability Matrices (DPM) were derived for each quality classes in order to identify potential earthquake damage. The uncertainties in the calculations of DPMs were minimized by using three analytical approaches and three central damage ratios. The seismic sources of earthquakes occurred in past years were investigated for determining earthquake risk at the site. Hazard curve which shows the annual probability of exceeding corresponding PGV values were estimated by using probabilistic seismic hazard analyses. An alternative approach known as logic tree method were used in order to consider uncertainties in the probability computations. Total insurance rates were computed separately for each quality class of buildings by considering seismic risk and damage probabilities. Finally, total earthquake insurance premium rates, which are obtained from region-specific damage probabilities, were compared to the rates currently used by government. It was concluded that calculated insurance rates were significantly higher than that of used by the “Turkish Catastrophe Insurance Pool” and the determined insurance rates are significantly affected from the seismic quality level of the buildings.

Geçmişten bugüne Türkiye sınırları içinde ve çevresinde ağır can ve mal kayıpları doğurmuş çok sayıda deprem meydana gelmiştir. AFAD'ın güncel raporuna göre Türkiye, 1900'den bu yana kaydedilen büyük depremler göz önüne alındığında, 77 adet deprem ile dünya sıralamasında dördüncüdür. Bu veriler ışığında, depremlerin Türkiye için çok önemli bir tehdit olduğu ve şehirleşmenin bu tehlike göz önüne alınarak yapılması gerektiği söylenebilir. Bu sebeple yapı inşası sırasında uygulanması gereken kurallar bütünü olarak, deprem yönetmelikleri geliştirilmiştir. Gelişen teknoloji ve bilimsel araştırmalarla birlikte yürürlükte olan yönetmeliklerdeki uygulama zorluklarının, problemlerin ve eksiklerin giderilmesi, yapısal analizlerin kapsamının ve detaylarının genişletilmesi, yapılan binaların depreme dayanıklılığı açısından bir ihtiyaçtır. Ülkemizde bu ihtiyaçlara cevap vermek adına, belirli aralıklarla yeni yönetmelikler çıkartılmış ve yapıların tasarım ve değerlendirme kurallarında geliştirmeler yapılmıştır. Yakın dönemde yapılan değişikliklerden ilki deprem yönetmeliğinin güncellenmesidir. Yılbaşından itibaren geçerli olan Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, kısaca TBDY'dir. Bir diğer değişiklik ise çelik yapıların hesap yöntemlerine dair esasların yenilenmesidir. Ayrıca deprem bölgeleri haritası da baştan aşağıya değiştirilerek Türkiye Deprem Tehlike Haritaları adında yeni ve interaktif bir yapıya dönüşmüştür. Yapılan yeniliklerle kullanılan tasarım, hesap ve değerlendirme kriterlerinde büyük değişimler olmuştur. Dolaysıyla yönetmelik değişiklikleri olmadan önce inşa edilen binaların geliştirilen yöntemler altında yeniden yapımının irdelenmesi ve mevcut yapıların değerlendirilmesi ihtiyacı doğmuştur. Bu tez çalışmasında, 2012 yılında konut olarak kullanılmak üzere projelendirilen ancak, yapı ruhsatı alındıktan sonra uygulamasından vazgeçilen taşıyıcı sistemi moment aktaran çelik çerçevelerden oluşan 5 katlı bir bina, TBDY ile mevcut yapı sistemlerinin değerlendirilmesi başlığı altında incelenecektir. TBDY ile birlikte artık eski yönetmeliklerde bulunmayan çelik bina sistemleri için performans koşulları tanımlanmıştır. Bu değişiklikten önce mevcut çelik yapılar tasarım aşamasındaki kurallara göre değerlendirilmekteydi. Bu çalışma ile konut olarak kullanılmak üzere projelendirilmiş bir binanın performansı belirlenmiştir.Buna ek olarak, deprem yönetmeliğinde meydana gelen temel değişikliklerin göz önüne alınarak irdelenmesi amaçlanmıştır. Kapsamı eskisine göre büyük oranda arttırılan yeni yönetmeliğin irdelenmesi başlı başına bir konu olduğundan, yapılan karşılaştırma aşamalarında değerlendirmesi yapılacak olan bina için geçerli olan yaklaşıma odaklanılmıştır. Analiz kapsamında zaman tanım alanında doğrusal olmayan hesap yöntemi kullanılarak mevcut binanın performans değerlendirmesi yapılmıştır. Ayrıca analiz aşamalarında güncel yabancı yönetmeliklerden de yararlanılmıştır. Deprem kayıtları uluslararası bir veri tabanından temin edilmiş ve TBDY'de tanımlanan yöntemler ışığında akademik lisansa sahip ticari bir program kullanılarak işlenmiştir. Çözümlemeler de benzer şekilde akademik lisansa sahip ticari bir sonlu elemanlar programı kullanılarak, binanın projelerine uygun matematik modeli oluşturularak yapılmıştır. Binanın yatay deprem yükü taşıyıcı elemanları çubuk sonlu elemanlar kullanılarak modellenmiştir. Bu sebeple doğrusal olmayan yöntemde plastik mafsal teorisi olarak da bilinen yığılı plastik davranış modeli tercih edilmiştir. Malzemenin doğrusal olmayışı başlığı altında güncel yönetmelik ve uluslararası yönetmelikler ışığında pekleşen ideal elasto-plastik malzeme davranışı seçilmiştir. Sonuç bölümünde binaya gelen deprem kuvvetleri, binanın yerdeğiştirme ve şekildeğiştirmeleri irdelenmiştir. Deprem kuvvetleri açısından yeni ve yürürlükten kaldırılan yönetmeliğe göre hesaplanan değerler karşılaştırılmıştır. Analiz yönteminde doğrudan hesaba katılan ikinci mertebe etkileri ve binanın davranışı için fikir vermesi açısından göreli kat ötelenmeleri de incelenmiştir. Eleman bazında oluşan hasarlar tek tek değerlendirilerek binanın deprem performansı belirlenmiştir. From past to present, there has been many earthquakes which caused heavy damage and losses occurred within the borders of Turkey and surrounding. According to the current report of AFAD, Turkey is the fourth in the world rankings with 77 big earthquakes since 1900. In this context, it is very important that earthquakes pose a threat to Turkey and it can be said that urbanization should be made taking into account the danger. Therefore, earthquake regulations have been developed as a set of rules that should be applied during construction. With the help of developing technology and scientific research, it is a necessity to eliminate the difficulties, deficiencies and problems in the regulations in force, to extend the scope and details of the structural analysis, in terms of earthquake resistance of the buildings. In order to meet these needs in our country, new regulations have been issued periodically and improvements have been made in the design and evaluation rules of the buildings. The first of these changes is the revision of the earthquake regulations. Another change is the revision of the principles regarding the calculation methods of steel structures. In addition to the earthquake zone maps it has also been turned into a new and interactive structure called the Turkey Earthquake Hazard Map of changing from top to bottom. There have been major changes in the design, calculation and evaluation criteria used with the innovations. Therefore, before the regulation changes, there was a need to examine the reconstruction of the buildings constructed under new methods and to evaluate the existing buildings. Since the steel structures' performance criteria are added to the evaluation of existing structures with the new regulation, applications and regulations can be further improved by increasing the evaluation studies. Problems that may arise in the application can be quickly resolved.In DBYBHY (old seismic code), the rules for determining the earthquake performance were valid only for reinforced concrete and prefabricated reinforced concrete buildings. With the new regulation, steel structures were added to earthquake performance criteria.The examination of the new Turkish Building Seismic Code 2018 (TBDY), which has been greatly increased compared to the old one, is an issue in itself. In the comparison stages, the approach which is valid for the building to be evaluated is focused. Within the scope of the analysis, the performance assessment of the existing building according to the new regulation was performed by using nonlinear time history analysis method that can be applied in all structures without any conditions. The results of these analyzes are known in the literature as the most reliable method of analysis. In addition, current foreign regulations were utilized during the analysis.In this thesis, a 5-storey building consisting of steel moment-resisting frames with structural system, which was designed to be used as a residence in 2012 but was abandoned after the building license was obtained, will be examined under the title of evaluation of existing building systems with new seismic code. In addition, it is aimed to examine the fundamental changes in earthquake regulations. Evaluation of existing structures begins with the step of gathering information from buildings. The information to be obtained in the new regulation is divided into two categories as limited and comprehensive. In the evaluation made within the scope of this study, the building was analyzed in accordance with the comprehensive knowledge level and projects.Since there were no recorded earthquakes in the area where the building is located, the local ground conditions of the structure were taken into consideration as the starting point for the selection of earthquake records. Since the shear wave velocity is 174 m/s, twenty-four earthquake recordings with values close to this value were found. Afterwards, non-convergent and inefficient records were eliminated and eleven earthquake records were selected. Since the earthquake regulation requires harmonization with the earthquakes in the region in order to use simulated records, simulated earthquake records were not used in this study. All recordings were obtained from PEER (Pacific Earthquake Engineering Research Center) Berkeley, ngawest2 database. When selecting the records from PEER, the design spectrum of the building can be defined interactively to the site before the search step and a search can be made to converge to the design spectrum. Earthquake records were taken from the database and it is processed using a commercial program with an academic license in the light of the methods described at TBDY. Two horizontal components of each record will be used in nonlinear time history calculations and a second calculation will be made for the same earthquake by changing the direction of the components and a total of twenty-two analyzes will be performed. Since two components are used together in this method, earthquake forces in two directions are already combined. As a result, the greatest absolute arithmetic means of the twenty-two analyzes will be obtained. The analyzes were made by using a commercial finite element program and a mathematical model suitable for the building projects. Since the horizontal earthquake load bearing elements were modeled using only frame elements, the plastic hinge theory was preferred as the nonlinear method. The slabs were modeled with shell finite elements and the largest 50 cm square finite element meshes were automatically arranged in the analyzes. Since the slabs are included in the model, no additional diaphragm definition is made. Geometric nonlinearity, also known as P-Delta effect, calculations will be automatically considered thanks to the feature of the program. Under the heading of material nonlinearity, the hardening ideal elasto-plastic material model has been selected which in accordance with the new regulations and international standards.According to TBDY, the building should not have any element passing to the forward damage zone in order to have a controlled damage level. For concrete buildings, a certain percentage of beams and some vertical bearing elements may pass to the upper region according to the shear force ratio on the floor. However, exceptional cases in reinforced concrete in steel structures do not apply. In steel structures, the ductility level on the basis of elements is determined under the limit values given according to the cross-sectional conditions. The performance of the structural system elements is determined in the light of the changing limits defined according to the ductility level of the elements. There are limit values for each element depending on the type of structural system. The rotation of columns, beams and the joining regions of these elements should be evaluated for the moment resisting steel frame systems.There are three performance limits in the literature for structural systems and the corresponding limits in the new regulation are as follows; immediate occupancy (SH), life safety (KH), collapse prevention (GÖ). According to TBDY, this building must meet the conditions of life safety.As a result of the investigations; Although the lowest strength structural steel given in the standards is used and the ductility level of the system is limited, the building-controlled damage provides earthquake performance since there are no elements passing to the life safety performance level. In addition, at the end of this study, when the ductility level of some elements is limited and some of is high, there is a lack of explanation as to whether the elements will be evaluated separately or if they will be limited according to the unfavorable state of the system.Steel structure systems have the advantages of being easily strengthened, dismantled and reusable and highly recyclable. However, it is a known fact that steel buildings are much less preferred in our country compared to reinforced concrete buildings. In the light of these features compared to other building systems; this work has emerged with the desire of strengthening rather than demolish-rebuilding, thus increasing the useful life of buildings and reducing waste and making more environmentally friendly buildings. 83

