Search

De bodem van een bos is bepalend voor het functioneren van het bos als productie- en ecosysteem. Het is het substraat waar organismen in leven en waar planten in wortelen. De bodem houdt vocht en nutriënten vast en levert deze aan planten en het bodemleven, terwijl planten organische stof aan de bodem leveren. De wijze waarop dit allemaal gebeurt, bepaalt in grote mate welke organismen er in en op voor kunnen komen en hoe die functioneren. De bodemorganismen en voedingstoestand van de bodem worden beïnvloed door beheer en externe factoren, zoals depositie. Kennis van de onderlinge relaties tussen de factoren die de bodemvruchtbaarheid bepalen of door de bodemvruchtbaarheid bepaald worden, is daarom van groot belang voor een duurzaam bosbeheer. Dit rapport bevat een verkenning van de kennis die er aanwezig is op dat gebied.

The NMI 3 focusses on indicators for emissions to surface water and the related aquatic risk resulting from agricultural use of pesticides in the Netherlands. The risk indicator is the exposure toxicity ratio. The model also considers the risk to groundwater, soil organisms and the terrestrial ecosystem. The model calculates indicators for emission to surface water resulting from atmospheric deposition, spray drift, drainage flow, point sources, discharge from greenhouses. The model combines a wide range of information about pesticide sales, usage, spray drift mitigation, emission factors, crop maps, surface water, soil, climate, and substance properties. The primary goal is to compare on a relative scale the annual risk at national scale at the starting and end year of the policy period. The results can be used for ranking, for comparing applications of similar type and for visualisation of spatial patterns of indicators. The result cannot be translated into a risk at a specific location and time.

De Kenniskring Weidevogellandschap heeft SOVON, Bureau Altenburg & Wymenga en Alterra gevraagd onderzoek te doen naar sturende factoren die de populatie van weidevogels kan beïnvloeden. Toegespitst op de aspecten: Trek van de Grutto naar Afrika (via satellietzenders, i.s.m. RU Groningen); Waterpeil (in relatie tot foerageren van Grutto's); en de vegetatiestructuur. Conclusies zijn o.a. dat de trekroutes veilig gesteld dienen te worden; in Nederland zal het waterbeheer dusdanig moeten zijn, dat het vochtgehalte van de bodem niet onder de 30% zal dalen, zodat de voedselbeschikbaarheid optimaal is.

In het overstromingsgebied van de Dommel ten zuiden van Eindhoven is in het verleden vastgesteld dat er een doorvergiftigingsrisico van cadmium via de voedselketen van de steenuil bestaat. Om een indruk te krijgen van deze problematiek op gebiedsniveau is een studie uitgevoerd naar de ruimtelijke risico’s van doorvergiftiging voor steenuilen en groter grazers aan de hand van het model BERISP. De modelberekeningen wijzen uit dat de huidige risico’s voor steenuilen in het gebied (situatie 2003) groot zijn. De risico’s treden vooral op in habitats waar de uilen veel op gecontamineerde wormen foerageren, zowel in het overstromingsgebied als op bouwland en weilanden hierbuiten. Realisatie van het Natuurgebiedsplan (NGP 2006) zal vooral binnen het overstromingsgebied zelf leiden tot een afname van de risico’s doordat men habitats laat ontstaan waar uilen op minder verontreinigde woelmuizen foerageren, met name door verruiging.

De ecologische effectiviteit van beheer in arme bossen en droge heiden is onderzocht door voor beide systemen aspecten van natuurkwaliteit te vergelijken tussen regulier beheerde terreindelen en lange tijd extensief beheerde delen. Voor droge heide wordt een nieuw schema van vegetatieontwikkeling gepresenteerd bij extensief beheer. In de loop van het project is het principe van ecologische veerkracht ten aanzien van biodiversiteit een centrale plaats gaan innemen. Een veerkrachtig landschap geeft ruimte aan nieuwe soorten en interacties en biedt uitwijkmogelijkheden waardoor kenmerkende biodiversiteit zich kan verplaatsen naar alternatieve habitats. Adaptief vermogen en de aanwezigheid van een ecologisch geheugen en ruimtelijke heterogeniteit zijn kenmerkend voor een veerkrachtig landschap. Er wordt een aanzet gegeven tot een vertaling van deze kenmerken in criteria en indicatoren, waarbij arme bossen en droge heiden als voorbeelden dienen.

In deze studie is een inventarisatie, beschrijving en beoordeling van het bodemgebruik in natuurgebieden gemaakt. Het bevat overwegingen om de effecten van maatregelen op bepaalde bodemfuncties positief of negatief te beoordelen. Effectgerichte maatregelen zijn zeer divers. Binnen OBN is het van belang de kennisontwikkeling bij maatregelen en inrichting te stimuleren. Dit rapport dient als basis om het begrip duurzaam bodemgebruik in natuurterreinen concreet te maken plus de rol van de overheid daarbij.

Zware metalen in de bodem kunnen het functioneren van bodem (micro)organismen op meerdere wijzen negatief beïnvloeden. Om zinvolle normen voor bodems af te leiden gericht op de bescherming van bodemecosystemen is het daarom noodzakelijk inzicht te hebben in deze beïnvloeding. De invloed van metalen kan daarbij direct zijn waarbij toxische effecten optreden voor bepaalde groepen. Daarnaast kan deze ook indirect zijn waarbij metalen bijvoorbeeld de gewasgroei beperken hetgeen weer het voedselaanbod aan organismen vermindert. In dit rapport wordt een samenvatting gegeven van systeemgericht ecotoxioclogisch onderzoek dat in de loop der jaren op IB-DLO, AB-DLO en ALTERRA is verricht en dat zich richt op het ontrafelen van een of meerdere van de genoemde effecten. Er zal een overzicht gegeven worden van de belangrijkste aangetoonde mechanismen volgens welke metalen in de bodem een invloed hebben op het functioneren van bodemecosystemen.