Search

Dit rapport gaat in op het waarderen en verzilveren van ecosysteemdiensten en biodiversiteit in de verkenning van de haalbaarheid van een Multifunctionele Dubbele Keringzone als alternatief bij de Dijkversterking Eemshaven – Delfzijl. Het project richt zich op het waarderen van ecosysteemdiensten die worden geleverd door de voorgestelde een ‘natuurinclusieve’ dijk en de meerwaarde hiervan in termen van biodiversiteit.

Developing countries are extremely vulnerable to climate change, due to their strong economic dependency on rain-fed agriculture. Land-use policies can offer a less vulnerable future by design and application of relevant mitigation and/or adaptation strategies. Effectiveness of such strategies depends on local conditions. Therefore, hotspot regions are defined, where specific issues related to agriculture will be assessed. Mitigation strategies in East Africa in general and Ethiopia in particular include reforestation, while adaptation covers aspects such as crop diversification and water use efficiency. An analytical framework is developed in which a science-policy interface is the main focus. On one hand policy-makers and stakeholders can be involved in such a framework for policy design, while scientists on the other hand deliver data and modeling tools. The model chain in the framework is integrated by an evaluation step where policy options are compared for efficiency on several development targets. The framework will be tested in 2010 in hotspot regions in East Africa.

Dit rapport bevat een onderzoek naar mogelijkheden voor toekomstig landschapbeheer vanuit de ondernemerskansen in het landschap. In twee workshops zijn voor het gebied het Binnenveld de kansen in beeld gebracht en uitgewerkt samen met de betrokken actoren van het Binnenveld. De ontwikkeling van een toekomstvisie op individueel bedrijfsniveau en gezamenlijk opgebiedsniveau blijkt sterk afhankelijk van overzicht in de initiatieven, communicatie en betrokkenheid bij het gebied. Er zijn veel kansen voor ondernemerschap, zeker als daarbij gekeken wordt naar ruimtelijke combinaties van opgaven en samenwerkingsverbanden. Geopperde mogelijkheden doen zich voor op gebied van herverkaveling, vergisting, lokale ketens, recreatie, participatief natuur- of waterbeheer. Een integrale aanpak van herverkaveling door ruimtelijke opgaven te combineren en de betrokken actoren mee te laten denken over kansen lijkt een constructieve stap voor de toekomst van het landschap.

In opdracht van het ministerie van LNV is door Alterra onderzoek gedaan naar de effecten van recreatief medegebruik van ecoducten op het ecologisch functioneren van deze ontsnipperende maatregelen. Het onderzoek laat zien dat recreatief medegebruik van een ecoduct voor veel algemeen voorkomende soorten niet leidt tot onverwacht lage gebruiksfrequenties en geen of slechts een beperkt effect heeft op het tijdstip en de manier waarop de ecoducten worden gebruikt, mits het ecoduct voldoende breed is en het ecoduct zorgvuldig is ingericht. Op basis van het onderzoek (aan natuurbrug Crailoo en Slabroek) zijn richtlijnen geformuleerd voor de besluitvorming over het al dan niet openstellen van ecoducten voor recreanten. Tevens zijn richtlijnen opgesteld waaraan het ontwerp en de inrichting van een ecoduct minimaal moet voldoen om recreatief medegebruik mogelijk te maken. Het onderzoek signaleert kennisleemten en doet aanbevelingen voor verder onderzoek.