Güvenilir yüksek yapıların inşası söz konusu olduğunda yapı mühendislerini ve yatırımcıları birbirinden ayrı düşünmek mümkün olmaz. Her iki tarafın inşa edilecek olan yapıyla ilgili farklı bakış açılarına sahip olduğu bilinmekle birlikte, mühendisler yapının yeterli dayanım, rijitlik ve süneklilikte olması için çözüm ve inovasyon arayışında iken, yatırımcıların asıl odak noktası karı arttırmaktır. Bu iki farklı taraf ortak bir amaç için, birçok insan tarafından kullanılacak 50 yıllık yaşam ömrüne sahip dayanıklı binalar bir araya gelir. Yapı mühendislerinin ve diğer farklı alanlardaki uzmanların yaptıkları araştırmalar ve çalışmalar kar oranları üzerinde bir etkiye sahip olduğunu gösterirse, bu özelliğin bahsi edilen inovasyonun bir adım öne çıkmasına yardım edeceğine kesin gözüyle bakılabilir. Çelik ve betonarme kompozit kolonların (Bundan böyle kompozit kolonlar olarak belirtilecektir.) ilk kullanılmaya başladığı zamanlardan beri artarak devam eden başarısını buna bağlamak yanlış olmaz. Birçok ülkede bulunan metropoliten alanlarda, özellikle yüksek yapıların tasarımında sıkça tercih edilen kompozit kolonlar, deprem durumunda istenen rijitlik ve sünekliği sağlamasından dolayı mühendislerin, bu özellikleri daha küçük kesitlerle sağlayarak kiralanabilir alanları arttırmalarından dolayı da yatırımcıların dikkatini çekmişlerdir. Kompozit kolonların süneklilik konusundaki artıları özellikle deprem bölgelerinde inşa edilecek olan yüksek yapılar için bir tercih edilme sebebi olarak öne çıkmaktadır. Bahsedilen özelliklerinden dolayı Asya, Avrupa, Amerika ve Avustralya olmak üzere Dünya'nın her noktasında mühendis ve yatırımcıların ilgisini çekmiş olan kompozit kolonlar ve ilk kullanılmaya başlandıkları andan itibaren popülerliklerini hızla arttırmışlardır. Yıllardır çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan nümerik ve fiziksel modellemeler ve deneylerin sonuçlarına göre kompozit kolonların dayanımının geleneksel kolonlar olarak isimlendirilen betonarme (BA) ve çelik kolonlardan daha fazla olduğu anlaşılmaktadır. Diğer bir deyişle, boyutları tamamen aynı olan BA, çelik ve kompozit kolonlar kendilerini oluşturan malzemelerin özelliklerine göre farklı dayanım, rijitlik ve sünekliklere sahip olmakla birlikte, kompozit kolonlar çoğu koşulda ve her kategoride diğer ikisinin üstünde performans göstermektedir. İşin ekonomik boyutu ise nihai karara etki eden bir parametre olarak incelenmelidir. Yukarıda da belirtildiği gibi mühendisler ve yatırımcıların yapım felsefesi ile ilgili farklı bakış açılarına sahip olması birbirlerini görmezden gelecekleri ve bir tarafın diğerine üstünlük sağlayacağını düşünmek sağlıklı bir yaklaşım olmaz. Kompozit kolon konusunda da mühendisler bu yenilikle birlikte gelen dayanım ve süneklikle ilgilenirken, yatırımcılar da kompozit kolonların getireceği ekstra maliyet ve bunun geri dönüş süreci üzerine yoğunlaşırlar. Çünkü BA ve çelik alternatiflerine göre kompozit kolonlar gerekli olan dayanım ve diğer parametreleri daha küçük kesit alanlarıyla sağlarken kullanılabilen kiralanabilir alanda da dikkat çekici bir artışa sebep olurlar.BA kolonların uzun yıllardır kullanımından gelen bir alışkanlıktan ve bunun doğurduğu üstünlükten dolayı bu konu hakkında yapılmış birçok çalışma mevcuttur. İstanbul gibi büyük şehirlerin her geçen gün artan büyümesi ve arazinin değerinin de doğru orantılı olarak artması nedeniyle belirli bölgelerde yüksek binalara olan talep artmaktadır. İstanbul'un da içinde bulunduğu Türkiye'nin büyük bir bölümünde ve çevre bölgedeki ülkelerde BA yıllardır yaygın olarak kullanılan bir yapı malzemesi olarak kendini kabul ettirmiştir. Buna karşın bölgenin deprem fayları üzerinde bulunmasında dolayı bu ülkelerdeki yönetmelikler inşa edilecek olan binaların gelişmiş bir süneklik düzeyinde olmalarını zorunlu kılarlar. Çoğu durumda yönetmeliklerdeki bağıntılar kullanılarak belirlenen bu kolon kesiti aslında gereksinim duyulan dayanıma sahip bir kolonun alanından çok daha fazla olabilmektedir. Örneğin, Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları (TS500,2000) tarafından verilen ve bina kolonlarındaki minimum alanın hesaplanması için kullanılan bağıntı, Nd ≤ 0.9fcdAc (0.4)ile verilmektedir. Burada :Tasarım eksenel kuvveti (kN) :Beton tasarım/hesap basınç dayanımı (N/mm2) :Elemanın tüm kesit beton alanı (cm2)olarak tanımlanmaktadır. TS500'de verilen bu bağıntıya göre seçilen kolon kapasitesinin eksenel kapasitesinin %90'nın kullanılmasına izin vermektedir. Bununla birlikte, günümüzde geçerliliğini yitirmiş olan Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (2007)'in 3.3.1.2 maddesi ise aşağıda verilen bağıntı ile yüksek sünekliğe sahip kolonlarla tasarım yapılmasını hedeflemektedir. Ac ≥ Ndm / (0.5fck) (0.5)Burada :Kolonun ya da perde uç bölgesinin brüt enkesit alanı (cm2) :Düşey yükler ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında hesaplanan eksenel basınç kuvvetlerinin en büyüğü (kN) :Betonun karakteristik silindir basınç dayanımı (N/mm2)olarak açıklanmıştır. 2007'de yayınlanan bu yönetmelik ise TS500'e göre daha güvenli bir yaklaşım sergileyerek tasarlanan BA kolonun basınç taşıma kapasitesinin yalnızca %50'ni hesaba katmaktadır. 2019 Ocak ayında yürürlüğe giren yayınlanan `Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğine, 2019` ile `Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (2007)` geçerliliğini yitirmiş ve yukarıda verilen bağıntı kolon alanının daha fazla büyümesine neden olacak şekilde BA kolonun eksenel kapasitenin %40'nı kullanmasına izin verecek şekilde aşağıdaki gibi değiştirilmiştir. Ac ≥ Ndm / (0.4fck) (0.6)Yukarıda farklı yönetmeliklerden alınan bağıntıların tamamı binaların yapısal sistemlerinde kullanılan BA kolonları gerekenden daha büyük kesit alanlarına sahip olmasına neden olur. Bundan dolayı yapı mühendisleri ve yatırımcılar BA kolonlara alternatif olarak yine yeterli güvenliği sağlayan ve daha küçük kesitlerle gerekli dayanım özelliklerine sahip olacakları kompozit kolonları tercih etmeye başlamışlardır. Bu geçiş İstanbul gibi arsanın değerli olduğu büyük şehirlerde yer alan iş ve finans merkezlerinde inşa edilecek olan yüksek yapılarda kullanılabilir ve kiralanabilir alanların artmasına götürecek ve bu katkı binanın yaşam ömrü düşünüldüğünde ise katlanarak artan bir kar oranına dönüştürülecektir. Betonarme yüksek binaların yalnızca kolonlarında da kompozit kolon kullanımı bu bağlamda dikkat çekicidir. Yapıların tasarımlarında kullanılması için birçok ülke bölgelerindeki gereksinimlerine bağlı olarak kendi standart ve yönetmeliklerini geliştirirler. Seçkin kurum ve kuruluşlar tarafından referans olarak gösterildiklerinden Avrupa Bölgesi'nde kullanılan `Eurocode 4, 2015` ve Amerikan Çelik Yapım Enstitüsü (AISC) tarafından yayınlanan `AISC 360-16`, Türkiye'de kullanılan `Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapımına Dair Esaslar`, ÇYTHYDE, 2016, (PDACSS, 2016) ile kompozit kolonların tasarım süreçlerini karşılaştırmak için seçilmiştir. Her bir yönetmeliğin konuya yaklaşımı ve farklılıkları beton dolgulu çelik kompozit kolonlar ve çelik gömülü kompozit kolonların tasarım akış şemasının oluşturulması suretiyle incelenmiştir. BA, çelik, beton dolgulu çelik kompozit kolonlar ve çelik gömülü kompozit kolonlar için oluşturulan eğilme momenti- eksenel kuvvet (MN) etkileşim diyagramların karşılaştırılması ile standartlar arasındaki farklılıklar ve benzerlikler daha derin bir şekilde irdelenmiştir.Birbirine yakın eksenel kuvvet ve eğilme momenti kapasitelerine sahip BA, çelik, beton dolgulu çelik kompozit kolonlar ve çelik gömülü kompozit kolonlar seçilmiş ve her biri için MN diyagramları SAP2000 programı kullanılarak oluşturulmuştur. Karşılaştırmaların sonucunda önceki çalışmalara benzer olarak kompozit kolonların daha küçük kesitlerle, BA ve çelik kolonların sahip olduğu dayanım değerlerine ulaştıkları görülmüştür. Bu çalışma kapsamında, kompozit kolon kullanımının önemini göstermek için, İstanbul'da bulunan ve kompozit kolon ile inşa edilmiş iki adet bina seçilmiştir. Seçilen yapıların taşıyıcı sistemleri BA ve kompozit kolon olarak iki farklı şekilde tasarlanmış ve iki farklı sistem arasındaki farklar incelenmiştir. Temel düzeyde maliyet analizi yapılarak, kompozit kolon seçilmesi ile artan ve azalan malzeme kalemleri ve yüksek yapıdaki kiralanabilir alandaki artış kapsamında BA yerine kompozit kolonların seçilmesi ile gelen değerler incelenmiştir. Civil and structural engineers and contractors cannot be thought as separate when the subject is constructing a reliable building. It is obvious that both parties have different point of views for the constructed structure; civil engineers focus on finding solutions and innovations to strengthen buildings while contractors' aim is to increase the profit. Those two parties come together to yield a product: a building that will be used for many people and about 50 years of life span. If the research and innovation conducted by engineers have an impact on the profit values, it is expected for that innovation to outdistance the other ones. This was the situation for the steel-concrete composite columns (Hereafter, shortly called as the composite columns).Composite columns are useful structural members for engineers that improve the seismic stiffness and ductility of a building during an earthquake while providing more areas to sell or rent for contractors. According to numerical and physical modeling and experiments, strength of composite columns are greater than the traditional columns like steel or reinforced concrete (RC). In other words, RC, steel and composite columns which have the same dimensions will have changing strength, stiffness and ductility features and composite columns come out on top of all in most cases. Cost is another parameter as critical as behavioral factors. As mentioned above engineers and contractors have diverse views on the construction, philosophy and it would not be a wise move to ignore for the other. About composite columns, structural engineers will pay attention to mostly strength and ductility coming with it, while contractors think about the extra cost they bring and how it can be taken back. Due to the advantages mentioned above composite columns which takes attention of engineers and investors from all over the world in Asia, Europe, America and Australia has increased their popularity since the first time they had been used in tall buildings. Because composite columns can ensure the adequate strength with smaller dimensions, when compared to other alternatives such as steel and RC, the usable and rentable area of the building increase simultaneously.Intense research on RC columns has been underway day by day. The continuous expansion of metropolitan areas like Istanbul metropolitan results in desiring tall buildings in some areas. In most parts of Turkey including Istanbul and surrounding countries, RC has been the major structural system material for years. However to provide the structural system with enhanced ductility properties, the required minimum cross-section dimensions are strictly controlled in the design phases and it should be stated that in many cases the minimum cross-section area calculated with the formulas given in the codes is much more larger than the necessary strength of an adequate column. For example in `Requirements for Design and Construction of Reinforced Concrete Structures (TS500, 2000), the following formula is proposed for the minimum cross-sectional areas building columns. Nd ≤ 0.9fcdAc (0.1)where :Design factored value of the axial force (kN) :Design value of the cylinder compressive strength of concrete (N/mm2) :Column concrete area (cm2)Also, Specification for Buildings to be Built in Seismic Zone (2007) clause 3.3.1.2 sets a minimum limit for columns with high level of ductility as follows: Ac ≥ Ndm / (0.5fck) (0.2)where :Column cross-section area (cm2) :Design value of the axial force (kN) :Design value of the cylinder compressive strength of concrete (N/mm2)It must be stated that this code has been superseded by the new code `Turkey Building Earthquake Code` which has been effective since January 2019, the above-mentioned clause has been changed as shown below which makes the RC column section even greater. Ac ≥ Ndm / (0.4fck) (0.3)These equations makes RC columns larger than they are supposed to be for ductility concerns even though they are well designed to resist factored internal forces. Therefore, structural engineers and contractors have started to go for composite columns in order to use (possibly) smaller sections that enable larger open areas in business centers in tall buildings located in metropolitan areas of big cities like Istanbul. In such locations, every square meter means more profit considering the life span of those buildings.Many countries around the world chose to develop their own codes and standards to be used in the design of tall buildings. As they are accepted as a reference by the distinguished institutions for design of composite structures, `Eurocode 4, 2015` and American Institute of Steel Construction (AISC) publication `AISC 360-16` were chosen to compare with the Turkish standard `Principles about Design, Analysis and Construction of Steel Structures, 2016 (PDACSS, 2016)`. Their approach and differences were examined by creating their design process of concrete filled (CF) and concrete encased columns (EC). The MN (bending moment and axial force) diagrams using the four widely used basic columns types and considering selected dimensions, reinforced concrete column (RC), steel column (STC), concrete filled column (CF) and concrete encased columns (EC) were generated in order to observe the fundamental distinctness of the codes. For a better comparison, cross-sections having similar axial force and bending moment carrying capacities were chosen for various column types including RC, steel, concrete filled and concrete encased composite sections. For various types of such sections, typical interaction curves for combined bending (uniaxial) and axial force are numerically developed. SAP2000 structural design software was used as computational tool to verify the curves obtained from Eurocode 4, 2015 and AISC 360-16. This comparison reveals that, compared to RC and steel columns, composite columns do not slog on to reach the required axial load and moment capacities with smaller sections. This outcome makes composite columns a viable choice for the contractors who wish to have more rentable areas.In addition, two real-life tall buildings located in Istanbul metropolitan area are taken as demonstration projects to explore the importance of selecting column types. Different system selection consisting of RC and encased composite columns were compared with each other in order to see the effect of composite columns on rentable area in a tall building. A basic cost analysis based on material amount had been made that one may see the change coming with selecting composite columns instead of RC alternatives. 136

Depremler, yer yüzeyinin doğası gereği tektonik plakalardan oluşması sebebiyle yer sarsıntısına ve deformasyonlara neden olan doğal olaylardır. Tektonik plakalardaki ani enerji salımı sebebiyle depremler meydana gelmektedir. Yer sarsıntısını ölçmenin yollarından biri makrosismik (veya hissedilen) şiddettir. Hissedilen şiddet ile yer hareketi parametreleri arasındaki korelasyon hakkında değişik çalışmalar vardır. Aralarındaki ilişkiyi ampirik denklem formunda bulmak için, çalışmaların çoğu lineer regresyon metodu içermektedir. Fakat, lineer korelasyon varsayımı, şiddet değerlerini etkileyen bağımsız değişkenlerin yüksek derecede lineer olmayan davranış göstermesi sebebiyle en iyi çözüm olmayabilir. Bu yüzden, bağımsız değişkenlerin karmaşıklığını yakalayan daha esnek bir model oluşturulmalıdır. Bu tezde, öncelikle, hissedilen şiddet değerlerini etkileyen esas bağımsız değişkenler temel bileşen analizi uygulanarak belirlenmiştir. Temel bileşen analizi ve uzman görüşleri sonucunda, çeşitli yapay sinir ağı modelleri kurulmuştur. Farklı kombinasyonlardaki girdi değişkenleri ile ileri beslemeli bir yapay sinir ağları mimarisi ve geri yayılım öğrenme metodu kullanılarak en iyi MMI tahminleri üzerine çalışılmıştır. Geliştirilmiş olan ANN modellerinin neredeyse hepsinin MMI tahminleri litratürde sunulmuş olanlardan daha iyidir Earthquakes are natural phenomena that cause ground shaking and deformations due to the nature of the Earth's surface, which is composed of tectonic plates. The sudden release of energy on these tectonic plates results in earthquakes. One of the ways to measure ground shakings is the macroseismic (or felt) intensity. There are various studies on the correlation between felt intensity and ground motion parameters. Most of them involve a linear regression method to find an empirical formula for this relation. However, assuming a linear correlation may not the best approach since the independent variables affecting intensity values show highly non-linear behaviour. Therefore, a more flexible model capturing the complexities of these independent variables should be constructed. In this thesis, initially, principal component analysis (PCA) is applied to identify main independent variables that affect felt intensity. Based on the results of PCA and expert knowledge, various artificial neural network (ANN) models are built. Feedforward backpropagation method is used with different combinations of input variables to study the best predictions of MMI. Most of the ANN models resulted in better MMI estimations than those provided in the literature 144

Sanayi devrimi sonrasında enerji, ülkelerin iç ve dış politikalarını belirleyen önemli parametrelerden biri haline gelmiştir. Gelecek nesillerin enerji ihtiyacını karşılamak ve çevreye verilen zararı en aza indirgeyebilmek için yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim ise giderek artmaktadır. Bu noktada, hidroelektrik enerji temiz ve yenilenebilir bir enerji kaynağı olarak önemli bir cazibe sunmaktadır. İnşa edilen birçok barajın yanında, mevcut baraj stoklarının kontrol edilmesi gerekliliği ise beton barajların sismik tasarım ve güvenliğine ilişkin çalışmaların önemini bir kez daha gözler önüne sermektedir. Bu çalışmada beton barajlar için kullanılan doğrusal ve doğrusal olmayan davranışları değerlendirilmiş, beton barajların tasarım ve performanslarının belirlenmesine yönelik basitleştirilmiş yöntemler geliştirilmiştir. İlk bölümde, beton barajların doğrusal davranışı irdelenmiştir. Bu amaçla seçilen beton baraj kesitlerinin dinamik analizleri yapılmıştır. Analizler, yapı-zemin-rezervuar etkilerinin doğru bir şekilde hesaplanabildiği frekans alanı ile rezervuar ve zeminin yaklaşık yöntemlerle hesaplanabildiği zaman alanı için ayrı ayrı yapılmıştır. Tasarımda önemli bir parametre olan topuktaki çekme gerilmeleri, frekans alanı çözümü yardımı ile farklı kesit, malzeme ve deprem durumları ile ilişkilendirilmiştir. Buna ek olarak, frekans ve zaman alanı çözümlerinin karşılaştırılması ile efektif sönüm oranları elde edilmiş, bu oranlar kullanılarak zaman tanım alanı analizlerine yönelik yeni bir sönüm oranı denklemi geliştirilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, beton barajların doğrusal olmayan davranışları irdelenmiştir. Literatürde betonun doğrusal olmayan davranışı ile yapı-zemin-rezervuar etkisinin dâhil edilebildiği kabul edilebilir yöntemler bulunmamaktadır. Bu amaçla beton barajların doğrusal olmayan çatlama davranışını baraj-rezervuar etkileşimini de dâhil ederek hesaplayabilen basitleştirilmiş statik analiz yöntemi geliştirilmiştir. Birinci mod davranışı ile uyumlu yatay yük (atalet ve hidrodinamik etkiler dâhil edilerek) profili ile yapılan itme analizi sonucunda kapasite eğrisi elde edilmektedir. Kırılgan yapıdaki beton barajın itme analizi mevcut yöntemlerle çözümü zor bir problemdir. Bu amaçla yapının kapasite eğrisi için Ardışık Lineer Analiz (ALA) yöntemi kullanılmıştır. Basitleştirilmiş statik analiz yöntemin doğrulanabilmesi için seçil kesitler ve deprem kayıtları ile doğrusal olmayan zaman tanım analizleri yapılmıştır. Her iki yöntem ile belirlenen hasar durumları karşılattırılmış önerilen yöntemin yeterliliği değerlendirilmiştir. Son olarak doğrusal olmayan zaman tanım alanı analizi sonuçları kullanılarak beton barajlar için performans seviyeleri belirlenmiş ve deterministik duyarlılık analizi yapılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen kırılganlık eğrileri ve performans seviyeleri, beton barajların tasarım ve değerlendirilmelerinde mühendislere yardımcı olacak önemli araçlar olacaklardır. After the industrial revolution, energy has become one of the important issues determining the internal and external policies of the countries. Nowadays, to meet the energy needs of future generations and to reduce the damage to the environment, renewable energy sources are utilized. At this point, hydroelectric energy offers a clean and renewable energy source alternative. In addition to many built dams, the necessity of controlling existing dam stock punctuates the importance of studies on the seismic design and safety of concrete dams. In this study, the linear and nonlinear responses of concrete dams are evaluated and new simplified methods are proposed for the design and evaluation of the concrete dams. In the first part, linear response of concrete dams is examined. For this purpose, dynamic analyzes of a group of selected concrete dam sections were conducted. Analyses were carried out separately for the frequency domain where the dam-foundation-reservoir interactions can be accurately calculated and for the time domain where they can be calculated with approximate methods. By employing the results of the frequency domain solution, the tensile stresses in the heel, which is an important parameter in the design, were related to a number of engineering demand parameters. Additionally, effective damping ratios were obtained by comparing frequency and time domain solutions and a new damping ratio equation for time domain analysis was proposed. In the second part, nonlinear response of concrete dams is examined. The coupled solution of concrete nonlinearity and the dam-foundation-reservoir interaction is still a challenge for the current practices. For this purpose, a simplified static analysis method is proposed which can estimate the nonlinear damage of concrete dams including dam-reservoir interaction. In the method, the capacity curve was obtained by pushover analysis (including inertia and hydrodynamic effects) compatible with the first mode behavior. Such nonlinear problem can be a challenge to solve by the existing tools. For this purpose, the Sequential Linear Analysis (SLA) method was adopted to obtain the capacity curve. In order to verify the simplified static analysis method, nonlinear time domain analyzes were performed with selected sections and earthquake records. The damage was estimated by both techniques and compared to evaluate the performance of the simplified solution. Finally, the performance levels for concrete dams were estimated by using the results of nonlinear time domain analysis and deterministic sensitivity analysis. The resulting fragility curves and performance levels will be important tools to assist engineers in designing and evaluating concrete dams. 174

