Search

IV ÖZET Bu çalışmada çok değişkenli veri yapısının yorumlanması için IxJxKx... boyutlu olumsallık tabloları çözümlemesi üzerinde durulmuştur. Bu amaçla birbirine bağlı olumsallık tablolarının uygunluk çözümlemesi, birleşik uygunluk çözümlemesi ve çoklu uygunluk çözümlemesi yapılarak çok boyutlu bir olumsallık tablosunda satır ve sütunlarda temsil edilen özellik belirten değişken düzeylerinin, grafiksel gösterim olan haritalar üzerinde noktalarla belirlenen konumları anlamlandırılacaktır. Böylece olumsallık tablosunun satır ve sütunlarında ifade edilen düzeylere ilişkin daha geniş bilgi edinilmiş olacak ve özellik belirten değişken düzeylerini birbirleri ile karşılaştırarak veri hakkında kapsamlı yorum yapma olanağı sağlanacaktır. Çok değişkenli veri yapısının yorumlanması veya betimlenmesi kavramı, özellik belirten değişken düzeyleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların haritalarda anlamlandırılmasıyla açıklanacaktır. Çalışmanın amacı, önemi ve konuların kapsamı birinci bölümde ele alınmıştır. İkinci bölümde İxJ boyutlu olumsallık tablosu ve Uygunluk Çözümlemesi ele alınarak kavram ve teknikler açıklanmış, çok boyutlu olumsallık tablolarına ve çözümleme yaklaşımlarına temel oluşturmasına çalışılmıştır. Değişken ve değişken düzeyi sayısının çok olduğu zaman elde edilen IxJxKx... boyutlu olumsallık tablolarının oluşturulması ve bu tablolardaki çözümlemeler üçüncü bölümde ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Teorik olarak incelenen İxJ ve IxJxKx... boyutlu olumsallık tabloları çözümleme s iyi e değişken düzeyleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların grafiksel olarak haritalar üzerinde gösterimi, uygun çözümlemenin belirlenmesi, özellik belirten değişken düzeylerinin haritalarda satır ve sütun profil noktalarıyla temsil edilen konumlarının kararlılığının araştırılması çalışmanın dördüncü bölümünde bir uygulama ile vurgulanmaktadır. Çalışmada sonuçlar ve önerilere beşinci bölümde yer verilmiştir. SUMMARY Within this study we focused on the analysis of the contingency tables with IxJxKx... dimensions to interpret the multivariate data structure. Therefore, the status of the variable levels -which specify a characteristic represented at the rows and columns in a multidimensional contingency table after accomplishing a correspondence analysis of concentaneted correspondence analysis, joint correspondence analysis and multiple correspondence analysis- will be made apprehensible on maps that represent a graphical display. Thus, more detailed information about the levels shown in the rows and columns of the contingency table will be achieved and morever, comparing and contrasting the qualitative variable levels with each other a more distinguishive opportunity to elucidate the outcome data. The concept of `interpreting or describing the multivariate data structure` will be defined by means of identifying the similarities and dissimilarities between the qualitative variable levels. We deal with the aim, importance and the content of this study in the first chapter. The second chapter covers the concept and the techniques defining the ixJ dimensional contingency table and correspondence analysis and, establish a basis to multidimensional contingency tables interpreting approaches on them. The third chapter covers how the IxJxKx... dimensional contingency tables which are achieved when the numbers of the variables and the variable levels are numerous are formed and the analysing on these tables in details. Within the forth chapter a demo displays a graphical data of similarities and dissimilarities of ixJ and IxJxKx... dimensional contingency tables which are examined theoretically, how an appriate analysis is accomplished and how the stability of the status of qualitative variable levels on maps represented by row and column points. Finding and suggestions were presented in the fifth chapter. 163

