Search

This study aimed to examine the effect of the change in energy prices on inflation rates in Turkey and to emphasize the importance of energy production based on Turkey's dependence on energy imports. For this purpose, the annual percentage change in electricity, gas, and other fuels (%) to represent energy inflation and the annual percentage change (%) of consumer price index to rep-resent inflation rates were used in the study, using monthly data between 2003:01 and 2021:11. Considering that there may be structural breaks in the variables, Bai-Perron Multiple Breakage analysis was performed first on the series. After detecting the structural breaks, the stationarity of the series was examined by Narayan and Popp (2010) Double Break Unit Root Test before pro-ceeding to the cointegration analysis. Considering that the variables are not stationary at their levels, the cointegration test was started. In this direction, the Gregory and Hansen (1996) test, which takes into account the single break, and the Hatemi-J (2008) test, which takes into account the two breaks, were used to determine the long-term relationship of the variables. As a result of the analysis, it was concluded that the variables act together in the long run., Bu çalışmada Türkiye’de enerji fiyatlarındaki değişimin enflasyon oranları üzerindeki etkisini ince-lemek ve bu bağlamda Türkiye’nin enerji ithalatına bağımlı olmasından yola çıkarak enerji üre-timinin önemi üzerinde durmak amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmada, 2003:01–2021:11 dönemi arasındaki aylık veriler kullanılarak enerji enflasyonunu temsilen elektrik, gaz ve diğer yakıtların yıllık yüzde değişimi (%) ve enflasyon oranlarını temsilen ise tüketici fiyat endeksinin yıllık yüzde değişimi (%) değişkenleri kullanılmıştır. Değişkenlerde yapısal kırılmaların olabileceğinden hare-ketle serilere öncelikle Bai-Perron Çoklu Kırılma analizi yapılmıştır. Yapısal kırılmaların tespitinin ardından eşbütünleşme analizine geçmeden önce serilerin durağanlığı Narayan ve Popp (2010) Çift Kırılmalı Birim Kök Testi ile incelenmiştir. Değişkenlerin seviyelerinde durağan olmamaların-dan hareketle eşbütünleşme testine geçilmiştir. Bu doğrultuda değişkenlerin uzun dönemli iliş-kisinin tespit edilmesinde tek kırılmayı dikkate alan Gregory ve Hansen (1996) Testi ile iki kırılmayı dikkate alan Hatemi-J (2008) Testi yapılmıştır. Analizler sonucunda değişkenlerin uzun dönemde birlikte hareket ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Buçalışmada, 1980-2016 dönemi Türkiye ekonomisinde gerçekleşen ekonomik krizlerinsosyal etkileri boşanma, evlenme ve intihar kapsamında anlık ve gecikmeli dönemleritibariyle analize tabi tutulmuştur. En Küçük Kareler Yöntemi ve Wald testindenyararlanılarak gerçekleştirilen analiz sonucunda, ekonomik krizlerin boşanma veintihar sayıları üzerindeki anlık etkisi istatistiki olarak anlamlıbulunmuştur. Sonuçlara göre, ekonomik krizlerin boşanma ve intihar sayısını arttırdığı,evlenme sayısını ise etkilemediği tespit edilmiştir. Bununla birlikte, sözkonusu etkinin gecikmeli dönemler kapsamında üç değişken için de artış yönündeolduğu gözlemlenmiştir. Bulgulara göre, boşanma ve intihar sayılarının krizlerinetkisiyle hem t döneminde hem de gecikmeli dönemler itibariyle artış göstermesi,evlenme sayısının ise bireylerin evlenme kararlarını geciktirmesi sonucugecikmeli olarak artması dikkat çekmektedir. Bu bağlamda ekonomik krizlerinsosyal açıdan olumsuz bir uyarıcı niteliği taşıdığı söylenebilecektir. Krizler,özellikle toplumun temel yapı taşı olan aile kurumunun sarsılmasına vebireylerin intihara sürüklenmelerine neden olması açısından önem arzetmektedir. Bu açıdan kriz dönemlerinde sıklıkla gözlemlenen söz konusu negatifsosyal sonuçların azaltılmasına yönelik politika önlemlerinin arttırılmasıgerekmektedir. Nitekim aile ve yaşam dinamiklerinin sağlamlaştırılabilmesiadına krizlerin bireyler üzerindeki yıkıcı etkilerinin azaltılabilmesi ekonomipolitikalarının da etkinliğine bağlıdır.