Yapısal sistemlerde yük taşıyan elemanların simetrik olmayan dağılımı veya düzgün olarak dağıtılmamış kat kütleleri sebebiyle burulma davranışı sık olarak görülmektedir. Düzenli binalarla karşılaştırıldığında kütle yerleşimi ya da taşıyıcıyı sisteme bağlı düzensizliği olan planda asimetrik yapılar deprem kuvvetleri altında oldukça farklı davranış göstermektedirler. Kapasite tasarımı prensiplerini uygulamayı amaçlayan modern depreme dayanıklı tasarım kodları, yer hareketleri sırasında belli bir miktar elastik ötesi deformasyon kapasitesini (süneklik) sağlamayı hedeflemektedir. Burulmalı sistemlerin doğası gereği, dinamik hareket esnasında kat planında farklı yerlerde bulunan yük taşıyıcı elemanların maksimum tepkileri farklı zamanlarda oluşmaktadır. Bu durum da genellikle elemanların üzerinde kat içinde değişen farklı süneklik taleplerine neden olmaktadır. Sonuç olarak, sismik kodların amaçladığı hedefe aykırı şekilde, birbirinden farklı deformasyon talepleri aynı kattaki yapısal elemanlarda gözlenmektedir. Depreme dayanıklı tasarım standartlarının hedeflediği tek bir süneklik değerinin burulmalı sistemlerin gerçek davranışını yansıtmadığı düşünülmektedir.Önerilen tez çalışması bu durumu araştırmayı amaçlamaktadır. Tek katlı asimetrik planlı tipik bir yapısal sistem, kapsamlı bir parametrik çalışma ile incelenmektedir. Çalışmadan, `Asimetrik Davranış Spektrumları` ve `Eşit Süneklik Spektrumları` olarak isimlendirilen iki spektral araç üretilmiştir. Bu spektrum setleri çok katlı yapıların sismik performanslarını tasarım aşamasında kestirmek ve değerlendirmek için kullanılabilecek araçlar olarak sunulmaktadır. Buna ek olarak, `Optimal Dayanım Dağılım Metodu` isminde bir yöntem burulmalı sistemlerin tasarımlarında kullanılmak için geliştirilmiştir. Bu yöntemde Eşit Süneklik Spektrumları kullanılarak burulmalı sistemlerde en uygun dayanım dağılımı hedeflenmekte ve yapının planı boyunca deprem etkisi altında gözlenen süneklik taleplerinin dengesizliği azaltılmaya çalışılmaktadır. Önerilen bu metodun ortaya koyduğu performans üç farklı asimetrik planlı yapı sistemi üzerinde incelenmiş ve bu yapıların sismik performanslarında meydana gelen iyileşmeler kapsamlı olarak incelenerek sunulmuştur. Torsional coupling due to irregular placement of load resisting members and/or uneven mass distribution along a story plan is a very common phenomenon in structural systems. Unsymmetrical-plan buildings with stiffness and/or mass asymmetry behave considerably different compared to regular buildings when they are subjected to earthquake-induced forces. Modern earthquake resistant design related code provisions that employ capacity design principles aim to achieve a certain amount of ductility in the structural systems while they undergo earthquake excitation. Due to torsional coupling present in asymmetric structures, load-resisting members located at different positions along the plan attain their maximum responses at different times under ground motion excitations. This usually results in unbalanced inelastic demands on members along a story. Consequently, varying ductility demands occur at these members, which are in contrast to the code provisions that utilize a single ductility target. Therefore, following code provisions that aims for a global ductility demand among all structural members can not represent the behaviour of these types of buildings properly. The proposed thesis study aims at investigating this problem. A comprehensive parametric study on a typical single story, torsionally stiff asymmetric-plan system is conceived. The results obtained are utilized to compile `Unsymmetrical Response Spectra` and `Uniform Ductility Spectra`, which are proposed as assessment and preliminary design tools for estimating the seismic performance of multi-story asymmetric structures. Furthermore, `Optimal Strength Distribution Method` is proposed for use in the design of torsionally coupled systems. This optimal strength distribution, which is determined by utilizing the Uniform Ductility Spectra, is expected to reduce the inherent ductility imbalance in asymmetric systems. The performance of the proposed method is evaluated on three different multi-degree of freedom asymmetric structures and improvements in the seismic response of these systems are evaluated in detail. 333

Betona gömülen donatı korozyonu, betonarme yapılarda bozulmaların sayısız nedenlerinden biridir. Deprem eğilimli bir bölgede aşınmış yapılar yaşam döngüsü içindeki erken başarısızlığa karşı daha savunmasız hale gelir. Korozyonla ilgili deneysel çalışmalar için en büyük zorluk, doğal olarak aşınmış bir numunenin hazırlanması ile ilgilidir, çünkü zaman alıcıdır, dolayısıyla korozyonu hızlandırmak birçok araştırmada kullanılmaktadır. Bu çalışmada, 15 yaşında, doğal olarak aşınmış, bir katlı bir bölme çerçevesi numunesi ve birkaç kabartmalı silindirik numune, deniz kabukları içeren ve kullanılmamış deniz kumu kullanılarak ve son 5 yılda hızlı kentleşme döneminde inşa edilmiş yapıları temsil etmek için yapılmıştır.Ayrıca, mevcut bilgisayar programları (SAP2000 ve SeismoStruct) tarafından sayısal bir analiz yapıldı ve numunenin stabilite yüklerini ve periyodu belirlemek için bir algoritma içeren iki analiz teorisi için farklı tekniklerle yapısal tepkisini elde etmek için yığılı plastisite dikkate alınarak farklı plastik deformasyon durumlarında bir itme algoritması uyarlandı. 15 yıllık çerçeve, yanal yük kapasitesine sahip kolonların alt uçlarında orta derecede korozyon ve korozyondan aşırı derecede etkilenmeyen nihai yer değiştirme göstermiştir. Bununla birlikte, düşük deplasman seviyelerinde daha yüksek enerji yayılma kapasitesi ve düşük yanal sertlik gözlenmiştir. Çerçeve örneğindeki korozyon çalışmasının yanı sıra, bu tez, 15 yaşındaki silindirik numunelerdeki toplanan emperyal verilere dayanarak Poisson oranı ile doğrusallık endeksi, beta arasında bir kolerasyon geliştirilmiştir. Corrosion of reinforcements embedded in concrete is one of the numerous causes of deterioration in reinforced concrete structures. In an earthquake prone region, corroded structures become more vulnerable to early failure within its life cycle.The major difficulty for experimental work on corrosion is related to the preparation of a naturally corroded specimens because it is time consuming hence accelerate corrosion is utilized in many researches. In this study, a 15 year old naturally corroded one storey one bay frame specimen and several standout cylindrical specimens were constructed using unseived sea sand containing seashells and to represent structures built during the rapid urbanization period in last 5 decades.The specimen was tested under reversed cyclic loads and the test results were compared to results achieved previously with no corrosion. Furthermore, a numerical analysis was conducted by existing computer programs (SAP2000 and SeismoStruct) and a pushover algorithm was adapted considering lumped plasticity to obtain the structural response of the specimen by different techniques for two theories of analysis including an algorithm for determining stability loads and period at different states of plastic deformations. All numerical results were compared with the experimental results. 15 year old frame showed moderate corrosion at the lower ends of the columns with the lateral load capacity and ultimate displacement not extremely affected by the corrosion. However, higher energy dissipation capacity was observed and with low lateral stiffness at low levels of displacement. Aside the study on corrosion on the frame specimen, this thesis developed a correlation between Poisson's ratio and nonlinearity index, beta based on the gathered empirical data on the uniaxial compression test of 15 year old cylindrical specimens. 182

Çağdaş yönetmelikler mühendislere uygun yatay taşıyıcı sistemle beraber ileri deprem bölgelerinde kirişsiz döşemeli yüksek bina tasarlamalarına olanak sağlamaktadır. Kirişsiz döşemeli sistemlerin artan popülerliğine ve kullanımına rağmen, tasarım sürecinde döşeme kolon birleşimlerinin dizaynı ve kontrolleri sadece kapasite tasarımı ilkeleri ile yapılmaktadır. Ayrıca performansa dayalı tasarım sürecinde ve uygulamalarında kolon birleşimlerinin doğrusal olmayan davranışı da mühendislik programlarının yetersizliklerinden dolayı ihmal edilmektedir. Bu sebeple; kolon şeridindeki döşeme eğilme akmasını, moment transfer bölgesindeki ( ) döşeme eğilme akmasını ve döşemedeki zımbalamayı içeren kirişsiz döşeme sistemlerinin doğrusal olmayan davranışını incelemek için bu çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada 3D modellere doğrusal olmayan deprem davranış analizi uygulanmıştır. Üç modelde döşeme elemanları, kiriş elemanları (eşdeğer kirişler) ile temsil edilmiştir. Elastik döşeme elamanı içermeyen rijit diyaframlı ve elastik döşemeli iki ekstra doğrusal olmayan model, eşdeğer kirişli modellere göreli kat ötelemeleri kontrolünde alternatif çözüm olması için oluşturulmuştur. TBDY 2018, ACI 318 ve ASCE 41 gibi farklı yönetmeliklerdeki modelleme ve tasarım yaklaşımlarını karşılaştırmak üzere üç eşdeğer kiriş modeli oluşturulmuştur. İki modelde dayanım fazlalığı önemli bir parametre olarak değerlendirilmiş ve dayanım etkisi bir modelde gözetilirken diğerinde gözetilmemiştir. Son model yeni TBDY 2018'e göre oluşturulmuştur. Modeller değişik donatı oranlarına sahip olmasına karşın, doğrusal olmayan davranış analizleri tüm modellerin gerekli dayanım, rijitlik ve şekil değiştirme koşullarını sağladığını göstermiştir. Fakat TBDY 2018'e göre tasarlanan modelde, yeterli koşulları sağlamak üzere önemli ölçüde daha büyük kolon kesitlerine ihtiyaç duyulmuştur. Modern seismic codes allow engineers to design high-rise flat plate buildings, together with an appropriate lateral load resisting system, in regions of high seismicity. Despite increased popularity and usage of the flat plate system in highly seismic zones, slab-column connection design checks are conducted only using a capacity design approach during the design process. Furthermore, nonlinear behavior of slab-column connections is ignored in performance-based design or assessment processes, due to limitations of commercial analysis programs. Therefore, this study was conducted to investigate nonlinear behavior characteristics of flat-plate systems, including slab flexural yielding in column strips, slab flexural yielding in the moment transfer ( ) region, and possible punching shear failure in the flat plate. In this study, nonlinear response history analyses are conducted on different 3D building model configurations. Slabs are represented using equivalent beam elements (effective beams) in three model configurations. Two additional nonlinear model configurations, one with rigid diaphragm constraints and without any slab elements, and the other with elastic slab elements, are generated as alternative solutions to effective beam modeling of slabs, for checking interstory drift ratios. Three effective beam models are created to compare different modeling and design approaches in various design codes including TEC 2018, ACI 318 and ASCE 41. The so-called overstrength factor is considered as key parameter in two of these models, where overstrength in calculation of slab punching stresses is included in the design process of one model, whereas it is neglected in the other. The last model is created according to design provisions of the new TEC 2018. The nonlinear analysis results show that all five models satisfy necessary strength, stiffness and ductility requirements, though they necessitate different slab reinforcement amounts at the slab-column connections. However, significantly larger column cross-sectional dimensions are required for the model designed according to TEC 2018. 126

Ülkemizde çelik yapı stoğu gün geçtikçe artmaktadır. Özellikle bu artış endüstriyel alanda daha belirgin bir şekilde görülmektedir. Bu çalışma, yanal yük taşıyıcı sistem olarak D-tipi dışmerkez çelik çaprazlı çerçeve sisteme sahip kısa ve orta yükseklikte yapıların deprem performansları irdelenmiştir. Bu amaçla, tipik 3 ve 8 katlı D-tipi dış merkez çelik çaprazlı çerçeve sisteme sahip yapılar için yatay yükler altında davranışı (deprem performansı) doğrusal olmayan itme analizi kullanılarak elde edilmiştir. Analiz sonuçları yer ve şekil değiştirmeler açısından yorumlanarak, D-tipi dışmerkez çelik çaprazlı çerçeve sistemlerin yatay yükler altında sergilemiş olduğu davranış ortaya konmuştur. In Turkey, the steel construction stock continues to grow in recent years. Especially, the growth rate is more obvious in the industrial field. This study aims to investigate the seismic performances of steel eccentric braced frames (EBF) which are preferred as lateral load bearing system in multi-story steel structures. For this purpose, seismic evaluations using nonlinear pushover analysis have been conducted for typical 3 and 8-story buildings with D-braced type eccentrically braced frames. Analysis results have been discussed in terms of displacements/deformations and seismic behavior of D-braced type eccentrically braced frames are expressed. 78

Ülkemiz, deprem riskinin yüksek olduğu kuşak üzerinde bulunmaktadır. Yüz ölçümünün %92 si, nüfusumuzun ise %95'i deprem afet riski altında olması beşeri ve ekonomik faaliyetler açısından önemlidir. Ülkemiz mevcut yapı stokunun yaklaşık %50'si yığma binalardan oluşmaktadır. Ekonomik ve uygulamasının kolay oluşu nedeniyle binaların büyük bir kısmı halen yığma olarak inşa edilmektedir.Yığma binalar ülkemizde genellikle kırsal kesimlerde yoğun olarak karşımıza çıkmaktadır. Yürürlükte bulunan yönetmeliğin tasarım esaslarına uyulmadan ve yeterli mühendislik hizmeti alınmadan gelişi güzel bir biçimde inşa edilmişlerdir. Yığma binalarının dayanım düzeyi yaşanan depremler ile bir kere daha dikkat çekmiştir. Depremlerde büyük hasar görmüş ya da yıkılarak can ve mal kaybına neden olmuştur. Bu çalışmada mevcut yığma yapı stokundan örnekler seçilerek, bu binaların tasarım ve malzeme açısından inşa edildikleri yıllarda yürürlükte olan yönetmelik ve şartnamelere uyumluluğu araştırılacak ve ''6306 Sayılı Kanun` kapsamında risk analizleri yapılacaktır. Bu bağlamda riskli yığma binaların ortak yapısal özellikleri ortaya çıkarılacaktır. Our country is located on the belt where the earthquake risk is high. 92% of the face measurement, 95% of the population is at risk of earthquake disaster is important for human and economic activities. Approximately 50% of the current building stock in our country consists of building pile. Due to its economic and easy implementation, a large part of the buildings are still being built as stumps.Stacked buildings are generally encountered in rural areas in our country. The regulations in force have been constructed in a beautiful way without complying with design principles and without adequate engineering services. The strength level of the masonry buildings has once again attracted attention with the earthquakes experienced. The earthquake was damaged or destroyed and caused loss of life and property.In this study, samples will be selected from the existing stack structure stock, the compliance of these buildings with the regulations and specifications in force in the years when they were constructed in terms of design and materials will be investigated and risk analysis will be made in the scope of `Law No. 6306`. In this context, common structural characteristics of risky stacking buildings will be revealed. 119

Bu tez çalışmasında, uzak ve yakın saha deprem hareketlerine maruz kalan deprem yalıtımlı yapılar için merkezleme denklemleri önerilmiştir. Bunun için 110 adet uzak saha deprem kaydı ve 49 adet yakın saha deprem kaydı seçilmiştir. Daha sonra, tek serbest dereceli ve deprem yalıtımlı yapı modellerinin, seçilen deprem kayıtlarının doğrusal olmayan zaman serisi yöntemiyle analiz edilmesi sonucunda kalıcı ve maksimum deplasmanlar elde edilmiştir. Analizler, maksimum yer ivmesi, Ap , karakteristik mukavemet, Qd, ve elastik ötesi peryot, Td parametrelerine bağlı olarak tekrarlanmıştır. Ardından, kalıcı ve maksimum sistem deplasmanlarının bu parametrelere göre değişimleri grafiklerle incelenmiştir. Sonrasında, kalıcı ve maksimum deplasmanları formülize etmek amacıyla lineer olmayan regresyon analizleri yapılmıştır. Bulunan formüller kullanılarak makul kalıcı ve maksimum deplasmanlar elde etmek için gerekli olan en büyük elastik ötesi peryotlar formülize edilmiştir. Bulunan merkezleme formülleri, analiz sonuçları da kullanılarak AASHTO [1] ve EC-8[2] kodlarıyla karşılaştırılmıştır. Bahsi geçen kodların merkezleme denklemleri kullanıldığında bazı durumlarda makul olmayan büyüklükte kalıcı ve maksimum deplasmanlar bulunmuştur. Fakat bu çalışmada önerilen formüller kullanıldığında ise kalıcı ve maksimum yalıtım sistemi deplasmanlarının makul seviyelerde bulunduğu gözlemlenmiştir. In this research study, a new set of restoring force equations are proposed for seismic isolated structures subjected to far fault ground motions (FFGM) and near fault ground motions (NFGM). For this purpose, 110 FFGM and 49 NFGM are selected. Then, nonlinear time history analyses (NLTHA) of SDOF seismic isolated structures are performed using the selected ground motions to obtain their residual and maximum displacements. The analyses are repeated for an extensive range of parameters including peak ground acceleration, Ap, characteristic strength, Qd and post elastic period, Td, of the isolation system. Next, the variations of the residual and maximum displacements are plotted as functions of the various combinations of the parameters considered in the analyses. Then, nonlinear regression analyses are performed to formulate the residual and maximum displacements as functions of the parameters considered in the analyses. The developed equations are then used to formulate the upper limits of Td (restoring force equations) to ensure reasonable levels of residual and maximum isolator displacements. The developed restoring force equations are then compared with those of AASHTO [1] and Eurocode-8 (EC-8) [2] using the pool of residual and maximum displacement data obtained from NLTHA. It is observed that unreasonably large levels of residual and maximum displacements may be obtained for some cases when the restoring force equations of AASHTO [1] and EC-8 [2] are used. However, when the restoring force requirements proposed in this research study are applied, the residual and maximum displacements are observed to be within feasible ranges. 76

