Search

Hemming is a technology used in the automotive industry to join inner and outer closure panels together (hoods, doors, tailgates, etc.). It is the process of bending/folding the flange of the outer panel over the inner one by plastic deformation. Hemming of closure parts in the automotive industry is a complex engineering process that has a lot of parameters to reach the required well-looking vehicle trims. The process to obtain this result is related to closure parts designers, closure metal parts manufacturers, and hemming capital equipment manufacturers. The responsibility of the final design of the part and equipment cannot be decided unless a common feasibility study has been done. The study aims to categorize a preferred matrix of a feasibility study and give technical important details of each task to decrease the investment required for equipment, decrease trial and error, have a high-quality product, optimize cycle time, and acquire a fast-commissioning period. This feasibility study of the matrix of actions is relying on the result of each step and the difficulties faced within it. When an error or problem is noticed a root cause is done after which the analysis should be reviewed from the beginning of the loop, rechecking and optimizing each aspect. Kenar kıvırma, otomotiv endüstrisinde iç ve dış menteşeli parçaların panellerini (kaput, kapılar, bagaj kapakları vb.) birleştirmek için kullanılan bir teknolojidir. Dış panelin flanşının iç panelin üzerine plastik deformasyonla bükülmesi/katlanması işlemidir. Otomotiv endüstrisinde menteşeli parçalarının kıvırılması, gerekli iyi görünümlü araca ulaşmak için birçok parametreye bağlı karmaşık bir mühendislik sürecidir. Bu sonucu elde etme süreci, parça tasarımcıları, metal parça imalatçıları ve kıvırma ekipmanı imalatçıları ile ilgilidir. Ortak bir fizibilite çalışması yapılmadan, parçanın ve ekipmanın nihai tasarımının sorumluluğuna karar verilemez. Bu çalışmada, tercih edilen bir fizibilite çalışması matrisini kategorize etmek, ekipman için gereken yatırımı azaltmak, deneme yanılma süresini azaltmak, yüksek kaliteli bir ürün elde etmek, çevrim süresini optimize etmek ve hızlı devreye almak için alınacak her sorumluluğun teknik açıdan önemli ayrıntılarını vermek amaçlanmaktadır. Bu eylemler matrisinin fizibilite çalışması, her adımın sonucuna ve karşılaşılan zorluklara dayanmaktadır. Bir hata veya sorun fark edildiğinde, kök nedeni araştırılmalı, ardından analiz döngünün başından itibaren gözden geçirilmeli, her yönü yeniden kontrol edilmeli ve optimize edilmelidir.

Bu çalışmada, günümüzde önemi her geçen gün artan ve üzerine yeni çalışmalar gerçekleştirilen insansı robotlar geliştirmek, insan mimiklerini gerçekçi şekilde simüle edecek mekanizmalar tasarlamak ve bu tasarımları gerçekçi boyutlarda bir araya getirerek insansı bir yapı oluşturmak amaçlanmıştır. Türkiye’de benzer konudaki araştırmalar çok kısıtlı sayıda olduğundan, bu proje öncü proje niteliği taşımaktadır. Hedeflenen kapsam, duygu ifadelerini gerçeğe yakın şekilde simüle ederek herkes tarafından anlaşılır mimik hareketler oluşturmaktır. Yapılan çalışmada dikkat edilen önemli bir diğer husus ise maliyettir. Günümüzde yaygınlığı fazlasıyla artan ve bir çeşit eklemeli imalat yöntemi olan üç boyutlu yazıcılar ve plastik malzeme kullanılarak maliyet düşürülmüştür. Projenin hedefi duygu ifadelerini gerçekçi jest ve mimiklerle ifade etmek olduğu için, tasarım odaklı bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle yeterli dayanıklılığa sahip plastik malzeme ve tasarlanan mekanizmaları hareket ettirmek için yeterli seviyedeki hobi servo motorları kullanılmıştır. In this study, it is aimed to obtain information about humanoid robots, of which importance is increasing day by day and new studies are being conducted on them, to design mechanisms that will simulate human facial expressions realistically, and to create a humanoid structure by bringing these designs together in realistic dimensions. Since there are very limited number of studies on similar subjects in Turkey, this project is a pioneer. The targeted scope is to create face expressions that are understandable by everyone by simulating emotional expressions close to reality. Another important consideration in the study is the cost. The cost has been reduced by using three-dimensional printers and plastic materials, which are a kind of additive manufacturing method, which has become more prevalent today. Since the aim of the project is to express emotional expressions with realistic gestures and facial expressions, a design-oriented study was carried out. For this reason, enough durable plastic materials and hobby servo motors are used to move the designed mechanisms.

Otomobillerde araç içi gürültü, binek araçlar için müşterinin kalite algısını doğrudan etkileyen bir unsurdur. Son araştırmalar, modern otomobillerin NVH (Noise, Vibration, Harshness) üzerine yoğunlaştığını göstermektedir. Yapılan çalışmalar araç içi gürültü kontrolünde tavan döşemelerinin önemini ortaya çıkartmaktadır. Gelişen teknoloji ile OEM firmalar tavan döşemeleri üzerine yoğunlaşmış ve NVH analizleri için yatırımlarda bulunmuşlardır. Bu çalışmada araçların tavan döşemelerinin, malzeme özelliklerinin tanıtılması, akustik testler ve yöntemleri araştırılmıştır. Bu tez çalışmasında, tavan döşemelerinin akustik performansı incelenmiştir. Farklı malzeme ve farklı kalınlıkta tavan döşemelerinin ses yutum katsayıları hesaplanmıştır. Test sonuçları empedans tüpü yöntemi ile ölçülmüştür. In-vehicle noise is a factor that directly affects the customer's perception of quality for passenger cars. Recent research shows that modern cars focus on NVH (Noise, Vibration, Harshness). Studies reveal the importance of ceiling tiles in the control of in-vehicle noise. With the developing technology, OEM companies focused on ceiling tiles and made investments for NVH analysis. In this study, the introduction of the ceiling tiles, material properties, acoustic tests and methods of the vehicles were investigated. In this thesis, the acoustic performance of ceiling tiles was investigated. Sound absorption coefficients of ceiling tiles of different materials and different thicknesses were calculated. test results were measured by the impedance tube method.

ÖZET Düzlemsel plakalardan titreşim yolu ile yayılan gürültüyü kaynağında kontrol altına alarak seviyesini düşürmek veya yok etmek gürültü ve titreşim alanında karşılaşılan önemli problemlerden biridir. Titreşen levhadan yayılan ses gücü levhanın uzak alanında yapılacak ses şiddeti ölçümü ile belirlenebilir. Eğer amaç levhanın titreşim karakteristiklerini ve yayınım yapan bölgelerini belirlemek ise bu durumda levhanın yakın alanında şiddet ölçümleri yapılmalıdır. Ancak ölçüm yapılacak yakın alan mesafesi özellikle frekansa bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Levhadan fâzla uzakta yapılan ölçümlerde levhanın ses yayan veya yutan bölgeleri belirlenemediği gibi eğer levhaya çok yakın ölçümler yapılırsa bu durumda da yanlış sonuçlar elde edilmektedir. Bu çalışmada kalınlığı diğer boyutları yanında ihmal edilebilecek dikdörtgensel çelik bir levha test elemanı olarak ele alınmış ve titreşime zorlanan levhaya ait yukarıda belirtilen özellikler yakın alanda ses şiddeti ölçülerek bulunmuştur. İlk olarak bu elemana Modal analiz uygulanmış, yani serbest sınır şartlarında bir exciter ile zorlanmış ve karşılık gelen yerdeğiştirmeler ivmeölçerler kullanılarak elde edilmiştir. Yapılan deney şartlarının tam anlamı ile birbirlerini desteklemesi için aynı plaka sonlu elemanlar ve sınır elemanlar yöntemi ile analiz yapan bir yazılımda da modellennüş ve modal analiz yapılmıştır. Son olarak kurulan teorik modelden de plakaya ait modal değişkenler elde edilmiştir. Üç sonucunda birbirini desteklemesi deneysel çalışmada şartların tam olarak sağlandığı ve ileri aşamadaki deneylerin yapılabileceğini göstermiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında daha önce modal analiz sonucunda belirlenen doğal frekanslarda zorlanan plaka üzerinde üç değişik yükseklikte ses basıncı ölçümleri yapılmıştır. Burada elde edilen sonuçlar hem sonlu elemanlar yöntemi ile hem de teorik model sonucu ile tekrarlanmıştır. Basınç ölçümleri yapılırken izlenen yöntem modal analizdeki yöntemin benzeridir. Plaka belirlenen noktadan doğal frekanslarında zorlanmış ve bu kez ivme ölçerler yerine mikrofon kullanılarak basınç değerleri elde edilmiştir. Basınç ölçümlerinin de ele alınmasının sebebi bir sonraki aşamada yapılacak ses şiddeti ölçümleri ile karşılaştırma işlemini yapabilmektir. Son aşama da ses şiddeti ölçüm probu kullanılarak diğer iki aşama da olduğu gibi doğal frekansların da zorlanan plaka üzerinde üç değişik mesafede ölçümler yapılmıştır. Elde edilen ses basınç ölçümleri frekansa bağlı olarak değişen yüksekliklerde değerini koruyarak ilgili frekansa karşılık gelen mod şeklini bize vermektedir. Ancak eğer amaç plakanın yayınım yapan bölgelerini belirlemek ise elde edilen ses basınç değerleri yetersizdir. Bu durumda değişik üç yükseklik de elde edilen aktif şiddet haritaları negatif ve pozitif şiddet değerleri ile plakanın yayınım yapan veya bir yutucu gibi davranan bölgelerini belirler. Ancak bu yaklaşım genel olarak plaka boyutlarına ve rezonans frekansına bağlı olarak değişkenlik gösteren ve yakın alan olarak isimlendirilen bölgede doğru sonuçlar verirken belirtilen değişkenlere bağlı olarak belirlenen uzak alana çıktığımızda negatif şiddet değerlerinin pozitife dönüşmesi nedeni ile sonuçsuz kalır. Yakın alan uzak alan ayrımı verilen hem deneysel hem de teorik model sonuçlan ile anlatılmıştır. ABSTRACT One of the important problems in the vibration fields is to take under control the radiating sound from plates through vibration. The sound power radiated from vibrating plate can be determined the far field of plate by measuring sound intensity. If the aim is to define vibration characteristics and the sound source of the plates the near field sound intensity measurement should be done. But the measurement distance from plate changing with frequency. If the measurements done far from the plate the sources and the sinks of the plate can't be determined and if this process done very close to the plate surface the results contain errors In this study a steel rectangular rectangular plate used and sound intensity measurements done near field of the plate. At the first step, the modal parameters of the plates determined by modal analysis. To prove the results a computer software used to find the modal parameters of the plate. At the last step of this stage a numeric model used to find same results. Because three steps give the same results, it prove that experimental data are correct and using same boundary conditions can continue the study. The second stages of the study pressure measurements done three different distances from the plates. The last stage is to measure sound intensity near field of the plate. The pressure results shows us that we can get mod shapes of the plates different distance measurements. But if the aim is to define the sinks and sources of the plates the pressure measurements are not sufficient and sound intensity measurement should be used. Sound intensity measurements gives the results that could be used the determination of sinks and sources of plates if the measurements done near field of the plate. Because the near field of the plate sound intensity has both negative and positive results, but in the far field of the plate negative sound intensities disappeared and to define the sources and sinks of the plate will be impossible. 124

Bu çalışmada, eşit kanallı açısal presleme (EKAP), genişlemeli eşit kanallı açısal presleme (Gen.-EKAP) ve hibrit eşit kanallı açısal presleme (Hibrit-EKAP) gibi aşırı plastik deformasyon (APD) prosesleri saf bakır ve AZ31 magnezyum alaşımlarına uygulanmıştır. Hibrit-EKAP olarak adlandırılan proses EKAP prosesine tabi tutulmuş numunelerin devamında Gen.-EKAP prosesine tabi tutulmasından ibarettir. Bu sayede EKAP sonrası uygulanan Gen.-EKAP prosesinin mikroyapı ve mekanik özelliklerine etkisi yeni bir yaklaşım olarak bu çalışmada incelenmiştir. Aynı şekilde EKAP ve Gen.-EKAP proseslerinin tek başlarına uygulandığı durumda da saf bakır ve AZ31 magnezyum alaşımının mikroyapı ve mekanik özelliklerine etkileri de incelenmiştir. Gen.-EKAP ve Hibrit-EKAP proseslerinde kullanılan Gen.-EKAP kalıbı proses esnasında ortaya çıkan gerinim dağılımının inhomojenizasyonunu ve proses esnasında oluşan presleme yükünü minimize edecek şekilde optimize edilmiştir. Gen.-EKAP kalıbının optimizasyon sürecini yürütmek adına EKAP ve Gen.-EKAP prosesleri için sonlu eleman analizleri (SEA) yapılmıştır. Optimizasyon sürecinde SEA’ya ek olarak yapay sinir ağları (YSA) ve genetik algoritma (GA) araçları da kullanılmıştır. Optimum kalıbın üretilmesi ve üç prosesin uygulanmasının ardından mikroyapı özelliklerini incelemek için optik miksrokobu (OM) görüntüleme, tarayıcı elektron mikroskobu (TEM) görüntüleme, geçirimli elektron mikroskobu (GEM) görüntüleme ve X-ışını kırınımı (XIK) çalışmaları yapılmıştır. Mekanik testler olarak ise çekme ve sertlik testleri yapılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde Gen.-EKAP prosesinin EKAP prosesine göre daha küçük tanelerden oluşan bir mikroyapı ve daha yüksek mekanik özellikler sağladığı görülmüştür. Hibrit-EKAP prosesinde uygulanan bir pasoluk ve dört pasoluk EKAP prosesleri sonrası uygulanan birer pasoluk Gen.-EKAP pasolarının tane yapılarında küçülmeye ve mekanik özelliklerde iyileşmeye sebep olduğu gözlemlenmiştir. Bu üç prosesin bahsi geçen özelliklerdeki etkilerinin incelenmesinin yanı sıra, tane büyüklüğü dağılımı ve sertlik dağılımlarına etkileri de gözlemlenerek hangi yöntemin daha homojen bir mikroyapı sağladığı incelenmiştir. SEA analizlerinden elde edilen ve gerinim dağılımını istatistiksel olarak ifade eden değerler EKAP ve Gen.-EKAP prosesleri için hesaplanmıştır. Bu değerler ile EKAP ve Gen.-EKAP prosesine tabi tutulan numunelerdeki tane büyüklüğü dağılımı ve sertlik dağılımı değerlerini gösteren istatistiksel değerler kıyaslanmıştır. Bu kıyaslama sonucunda Gen.-EKAP prosesinin bir pasosunun EKAP prosesinin bir pasosuna göre gerinim dağılımı, tane büyüklüğü dağılımı ve sertlik dağılımında daha homojen bir yapı sunduğu görülmüştür. Hibrit-EKAP prosesi kapsamında bir pasoluk ve dört pasoluk EKAP prosesleri sonrası uygulanan birer pasoluk Gen.-EKAP pasolarının tane büyüklükleri ve sertlik dağılımındaki inhomojenizasyonu azalttığı görülmüştür.Hazırlanan tez çalışması, Hibrit-EKAP yönteminin ilk defa uygulanması, Gen.-EKAP prosesinin saf bakır ve AZ31 magnezyum alaşımları için ilk defa uygulanması sonucu literatürdeki bazı eksiklikleri gidermiştir. Ayrıca, Gen.-EKAP kalıbının optimizasyonu daha önce literatürde yapılmış olsa da gerinim dağılımı inhomojenizasyonun ve proses esnasında ortaya çıkan maksimum yük değerinin eşit derecede minimize edildiği bir kalıp daha önce tasarlanmamış ve üretilmemiştir. Belirtilen amaçlar doğrultusunda üretilmiş bir Gen.-EKAP kalıbının saf bakır ve AZ31 magnezyum alaşımına etkisi de yapılan tez kapsamında incelenmiştir. Yapılan bu incelemeler sayesinde literatürdeki bir diğer eksiklik daha giderilmiştir. In this study, Equal Channel Angular Pressing (ECAP), Expansion Equal-Channel Angular Pressing (Exp.-ECAP) and Hybrid Equal-Channel Angular Pressing (Hybrid-ECAP) were applied to pure copper and AZ31 magnesium alloys as severe plastic deformation (SPD) processes. The process called Hybrid-ECAP consists of applying the Exp.-ECAP process to the specimens that have been subjected earlier to the ECAP process. In this way, the effect of the Exp.-ECAP process applied after ECAP on the microstructure and mechanical properties was investigated in this study as a new approach. Likewise, the effects of ECAP and Exp.-ECAP on microstructure and mechanical properties of pure copper and AZ31 magnesium alloy were also investigated after these processes were applied separately. The die used in the Exp.-ECAP and Hybrid-ECAP processes has been optimized to minimize the inhomogenization of the strain distribution and the maximum pressing load that occurs during the process. In order to carry out the optimization process of the Exp.-ECAP die, finite element analyzes (FEA) were performed for the ECAP and Exp.-ECAP processes. In addition to FEA, artificial neural networks (ANN) and genetic algorithm (GA) tools were also used in the optimization process. Optical microscope (OM) imaging, scanning electron microscope (SEM) imaging, transmission electron microscope (TEM) imaging and X-ray diffraction (XRD) studies were performed to examine the microstructural properties after the optimum die was produced and three processes were applied. Tensile tests and hardness tests were performed as mechanical tests. When the results were examined, it was seen that the Exp.-ECAP process provided a microstructure consisting of smaller grains and higher mechanical properties compared to the ECAP process. It has been observed that, within the scope of Hybrid-ECAP, one-pass Exp.-ECAP passes applied after one-pass and four-pass ECAP processes cause reduction in average grain size and improvement in mechanical properties. In addition to studying the influence of these three processes on the mentioned properties, their influence on grain size distribution and hardness distribution was also observed, and it was investigated which method provides a more uniform microstructure. The values obtained from the FEA and expressing the strain distribution statistically were calculated for the ECAP and Exp.-ECAP processes. These values were compared with the statistical values showing the grain size distribution and hardness distribution values in the specimens subjected to ECAP and Exp.-ECAP processes. As a result of this comparison, it has been seen that one pass of the Exp.-ECAP process provides a more homogeneous structure in strain distribution, grain size distribution and hardness distribution compared to one pass of the ECAP process. It has been observed that one-pass Exp.-ECAP passes applied after one-pass and four-pass ECAP processes within the scope of the Hybrid-ECAP process reduce the inhomogenization in grain size and hardness distribution.The thesis study, the first application of the Hybrid-ECAP method, and the application of the Exp.-ECAP process for the first time for pure copper and AZ31 magnesium alloys, eliminated some of the deficiencies in the literature. In addition, although the optimization of the Exp.-ECAP die has been done in the literature before, a die in which the strain distribution inhomogenization and the maximum load value during the process are equally minimized has not been designed and produced before. The effect of a Exp.-ECAP die produced for the stated purposes on pure copper and AZ31 magnesium alloy was also investigated within the scope of the thesis. Thanks to these studies, another gap in the literature has been filled.