Dit in opdracht van Natuurplanbureau gepubliceerde onderzoek is de startfase voor het monitoren van de ontwik¬ke¬lingen van de botanische natuurkwaliteit van graslandpercelen en -perceelsranden onder invloed van bota¬nisch gerichte agrarische beheers¬overeenkomsten in Gaasterland. Het gaat om een onderzoek naar wat zich in de gegeven praktijk afspeelt, niet om een proefopzet onder geconditioneerde omstandigheden. Het onderzoek beoogt op te sporen of er thans (al) verschillen in botani¬sche natuurkwaliteit zijn tussen die onderscheiden situaties, wat deze verschillen - als ze er zijn - inhouden, waaraan ze kunnen worden toegeschreven en of ze inzicht kunnen leveren dat kan leiden tot aanbevelingen voor eventuele verbeteringen van de aan¬pak en dat nader kan aangeven wat de verdere ontwikkelingsperspectie¬ven zijn

Dit rapport wil provincies en gemeenten attenderen op de waarschijnlijk snelle transitie naar niet-agrarisch gebruik van hun buitengebied, ze helpen de kansen hierop per gemeente in te schatten en aangeven, hoe ze erop kunnen inspelen. Drie vragen staan centraal: 1. Welke indicatoren bepalen de kans op transitie naar niet-agrarisch gebruik van het buitengebied? 2. Wat zijn volgens deze indicatoren de kansen van de Nederlandse gemeenten? 3. Hoe kunnen met name de gemeenten die kans lopen op snelle transitie, hierop inspelen?

Voor het Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa is een integrale kansenkaart uitgewerkt. Doel van deze kaart is om inzicht te geven in gewenste ontwikkelingen in het gebied en sturing te bieden aan het inzetten van menskracht en middelen om projecten uit te voeren, als uitvoering van het Beheer-, Inrichtings- en Ontwikkelingsplan (juni 2002). Ten behoeve hiervan is gebruik gemaakt van sectorale kansenkaarten voor de functies natuur, landbouw, water en recreatie. Tevens zijn nadere gebiedsanalyses uitgevoerd. De integrale kansenkaart is een visie op de kansen en mogelijke ontwikkelingen in het gebied en op de zonering hiervan. Er is een verkenning uitgevoerd naar de verhouding met het provinciaal beleid en dat van het waterschap.

In de studie `Blauwe Contouren¿, in het kader van het onderzoeksprogramma `Meervoudig ruimtegebruik met waterberging in Noord-Holland¿ is het planningsconcept blauwe contouren uitgewerkt. Een blauwe contour is een onderdeel van het landelijk gebied dat direct grenst aan een stad en, naast voor waterberging voor het stedelijk gebied, tevens gebruikt wordt voor andere functies (wonen, werken, recreatie, natuur, duurzame energie). Doelen van het waterbeleid en de ruimtelijke ordening worden gecombineerd in stadsranden. In de studie `Water in stadsranden¿ is, voornamelijk via een zoektocht op internet, onderzocht wat er met betrekking tot het denken over en de implementatie van blauwe contouren geleerd kan worden van ontwikkelingen in het buitenland. Hiervoor zijn de volgende landen geselecteerd: Verenigde Staten, Canada, Australië, Groot-Brittannië en Japan. Hoewel het voor een poldersysteem ontwikkelde concept niet precies teruggevonden is, zijn er wel veel voorbeelden gevonden van waterberging en waterzuivering in moerassen rond het stedelijk gebied. De beschreven voorbeelden van beleidscontext en concrete voorbeelden van waterrijke stadsranden dienen ter ondersteuning van het realiseren van blauwe contouren in Nederland.

In de omgeving van Winterswijk is vanaf 1999 10 ha multifunctionele beplantingen aangelegd, hoofdzakelijk van walnoot met gras. Overhoeken zijn ingeplant met vruchtstruiken. De eerste ervaringen met aanplant, grasbeheer, bijdrage aan recreatie en dergelijke zijn in dit rapport weergegeven.

Het Stortelersbeekproject beoogde een combinatie van functies in het kader van het programma meervoudig duurzaam landgebruik Winterswijk. De te combineren functies binnen dit project waren landbouw, natuur en waterconservering met als doel om meerdere inkomsten voor grondeigenaren en -gebruikers te bewerkstelligen. Middels hydrologische berekeningen met het model SIMGRO zijn de mogelijkheden verkend en is duidelijk geworden dat waterconservering in het bovenstroomse gebied van de beek, namelijk het Blekkinkveen, daadwerkelijk zinvol zou kunnen zijn en te combineren zou zijn met voornamelijk aangepast grasland en natuur. Uiteindelijk is het project niet tot uitvoering gekomen, omdat één van de grondeigenaren in het gebied heeft afgezien van deelname.