Mart 2011'de Suriye Arap Cumhuriyetinde başlayan karışıklılardan başta ortadoğudaki ülkeler olmak üzere Türkiye de etkilenmiştir. Çatışmalardan kaçan Suriyeliler Türkiye sınırına doğru yönelmiş ve Türkiye'ye yönelik `ilk` nüfus hareketleri başlamıştır. Suriye içerisindeki çatışmalardan kaçan 252 kişi Nisan ayında Hatay Yayladağı Güveçci köyünden giriş yaparak Türkiye'ye sığınmıştır.911 km'lik sınırımıza komşu olan Suriye'den göç eden mülteciler akrabalık ve geçmişten bugüne dayanan ekonomik ilişkileri nedeniyle Türkiye'yi tercih etmişlerdir. 2016 yılı sonuna kadar 10 ilde 26 adet Geçici Barınma Merkezi (GBM) kurulmuştur. 13 Haziran 2019 tarihinde 8 ilde 13 geçici barınma merkezi bulunmaktadır. UNHCR verilerine göre, geçici barınma merkezlerinin içerisinde 109 bin, geçici barınma merkezlerinin dışında kentsel alana dağılmış 3,5 milyon olmak üzere toplamda 3,6 milyon Suriyeli'nin yaşadığı Türkiye dünyadaki en fazla mülteci sayısına sahip ülkedir. 2011 yılından beridir Türkiye geçici koruma statüsü sağlama, geçici barınma merkezleri, eğitim, sağlık ve çalışma hayatına ulaşım gibi birçok alanda hizmetler sunmuştur. Göç olgusunu ve kitlesel göç akınlarının tüm toplumu etkilemesini, 2011 yılında göç ile ilgilen bir kurumunun olmayışı ve tarihinde ilk defa bu büyüklükte bir göç alması nedeniyle bir afet olarak kabul etmiş ve afet yönetimi mantığı ile göçü yönetmeye çalışmıştır.Krizin 8. yılının yaşandığı günümüzde henüz siyasal bir çözüm bulunamamış olması müdahale ve akut iyileştirme döneminin geçip artık uzun dönem çözümlerin ve planlamaların yapılması gerekliliğini doğurmuştur. Türkiye uzun vadede sınırları içerisinde barındırdığı 3.6 milyon Suriyeli için kısa ve uzun ne tür planlar yapmıştır? Türkiye'nin kitlesel göç akınını yönetirken geçici koruma altında Suriyeliler için sunduğu hizmetler süreci sürdürülebilir midir? Afet yönetimi bakış açısı ile göçü yönetirken afet yönetiminin hangi fazlarında başarılı olmuş hangilerinde eksik kalmıştır? Neler yapılmalıdır? Bu çalışma ile Suriye krizinde rol alan kurum temsilcileri ile Suriye krizinin 2011 yılından bu yana genel değerlendirilmesi yapılmış ve bu sorulara yanıtlar aranmıştır. Bu çalışma, 2011 yılında başlayan Suriye Krizini nasıl ele aldığını tarihinde bu büyüklükte göç akınları ile karşılaşmamış Türkiye'nin hali hazırda kurumsallaşmış bir Göç Yönetimi kurumunun olmaması krizin yönetimi sürecini nasıl etkilediği; afet ve acil durumlar ile ilgilenen ve koordine eden kurumun AFAD'ın göçü bir sosyal afet olarak değerlendirmesi ve süreci nasıl yönettiği bu tez kapsamında incelenmektedir. A turmoil started in Syrian Arab Republic in March 2011 which affected mainly Middle East countries, including Turkey. First wave of Syrians escaping from the conflict headed to the Turkish borders and the population movement towards Turkey started. 252 persons entered Turkey from Hatay Yayladagi Guvecci village and sought asylum in Turkey in April 2011.Syrians living alongside the 911 km-long border preferred to move to Turkey due to their relationship as relatives throughout the centuries and ongoing economic relations. 26 Temporary Protection Centers (TPC) were established in 10 provinces until 2016 these refugees. As of 13 June 2019, there are 13 TPCs in 8 provinces. According to UNHCR data, Turkey is the country with largest refugee population in the world. There are 109 thousand refugees residing in TPCs and 3.5 million refugees in urban areas with a total of 3.6 million Syrians living in Turkey.Turkey provided many services to the refugees since 2011 including temporary protection centers, temporary protection status, education, health and access to employment. Turkey acknowledged migration as a disaster since massive amounts of population movements affected the whole population. Additionally, there was no institution managing migration in 2011 therefore immigration was handled as disaster management.In the 8th year of the crisis, there is still no political solution and this requires long term solutions and planning rather than response and acute recovery. What kind of short term and long term plans did Turkey make for the 3.6 million Syrians living in the country? Is the process of providing many services to the Syrians under temporary protection `sustainable`? Which phases were successful when managing the migration and what was missing? What should be done? With this study, an overall assessment of Syrian crisis starting from 2011 will be done with the representatives of institutions that played active roles in the process. How did the Syrian crisis affect Turkey's crisis management with a mass population influx which did not even have an institution for migration management? In this study, AFAD is evaluated which is responsible for managing and coordinating disasters and emergencies in terms of managing migration with a perspective of social disaster. 140

Bu çalışmada, ileri yönelim etkili yakın saha depremlere (YSD) maruz kalan sismik izolatörlü yapıların (SİY) doğrusal olmayan davranışlarını eşdeğer doğrusal (ED) analiz yöntemi ile daha iyi tahmin edebilmek için yeni bir enerji sönümleme denklemi önerilmiştir. Bu amaçla, ilk olarak 29 YSD seçilmiş ve etki alanı zemin sınıfına göre gruplandırılmıştır. Sonra YSD'nin ortalama davranış spektrumları çizilmiş ve her bir deprem seti için işlenmiş tasarım davranış spektrumları elde edilmiştir. Daha sonra seçilmiş deprem kayıtları ile sismik izolatörlü yapıların zaman tanım alanında hesap yöntemi (ZTAHY) ve ED analizleri yapılmıştır. Bundan sonra, bu analizlerde kullanılan her bir set için YSD ile yapılan ZTAHY analizlerinden elde edilen deplasmanların ortalamaları hesaplanmıştır. Ortalama deplasmanları ED analizler ile elde etmek için gerekli enerji sönümleme katsayıları, ED analizini geriye doğru hesaplayarak elde edilmiştir. Bu enerji sönümleme katsayılarının, bu çalışmada kullanılan parametrelerin boyutsuz halleri ile davranışı incelenmiş ve doğrusal olmayan regresyon analizi ile enerji sönümleme denklemi formüle edilmiştir. İzolatör akma dayanımı, elastik olmayan titreşim periyodu, davranış spektrumu ikinci köşe periyodu ve en büyük yer ivmesinden etkilendiğini, dolayısı ile ED analiz ile elde edilen deplasman sonuçlarının etkilediği tespit edilmiştir. Son olarak önerilen enerji sönümleme denklemi kullanılarak yapılan ED analizlerin, doğrusal olmayan gerçek davranışı literatürde ve tasarım kodlarında bulunan enerji sönümleme denklemi kullanılarak yapılan analizlere göre daha yakın tahmin ettiği saptanmıştır In this study, a new damping reduction equation is proposed to obtain reasonable estimates of the actual nonlinear responses of seismic isolated structures (SIS) subjected to near fault ground motions (NGM) with forward-rupture-directivity effect, using equivalent linear analysis (ELA) procedure. For this purpose, first, a set of 29 NGM are selected and grouped according to their site soil classification. Then, the average response spectra of the NGM are plotted and a smoothed design response spectrum for each set of ground motions are obtained. Next, nonlinear time history analysis (NLTHA) and ELA of SIS are performed for the selected ground motions. Subsequently, the average of the isolator displacements calculated from the NLTHA are obtained for each set of NGM considered in the analyses. Then, the damping reduction factor required to obtain an isolator displacement equal to the average isolator displacements obtained from the NLTHA of SIS is back calculated via the ELA procedure. Next, the variation of the damping reduction factor is plotted as a function of various combinations of the parameters considered in this research in dimensionless form and nonlinear regression analyses are performed to formulate the damping reduction equation. The isolator characteristic strength, post elastic period, the corner period of the response spectrum and peak ground acceleration are found to affect the damping reduction factor and hence, the displacements obtained from ELA. The proposed damping reduction equation is found to yield more reasonable estimates of the actual nonlinear responses compared to those available in the literature and design codes. 85

Türkiye'de özellikle son dönemlerde sağlık yapıları sismik taban yalıtımlı binalar olarak inşa edilmektedir. Sağlık yapılarının büyük bir deprem sonrası hizmete devam edebilir olması, bu binaların sismik taban yalıtımlı olarak inşa edilmesini gerekli kılmaktadır. Taban yalıtımlı sistemlerin modellenmesi, analizi ve tasarımı standart yapılardan önemli ölçüde ayrışmaktadır. Bu tür yapıların tasarımında dikkat edilmesi gereken hususlar ve karşılaşılan tasarım sorunlarıyla ilgili çözümler hakkında alternatif tasarım yaklaşımlarına gereksinim duyulabilmektedir. Örneğin yakın fay yönelim etkilerine maruz sismik taban yalıtımlı binalarda izolatörlerdeki aşırı yüksek deplasman taleplerinin azaltılabilmesi için izolasyon kotunda sönümleyici damperlerin sisteme ilave edilmesine ihtiyaç olabilmektedir. Analizlerde yer ivmesi kayıtlarının düşey bileşeninin kullanılması zaman tanım alanında yapılan analiz sonuçlarını değiştirebilmekte ve sürtünmeli sarkaç tip izolatörlü sistemlerde tasarım taban kesme kuvvetlerini artırabilmektedir. Ortak izolasyon döşemesi üzerinde yer alan genleşme derzleriyle birbirinden ayrılmış bina bloklarında yatay rijitliği diğerlerine nispeten az olan blokların tasarım taban kesme kuvvetleri yüksek mod etkileri nedeniyle önemli mertebelerde artabilmektedir. Bu tip yapılaşma Türkiye'deki hastane binalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Söz konusu problemlerin tasarım aşamasında tespit edilmesi ve uygun çözüm yaklaşımlarının belirlenmesi deprem sonrası hemen kullanımı beklenen hastane yapıları için kritik öneme sahip görülmektedir. Bu tez kapsamında taban yalıtımlı binaların tasarımında karşılaşılan söz konusu sorunlarla ilgili tespit ve çözüm önerileri üzerine çalışmalar yapılmıştır. In Turkey, especially in recent years, hospital buildings are being built as base isolated buildings. The base isolated hospital buildings are important to ensure that they can continue to service after a major earthquake. The modeling, analysis and design of such systems differs from standard buildings. Alternative design approaches may be required for the design of such structures. For example, in order to reduce the extremely high lateral displacement demands on the isolators due to the near fault directivity effect, supplementary damping system may be required to be installed at the isolation level. The use of vertical ground motion may change the time history analysis results. The design base shear may increase due to consideration of the vertical ground motions (Friction Pendulum or Sliders). At the multiple blocks separated by the expansion joints located on the common isolation floor, design base shear may significantly increase in some of the relatively flexible blocks due to the heavy base mat and excitation of higher superstructure vibration modes. Such structures are widely used for the hospital buildings in Turkey. Identifying the aforementioned problems at the design stage and determining appropriate solution approaches are critical for hospital buildings that are expected to be operational immediately after the earthquake. In this thesis, studies have been carried out on the identification and solution of the problems related to the design of base isolated buildings 101

Bu tez çalışmasında, depremin yıkıcı etkisinden dolayı yaşanan can kayıplarını, yapısal hasarları ve mali zararları en aza indirmek amacıyla geliştirilen, yeni tip çok yönlü sürtünme tipi sismik sönümleyici cihazın performansı, teorik ve deneysel yöntemler kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. Tasarımı yapılan sönümleyici cihazın ilk olarak sonlu elemanlar modeli oluşturuldu ve model üzerinde yakınsaklık analizi yapılarak en uygun mesh elemanı sayısı elde edildi. Cihaz üzerinde yer alan saplama elemanlarına farklı büyüklüklerde ön germe kuvvetleri verilerek, her bir yükleme durumu için reaksiyon kuvveti – deplasman grafikleri elde edildi. Sonlu elemanlar modeli üzerinde yapılan çalışmalar sonrası elde edilen grafiklerin histerik olduğu görüldü. Deneyler öncesi, sönümleyici cihazda kullan çelik malzemelerin seçimi sonlu eleman analizleri sonucu elde edilen gerilmeler baz alınarak yapıldı. Ege Üniversitesi İnşaat Mühendisliği yapı laboratuvarında yer alan yükleme çerçevesi kullanılarak, farklı ön germe yüklerinde sıkıştırılmış sönümleyici cihaza farklı hızlarda toplam 5 adet itme ve çekme deneyi yapıldı. Deneyler sonrasında reaksiyon kuvveti – deplasman grafiklerinin farklı frekanslarda aynı davranışı gösterdiği tespit edildi. Sonlu elemanlar ve deneyler sonrasında elde edilen saplama ön germe-reaksiyon kuvveti grafiklerinin %93,87 oranında benzer olduğu görüldü. Sönümleyicinin yapı üzerindeki davranışını görmek üzere, sönümleyici cihaz kullanılan ve kullanılmayan iki özdeş yapı analiz edilerek yapılara ait çatı deplasmanları ve periyotları kıyaslandı. Yapılarda oluşan hasar düzeyleri itme analizi (Pushover) yapılarak kıyaslandı. Sönümleyici cihazın yapı periyot ve deplasmanlarını düşürdüğü, yapı performansını kayda değer şekilde arttırdığı belirlendi.Yapılan çalışma sonrasında, Mafsal özellikli sürtünme tipi sismik sönümleyicinin deprem sonrası yapı davranışlarının kontrol edilmesinde etkili bir cihaz olduğu söylenebilir. In this thesis study, the performance of the new type of multi directional friction seismic damping device, which was developed to minimize loss of life, structural damage and financial loss caused by the devastating impact of the earthquake, was determined by using theoretical and experimental methods.Firstly, the finite element model of the designed damper device was created, and convergence analysis was performed on the model to obtain the optimal number of mesh elements. Reaction force - displacement graphs were obtained for each loading situation by giving prestressing forces of different magnitudes to the bolt elements on the device. After the studies on the finite element model, the graph obtained was found to be hysterical. Before the experiments, the selection of the steel materials used in the damping device was made based on the stresses obtained from the finite element analysis. A total of 5 push and pull tests were carried out at different speeds to the compressed damping device at different prestress loads by using the loading frame in Ege University Civil Engineering construction laboratory. After the experiments, reaction - displacement graphs showed the same behavior at different frequencies. It was seen that the bolt prestress-reaction force graphs obtained after finite elements and experiments were similar in 93.87%. In order to see the behavior of the damper on the structure, two identical structures with and without damping devices were analyzed and the roof displacements and periods of the structures were compared. Damage levels in the structures were compared by pushover analysis. It was determined that the damper device decreased the period and displacement levels and significantly increased the building performance.As a result of this study, Joint featured friction type seismic damper can be said to be an effective device for controlling the structure behavior after earthquake. 123