Malzemeleri kullanmadan önce özelliklerinin iyileştirilmesi amacıyla farklı yöntemlerle işlenmesi, özellikle bu yüzyılda hızla büyüyen teknolojinin bir gerekliliği olmuştur. Malzeme alanında bir taraftan alaşımlar ile malzemelere istenilen özellikler kazandırılmaya çalışılırken, diğer taraftan kompozit ve plastik malzemeler üzerinde yoğun çalışmalar devam etmektedir. Ancak özellikle ağır sanayi göz önüne alındığında, uzay, havacılık, savunma gibi alanlarda yüksek mukavemet-ağırlık oranına ihtiyaç duyulan alanlar için metal malzemelerin özelliklerinin iyileşmesine yönelik çalışmalar da büyük bir öneme sahiptir. Bu kapsamda göz ardı edilmeyecek özel yöntemlerden birisi de Aşırı Plastik Deformasyon (APD) yöntemidir. Bu yöntemin ana prensibi, malzemeye uygulanan aşırı yüklemeler sayesinde malzemelerin tane boyutlarında mikron ve altı mertebelerinde küçülmelerin ve yönlenmelerin elde edilebilmesine dayanmaktadır. Böylelikle, malzemenin mekanik özelliklerinde iyileşmeler sağlanırken, bilinen yöntemlerin aksine malzeme kırılgan yapıya geçmemektedir. APD yönteminin bu özellikleri araştırmacıların ilgisini çekmiş ve farklı versiyonları üzerinde çalışmalar yapılarak birçok APD yöntemi geliştirilmiştir. Eş Kanallı Açısal Presleme (EKAP) yöntemi, kolay uygulanabilir olması, artık gerilme oluşmaması, özellikle geri presleme uygulanarak diğer mekanik işlemlere daha uygun olması gibi özellikleri nedeniyle sıklıkla çalışılan APD yöntemlerinden birisi olmuştur. Ancak bu yöntemde istenilen kazanımların elde edilebilmesi amacıyla tekrarlı presleme işlemine ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla birlikte elde edilen kazanımlarda lokalize olarak homojen deformasyon elde edilebilmektedir. Bükümlü Ekstrüzyon (BE) yöntemi, bir diğer önemli APD yöntemlerinden birisidir. En büyük avantajı ise uygulanan deformasyon işlemi sonrasında, mekanik özelliklerinde ki elde dilen sertlik benzeri kazanımların daha homojen olarak dağılabilmesidir. Bunun yanında, EKAP yönteminin aksine, daha uzun boyutlardaki malzemeler için de uygun bir yöntemdir. Bu yöntemin eksiği ise elde edilen kazanımlar diğer yöntemlere göre biraz daha azdır.Alüminyum alaşımları özellikle de AA5083 ve AA6082 alaşımları, özellikle kolay şekillendirilebilir özellikleri, hafif ve yumuşak olmaları, yüksek korozyon dayanımları, kolay ve uygun maliyetler ile elde edilebilir olmaları nedeniyle APD yöntemlerinde öncelikli olarak çalışılan malzemelerden birisidir. Bu özellikleri sayesinde taşıma, savunma ve uzay sanayisi çalışmalarında sıklıkla tercih edilmektedirler. Bu tez çalışması kapsamında, malzeme özeliklerini iyileştirme alanında yapılan APD çalışmalarına, Bükümlü Değişken Kanallı Açısal Presleme (TV-CAP) isminde yeni bir APD metodu sunulmuştur. Bilinen üç APD yöntemlerinin (EKAP, BE ve DE) avantajlarını tek aşamada sağlaması hedeflenmiş bu tek kalıp, içerisinde üç aşamayı barındırmaktadır. İlk aşama, basit kesme/kayma deformasyon sürecinin bir şekli olan BE'dir. Özellikle, BE'nin ana özelliği, malzemelerin tanelerin bir birine karışmasına ve homojenleşmesine yol açan girdap akışıdır (vortex flow). BE'nin bir TV-CAP aşaması olarak, girdap akışı ve geri basınç yardımıyla aşırı tane incelmelerine yol açacağı tahmin edilmektedir. Böylelikle elde edilen malzemenin mekanik özelliklerinde artış olacaktır. TV-CAP sürecinin ikinci aşaması, yeni bir tekniğe öncülük etmesi sebebi ile dikkat çeken en önemli ve dikkat çekici aşamadır. Bu ikinci aşamada, BE ve EKAP yöntemleri eş zamanlı olarak uygulanmaktadır. Böylece malzeme homojen bir şekilde dağılırken, mekanik özellik kazanımının ve tane boyutu küçülmelerinin ilk aşamaya göre çok daha fazla olması beklenmektedir. Son aşama ise herhangi bir ekipmana ihtiyaç duyulmadan geri basınç (back pressure) uygulamayı sağlayan geleneksel direkt ekstrüzyon (DE) yönteminin uygulandığı bölümdür. Hasar birikimi, stres durumuna bağlıdır. Geri basınç, plastik gerinim miktarı ile orantılı olarak hasar birikimine neden olmaktadır. Geri basınç uygulanmadığı takdirde, hasar birikimleri engellenemez ciddi plastik deformasyon nedeniyle malzemede oluşabilecek bu hasarlar ilerleyecektir. O nedenle APD yöntemlerinde özellikle çına numunelerin bir sonraki üretim veya işleme aşamasına daha uygun olabilmesi için geri basınç uygulaması önem arz etmektedir. Ayrıca malzeme bu DE aşamasında, hedeflenen kullanım alanına daha uygun olan silindir şeklini alır. TV-CAP kalıbından çıkan numunelerin küçük ölçekli olması nedeniyle özellikle uçak veya havacılık endüstrisinde veya otomotiv endüstrisinde bağlantı elemanı olarak kullanılabileceği düşünülmektedir.Söz konusu bu hedeflerin gerçekleştirilebilmesi amacıyla ilk olarak sonlu elemanlar analizleri (SEA) yapılarak, malzemenin kalıp kanalı içerisinde ki hız vektörleri, etkin gerinim miktarı ve gerekli presleme yükü değerleri incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda malzemenin hem geleneksel EKAP yönteminden hem de BE yönteminden daha yüksek etkin gerinim değerine sahip olduğu görülmüştür. Bu etkin gerinim ile malzemenin mukavemeti özellikle de sertlik değeri ile korelasyon gösterdiği bilinmektedir. Dolayısıyla yapılan bu çalışma sonucunda söz konusu TV-CAP yöntemi ile elde edilecek olan numunelerin EKAP ve BE yöntemlerinden daha fazla kazanım sağlayacağı görülmüştür. Yine hız vektörleri her aşama için incelendiğinde geri presleme sayesinde numunelerin kalıp kanal geometrisini tam olarak alabildiği ve numunelerde hasar oluşumlarının olmadığı görülmüştür. Son olarak yapılan simülasyon sonucunda presleme için gerekli yük değeri tahmin edilerek TV-CAP kalıbının tasarım parametreleri belirlenmiştir. Elde edilen bu parametreler ile gerçek kalıp üretilmeden önce üç boyutlu yazıcı ile kalıp prototipi üretilmiş ve mum basılarak kalıbın çalışma prensibi ve numunelerin kalıp kanal şeklini alıp almadığı fiziksel olarak da gözlemlenmiştir. Bu aşamanın başarılı sonuç vermesi ile sıradaki aşama olan kalıp üretimine geçilmiş ve yapılacak olan mekanik testler ve mikro yapı incelemeleri için yeterli sayıda numunenin TV-CAP kalıbından presleme işlemi yapılmıştır.Yapılan mekanik testler sonucunda söz konusu işlemin, deneyde kullanılan her iki malzeme türü (AA5083 ve AA6082) üzerindeki kazanımlarının hem EKAP’tan hem de BE yönteminden çok daha fazla olduğu sonucuna varılmıştır. Yapılan testler sonucunda tavlanmış malzeme ile kıyaslandığında sertlik değeri AA5083 için yaklaşık iki katına çıkarken, AA6082 için yaklaşık üç katına çıktığı görülmüştür. Yine çekme deney sonuçları incelendiğinde, her iki numune için maksimum çekme dayanımının (Sut) tavlanmış malzeme ile karşılaştırıldığında yaklaşık bir buçuk kat arttığı görülmüştür. Son olarak malzemelerin dinamik yükler altındaki mukavemetlerini inceleyebilmek amacıyla dönel eğilme yorulma testleri yapılmıştır. Bu testler sonucunda da TV-CAP yapılan numunelerin tavlanmış malzemeye göre aynı yük altında en az bir buçuk kat daha uzun çevrimler sonrasında kırıldığı görülmüştür.Mekanik testler sonrasında mikroyapı incelemeri yapılmıştır. Bu kapsamda elde edilen Optik mikroskop (OM), Taramalı Elektron Mikroskop (SEM) görüntüleri incelenmiş ve tanelerde meydana gelen küçülmeler ve yönlenmeler görülebilmiştir. Elde edilen görüntüler ile hesaplanan ortalama tane boyutları incelendiğinde, TV-CAP işlemi sonucunda tavlanmış malzemeye göre AA5083 ve AA6082 alaşımları için yaklaşık 28 kat küçülme olduğu görülmüştür. Ayrıca XRD, EDS, EBSD ve TEM analizleri yapılarak, numunelerin TV-CAP işlemi sonrasında kristal boyutları, kimyasal bileşenleri ve oluşan çökelmeleri, kristal yapıları ve yönlenmeleri ve dislokasyon yoğunlukları incelenmiştir. Yapılan hesaplamalar sonucunda TV-CAP işlemi sonrasında tavlanmış malzemeye göre kristal boyutları AA5083 için 1.6 kat küçülürken AA6082 için ise 1.2 kat küçülmüştür. Dislokasyon yoğunluları ise benzer şekilde TV-CAP işlemi sonrasında tavlanmış malzemeye göre AA5083 için 2.8 kat artarken, AA6082 için 1.5 kar attığı görülmüştür. Elde edilen sonuçlar, mekanik testler soncunda yeni bir teknik olarak sunulan TV-CAP işlemi ile elde edilen kazanımlar yapılan deneysel çalışmalar ve SEA ile ispatlanarak anlaşılmıştır. Processing materials with different methods in order to improve their properties before using them has been a necessity of rapidly growing technology, especially in this century. In case of material science, on the one hand, researchers have tried to achieve the desired properties with alloying elements. On the other hand, intensive studies on composite and plastic materials still continue. However, especially considering heavy industry where a high strength-to-weight ratio is needed such as space, aerospace, and defence industry, studies to improve the properties of metallic materials have great importance. In this context, one of the special methods that cannot be ignored is the Severe Plastic Deformation (SPD) method. The main principle of this method is based on obtaining smaller grain size of materials in micron and below grade, and also make grains orient by applying ultra large stresses to the material. Thus, while the mechanical properties of the material are improved, the material does not become brittle, unlike the conventional methods. These features of the SPD method have attracted the attention of researchers and many SPD methods have been developed by studying different versions of SPD. Equal Channel Angular Pressing (ECAP) method is one of the most frequently studied SPD methods due to its favourable features such as being easy to apply, having no residual stress, and being more suitable for other mechanical processes, especially by applying back pressure. However, in this method, repeated pressing called number of pass is needed in order to obtain the desired enhancements. Additionally, localized homogeneous deformation can be obtained after this process. Twisted Extrusion (TE) method is another important SPD method. The biggest advantage of TE is that the achievements obtained can be distributed more homogeneously in the material. In addition, unlike the ECAP method, it is suitable for materials with larger geometries. The weakness of this method is that the improvements obtained are slightly less than other SPD methods. Aluminium alloys, especially AA5083 and AA6082 alloys, are one of the primary materials studied in SPD methods owing to their easy formability, lightness, softness, high corrosion resistance, and their easy as well as cheap availability. Due to these features, they are frequently preferred in transportation, defence, and space industry studies.Within the scope of this thesis study, a novel SPD method called Twisted Variable Channel Angular Pressing (TV-CAP) has been introduced to SPD studies in the field of improving material properties. This method consists of three stages using a single die and aims to provide the advantages of the three well known SPD methods (ECAP, TE and DE) simultaneously. The first stage is TE which is a form of simple shear deformation process. In particular, the main feature of TE is providing vortex flow resulting the materials to mix and homogenizes the grains. Thus, the mechanical properties of the obtained material will increase. The second stage of the TV-CAP process is the main and remarkable stage leading to a novel technique. In this second stage, TE and ECAP methods are applied to the workpiece simultaneously. Thus, while the material is dispersed homogeneously, it is expected that the mechanical property enhancement and grain size reduction will be much higher than the first stage. The last stage is where the traditional direct extrusion (DE) method is applied that enables back pressure application without the need for any equipment. The accumulation of damage depends on the stress state. Back pressure causes damage accumulation in proportion to the amount of plastic strain. If back pressure is not applied, damage accumulations cannot be prevented and the damages that may occur in the material due to SPD will progress. For this reason, back pressure application is important in SPD methods, especially for the samples coming out of the die to be more suitable for the next production or processing stage. Besides, in this DE stage, the material takes the shape of a cylinder which is more suitable for the targeted area of use. Due to the small scale of the samples coming out of the TV-CAP die, it is thought that they can be used as fasteners especially in the aircraft or aviation industry or in the automotive industry.In order to achieve these goals, first of all, finite element analyses (FEA) were carried out and the velocity vectors of the material in the channel, the amount of effective strain obtained, and the required pressing load values were examined. As a result of the analysis, it was seen that the material has a higher effective strain value than both the traditional ECAP and TE methods. It is known that effective strain correlates with the strength of the material, especially with its hardness value. Therefore, as a result of this study, it was seen that the samples to be obtained with the TV-CAP method will provide more enhancements than the ECAP and TE methods. Additionally, when the velocity vectors were examined for each stage, it was seen that the samples were able to exactly take the TV-CAP die channel geometry and there was no damage on the samples thanks to the back pressing effect. Finally, as a result of the simulation, the required pressing load value was estimated and the design parameters of the TV-CAP die were determined. After obtaining these parameters, a TV-CAP die prototype was produced with a 3D printer before the actual TV-CAP die was produced. In this way, the working principle of the TV-CAP die and whether the samples would take the shape of the TV-CAP die channel were also observed physically by pressing wax as a workpiece. With the successful outcome of this stage, TV-CAP die was manufactured accordingly and sufficient number of samples were pressed from the TV-CAP die for the mechanical tests and microstructure examinations. As a result of the mechanical tests, it was concluded that the improvements of the process on both material types (AA5083 and AA6082) used in the experiment were much higher than both ECAP and TE methods. It was observed that while the hardness value doubled for AA5083, it increased almost two and half times for AA6082 when compared to annealed workpieces. When the tensile test results were examined, it was seen that the maximum tensile strength (Sut) for both samples increased approximately one and a half times when compared to the annealed workpieces. Finally, rotational bending fatigue tests were carried out in order to examine the strength of the materials under dynamic loads. It was observed that the samples pressed by TV-CAP die were broken after at least one and a half times longer cycles under the same load compared to the annealed material.Microstructure studies were also carried out. In this context, Optical microscope (OM) and Scanning Electron Microscope (SEM) images were obtained and grain size reduction and grain orientation was observed. When the average grain sizes were calculated with the obtained images, it was observed that as a result of the TV-CAP process, there was approximately 28 times reduction in grain sizes for the AA5083 and AA6082 alloys compared to the annealed material. In addition, XRD, EDS, and EBSD analyses were carried out for TV-CAP processed workpieces and crystal sizes, chemical components of the materials and precipitations, crystal structures, orientations, and dislocation densities of the workpieces were investigated. As a result of the calculations, after the TV-CAP process the crystal sizes decreased 1.6 times for the AA5083 alloy and 1.2 times for the AA6082 alloy compared to the annealed material. Similarly, the dislocation densities were compared with the annealed material after TV-CAP process, and it was observed that while it increased 2.8 times for the AA5083 alloy, it increased 1.5 times for the AA6082 alloy. Finally, TEM images were also investigated for more detailed microstructural analysis. The results obtained have been helpful for understanding and proving the improvements obtained with the TV-CAP process as a result of mechanical tests.

Bu çalışma 3 boyutlu yazıcıda termoplastik Nylon White ,ONYX, ONYX FR malzemeleri üretilerek bu malzemelerin aşınma davranışları deneysel olarak araştırılmıştır. 3D printerda üretilen termoplastik numunelerin aşınma testleri çeşitli aşınma konfigürasyonu ve parametrelerine sahip TE53 aşınma deney cihazıyla yapılmıştır. Deney esnasında kullanılan konfigürasyon block on roller yöntemidir. Test parametreleri seçiminde ise ASTM 137-97 (2009) standardından faydalanılmıştır. Numuneleri aşındırmak için 65 HRC sertliğinde AISI 52100 rulman çeliği kullanılmıştır. Deney başladığında belli bir süre sonra diskler ısındığı için deney sonuçlarını etkilememesi adına disk soğuyana kadar diğer teste başlanmamıştır. Böylelikle her deney başında sıcaklıkları aynı olan disklerle yeni deneye başlanarak ısının aşınmaya olan etkisi azaltılmıştır. Numuneler üzerinde belirlenen yük, kayma hızı ve kayma mesafesi altındaki aşınma davranışları görsel analizleri ile birlikte değerlendirilmiştir. In this study, thermoplastic Nylon White, ONYX, ONYX FR materials were produced in 3D printer and wear behaviors of these materials were investigated experimentally. Abrasion tests of the thermoplastic specimens produced in 3D printer were performed with TE53 abrasion test device with various wear configuration and parameters. The configuration used during the experiment is the block on roller method.In the selection of test parameters, ATM 137-97 (2009) standard was used. AISI 52100 bearing steel was used with 65 HRC hardness to abrade the samples. After certain period of time, disc is heated up. Experiment is not started after the disc cooling to prevent effect of heat in the experiment on wear. The wear behavior under load, sliding speed and sliding distance determined on the samples were evaluated together with their visual analysis. Promakim A.Ş.

Bu çalışmada, elektrot tipinin DP600 çeliğinin nokta direnç kaynaklı birleşimlerinin mikroyapı ve sertliği üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ticari galvanizli DP600 sac çeliği kullanılmıştır. Nokta direnç kaynağı (NDK), geometriye göre değişen elektrot tiplerinde, sabit kaynak süresi, kaynak akımı ve kaynak basıncında gerçekleştirilmiştir. Nokta direnç kaynağı sırasında kaynak bölgesinde mikroyapı ve sertlik oluşumu esas olarak malzeme özelliklerine ve özellikle ısı girdisi olmak üzere kaynak parametrelerine bağlıdır. Isı girdisini etkileyen birçok faktörden bahsedebiliriz, ancak esasen kaynak akımı ve kaynak süresi diğerlerinden daha etkilidir. Öte yandan kaynak kalitesine büyük etkisi olan Elektrot uç tipi de kaynak temasını ve dolayısıyla NDK sırasında ısı transferini etkiler. Sonuçlar, özellikle küresel tip elektrotun düşük ısı girdisi meydana getirdiğini, dolayısıyla ısıdan etkilenen bölgede (ITAB) sınırlı mikroyapı değişiminin olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak, elektrot tipine ve kaynak bölgesinin mikroyapısına göre detaylı açıklamalar yapılmıştır. In this paper, the effects of the electrode type on microstructure and hardness of the resistance spot welded junctions of DP600 steel are investigated. Commercial galvanized DP600 sheet steel is used. Resistance spot welding (RSW), with changing electrode type according to geometry, are conducted at constant weld time, weld current and weld pressure. Microstructure and hardness formation in weld zone during resistance spot welding are happen essentially depend on materials properties and weld parameters particularly on heat input. We can mention many factors that influence heat input, but essentially welding current and welding time are more effective than others. On the other hand, Electrode tip type which has big effect on weld quality, is also affect welding contact and so heat transfer during in RSW. Experimental results of this study showed that particularly a spherical type electrode have caused low heat input and thus minor microstructure changes at heat affected zone (HAZ) have been observed. As results detailly explanations have been made according to electrode type and microstructure of the weld zone.

Bu tezde aynı boyuttaki silindirik makaralı rulman için, 3 farklı malzeme kombinasyonunda3 farklı yük altında eliptik temas ve dikdörtgen temas yöntemleriyle boyutsuz film parametreleri ve minimum film kalınlıkları hesaplanmıştır. Eliptik temas yöntemi ve dikdörtgen temas metodu arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Malzemeden bağımsız olarak eliptik temas yöntemine göre elde edilen sonuçlara göre, yük yaklaşık 2 kat artırıldığında hesaplanan minimum film kalınlığı iç bilezik-makara temasında yaklaşık %5,18 dış bilezik-makara temasında yaklaşık %5 oranında azalmaktadır. Dikdörtgen temas yönteminde ise iç bilezik-makara %8,5 ve dış bilezik-makara teması film kalınlığında %7,3 azalmaktadır. Yük 2,5 kat artırıldığında hesaplanan minimum film kalınlığı iç bilezik-makara temasında yaklaşık %6,2 dış bilezik-makara temasında yaklaşık %6,5 oranında azalmaktadır. Dikdörtgen temas yönteminde ise iç bilezik-makara %11 ve dış bilezik-makara teması film kalınlığında %8,5 azalmaktadır. Malzeme kombinasyonundan bağımsız olarak, eliptik temas ve dikdörtgensel temas yöntemine göre, iç temas yüzeyindeki boyutsuz film parametresi dış temas yüzeyindekinden yaklaşık % 21 küçük bulunmuştur. In this thesis, dimensionless film parameters and minimum film thicknesses were calculated by using elliptical contact and rectangular contact methods under 3 different material combinations in 3 different material combinations for cylindrical roller bearing of the same size. Comparisons were made between the elliptical contact method and the rectangular contact method. According to the results obtained according to the elliptical contact method independent of the material, the calculated minimum film thickness decreases by approximately 5,18% in the inner ring-roller contact when the load is increased by 2 times, and by 5% in the outer ring-roller contact. In the rectangular contact method, inner ring-pulley and outer ring-pulley contact decreased by 8.5% and 7.3% in film thickness. When the load is increased by 2.5 times, the calculated minimum film thickness decreases by approximately 6.2% at the inner ring-to-roller contact and by approximately 6.5% at the outer ring-to-roller contact. In the rectangular contact method, inner ring-spool 11% and outer ring-spool contact decreased by 8.5% in film thickness. Regardless of the combination of materials, according to the elliptical and rectangular contact method, the dimensionless film parameter on the inner contact surface was about 21% smaller than on the outer contact surface. 85

Buçalışmanın amacı, seryum oksidin (ağırlıkça %0,5-10 CeO2)eklenmesiyle yüksek mekanik özelliklere sahip doğal obsidyen camlarınüretilmesidir. Obsidyen cam örnekleri geleneksel ergitme metodu ile 1300oC de 2 saat bekletilerek üretilmiştir. Safve CeO2 katkılı obsidyen örneklerinin yoğunluğu Arşimet prensibi ilebelirlenmiştir. Numunelerin sertlik ve kırılma tokluğu, Micro-Vickers çentiktesti kullanılarak ölçülmüştür. CeO2 katkılı obsidyen camın XRD desenleri,tüm CeO2 katkılarında silikon oksit içerdiğini göstermiştir. CeO2ilavesi ile obsidyen camın yoğunluğu artmıştır. Mekanik test sonuçları CeO2'ninobsidyene %1'e kadar ilave edilmesinin sertlikte hafif bir artışa nedenolduğunu gösterdi. Ayrıca, obsidyen cam numunelerinin kırılma tokluğu,ağırlıkça %5 CeO2 ilave edilerek 1,65 ila 1,91 MPa.m0,5 arasındadeğişmiştir. Böylece, obsidyen camlarınmekanik özellikleri CeO2 ilavesiyle arttırılabilir., The objective of this study was to manufacture thenatural obsidian glasses, which have high mechanical properties with adding ofCerium oxide at 0.5–10 wt.% CeO2 to obsidian glass. Obsidian glasssamples were produced by conventional melting method at 1300 oC for2h. The densities of pure and CeO2-added obsidian glass samples weredetermined by Archimedes' principle. The Hardness and fracture toughness ofsamples were measured using Micro-Vickers indentation tests. XRD patterns ofobsidian glass added with CeO2 showed that all CeO2 addedsamples included silicon oxide. The density of obsidian glass increased with CeO2addition. The mechanical test results showed that CeO2 addition upto 1wt.% content to the obsidian caused a slightly increase in the hardness.Further, fracture toughness of obsidian glass samples changed from 1.65 to 1.91MPa∙m0.5 with 5 wt.% CeO2 addition. As a result, it wasfound that the mechanical properties of the obsidian glasses could be enhancedthrough CeO2 addition.