Özet: Bu çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafındanhazırlanan 2002 yılı Girdi-Çıktı Tablosu kullanılarak sektörlere ait istihdamçarpanları hesaplanmış ve ekonomideki nihai talep artışları karşısındasektörlerin istihdama duyarlılıkları analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre,istihdama en çok katkısı olan sektörler genel anlamda hizmetler ve madenciliksektörü olduğu görülmektedir. Ancak madenciliğin alt dalları olan uranyum,toryum, petrol ve doğal gaz ile kok kömürü ve petrol ürünleri üretimi istihdamaen az katkı sağlayan sektörler arasındadır.Anahtar Kelimeler: Türkiye Ekonomisi, Girdi-Çıktı, İstihdamAbstract: In this study, by using the Input-Output table 2002 preparedby State Institute of Statistics (SIS), the employment multipliers of the sectorsare calculated and sensitivity of sectors toward increases of final demand ineconomy are analysed. In respect of the results, the sectors, being the mostcontribution on employment, are service and mining sector. But somesubdivision of mining as “mining of uranium and thorium ores”, “extraction ofcrude petroleum and natural gas”, “manufacture of coke, refined petroleumproducts and nuclear fuels” are sectors contributing on the employment at least.Keywords: Turkish Ekonomy, Input-Output, Employment

Özet: Çekim modeli, adını, Newton’un “yerçekimi kanunu”ndanalmaktadır. Buna göre iki madde arasındaki çekim kuvveti, maddelerinkütleleriyle doğru orantılı, aralarındaki mesafenin karesiyle ters orantılıdır.Model dış ticarete uyarlandığında iki ülke arasındaki ticaret hacmi, ülkelerinmilli gelirleriyle doğru orantılı, aralarındaki mesafeyle ters orantılı olarakdeğişir. Bu çalışmada, çekim modeli, Türkiye’nin ihracatı üzerineuygulanmıştır. Modelde 46 ülke ve 1994–2007 arasını kapsayan 14 yıllık panelveri yer almıştır. Kullanılan bağımsız değişkenler, Türkiye’nin ve diğerülkelerin GDP’leri, nüfusları, ülkelerin başkentlerinin Ankara’ya uzaklıkları,Gümrük Birliği ve ortak sınır kukla değişkenleridir. Bağımlı değişken iseTürkiye’nin ihracatıdır. Model tahmin edildiğinde, Türkiye ve diğer ülkelerinGDP’leri beklendiği gibi pozitif işaretli ve anlamlı çıkmıştır. Türkiye’nin vediğer ülkelerin nüfus değişkenlerinin katsayılarının anlamsız olduğubulunmuştur. Mesafe değişkeninin katsayısı ise beklenen negatif işarete sahiptirve anlamlıdır. Gümrük Birliği’nin ve ortak sınırın, Türkiye’nin ihracatı üzerindeanlamlı etkileri bulunamamıştır.Anahtar Kelimeler: Çekim modeli, panel veri, TürkiyeAbstract: The gravity model takes its name from Newton’s “TheGravity Theory”. According to this theory, the attraction force between twoobjects is proportional to their masses and inversely proportional to squareddistance between them. As the model adopted to international trade, the tradevolumes between two countries are proportional to their GDP and inverselyproportional to distance between them.In this study, the gravity model wasapplied to Turkey’s export. The model includes panel data covering time seriesdata from 1994 to 2007 for 46 countries. The explanatory variables are Turkey’sand its partner countries’ GDP, their populations, partner countries capitalsdistance to Ankara and Custom Union and common border dummies. Thedependent variable is Turkey’s export. According to estimation of the model,Turkey’s and partner countries GDP’s coefficients had positive sign and weresignificant as expected. Both of Turkey’s and partner countries populationscoefficients were insignificant. The coefficient of distance variable wassignificant and had negative sign as expected. Costum Union and commonborder have not significant effect on the Turkey’s export.Keywords: Gravity model, panel data, Turkey