Als een stad wil uitbreiden, moet de landbouw doorgaans wijken, zeker als het gaat om compacte nieuwbouw. Maar in uitbreidingsplannen als Meerstad Groningen gaat het om een combinatie van wonen, werken en recreëren. Dit vergt een ruime en groene omgeving. Gaat het dan alleen om natuur- en recreatiegroen, of biedt ook agrarisch groen perspectief? Zo ja, wat voor eisen stelt dat aan de agrarische ondernemers en hun activiteiten en wat voor perspectief biedt dit aan hun bedrijven? In dit rapport beantwoorden we deze vragen voor Meerstad Groningen, maar we hopen dat de verkregen kennis en inzichten ook bruikbaar zijn in multifunctionele stadsuitbreidingen elders.

In dit essay is gezocht naar nieuwe aanknopingspunten in de discussie omtrent meervoudig ruimtegebruik. Hiervoor werd nagegaan welke oorzaken mede ten grondslag liggen aan de toepassing van dit instrument. Buitenlandse voorbeelden van polychrone tijdbeleving tonen aan, dat een alternatieve kijk wenselijk is. Gekeken is naar polychrone, niet-westerse culturen zoals die in Zuid-Afrika, Brazilië, Japan en Hong Kong

In het gebied rond de Loonse en Drunense Duinen bij Tilburg wil een aantal partijen een grondbank opzetten. Aanleiding hiervoor is dat verschillende grondeigenaren grond in tijdelijk gebruik willen geven bij de agrariërs in de omgeving. Overlegplatform Duinboeren is een plaatselijke organisatie van de boeren die actief is op het gebied van plattelandsvernieuwing door boeren. Dit overlegplatform speelt bij de grondbank een belangrijke rol. Het bepaalt aan de hand van criteria welke boeren het meest inaanmerking komen voor het gebruik van de grond. Hiermee adviseert het de grondeigenaren. De criteria zijn opgesteld in overleg met de streek en kunnen rekenen op een breed draagvlak. De bedoeling van de criteria is om boeren te prikkelen tot verbrede landbouw. Het gaat daarbij om onder meer natuurbeheer en het sluiten van kringlopen. Naarmate de boer hoger scoort op de criteria, heeft hij een grotere kans op het verwerven van grond en krijgt hij een grotere basis onder zijn bedrijf. Hierdoor heeft de verbreding ook werkelijk kans van slagen.

Dit rapport beschrijft de opzet van een proefproject waarin wordt nagegaan of met de extensieve aanplant van vruchtbomen (noten, kersen) op grasland een goede combinatie bewerkstelligd kan worden van grasproductie, de productie van hoogwaardig hout envruchten, en recreatie-inkomsten.

Op het platteland domineren nog steeds sectorale plattelandsvisies en monofunctioneel landgebruik, zowel bij de overheden als bij de overige actoren. Enerzijds krijgt multifunctioneel landgebruik in de huidige gebiedsprocessen daardoor geen aandacht, laat staan vertrouwen. Anderzijds komen de plattelandsoverheden met elkaar en met de andere actoren niet tot een gebiedsproces of lopen daarin vast. Volgens de auteurs is er dus een groot gemis aan een omvattende plattelandsvisie die de sectorale visies overstijgt en die alle functies voldoende ruimte biedt op basis van multifunctioneel landgebruik. Dit rapport wil in dit gemis voorzien met een dualistische plattelandsvisie die zowel de collectieve als de private functies de nodige ruimte biedt. De visie is getoetst in Landstad Deventer en Walcheren. Het rapport doet een aantal aanbevelingen aan de plattelandsoverheden voor drastische bijstelling van hun beleid.