Bu çalışmada kapalı alan dengesiz manyetik alanda sıçratma (CFUBMS) yöntemi kullanılarak, ticari saf titanyum (Cp-Ti) ve Ti6Al4V taban malzemelerinin yüzeyinde çok katmanlı TİN/TİCN/TİC ince film büyütülmüştür ve kaplamanın yapısal, mekanik, korozyon ve biyouyumluluk özellikleri incelenmiştir.Kaplamaların mikro yapı ve kompozisyon analizleri taramalı elektron mikroskobu (SEM), enerji dağılımı X-Ray spektrometresi (EDS), X-Ray difraksiyonu (XRD) ve X-ışını fotoelektron spektroskopisi (XPS) ile incelenmiştir. Ayrıca kaplamanın mekanik özelliklerini belirlemek için nano-sertlik ve çizik deneyleri kullanılmıştır.Kaplamaların biyouyumluluk özellikleri in-vitro testleri ile incelenmiştir. İn-vitro testinde numuneler SBF (yapay vücut sıvısı) çözeltisi içerisinde 7-14-21 gün süre ile bekletme testine tabi tutulmuştur ve bekletme süresine bağlı olarak kaplama yüzeyinde hidroksiapatit oluştuğu gözlenmiştir. Bu da manyetik alanda sıçratma yöntemi ile büyütülen TiN/TiCN/TiC kaplamaların biyouyumlu olduğunu göstermektedir.Korozyon testleri ise tuzlu su, yapay tükürük ve SBF içerisinde olmak üzere üç farklı ortamda gerçekleştirilmiştir. Bu testler sonucunda TiN/TiCN/TiC kaplanmış numunelerin korozyon direncinin Cp-Titanyum ve Ti6Al4V taban malzemelerin korozyon direncinden daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. In this study, TiN/TiCN/TiC multilayer thin films were deposited on the surface of commercially pure Titanium (Cp-Titanium) and Ti6Al4V substrates using CFUBMS (closed field unbalanced magnetron sputtering) method and the structural, mechanical, corrosion and biocompatibility properties of the coatings were investigated.Microstructure and composition analyzes of the coatings were investigated by scanning electron microscopy (SEM), energy dispersive X-ray spectroscopy (EDS), X-ray diffraction (XRD) and X-ray photoelectron spectroscopy (XPS). In addition, nano-hardness and scratch tests were used to determine the mechanical properties of the coatings.The biocompatibility properties of the coatings were investigated by in-vitro tests. In the in-vitro test, samples were immersed and kept in SBF (simulated body fluid) solution for 7-14-21 days and depending on the duration of the waiting time, hydroxyapatite formation was observed on the surface of the samples. This shows that the TiN/TiCN/TiC coatings deposited by the magnetron sputtering method are biocompatible coatings.Corrosion tests were carried out in three different environments, NaCl solution, artificial saliva and SBF. As a result of these tests, it was concluded that the corrosion resistance of TiN/TiCN/TiC coated on Cp-Titanium and Ti6Al4V samples are higher than the corrosion resistance of uncoated samples. 109

Bu çalışmada; Karbon Fiber Takviyeli Plastik (CFRP) kompozit malzemelerin modernimalat yöntemlerinden olan Aşındırıcılı Su Jeti (ASJ) ile delinmesi ve kesilmesiaraştırılmıştır. CFRP kompozit malzemenin delinmesi veya dairesel kesilmesiişlemleri esnasında oluşan, fiber kopması, reçine-fiber ayrılması, gerilmeyoğunlaşması, mikro çatlaklar ve delik bölgesinde deformasyon gibi hasarlarınoluşmaması için işleme parametrelerinin optimum olanının tespit edilmesiamaçlanmıştır. Çalışmada; uzay ve havacılık endüstrisinde kullanılan [0°/90°]s,[+45°/-45°]s, [0°/45°/90°/-45°]s fiber oryantasyon açılarında (FOA) üretilmiş olan 6adet CFRP kompozit malzeme kullanılmıştır. Deneylerde işleme parametresi olarak;dört farklı su basıncı (3600, 4300, 4800 ve 5300 bar), nozul ilerleme hızı (750, 1500,2000 ve 3000 mm/dak), nozul yaklaşma mesafesi (1, 2, 3 ve 4 mm) ve delik çapı (8,10, 12 ve 14 mm) kullanılmıştır. Delme işlemi öncesinde CFRP kompozitmalzemelerde oluşabilecek hasarları minimum değere indirebilmek için plakaların üçtanesine pilot delikler (Ø 5,5 mm) açılmıştır. CFRP kompozit malzemelerin ASJ iledelinmesi sonucunda iş parçası üzerinde meydana gelen delaminasyon faktörü (Fd),kerf açısı (T), dairesellik hatası ve ortalama yüzey pürüzlülüğü (Ra) değerleri analizedilmiştir. Delaminasyon faktörü, kerf açısı, dairesellik hatası ve ortalama yüzeypürüzlülüğü Minitab 17.0 paket programı kullanılarak Taguchi analizi ile yapılmıştır.Genel olarak; delaminasyon faktörü, kerf açısı, dairesellik hatası ve ortalama yüzeypürüzlülüğü değerlerinin en düşük değerleri, yüksek su basıncı ve düşük nozulyaklaşma mesafesinde, en yüksek değerler ise; düşük su basıncı ve yüksek nozulyaklaşma mesafesinde elde edilmiştir. Ayrıca; en düşük değerlerin pilot delik açılanmalzemelerde elde edilmesinden dolayı bu yöntemin başarıyla sonuçlandığı tespitedilmiştir. En düşük delaminasyon faktörü (1,021) pilot delik delinmiş [+45°/-45°]sFOA'daki malzemede, en yüksek delaminasyon faktörü (1,572) ise; [+45°/-45°]sFOA'daki malzemede elde edilmiştir. En düşük kerf açısı (0,870º), pilot delik delinmiş[0°/45°/90°/-45°]s FOA'daki malzemede, en yüksek kerf açısı (3,337º) değeri ise;[+45°/-45°]s FOA'daki malzemede elde edilmiştir. En düşük dairesellik hatası (0,618mm), pilot delik delinmiş [0°/45°/90°/-45°]s FOA'daki malzemede, en yüksekdairesellik hatası (1,902 mm) ise; [+45°/-45°]s FOA'daki malzemede elde edilmiştir.En düşük ortalama yüzey pürüzlülüğü (0,580 µm) değeri; pilot delik delinmiş[0°/45°/90°/-45°]s FOA'daki malzemede, en yüksek ortalama yüzey pürüzlülüğü(2,708 µm) değeri ise; [+45°/-45°]s FOA'daki malzemede elde edilmiştir. Bunailaveten; işleme parametrelerinin etki derecelerini belirlemek için varyans analizi(ANOVA) uygulanmıştır. Ele alınan tüm malzemelerde; delaminasyon faktörü, kerfaçısı, dairesellik hatası, ortalama yüzey pürüzlülüğü üzerinde su basıncı ve nozulyaklaşma mesafesinin etkili olduğu, delik çapı ve nozul ilerleme hızının daha az etkiliolduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Sözcükler : Karbon fiber takviyeli plastik (CFRP) kompozit, aşındırıcılı sujeti (ASJ), işleme (delme, kesme), yüzey pürüzlülüğü,delaminasyon. In this study; Carbon Fiber Reinforced Polymer (CFRP) composite materials havebeen investigated by using Abrasive Water Jet (AWJ), one of the modernmanufacturing methods, for drilling and cutting. It is aimed to determine the optimummachining parameters in order to prevent damages such as fiber breakage, resin-fiberseparation, stress condensation, micro cracks and deformation in the hole region,which occur during drilling or circular cutting of CFRP composite material. In theexperiments, four different water pressures (3600, 4300, 4800 and 5300 bar), nozzlefeed rate (750, 1500, 2000 and 3000 mm/min), stand-off distance (1, 2, 3 and 4 mm)and hole diameter (8, 10, 12 and 14 mm) were used. Pilot holes (Ø 5,5 mm) weredrilled in three of the plates to reduce damages to CFRP composite materials prior todrilling. As a result of drilling of CFRP composite materials with AWJ; delaminationfactor (Fd), kerf angle (T), circularity error and average surface roughness (Ra) wereevaluated on the workpiece. Analysis of the AWJ machining parameters for the meanvalues of delamination factor, kerf angle, circularity error and average surfaceroughness were done by Taguchi analysis using Minitab 17.0 program. Generally; thelowest values for delamination factor, kerf angle, circularity error and average surfaceroughness were obtained at high water pressure and low stand-off distance. Also; ithas been found that this method has been successfully accomplished since the lowestvalues are obtained in pilot drilled materials. The highest values were obtained withlow water pressure and high stand-off distance. The lowest delamination factor (1,021)value was obtained in the [+45°/-45°]s FOA's material (pilot hole drilled), and thehighest delamination factor (1,572) value was obtained [+45°/-45°]s FOA's material.The lowest kerf angle (0,870º) value was obtained in the [0°/45°/90°/-45°]s FOA'smaterial (pilot hole drilled), and the highest kerf angle (3,337º) value was obtained inthe [+45°/-45°]s FOA's material. The lowest circularity error (0,618 mm), value wasobtained in the [0°/45°/90°/-45°]s FOA's material (pilot hole drilled), and the highestcircularity error (1,902 mm) was obtained in the [+45°/-45°]s FOA's material. Thelowest average surface roughness (0,580 µm) value was obtained in the [0°/45°/90°/-45°]s FOA's material (pilot hole drilled) and the highest average surface roughness(2,708 µm) value was obtained in the [+45°/-45°] FOA's material. In addition, varianceanalysis (ANOVA) was applied to determine the effect levels of the processingparameters. In all materials; while water pressure and stand-off distance are effectiveon average surface roughness, delamination factor, kerf angle, circularity error; thehole diameter and nozzle feed rate are less effective.Key Word : Carbon Fiber Reinforced Plastic (CFRP) Composite, Abrasive WaterJet (AWJ), machining (drilling, cutting), surface roughness,delamination. 265

Teknolojinin gelişmesi ile kullanım alanları yaygınlaşan kompozit malzemelerin bağlantı tasarımlarının önemi artmıştır. Kompozit malzemelerin bağlantı tasarımları yapılırken birleştirme elemanı olarak cıvata, pim, yapıştırıcı ve perçin gibi elemanlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Kullanılan birleştirme elemanının türüne bağlı olarak bağlantı tasarımı farklı mekanik özelliklere sahiptir. Bu çalışmada, üzerinde dairesel, kare ve altıgen profillerde delikler bulunan 0° yönlenme açısına sahip karbon fiber ve cam fiber kompozit malzemeler, epoksi yapıştırıcı ve çözülebilir bağlantı yöntemleri kullanılarak, birleştirilmiştir. Karbon fiber kompozit ve cam fiber kompozit malzemelerde oluşan gerilme yığılmalarında ve yüklenme kapasitelerinde hangi profil yapısının ve bağlantı yönteminin uygun olduğunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla sayısal ve deneysel çalışmalar yapılmıştır. Deneysel çalışmalarda, farklı profillerdeki numunelerin bağlantıları yapıldıktan sonra çekme testi cihazında testlere tabi tutulmuşlardır. Sayısal çalışmalarda ise farklı profillerdeki numunelerin tasarımlarının yapılmasında ve çekme testlerinin uygulanmasında ANSYS 14 sonlu elemanlar paket programı kullanılmıştır. Deneysel ve sayısal çalışmaların sonuçları mukayese edilerek en uygun profil yapısının dairesel profil olduğu tespit edilmiştir. By the development of technology, the importance of composite material connection designs which usage areas become widespread have increased. The connection design of the composite materials are implemented by using connecting elements such as bolts, pins, adhesives and rivets widely using as joining elements. Depending on the type of using the coupling elements used, the connection designs have different mechanical properties. In this study, carbon fiber and glass fiber composite materials with 0° inclination angle on which holes in circular, square and hexagonal profiles were combined using epoxy adhesive and soluble joint methods. The purpose of this study was to determine which profile structure and connection method was suitable for stress accumulation and load capacities in carbon and glass fiber composite materials. Numerical and experimental studies were carried out for this purpose. In experimental studies, samples of different profiles were subjected to tensile testing on the tensile tester after the connections were made. Numerical studies were used the ANSYS14 finite element package program for the design of specimens in different profiles and for the application of tensile tests. By comparing the results of experimental and numerical studies it was determined that the most appropriate profile structure was circular profile. 161

Bu tez çalışması ile araçlar üzerindeki darbe emici yapıların çarpışma açısından topoğrafya optimizasyonu ile yeniden tasarlanarak çarpışma performansı kapasitelerinin artırılmasına yönelik bir yöntem geliştirilmesi amaçlanmıştır. Tez çalışması kapsamında, topoğrafya optimizasyonu, literatürde ilk kez darbe emen yapıların tasarımında kullanılmıştır. Topoğrafya optimizasyonu ile çarpışma darbe emicilerin ilk tepki kuvveti ve çarpışma kinetik enerji absorbsiyon oranları sayısal olarak optimize edilmiştir. With this thesis, it's aimed to develop a methodology to the re-design with topography optimization for improve crash performance capacity of the energy absorbing structures on the vehicles. Under thesis study, topography optimization was used for the first time to the design of shock absorbing structures at the literature. With the topography optimization, crash absorber's first reaction force and crash kinetic energy abosorbtion rates were numerically optimized. 100

Roll forming şekil verme prosesi soğuk şekillendirme prosesleri içerisinde, profil tip parçaların üretiminde özelleşmiş bir operasyondur. Otomotiv sektöründe gerek ek operasyonların eklenmesiyle gerekse yeni nesil ileri yüksek mukavemetli sacların şekillendirilmesindeki başarısı sebebiyle gitgide yaygınlaşmaktadır. Bu çalışma kapsamında roll forming hat tasarımında dikkat edilmesi gereken hususlar, sac açınım metotları, prosese özgü hata tipleri incelenmiş olup sonrasında sonlu elemanlar metodu ile şekil verme analizleri ve prototip profil üretimi gerçekleştirilmiştir. Yapılan simülasyon ve prototip üretim çalışmalarında roll forming ile bükülebilirliğe yatkın olan kompleks fazlı çelik 800CP kullanılmıştır.Simülasyon sonuçlarında oluşan plastik uzamalar incelenmiş olup bu şekil değişiminin prosese özgü hata tipleri ile ilişkisi değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonrasında, simülasyon ve prototip profil kesitine ait ölçüm sonuçlarının kıyaslanmasıyla korelasyon faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. Roll forming is a cold forming process which specialized in the production of profile sheet metal parts. Process is becoming more popular in recent years due to its flexibility in range of products by additional operation steps and capability of producing advanced high strength steels.In this study design criteria's for roll forming line design, blank development methods, specific failure modes defined, forming simulations and prototype production studies are executed. Due to its bendability characteristics, complex phase steel (800CP) is used for simulation and prototype production.Plastic strains are investigated in simulation results and associated with process specific failure modes. After the evaluation of the results, correlation of simulation and prototype profile sections are completed. 81

Sac şekillendirme proseslerinde, sacın istenen şekli alması bölgesel boyunlaşma ve yırtılma hasarları tarafından sınırlanır. Bu proseslerde malzeme davranışını tahmin etmek için bilgisayar modelleri geliştirilmiştir. Bu modellerin gerçek durumu temsil edebilmesi için malzeme parametrelerine ihtiyaç vardır. Bu parametrelergenellikle çekme deneyi ve şekillendirme sınırını belirten diyagramlar ile elde edilir. Şekillendirme sınırınıbelirten diyagramlar sınır birim şekil değiştirme değerlerini gösteren şekillendirme sınır diyagramı ve sınırgerilme değerlerini gösteren şekillendirme sınır gerilme diyagramıdır. Şekillendirme sınır diyagramının hasar tahminini karmaşık ve birden fazla kademeli şekillendirme işlemlerinde doğru olarak tahmin edemediği, şekillendirme sınır gerilme diyagramının ise bu durumlarda da başarılı hasar tahminlerinde bulunduğu literatürde belirtilmektedir. Bu çalışmada Al 5754-O malzemeye ait şekillendirme sınır gerilme diyagramı hem teorik hem de sayısal yöntemle elde edilmiştir., In sheet metal forming processes, local necking and fracture failures limit sheet metal form to desired shape.Computer models have been developed to estimate the material behavior in these processes. Material parametersare needed to represent the real forming processes. These parameters are generally obtained from tensile test andforming limit diagram. Diagrams that specify formability limit are forming limit diagram shows limit strains andforming limit stress diagram shows limit stresses. In literature, it is remarked that while forming limit diagram cannot estimate the failures for complex andgradual forming processes, forming limit stress diagram can successfully.