Tez (yüksek lisans) - Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Matematik Anabilim Dalı, Kayıt no: 19272, Orta öğretimde bireylerin, kişilik uyum ve uyumsuzluğu esas alınarak kesikli diskriminant analizi ile gruplara sınıflandırılma- sının yapıldığı bu çalışmada ilk olarak diskriminant analizi ana hatlarıyla gözden geçirilmiş ve kesikli diskriminant analizi model- leri üzerine genel bilgiler konu edilmiştir. Kesikli diskriminant analizi modellerinde kullanılan temel ör- neklem sınıflandırma kuralları ve yanlış sınıflandırma olasılıkları- nın hesaplanmaları açıklanmıştır. En iyi sınıflandırmayı veren model- lerin belirlenmesi amacıyla kesikli diskriminant analizi modelleri teorik olarak verilmiş ve daha sonra söz konusu modellerin genel değerlendirilmeleri yapılmıştır. Uygulama Kütahya Lisesi son sınıf öğrencilerinin cevapladığı Sosyal Uyum Envanteri sonuçlarından elde edilen verilerle, birey- lerin tutumlarını belirleyen gözlem vektörlerinin gruplara sınıf- landırılması konusundadır. Gözlem vektörlerini oluşturan değişkenler, konunun uzmanlarının görüşleri alınarak bireylerin uyum ve uyumsuz- luğunu etkileyen faktörlerden elde edilmiştir. Bireylere karşı gelen gözlem vektörleri, kesikli diskriminant analizi modelleri ile sınıflandırılmış ve sınıflandırma sonuçlarına göre yanlış sınıflan- dırma olasılıkları hesaplanmıştır. Minimum yanlış sınıflandırma olasılığını veren modeller en uygun kesikli diskriminant analizi modelleri olarak belirlenmiş ve bu modellere göre yapılan sınıflan- dırma da kız ve erkek gruplarının uyum ve uyumsuzluk bakımından genel özellikleri ortaya konulmuştur.

İşletmeler uygulamada pek çok problemle karşı karşıya gelebilirler ve bu problemleri aynı anda çözerek sıfır hataya sahip olmak isterler. Ancak doğru olan yaklaşım bu problemleri önceliklendirerek en önemli olandan başlayarak çözüm yoluna gitmektir.Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP), çok ölçütlü karmaşık problemlerin çözümünde kullanılan bir karar verme yöntemi, Hata Türü ve Etkileri Analizi (HTEA) ise toplam kalite yönetimi sisteminin kullandığı yüksek hata önleme yöntemlerinden biridir.Bu çalışma 1996-2007 yılları kaza istatistik değerleri ele alınarak incelenen Tunçbilek Garp Linyitleri Kömür İşletmeleri'nde gerçekleştirilmiştir. İlk olarak Servis HTEA çalışması yapılması için meydana gelen kazalara neden olan hataların hangi serviste daha öncelikli olarak değerlendirileceğine karar vermede, HTEA takımıyla kriterler ve karar seçenekleri belirlenerek AHP uygulanmıştır. Belirlenen serviste gerçekleştirilen Servis HTEA risk öncelik sayıları (RÖS) ?önlem alınması zorunlu?, ?önlem alınabilir? ve ?önlem alınması gerekmeyen? şeklinde gruplandırma yapılarak önlenebilirliği değerlendirilmiş ve iyileştirilmesine yönelik uygulama ortaya konmuştur.Servis HTEA ile gerçekleştirilen risk değerlendirme analizi, işletmenin daha önce yapmış olduğu risk değerlendirme yöntemine üstünlük sağlamıştır.Anahtar Kelimeler: Analitik Hiyerarşi Süreci, Hata Türü ve Etkileri Analizi, İş Kazaları. Companies may confort with many problems in their applications and they want to obtain zero-fault by solving them at once. But the reasonable approach is to find a way of solution starting with the most important one prioritising them.Analytic Hierarchy Process (AHP), is one of the decision-making methods in the solution of complex problems and Failure Mode and Effects Analysis (FMEA) is one of the high failure preventing methodologies used by Total Quality Management (TQM) system.This study has been actualized at Tunçbilek West Lignit Coal Establisment (GLI) evaluating the accident statistic values between 1996 and 2007. Firstly, in order to be able to make FMEA service study, in aiming at defining the faults causing accidents previously at wich service AHP is applied to find criteria and decision alternatives together with FMEA team at the defined service, than the service FMEA Risk Priority Numbers (RPN) have been found. Posibility of previenting the faults are evaluated and an improving application suggestion is mode by classifying RPN as ?precaution necessary?, ?measurement possible?, ?measurement unnecessary?.Risk evaluation analysis applied with service FMEA overcome the risk evaluation method applied by the establishment beforehand.Keyword: Analytic Hierarchy Process, Failure Mode and Effects Analysis, Occupational Accidents. 106