Binaların zamanla yapısal koşullarında ve işletme yüklerinde önemli değişiklikler gözlenmektedir. Yapısal sağlığın en büyük tehlike gösterdiği şartlar deprem gibi şiddetli dinamik kuvvetlerin etkisiyle gerçekleşir. Oluşan hasarların fark edilmesi veya erken tanı konulmasıyla yapıya uygulanacak onarım ve güçlendirme yapının geri kazanımı açısından çok önemlidir. Bu çalışmada gerçek yapı üzerinden klonlama tekniğiyle üretilen analitik model üzerinde yürütülecek testlerle yapı sağlığı olarak ifade edilebilecek durum tespiti ve hasar tanılama çalışması yürütülmüştür. Yapının dinamik özellikleri elastik doğrusal tasarım çerçevesine uygun olarak zayıf titreşim girdi kuvvetleri altında yapısal titreşim metotlarından biriyle çalışılarak belirlenmiştir. Hasarlı yapı parametreleri üzernden durum tespitinin belirleyici faktörleri dalgacık, Hilbert Huang ve benzeri dönüşümlerle zaman-frekans alanında çalışılmıştır. Fourier ve Huang için ayrıştırma teknikleri, avantajları ve dezavantajlarıyla birlikte tartışılmıştır. Yönetmelik değerlerinin tutarlılığının sınanması ve hasar tespit metotlarının hasarı belirleme gücü elde edilen sonuçların ışığında istatistiksel olarak tartışılmıştır. Makine karar algoritması erken aşamada küçük çaplı hasar tespiti için geliştirilmiştir. Son bölümde, tam otomatik hasar algılama ve tanılama örnekleri için bir yaklaşım ele alınmıştır. Significant changes are observed in structural conditions and operational loads of buildings over time. The conditions in which structural health shows the greatest danger are realized by the effects of strong dynamic forces such as earthquakes. The repair and retrofitting of the building is very important for the recovery of the building due to the damage being detected or early diagnosis. In this study, due diligence and damage diagnosis studies that can be expressed as structure health were carried out with tests to be done on the analytical model of the actual structure produced by cloning technique. The dynamic properties of the structure were determined in accordance with the elastic linear design framework by working with one of the structural vibration methods under the weak vibration input forces. Determinants of due diligence on damaged structure parameters were studied in the time-frequency domain with wavelet, Hilbert Huang and other similar transformations. Decomposition techniques with advantages and disadvantages are also discussed for Fourier and Huang. The consistency of the regulation values and the sensitivity levels of the damage detection algorithms were discussed statistically in light of the results obtained for the real field data. Machine decision algorithm is developed for minor damage identification in early stage. In the final part, an approach for fully automatic detection and recognition examples are discussed. 155

Bu çalışma Maltepe Üniversitesi Yapı Deprem mühendisliği, Deprem ana bilim dalının gözetiminde yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Bu çalışma 2007 ve 2018 deprem yönetmeliklerinin zemin etüdü ve sınıflandırması açısından örnek bir alan üzerinde uygulamalı kıyaslanması için yapılmış ilk çalışmalardan biri olması açısından önem arz etmektedir.İnceleme alanı olarak İstanbul ili, Maltepe ilçesi, Altıntepe mahallesi seçilmiştir. 01.01.2019 tarihinde yürürlüğe giren Türkiye bina deprem yönetmeliğine (TBDY-2018) göre zemin sınıflandırılması yapılmış, şişme ve sıvılaşma problemleri değerlendirilmiştir.Çalışma kapsamında öncelikle zemin sınıflandırması açısından TDY 2007 ve 2018 yönetmeliklerinin mukayesesi yapılmıştır. Sahadan alınan zemin etüd verileri doğrultusunda TDY 2007'de bulunmayan şişme ve sıvılaşma analizleri, 2018 Türkiye bina deprem yönetmeliğinde yayınlanan metoda uygun olarak yapılmıştır. Şişme analizlerinde birkaç lokasyonda yüksek şişmeye rastlanılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda inceleme alanı KB-GD doğrultusunda dere kenarı ve sahil bölgesinde zemin sıvılaşmasına rastlanılmıştır. Bu tez çalışması kapsamında inceleme alanı için iki ayrı yönetmelikten elde edilen sonuçlar mukayese edildiği zaman olası zemin problemlerinin risklerini (sıvılaşma, şişme, şev stabilitesi) belirleme, bu riskleri zemin sınıflandırmasına yansıtma ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlama açısından TDBY 2018 yönetmeliği ile daha gerçekçi ve detaylı analiz ve yöntemlerin yürürlüğe girdiği görülmüştür. This study was prepared as a M.Sc. thesis under the supervision of the Department of Structures and Earthquake Engineering, Earthquake Department of Maltepe University. This study is important as it is one of the first studies to be applied on a sample field in terms of ground investigation and soil classification methods classification described in Turkish Earthquake Code 2007 and 2018.The investigation area was in the province of Altıntepe neighborhood, Kadıköy district Istanbul. Soil classification study was practiced, liquefaction and swelling risks were evaluated according to the TEC-2018 which was entered into force on 01.01.2019.In the scope of the study, firstly the comparison of the regulations of 2007 and 2018 of TBDY in terms of soil classification was reported. In regard to site investigation data taken from the sample field liquefaction and swelling analysis were performed according to the methodology specified in TEC 2018, where this issue was not included in TEC 2007.High swelling potential was obtained in several locations as a result of swelling analysis. As a result of liquefaction analysis liquefaction risk was obtained at the riparian areas and the shoreline towards the NW-SE direction of the investigation site.When comparing the results obtained from two different codes specific to the investigation area within the scope of this thesis, in terms of determining the risks of potential soil problems (liquefaction, swelling, slope stability), reflecting these risks to soil classification and taking necessary measures, it can be pronounced that more realistic and detailed analysis and methods have been came into force with TEC 2018. 105

Bu tez çalışmasında, bina analizlerinde, yatay deprem yükü etkilerinin yanı sıra, 2019 yılında yürürlüğe giren Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğinde (TBDY-2018) dikkate alınması zorunlu hale gelen düşey deprem etkisi araştırılmıştır. İlk olarak, ülkemizde yatay atımlı olan Kuzey ve Doğu Anadolu Fay (KAF ve DAF) hatları ile düşey atımlı olan Batı Anadolu Fay (BAF) hatlarında meydana gelen bazı deprem kayıtlarının yatay ve düşey yer ivmeleri incelenmiş ve KAF ve DAF'a kıyasla BAF'da oluşan düşey yer ivmelerin yatay yer ivmelerine oranla daha etkili olduğu görülmüştür. Beş katlı bir bina tasarlanarak, P-delta etkilerine ilave olarak, düşey deprem ivmelerinin taban momentlerini ne oranda artırdığı araştırılmış ve bu oranın ihmal edilecek derecede düşük olduğu görülmüştür. Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (DBYBHY-2007), TBDY-2018, İran ve Amerikan Deprem Yönetmeliklerine göre, eşdeğer deprem yükü yöntemi kullanılarak, aynı bina modeli için ayrı ayrı analizler yapılmış, etkin göreli kat ötelenmeleri, ikinci mertebe gösterge değerleri, bina periyotları, toplam yatay ve düşey deprem kuvvetleri karşılaştırılmış, bu değerler içerisinde TBDY'ye göre bulunan düşey deprem kuvvetinin çok büyük olduğu görülmüştür. Ayrıca, DBYBHY'ye ilave olarak TBDY'de dikkate alınan düşey deprem etkisi araştırılmış, düşey deprem kuvvetinin, kolon ve kirişlerde kesit gerilmelerindeki artışa ilave olarak, büyük oranda temel taban basıncında da artışa sebep olduğu görülmüştür. In this study, the considerable vertical effect of earthquake which became compulsory, in the analysis of buildings, with the Turkish Building Earthquake Code (TBEC-2018) in 2019 is investigated. Firstly, the horizontal and vertical ground accelerations of several earthquake records occurring in the North and East Anatolian Fault (NAF and EAF) lines and the West Anatolian Fault (WAF) lines in Turkey were investigated and it was observed that vertical ground accelerations occurring in the WAF lines were more effective than horizontal ground accelerations in accordance to NAF and EAF lines. A five-storey building was designed to investigate the effect of vertical earthquake accelerations in addition to the P-delta effects. It is observed that increase of the moment caused by effect of vertical earthquake accelerations is negligible within the the total base moment. The same building model, using the equivalent earthquake load method, according to Turkish Code for the Buildings to be built in Earthquake Zones, TBEC-2018, Iranian and American Earthquake Codes, were analysed. Relative displacements of floor, second order indicator values, building periods, total horizontal and vertical earthquake forces were compared for each codes. The vertical earthquake force for TBEC was found much higher than the values obtained for the other codes. Furthermore, in addition Turkish Code for the to Buildings to be built in Earthquake Zones, the vertical earthquake effect considered in TBEC was investigated. In addition to the increase of stress in column and beam cross-sections, it is seen that the vertical earthquake effect was caused much more increase in the soil pressure at the bottom of the foundation. 132

ÖZETDEPREM YÖNETMELİKLERİ VE DOLGU DUVAR ETKİSİYUKSEK LİSANS TEZİÖner METEDİCLE UNİVERSİTESİFEN BİLİMLERİ ENSTİTUSUİNŞAAT MUHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI2019Bu çalışmada Türkiye'de yürürlüğe girmiş tüm deprem yönetmeliklerinin ve betonarme yapı tasarım şartnamelerinin değişimi incelenmiştir. Bu yönetmelik ve şartnameler arasındaki farklılıklar irdelenmiştir. Deprem yönetmeliklerinin belli periyotlarda değil, can kaybının yaşandığı depremler sonrası yaşanan kötü tecrübeler sonucu değiştiği görülmüştür. Bu değişiklikler sonucunda Türkiye'de depreme dayanıklı yapı tasarımı bilinci oluşmuş ve önemli bir yer kat etmiştir.Çalışmamızın sayısal hesap kısımlarında üç katlı betonarme bir okul yapısı ele alınmıştır. Yapının üç boyutlu modeli dolgu duvarlarının taşıyıcı olması veya sadece zati olarak ele alınması durumları göz önüne alınarak SAP2000 analiz programı yardımı ile oluşturulmuştur. Bu çalışmada dolgu duvarlarının modellenmesi eşdeğer sanal basınç çubuğu modeli kullanılarak yapılmış ve bu modelin yatay kuvvet etkisi altındaki davranışı lineer hesap yöntemi ile analiz yapılarak incelenmiştir. Bu yöntemde kullanılan program yardımı ile eşdeğer sanal basınç çubuklarının sadece basınç kuvveti taşıdıklarından emin olunarak tasarım yapılmıştır. Yapılan analizler sonucu, dolgu duvarların eşdeğer sanal basınç çubuğu olarak modellenmesi yapının doğal periyotlarının azalmasına sebep olduğu görülmüştür. ABSTRACTSEISMIC CODES AND INFILL WALL EFFECTMSc THESISÖner METEDEPARTMENT OF STRUCTUREINSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCESUNIVERSITY OF DICLE2019In this study, evaluation of Turkish seismic codes and structure standards that effectuated were investigated. It is seen that the seismic codes hasn't changed in exact periods but has changed with experience of earthquakes which are resulted with deaths. As a result of this evaluation consciousness of earthquake resistant design has started and improved.In the numerical calculation part of this study, a three story reinforced concrete school building was studied. The 3D model were designed with SAP2000 computer software as bare frames which infill wall's effecting on structure only as dead load and as a part of the framework that effects on structure behavior. In the study infill walls were designed as equivalent compression struts and the behavior of the struts and building with struts, under the lateral forces such earthquake were screened with linear analyses method. Since the equivalent compression struts can only take compressive stresses, the stresses on the equivalent compression struts was checked during modal analysis. The results have showed that, the infill walls caused to reduction in the fundamental period. 140

Karabük il ve ilçeleri, içinde bulundukları deprem kuşakları, aktif fay hatları ve risk bölgelerinin olması nedeniyle önemli bir konuma sahiptir. Bu çalışma, ortaokul ve lise öğrencilerine verilen deprem eğitiminin, öğrenciler üzerindeki etkisi ve deprem farkındalığının araştırılmasına yöneliktir. Araştırma örneklemini Karabük merkezde ve ilçelerde rasgele seçilen ve Milli Eğitim Bakanlığına bağlı 14 ortaokul ve 11 lisede öğrenim gören 2 456 adet öğrenci oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen ve uzman görüşleri alınarak hazırlanan ölçek 2018 yılında Şubat ile Nisan ayları arasında uygulanmıştır. Araştırma kapsamında öğrencilere 80 dakikalık deprem eğitimi ve tatbikat uygulamıştır. Verilen deprem eğitiminin öğrenciler üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla geliştirilen ölçeğin, güvenirlilik ve geçerliliği araştırılmıştır. Ölçek güvenirlilik ve ölçeğin iç tutarlılığına bakmak için Cronbach's Alpha değerleri ve geçerlilik için faktör analizi uygulanmıştır.Uygulanan bağımlı iki örneklem t testi sonucunda öğrencilerin deprem farkındalığına ilişkin bilgi düzeyi eğitim öncesi ve eğitim sonrasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Eğitim materyalinde görsel resim, video ve uygulamalı gösterilen konular öğrencilere daha anlamlı farkındalık katmıştır.Uygulanan iki aşamalı kümeleme analizi sonucunda; 1 165 kişinin katıldığı eğitim öncesi uygulanan anket iki kümeye ve 1 165 kişinin katıldığı eğitim sonrası uygulanan anket iki kümeye ayrılmıştır. Deprem hakkındaki genel bilgi birikimi seviyeleri, Küme-1'de beş ile altıncı sınıflarda okuyan kız öğrencilere anlamlı farklılık katmıştır ve Küme-2'de ise onuncu sınıfta okuyan, erkek ve velileri lise mezunu olan öğrencilerde anlamlı farklılık katmıştır. Deprem öncesi bilgi birikimi seviyeleri, Küme-1'de beş ile altıncı sınıflarda okuyan ve velileri lise mezunu olan öğrencilere anlamlı farklılık katmıştır ve Küme-2'de ise onuncu sınıfta okuyan, erkek ve velileri lise mezunu olan öğrencilere anlamlı farklılık katmıştır. Deprem anı bilgi birikimi seviyeleri, Küme-1'de beş ile onuncu sınıflarda okuyan ve kız öğrenciler öğrencilere anlamlı farklılık katmıştır ve Küme-2'de ise altı ile dokuzuncu sınıfta okuyan, kız öğrenciler ve velileri orta öğretim mezunu olan öğrencilere anlamlı farklılık katmıştır. Deprem sonrası bilgi birikimi seviyeleri, Küme-1'de beş ile dokuzuncu sınıflarda okuyan, erkek ve velileri lise ile dört yıllık fakülte muzunu olan öğrencilere anlamlı farklılık katmıştır ve Küme-2'de ise kız öğrenciler ve velileri orta öğretim mezunu olan öğrencilere anlamlı farklılık katmıştır. Because of the seismic beits of the city, active fault lines and the presence of risk zones, the province of Karabük and its districts have an important position. This study aims at researching the effects of earthquake education on secundary and high school students and the earthquak eawareness. The research sample consists of ramdomly chosen 2 546 students studying in 14 secondary schools, 11 high schools of MEB in Karabük centrium and its towns. As a mean of data collection the scale, having been developped and prepared by the researcher with taking experts opihions, was carried out in months between February and April in 2018 with the research scope 80 minutes of earthquake education drill has been carried out. The reliability and validity of the scale whic has been developped in order to determine the effects of earthquake education on students have been researched, for reliability and internal consistency, Cronbach's Alpha Nominals; for validity, factor analysis has been carried out.Before an after the education, as a result of two reliant sample T-Tests, a meaningful difference has been observed in the knowledge level about earthquake awareness. Visual pictures, videos and practically used meterials contributes a more mecningful awareness.As a result of two phased clustering analysis, the questionnaire carried out to 1165 people befeore the education has been divided in two clusters; the questionnaire carried out to 1165 people after the education has also been divided in two cluster. The level of background information about earthquake contributes a meanninful difference to 5th and 6th grade female student in cluster one. And in cluster two, it contributes a meaningful difference to 10th grade male students with higt school graduate parents. The level of before earthquake background information contributes a meaningful difference to 5th and 6th grade students with higschool graduate parents in cluster one. In cluster two, it contributes a meaningful difference to 10th grade male students with high school graduate parents. The level of during earthquake background information contributes a meaningful difference to 5th and 10th grade female students in cluster one and to 6th and 9th grade famela students and to students with secondary school graduate parents in cluster two. The level of after earthquake background information contributes a meaningful difference to 5th and 9th grade male students and to students with high school or four year faculty graduate parents in cluster one and to female students and students with secondary school graduate parents. 157