Bilgisayarların icadı ile, geleneksel tasarım ve üretim tekniklerinin yerini bilgisayar destekli tasarım, bilgisayar destekli mühendislik ve bilgisayar destekli imalat gibi gelişmiş tasarım teknikleri devralmıştır. Tasarımcılar, güvenilir ürünleri ve gelişmiş mühendislik tasarımlarını geliştirmek için bu teknikleri kullanmaktadır. Bilgisayar destekli tasarım alanında parametrik tasarım yaklaşımı, tasarımcıların tasarımlarının anında topolojik değişiklikler yapmasına yardımcı olan en güçlü tekniktir. Farklı araştırmacılar tarafından çalışılan sıfat tabanlı farklı tasarım tekniği olabilir. Bu araştırmanın amacı, tasarımcılar ve deniz mimarları için parametrik ve sıfat tabanlı yat gövdesi formları üretmek üzere sofistike bir tasarım platformu geliştirmektir.Bu tez çalışmasında, ilk önce bir yat gövdesinin parametrik tasarımı ve şekil değişikliği için yeni bir tasarım çerçevesi önerdik. Önerilen çerçeve, kayıcı tekne gövdesinin yanı sıra yer değiştirme ve yarı-yer değiştirme gövdeleri çeşitleri üretebilir. Bu çerçeveyi kullanarak, tasarımcılar, farklı keskin çizgiler ve baş çizgisi şekilleri ile klasik yatlardan modern yata gövde parçaları oluşturabilirler. Bu çerçevede, gövde üç bölgeye ayrılmıştır: giriş, orta ve arka bölgeleri. Bu şekilde, bir tasarımcının daha iyi tasarım esnekliği sahip olur, böylece daha çok gövde tasarım çeşitleri elde edilebilir. Her bölge, güverte çizgisi, omurga çizgileri, keskin eğri çizgileri ve istasyon çizgileri gibi teknenin karakteristik çizgilerini temsil eden bağımsız eğrilerden oluşur ve bu eğrilere özellik eğrileri denir. Giriş bölgesi baş için ekstra bir eğriye sahiptir. Her istasyon omurga kalınlığı hattı, keskin eğriler arası kalınlık hattı ve iki alt istasyon hattından oluşur. Özellik eğrileri, gövdenin genel şeklini oluşturur ve bezier eğrileri ile temsil edilir. Bezier eğrileri kompakt ve sezgisel matematiksel tanımlamalara sahiptir olduğundan önerilen tasarım çerçevesinde kullanılır. Bir tekne gövdesinin 3D yüzey modeli, her bir bölgede ayrı olarak özellik eğrileri arasındaki Coons Patches'lerinin interpolasyonu yapılarak üretilir. Her bölgede, eğer bir çift keskin eğri ve omurga kalınlığı mevcutsa, en az dört Coon Patches' i vardır. Giriş bölgesi bir dikdörtgen ve üç üçgen Coon Patches'den oluşmaktadır. İlk dikdörtgen Patches güverte hattı, dış keskin eğri çizgisi, baş çizgisi ve istasyon-1'in üst hattı arasında oluşturulur. İkinci Coon Pathes , iç keskin eğri, dış keskin eğri ve keskin eğri kalınlığı hatları kullanılarak yaratılan üçgen bir yamadır. Üçüncü Coon Patch, iç keskin eğri çizgisi, istasyon-1'in alt hattı ve ofset omurga çizgisi arasında oluşturulur. Dördüncü Coons Patch omurga çizgisi, omurga kalınlığı çizgisi ve ofset omurga çizgisi arasında oluşturulur.Uzama, genişleme, derinleşme, baş açısı, ön bölgedeki giriş açısı, güverte kavisi açısı, keskin eğri çıkarıcı, keskin eğri giricisi, keskin eğri kalınlığı, omurga kalınlığı, baş dikey uzunluğu, keskin eğri konumu, minimum eğrilik yarıçapı ve istasyon konkavitesi gibi şekil operatörleri de tanıtıldı ve yumuşak geçişli gövde, geometrik süreklilik ve parametrelerin bağımsız modifikasyonu gibi bazı kalite kriterleri göz önüne alınarak verilen tekne biçiminin modifikasyonu için uygulanmıştır. Yumuşak geçişli gövde, gövde estetiği ve hidrodinamik performans açısından önemli bir tasarım gerekliliğidir. Yumuşak geçişli olmayan gövde yüzeyleri izole burunların varlığına işaret eder. Yüzeydeki bu darbelerin görülmesi, direncini arttırarak gövde biçiminin hidrodinamik davranışını etkiler. İki bitişik özellik eğrisinin bağlantı noktasında G^0$ ve G^1$ süreklilikleri sürdürmektedir. Aksi takdirde, bu eğrilerden üretilen yüzeyler, bağlantı noktalarında sıkı ve düzgün şekilde bağlanmaz. Şekil operatörleri tasarım parametrelerini temel alarak tasarlanmıştır. Tek bir parametrenin değerini değiştirirken, diğer parametrelerin değerleri mümkün olduğunca aynı kalmalıdır. Bu şekilde, herhangi bir parametrenin değiştirilmesi, diğer parametre değerlerinin değiştirilmesine neden olmaz. Bu kriter, değişken gövde form nesilleri açısından daha iyi değişiklik sağlar.Modifikasyon sırasında eğri dağılımı giriş eğrisine benzer olan bir eğri elde etmek tercih edilir. Bu şekilde girdi ve değiştirilmiş eğriler benzer şekle sahip olabilir ve istenmeyen şekillerdeki eğrilerden kaçınılabilir. İstenmeyen özellik eğrilerinin kullanılması, gövde yüzey şekillerinin uygun olarak oluşturulamamasına neden olur. Bu nedenle, yumuşak geçişli ve uygulanabilir modifikasyonlu özellik eğrileri için yinelemeli bir yaklaşım kullanılmakta ve Kuragano ve Kasono tarafından önerilen tekniğe dayanılarak objektif bir fonksiyon getirilmektedir. Yinelemeli yaklaşım, girdi ve değiştirilmiş eğrinin eğrilik dağılımlarını karşılaştırır ve bu iki eğri arasındaki benzerliği değerlendirir. Giriş ve değiştirilmiş eğrilerin eğrilik grafiklerine yaklaşarak hesaplama yapıldığında eğer girdi eğrisi yumuşak geçişliyse değiştirilmiş eğri de yumuşak geçişlidir.Yat gövdelerinin sıfat tabanlı modellenmesi için, Teaching-Learning Based Optimization (TLBO) algoritmasına dayanan bir örnekleme tekniği önerdik. Son yıllarda, nüfusa dayalı bir algoritma olan, öğretme ve öğrenme ilkesiyle çalışan TLBO algoritması Rao ve diğerleri tarafından sunulmuştur. Bu algoritma, bir öğreticinin bir popülasyondaki öğrenicilerin kalitesi üzerine etkisine dayanmaktadır. TLBO, tanımlanan tasarım alanı içinde belirli bir boyut için ilk çözümler popülasyonunu rastgele üreterek optimizasyon işlemine başlar. Çözüm, iki aşamalı olarak geliştirilir: Öğretici aşaması ve Öğrenici aşaması. Popülasyon öğrenen sınıfı olarak kabul edilir. Tasarım değişkenleri, sınıftaki öğrenicilere sunulan konulara benzer. Öğretici aşamasındaki en iyi çözüm, tüm bölüm öğreticiler olarak düşünülür ve bu öğretici, bilgileri onlarla paylaşarak öğrenenlerin kalitesini yükseltmeye çalışır. Öğreticinin kalitesi, öğrenicilerin kalitesi üzerinde önemli etkiye sahiptir. Öğrenici aşamasında, öğreniciler diğer öğrenicilerle etkileşim kurarak kalitelerini yükseltmeye çalışırlar.Bu çalışmada, TLBO, S-TLBO olarak adlandırılan sınırlandırılmış ve sınırlandırılmamış CAD model örneklemesi için genişletilmiştir. Önceden tanımlanmış bir tasarım alanındaki N$ tasarımlarını örneklemek için, her biri ayrı öğrenicilerden oluşan N$ alt popülasyonlar oluşturulur. Öğretme ve öğrenme aşamaları, maliyet fonksiyonuna dayanan her bir alt popülasyon için tek tek uygulanır. Yinelemeler, maliyet değerlerinde değişiklik önemsiz derecede küçük olana kadar sürdürülür. Her bir alt popülasyondaki öğreticiler, S-TLBO'nun uygulanmasından sonra örneklenmiş tasarımlar olarak sayılıyor. Örnekleme sırasında örnek alınan tasarımlar, boşluk doldurma olarak adlandırılan tasarım alanına eşit şekilde yayılmalıdır. Fakat bu kriter, tasarımların büyük bir bölümünü özellikle yüksek boyutlu örnekleme problemleri için tasarım alanının köşelerine ve sınırlarına yerleştirme eğilimindedir. Bu sorunun üstesinden gelmek için, tasarımlar mümkün olduğunca Latin Hypercube tasarımları sınıfında aranmaktadır. LH tasarımları için kural, çakışmamak olarak adlandırılır; bu, örneklenmiş tasarımların aynı tasarım parametre değerlerini paylaşmadığı anlamına gelir. Bu çalışmada, CAD modelleri örneklenirken boşluk doldurma ve çakışmama dikkate alınır.Örnekleme sırasında, örnek alınan tasarımlar tasarım alanında farklı konumlarda olmalıdır. Bu nedenle, fiziksel bir analojiyi izleyen Audze ve Eglais tekniğine dayanan bir maliyet fonksiyonu kullanılmaktadır: Bir uzaydaki moleküller, bir boşlukta birbilerine potansiyel enerjiye yol açan itme kuvvetleri uygularlar. Bu moleküller, minimum potansiyel enerji durumunda denge halindedir. Tasarım alanındaki tasarımlar moleküller olarak düşünülebilir. Sınırlı tasarım örneklemesi için, sabit tasarım alanındaki tasarımları örneklemek amacıyla S-TLBO tekniğinde bir statik kısıtlama taşıma mekanizması kullanılır. Böylece örneklenmiş tasarımlar önceden tanımlanmış tasarım kısıtlamalarını karşılar.Sıfat tabanlı yat gövdesi modellemesi yapmak için, sınırlandırılmış tasarım alanı örneklemesi için S-TLBO kullanılır. Doğan, yat gövdesini temsil etmek için güçlü, hızlı, estetik gibi farklı nitelikler için matematiksel modeller üretti. Yaklaşımında Doğan, gövde geometrileri ve gövde özellikleri arasındaki ilişkiyi öğrenmek için üç farklı anket düzenledi. Bu anketlerden farklı yat gövdesi için veri setleri oluşturulmuştur. Daha sonra, bu veri setleri, gövde özellikleri ve gövde formları arasındaki ilişkileri matematiksel modeller şeklinde belirlemek ve GMDH tipi sinir ağı yetiştirmek için kullanıldı. Sıfat tabanlı modeller üretmek için, S-TLBO kısıtlı tasarım alanlarında kullanılmakta ve Doğan'ın çalışmalarından alınan matematiksel modeller, tasarım kısıtlamaları olarak uygulanmaktadır. S-TLBO bu tasarım kısıtlamalarını göz önünde bulundurarak tasarım örneklemesi yapar, böylece sıfat tabanlı tekne formları oluşturulur.Parametrik tabanlı tasarım çerçevesinin ve S-TLBO'nun performansı çeşitli deneylerle test edilmiştir. Bu tez deneyleri, şekil operatörlerinin uygulanması ile önerilen tasarım çerçevesini kullanarak çeşitli gövde şekillerinin üretilebileceğini göstermiştir. Deneyler, S-TLBO'nun sınırlandırılmış ve sınırlandırılmamış tasarım alanlarında örnekleme yapmak için sağlam olduğunu ve sıfat temelli yat gövdesi formları üretebildiğini ortaya koymaktadır. Sonuçlar, özellikle çok sayıda numune üretildiğinde S-TLBO'nun en gelişmiş tekniklerden daha iyi performans gösterdiğini ortaya koymuştur. Son olarak, önerilen teknikler temel alınarak, ModiYacht adı verilen bir kullanıcı uygulaması geliştirildi. ModiYacht, parametrik tabanlı tasarım modifikasyonu ve yat gövdesi formlarının sıfat tabanlı üretimi olarak iki modülden oluşmaktadır. With the invention of computers, traditional design and manufacturing techniques have been taken over by advanced design techniques, such as computer-aided design, computer-aided engineering and computer-aided manufacturing. Designers have been utilizing these techniques to develop reliable products and advanced engineering designs. In the field of computer aided design, parametric design approach is the most robust technique which helps designers to perform instant topological changes of their designs. Another design technique can be attribute-based design which has been studied by different researchers. The aim of this research is to develop a sophisticated design platform for designers and naval architects to generate parametric and attribute-based yacht hull forms. In this dissertation, we first proposed a new design framework for the parametric design and shape modification of a yacht hull. In this framework, the hull is divided into three regions (entrance, middle and run) and each region is represented separately. In this way, a designer has better design flexibility so that higher design variations of the hull can be achieved. Each region consists of keel line(s), deck line, chine line(s) and station lines that are represented using Bezier curves and these lines are called feature curves. A 3D surface model of a yacht hull is obtained by generating Coons patches using feature curves. Shape operators are also introduced and implemented for the modification of the given hull shape while considering some quality criteria such as hull fairness.For the attribute based modeling of yacht hulls, we proposed a sampling technique based on the Teaching-Learning Based Optimization (TLBO) algorithm. TLBO algorithm has been presented in recent years by Rao et al., which is a population-based algorithm and operates on the principle of teaching and learning. This algorithm is based on the influence of a teacher on the quality of learners in a population. In this study, TLBO is extended for constrained and unconstrained CAD model sampling which is called S-TLBO. To sample $N$ designs in a predefined design space, $N$ sub-populations are first generated each of which consists of separate learners. Teaching and learning phases are applied for each sub-population one by one which are based on a cost (fitness) function. Iterations are performed until change in the cost values becomes negligibly small. Teachers of each sub-population are regarded as sampled designs after the application of S-TLBO. For unconstrained design sampling, the cost function favors the generation of space-filling and Latin Hypercube designs. Space-filling is achieved using the Audze and Eglais' technique. For constrained design sampling, a static constraint handling mechanism is utilized to penalize designs that do not satisfy the predefined design constraints. Dogan proposed attribute-based mathematical equations for yacht hull modeling. These equations are employed as constraints, and S-TLBO is implemented in constrained design spaces to generate attribute-based yacht hull forms. Performance of both parametric-based design framework and S-TLBO is tested through several experiments. Experiments in this dissertation showed that a variety of hull shapes can be generated using the proposed design framework with the application of the shape operators. Experiments reveal that S-TLBO is robust to perform sampling in constrained and unconstrained design spaces and can produce attribute-based yacht hull forms. Results also showed that S-TLBO outperforms state-of-the-art techniques particularly when a high number of samples are generated. Finally, based on the proposed techniques a user application called ModiYacht is developed. ModiYacht consists of two modules: one for the parametric-based design modification and the other for the attribute-based generation of yacht hull forms. 134

Sac metal parçaların kalınlık dağılımlarının belirlenmesinde en pratik çözümlerden birisi üç boyutlu (3B) tarama yöntemidir. Sac parçaların belirli bir kesitinden kesilerek, profil projeksiyon, SEM gibi hassas cihazlarla sadece o kesitinden ölçüm yapılması yerine, bu yöntemde, parça kesilmeden, tüm parça boyunca kalınlık dağılımları belirlenebilmektedir. Özellikle anizotropik davranış gösteren sac metal malzemeler için bu durum daha da önemlidir. Ancak, 3B tarama yöntemi ile sac parçaların taranmasında, iç ve dış yüzeyler arasında geçiş yaparken, ortak referans noktaların yakalanacağı bir açının elde edilmesi zordur. Parçaların iç ve dış yüzeyleri ayrı ayrı tarandığı zaman da, yüzeylerin eşleştirilmesinde problem yaşanmaktadır. Bu çalışmada, bahsedilen problemin çözümü için numunelerin flanş bölgelerine, farklı açılardan rahatça görülebilecek dikdörtgenler prizması şeklindeki referans parçaları yapıştırılmıştır. Bu sayede iç ve dış yüzeyler arası geçiş sağlanmıştır. 3B tarama yönteminin sac metal parçaların kalınlık dağılımlarının belirlenmesinde güvenle kullanılabileceğini test etmek için, şekillendirilmiş sac metal parçaların kalınlık dağılımları, 3B tarama, profil projeksiyon ve SEM ile ölçülmüş olup sonuçlar birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, farklı yöntemlerle elde edilen kalınlık dağılımlarının birbirleriyle oldukça uyumlu olduğu görülmüştür. Dolayısıyla 3B yöntemi ile sac parçaların kalınlık dağılımlarının hassas olarak belirlenebileceği tespit edilmiştir. Böylece tersine mühendislik yoluyla 3B verileri elde edilen ince cidarlı derin parçalar 3B yazıcılarla hassas olarak üretilebilecektir. Ayrıca, sac metal parçaların geometrilerinin ölçülmesiyle kalite kontrol yapılarak Endüstri 4.0'ın alt yapısına kolaylık sağlamış olacaktır., One of the most practical methods is 3D scanning method for thickness distribution of the sheet metal parts. In this method, thickness distribution through whole part can be determined without cutting, instead of only cutting section with using sensitive device such as profile projector and SEM. It is very important for especially sheet metals which show anisotropic behavior. However, during scanning sheet metal part, catching the partner reference points during translate from inner surface to outer surface is very hard work. When the inner and the outer surfaces of the sheet metal are separately scanned, match-up the surfaces is problem. In this research, a reference rectangular solid part which is easily seen at different angles on the flange region of the sheet part has been glued in order to overcome this problem. So, transition between the inner and outer surfaces has been provided. The thickness distributions of the deformed parts are measured by 3D scanning method, profile projector and SEM to test the reliability of 3D scanning method for determination of the thickness distribution of the sheet metal parts. The obtained results have been compared with each other. Consequently, it is shown that the thickness distributions obtained from different methods are compatible with each other. Hence, it is concluded that 3D scanning method is reliably used for determination of the thickness distribution of the sheet metal. So, the thin-walled deep parts which are obtained the 3D data with using inverse engineering can be sensitively produced by 3D printing method. Moreover, the measurement of geometries of sheet metal parts using scanning device by performing quality control contributes the infrastructure of the Industry 4.0.

Bu araştırmanın temel amacı, nano ve mikro MgO parçacıkları ile güçlendirilmiş alüminyum matrisli kompozitlerin mekanik, mikroyapı ve fiziksel özelliklerini incelemektir. Bu çalışmada, farklı ağırlık oranlarında ortalama boyutlar 40nm ve 400µm olan MgO tozları ve Mg kullanılmıştır. Taguchi deney tasarım yöntemi kullanılmış ve L9 dizisine göre, nano ve mikro MgO parçacıkları için ayrı ayrı olmak üzere 9 farklı döküm parametresi belirlenmiştir. Kompozitler, karıştırma döküm yöntemi ile 700oC, 800oC ve 900oC'lik 3 farklı sıcaklıkta üretilmiştir. Tüm numunelere, sertlik, sıkıştırma, yoğunluk ve gözeneklilik gibi testler yapılmıştır. Kompozitlerin mikroyapıları incelenmiş ve MgO parçacıklarının homojen dağıldığı görülmüştür. Sinyal-gürültü oranı ve ANOVA tablolarına göre, nano ölçekli MgO katkılı kompozitlerin basma mukavemeti için uygun döküm parametresinin 800oC'de, ağırlıkça % 1 Mg ve % 0,5 MgO olduğu, mikro ölçekli MgO katkılı kompozitler için ise 800oC'de, ağırlıkça % 1 Mg ve % 1,5 MgO olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Nano parçacık, MgO, Karıştırma döküm, Taguchi, Alüminyum matrisli Kompozit The main objective of this research is to investigate the mechanical, microstructural and physical properties of aluminum matrix composites reinforced with nano and micro MgO particles. In this study, different mass ratios of nano and micro MgO powders with average sizes of 40 nm and 400 µm and Mg were used. Taguchi experiment design method was used and 9 different casting conditions were determined according to L9 array for nano and micro sizes of MgO particles separately. Composites were fabricated at 3 different temperatures 700oC, 800oC and 900oC by stir casting method. All samples were subjected to hardness, compression, density and porosity tests. Microstructures of composites were investigated. Microscopic observations of these composites reveal homogeneous distribution of MgO particles. According to the response tables of signal to noise ratio and ANOVA, it is observed that optimum level setting of casting parameters for compression strength of composites reinforced with nano sized MgO particles at 800oC are 1% Mg and 0.5% MgO in weight and composites reinforced with micro sized MgO particles at 800oC are 1% Mg and 1.5% MgO.Keywords: Nano particle, MgO, Stir casting, Taguchi, Aluminum matrix composite 73

7xxx serisi alüminyum alaĢımları sahip olduğu düĢük yoğunluk ve yüksek mukavemetleri sebebiyle özellikle yüksek mukavemet ve hafiflik istenen havacılık ve uzay endüstrisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Yüksek mukavemetli, yorulma ve korozyona dayanıklı olan 7xxx serisi alüminyum alaĢımlarının geleneksel ergitme kaynak yöntemleriyle kaynak edilebilirliğinde yaĢanılan sorunlar nedeniyle araĢtırmacıları bu yönde çalıĢma yapmaya yönlendirmiĢtir. Özellikle 2xxx ve 7xxx serisi alüminyum alaĢımları ergime bölgesinde gösterdikleri kötü katılaĢma mikro yapısı ve boĢluk kaynak hatasından dolayı genelde ―kaynak edilemez‖ malzeme olarak sınıflandırılmaktadır. Bu çalıĢmada, 5 mm kalınlığında AA7075-T651 alüminyum alaĢımlı plakalar sürtünme karıĢtırma kaynak yöntemiyle birleĢtirilmiĢlerdir. Sürtünme karıĢtırma kaynağı beĢgen geometrili omuzlu pim kullanılarak farklı pim dönme ve kaynak ilerleme hızlarında uygulanmıĢtır. Kaynak dikiĢine dik yönde çıkarılan numunelere çekme, eğme, yorulma testleri uygulanmıĢtır. Kaynak bölgesinin içyapıları optik mikroskop ile incelenmiĢtir. Yorulma ömürlerinin hızlara bağlı olarak değiĢimi, yüksek yorulma dayanımı veren parametreler belirlenmiĢtir. Ayrıca ultrasonik dövme iĢlemi uygulanarak malzemenin yorulma ömrünün artırılması amaçlanmıĢtır. Deneysel çalıĢmalar sonucunda elde edilen sonuçlar tablo ve grafik olarak sunulmuĢtur. Due to its low density and high strength, the 7xxx series aluminum alloys are widely used in the aerospace industry, especially where high strength and levity are required. Due to the problems encountered in the weldability of high strength, fatigue and corrosion resistant 7xxx series aluminum alloys by conventional welding methods, researchers have been directed to study in this field. In particular, 2xxx and 7xxx series aluminum alloys are generally classified as `non-weldable` due to poor solidification microstructure and void weld defects they exhibit in the melting zone. In this study, 5 mm thick AA7075-T651 aluminum alloy plates were joined by the friction stir welding method. The friction stir welding was carried out at different pin rotational speeds and welding speeds using a pentagonal shouldered pin. Tensile tests, bending tests, fatigue tests were applied to the specimens taken from welded plates. Welded joints' sections were examined using optical microscope. The change of fatigue life depending on the speeds, parameters giving high fatigue strength are determined. It is also aimed to increase the fatigue life of the material by applying ultrasonic impact treatment process.Results obtained from the experiments are presented in tables and graphs. 180

Tez çalışmasında eksenel simetrik parçaların tam kapalı kalıpta dövme işleminin sonlu elemanlar yöntemiyle analizi yapılmıştır. Tam kapalı kalıp dövme işleminin kesin davranışının tahmini giderek önem kazanmaktadır ve gerekli yükü ve tüketilen enerjiyi azaltmak için proses tasarımını optimize de önemlidir. Bu çalışmada, H-şekilli parça için dövme yükü ve metal akışının çeşitli zımba/karşı zımba hareketleri ve çeşitli önşekiller kullanılarak değerlendirilmesi sunulmuştur. Sonlu elemanlar analizi (FEA) kullanılarak, iki tip önşekil için farklı sürtünme koşullarında, tek yönlü ve iki yönlü dövme koşulları (basma ve ekstrüzyon şekil değiştirme modu); dövme yükü, şekil değiştirme enerjisi ve metal akışı açısından karşılaştırılmıştır. Dövme yükü ve enerjisi üzerindeki; yanak açısının ve göbek kalınlığının H-şekilli parça üzerindeki etkileri de gösterilmiştir. Deneysel çalışma, doğrulama için bir modelleme malzemesi (oyun hamuru) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, kalıp köşe boşluğunun doldurulmasının gerçekleştiği dövmenin son aşamasında dövme yükünün asimptotik olarak arttığını göstermektedir. Maksimum dövme yükü, iki yönlü-iki aşamalı basma (bölünmüş akış) kullanılarak önemli ölçüde azaltılmıştır, bu nedenle servo tahrikli preslerin kullanımı çok etkilidir. H-şeklinin iki yönlü dövülmesindeki malzeme akışı simetrik iken, tek yönlü dövme de malzeme akışı simetrik değildir. Düzgün olmayan malzeme akışı şekil değiştirme direncini ve sürtünme yükünü arttırır.Anahtar Kelimeler: SEM, kapalı kalıpta dövme, bölünmüş akış, iki yönlü basma In this thesis, the finite element analysis of enclosed die forging of axisymmetric parts is studied. Prediction of the exact behavior of enclosed die forging process is becoming increasingly essential and it also important to optimize the process design to reduce the required load and consumed energy. In this study, evaluation of forging load and metal flow for H-shape part by using various punch/counter-punch movements and various preforms are presented. By using a finite element analysis (FEA), uni-directional forging and bi-directional loading conditions for two types of preforms (upset and extrusion mode of deformation) are compared in terms of forging load, deformation energy and metal flow under different friction conditions. The effects of rib angle and hub thickness of H-shape forgings on the forging load and energy are also shown. The experimental work is carried out by using a modeling material (plasticine) for verification. The results show that the forging load asymptotically increases at the final stage of the forging where the corner filling of the die cavity. The maximum forging load is considerably reduced by using the bi-directional step loading (divided flow), therefore, the usage of servo-driven presses are very effective. The material flow in bi-directional forging of the H-shape is symmetrical while the flow in uni-directional forging is non-symmetrical. The non-uniform material flow increasing the deformation resistance and friction load. Key Words: FEM, enclosed die forging, divided flow, bi-directional loading 69