Hizmet, bir gruptan diğerine sunulan, herhangi bir şeyin sahipliği ile sonuçlanmayan, bir faaliyet ya da faydadır. Hizmet sektörü; ekonomide, elle tutulur maddi ürünler dışında her türlü yararlı çalışma ve etkinliğin üretildiği sektördür.Türkiye'de asayişin ve kamu düzeninin sağlanması konusunda İçişleri Bakanlığı tarafından Emniyet Genel Müdürlüğü görevlendirilmiştir. EGM Tanıtım Kataloğu, 2008'de Emniyet Genel Müdürlüğünün ülke nüfusunun %70'ine hizmet ettiği belirtilmektedir. Hizmet götürülen insanların memnuniyeti, hizmeti götüren personelin iş yapma isteği ve işinden aldığı memnuniyete bağlıdır. Bu istek ve memnuniyet ise, işletmenin çalışanlarının beklentilerini ne kadar karşılayabildiğiyle ilgilidir. Beklentiler ve eksiklikleri öğrenebilmek için, personele götürülen hizmet kalitesinin ölçülmesi gerekmektedir.Emniyet Teşkilatı personelinin işyeri memnuniyetinin belirlenmesi için Parasuraman, Zeithhaml ve Berry tarafından geliştirilen Servqual Hizmet Kalitesi Ölçüm Modeli kullanılmıştır. Model, hizmete ilişkin 22 adet ifade ve 5 adet hizmet kalitesi boyutu içeren, algılanan kalite performansı ve beklenen kalite performansı farkına dayanan ortalama Servqual Skoruna dayanmaktadır. Servqual sonuçları incelendiğinde hem Emniyet Genel Müdürlüğü'nün hem de Ankara İl Emniyet Müdürlüğü'nün teknik hizmetler personeli beklentilerinin altında hizmet verdikleri ortaya çıkmıştır. Bunların yanında hizmet kalitesi boyutlarının önem dereceleri ve boyutlar bazında algılanan hizmet kaliteleri belirlenmiştir.Anahtar kelimeler: Hizmet Sektörü, Hizmet Kalitesi Ölçümü, İç Hizmet Kalitesi, Kalite, Servqual Ölçeği Service is an activity or profit that is offered from one group to another group and not resulted in any ownership. In economy, service sector is a sector in which every beneficial study and activity are generated as well as concrete and bodily products.In Turkey, the duty for ensuring public security and public order is assigned to the General Directorate of Securıty under the direct supervision of the Interior Ministry. The General Directorate of Securıty serve most of the population in Turkey. The satisfaction of the people benefited from the service depends on the job pleasure and willingness of the service personel. This desire and pleasure is also releated with how much the personal expectations are satisfied. In order to understand the expectations and deficiencies, services quality introduced to personel has to be measured.The model developed by Parasuraman, Zeithaml and Berry is used to determine the job satisfaction of the General Directorate of Securıty personel. The model is based on 22 questions about the service and avarage servqual scor derived from 5 different dimension of the service quality, perceived and expected quality difference. In the light of the servqual output, it is concluded that the service quality expected by both technical personel of the General Directorate of Securityan Ankara Directorate of security is more than the existing service quality.Keywords: Service Sector, Service Quality Analysis, Quality, Servqual Analysis 133

Pazar paylarını artırabilmeleri ve rakiplerine üstünlük sağlayabilmeleri için işletmeler ellerindeki kaynakları en iyi biçimde kullanabilmelidirler. Bu bağlamda işletmeler için büyük bir maliyet bileşeni olan stokların etkin ve verimli olarak kullanımı çok önemlidir. Geçmişten günümüze kadar stok maliyetlerini işletme lehine çevirebilmek için bir çok çalışma yapılmış, bilgisayar programları geliştirilmiştir. Günümüzde de bu yöndeki çalışmalar hızla devam etmektedir.Bu çalışmada özel bir gıda üretim işletmesi model alınmış, ürün paketlemesinde kullanılan yardımcı malzeme stokları belirlenen kriterler esas alınarak sınıflandırılmış ve envanter modelleri kullanılarak yöneticilerin karar vermesini kolaylaştıran bir sistem geliştirilmeye çalışılmıştır. Bunun için Microsoft Excel programı kullanılarak bir stok kontrol programı hazırlanmıştır. Bu program sayesinde stok yönetimindeki hataların azaltılması ve stok maliyetlerinin indirgenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca dönemsel olarak yardımcı malzemeler ile ilgili somut veriler ortaya konulmuştur. Bu sayede maliyeti yüksek ve işletme için ana unsurlardan biri olan stokların, işletmenin devamlılığı esas alınarak, maksimum verimliliği sağlayacak stok politikaları geliştirilmiştir. Çalışma ilk etapta şirket bünyesindeki fabrikaların toplam üretiminin