Bu çalışmada; 2017-2018 yılları içerisinde Samsun il merkezinde ve ilçelerinde yer alan 406 adet kamu binasının 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında tanımlanan riskli yapıların tespitine ilişkin esaslar çerçevesinde Samsun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü bünyesinde birinci kademe değerlendirme yöntemiyle deprem risklerinin belirlenmesi üzerine bir saha incelemesi yapılmıştır. Bu çalışmada, Samsun il merkezinde ve 19 Mayıs, Alaçam, Asarcık, Atakum, Ayvacık, Bafra, Canik, Çarşamba, Havza, İlkadım, Kavak, Lâdik, Salıpazarı, Tekkeköy, Terme, Vezirköprü ve Yakakent olmak üzere 17 ilçesinde okul, hastane, emniyet binası, lojman gibi kamu binaları taranarak, Samsun ilinin kamu binaları deprem risk grupları tespit edilmiştir. 6306 sayılı kanunun uygulama yönetmeliğinde yer alan birinci kademe değerlendirme yöntemleri ile betonarme binalar için olumsuzluk parametreleri olan, bina serbest kat sayısı, yumuşak katlar, ağır çıkmalar, görünen yapı kalitesi, yerel zemin koşulları incelenerek bina performans puanı hesaplanmış ve yapı risk grupları oluşturulmuştur. Bu tez çalışması Samsun ilinin mevcut kamu binası yapı stokunun deprem riskleri açısından değerlendirilmesi ile deprem öncesi hazırlık çalışmalarında güçlendirme veya yıkım kararı aşamasında kullanılabilecek bir çalışma olacaktır. In this study; 406 public buildings in Samsun city center and districts a field study was carried out on the determination of earthquake risks by first stage assessment method within the framework of the principles regarding the determination of risky structures defined within the scope of the Law No. 6306 on the Transformation of Disaster Risk Areas in between years 2017-2018 by Ministiry of Envirenmet and Urbanization. In this study, in the city center of Samsun and 19 Mayıs, Alaçam, Asarcık, Atakum, Ayvacik, Bafra, Canik, Çarşamba, Havza, Ilkadim, Kavak, Ladik, Salıpazarı, Tekkekoy, Terme, Vezirköprü and Yakakent districts, including schools, hospitals, public buildings , security buildings and housing units were scanned. Earthquake risk groups of public buildings of Samsun province were determined. Building performance score was calculated by examining the number of building free floors, soft story irregularity, heavy overhangs, visible building quality, local ground conditions, which are the negativity parameters for reinforced concrete buildings with the first stage evaluation methods in the application regulation of Law No. 6306. This thesis could be used to evaluate the existing public building stock of Samsun province in terms of earthquake risks and to be used in the strengthening or demolition decision stage in pre-earthquake preparation studies. 84

Türkiye, önümüzdeki on yıl içinde 12 ünite nükleer reaktör inşa etmeyi ve işletmeyi planlamaktadır, bu sebeple Nükleer Düzenleme Kurumu, tüm aday tasarımlar için uygulanabilir olan ve uluslararası düzenlemelere uygun; sistematik, kapsamlı ve güncel bir sismik tehlike değerlendirme kılavuzuna ihtiyaç duymaktadır. Bu amaca ulaşmak için, mevcut sismik tehlike analizi uygulamaları ile önde gelen ülkelerin, uluslararası kuruluşların ve Türkiye'nin ilgili düzenleyici gerekleri sismik kaynak ve yer hareketi karakterizasyonunun kritik taraflarına odaklanarak değerlendirilmekte ve karşılaştırılmaktadır. Karşılaştırmalar, önceki nükleer santral projelerinde uygulanan iyi pratikler ve geçmiş deneyimlerden alınan öğrenilmiş dersler yoluyla niteliksel olarak desteklenmektedir. Karşılaştırma sonucunda, mekânsal ölçeklerin ve yetkin fayların tanımlanmasında, deprem tekrarlanma parametrelerinin tahmininde, dikkate alınan en küçük deprem büyüklüğü değerinde, en büyük deprem büyüklüğünün belirlenmesinde, yer hareketi tahmin modellerinin seçilmesinde ve yer hareketi değişkenliğinin belirlenmesinde pratik uygulamalarda ve düzenleyici gereklerde dikkate değer farklılıklar tespit edilmiştir. Uluslararası yaklaşımlardaki farklılıkları daha da vurgulamak amacıyla, referans NGS sahası için tehlike eğrileri üzerinden sayısal karşılaştırmalar yapılarak sunulmuştur. Analiz sonuçları, yer hareketi modellerinin ve bunlara ilişkin belirsizlik seviyesinin seçiminin ve yakın bölge ölçeğinde görece küçük yetkin bir fayın bulunması olasılığının tasarıma esas yer hareketi üzerinde diğer parametrelere kıyasla daha büyük bir etkiye (2 kata kadar artış) sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Karşılaştırma sonuçları göz önünde bulundurularak, Türkiye'ye ve diğer nükleer alana girmekte olan ülkelere gelecekteki sismik tehlike kılavuzları ve uygulamaları için somut tavsiyeler sunulmaktadır. Turkey intends to build and operate twelve nuclear reactor units in the next ten years; therefore, the regulatory body of Turkey needs a systematic, comprehensive, and up-to-date seismic hazard assessment (SHA) guideline that is applicable for all candidate designs and compatible with the international legislative structures. To facilitate towards this goal, current SHA practice and related regulatory requirements of the leading countries, international organizations, and Turkey are evaluated and compared by focusing on the critical aspects of seismic source and ground motion characterization. Discussions are qualitatively supported by the good practice implemented in the previous nuclear power plant (NPP) projects and the lessons learned from the past experiences. Considerable differences in practical applications and regulatory requirements have been identified in the definition of spatial scales, capable fault terminology, estimation of magnitude recurrence parameters, considered minimum magnitude, assigned maximum magnitude, selection of ground motion models, and truncation of ground motion variability. Quantitative comparisons in terms of the hazard curves are provided to further underline the range and extend of the differences in international approaches for a reference NPP site. Analysis results revealed that the selection and level of truncation for the uncertainty of ground motion models and the possibility of existence for a relatively small capable fault in near region scale have a higher impact (up to 2-fold increase) on the design-basis ground motion, compared to the other parameters. Tangible recommendations are provided for Turkey's and other embarking countries' future SHA guidelines and applications based on the comparison results. 243

Basınçlı enerji tünelleri, hidroelektrik santrallerde suyu rezervuardan türbinlere iletirler. Bu tünellerin davranışını anlamak ve tasarım kılavuzları oluşturmak için yapılan hesaplama çalışmaları, deneysel çalışmaların sınırlı olması nedeniyle güçlükle doğrulanabilmiştir. Orta Doğu Teknik Üniversitesinde (ODTÜ) betonarme enerji tünelleri üzerine yapılan deneysel son çalışmalar, ilk kez hesaplama modellerinin deneysel verilerle doğrulanmasına imkân sağlamıştır. Yayılı ve ayrık çatlak modelleriyle sonlu elemanların kullanılmasına yönelik geleneksel yaklaşımlar yerine, bu çalışmada, betonarme tünelin ve çevresindeki kayanın doğrusal olmayan davranışını simüle etmek amacıyla Örtüşen Kafes Metodu - OLM (Overlapping Lattice Method) kullanılmıştır. İlk olarak, OLM'de kullanılan parametreler çatlak enerjisi, çekme dayanımı ve betonun elastisite modülü kullanılarak kalibre edilmiştir. Enerji dağılımının eleman uzunluğu ölçeğinden bağımsız olmasını sağlamak için bir normalleştirme kuralı geliştirilmiştir. Daha sonra ODTÜ'de yapılan yarı-statik tünel deneyleri simüle edilmiş, iç basınç-tünel açılma eğrilerinin yanı sıra sayısal çalışmalarda elde edilen çatlak dağılımları, deneysel gözlemlerle karşılaştırılmış ve OLM tahminlerinin deneysel verilerle uyumlu olduğu gösterilmiştir. Son olarak kalibre edilmiş model, basınçlı tünellerde dinamik etkiler altında çatlak oluşumlarını ve yayılımlarını incelemek amacıyla kullanılmıştır. Deneysel gözlemler ve sayısal çıkarımlar doğrultusunda, tünel etrafındaki kayanın yerinde gerilme koşullarının, tünel kaplamasının davranışı üzerinde önemli bir rol oynadığı ortaya konmuştur. Tünel kaplaması ile etrafındaki kayanın arasında yeterli temasın olmaması ya da kayanın düşük saha gerilimlerine sahip olması, basınç tünellerinde gözlenen çatlakların olası nedenleri olarak gösterilmiştir. Bu çalışma kapsamında geliştirilen OLM'nin, tünellerin sismik davranışını değerlendirmek için de kullanılabileceği görülmüştür Pressure tunnels transmit water from the reservoir to the turbines of hydroelectric power plants. The computational studies conducted to understand the behavior and shed light on the design guides of pressure tunnels were scarcely validated with experimental data as experimental work on pressure tunnels is very limited. Recent experimental studies on reinforced concrete pressure tunnels carried out at the Middle East Technical University (METU), for the first time, allow computational models to be validated with experimental data. Instead of the conventional approach of using finite elements with smeared and discrete crack models, in this study, an Overlapping Lattice Model (OLM) was used to simulate the nonlinear behavior of the reinforced concrete tunnel as well as the surrounding rock body. First, parameters used in the OLM were calibrated using the fracture energy, the tensile strength and the elasticity modulus of concrete. A normalization rule was developed to make sure that energy dissipation is independent of lattice length scale. Then, the quasi-static tunnel experiments performed at METU were simulated and internal pressure-tunnel expansion curves as well as crack patterns obtained in the numerical studies were compared with the experimental observations. OLM predictions are shown to be in agreement with the experimental data. Calibrated model was then applied to study dynamic crack initiation and propagation in pressure tunnels. In line with the experimental observations and numerical inferences, in-situ stress conditions in the surrounding rock body play an important role on the behavior of the tunnel lining. Low confining stress or lack of sufficient contact between tunnel lining and surrounding rock body are possible causes of the cracks observed in pressure tunnels. As a future research opportunity, OLM developed in the context of this research can be used to evaluate the seismic behavior of tunnels. 119

Afet, toplumun fiziksel, ekonomik ve can kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olaylardır. Türkiye bulunduğu konum nedeniyle jeolojik, topografik ve meteorolojik koşulların sebep olduğu büyük can ve mal kayıplarıyla sonuçlanan doğa olayları ile sıkça karşılaşmaktadır. Özellikle de deprem ülkemizin en hasar verici doğal afeti olarak görülmektedir. 1940 yılından itibaren devlet politikası olarak afet yönetmelikleri çıkarılmıştır. Geçmişten günümüze birçok afet yönetmeliği mevcuttur. İlk çıkarılan 8 (sekiz) yönetmelikte afet yönetmeliği adı kullanılırken son iki tanesinde deprem yönetmeliği ifadesi yer almıştır. Türkiye'nin topraklarının %92'i, nüfusun da %95'i deprem kuşağı altında bulunmaktadır. Bir deprem meydana geldiğinde nüfusu yoğun olan bir alanda ölümler, yaralanmalar ve ağır bina hasarları oluşabilir. Bu nedenle, hizmet eşiğinin haritasının ve yerel sağlık yapısının önemi büyüktür. Ayrıca Sağlık Bakanlığı da afetleri hasarsız bir şekilde ya da en az zararla atlatılabilmesi için genelge ve şartnameler çıkarmıştır. Dünyada ise Pan American Sağlık Örgütü ve Dünya Sağlık Örgüt tarafından Hastane Güvenliği Endeksi yayınlanmıştır. Sağlık yapısının ve personelinin olası bir afet durumundan sonra tedavi hizmetlerin devam etmesini amaçlayan bu endeks, felaket meydana gelmeden önce kullanılabilir. Yapısal ve yapısal olmayan ve yönetim&personel kategorilerinde ayrı ayrı değerlendirme yapılmaktadır. Bu tez çalışmasında geçmişten günümüze kadar çıkarılan deprem yönetmelikleri, genelge ve şartnameler, genel olarak araştırılıp değerlendirilmiştir.Çanakkale, deprem açısından riskli bir bölgede yer almaktadır. Bu tez çalışması kapsamında, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlık Binası 2007 Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, Sağlık Bakanlığı Mevcut Sağlık Tesislerinin Deprem Tahkik ve Güçlendirmesine Ait Özel Teknik Şartname ve Sağlık Bakanlığı Mevcut ve Yeni Yapılacak Sağlık Tesislerinde Uyulması Gereken Asgari Teknik Standartlar Genelgesi zemin özellikleri, yapısal özellikleri ve iç tasarım özellikleri açısından incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar neticesinde sağlık yapısının olası bir depremde riski olmadığı, deprem sonrası sağlık hizmetinin devam edebileceği öngörülmektedir. Disasters, social, physical, economic and causing casualties are stopping or interrupting normal life, nature, technology or human-induced events are. Turkey is often vulnerable to many natural disasters causing to the huge losses of life and property. Especially the eartquakes, landslides and floods are the major ones originating from the topographical, geological and meteorologicalfeatures of Turkey. The geological owned by Turkey, it is often faced with natural events that culminated topographical and meteorological conditions due to the huge losses of life and property, especially if it is seen as the most damaging earthquake disaster in our country. Disaster regulations have been adopted as of 1940 as state policy. From past to present, there are several Turkish disaster regulations. In the first 8 (eight) regulations, the name of the disaster regulation was used while the last two of them mentioned the earthquake regulation. 92% of Turkey's territory, 95% of our population lives in these seismic zones. When an earthquake occurs, in a populated area, it may case some deaths and several injuries and extensivedamage of buildings. Therefore, the service provisionmapping and state of local health structure have huge importance.In addition, the Ministry of Health has issued circulars and specifications in order to avoid disasters without damage or with minimal damage.In the world, the Hospital Security Index was published by the Pan American Health Organization and the World Health Organization.This index, which aims at the continuation of treatment services after a possible disaster situation by the health structure and personnel, can be used before the disaster occurs.Structural and non-structural and management&staff categories are evaluated separately. The earthquake regulations, circulars and specifications, from past to the presentare analyzedfor the evaluations of health structures.Canakkale is located in a region in terms of earthquake risk.Within the scope of this thesis, Çanakkale Onsekiz Mart University Faculty of Medicine Dean's Building was examined in terms of ground properties, structural properties and interior design features in `Regulation on the Buildings to be Constructed in 2007 Earthquake Areas`, `Special Technical Specification for Earthquake Inspection and Strengthening of the Current Health Facilities of the Ministry of Health` and the `Minimum Technical Standards Circular to be Observed in the Current and New Health Facilities of the Ministry of Health`. As a result, the building will not face hazards during a severe earthquake and thus health care continues during the disaster. 94

Büyük nüfuslu bölgelerde, depremler daha tehlikeli ve yıkıcı hale gelir. Hasarı önlemek ve tehlikeyi azaltmak için, sismik tehlike analizi ve mühendislik sismolojisinde geniş bantlı kayıtlar toplanmaktadır. Sismik aktivite olarak önemli olan ve yetersiz sismik ağı bulunan alanlarda, simule edilmiş yer hareketi daha da önem kazanmaktadır.Geniş bantlı yer hareketi simulasyonları 12 Kasım 1999 Düzce Depremi için yapılmıştır. Yer hareketi kaydının düşük frekans kısmı için deterministik, yüksek frekans kısmı için ise stokastik yöntem kullanılmıştır. Geniş bantlı yer hareketi simulasyonları, yer hareketi kaydının frekans bölgesi yüksek frekans aralığı olan stokastik simulasyon için EXSIM ve yer hareketi kaydının frekans bölgesi düşük frekans aralığı olan deterministik simulasyon için COMPSYN programları kullanılarak yapılmıştır.Gerçek ve simüle edilmiş yer hareketi simülasyonlarının karşılaştırmaları zaman ve frekans alanında yapılmıştır. Karşılaştırmalar için Düzce şehri yakınlarında yer alan BOL, DZC, GYN ve SKR olmak üzere dört istasyon seçilmiştir. Simüle edilmiş yer hareketi dağılımı ile gözlemlenen hasar karşılaştırmaları verilmektedir. Ek olarak, yer hareketi tahmin denklemleri ile sentetik azalımlar uygulanmıştır.Son olarak, 12 Kasım 1999 Duzce Depremi'nin bina tepki simülasyon kayıtları üç çerçeve sistem için uygulanmıştır. Simüle edilmiş verilerden gelen davranışlar, gerçek verilerden gelenler ile karşılaştırılmıştır. Earthquakes have more hazardous and devastating effects in populated areas. To prevent damage and reduce the risks, broadband records are collected to use in the seismic hazard assessment and engineering seismology. In areas with significant seismic activity and insufficient seismic networks, the simulated ground motions become more important.Broadband ground motion simulations are performed for 12 November 1999 Duzce earthquake. Deterministic simulations are performed for low frequency part and stochastic simulations are performed for high frequency part of the ground motion record. Broadband ground motion simulations are done using EXSIM program for the stochastic high frequency portion of the ground motion and COMPSYN program for the deterministic low frequency portion.The comparisons of the real and simulated ground motion simulations are done in both time and frequency domains. For comparisons, four stations are selected, namely BOL, DZC, GYN and SKR which are located near Duzce City. Comparisons of observed damage with the distribution of simulated ground motion are also given. Additionally, attenuation of simulated data is compared against ground motion prediction equations.Finally, simulated records of the 12 November 1999 Duzce earthquake are used in dynamic response analysis of three selected frames. The responses from simulated data is compared with those from the real data. 147