Bu çalışmada; 50 - 70 μm boyutlarındaki % 99,8 saflıktaki alüminyum tozları, 50– 300 MPa arasında soğuk tek eksenli preslendikten ve sinterlendikten sonra hacimve yoğunluk değerlerine bakılarak sinterlenecek numuneler için ideal preslenmebasıncı 200 MPa olarak tayin edilmiştir. Bu ideal presleme basıncında 22 numunepreslenmiştir. On bir adet numune yüksek frekanslı indüksiyon jeneratörü ile açıkatmosferde 500–600˚C sıcaklık aralığında 10'ar derece sıcaklık farkı ile 5'er dakikave geri kalan 11 numune fırında 500–600˚C sıcaklık aralığında 10'ar derece sıcaklıkfarkı ile 40'ar dakika sinterlenmiştir. Sinterlenen numunelerin sertlik, aşınma vemikro yapıları incelenmiş ve test sonuçları, kendi aralarında karşılaştırılmıştır. Buçalışma neticesinde, saf alüminyum numunelerin yüksek frekanslı indüksiyonsistemi ile başarı ile sinterlendiği görülmüştür.Bu sinterleme sonuçlarına görealüminyum tozu içerisine ZrO2,Tun,TiO2 ve SiO2 seramik tozları eklenerek fırındave indüksiyonda sinterleme yapılmıştır.Oluşan kompozitlerin sertlik,aşınma vemikroyapı değerlerine bakılmıştır. In this work; aluminium powder with 50 - 70 μm grain size have been pressedbetween 50–300 MPa by cold one axis press. By evaluating the density and volumeparameters of green and sintered examples the ideal pressure was achieved 200MPa. We pressed 22 examples by 200 MPa. 11 of them were sintered for 5 minutesbetween 500–600˚C by high frequency induction generator in open air by increasingthe temperature after every sintering 10 ˚C. The other eleven examples was sinteredin oven for 40 minutes by increasing the temperature after every sintering 10 ˚C.After that, we investigate the hardness, wear resistance and the microstructure of thesintered samples. Test results have been compared with each other to get the resultsof different sintering temperatures. It was seen that the induction system sintered thesamples successfully.Aluminum powder into ZrO2,Tun,TiO2 and SiO2 by addingceramic powder in the oven and sinter induction. 160

Bu çalışmada, ilave dingil kullanan ağır ticari taşıtların viraj yarıçaplarını ve taşıtın dönüşü esnasında oluşan lastik aşıntısını azaltmak için dışarıdan kuvvet uygulanarak araç ön tekerlerinin dönüş açısına göre Ackerman prensibine uygun olarak yönlendirilebilen bir ilave dingilin yapısal tasarımı üzerinde durulmuş ve çalışma prensibine yer verilmiştir.Tezin birinci bölümünde kullanım şekillerine göre ilave dingil çeşitlerine yer verilmiştir.İkinci ve üçüncü bölümde araç dönme hareketi ve karakteristiğine, maksimum yönlenme açısına göre araç dönüş yarıçapındaki iyileşme ve yuvarlanma direnci kuvveti kazancına, elektro-hidrolik yönlendirme ve kontrol sistemine yer verilmiştir.Dördüncü ve diğer bölümlerde yönlendirilebilen ilave dingilin taşıma kapasitesi dikkate alınarak bilgisayar destekli tasarımı gerçekleştirilmiştir. Gerekli hesaplamaların ve sonlu elemanlar analizlerinin yapılması ANSYS Workbench paket programı ile tamamlanmıştır. Tasarım yapılır iken üretimin kolaylığına, yapının güvenli olmasına, montaj ve bakımın kolay yapılmasına dikkat edilmiştir. This study is about design of a steerable tag axle that steers the tag axle wheels by applying external force according to front axle angle with respect to Ackerman principle for improving the turning radius and also prevent the tyre wear during cornering and manouvering of heavy commercial vehicles. The study also covers working principle of the system.At first section was given an information about the varieties of tag axles depending on their usage.At second and third section was given an information about the vehicle cornering movement and characteristics, reduction in the turning radius of the vehicle and rolling resistance force, electro-hydraulic steering and control system.At fourth and other sections design of steerable tag axle was carried out considering the axle load capacity. The necessary calculations and FEA studies have been made and completed with ANSYS Workbench finite element analysis program. During the design of the systems, simplicity of production, safety of structure, ease of assembly and maintenance were of main concern. 70

Katmanlı imalat, yeni nesil imalat teknolojileri arasında yer alan ve endüstriyel uygulama alanı gittikçe artan bir imalat yöntemidir. Bu üretim tekniğinde konvansiyonel üretim tekniklerine kıyasla, malzeme boşaltma yerine katman şeklinde malzeme yığılması prensibine uyularak, parça geometrisi yaklaşık ve/veya tam parça geometrisine uygun olarak eklemeli bir biçimde üretilmektedir. Böylelikle daha uygun malzeme oranlarında son şekle yakın ve karmaşık geometrili parçaların üretimi mümkün olmaktadır. Bu çalışmada katmanlı üretim yöntemlerinden birisi olan şekilli metal yığma metodu silindirik parça üretimi için kullanılmıştır. Bu amaçla TİG kaynak + tel yığma araçları tasarlanmış ve kurulmuştur. Bu çalışmada metal yığma metodu kullanılarak silindirik parça üretme, geometrik özellikleri analiz etme, makro ve mikro yapı analizlerinin yanı sıra işlem parametrelerini de yığılan parçaları analiz etme amaçlanmıştır. Uygun bir deney tasarımı kullanılarak yığılan parçaların geometrisi incelenmiştir. Aynı zamanda, işlem parametrelerinin yükseklik, genişlik ve dış çap üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Örnek silindirik parça üretiminde en uygun parametreler akım (I)=120 A, dönme hızı (TS)=0.18 m/d, tel besleme hızı (WFS)=1.9 m/d olarak belirlenmiştir. Ayrıca, metalografi test sonuçları TS ve I parametrelerinin mikro yapıyı etkilediğini, WFS değerlerinin ise mikro yapıyı değiştirmediğini göstermiştir. Mikro yapı araştırmaları sırasında vermicular ve lathy ferrit morfolojisi soğumanın etkisinden dolayı gözlemlenmiştir. Bazı örnekler için vermicular ferrite yapısı diğerlerinden daha çok görülmüştür. Makro yapı sonuçlarına göre ardışık katmanlar arasında herhangi bir hata gözlemlenmemiştir. Yığma bölgesine giren ısı, sertlik değerini etkilemektedir. Additive manufacturing is a new generation of manufacturing technology and recently it has increasing demand in industrial applications. In this production technique; instead of removing the material, the material is added layer by layer in order to get near or net shape of the full geometry. Thus, the final shape of the products can be produced with use of less material and more complex shape of products can be produced easily. In this work, shaped metal deposition (SMD), which is one of the additive manufacturing methods, was used for producing cylindrical parts. For this purpose, an experimental set-up including TIG welding + wire deposition tool was designed and constructed. The aim of this work is to investigate the cylindrical part manufacturing using SMD method and analyse geometrical attributes, macro and microstructure characteristic as well the effects of as process parameters. The geometry of the deposited parts was investigated using a suitable design of experiment. The effects of process parameters on wall height, width, and outer diameter were also investigated. The optimum set of parameters was obtained to produce cylindrical parts as: current (I)=120 A, travel speed (TS)=0.18 m/min and wire feed speed (WFS)=1.9 m/min. Furthermore, the metallographic testing results showed that TS and I values were very effective on microstructure and the changes in the value of WFS had not a significant effect on the microstructure. Vermicular and lathy ferrite morphology were observed on the investigated microstructures because of the cooling effect. For some samples, content of the vermicular ferrite was found more than the others. The macrostructure results showed that there were no errors in the depositions, even on the interface between successive layers. It has been found that the hardness was affected by the amount of heat input to the deposition area. 59

Teknolojinin sürekli değişip gelişmesiyle birlikte, bir çok alanda yeni ve kullanım alanı bir hayli geniş olan makina ve cihazlar insanlığın kullanımına sunulmuştur. Makina teknolojisindeki hedef, ilk zamanlarda insan ihtiyaçlarını giderme ve yaşamı kolaylaştırma olmuştur, günümüzde ise makina teknolojisindeki gelişmeler yaşamın temel ihtiyacı haline gelmiştir.Bu çalışmada, dünya ve ülkemiz sanayisinin taleplerine uygun olarak tam otomatik olarak çalışacak, metalografik incelemeler için bir numune zımparalama ve parlatma makinesinin tasarımı yapılmıştır. Bu amaçla, daha önceden imal edilmiş numune zımparalama ve parlatma makinaları baz alınarak bir takım hesaplamalar yapılmıştır. As the technology constantly changes, a wide range of machinery and equipment with new and wide fields of utility have been available for usage for humanity. Initially, the aim of technological development in machinery was to meet the needs of humanity and to make the life easier for mankind. Later, these development have became the basic need of life.In this study, a design of a fully automated sample sanding and polishing machine was presented. This machine is for metallographic analyses of the samples and geared for the industrial markets of the country and of the world.For this purpose, previously produced sample sanding and polishing machines were used as basic for the calculations. The results were presented. 112

Mevcut asansörlerde güvenlik normları ve asansör denetim raporları daha etkin ve anlaşılabilir kılmayı hedefleyen tezi, Türkiye'de asansör standartlarının ve sektörün geçmişi ve gelişimi incelenerek başlamıştır. Daha sonra asansör denetimlerini gerekli kılan koşullar incelenmiştir. Tüm veriler irdelenerek denetlemelerde yaşanan sıkıntıları aşmak ve daha isabetli sonuçlar almak için yollar aranmıştır.Öncelikle erişebilirlik kavramı ve sonrasında standartlara uyulmadan yapılan montaj ve periyodik bakımlar asansör denetlemelerini gerekli kıldığı görülmüştür. Avrupa ülkelerinde her bireyin topluma kazandırılması hedeflenerek hazırlanan SNEL (Safety Norms in Existing Lifts-Mevcut Asansörlerde Güvenlik Normları) denetlemeleri mecbur kılan öncü bir koşul olmuştur. Böylece asansörlerde mevcut güvenlik düzeyi arttıracak ve günümüz koşularına uygun olacaklar. Bunun sonucunda da denetlemeler, asansör sektörünün kalitesine katkı sağlamaktadır ve sektörün ilerlemesinde büyük rol oynamaktadır. Fakat bu denetlemelerin yeterince isabetli olup olmadığı irdelenen bu tezde, farklı yaklaşımlar sunulmuştur.Tezin ana konusu olan asansör uygunluk denetlemelerdeki risk değerlendirmesi ve alternatif değerlendirme cetveli, 5. bölümün altında açıklanmıştır. SNEL'in 74 maddesi ve TSE'nin mevcut asansörler için denetleme tablosu irdelenerek kıyaslanmıştır. A tipi muayene kuruluşlarının kullandığı 3 kademeli sistemin eksik yönleri irdelenmiştir. Yeşil, sarı ve kırmızı etiket raporlamasının asansörler arasındaki farkı tam olarak ifade edemediğini ve ara değerlerin olması gerektiği belirtilmiştir. 2 adet kırmızı maddesi olan asansör ile 20 adet kırmızı maddesi olan asansör arasındaki seviye farkı, puanlama sistemi ile daha net bir şekilde belirgin olacaktır. Değerlendirilen standart maddeleri de yorum farkına göre puanlamaya tabi tutulması gerektiği açıklanmış ve insan hayatını tehlikeye atmadan çalışabilir durumdaki kırmızılık maddelerin puanını değerlendirilmesi gerektiği öngörülmüştür. Mevcut asansörlerin denetlenmesinde kullanılabilecek yeni bir değerlendirme sistemi ortaya konularak, tez neticelendirilmeye çalışılmıştır. Asansör Seviye Analizi (ASA) adı verilen yeni puantaj sistemde, 15 ceza puanı alan ama kırmızı statüsündeki madde yüzünden asansör kapatılabileceği gibi, 250 ceza puanı alan fakat kırmızılık statüsünde olmayan maddeleri varsa, asansör yine de kapatılacaktır. Bu durum asansörler arasındaki seviye farkının tam olarak görülmesine ve istatistiksel açıdan değerlendirilen asansör sektörünün, emniyet seviyesinin nerede olduğunu belirgin bir şekilde gösterecektir. Mevcut durumda en ufak eksiklik nedeniyle kırmızı etiketli olan asansörler yüzünden sektördeki asansörlerin %80'i emniyetsiz kabul edilmektedir. Böyle bir durum sıra dışı kararlar gerektirir, fakat durum inandırıcı gözükmediğinden Bakanlık düzeyinde de bir aksiyon planı oluşturulmamıştır. Bu çalışmadan sonra sektörün ve asansör firmalarının kendisini değerlendirmesi daha kolay olacaktır. This thesis examines the development of elevator lift standards and history of the elevator industry in Turkey, with special emphasis on existing safety standards and audit reports for elevator construction today. Additionally, an examination of the required elevator controls will be carried out in order to list the conditions needed to have a sufficient measurement of safety. This analysis will be used to explore the difficulties experienced in auditing and find new ways to achieve more accurate results. First, the concept of accessibility and subsequent creation of compliance standards in elevators that led to periodic maintenance audits will be observed. Afterwards, the necessary standards following assembly and periodic elevator maintenance inspections were also observed. Audits contribute to the quality of the elevator industry and play a major role in developing the industry overall. However, a different approach in examining audits is presented in this thesis to determine whether or not elevator audits currently used are sufficiently adequate. The main subject of this thesis is to provide an alternative assessment scale from the audit risk assessment that is detailed further in Chapter 5. To support this premise, a reworking of existing standards listed in Safety Norms for Existing Lifts' (SNEL) Article 74 and Turkish Standards Institution's (TSE) audit table will be studied and compared in order to create a new set of elevator safety level standards. Many of Turkey's elevators were built 10, 20, or 30 years ago, and were constructed in compliance with much different safety protocols than those built today. This is a major motivation for updating safety standards currently utilized in the elevator industry today. Superior inspection organizations utilize a 3-stage colour system (red, yellow, and green) for labelling elevator system weaknesses, a system that will be examined and critiqued in this thesis.The differences between the green, yellow, and red signifiers used for reporting elevator quality and performance is not an exact science and the need for a more precise technique is highlighted. Any labels attributed to elevators should be able to provide unambiguous intermediate values. If the elevator has 2 red tags, and another elevator has 20 red tags, then both elevators shouldn't be labelled as 'red' in accordance to the 3-stage colour system; instead, there should be a numerical system generated in such a way that gives a clear distinction between the levels of difference. The evaluation of standard tags were also subjected to rating according to differences in interpretations, and could be used to explain the necessary points or evaluations that a scoring system (i.e. the different levels of red) needed in order to be able to work without endangering human lives.In the proposed, alternative scoring system, if an elevator has 150 penalty points, but no red tags, then it will be in a different category from an elevator that is red-tagged with 15 penalty points. In this case, elevator quality standards will be dependent on both its performance and industry assessment, and presented in a matter where safety levels are clearly visible.With the existing red label scoring system, there is a shortfall of sufficient safety measures due to the fact that 80% of elevators in the industry were considered unsafe. Such a problematic situation requires immediate decisions and actions, but this extraordinary circumstance did not drum up much support in creating an action plan or other leadership from the Ministry of Science, Industry, and Technology. This thesis can be later interpreted by the elevator sector in self-evaluating itself better and accurately assessing where they stand within the industry. 103

Tipik bir şekillendirme sınır eğrisi (ŞSE)nde, minimum majör birim şekil değiştirme değeri, minör birim şekil değiştirme değerinin sıfır olduğu y ekseni üzerinde yer almaktadır. Birçok şekillendirme proseslerinde hasar bu bölgede meydana gelmektedir. Literatürde birçok çalışmada, ŞSElerde en düşük majör seviyesi hemen hemen y ekseni üzerinde elde edilmiştir. Bu çalışmada ise Al 2024-T4 alaşımı için bu değer, y ekseninden yaklaşık olarak 0,040 değerinde sağa doğru ötelenmiş olarak elde edilmiştir. Bu değer sac metal şekillendirme sonuçlarının değerlendirilmesinde önemli olabilmektedir. Bu çalışmada Al 2024-T4 sac metalin metalin minimum majör birim şekil değiştirme değerinin literatürden farklı olarak sağa ötelenmiş olarak elde edilmesinin nedenleri araştırılmıştır. Süzdürme çubuğu ve ısıl işlemin en fazla etki eden faktörler olduğu tespit edilmiştir. Ötelenmenin, süzdürme çubuğu kullanılarak yapılan testlerde oluşan ön BŞDlerden ve T4 ısıl işlemi sonucunda meydana gelen kalıntı gerilmelerden kaynaklandığı gözlenmiştir., In a typical forming limit curve (FLC), the minimum major strain where the minor value is equal to zero is located at y axes. In many forming processes, failure occurs at this region. Many studies in literature indicates that minimum major strain value is obtained about at y axis. In this study, the minimum major strain value is not determined on the y axes and it was found to be offsetted from the y axes to the right about 0.04 strain for AA 2024-T4. This value could be important for evaluations of sheet metal forming processes. In this study, the reasons for the minimum major strain of setting of the forming limit curve for AA 2024-T4 were investigated. It was found that drawbead and heat treatment were most effective parameters for this offsetting. It is observed that offsetting result from pre-strain which occur for conducted tests with using draw-bead and residual stress arising from T4 heat treatment.

Yüksek hızlarda çalışan sistemlerde (turbomakinalar vb.) temaslı sızdırmazlık elemanı kullanılması durumunda, meydana gelen sürtünme nedeniyle sıcaklığın ve aşınmanın artması sızdırmazlık elemanının fonksiyonunu yitirmesine ve kullanım ömrünün azalmasına yol açar. Bu gibi durumlarda temassız sızdırmazlık elemanı kullanılması, meydana gelen bu olumsuz etkilerin ortadan kalkmasına neden olurken, sızdırmazlık performansında ciddi oranda arttırmaktadır. Sadece sistem devredeyken görevini yerine getirebildiği için bu sızdırmazlık yöntemine aynı zamanda aktif sızdırmazlık adı verilmektedir. Bu çalışmada temassız aktif sızdırmazlık yöntemlerinden biri olan vidalı tip sızdırmazlık elemanının performans karakteristiği deneysel olarak incelenmiştir.Bu çalışmanın amacı, farklı vida geometrilerine sahip sızdırmazlık elemanlarının karakteristiklerinin deneysel olarak elde edilmesi, bu deneysel verilerden yola çıkarak, optimum vida geometrisine sahip sızdırmazlık elemanının tasarlanabilirliği konusunda ön görüde bulunmaktır.Yapılan çalışmada dönme hareketinin söz konusu olduğu sistemlerde kullanılan temassız sızdırmazlık elemanlarının sızdırmazlık performanslarının basınca ve vida geometrisine göre değişimi deneysel olarak incelenmiştir. Bu amaca uygun geliştirilmiş bir deney tesisatı ile çalışmalar yapılmıştır.Tezin başında sızdırmazlık sistemleri tanıtılarak nasıl gruplandığı hakkında genel bilgiler verilmiş, daha sonra sızdırmazlık elemanlarının teknik özelliklerinden ve kullanım alanlarından söz edilmiştir. Bununla birlikte temassız sızdırmazlık elemanları hakkında bir takım bilgiler verilerek vidalı tip temassız sızdırmazlık elemanlarının çalışma prensibi anlatılmıştır.Bu çalışmada, aktif temassız sızdırmazlık elemanlarının performans karakteristiğinin elde edilebilmesi için uygun bir deney düzeneği kurulmuştur. Deney tesisatında değiştirilebilen parametreler akışkan basıncı, çevre hızı ve vida geometrisidir. Kurulan deney düzeneğinde sızdırmazlık, vidalı mil prensibi ile sağlanmaktadır. Bu prensibe göre dönen mil ve sabit göbek arasına giren akışkan, mil üzerindeki vida profili sayesinde basınçlı bölgede tutulmakta ve sızdırmazlık sağlanmaktadır. Farklı vida profillerinin test edilebilmesi için belirli geometrilerde 4 adet vidalı sızdırmazlık elemanı numunesi hazırlanmıştır. Sızdırmazlık bölgesinin gözlemlenebilmesi için göbek şeffaf pleksiglass malzemeden yapılmıştır. Göbek içindeki basınç dağılımı basınç sensörleri yardımıyla elde edilmektedir. Deneylerde akışkan olarak hava kullanılmıştır. Kullanılan basınç mertebeleri 2 ve 3 bar olarak belirlenmiş, çevre hızları ise 5,5 m/s ve 7,4 m/s?dir.Yapılan deneyler sonucunda vida geometrisinin sızdırmazlık performansına doğrudan etki ettiği tespit edilmiştir. Özellikle vida oluğu genişliği fazla olan numune ile yapılan deneylerde oldukça iyi sonuçlar alınmıştır. Yapılan incelemelerde basıncın artması sızdırmazlık performansını olumsuz etkilemektedir. Bunun aksine dönme hızının artması sonucunda sızdırmazlık performansında ciddi bir artış gözlemlenmektedir. Seals used in high speed applications lose their sealing ability due to remarkably high friction and wear and their service life decreases as a result. Therefore, non-contact seals are used for high speed applications such as turbomachinery to increase system?s efficiency. These seal types are referred as dynamical seals due to working only when the system is running. In this study, the performance characteristics of the screw seals which are one of the methods of non-contact active sealing are investigated experimentally.The objective of this work is to obtain experimental sealing performance data of the seals with various geometries in order to determine whether a screw geometry with an optimum sealing performance can be designed.In this study, an experimental analysis of the screw seals, that are used in high speed rotational applications, has been made on the effects of the pressure, annulus (tip) speed and geometry of the screw seals. A new experimental apparatus has been developed to be able to do these tests.In the beginning of the study, there will be a brief explanation about the types of sealing systems and their using areas. Then, some technical features of the non-contact sealing systems will be given. There will be a explanation about the working principle of the screw seals at the end of this chapter.In this study, an experimental setup was designed to determine sealing performance of the non-contact seals. In this experimental setup, the variables are pressure, annulus speed and geometry of the screw seals. Screw seals (viscoseals) were used as non-contact sealing components on the experimental setup. In this seal, the flank of a thread forms the slanted barrier and diverts the circumferential shear flow induced by the rotating shaft. The pressure of the sealed fluid causes flow towards the atmospheric side, but by selecting the appropriate sense of rotation of the thread, the flank directs the entrained fluid back towards the sealed space. 4 screw seal specimens with various screw geometries were prepared to be able to compare different scew geometries. To observe the sealing area, the hub is made of transparent plexiglass. Pressure sensors are used for the obtain pressure distrubution in the transparent hub. During the tests, high pressure air is used for the liquid. Air pressure levels are 2-3 bars and annulues speeds are 5,5 m/s and 7,4 m/s. In conclusion, screw geometry has been found to affect directly to the sealing performance. Particularly, good resulst have been obtained in experiments with the sample of wide-grooved screw. According to the analysis on liquid pressure, increase in pressure level adversely affects the performance of sealing, on the contrary significant increase in performance of sealing was obtained as a result of the increase in the rate of annual speed level. 139

