Search

Het doel van de evaluatie van patienten bij wie functiestoornissen van het maag-darmkanaal vermoed worden, is te komen tot een heldere diagnose, zodat daarna een gerichte therapie kan worden ingesteld. Er is jammer genoeg slechts een beperkt aantal efficiente en specifieke behandelmodaliteiten voor functiestoornissen. Vaak ziet de behandelende arts zich genoodzaakt geneesmiddelen toe te passen die voor andere doeleinden dan de gastrointestinale stoornissen ontwikkeld zijn (off-label gebruik), wat tot verwarring kan leiden en kan meespelen in het optreden van bijwerkingen. Functiestoornissen van het maag-darmkanaal zijn tot dusver niet te genezen. Het doel van medicamenteuze behandeling van functionele stoornissen is dan ook om het ongemak dat deze stoornissen veroorzaken te verminderen. Behandelmethoden zijn ofwel gericht op het wijzigen van de contractiliteit van het maagdarmstelsel ofwel op het verminderen van de gevoeligheid (perceptie) van het maag-darmstelsel (figuur 3.1).

U kunt zich het spijsverteringskanaal voorstellen als een holle buis die is onderverdeeld in verschillende compartimenten. Ieder compartiment heeft een eigen structuur die samenhangt met de functie hiervan. Zo onderscheiden we de slokdarm, maag, dunne darm en dikke darm. Daarnaast zijn er de klieren die een rol spelen bij de vertering, zoals de speekselklieren, de lever (als galproducerende klier) en de alvleesklier. De verschillende compartimenten verschillen van elkaar in diameter en worden gescheiden door sfincters (kringspieren), die op de juiste momenten openen en sluiten (figuur 1.1).

In nuchtere toestand treedt in de maag en de dunne darm een terugkerend patroon van contracties en rust op, wat het migrerend motorisch complex genoemd wordt. In een cyclus die 90 tot 120 minuten duurt, worden drie fasen onderscheiden (zie hoofdstuk 1). Fase I is een periode van afwezigheid van contracties; tijdens fase II treden contracties op met een sterk wisselende frequentie en zonder opvallende coordinatie. Fase III wordt gekenmerkt door een periode van 5 tot 12 minuten van maximale contractie (3 per minuut in de maag en 12 per minuut in de dunne darm), opnieuw gevolgd door fase I. Dit patroon start proximaal, in de maag of in het duodenum, en verplaatst zich geleidelijk naar distaal in de dunne darm om dan proximaal opnieuw te starten. De coordinatie van het migrerend motorisch complex berust op een wisselwerking tussen het enterisch zenuwstelsel, de nervus vagus, en een aantal gastrointestinale hormonen, zoals motiline en somatostatine. Tijdens de passage van een fase III in het antrum worden nietverteerde partikels uit de maag verwijderd, en fase III in de dunne darm zorgt voor verdere evacuatie van de dunnedarminhoud naar het colon. Op dit aspect berust de zogenoemde ‘huishoudster’-functie van het migrerend motorisch complex.