In this study, our purpose is to determine the various issues of nut producers in Samsun; this city is the one of the most important city of the haselnut produce on the world. It has been applied 320 surveys to these farmers. In the solution of these problems, even the causes arising from the world conditions are restrict the policies; it is possible to increase the productivity and added value of the haselnut producers. So, it may increase the economic utility of this sector to the region and the county that Turkey is the monopolistic position in this sector., Bu çalışmada dünyada en önemli üretici konumundaki Türkiye’de , Samsun ilinde uygulanan 320 anketle üreticilerin muhtelif sorunları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu sorunların çözümünde, dünya koşullarından kaynaklanan nedenler uygulanacak politikaları sınırlasa da, arz cephesinden kaynaklanan sorunların çözümü için verimliliği ve katma değeri artırıcı politikaların geliştirilmesi mümkündür. Böylece tekelci konumda olduğumuz bu sektörün hem bölge hem de ülke ekonomisine sağlayacağı ekonomik katkılar artırılabilir.

Son yıllarda küreselleşmeyle birlikte göçmen hareketliliği de artış göstermiştir. Buna bağlı olarak göçün, özellikle ikili ticaret üzerindeki etkilerini ortaya koymaya yönelik çalışmalar hız kazanmıştır. Literatürde uluslararası göçün, çeşitli kanallar aracılığıyla uluslararası ticareti olumlu yönde etkilediğine dair bulgulara rastlanılmıştır. Bu çalışmada, Türkiye’den diğer ülkelere giden göçmen sayısının, Türkiye’nin söz konusu ülkelere yaptığı ihracatı etkileyip etkilemediği, etkiliyorsa bu etkinin yönünü belirlemek amaçlanmaktadır. Bu amaçla, 2009 yılı için, 500’den fazla T.C vatandaşına sahip ülkeler ve o ülkelere yapılan tüketim malı ihracatı verileri kullanılarak yatay kesit analizinden yararlanılmaktadır. Sonuçlar, Türkiye’den diğer ülkelere giden göçmen sayısındaki artışın, tercih etkisi kanalıyla, söz konusu ülkelere yapılan tüketim malı ihracatını artırdığını göstermektedir.

Avrupa’da bir birlik yaratma düşüncesi bu kıtada devletlerin ortaya çıkması kadar eskidir. AB’nin nihai amacı siyasi bütünleşmedir. Bu bağlamda ortak dışişleri ve savunma politikası (ODSP) siyasi bütünleşmenin gerçekleşmesine katkı sağlayacak belki de en önemli unsur olmaktadır. Birliğin II.dünya savaşından sonra gerek mevcut üyeler arasındaki entegrasyon derecesi gerek genişleme konusunda elde ettiği başarıdan, daha çok ekonomik boyutuyla bahsedilmektedir. Aynı başarının siyasi bütünleşme ve ODGP’de gösterilmediği görülmektedir. Bu konuda üye ülkelerin daha fazla gayret göstermeleri ve kurumsallaşmayı ileri götürerek yetkilerin uluslar üstü otoriteye devri konusunda tüm ülkelerin mutabakatı gerekmektedir. Siyasi bütünleşme ve ODGP’de mutabakat sağlanmadan AB’nin dünya platformunda istediği konuma kavuşması mümkün değildir.

Türkiye’deki bölgeler arasında ekonomik ve sosyal kriterler açısından büyük farklılıklar bulunmaktadır. Bölgeler arasındaki bu farklılıklar çok ciddi problemlerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu çalışmada bölgeler arasındaki sosyo-ekonomik farklılıkların hangi bileşenlerden oluştuğu saptanmaya çalışılmıştır. İstatistiki Bölge Birimlerlerine (Düzey-1 İtibariyle) ait veriler ele alınarak değişkenler arasındaki bağımlılık yapısını ortadan kaldırmak, boyut indirgemek, gelişmişlik dereceleri birbirine yakın olan bölgeleri görmek ve yorum yapmak için çok değişkenli analiz yöntemlerden Temel Bileşenler Analizi yöntemi kullanılmıştır.

