Search

Verspreiding en fenologie van de wants Nysius huttoni in Nederland (Heteroptera: Lygaeidae) In opdracht van de Plantenziektenkundige Dienst heeft EIS-Nederland van 14 april tot en met 26 oktober 2006 een onderzoek uitgevoerd naar de verspreiding en populatiekarakteristieken van de wants Nysius huttoni White. Deze soort komt oorspronkelijk voor in Nieuw-Zeeland en is in 2002 voor het eerst in Nederland en België waargenomen. Vermoedelijk is hij via de haven van Antwerpen in Europa terechtgekomen. In Nieuw-Zeeland staat de soort bekend als een schadeverwekker bij tarwe en koolzaad. De Engelse naam is ‘the New Zealand wheat bug’, oftewel de Nieuw-Zeelandse tarwewants. De wantsen voeden zich met de sappen uit de tarwezaden, waarbij een enzym wordt afgescheiden dat in de plant aanwezig blijft. Bij verwerking van de tarwe tot deeg breekt het enzym de gluten af, waardoor het deeg slap en plakkerig wordt en het brood slecht van kwaliteit. Het in Nederland, en deels in België, uitgevoerde onderzoek had tot doel het verspreidingsgebied in kaart te brengen, evenals het beschrijven van de populatiekarakteristieken en eventuele schade aan landbouwgewassen. Het onderzoek bestond uit een inventarisatie en een monitoring van enkele grote populaties. Nysius huttoni komt verspreid over het zuidwestelijke deel van Nederland voor, waarbij de grenzen zich op dit moment bevinden in het zuiden van Zuid-Holland en westelijk Noord-Brabant. Waterwegen zoals

Invasieve Arthropoda in Nederland: een eerste inventarisatie Hieronder worden soorten verstaan die zich sinds 1950 in Nederland gevestigd hebben en zich sterk hebben uitgebreid. Het overzicht kwam tot stand via een enquête onder circa 50 specialisten en beperkt zich tot de soorten waarvan het invasieve karakter duidelijk en gedocumenteerd is. De totale lijst bevat 104 invasieve soorten Arthropoda en geeft basale informatie over het voorkomen in Nederland, biologie, ecologie en relevante literatuur. De volgende resultaten met betrekking tot de herkomst van invasieve Arthropoda zijn gepresenteerd: • het grootste deel (73%) van de invasieve Arthropoda is afkomstig uit Europa; • de niet-Europese invasieve Arthropoda zijn afkomstig uit alle andere werelddelen (behalve Antarctica), met een relatief groot aandeel Noord-Amerikaanse soorten (11%); • de Europese invasieve Arthropoda hebben zich grotendeels (88%) op actieve wijze gevestigd; • de niet-Europese invasieve soorten hebben zich op passieve wijze gevestigd. De volgende resultaten met betrekking tot schadelijkheid van invasieve Arthropoda zijn gepresenteerd: • van alle invasieve Arthropoda geldt 36% als schadelijk; • van de Europese invasieve Arthropoda geldt 22% als schadelijk; • van de niet-Europese invasieve Arthropoda geldt 75% als schadelijk. Een selectie van 33 soorten wordt uitgebreid besproken. De eerste 13 hiervan zijn sinds 1992 voor het eerst in Nederland aangetroffen. De discussie gaat in op de volledigheid van het overzicht, de herkomst en de schadelijkheid van de invasieve Arthropoda.