Bu çalışmada, 55 HRc sertliğe sahip DIN1.2344 ESR kalıp çeliğinden hazırlanan deney numunelerine cep açma işlemi CNC dik işleme tezgahında gerçekleştirilmiştir. 3 farklı kesme hızı ve 5 farklı diş başı ilerleme değeri kullanılmıştır. İşleme sonunda takım aşınmaları mikroskop yardımıyla tespit edilmiştir. Ardından deney numuneleri üzerindeki kalıcı gerilmeler X-ray ve delik delme metodu kullanılarak saptanmıştır. Deney sonuçlarının değerlendirilmesi sonucu; - Takım aşınması ve kalıcı gerilmeler birlikte düşünüldüğünde optimum bir işleme parametresine tek bir deneyde ulaşılmamıştır. - Kesme hızındaki artışın, ilerleme miktarındaki artışa göre kalıcı gerilmeleri daha fazla etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. - Takım aşınmasının sıcaklık ve mekanik etki yaptığı düşünülmektedir. Aşınmadaki artış bir taraftan sürtme etkisi ile sıcaklık artışı ve dolayısıyla yüzeyde çekme kalıcı gerilmeleri oluştururken bir yandan da mekanik bir bastırmaya çalışma ile parçayı plastik deformasyona uğratarak küre takımlarda olduğu gibi basma kalıcı gerilmeleri oluşturmaktadır. - Takım aşınmasına bağlı olmaksızın kesme hızındaki artışın, kalıcı gerilmelerin yüzeyden olan derinliğini büyük ölçüde etkilediği tespit edilmiştir. - Takım aşınmasının kalıcı gerilmeler üzerinde önemli ölçüde etkisi olmasına karşın kalıcı gerilme tahmininin doğrudan takım aşınmasına bakılarak yapılamayacağı saptanmıştır. In this study, test samples prepared from the hardened tool steel with 55 HRc hardness were subjected to pocketing operation in a CNC vertical machine. 3 different cutting speeds and 5 different feed rates were used. At the end of the machining, tool wear was determined by a microscope. After that, residual stress on the machined test specimens was determined by using X-Ray deflection and hole drilling methods. The experimental results indicated that; - As tool wear and residual stresses considered together, an optimum processing parameters have not been obtained in a single experiment. - It is concluded that; the increase in cutting speed affects residual stresses more than the increase in feed rate. - It is thought that tool wear affects temperature as well as mechanical impact. The increase in tool wear effects the temperature increase and friction and hence creates surface tensile residual stresses. It also attempts to suppress with a mechanical load causing plastic deformation as the ball nose endmills that causes compressive residual stresses. - Regardless of tool wear, increase in cutting speed has found to effect the depth from the surface of residual stresses significantly. - Although tool wear has a significant effect on the residual stresses, it is decided that prediction of residual stresses can not be made just by looking into the tool wear. Feka Otomotiv A.Ş Gökhan Metal Ltd. Şti. Bursa Atılım Üniversitesi Metal Mükemmeliyet Merkezi

Artan ihtiyaçlar, ekonomik rekabetler ve teknolojik gelişmeler yeni araştırmaların yapılmasını gerekli kılmaktadır. Yeni teknolojik malzemelerin elde edilmesinde son yıllarda oldukça fazla araştırmalar yapılmakta olup, bu malzemelerin işlenmesi araştırmaların önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bu malzemelerden biri de soğuk iş takım çelikleridir. Soğuk iş takım çeliklerinin kullanımları oldukça yaygındır. Aşınma dayanımları ve tokluk özelliklerinden dolayı kalıp veya takım malzemesi olarak tercih edilirler.Bu çalışmada ısıl işlem sonrası sertliği 62 HRc olan AISI D6 soğuk iş takım çeliği torna tezgahında işlenmiştir. Çalışmada Kübik Bor Nitrür (CBN) kesici takım uçlar kullanılmış ve farklı kesme parametrelerinde (kesme hızı, ilerleme ve talaş derinliği) deneyler yapılmıştır. Deneyler sonucunda kesme parametrelerinin takım ömrü ve yüzey pürüzlülüğüne etkileri incelenmiş, takım ömrünün ve yüzey pürüzlülüğünün matematiksel modelleri elde edilmiştir. Bu inceleme neticesinde kesme hızının, ilerlemenin ve talaş derinliğinin artmasıyla takım ömrünün hızlı bir şekilde düştüğü görülmüştür. Ayrıca kesme hızının artması yüzey pürüzlülüğünü azaltmış buna karşılık ilerleme ve talaş derinliğinin artması yüzey pürüzlülüğünü artırmıştır. Yüzey pürüzlülüğüne kesme hızının ve talaş derinliğinin etkisi ilerlemeye göre daha az seviyede olmuştur.Anahtar kelimeler: Takım aşınması, Yüzey pürüzlülüğü, AISI D6, Tornalama. Economic rivalries and technological developments lead to be made a new research. Recently more researches have been done to obtain new technological materials machinability of these materials constitute an important part of these researches. One of these materials is cold work tool steels. Use of cold work tool steel is very common. They are preferred as a mold or tool materials because of its abrasion resistance and toughness properties.In this study, after the heat treatment AISI D6 cold work tool steel with hardness 62 HRc machined in lathe. In the study, Cubic Boron Nitride (CBN) cutting tools used and the experiments have been performed under different cutting parameters (cutting speed, feed and cutting depth). In these experiments, effect of cutting parameters on the tool life and on surface roughness were observed, and finally the mathematical models of tool life and surface roughness were obtained. As a result of the research, it was also observed that while cutting speed, feed rate and depth of cut are increasing, the tool life time is decreasing rapidly. Also, the increase of cutting speed reduced the surface roughness . On the other hand, the increase of feed rate and depth of cut raised the surface roughness. The effect of cutting speed and depth of cut on surface roughness was less than feed rate.Key words: Tool wear, Surface roughness, AISI D6, Turning. 92

Endüstriyel üretim alanında, makine parçalarının teknik hasarlarının yüzde on biri aşınma nedeni ile ortaya çıkar. Ekonomik açıdan bu orana baktığımız zaman büyük maliyete neden olur. Aşınmaya maruz kalan parçalar zaman içerisinde makinenin tahrip olmasına sebep olabilir. Aşınmanın farklı türleri için farklı araştırmalar yapılmıştır. Triboloji teorilerine ve aşınma mekanizmalarına dayanıklı olan, aşınmayı önlemek ve azaltmak için farklı yöntemler kullanılmaktadır. Tamir bakım kaynağı bu yöntemlerden bir tanesidir. Bu yöntemde mevcut yüzeyin mevcut ana malzemeden aşınma direnci daha iyi verimli olması neden ile endüstriyel işletmelerde çok kullanılan bir metottur.Çimento üretim fabrikalarında çimento üretim sırasında öğütücü plakalar sürekli abrasif aşınmaya maruz kalmaktadır. Bu deneysel çalışmada çimento ara hammaddesi olan Farin ve ondan elde edilmiş Klinker tozu aşındırıcı olarak kullanarak 5 farklı sert dolgu kaynağı ile hazırlanmış numunelerin üzerinde abrasif aşınma deneyi yapılmıştır. Aşınma testlerinin sonuçları incelenip değerlendirildikten sonra mikro yapı resimlerini desteklemek için XRD testi yapılmıştır. Fazer 55, Thremo Dur, Unibase 660, Fazer 63 (kromca zenginleşmiş) Fazer 65 (kompleks karbürlü) elektrotlar bu deneyde kullanılmıştır.XRD analizi sonucunda, Fazer 65 (kompleks karbürlü) sert dolgu kaynağının iç yapısında MC karpitleri ve M7C3'den oluşan fazlar nedeni ile en yüksek sertlik ve ona doğru orantılı olarak artan aşınma direncine sahip olduğu saptanmıştır. Ayrıca içyapı matrislerinde Cr ve Mo ve W alaşımlarını oluşturan karpit fazların aşınma direncinin artmasında etkileyici oldukları tespit edilmiştir. In Industrial production area, technical failure occur up on the wear 's about eleven percent. It is a big rate of economical manufacturing production. Whole of a machine system or a production line might be disturb by the time, cause of the parts exposed to wearing. Many different researches have been done for the different kind of wearing. There are different methods consist in tribological theorem and wearing mechanisms, to prevent and reduce wearing. Maintenance and repair welding is one of commonly use of them. In this method, the damaged parts will welded by suitable welding technique in order to coated the damaged part with a more durable material.In the cement manufacturing, during the cement production grinding plaque and molars are exposed constantly to wearing. In this experimental study, Farin (cement's raw material) and Klinker grain dust obtained from Farin during process in cement's production line, were used as an abrasive. Also specimens that coated with 5 different hardfacing alloys Fazer 55, Thermo Dur, Unibase 660, Fazer 63 (Cr riched), Fazer65 (Complex carbides) electrodes were used in this abrasive wearing test. This test is done according to ASTM G65 standards. After scrutinizing the abrasive wearing results, with metallographic investigation done by analyzing the photos of microstructure of each specimens. The metallographic results were supported by XRD test.The results of metallography and XRD analyses shows Fazer 65 (Complex carbided electrode) has a high hardness and wear resistance cause of MC and M7C3 carbides phases in matrix. Also the results confirm that wear resistance was affected by Cr, MO and W carbides phases in microstructure matrixes. 109

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2012, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2012, Yüksek kaliteli ürünler üretmek yeterli değildir. Kaliteye, tüketici odaklı bakılarak bir üst boyuta geçilmesi gerekmektedir. Ürün ve üretim odaklı bir şirket, Ürünümüz ne kadar kaliteli? diye sorar. Ancak doğru soru Tüketicimize göre ne kadar kaliteliyiz? dir. İlave bir soru daha eklenebilir; Rakiplerimize kıyasla tüketicimize göre ne kadar kaliteliyiz? . Algılanan kalite, bu noktada önemli hale gelmektedir. Bu çalışmanın amacı; • Tüketicilerin mağazalarda ürün satın alma kararı verirken, duyularıyla hangi detayları incelediğini ve bunlara ne kadar önem verdiğini öğrenmek, • Tüketicilerin, algıları yoluyla edindikleri bilgileri mühendislik diline çevirmek, • Hangi ürün özelliklerinin tüketicide yüksek kalite algısı, hangi özelliklerin de düşük kalite algısı yarattığını araştırılmak, nitel ve nicel yöntemlerle tüketicilerden toplanan verileri, ürün tasarım sürecine dahil etmektir. Bu çalışma beyaz eşya kalite algısı üzerine, üç adet uygulama içermektedir. Bu amaçla ilk uygulama olarak; mümkün olduğunca benzer ana özelliklere sahip, farklı markalarda dört adet 84 cm buzdolabı seçilmiş ve Algılanan Kalite Çalışması uygulanmıştır. Hangi ürün özelliklerinin tüketiciye yüksek kalite algısı, hangi özelliklerin de düşük kalite algısı verdiği araştırılmıştır. Aynı zamanda ürünün hangi kısımlarının tüketici için ne derece önemli olduğu incelenmiştir. İnceleme ve değerlendirme, ilgili ürünün ana kısımlarını gösteren ürün ipuçları üzerinden yapılmıştır. Tüketicinin ilk bakışta göremeyeceği detayların da incelenmesini sağlayacak şekilde sorular oluşturulmuştur. İnceleme sonrasında, ürünlere her bir soru üzerinden puan verilmiştir. Çalışmanın sonucunda; çalışmada elde edilen verilerin analizi ile her bir üründe, yüksek ve düşük kalite algısı oluşturan özellikler saptanmıştır. İkinci uygulamada ise; buzdolabı saplarının kalite algısı ve ergonomisi araştırılmıştır. Farklı marka dokuz adet buzdolabı sapının, sap tutma şekilleri gözlemlenerek formları değerlendirilmiş ve ergonomik sap formu ölçüleri, antropometrik ölçüler baz alınarak hesaplanmıştır. Üçüncü uygulama olarak; ankastre fırın arayüz kalite algısı araştırılmıştır. Bu amaçla farklı markalarda dört adet ankastre fırın arayüzleri incelenerek ekranlar, kullanılabilirlik ve panolar, görsellik parametreleri bakımından değerlendirilmiştir. Fırın arayüzlerinde kalite algısını düşüren özellikler ile estetik ve kolay kullanılabilirlik algısı veren özellikler saptanmıştır. Uygulamalarda kullanılan ürünlerin marka ve fiyat bilgileri kapsam dışı tutulmuş, çalışma sonuna kadar katılımcılara bu yönde bilgi verilmemiştir., Perceived quality can be defined as the customer s perception of the overall quality or superiority of a product with respect to its intended purpose, relative to alternatives. Perceived quality is, first, a perception by customers. It thus differs from actual or objective quality. Objective quality refers to the actual technical excellence of the product that can be verified and measured. Perceived quality cannot necessarily be objectively determined, in part because it is a perception and also because judgements about what is important to customers are involved. Perceived quality differs from satisfaction. A customer can be satisfied because he or she had low expectations about the performance level. High perceived quality is not consistent with low expectations. It is also differs from attitude: A positive attitude could be generated because a product of inferior quality is very inexpensive. Conversely, a person could have a negative attitude toward a high-quality product that is overpriced. This concept is an intangible, overall feeling about a product. However, it usually will be based on underlying dimensions which include characteristics of the products to which the product is attached such as durability and usability. To understand perceived quality, the identification and measurement of the underlying dimensions will be useful, but the perceived quality itself is a summary, global construct. This study gives a review of the notion: definitions, impacts, factors affecting, quality ques and dimensions. Nowadays, as businesses competition becomes greater, the concept is rapidly becoming an important, strategic tool for companies to make a difference of their products. In other words, companies that understand the concept as an important factor for customer decision and that evaluate and continuously improve their products regarding their perception, can better differentiate themselves in the market. But first of all this requires a basic understanding of the perception of the customer during the interaction with a product. What can be noted is that… • …the perceived quality significantly influences the customer’s opinion and, therefore, has an impact on the purchase decision. • …the perception of quality characteristics is a subjective process and happens consciously as well as unconsciously in order to satisfy evident and hidden customer needs. • …due to the scrappiness of information gathered from the customers, perceived quality is often based on the comparison of quality characteristics according to purpose of usage and expectations. This comparison can either be direct or based on experience. • …besides the objective and physical design of the product, the main influence factors are the individually given purpose of usage, aesthetics, environmental influences. It is not efficient to produce high quality products. Product and product-oriented company ask for “ How quality our products are? ”. However, the right question must be How quality our products are according to our customers? dir. An additional question can come as following How quality our products are according to our customers by comparing to our competitors? . Perceived quality becomes important at this point. First of all the company has to find out how itself and its offerings are perceived by the customers. It is essential to identify what the customer is actually buying and which features are most important to him. Only this way it is possible to align the internal focus and resources to the customers expectation. This information is of greater value if it can be compared to the customers‟ perception of competitive offerings. Not only will this reveal relative strengths and weaknesses, it is also a valuable source of ideas for improvement. It is also argued that quality perception is primarily affected by five key variables: 1. Quality cues – either physical characteristics of the product (intrinsic) such as its shape, size, and so on, or features associated with the product (extrinsic) such as its brand name, pricing, etc. 2. Quality attributes – perceived benefits of the product, such as the functions and potential social advantages it offers, either based on actual experience or expert viewpoints. 3. Interactions – the context in which the human engages with the product prior to making quality ratings, including the physical and social environment, and whether it is possible to make comparative judgements. 4. Timing – whether ratings are made pre or post consumption, that is, before or after extensive use of the product. 5. Personal perspective – individual differences, such as level of education, product knowledge, motivation, and so on. The aim of this study; • To get the information about which details they observe by their emotions and how impotant they are, at the point of purchase. • To invert the feedback that is taken by customers perceptions, to engineering. • The final target is to involve following observations to the design; which certain products are giving high quality perception and which are giving low, the data collected by quantitative and qualitative ways. This study also includes three technical applications about the perceived quality of household appliances. For this purpose, as initial application; 4 pieces of different 84-cm refrigerators that are the most possible similars but different branded were chosen and Perceived Quality Study has been applied to them. It was investigated that which parts of the product are important for customer. İnvestigation and evaluation were made on the ques that show the main parts of the product. Questions were prepared to provide to investigate the details that customer can not see at first glance. After review, the products were given points on each question. At the end of the study, the specifications that give high and low quality perception, were detected by the analysis of the data obtained for each product during study. In the second application, ergonomics and quality perception of refrigerator handles were investigated. Shape of nine refrigerators’ handles with different brands were investigated and ergonomic form measurements of handles were calculated on the basis of anthropometric measurements. In the third application, perception of built-in oven interface quality was researched. For this purpose, 4 built-in ovens’ interfaces were chosen and investigated according to “usability” and “visuality”. Characteristics that give perception of esthetics and ease of use, were determined. Brand and price information for products used in applications kept out of the study and the participants were not informed in this direction until the end. Consequently, all producers shouldn t overlook the perceived quality concept and they must make consumer perceptions of quality match actual quality. If they are sure that their products have quality (actual quality). The three following recommendations will be helpful for them to make the perceived product quality match actual quality efficiently. That is: 1. To communicate the quality information continuously. You must communicate the informations about product quality to their customers continuously by using the integrated marketing communications tools such as advertising, public relations, sales promotion, direct marketing, personnal selling etc. 2. Don t talk boastfullly about your products quality. Although your products have the high-level quality, you should not boast your products too much. Often, it will make your customers feel the products can not satisfy them as they highly expected before. Also, the unsatisfaction of your customers will happen. 3. To aware factors affecting quality of products and use them efficiently. You must pay attention to factors affecting quality of products as mentioned earlier. Those factors can affect perceived product quality directly. Certainly, it can easily make your perceived quality change negatively. In addition; one of the great debates in business is whether perceived quality or actual, objective quality is more significant. Since it is clear that objective quality and perceived quality are related, we must be careful not to dismiss one or other approach., Yüksek Lisans, M.Sc.