Bu çalışmada, “gölge değişkenli” ekonometrik modeller ile Gümrük Birliği (GB)’nin Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ülkeleri (12) ile olan dış ticaretine etkileri GB anlaşması öncesi ve sonrasındaki tüm ekonomik koşulların sabit olduğu varsayımıyla araştırılmaktadır. GB anlaşması kapsamı dışında bulunan tarım sektörü dolaylı etkileri ihtimali üzerine analize dahil edilmiştir. 1985-2005 yılları arasındaki dış ticaretin incelendiği analiz sonucunda GB’nin Türkiye’nin AB (12) ülkeleri ile olan dış ticaretini arttırıcı bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur.

Bu çalışmada, Devlet İstatistik Enstitüsü(TÜİK) tarafından hazırlanan 1973-1998 yılları arasındaki 6 adet Girdi-Çıktı Tablosu kullanılarak; sektörlere ait üretim çarpanları hesaplanmış ve ekonomideki nihai talep artışları karşısında sektörlerin yapısal bağınlaşmaları analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Türkiye’de 1980 öncesinde tarım sektöründe yapısal bağınlaşma yüksek iken, 1980 sonrasında sanayi sektörünün ön plana çıktığı görülmüştür. Ancak, özellikle 1990 sonrasında bu sektörün alt dallarının gelişimi daha çok tarıma dayalı sanayi sektöründe yapısal bağınlaşmanın yüksek olması şeklinde kendini göstermiştir.

Dengesiz gelişme yaklaşımına göre , iktisadi gelişme ile birlikte belirli bölgelerin ya da merkezlerin ön plana çıkması, bu bölgelerin zamanla diğer bölgelerin gelişmesi ya da gerilemesine yol açması muhtemeldir. İşleyen bu süreç, serbest piyasa mekanizması içerisinde gelişmenin zamanla tüm bölgelere yayılmasını ve böylece ülkelerin aynı zamanda genel kalkınma düzeylerinin ileri gitmesini beraberinde getirir. 1987-2001 dönemini kapsayan zaman serisi GSYİH verilerine göre Türkiye’de gerek bölge ve gerekse iller arasındaki gelişme ilişkilerinde, gelişmiş bölgeler diğer bölgeleri mutlak anlamda geri bırakmamaktadır. Diğer bir ifadeyle bütün bölgelerin GSYİH verileri, zaman içerisinde aynı yönde hareket etmekte ve aralarında yüksek ve anlamlı korelasyonlar bulunmaktadır. Ancak bölge ve iller arasındaki gelişme farklılıkları da azalmamakta, hatta göreceli olarak artmaktadır. Bunun nedeni, zaman serisi verileri kullanılarak elde edilen uzun dönemli ortalama büyüme oranlarının farklı büyüklüklere sahip olmasıdır. Geri kalmış bölgeler düşük büyüme oranlarına sahip iken, gelişmiş bölgeler daha yüksek büyüme oranlarına sahiptir. Buna göre Türkiye’de bölgelerarasında gelişme düzeyi itibariyle bir ıraksama sürecinin yaşandığını ifade edebiliriz. Ayrıca, uzun dönemde bölge ve iller arasında merkezden çevreye doğru bir gelişme yayılımı da izlenememektedir. Bu da ülkede bölgesel gelişme farklılığı sorununun daha da derinleşmesine yol açmaktadır.

Türkiye 1980 öncesinde ithal ikameci sanayileşme stratejisi izlerken, 1980 sonrasında dışa açık politikalar izlemeye başlamıştır. Bu çalışmada DİE’nin yayınladığı 1973, 1979, 1985, 1990, 1996 ve 1998 yılları Girdi-Çıktı Tabloları kullanılarak Türkiye’de sektörlerin ithalata bağımlılıkları ölçülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre, ekonomide kilit konumdaki imalat sanayinde yer alan sektörlerde, gerek 1980 öncesi ve gerekse 1980 sonrasındaki dönemde ithalata bağımlık yüksektir ve bu yükseklik dalgalanarak sürmektedir.