Zweefvliegen en veranderd bosbeheer in Nederland (Diptera, Syrphidae) In de afgelopen 20 jaar is het Nederlandse natuurbeheer zich meer gaan richten op een natuurlijke ontwikkeling van bossen. Hierin staan het streven naar meer structuurvariatie en het bevorderen van natuurlijke processen centraal. Een belangrijk aspect hiervan is het laten liggen van dood hout. In dit rapport wordt onderzocht wat de invloed is van het veranderde bosbeheer op de Nederlandse zweefvliegenfauna. Speciale aandacht gaat hierbij uit naar de zweefvliegsoorten waarvan de larven geassocieerd zijn met oude bomen of dood hout, de zogenaamde ‘saproxylische’ soorten. In Nederland komen 58 zweefvliegsoorten voor met een dergelijke levenswijze. Het onderzoek is uitgevoerd met behulp van de Databank Nederlandse Zweefvliegen (EIS-Nederland, NJN, Sectie Diptera NEV). Dit databestand bevat circa 260.000 gegevens van zweefvliegen in Nederland. Voor elke zweefvliegensoort is een trend berekend aan de hand van het voorkomen voor 1988 en vanaf 1988. Uit de resultaten blijkt dat zweefvliegsoorten van bossen sterker toenemen dan soorten die niet in bossen voorkomen. Deze toename wordt met name veroorzaakt door de sterke toename van saproxylische soorten. Van de saproxylische soorten is 59% vooruitgegaan, terwijl dit bij de niet-saproxylische soorten 34% is. Bij een uitsplitsing van saproxylische zweefvliegen in subgroepen van soorten van dood hout, soorten van oude bomen, soorten van sapstromen en soorten van natte boomholten blijkt dat de sterk positieve trend voor al deze groepen geldt. Verder kon geen verschil gevonden worden tussen de trends van loof- en naaldbossoorten. De toename van saproxylische soorten is een landelijke trend, die zich in alle fysisch-geografische regio’s blijkt voor te doen. De enige uitzondering hierop is het Zuid-Limburgse krijt- en lössdistrict. Vermoedelijk kwamen veel saproxylische soorten hier altijd al voor, zodat er geen duidelijke vooruitgang te zien is. Het veranderde bosbeheer wordt als belangrijkste verklaring gezien voor de toename van saproxylische zweefvliegen in Nederland. Tot slot wordt de geschiktheid van saproxylische zweefvliegen als graadmeters voor boskwaliteit besproken.

Verspreiding en fenologievan de boorvlieg Rhagoletis cingulata in Nederland (Diptera: Tephritidae) In opdracht van de Plantenziektenkundige Dienst heeft EIS-Nederland van 10 juli t/m 2 oktober 2003 een onderzoek uitgevoerd naar de verspreiding en de fenologie van de boorvlieg Rhagoletis cingulata in Nederland. Dit onderzoek concentreerde zich op Zeeland, omdat de soort daar als eerste gevonden was. Op twee locaties op Walcheren (De Zandput en het Oranjebos, bij Oranjezon) en één op Schouwen (Het Zeepe, bij Burgh) werden lijmvallen van het merk Pherocon AM (zonder lokstoffen) opgehangen. Verder werden diverse locaties met sleepnetten bemonsterd. Ook buiten de eilanden zijn verschillende locaties onderzocht. Dit onderzoek vormt een aanvulling op de landelijke inventarisatie die in 2003 is uitgevoerd door de Plantenziektenkundige Dienst, met behulp van lijmvallen. Rhagoletis cingulata is, behalve op de Zeeuwse eilanden, ook waargenomen in de Noord- en Zuid-Hollandse duinen en in Zuid Limburg. Rhagoletis cingulata heeft een lange vliegtijd in Nederland, waarbij het begin, vanwege de late start van dit onderzoek niet vastgesteld kon worden. Gedurende de hele periode, van 10 juli tot en met 2 oktober, zijn er exemplaren aangetroffen. De fenologie van R. cingulata vertoont een opmerkelijk verschil tussen het gebied De Zandput en de gebieden Het Zeepe en Het Oranjebos. Voor de beide laatste gebieden ligt het begin van de vliegtijd naar alle waarschijnlijkheid hooguit enkele weken voor de aanvang van dit onderzoek. Voor het gebied De Zandput geldt dat het begin van de vliegtijd veel eerder ligt. Twee mogelijke verklaringen voor dit verschil zijn; een intrinsiek (genetisch) verschil tussen de populaties of het betreft twee verschillende soorten. De fenogrammen van Het Oranjebos en Het Zeepe vertonen twee pieken. Dit wordt vermoedelijk veroorzaakt door de extreme weersomstandigheden in de periode tussen de beide pieken en niet door een eventuele tweede generatie. Bemonstering met lijmvallen van het merk Pherocon AM geeft een goed beeld van de ontwikkeling van de populatieomvang, mits de vallen op de juiste manier en op de juiste plaats opgehangen worden. De vallen dienen aan d