yaklaşık %90'nını oluşturan makarna fabrikasında yapılmıştır. Yapılan bu çalışma daha sonra diğer fabrikalara uyarlanacaktır. To increase their market share and to take advantage against their competitors, companies should be using their resources best possible way. In this case, being active and using their stock effectively together with controlling cost is very important for the firms. From the past to the present time many works have been done and many programs have been developed to turn the cost of stocks in favor of the company. These practices still continue to exist today.In this study, a private food producing company has been taken as a model. The stock materials used in product packaging were categorized in to known criteria?s and programs were developed for use in inventory models so that management can make decisions easier. For this purpose Microsoft Excel program was developed to use for stock control. Because of these programs, we aim to decrease the faults on inventory management and the cost of stock management. Also periodically helpful materials have given positive results at the end. By this way the stock policies that provide maximum efficiency will be improved for stocks, which are the high cost and main components for any firm. The first study was applied at a macaroni factory which constitutes 90% of the total production within the firm. This study will be later implemented in other factories. 82

İşletmelerin ana amaçları varlıklarını devam ettirmek ve kar elde etmektir. Bu amaçların gerçekleşmesi verimli çalışmak ile mümkündür. Verimli çalışıp çalışmadığını görmek isteyen bir işletme, doğru bir verimlilik ölçüm sistemine sahip olmalıdır.Günümüzde verimlilik ölçümleri, etkin metotların kullanılmamasından veya bilinmemesinden dolayı her işletmede etkin olarak yapılamamaktadır. Tez çalışması, yöneticiye etkili bir verimlilik ölçüm sistemi sunmayı hedeflenmiştir. Bu amaçla, kısmi verimlilik yöntemlerinden birisi olan işgücü verimliliği konusu incelenmiştir. İşgücü verimliliği ölçüm yöntemleri anlatılmış ve bu yöntemlerden bir tanesi olan katma değere göre ölçüm yöntemi kullanılarak bir işletmenin İmalat ve Bakım Müdürlüklerinde uygulama yapılmıştır.Uygulama neticesinde, katma değere göre ölçüm yönteminin etkili bir ölçüm yöntemi olduğu ve verimliliğe etki eden bir çok faktörü göz önüne almayı sağladığı görülmüştür. Ayrıca işletmede etkenlerin kıyaslamasını yapmak için bir çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Analiz neticesinde, işgücü verimliliği değerinin Bakım Müdürlüğünde öngörülebilir, İmalat Müdürlüğünde ise öngörülemez olduğu tespit edilmiştir. The main aim of companies is to survive and to make a profit. It is possible to realize these goals by working productively. A company that wants to know whether it works productively or not must have a true productivity measuring system.Nowadays, since effective methods aren?t used or known, productivity measuring cannot be performed effectively. This study of thesis aims to present an effective productivity measuring system to managers. With this design, the work force productivity that is a kind of partial productivity has been examined. The types of productivity measuring methods have been explained and an application has been performed by using added value method that one of these methods in the Maintenance and Manufacturing Directorship.At the end of the application, that the added value method is an effective measuring method and it provides to take consideration many factors that affect the productivity has been observed. Also, a regression analysis has been done in order to compare the factors that affect the productivity of the business enterprise. As a result of the regression analysis, it has been observed that work force productivity of Maintenance Directorship is envisionable but work force productivity of Manufacturing Directorship is not envisionable. 61