Mekanik traktör uygulamalarında traktörün ileri geri hareketini yapması için operatörün debriyaj pedalına basmak suretiyle ileri-geri vites kolunu istediği pozisyona getirerek traktörü kullanması sağlanmaktadır.Powershuttle projesi kapsamında, debriyaj pedalına basmaksızın traktörün ileri geri hareketini tamamlaması amaçlanmaktadır. Böylece operatör uzun çalışma saatleri boyunca sürüş esnasında elini direksiyon üzerinden ayırmadan aracın ileri geri hareket etmesini sağlayabilecektir.Bu proje kapsamında yerli bir traktörde kullanılan şanzıman gövdesine göre en uygun tasarım yapılmış ve bu tasarımın mekanik hesapları da tamamıyla tasarıma uygun olacak şekilde hesaplanmıştır. Bunun yanında tasarım esnasında sızdırmazlık, montaj, üretilebilirlik gibi pek çok faktör göz önünde tutulmuştur. Yapılan mekanik hesapları sıralanacak olursa;?Konik dişli çark mekanizması hesabı,?Hidrolik kumandalı lamelli kavramaların hesabı,?Millere gelen kuvvetlerin ve yatakların hesabı, rulman seçimi,?Yay hesabı,?Kama hesabı,?Dinamik analiz,?Yapısal Analiz. In mechanical tractor applications, to make back and forth movement, operators should press clutch pedal, when they change position of the gear shift for driving the tracktor.The purpose of the powershuttle system project is to provide back and forth movements of the tractor without pressing clutch pedal. Thus, during the long working hours, operators could provide back and forth movement of the tracktor, without separating their hands from the steering wheel.In this project contents, according to transmission case, which is used for a local tractor, the most suitable design have been made and also the mechanical calculations have been made to be completely suitable with this design. Besides during the design, many factors have been taken into consideration such as installation, sealing and manufacturability. The mechanical calculations which is made;?The calculation of bevel gear?The calculation of hydraulic operated multi-disc clutch?The calculation of forces on the shaft and bearings, bearing selection?The calculation of spring?The calculation of wedge?Dynamic analysis?Structural analysis 122

Modern yüzey kalitesi geliştirme yöntemlerinden biri olan plazma daldırma iyon implantasyonu, yarı iletkenlerin üretiminden, makine parçalarının yüzey özelliklerinin iyileştirilmesine hatta bio-uyumlu vücut içi protez malzemelerinin geliştirilmesine kadar pek çok uygulama alanına sahiptir. Iyon implantasyonu yöntemi uygulanmış malzeme yüzeylerinde, yüksek sertlik, yorulma ve aşınma dayanımı ile korozyon direnci yüksek bir tabaka elde edilir. Yöntemde, geleneksel nitrürlemede kullanılan sıcaklıklardan (beşyüz santigradtan yüksek) daha düşük sıcaklık değerlerinde işlem yapılır. Malzemeye bağlı olarak yüksek sıcaklıklarda nitrürlenemeyen alaşımlara ikiyüz, dörtyüzelli santigrad aralığındaki sıcaklıklarda da uygulamak mümkündür. Plazma iyon implantasyon yöntemi ile malzeme yüzeyine düşük işlem sıcaklıklarında kinetik enerjili nitrürleme yapmanın yanı sıra, konvansiyonel iyon ışını teknikleriyle nitrürlenmesi mümkün olmayan üç boyutlu yüzey modifikasyonu yapılabilir.Bu tez çalışmasında AISI beşbinyüzonbeş (onaltıMnCrbeş) ıslah çeliği sekiz, kırk kilovolt arası, yüzelli, binbeşyüz hertz arası ve on, ellibeş mikrosaniye değerleri arasında farklı parametrelerde azot (Niki) gazı kullanılarak iki saat sabit süreyle Plazma Daldırma İyon İmplantasyonu işlemine tabi tutulmuştur. İşlem parametrelerine bağlı olarak elde edilen tabakaların yapıları, bu yapıların değişimine etki eden faktörler SEM ve XRD analizleri ile incelenmiştir. Ayrıca oluşan tabakaların sertlik değişimleri mikrosertlik yöntemiyle incelenmiş ve tabakaların özellikleri üzerine işlem parametrelerinin etkisi araştırılmıştır.XRD incelemeleri sonucunda AISI beşbinyüzonbeş çeliği üzerinde epsilon-Feiki-üçN, gama-FedörtN ve sert nitrürler içeren alfa-Fe (ana malzeme piki) olmak üzere üç farklı faz tespit edilmiştir. Bileşik tabaka epsilon ve gama fazlarından, difüzyon tabakası ise alfa-Fe sert nitrür fazlarından oluşmaktadır. SEM incelemeleri ile çekilmiş beşyüz X büyütmeli fotoğraflar bu fazların oluşumunu destekler. Maksimum sıcaklığın elliiki santigrada ulaştığı, deney parametrelerinin kırk kilovolt gerilim, yüzelli hertz frekans, on mikrosaniye periyot olduğu deneyde en kalın tabaka elde edilmiştir. Yapılan mikrosertlik ölçüm sonuçlarına göre deney parametrelerinin onbeş kilovolt gerilim, binbeşyüze hertz frekans, ellibeş mikrosaniye periyot olduğu deneyde en sert tabakalar oluşmuştur ve bu deneyde ulaşılan maksimum sıcaklık üçyüzyirmidokuz nokta iki santigradtır.Anahtar sözcükler: implantasyon, iyon, metal plazması, plazma, plazma daldırma iyon implantasyonu ve biriktirme, vakum arkı, yüzey işleme. As one of the modern surface quality development methods, plasma immersion ion implantation has many application fields from semi conductor manufacturing to improving surface characteristics of machine parts and even developing bio-medical implants. In ion implanted material surfaces, a layer that has high hardness, fatigue, wear and corrosion resistance is obtained. Application of the process is directed towards providing effective treatment at lower temperatures than those normally associated with nitriding (i.e., below five hundred centrigrade ). Depending on the material, ``nitriding?? is possible in the temperature range from two hundred to four hundred and fifty centrigrade, where it can be applied to alloys and components that cannot support higher temperatures. At low temperatures, Plasma iom implantation provides a relative simple means of ion implanting components whose shape, size or number preclude the use of conventional ion-beam techniques.In this thesis study, AISI five thousand a hundred and fifteen (sixteen MnCr five) steel was nitrided by Plasma Immersion Ion Implantation between eight and fourty kilovolt, one hundred and fifty and fifteen hundred hertz and ten and fifty five microsecond parameters by using nitrogen (Ntwo) for two hours. Depend on the treatment conditions, structures of nitrided layers and the factors which effect the changing of structures were examined by SEM and XRD analysis. Also the hardness changings of the nitrided layers were examined by microhardness and the affect of the treatment parameters on mechanical properties of nitrided layers were researched.As a result of XRD researches, three different phases as epsilon-Fetwo-threeN, gamma-FefourN and alpha-Fe with hard nitrides were determined. Compaund layer contains of epsilon and gamma phases, diffusion layer contains of alpha-Fe with hard nitrides. The five hundred X zoom photoghraphes taken by SEM researches support these phases existance. The most ideal layer thickness determined at fourty kilovolt voltage, one hundred and fifty hertz frequence, ten microsecond period and fifty two centrigrade maximum temperature parameters. As a result of microhardness tests, fifteen kilovolt voltage, fifteen hundred hertz frequence, fifty five microsecond period and tree hundred and twenty two point two centrigrade temperature values constitute the most hard layers.Keywords: implantation, ion, metal plasma, plasma, plasma immersion ion implantation and deposition, surface treatment, vacuum arc. 109

Bu çalışmada, ticari taşıtlarda kullanılan çelik jantların dinamik işletim yükü altında oluşan yorulma ömrü incelenmiştir. Sonlu eleman analizi sonuçları ve hesap yöntemi yardımıyla, jant üzerinde gerilme yığılması meydana gelen bölgeye ait Wöhler diyagramı oluşturulmuş ve yorulma ömrü hesaplanmıştır. Jant prototiplerine uygulanan testler ile ortaya çıkan yorulma ömrü ve hesaplanan değerler arasındaki ilişki araştırılmıştır. In this study, fatigue life of steel wheels for commercial vehicles under dynamic service loads was investigated. By using finite element analysis results and calculation method, Wöhler diagram of the stress concentration area on the wheel was generated and fatigue life was calculated. The correlation between the fatigue life of wheel prototypes after performed tests and calculated values was studied. 66

Gelişen Teknoloji ile birlikte kompozit kullanımının artması, kompozit bağlantı tasarımlarının önemini de arttırmaktadır. Kompozit malzemeler cıvata, perçin ve yapıştırıcı gibi farklı yöntemler kullanılarak birleştirilebilir. Bu yöntemlerden yapıştırıcı ile birleştirme yöntemi diğer yöntemlere kıyasla daha kolay ve ekonomiktir. Ayrıca bu yöntem ile birleştirilen bağlantılarda daha hafif tasarımlar ve düzgün gerilme dağılımı elde edilebilmektedir. Bu sebeplerden dolayı, kimyasal ve teknolojik alanlardaki gelişmelere paralel olarak yapıştırıcı ile birleştirme yönteminin sanayide kullanımı artmaktadır.Bu çalışmada kompozit malzemelerde yapıştırıcı ile birleştirme yöntemlerinden olan bindirme bağlantısı, köşe bağlantısı ve T bağlantının sonlu elemanlar analiz programı ANSYS yardımı ile analiz edilmiştir. Eşit kuvvetlere maruz bırakılmaları durumunda bu bağlantı tasarımlarında oluşacak gerilme değerleri karşılaştırılmıştır ve aralarından en uygun tasarımlar seçilmiştir.Anahtar sözcükler: Yapıştırıcı, Bindirme Bağlantısı, Köşe bağlantısı, T bağlantısı, ANSYS, Sonlu Elemanlar, Gerilme Analizi. With the developing technology, the increase use of composite, also increasing the importance of composite joint designs. Composite materials can be connected by using various methods such as bolts, rivets and adhesive. Among these methods, bonded joint method is easier and more economic in comparison with other methods. Also, in joints connected with this method, lighter constructions and uniform stress distributions can be achieved. Because of these reasons, as the technology and chemical field progress, usage of bonded joints in industry is increasing.In this study, lap joint, corner joint and T joint which are connecting methods in composite materials have been analysed by ANSYS program which is the analyse program of finite elements. The stress values occurred in these joints designs objected to equal forces have been compared to each other and the most suitable one has been chosen.Keywords: Adhesive, Lap Joints, Corner Joints, T Joints, ANSYS, Finite Element, Stress Analyse. 82

Parçaların üretilmelerinde birçok termik kesme yöntemleri mevcuttur. Termik kesme yöntemlerinin her birinin birbirine göre avantajları ve dezavantajları mevcuttur. Bu çalışmada, termik kesme yöntemlerinden biri olan lazer yönteminde, lazer ışını elde edilme yöntemleri, kesme yönteminde kullanılan CO2 lazer sistemi yapısı, lazer ışını ile kesme çeşitleri ve bunların etkilerinin neler olduğu hakkında bilgiler verilmiştir. CO2 lazeri kesme yönteminde kesme işlemini etkileyen parametreler vardır. Bu parametreler; lazer ışını odak noktası, kesme hızı, kesme gazı basıncıdır. Bu parametrelerin değiştirilmesi ile elde edilen numuneler kesim yüzeyleri, içyapıları ve sertlikleri bakımlarından karşılaştırılarak, parametrelerdeki değişimlerin etkileri analiz edilmiştir. There are a lot of thermal cutting methods while producing metarials. Each cutting method has advantages and disadvantages to the eachother. In this study one of the thermal cutting methods, the processes of getting the laser beam which is used for cutting CO2 laser system, laser beam cutting methods and factors affecting the cutting proceses is explained. During CO2 laser beam cutting method; there are parameters affecting the cutting proceses. These parameters are focus spot of the laser beam, cutting speed and cutting gas pressure. These samples which are produced by changing these parameters their cutting surface, internal structures and hardness by comparing the effect of changes in parameters were analyzed. 83

Bu çalışmada tuzlu suda 50 santigrat derece sıcaklıkta bir hafta boyunca bekletilerek yaşlandırılmış E-glass/epoksi tabakalı kompozitlerin düşük hızlı darbe altındaki dinamik cevabı deneysel olarak araştırılmıştır. Tek yönlü takviyelendirilmiş tabakalar [55/55/90]s şeklinde düzenlenerek 4 tabakalı numuneler elde edilmiştir ve bu numunelere hızlandırılmış yaşlandırma işlemi uygulanmıştır. Darbe testleri düşey ağırlık düşürme test cihazı ile yapılmıştır. Darbe testlerinde kullanılan vurucu 24 mm çapında, yarı küresel uçlu bir geometriye sahiptir. Vurucu kütlesi 4,926 kg' dır. Testler 4,58 m/s' lik çarpma hızı ve 20 J enerji seviyesinde yapılmıştır. Çalışmalarda 100 mm x 100 mm ebatlarındaki 4 farklı yüzey formuna sahip numuneler, özel imal edilen aparatlar yardımıyla darbe testlerine tabi tutulmuşlardır. Testlerin sonunda numuneler tarafından yutulan enerji değerleri, hasar modları, temas kuvvetleri birbirleriyle karşılaştırılmıştır. In this study, it has been investigated that dynamic response of the aged composite of E-glass/epoxy layers under low-velocity impact with experimental. Single direction reinforced layers were put in order like to [55/55/0]s and 4 layers samples were obtained. Four different surface form samples were produced. The impact tests were conducted with a vertical drop weight testing machine. The impactor has 24 mm in diameter and its mass is 4.926 kg, and it has a geometric figure of a semi globe point. The impact speeds that tests were done with 4.58 m/s velocity and 20 j energy. In the studies, the samples that 100 mm x 100 mm dimensions and four different surface form had been tied to mould which have 100 mm diameters and were applied the impact tests. End of the experiments, It has been investigated absorbed energy, quantity of damage, power of contact and deformations. 74

Bu çalışmada özellikle, ağır ticari araçlarda yüksek yük taşıma kapasiteleri için tercih edilen döküm diferansiyel kovanı incelenip; fabrikasyon saç, diferansiyel kovanına dönüştürülmüştür.Dönüşüm işlemi sırasında, döküm kovanda kullanılan diferansiyel, aks milleri poyra grubu, fren sistemi ve braketlerin saç kovanda da kullanımına izin verilecek şekilde tasarım yapılmıştır.Tezin birinci bölümde askı sistemleri ve sabit aks üretim şekillerine, açıklamalara yer verilmiştir.İkinci bölümde döküm diferansiyel kovanının katı modeli oluşturularak sonlu elemanlar analizi gerçekleştirilmiştir. Sonrasında döküm kovan Ege Endüstri ve Tic. A.Ş düşey yorulma testinde test edilmiştir.Üçüncü bölümde döküm kovanın taşıma kapasitesi ve tasarım kriterleri referans alınarak saç kovanın kutu kesiti hesaplanmıştır. Boyutlandırma sonrasında Catia R19 yazılımı kullanılarak saç kovanın katı modeli oluşturulmuştur. Oluşturulan katı modelin Ansys Workbench V12.0 yazılımı ile sonlu elemanlar analizi gerçekleştirilmiş, sonrasında hazırlanan prototip saç kovan sonlu elemanlar analizi ile aynı sınır koşullarında Ege Endüstri ve Ticaret A.Ş düşey ve yatay yorulma testlerinde sınanmıştır. İkinci ve üçüncü bölümde yapılan çalışmalar karşılaştırıldığında, döküm kovana göre daha hafif bir saç kovan üretildiği tespit edilerek, aracın yaylandırılmamış kütlesinin düşürüldüğü gözlenmiştir. Sonlu elemanlar analizleri ve düşey yorulma testleri sonuçları da saç kovanın döküm kovana göre daha başarılı sonuçlar verdiğini göstermiştir. In this study a casting axle housing, which prefered especially at heavy duty trucks for high loading capacity was researced and transformed to a fabricated axle housing.During the transformation maked a dizayn, that the carrier, axle shafts, wheel end group, brake system and brackets of casting axle housing could be used at fabricated axle housing.At first section was given a short information about the suspension systems and production types of rear axles.At second section was prepared the solid model of casting axle housing and performed a finite element analysis, then casting housing was tested at vertical fatigue test rig of Ege Endüstri ve Ticaret A.Ş.At third section the box section of fabricated axle housing was calculated regarding the loading capacity of casting axle housing and design criteria. After that the solid model of fabricated axle housing was prepared with software Catia R19 and performed finite element analysis with software Ansys Workbench V12.0 and the prototype axle housing was tested at vertical and side skid fatigue test rigs of Ege Endüstri ve Tic. A.Ş. Regarding the comparison of second and third section it was confirmed, that a lighter fabricated axle housing was manufactured than the casting axle housing and minimized the unsprung mass. At finite element analysis and fatigue tests were argued, that the fabricated axle housing is more reliable than the casting axle housing. 68

Bu çalışmanın amacı ekonomik parçalar üretmek ve yaylandırılmamış kütlenin sürüş davranışı üzerine etkisini kontrol altına almak için askı sistemi bileşeninin kütlesini azaltmaktır. Tahrik edilmeyen bir binek aracın arka aksına çift enine yön vericili tekerlek askı sistemi uygulanmıştır. ADAMS ( Automatic Dynamic Analysis of Mechanical Systems ) standart sürüş manevralarından türetilen on üç yük şartını askı sistemine uygulamak ve alt bileşenlerin bağlantı noktalarında kuvvet ve moment sonuçlarını almak için kullanılmıştır. Bununla beraber vektör cebir hesaplamaları ile ADAMS sonuçları karşılaştırılmıştır. Sırayla gerilme analizi NASTRAN paket programı ile lineer malzeme özellikleri kullanılarak yapılmıştır. Gerilme analiz sonuçları topoloji optimizasyonu cevaplarının üst sınırı olarak girilmiştir. Topoloji optimizasyonu sonlu elemanlar yöntemi kullanılarak Optistruct paket programıyla yapılmıştır. Optistruct optimum parça geometrisi için bir önerme vermiştir ve bu önerme doğrultusunda yeni model lineer analiz ile doğrulanmıştır. Sonuç olarak optimizasyon önermelerine göre üst salıncak kolu tekrar modellenmiştir ve kütlesi yüzde kırk beş oranında azaltılmıştır. The aim of this study is to decrease the mass of suspension system components in order to producing economical parts and controlling the effect of unsprung mass to the driving behavior of passenger cars. A double wishbone suspension system is applied on non-driven rear axle of passenger car. ADAMS (Automatic Dynamic Analysis of Mechanical Systems) software is utilized on the multi body dynamic analysis aim to calculate force and moment on joint connections of sub-component according to the thirteen different load cases which is derived from the standard driving maneuvers. Simultaneously the vector theory is performed on double wishbone suspension system in order to correlate force and moment results of ADAMS software. Sequentially the strength analysis performed by linear material behavior using Nastran software. The strength analysis?s results are set to the upper limit of the topology optimization response. The topology optimization is performed by finite element method using Optistruct software. Optistruct responses effective designs for optimum part geometry then new design iterations are confirmed by linear durability analysis. As a result the upper control arm component of double wishbone suspension system is redesigned according to the optimization responses and different material iterations so mass of control arm is decreased. 79

Bu çalışmanın amacı, muhtelif kaynak yöntemlerinde doğru akımlı kaynakta düz ve ters kutuplamanın kaynak dikiş formuna etkilerinin araştırılmasıdır.Tezin araştırma aşamasında ark fiziği, kaynak makinalarının özellikleri ve kullanım alanları, kaynak dikiş formunu etkileyen ark kaynağı değişkenleri, ark kaynağı yöntemlerinde kutup değişimi ve etkileri, ark kaynağında dalga formu kontrol teknolojisinin kaynak dikiş formuna etkileri incelenmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda doğru akımda düz ve ters kutuplama durumlarının TIG, MIG ve toz altı kaynağında kaynak dikiş formunda nüfuziyete, kaynak dikiş yüksekliğine ve kaynak dikiş genişliğine etkileri bulunmuştur. Kutuplama çeşidinin (düz ya da ters) özellikle nüfuziyet ve dikiş yüksekliği değerlerine oldukça büyük etkisi olduğu görülmüştür. Elde edilen bu değerler kaliteli ve ekonomik bir kaynak dikişi için önemi ortaya çıkmıştır. Kaynak işlemi esnasında kutup değişiminin yanı sıra kaynak akım ve hızı da değişken olarak testlerde kullanılmıştır. Burada kaynak akımı ve hızın diğer değişkenler olarak seçilmesinde en önemli sebep kaynak işleminin ekonomisine etkilerinin göz önüne alınmasıdır.Kutuplama çeşidinin etkileri üzerine yapılan çalışmalar günümüzde yeni teknolojilerin yaratılmasında katkı sağlamıştır. Örneğin günümüzde kullanılan dalga formu kontrol teknolojisinin ortaya çıkmasında bu tip deneysel sonuçlardan yararlanılmıştır. The aim of this study is investigation of effects of straight and reverse polarity on welding seam form by dc welding in different welding processes.In the research stage of this thesis arc physics, properties of welding machines and their areas of usage, arc welding parameters which affects welding seam form, changing of polarity and its effects on arc welding methods, effects of wave form control technology on welding seam in arc welding methods. As a result of research, the effects of straight and reverse polarity condition in TIG, MIG and SMAW on welding seam form to penetration, welding seam height and welding seam width have been investigated. The importance for economic and qualified welding seam has occurred with obtained values. It has been understood that type of polarity (straight or reverse) has a great effect on penetration and welding seam height values. In addition to polarity changes during the welding process, also welding current and welding speed has been used as a parameter in the tests. In this study the main reason of choosing welding current and welding speed as other parameters is based on economics of welding process.The research which has been done related to the effect of polarity type on welding seam form has contributed to be created new technologies. For instance wave form control technology has been occurred with utilizing of these types of experimental studies. 139

Plazma daldırma iyon implantasyonu yöntemi dünya üzerinde çok yeni bir teknolojidir, parçaların hem ömrünün uzatılması ve hem de parçanın kullanım ömrü süresince kullanım kalitesinin arttırılmasını sağlayan bir yöntemdir. Plazma daldırma iyon implantasyonu, azot, karbon ve bor gibi elementlerin iyonlarının bir katı kütle içine herhangi bir yöntemle enjekte edilmesini amaçlamaktadır. Plazma daldırma iyon implantasyonu (PIII veya PI3) yöntemi, yüksek enerjiye sahip iyonların yüzeye bombardımanı ile iyi bir yüzey modifikasyonu sağlar.Modern yüzey kalitesi geliştirme yöntemlerinden biri olan plazma daldırma iyon implantasyonu, yarı iletkenlerin üretiminden, makine parçalarının yüzey özelliklerinin iyileştirilmesine hatta bio-uyumlu vücut içi protez malzemelerinin geliştirilmesine kadar pek çok uygulama alanına sahiptir. Iyon implantasyonu yöntemi uygulanmış malzeme yüzeylerinde, yüksek sertlik, yorulma ve aşınma dayanımı ile korozyon direnci yüksek bir tabaka elde edilir.Bu tez çalışmasında AISI 4140 (42CrMo4) ıslah çeliği 8 ? 40 kV, 150 ? 1500 Hz ve 10 ? 55 mikrosaniye değerleri arasında farklı parametrelerde azot gazı kullanılarak 2 saat sabit süreyle Plazma Daldırma İyon İmplantasyonu işlemine tabi tutulmuştur. İşlem parametrelerine bağlı olarak elde edilen tabakaların yapıları, bu yapıların değişimine etki eden faktörler SEM ve XRD analizleri ile incelenmiştir. Ayrıca oluşan tabakaların sertlik değişimleri mikrosertlik yöntemiyle incelenmiş ve tabakaların özellikleri üzerine işlem parametrelerinin etkisi araştırılmıştır. Plasma immersion ion implantation method is a new tecnology in the world, this method provide increasing the lifetime of materials and increasing quality of existing materils. Plazma immersion ion implantation purposes that the ions of elements such nitrogen, carbon and boron penetrate into a solid mass with a kind of method. Plasma immersion ion implantation (PIII or PI3) is now a well-established method of adding high-energy ion bombardment to surface treatment processes.As one of the modern surface quality development methods, plasma immersion ion implantation has many application fields from semi conductor manufacturing to improving surface characteristics of machine parts and even developing bio-medical implants. In ion implanted material surfaces, a layer that has high hardness, fatigue, wear and corrosion resistance is obtained.In this thesis study, AISI 4140 (42CrMo4) steel was nitrided by Plasma Immersion Ion Implantation between 8 ? 40 kV, 150 ? 1500 Hz and 10 ? 55 microsecond parameters by using nitrogen for 2 hours. Depend on the treatment conditions, structures of nitrided layers and the factors which effect the changing of structures were examined by SEM and XRD analysis. Also the hardness changings of the nitrided layers were examined by microhardness and the affect of the treatment parameters on mechanical properties of nitrided layers were researched. 125