Dünya genelinde birçok afet meydana gelmekte olup meydana gelen bu afetlerin etkileri de birbirinden farklılıklar göstermektedir. Afet olaylarını kendi içinde gruplara ayırdığımızda doğal afetler ve doğal olmayan afetler olarak sınıflandırılmaktadır. Dünya üzerinde gerçekleşen her afetin etkisi farklılıklar göstermekte olup, insanların da bu afetlere karşı farklı önlemler alarak hazır hale gelmesi gerekmektedir. Oluşumu önlenemeyen afetlerin ise sonuçlarını en az zararla atlatmak ve gereken müdahaleleri zamanında ve en uygun tekniklerle yapmak gerekmektedir. Bir deprem afetinin ardından yapılan arama ve kurtarma çalışmaları farklılık gösterirken, sel afetinde ve çığ felaketinde yapılan çalışmalar da farklılık göstermektedir. Dolayısıyla meydana gelen afetlerde afetin özelliğine göre yapılacak olan arama ve kurtarma çalışmalarına yaklaşımlar irdelenmiştir. Ülkemizde yaşanan doğal afetlerin istatistiklerine değinilmiş, eldeki veriler değerlendirilmiştir. Dünyada yaşanan büyük doğal afetlerden insan yaşamını en çok etkileyen ve en büyük hasarı veren afetler incelenmiştir. Many disasters occur all over the world and the effects of these disasters vary from one another. When disasters are divided into groups, they are classified as natural disasters and unnatural disasters. The effect of each disaster on the world varies and people need to be prepared for disasters by taking different countermeasures against these disasters. Disasters whose occurrence cannot be prevented should be avoided with the least harm and necessary interventions should be performed in a timely and appropriate manner. While the search and rescue operations performed after an earthquake disaster differ, the studies carried out in the flood disaster and avalanche disaster also differ. Therefore, in the approaches to search and rescue operations to be performed according to the characteristics of the disasters that have occurred are examined. The statistics of the natural disasters experienced in our country were mentioned and the available data were evaluated. Disasters that affect human life the most and cause the greatest damage among the major natural disasters experienced in the world are examined. 188

Bu çalışmada, Gaziantep ili Akkent bölgesinde bulunan sismik bir binanın yapısal özelliklerini 2007 ve 2018 Türk Deprem Yönetmeliği ile SAP2000 v20.2 kullanarak analizi yapılmıştır. Gaziantep Doğu Anadolu fayı üzerinde ve farklı sismik faaliyetlerle dolu bir konumda yer almaktadır. Zemin sınıfı özelliklerine gore 2007 ve 2018 deprem kodları kullanılarak elastic spectrum ivme değerleri elde edilmiştir. Analizlerde, yeni deprem yönetmeliği 2018'e göre DD-2 esas tasarım deprem verisi alınarak kullanılmıştır. Hedef spectrum, ana kaya seviyesi için 50 yıl içinde% 10 aşılma olasılığına sahip olan terimler arasındaki azaltma ilişkileri kullanılarak bir dizi analiz sonrasında tahmin edilmiştir. Tepki spektrumları, Türk Sismik Kodunda (TSC-2007) verilen tasarım spektrumları ve ilgili sismik bölge değerleri için 2018 Türk Deprem koduyla karşılaştırılmıştır. Yerel deprem spektrumu, TSC-2007 ve 2018 Deprem Kodu spektrumları, yedi farklı gerçek deprem very kayıtları kullanılarak analiz edilmiştir. 2018 Deprem kodlarına göre Betonarme binaların zaman tanım alanı analizleri, yerel spektrum tarafından ölçeklendirilen deprem kayıtlarının, 2007 Deprem kodlarında daha yüksek taban kesme kuvveti, dönme momenti ve üst yanal deplasman değerlerine neden olduğunu göstermiştir. The structural characteristics of a seismic building in Gaziantep, Turkey with 2007 and 2018 Turkish Earthquake code by using SAP2000 v20.2 have been analyzed in this thesis. The city is located on the East Anatolian fault with several seismic activities. The geotechnical properties of the related area have been carried out by using 2007 and 2018 Turkish earthquake codes to obtain elastic spectrum acceleration values. DD-2 is selected as the main earthquake design data via using the new earthquake code 2018 in the analysis. The target spectrum having 10% probability of exceedence in 50 years for the bedrock level has been estimated using the attenuation relationships between the terms after a number of analyses. The response spectra has compared to the design spectra given in the Turkish Seismic Code (TSC-2007) and 2018 Turkish Earthquake code for the related seismic zone. The local earthquake site spectrum, TSC-2007 and 2018 Seismic Code spectra have been analyzed by using seven different real earthquake records. The time-history analyses of the Reinforced Concrete buildings according to the 2018 Earthquake codes have indicated that the earthquake records scaled by the local spectrum induced higher base shear force, overturning moment and top lateral displacement values in the 2007 Earthquake codes. 104

Bu çalışmada, farklı süneklik düzeylerinde tasarlanan betonarme binalarda deprem tasarım sınıflarının kaba inşaat maliyeti açısından etkileri araştırılmıştır. Bunun için dört farklı kat planı ve iki farklı kat sayısı parameter olarak ele alınıp analizler gerçekleştirilmiştir. Süneklik düzeylerinde farklı taban devrilme momenti kullanılmıştır. Söz konusu parametrelerin dikkate alındığı 128 farklı betonarme bina modeli bilgisayar ortamında mod birleştirme yöntemi ile çözülmüştür.Bu çalışmada TBDY2018 de belirtilen dört farklı deprem tasarım sınıfının maliyete etkisi araştırılmış ve dört farklı deprem tasarım sınıfının gerekli olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır.Çalışmadan elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde DTS2-DTS3 ve DTS4 te maliyeti hemen hemen hiç değiştirmediği DTS1 de ise maliyetteki artışın çok az olduğu görülmüştür In this study, the effects of earthquake design classes on the cost of rough construction in reinforced concrete buildings designed at different ductility levels were investigated. For this purpose, four different floor plans and two different coefficients were considered as parameters in the analyzes. Different floor tipping moments were used at the levels of ductility. A total of 128 different reinforced concrete building models were taken into consideration by using the Sta4Cad computer package program.The aim of this study is to determine whether four groups of earthquake design classes are required in TBDY2018, and to determine the cost differences between earthquake design classes.When the results obtained from the study were evaluated, it was seen that the cost in DTS2-DTS 3 and DTS4 did not change at all and the increase in cost was very low in DTS1. 178

Olasılıksal Sismik Tehlike Analizi (OSTA)'da dikey tasarım spektrumunu geliştirmek için iki yaklaşım kullanılmaktadır: ilk yaklaşımda dikey yer hareketi tahmin modelleri (GMM'ler) kullanarak dikey bileşen için OSTA'yı gerçekleştirilir, ikinci yaklaşımda ise yatay bileşen için OSTA hesaplamaları sırasında veya sonrasında yatay spektrumu ölçeklendirmek için V/H oranı GMM'lerini kullanılır. Bu çalışma, Türkiye için OSTA icerisinde hem dikey hem de V/H oranı tahmin denklemlerini birleştiren bir dikey yer hareketi mantık ağacını oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın temel hedefleri: (i) Türkiye için güvenilir ve güncel bir kuvvetli yer hareketi veritabanı (TSMD) derlemek, (ii) güncellenmiş TSMD'nin deprem büyüklüğü, mesafesi, derinliği ve zemin büyütme ölçeklemesi ile tutarlı olan V/H oranı ve dikey yer hareketi modellerini seçmek, (iii) Türkiye'de dikey yer hareketi bileşeni için bir yer hareketi karakterizasyonu mantık ağacı oluşturmaktır. Bu amaçla, TSMD, 2008-2015 yılları arasında meydana gelen depremlerin kayıtları ile (Mw = 6.1 Elazığ ve Mw = 7.2 Van depremleri de dahil olmak üzere) güncellenmiştir. Güncellenmiş TSMD, deprem verisi, kayıtlar için kaynak-saha mesafesi ölçümleri, kayıt istasyonları için ölçülen kayma dalgası hızı profilleri ve yatay ve dikey bileşenler için spektral ivmelenmeler ile birlikte 2698 kayıt içermektedir. Dört aday V/H oranı modeli (Gulerce ve Abrahamson, 2011; Gulerce ve Akyuz, 2013; Akkar ve diğerleri, 2014; Bozorgnia ve Campbell, 2016) ve dört aday dikey yer hareketi modeli (Bozorgnia ve Campbell, 2016; Stewart ve diğerleri, 2016; ve Gulerce ve diğerleri, 2017 ve Çagnan ve diğerleri, 2017 model) seçilmiş ve model tahminleri, artıkların analizi ve veriye dayalı teknikler kullanılarak güncellenmiş TSMD'deki gerçek verilerle karşılaştırılmıştır. V/H oranı modellerinin analiz sonuçlarına göre, Gülerce ve Akyüz (2013), Akkar ve diğ. (2014) ve Bozorgnia ve Campbell (2016) V/H oranı modelleri, güncellenmiş TSMD'deki V/H oranları ile uyumludur. Dikey GMM'lerin analiz sonuçlarına göre, Çagnan ve diğ. (2017) modelinin büyüklük ölçeklendirmesi ve Bozorgnia ve Campbell (2016) modelinin derinlik ölçeklendirilmesi, güncellenmiş TSMD ile tutarsızdır. Bunlara ek olarak, Stewart ve diğ. (2016) ve Gulerce ve diğ. (2017) GMM'lerinin küçük depremler için deprem büyüklüğü (SM) ölçeklendirmesi ,TSMD'ye daha iyi uymalari için değiştirilmelidir. Türkiye için önerilen dikey yer hareketi mantık ağacında, SM-değiştirilmiş Stewart ve diğ. (2016) ve SM-değiştirilmiş Gulerce ve diğ. (2017) dikey yer hareketi modelleri ile seçilmiş V/H oranı modelleri ve bu modeller için belirlenmiş mantık ağacı ağırlıkları yer almaktadır. Two approaches are used to develop the vertical design spectra in Probabilistic Seismic Hazard Assessment (PSHA): performing the PSHA for the vertical component using vertical ground motion models (GMMs) and utilizing the V/H ratio GMMs to scale the horizontal spectrum during or after the hazard calculations for the horizontal component. This study intends to develop a new framework for building the vertical ground motion logic tree that combines both vertical and V/H ratio GMMs in the PSHA analysis. The main objectives of this study are: (i) to compile a reliable and up-to-date strong ground motion database for Turkey (TSMD), (ii) to choose the V/H ratio and vertical GMMs that are consistent with the magnitude, distance, depth, and site amplification scaling of the updated TSMD, and (iii) to combine the selected vertical GMMs with the V/H ratio models to provide the ground motion characterization logic tree for vertical ground motion component in Turkey. For this purpose, the TSMD is updated with the recordings from the earthquakes occurred between 2008 and 2015, including the Mw=6.1 Elazığ and Mw=7.2 Van earthquakes. Updated TSMD contains 2698 recordings with the earthquake metadata, source-to-site distance metrics for the recordings, measured shear wave velocity profiles for the recording stations, and spectral accelerations for horizontal and vertical components. Four candidate V/H ratio GMMs (Gulerce and Abrahamson, 2011; Gulerce and Akyuz, 2013; Akkar et al., 2014; Bozorgnia and Campbell, 2016) together with four candidate vertical GMMs (Bozorgnia and Campbell, 2016; Stewart et al., 2016; and Gulerce et al., 2017 and Çagnan et al., 2017 model) are selected and the model predictions are compared with the actual data in the updated TSMD using the analysis of the residuals and data-driven techniques. Analysis results of V/H ratio GMMs showed that the median predictions of the V/H ratio GMMs proposed by Gulerce and Akyuz (2013), Akkar et al. (2014), and Bozorgnia and Campbell (2016) are compatible with the V/H ratios in the updated TSMD. Analysis results of vertical GMMs depicted that the magnitude scaling of Çagnan et al. (2017) model and the depth scaling of the Bozorgnia and Campbell (2016) model are inconsistent with the updated TSMD. Additionally, small magnitude (SM) scaling of Stewart et al. (2016) and Gulerce et al. (2017) GMMs should be modified for a better fit with the Turkish dataset. Trellis plots of SM-modified Stewart et al. (2016) and SM-modified Gulerce et al. (2017) vertical GMMs and selected V/H ratio models multiplied by NGA-West 2 and TR-adjusted NGA-W1 horizontal models are used to determine the logic tree weights for the proposed vertical ground motion characterization logic tree for Turkey. 101

Bu çalışma kapsamında 9 katlı rijit diyaframa sahip bir yapının ASCE 7-16 hükümlerince belirlenmiş diyafram tasarım kuvvetleriyle, katlara tatbik edilen eşdeğer deprem yükleri mukayese edilmiş ve diyafram analizi yapılmıştır. Diyafram analizinin sonuçlarından diyafram gövdesinin maruz kaldığı kesme gerilmeleri, diyafram başlıklarının ve dikmelerin maruz kaldığı eksenel yükler belirlenmiştir. Belirlenen bu eksenel yüklere göre dikme tasarımını yöneten etki belirlenmiş ve bu etkiye göre bir kesit seçilmiş ve bağlantıları yapılmıştır. Seçilen kesitin P-M kapasite diyagramı ve kesit tasarımını yöneten etkileşim diyagramı tüm katlar ve tüm dikmeleri kapsayacak şekilde çizilmiştir. In this study, diaphragm design forces determined by the provisions of ASCE 7-16 and the equivalent earthquake load applied to the floors of a nine-storey building with a rigid diaphragm were compared and diaphragm analysis was performed. Shear stresses that subject to diaphragm web and axial load that subject to chord and collector were determined from results of the diaphragm analysis. According to the determined axial loads, the effect that govern the design of collector was obtained and according this effect the cross-section and connections were obtained. The P-M capacity of the selected section and the interaction diagram that govern the section design were created. 142

Günümüzde deprem ve yapı mühendisleri, kuvvete dayalı klasik deprem tasarım metodunun yapıların sismik etkiler altındaki tasarımı için yeterli olmadığını düşünmektedirler. Bunun en başlıca nedeni; geleneksel tasarım yönteminin elastik ötesi yerdeğiştirme, yapıların plastik bölgedeki davranışı ve yer hareketi süresi gibi parametrelere önem vermemesidir. Şu anda, kuvvete dayalı yaklaşımın yeni ve gözde bir alternatifi olarak yerdeğiştirmeye bağlı tasarım yaklaşımı yukarıda bahsi geçen hususları dikkate aldığı için ön plana çıkmaktadır. Bunlara ek olarak, deprem analizlerinde yer hareketi süresini doğrudan hesaba katan enerjiye dayalı yöntemin de yapıların deprem performanslarının belirlenmesi için uygun bir araç olduğu düşünülmektedir. Enerjiye dayalı yöntemde, yapıya yer hareketi yoluyla giren enerjinin elastik ötesi davranış ve sönüm mekanizmalarıyla tüketilmesi gerekmektedir. Bahsi geçen bu iki enerji tüketim mekanizmalarından ilkine histeretik enerji (veya elastik ötesi davranışta tüketilen enerji) adı verilmektedir. Enerjiye dayalı tasarım ve analiz yöntemlerinin geliştirilebilmesi için bu enerjinin yapı içinde katlara ve elemanlara göre dağılımının elde edilmesi önemli bir aşamadır. Bu tür çalışmalar yakın zamanda çelik çerçeveli yapılar için gerçekleştirilmiş olsa da betonarme yapılarda kolonlar ve kirişler tarafından tüketilen elastik ötesi enerjinin dağılımı ile ilgili olarak yapılmış çalışma sayısı azdır. Bu bağlamda; söz konusu çalışma elastik ötesi enerjinin betonarme çerçeveli yapılarda katlara ve elemanlara göre hangi oranlarda tüketildiğini araştırmaktadır. Bu amaçla, 2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği esas alınarak farklı kat ve açıklık sayılarına sahip olan betonarme çerçeveli yapı sistemleri tasarlanmıştır. Bir sonraki aşamada, tasarımı yapılmış olan çerçevelerin sayısal modelleri elastik ötesi davranışın elemanın uç noktalarında dikkate alındığı yığılı plastik davranış yaklaşımı kullanılarak geliştirilmiştir. Daha sonra bir deprem yer hareketi veri seti sayesinde söz konusu modellerin dinamik analizleri gerçekleştirilmiş ve enerji tüketim dağılımları çıkarılmıştır. Sonuçlar irdelendiğinde, elastik ötesi enerji tüketiminin yapı içindeki dağılımı ile ilgili olarak bazı kuralların tanımlanabileceği ve bu kuralların enerjiye dayalı tasarım ve analiz yöntemlerinin geliştirilmesi amacıyla doğrudan kullanılabileceği ortaya çıkmıştır. Nowadays, earthquake and structural engineers perceive that conventional seismic design method, which is based on force and strength, is not an adequate way of designing structures under ground motions. The reason is that the conventional seismic design method does not pay enough attention to inelastic displacements, plastic behavior of structures and duration of seismic motion. At the present time, there are new and popular alternatives to the force-based approach like displacement-based method, in which the aforementioned issues are mostly handled. The energy-based method is another convenient tool to study the performance of structures under seismic action and probably the best way to include the duration of ground motion within the analysis. In the energy-based approach, the energy input to the structure should be dissipated through inelastic action and damping. The inelastic energy dissipation mechanism is called as hysteretic energy. It is an important challenge to obtain the story-wise and component-wise distribution of the total hysteretic energy within the building in order to develop the energy-based design and analysis tools. Such studies have been conducted for steel frames in previous studies; however the distribution of hysteretic energy among the reinforced concrete (RC) beams and columns has not been studied extensively. Accordingly, this study is focused on the story-wise and component-wise distribution of hysteretic energy in RC moment-resisting frames. For this purpose, RC frames with a different number of stories and bays are designed according to the 2018 Turkish Seismic Design Code. Then the designed frames are modeled with lumped plasticity model that introduces the inelasticity at the ends of the beam and column members. The developed models are subjected to a set of strong ground motion records and the distributions of hysteretic energy for each frame and analysis are obtained. The results indicate that it is possible to set up some rules for the hysteretic energy distribution in RC frames that can be used in energy-based design and analysis procedures. 133