Bu çalısmada, Hava kuvvetlerindeki stok takibi incelenmis, stok yönetim amirliklerininalımı yapılacak malzemelerin planlanmasına ve alınan malzemenin dagıtımı sırasında ortayaçıkan sorunların daha efektif ve hızlı yapılabilmesi için Access veritabanı programı kullanılarakiliskisel veri tabanı yöntemiyle bir bilgisayar programı hazırlanmıstır. Literatür taramasıyapılarak yurtiçi ve yurt dısında olan çalısmalarda incelenmistir.Hazırlanan program Amasya ilinin Merzifon ilçesinde bulunan 5 nci Ana Jet Üskomutanlıgı Stok Yönetim Amirligi tarafından deneme amaçlı uygulanmıstır. Uygulamada önceFotokopi ve yazıcı kartusu alımı ve dagıtımı sırasında ortaya çıkan problemler incelenmistir.Eldeki imkanlarla çözümler üretilerek yazılan programın akıs seması olusturulmustur. Her yılınbasında stok yönetim amirligi hangi birimin hangi kartustan kaç adet kullanacagı bilgilerinitoplar. Gelen rakamları programdan aldıgı geçmis yıl kullanımları ile karsılastırır. Taleplerlegeçmis yıl kullanım miktarları arasındaki uyumsuzluk varsa sebebi arastırılarak yeni birdüzenleme yapılır. Net ihtiyaç belirlendikten sonra depo miktarı da dikkate alınarak alımagidilir. Hangi birimin gelecek 12 ayda hangi kartustan kaç adet kullanacagı bilgileri dagıtımisleminin saglıklı yapılabilmesi için programa islenir. Böylelikle herhangi bir birimin talepettiginden daha fazla kullanmasının önüne geçilerek diger birimlerin sıkıntıya düsmesi önlenir.(stenirse, raporlar modülü ile birim birim yada toplu olarak kullanım tablolarıraporlanabilmektedir.Anahtar Kelimeler: (liskisel Veritabanı, Stok Takibi In this study, Inventory Management in Turkish Air Forces decision making isinspected with its all details. For planning the supply of the materials of inventory managers andfor solving the problems faced on distribution of supply, With using relational databases model,a software application is builded in Ms Access database has been written. Literature scanninghas conducted in order to evaluate other studies all around the world.The software has written for Inventory Management Command in 5. Air Jet Base inMerzifon and it has been using for testing purposes. First off all, the problems on supply anddistribution of printer cartridges has been examined. Some solutions have been proposed andcorresponding flow charts has been designed. Every year Inventory Management Commandcollects the needs for printer cartridges from every command in the base. According to the newdemands, some further research has made in order to understand the change in the quantity ofthe demands through years. Via this research, if necessary, some changes on quantity can bemade. After that point, every command gets cartridges according to the plan. By this way, a lotof problems have been avoided through out the year. If wanted, reports on total usage or usageper commands reports can be taken via report module.Key words: Inventory Management, Relational Databases 49

Bu tezde; öncelikle Veri Zarflama Analizi yöntemi tanıtılmış, en yaygın kullanılan CCRve BCC modelleri ve yöntemin uygulama aşamaları açıklanmıştır. VZA uygulaması, Türkiye'de1999?2005 yılları arasında sürekli olarak faaliyet gösteren 29 adet ticaret bankasının verileriyleyapılmıştır. Modellerin çözüm aşamasında ise VZA özel yazılımlarından biri olan DEA Solver(Data Envelopment Analysis Solver) kullanılmıştır.Yapılan çalışma sonucunda, Türk Bankacılık Sektöründe 1999-2005 yılları arasındafaaliyet gösteren tüm ticaret bankaları için ortalama etkinlik yüzdesi 43,3 olarak bulunmuş veortalama etkinlik yüzdesi en yüksek olan banka grubu yabancı sermayeli bankalar olarakbelirlenmiştir. 2005 yılında CCR modeline göre 9 adet ticaret bankası etkin bulunurken, BCCmodeline göre ise 19 adet ticaret bankası etkin olarak bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Veri Zarflama Analizi, In this thesis, firstly, DEA is introduced; then, CCR and BCC Models that are widelyused and application steps of these models are explained. DEA application is made by usingdatas of trade banks which has been active in between 1999-2005 in Turkey. In the soluationphase of the models, DEA Solver which is a special standart programme for DEA Method isused.As a result of the study, avarage efficiently percentage(1999-2005) of trade banks isfound 43.3 percent in Turkey and it is determined foreign capital banks which is most efficientgroups. In 2005, 9 of trade banks are found efficient for CCR Model, and 19 of trade banks aredetermined efficient for BCC Model.Key words: Data Envelopment Analysis, Efficiency, Banking Sector. 92