Ti6Al4V alaşımının sahip olduğu biyouyumluluk ve korozyon direnci özellikleri nedeniyle son yıllarda pek çok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Titanyum ve titanyum alaşımlarının, zayıf yüzey sertliği ve aşınma direncinden dolayı makina mühendisliğindeki kullanımları düşüktür. Bu problemlerin termokimyasal işlemler gibi bazı yüzey mühendisliği teknolojileri kullanarak üstesinden gelinebilmektedir.Ti6Al4V, titanyum alaşımının yüzeyinin sertleştirilmesinin ve aşınma direncinin geliştirilmesinin amaçlandığı bu çalışmadaki plazma nitrürleme işlemi 80% N2+20% H2 gaz karışımında, 1, 2 ve 4 saatlik işlem sürelerinde ve 600, 650, 700, 750, 800 ve 900 oC sıcaklıklarda gerçekleştirilmiştir. İyonitrürasyon işlemi sonucunda Ti6Al4V alaşımı numunelerinin SEM analizi, X-Ray difraksiyon analizleri yapılmış ve yüzeyde gelişen tabakaların mikroyapıları, kalınlıkları, mikrosertlikleri ve aşınma davranışları incelenmiştir.Optik incelemeler sonucunda Ti6Al4V alaşımı üzerinde bileşik ve difüzyon tabakası olarak adlandırılan iki tabaka saptanmıştır. Bileşik tabaka TiN ve Ti2N nitrürlerini içerir ve XRD sonuçları bu oluşumları desteklemektedir. Bu çalımsa da yapılan mikrosertlik ölçümlerinin sonuçlarına göre en fazla difüzyon tabakası sertliğinin 4 saat 800 oC'de oluştuğu görülmüştür. Ayrıca mikroskop incelemelerinde difüzyon tabakası kalınlığı, artan işlem süresi ve sıcaklığı ile birlikte artmaktadır. Pim disk sisteminde yapılan aşınma testi sonucunda, plazma nitrürleme sıcaklık ve süresinin artmasının aşınma direncini artırdığı saptanmıştır. Ti6Al4V alloys are very attractive materials because of their biocompatibility and corrosion resistance properties. But application of titanium and its alloys are very low in mechanical engineering applications because of poor surface hardness and wear resistance. These problems can be overcome using such surface engineering technologies as thermochemical treatments to obtain desirable properties.To improve wear resistance and the surface hardening of Ti6Al4V alloy has been aimed in this investigation by plasma nitriding treatment which has been performed in 80% N2-20% H2 gaseous mixture, for treatment times of 1, 2 and 4 h at the temperatures of 600, 650, 700, 750, 800 and 900 oC. The study presents the results of the examinations of microstructures, microhardnesses, thicknesses, SEM analyses, X-Ray diffraction analyses, wear behaviors of surface layers on the Ti6Al4V alloy by plasma nitriding.By optic inspection two layers were determined on the samples that called compound and diffusion layers. Compound layer contain TiN and Ti2N nitrides, XRD results support in this formations. By microhardness investigations, the maximum surface hardness has been obtained in the plasma nitrided sample over a period of 4h at 800 oC. By optical microscope investigations, the case depth was found to increase with increasing process temperature and time. The result of wear tests which was carried out using pin-on-disc machine is wear resistance of Ti6Al4V alloy increases as the time and temperature of plasma nitriding increase. 135

Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2010, Thesis (PhD) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2010, Bu çalışmada, talaşlı imalatta oldukça yaygın bir şekilde kullanılan tungsten karbür kesme takımlarının plazma (iyon) borürlenmesi yapılarak bu işlemin havacılık ve biyomedikal sanayiinde yaygın bir şekilde kullanılan Ti-6Al-4V malzemelerin yüzey frezelenmesi işleminde oluşan kesme kuvvetleri ve iş parçası yüzey pürüzlülüğüne etkisi incelenmiş, ayrıca ortogonal kesme ve aşınma testleri yapılmış ve plazma borlamanın ortogonal kesme parametrelerine etkisi ile takım ömrüne etkisi incelenmiştir. Plazma borlanmış takımlara ayrıca XRD ve SEM ölçümleri de yapılarak plazma borlama sonucunda oluşan bileşikler ve bor nüfuziyet bölgesi incelenmiştir. Ayrıca kesici takımların yüzeyinden ve kesitinden mikrosertlik ölçümleri de yapılarak plazma borlamanın takım sertliğine etkisi incelenmiş ve tüm analizlerin sonuçları değerlendirilmiştir. Plazma borlama işlemini gerçekleştirebilmek amacıyla yeni bir deney düzeneği imal edilerek plazma borlama işlemi 600, 700, 800 ve 850 oC’de, 1, 2, 4 ve 6 saatlik sürelerle ve % 10 BF3, %40 Argon, %50 H2’den oluşan gaz karışım oranında yapılmıştır. Plazma borlanmış kesici uçların takım ömrüne etkisini belirlemek amacıyla plazma borlanmış kesici uçlar Ti-6Al-4V malzeme üzerinde 70 m/dk kesme hızında değişik ilerlemelerde alın frezeleme ile aşınma testlerine tabi tutulmuş ve yan yüzeyleri incelenerek maksimum serbest yüzey aşınması (VB) ölçülmüştür. Aşınma testleri sonucunda; 600 oC’de 6 saat süreyle plazma borlanmış olan kesici uç ile plazma borlanmamış kesici uca göre takım ömründe yaklaşık üç kat artış elde edilmiştir. XRD ölçümleri ile plazma borlama sonrasında kesici takım yüzeyinde W2B, W2B5 ve WB bileşiklerinin oluştuğu ve bu bileşiklerin WC kesici uçların aşınma dayanımlarına olumlu katkı sağladığı görülmüştür., In this study, tungsten carbides, used widely in the manufacturing process, have been ion (plasma) boronized and the effects of this process to the cutting forces occurred while the face milling operations, and to the surface roughness for the machining of the Ti6Al4V materials, which is widely used in the aerospace and biomedical industry, have been investigated, and in addition, the orthogonal cutting tests and the wear tests have been performed and effects of the plasma boronizing to the orthogonal cutting parameters and to the tool life have been investigated. The compounds which become into being and the boron penetration region which are as a result of plasma boronizing have been investigated by making the XRD and SEM measurements to the plasma boronized tools. In order to implement the plasma boronizing process, a new experimental set up has been manufactured and the plasma boronizing has been carried out at the temperatures of 600, 700, 800, and 850 oC, for 1, 2, 4 and, 6 hours of process times and with the gas combination of 10% BF3, 40% Argon and 50% H2. In order to define the effects of the plasma boronized cutting tools to the tool life, the plasma boronized tools have been implemented to the wear tests by the face milling operations on the Ti-6Al-4V alloy at 70 m/min cutting speed and different feedrates, and by analyzing the side face, the maximum flank wear (VB) has been measured. At the end of the wear tests, the tool life has been tripled with the plasma boronized cutting tools, which are boronized at 600 oC for 6hours according to the unborided cutting tools. It has been investigated by the XRD measurements after the plasma boronizing that, the W2B, W2B5 and WB compounds have been formed on the surface of the cutting tools and these compounds affect to the wear strength positively., Doktora, PhD

Bu çalışmada, kompozit malzemeden (kırpık cam elyaf keçe-polyester) üretilmiş olan çeşitli geometride levhaların; yapıştırma, perçinli ve hem yapıştırmalı hem perçinli birleştirmelerindeki hasar yükü deneysel olarak karşılaştırılmıştır. Numuneler 2.5 mm kalınlığındadır. D, perçin çapı; E, delik veya yapıştırma eksenin uç kenardan mesafesi; W ise numunenin genişliğidir. D, 5 mm olup, E/D oranı, 1, 2, 3, 4; W/D oranı, 2, 3, 4 olarak alınmıştır. Oluşturulan 12 farklı geometrideki numune yapıştırmalı, perçinli ve hem yapıştırmalı hem perçinli olarak birleştirilip çekme makinesinde (Instron-1114) çekilerek hasar tipleri ve yükleri tespit edilmiştir. In this study, the failure behavior of adhesively bonded composite joints, riveted composite joints and adhesively bonded with riveted composite joints were investigated and compared experimentally. Composite materials that used in this study were made of glass (shopped strand mat)-polyester. The thickness of specimens are 2.5 mm. D is the diameter of the rivet and it is constant (5 mm). E is the distance between free edge of specimen and hole/bond axis. W is the width of the specimen. The width to diameter (W/D) ratios, and the distance between the free edge of specimen and hole/bond axis to diameter (E/D) ratios were changed 2 to 4 and 1 to 4, respectively. Specimens in 12 different geometries were bonded by adhesives, rivets and adhesives with rivets were loaded by the Instron ? 1114 Tensile Testing Machine and failure types and loads were determined. 129

Bu çalışmada, sızdırmazlık elemanlarının lineer sızdırmazlık elemanları alt grubundan bir takım yeni ve yaygın kullanılan geometrideki sızdırmazlık elemanlarının performansları incelenmiştir. Deneyler hidrolik yağ viskozitesi ve çalışma basıncı değiştirilerek farklı şartlarda tüm numuneler için tekrarlanmıştır. Oluşan sürtünme kuvveti ve oluşan kaçak yağ miktarı ölçülerek deneylerden bu iki sızdırmazlık parametresi elde edilmiştir. Deneyler için hidrolik piston benzeri bir tesisat kurulmuş ve krom kaplı piston bir motor ile tahrik edilerek lineer hareket ettirilmiştir. Tüm deneyler 0 ile 100 bar arası 10'ar bar artışlarla tekrarlanmıştır. Sürtünme kuvveti deneyleri her eleman için beşer dakika sürdürülmüştür. Sızdırmazlık deneylerinde ise pistonun bir strok hareketi sonunda üstündeki kaçak yağ miktarı emici bir kâğıt ile temizlenmiş ve hassas bir terazide bu miktar ölçülerek oluşan kaçak yağ miktarı elde edilmiştir. Deneyler sonunda geometrinin sızdırmazlık performansı üstündeki etkisi 9 numune için karşılaştırma yapılarak elde edilmiş, malzeme olarak ise nitril bütadien kauçuk, poliüretan ve teflon malzemeler sızdırmazlık performansı bakımından karşılaştırılabilmiştir. Ayrıca iki farklı viskozitedeki (32 cSt ve 46 cSt) hidrolik yağ ile yapılan deneyler sonunda hidrolik yağ viskozitesinin sızdırmazlık performansına etkisi incelenmiştir. In this study, some reciprocating seals, which are used recently, are examined for their geometry that effect on their sealing performance. Experiments of this study are repeated for different internal pressure values and different hydraulic oil viscosity. Two sealing parameter friction force and leakage amount are obtained from these experiments. An experimental setup was developed to perform as a hydraulic cylinder for these experiments. A chrome coated piston is reciprocated by an AC motor in this apparatus. All experiments are repeated for 10 bar pressure value rising from 0 bar to 100 bar. Experiments to obtain friction force had been persisted for five minutes. In the second step of experiments, the amount of leakage from the seal in one out-stroke of the piston has been determined for various oil pressures. As a result of systematical experiments, the variations of friction force and leakage amount with oil pressure for 9 specimens have been obtained. The effect of oil viscosity (32cSt and 46 cSt) to the performance characteristic of reciprocating seals has also been studied. 118

Bu çalışmada, Torsen diferansiyelinin taşıt seyir dinamiği karakteristiğine etkileri incelenmiştir. Bunun için, taşıt gövdesi ile tekerleklerin uzaydaki hareketlerinin ikinci derece diferansiyel denklem ifadelerini temel alan beş kütleli ve onbeş genel koordinatla kinematik ve kinetik olarak ifade edilebilen bir matematiksel model yardımıyla, MATLAB® tabanlı bir simülasyon programı oluşturulmuştur. Bağımsız askı sistemi, taşıt gövdesi, güç iletim sistemi ve lastik tekerlek gibi alt bölümlerden oluşan bu programdan yararlanılarak, taşıt tekerleklerinin tutunma katsayısındaki değişimin, tahrik konfigürasyonu, diferansiyel moment dağıtım oranı gibi parametrelere bağlı olarak, taşıtın doğrusal hareket ve özgül yönlenme karakteristiklerine etkileri araştırılmıştır. In this study, the effects of Torsen differential on vehicle handling dynamics were investigated. In order to do this, a MATLAB®-based simulation program was developed by using a five mass, 15 degrees of freedom mathematical model that is based on the second order differential equations which are generated from generalised co-ordinates of the wheels and the vehicle body. By using this program which consists of independent suspension module, powertrain module, tyre module etc., effects of the changes of tyre-road coefficient on the translational and turning characteristics of the road vehicle were studied, in case of the variation of the parameters such as drive configuration and torque bias ratio. 189

Plazma daldırma iyon implantasyonu (PIII), metallerin mekanik ve kimyasal yüzey özelliklerini modifiye etmek için geliştirilmiş, konvansiyonel ışın huzmesi iyon implantasyonu gibi, malzemelerin yüzeye yakın bölgesine aşılanmış enerji yüklü iyonları kullanır. PIII'da numune plazma ile sarılır ve negatif yüksek gerilim darbelerine maruz bırakılır. Elektrik alanı boyunca iyonlar (çoğunlukla azot iyonları), ivmelendirilerek numune yüzeyine aşılanırlar. PIII işleminin sağladığı en büyük kolaylıklardan biri, iyon ışınını ve numuneyi elle hareket ettirmeye gerek kalmadan aşılamanın numunenin her tarafında (numune tutucu ile temas eden kısmı hariç) eş zamanlı olarak gerçekleşmesidir.Yapılan bu çalışmada sahip olduğu özellikler nedeniyle son yıllarda pek çok alanda ve özellikle de protez malzemesi olması nedeniyle sağlık endüstrisinde yaygın olarak kullanılan ancak zayıf yüzey sertliği ve aşınma direncinden dolayı makina mühendisliğindeki kullanımları düşük olan Ti6Al4V alaşımının PIII yöntemi ile azot plazması içerisinde işlem görmüş yüzey ve yüzey altı tabakaların taramalı elektron mikroskobu (SEM) ve X-ışını difraksiyonu analizleri (XRD) yapılmış, yüzeyde gelişen tabakaların mikroyapıları ve aşınma davranışları incelenmiştir.XRD analizi sonucunda Tİ6Al4V alaşımının yüzeyinde sıcaklık ve işlem süresiyle doğru orantılı olarak artan TiN ve Ti2N tabakalarının oluştuğu tespit edilmiş bu tabakalar SEM analizleri ve mikroyapı resimleri tarafından da desteklenmiştir. Bu çalışmada oluşan en kalın tabakanın işlem sıcaklığının en fazla yükseldiği 12. deney grubunda olduğu görülmüştür. Pin-on disk aşınma cihazında yapılan aşınma testi sonucunda, PIII işleminde frekans ve darbe süresinin arttırılmasının aşınma direncini arttırdığı saptanmıştır. Plasma immersion ion implantation that is developed in order to modify the mechanical and chemical surface properties of metals like conventional beam line ion implantation, use energetic particles (ions) which is implanted the near surface of materials. In PIII, sample is immersed to plasma and exposed to negative high pulsed voltages. Ions (generally N2 ions) are implanted to sample surface by accelerating ions through the electrical field. One of the most important advantages of PIII is the simultaneously implantation at all sides of sample (except the surface of sample that is in contact with substrate holder) without manipulation of sample and ion beam.Due to the excellent properties of titanium and its alloys nowadays they are used many industries and commonly used in medical industry especially being the prosthesis material. Ti6Al4V alloy hasn?t common usage in mechanical engineering because of having weak surface hardeness and wear resistance. In this thesis, the scanning electron microscope (SEM), X-Ray diffraction (XRD) and microstructure analysis and wear behavior of surface and sub-surface layers of Ti6Al4V alloy that are treated by PIII method in N2 plasma, are done.In consequence of the XRD analysis, it is determined that developing of TiN and Ti2N which is increasing directly proportional with temperature and process time at the surface of Ti6Al4V alloy. These layers are supported by SEM analysis and microstructure pictures. It is determined that the thickest layer develop in 12th experiment group which has maximum process temperature. In consequence of wear test done by pin-on disk wear machine, it is confirmed that increasing frequency and pulse time of PIII process improves wear resistance of Tİ6Al4V alloy. 127

ÇEKİCİ ARAÇLAR İÇİN HAVA KÖRÜKLÜ SÜSPANSİYON SİSTEMİNE SAHİP ÖN DİNGİL TASARIMIHasan GÜNALÜlkemizde, taşımacılık sektörünün ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte kullanıcıların beklentileri de sürekli artmaktadır. Bu beklentilere ve rekabet ortamına paralel olarak kamyon kullanımı gün geçtikçe azalırken çekici (TIR) kullanımı artmaktadır.Bu çalışmada ülkemizde üretilen bir çekici araç referans alınarak hava körüklü bir ön süspansiyon(askı) sistemi tasarlanmıştır. Askı sistemi ile birlikte araca uygun yönverme geometrisi tekrar tasarlanmış ve optimize edilmiştir. Tasarımlar yapılırken bilgisayar destekli mühendislik araçlarından mümkün olduğunca yararlanılmaya çalışılmış ve her problem için optimum çözüm bulunmaya çalışılmıştır. Çalışmada ilk olarak askı sistemi kavramsal tasarımı yapılmış, bu kavramsal tasarıma uygun sistem bilgisayar ortamında tasarlanmıştır. Sistemi oluşturan elemanlar üzerine etki eden kuvvetler çeşitli senaryolar için elde edilmiş ve bu kuvvetler altında her parça için kütle optimizasyonu yapılmıştır.Çalışmanın son bölümünde, askı sisteminin temel taşıyıcı elemanı olan dingilin yorulma analizi yapılmıştır. Çalışma içerisinde tasarlanan komple sacdan kaynaklı olarak imal edilebilecek dingile geniş yer verilmiştir. Bu tasarım sayesinde imalatı oldukça kolay, ilk yatırım maliyeti muadil dövme parçaya göre oldukça düşük ve hafif bir çözüm oluşturulmuştur. DESIGN OF FRONT AXLE WITH AIR SUSPENSION SYSTEM FOR TRUCKSHasan GÜNALIn our country, with the development of the transportation sector and technology, users? expectations are continously increasing. Parallel to these expectations and the competitive environment , while the usage of trucks is decreasing the usage of tractor is increasing.In this study, based on a tractor which is produced in Turkey, an air spring front suspension system was designed. Also the steering geometry of the vehicle was optimized . During the designs, computer aided engineering tools was used as much as possible and an optimum solution was found for each problem. Firstly the concept design of the system was done, then the system which is suitable with the concept was designed by CAD . The forces which acted on the components of the system were predicted for various road scenarious by vehicle dynamic model. By using these forces, mass-strength optimization was done for each component of the system by finite element method.In the last part of the study, fatigue analysis of the rigid axle which is the main component of the system was done. Large part of the study was devoted to this axle design which can be manufactured completely by steel welding. With the help of this design, a solution which can be manufactured very simply, with lower initial investment cost and lighter, was found. 147

Yüksek Lisans Tezi Bu tez çalışmasında saç şekillendirme yöntemlerinden derin çekme işlemi üzerinde çalışılmıştır. Bu çalışmada tek etkili preste, çift etkili pres mantığı oluşturularak dairesel bir sacdan silindirik bir kap elde etmek için derin çekme işlemi uygulanmıştır. Silindirik bir kap elde etmek için kullanılacak sacın, tasarlanan kalıp yüzeylerine göre bilgisayar ortamında simülasyonu yapılmıştır ve bu simülasyon sonucunda ortaya çıkan kuvvetlere göre kalıp üzerinde belirli pot kuvvetleri oluşturularak pres altında, tasarlanan kalıpla, silindirik parçalar basılmıştır. Bu tez çalışmasının temelde iki amacı vardır. Bunlardan biri, tek etkili pres kullanılarak çift etkili presteki gibi farklı stroklarda ayrı pot kuvvetleri kullanılarak silindirik parça elde edilmesidir. Çalışmanın diğer bir amacı da, bilgisayar ortamında yapılan simülasyon sonuçlarına göre parçada ortaya çıkan incelme değerleri ile gazlı yaylar ile elde edilen pot kuvvetlerinin pres altından çalıştırılan uygulama kalıbında kullanılması ile basılan parçada oluşan incelme değerlerinin kıyaslanmasıdır. In this thesis, deep drawing process, which is one of the sheet metal forming methods, has been investigated. In this thesis, a cylindrical cup has been deep drawn from a circular sheet plate by using single action press by considering a double action press. A computer simulation was done for designing a die to obtain a cylindrical cup from a sheet metal. As a result of this simulation, cylindrical parts were deep drawn by using the designed die set by creating specific pot forces over the die. This thesis has two purposes. One of them is to deep drawn cylindrical cups by using single action pres as if it were a double actioned pres where different pot forcess could be applied on different strokes. Another aim of the study is to compare the thinning in the drawn parts in computer results and these in practice.