Bu çalışma, 0.75 metre yüksekliğinde tek serbestlik dereceli çelik numuneler üzerinde gerçekleştirilmiş yirmi sekiz ayrı sarsma masası deneyinden oluşmaktadır. 1986 San Salvador depremi gerçek ölçekli olarak uygulanarak numunelerin elastik limitler dışına geçirilmesi sağlanmıştır. Bu çalışmanın temel amacı elastik ve özellikle elastik olmayan kısımda mevcut enerji spektrumlarının deneysel olarak doğrulanmasıdır. Çalışma boyunca elasto-plastik malzeme modeli kullanılmıştır. Bu çalışmada; enerjiler deneysel olarak elde edilen verilerden hesaplanmıştır. Sönüm oranları deneysel veriler kullanılarak logaritmik azalım ve Chopra metotlarıyla hesaplanmıştır. Logaritmik azalım metodu için deprem sonrası kayıt, Chopra metodu içinse deprem süresi kaydı kullanılmıştır. Son olarak, değişen sönüm oranlarına karşılık giren enerjiler spektrumları çizilmiştir. Veriler Güllü'nün (Güllü, 2019) enerji spektrumuyla kıyaslandığında çoğu deneyde yakın sonuç alınmıştır. In this research, twenty-eight experimental tests were performed with 0.75-meter-high single degree of freedom system (SDOF) steel models on a shaking table. Actual scaled 1986 San Salvador earthquake ground motion data was used to excite the SDOF models beyond their elastic displacement limits. The main goal was to verify the existing energy demand spectra, especially within the inelastic range. Elasto-plastic material behavior was considered and responses that were obtained from the experiments were used to calculate the energy quantities for varying natural period of the SDOF system. The damping ratios of the specimens were determined experimentally by means of free vibration after the excitation was completed, and analytically determined through Logarithmic Decrement method. Also, the damping ratios of the specimens were calculated during the earthquake excitation through Chopra's (Chopra, 1995) method. Lastly, an energy spectrum with mass-normalized energy versus natural period of the SDOF system was determined experimentally with respect to varying damping ratios. As a result, experimental data had good agreement with the existing Güllü's (Güllü, 2019) Energy Spectrum, when data were compared. 222

Son yirmi yılda, yönetmeliklerde çelik yapı tasarımı açısından çok önemli gelişmeler yaşanmıştır. Özellikle, geniş kapsamlı revizyonlarda dışmerkez çelik çaprazlı sistemlerin elemanı olan bağ kirişi boyu hesaplamaları üzerine öneriler getirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, yanal yük taşıyıcı sistemi V-tipi dışmerkez çelik çaprazlı çerçeve sistem olan alçak ve orta katlı binaların sismik performanslarının araştırılmasıdır. Bu amaçla, dışmerkez çelik çaprazlı çerçeve sisteme sahip 3 ve 8 katlı binaların deprem performansları doğrusal olmayan statik itme analizi kullanılarak belirlenmiştir. Analizler sonucu sismik dayanım ve şekil değiştirme talepleri tartışılmıştır. The design requirements for steel structures in design codes and guidelines include very important improvements in last two decades. Especially, wide-ranging revisions have been recommended in the computation of link member's lengths in eccentrically braced frames. This study aims to investigate the seismic performances of steel V-braced type eccentric braced frames (EBF) which are preferred as lateral load bearing system in multi-story steel structures. For this purpose, seismic evaluations using nonlinear pushover analysis have been conducted for typical 3 and 8-story buildings with eccentrically braced frames. Analysis results have been discussed in terms of seismic strength, deformation demands. 78

Mimari tasarım sürecinde taşıyıcı sistem seçimi ve düzenlemesi (konfigürasyonu) betonarme binaların deprem davranışlarını önemli derecede etkilemektedir. Çünkü oluşan depremlere karşı betonarme binaların emniyetli ve ekonomik olarak başarımları özellikle mimari tasarım sürecindeki tasarım kararları ile sağlanabilmektedir. Bu husus mimari tasarım sürecindeki tasarım kararlarının ve doğru taşıyıcı sistem seçimi ve düzenlemesinin oldukça önemli olduğunu ortaya koymaktadır.Bu çalışmanın temel amacı, betonarme binalarda seçilen döşeme tipinin binaların deprem performansları ve kaba inşaat maliyeti üzerindeki etkilerini farklı yerel zemin sınıfları için karşılaştırmalı olarak incelemektir.Bu amaçla yapılan bu tez çalışması toplam beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde genel bilgiler verilmekte ve betonarme döşemelerle ilgili daha önce yapılmış olan bazı çalışmalar üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde, betonarme binalarda kullanılan döşeme sistemlerine ilişkin bazı bilgiler özetlenmektedir. Üçüncü bölümde, bu tez çalışmasının sayısal uygulamalarında kullanılacak olan betonarme bina modellerine ilişkin bilgiler ve tasarım parametreleri verilmektedir. Dördüncü bölümde ise dikkate alınan betonarme bina modellerinin Sta4-Cad programı yardımıyla yapısal çözümlemeleri gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, yapısal çözümlemelerden elde edilen bulgular ve irdelemeler bu bölümde yapılmaktadır. Beşinci bölümde ise çalışmanın bütününden çıkartılan başlıca sonuçlar ve öneriler verilmekte ve bu son bölümü kaynaklar dizini izlemektedir.Bu tez çalışmasından elde edilen sonuçlar, özellikle düşey taşıyıcı yapısal elemanlar (kolonlar) dikkate alındığında, kirişli döşemeye sahip olan bina modelinin diğer döşeme tiplerine sahip bina modellerine göre daha emniyetli olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, kirişli döşeme hariç diğer döşeme tiplerinin betonarme binaların deprem performanslarını azalttığını ve kaba inşaat maliyetini arttırdığını göstermektedir. Bu husus deprem bölgelerinde inşa edilecek betonarme binalarda kirişli döşemelerin tercih edilmesinin emniyet ve maliyet açısından daha uygun olacağını ortaya koymaktadır. In the architectural design process, the selection and arrangement (configuration) of the load-bearing system affect significantly the earthquake behaviours of the reinforced concrete buildings. Because the performances as safe and economical of reinforced concrete buildings against the formed earthquakes can be provided with design decisions in the architectural design process. This matter reveals that of the design decisions in the architectural design process and the selection and arrangement of the right load-bearing system are quite important.The main purpose of this study, the effects on the earthquake performances and the rough construction cost of the buildings of the slab type chosen in reinforced concrete buildings are to examine comparatively for different local soil classes.With this purpose, this thesis study consists of total five chapters. In the first chapter, general information is given, and some studies conducted previously concerning with the reinforced concrete slabs are emphasized. In the second chapter, some information about slab systems used in reinforced concrete buildings is summarized. In the third chapter, information and design parameters relating to the reinforced concrete building models to be used in numerical applications of this thesis study are given. In the fourth chapter, the structural analyses of the reinforced concrete building models considered is carried out with the help of the Sta4-Cad program. In addition, the findings and evaluations obtained from structural analyses are made in this section. In the fifth chapter, the main results and suggestions extracted from the whole of this study are given and this last chapter is followed by the list of references.The results obtained from this thesis study have been determined that the building model having slabs with beams is safer compared to other types of slabs, especially when considering the vertical bearing structural elements (columns). It also shows that other types of slab, except for slab with beams, reduce the earthquake performances of reinforced concrete buildings and increase the cost of rough construction. This matter reveals that the preference of beamed slabs in reinforced concrete buildings to be constructed in earthquake zones would be more appropriate in terms of safety and cost. 80

Paleotektonik ve Neotektonik dönemlere ait kaya birimlerini içeren Karaburun Yarımadası Triyas başında Paleotetisin kapandığı ve Geç Triyasta açılan Neotetis okyanusunun da Eosen sonunda kapandığına dair ana yapısal hatları içeren bir kuşak niteliğindedir. Karaburun Platformu kayaları üzerine Neojen volkanikleri ve piroklastları ve volkanizmayla eş yaşlı karasal gölsel ortamı simgeleyen volkano-sedimanter istif arasındaki tüm dokanaklar tektonik ilişkilidir. Holosen alüvyon yelpazeleri ile deltalarının çökelimi faylar tarafında kontrol edilmektedir.Karaburun Yarımadası'ndaki aktif faylarla ilişkili jeomorfometrik belirteçler ortaya koyulmuş ve ilgili indisler hesaplanmıştır. Yapılan hesaplamalar; Gülbahçe Havzası'nda tektonik aktivite sınıfının çok yüksek, Mordoğan Havzası'nda tektonik aktivite sınıfının yüksek ve aktivite yaşlarıyla uyumlu olduğu sonucunu vermiştir.Elde edilen tüm veriler, Karaburun Yarımadasını doğudan sınırlayan Gülbahçe Fay Zonunun, Yağcılar Fayı ve Kenelidağ Fayı ile ilişkili olduğunu ve birlikte çalıştıklarını göstermiştir. Yağcılar fayı Gülbahçe fay zonunun sintetik riedeli, Kenelidağ fayı ise antitetik riedeli şeklinde gelişmiştir. Kenelidağ boyunca açılan 3 farklı çek-ayır havzasına ait veriler bu çalışma kapsamında değerlendirilmiştir. İlk kez bu çalışma kapsamında ortaya koyulan Balıklıova aktarım rampası Mordoğan Fayı ile Gülbahçe fay zonunu birbirine bağlar. Neotektonik dönem çizgiselliği sınıfında değerlendirilen ilk kez bu çalışma kapsamında tanımlanan Alaçatı Fay Zonu ve Çeşme Fayı Çeşme Yarımadası'nda Miyosen sonrası sıkışma tektoniğini belirten kıvrımların ve açılma tektoniğini belirten körfez oluşumlarının varlığını sonuçlamıştır.Sonuç olarak, Karaburun Yarımadası'nda Holosen (Gülbahçe Fay Zonu, Kenelidağ Fayı ve Yağcılar Fayı), Kuvaterner (Mordoğan Fayı) ve Neotektonik Dönem çizgiselliği (Alaçatı Fay Zonu ve Çeşme Fayı) sınıflarında değerlendirilen fayların 6 ile 6,7 büyüklüğüne varan depremler üretebileceği belirtilebilir. Bu nedenle adı geçen faylarda hendek tabanlı paleosismoloji çalışmalarının bir an önce yapılması önemlidir. The Karaburun Peninsula, which contains rock units belonging to Paleotectonic and Neotectonic periods, is a belt that includes the main structural lines indicating that the Paleotethys was closed at the beginning of Triassic and the Neotethys ocean which was opened in the Late Triassic was closed at the end of Eocene. Neogene volcanics and pyroclasts on Karaburun Platform rocks and all contacts between volcanism and volcano-sedimentary sequence representing the terrestrial lacustrine environment are tectonically related. The deposition of Holocene alluvial fans and deltas is controlled by faults.Geomorphometric markers related to active faults in Karaburun Peninsula have been determined and related indices have been calculated. Calculations; It has been concluded that the tectonic activity class in Gülbahçe Basin is very high, the tectonic activity class in Mordoğan Basin is high and it is compatible with the age of activity.All the data obtained show that the Gülbahçe Fault Zone, which borders the Karaburun Peninsula from the east, is related to the Yağcılar Fault and Kenelidağ Fault and they work together. The Yağcılar fault was developed as the synthetic riedel of Gülbahçe fault zone and the Kenelidağ fault as antithetic riedel. The Mordoğan Fault in the north is connected to the Gülbahçe fault zone with the Balıklıova relay ramp. Alaçatı Fault Zone and Çeşme Fault, which were defined and mapped for the first time in this study, were evaluated in the class of Neoectonic period. The Alaçatı Fault Zone and Çeşme Fault, defined for the first time in the neotectonic period linearity class, resulted in the presence of folds indicating the compression tectonics after the Miocene and Gulf formations indicating the opening tectonics in the Çeşme Peninsula.As a result, it can be stated that the faults (Alaçatı Fault Zone and Çesme Fault), Holocene (Gülbahçe Fault Zone and Yağcılar Fault), Quaternary (Mordoğan Fault) and Neotectonic Period lineatures can produce earthquakes of 6 to 6.7 magnitude. Therefore, it is important to perform trench-based paleoseismological studies on these faults as soon as possible. 335

1960'lı yıllardan itibaren hemen hemen bütün dünyada, deprem yönetmelikleri gelişmeye başlamıştır. O sıralarda kullanılmaya başlanan ve deprem kuvvetlerinin belirlenmesine yarayan yöntemlerden biri olan `Eşdeğer Statik Yükleme ile Analiz Yöntemi` geçerliliğini halen korumaktadır. Bununla birlikte teknolojideki gelişmelerin katkısıyla, deprem kayıtları yapı analizlerinde kullanılmaya başlanmıştır. Deprem kayıtları kullanılarak `Zaman Tanım Alanında Analiz` uygulamaları yapılmış ve deprem kuvvetlerinin etkittirilmesindeki belirsizliklerin bir kısmı ortadan kaldırılmıştır. Deprem yönetmeliklerinin tümünde yapıların planda simetrik olması ve düzenli taşıyıcı sistem modeline sahip olmasının gerekliliği vurgulanmıştır. Yapıların sistem geometrisi ve taşıyıcı sistem düzensizlikleri sebebi ile burulma kuvvetleri oluşmaktadır. Bir diğer deyişle, kütle merkezi ile rijitlik merkezinin çakışmaması durumu burulma kuvvetlerinin kiritik etkisinin artmasına sebep olmaktadır. Yönetmeliklerde düzensizlik durumları belirli sınır değerlerin üzerinde olan yapılar için analiz yöntemleri ve eleman kesit arttırımları gibi cezai işlemler ile zorunlu kılınmaktadır. Çünkü burulma kuvvetleri etkisindeki yapılar deprem etkisi altında daha fazla öngörülemeyen ve yapı bütünlüğünü tehlikeye sokan tepkiler verebilmektedir. Bu çalışma kapsamında depremin belirsizliklerinden biri olan deprem kayıt çiftlerinin yapıya eleman asal eksenleri dışında bir doğrultuda gelmesi durumu ve yapıların planda düzenli veya düzensiz olması durumundaki etkileşimi çalışılmıştır. Unutmamalıdır ki deprem kayıt çiftlerinin yapıya herhangi bir doğrultuda etkimesi ile ilgili fikir üretmek imkansızdır. Bu yüzden deprem yönetmelikleri çeşitli birleştirme yöntemleri önererek deprem kuvvetlerinin etkisini hesaplamaya yönelik formüller vermiştir. Bu tez çalışması kapsamında yapıların burulma düzensizliği, depremin kuvvetlerinin farklı doğrultularda etkimesi ve yönetmeliklerde önerilen birleştirme formülleri ile analiz yöntemleri incelenecektir. Yapı tipleri farklı parametrelere bağlı olarak sınıflandırılacak ve `kritik açı etkisi doğrultusu kavramı` araştırılacaktır. Since the 1960's, almost all over the world, earthquake regulations have started to develop. Equivalent static loading method, which is one of the methods used to represent earthquake forces at the time, is still valid. In addition, with the help of technological developments, real-time earthquake records are being used in building analysis. By using real earthquake records, time domain analysis was applied and some of the uncertainties in effecting earthquake forces were eliminated. In all of the modern earthquake regulations, it is emphasized that the structures should be symmetrical in the plan and have a regular system model. Torsional forces may occur in structures due to system geometry and cause structural system irregularities. In the regulations, serious sanction such as analysis methods and element section increments are required for structures with irregularities above certain limit values. Because the structures under the influence of torsional forces can give more unpredictable reactions under the effect of earthquake. In this study, the interaction of earthquake record pairs, which is one of the uncertainties of the earthquake, in a direction other than the principal axes of the structure and the interaction of the structures in the plan in case of regularity or irregularity has been studied. It should not be forgotten that it is impossible to produce ideas about the effect of earthquake records on the structure in any direction. Therefore, the earthquake regulations have given formulas for calculating the effect of various earthquake forces. In this thesis, torsional irregularity of the structures, the effects of earthquake forces on different directions and proposed combining forces and analysis methods in the regulations will be examined. Structure types will be classified with different parameters and critical angle effect direction will be investigated. 88