Search

Brief van het BuRO van de NVWA aan de Directeur Natuur van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN; voorheen LNV) met advies aangaande invasieve uitheemse landplatwormen: Besteed in het Aanvalsplan invasieve exoten aandacht aan de risico’s van meeliftende exoten zoals platwormen en communiceer hierover naar de betrokken doelgroepen. De onderzoekers van Minyoo Advies hebben in opdracht van BuRO veldonderzoek gedaan en daarna samen met BuRO een selectie gemaakt van openbaar toegankelijke plekken met een grote kans om landplatwormen aan te treffen: verwarmde of onverwarmde kassen die aanwezig zijn in botanische tuinen, kleine dierenparken (zoals vlindertuinen) en grotere dierentuinen. Na toestemming van de eigenaar of beheerder hebben de onderzoekers op deze plaatsen gezocht naar landplatwormen. Locaties in privaat eigendom voor commerciële doeleinden zoals kwekerijen, tuincentra en plantenveilingen zijn voor dit onderzoek buiten beschouwing gelaten. (Bijlagen: 1. Uitheemse landplatwormen in Nederland, een aanvullende verkenning (2023); 2. Risicobeoordeling van uitheemse landplatwormen (2020).)

Dit rapport doet verslag van de bestrijding van Aziatische duizendknopen in het havengebied van Rotterdam in 2023. Allereerst wordt een overzicht gegeven van de eigendoms- en beheersituatie van de groeiplaatsen met Aziatische duizendknopen in het gebied. Daarna wordt verslag gedaan van de resultaten van uitgevoerde bestrijdingsmaatregelen in 2023 en wat de vorderingen zijn om de Aziatische duizendknopen in het geheel te verwijderen uit het erfpachtgebied van Havenbedrijf Rotterdam N.V. In 2023 waren 132 locaties onderhevig aan bestrijding door HbR of waren in de voorgaande jaren met succes gesaneerd. In de meest positieve benadering was daarvan eind 2023 53% verwijderd. Deze locaties beslaan samen echter wel 85% van de oppervlakte aan duizendknopen in het beheergebied van HbR. Per gebruikte bestrijdingsmethode wordt aangegeven welke activiteiten in 2023 zijn uitgevoerd en wordt stilgestaan bij de uitvoering en de resultaten. Daarnaast wordt ingegaan op de ontwikkelingen rond het voorkomen van Aziatische duizendknopen op terreinen van andere eigenaren of beheerders dan HbR binnen het havengebied. De gezamenlijke oppervlakte daarvan is ongeveer even groot als het totaal van de nog niet volledig gesaneerde locaties onder HbR beheer. Tenslotte worden conclusies getrokken ten aanzien van de algemene duizendknoopproblematiek in het havengebied, de gebruikte bestrijdingsmethoden, monitoring en signalering.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit heeft, in samenwerking met Naturalis Biodiversity Center en Staatsbosbeheer, een veldgids gemaakt met bomen en struiken die van nature niet in Nederland voorkomen. De gids helpt deze houtige soorten vroegtijdig te herkennen en indien nodig te bestrijden, om mogelijke schade aan de natuur te voorkomen.

In het Europese subsidieproject LIFE Resilias werken Bosgroep Zuid Nederland en Stichting Bargerveen zeven jaar lang aan systeemgericht natuurherstel om dominantie van exoten te doorbreken. Inmiddels zitten we op de helft van de looptijd van het project en kijken we samen met de projectcoördinator naar de vorderingen, de al behaalde resultaten én de acties die nog op de planning staan.

Bij biologische bestrijding worden organismen ingezet om een plaagsoort te onderdrukken. Dit is toe te passen met uitheemse soorten, vaak met hetzelfde natuurlijke verspreidingsgebied als de invasieve exoot. Hiermee zijn risico’s gemoeid: de gekozen bestrijder kan zich tot overlastgevende soort ontwikkelen. Stichting Bargerveen onderzoekt of hier inheemse soorten voor ingezet kunnen worden.

Grote waternavel is een overblijvende oeverplant die in de oever wortelt. De plant vormt lange stengels met brede, niervormige bladeren die op het wateroppervlak drijven. Ze kunnen tot 30 cm boven het wateroppervlakte uitsteken. Grote waternavel lijkt oppervlakkig op de inheemse gewone waternavel (Hydrocotyle vulgaris). De inheemse soort heeft echter veel kleinere bladen die rond zijn in plaats van niervormig. De bladsteel van de gewone waternavel is in het midden van het blad aangehecht, als een paraplu. De lobben van de grote waternavel kunnen soms overlappen waardoor het blad ook rond lijkt, maar de bladsteel is niet centraal aangehecht. De gewone waternavel vormt ook geen drijvende matten op het water zoals de grote waternavel en groeit vooral op het land op voedselarmere plekken dan de grote waternavel, zoals vennen en veenmosrietlanden.

Gele bieslelie is een plant die wordt verkocht als oever- en tuinplant. In 2005 is deze soort in Nederland voor het eerst in het wild gezien en is daarna op talrijke andere plekken waargenomen, ook in kwetsbare natuurgebieden zoals orchideeënweiden. Terreinbeheerders proberen de planten te verwijderen. Tot nu toe zonder veel succes.

Centrale vragen van dit onderzoek waren: Vraag 1. Wat zijn de risico’s van gele bieslelie in Nederland voor biodiversiteit, ecosysteemdiensten en andere maatschappelijke waarden? Vraag 2. Welke mogelijkheden zijn er voor risicomanagement?

De belangrijkste problemen die veroorzaakt worden door invasieve waterplanten zijn wateroverlast en schade aan de natuur. Maar waarom nu deze veldgids? Het is belangrijk de meest risicovolle invasieve soorten te kunnen herkennen, zodat snel actie ondernomen kan worden. Herkenning is echter niet altijd gemakkelijk, zelfs niet voor mensen met goede kennis van de inheemse fora. Daarom is in opdracht van de Nederlandse Voedsel - en Warenautoriteit (NVWA) deze veldgids met de vierentwintig meest risicovolle invasieve waterplanten ontwikkeld. Buitendienstmedewerkers, beheerders en andere geïnteresseerden die onbekende planten tegenkomen, kunnen met behulp van deze gids de plant op naam brengen. Het is bij de bestrijding van invasieve waterplanten van belang zo snel mogelijk in te grijpen. De verantwoordelijke partij hiervoor is in veel gevallen het waterschap, maar vaak ook gemeenten of terreinbeherende organisaties. In deze veldgids staat bij enkele soorten beschreven hoe deze planten aangepakt kunnen worden, of juist welke maatregelen beter niet genomen kunnen worden. Als een soort is opgenomen op de Unielijst van EU -exotenverordening 1143/2014, dan staat dat vermeld in deze gids. Dit betekent dat de soort hier niet langer verkocht mag worden. Voor meer informatie over bestrijding en de Unielijst kunt u altijd bij de NVWA terecht.

Nederland is echt een bramenland. Van nature komen hier ruim tweehonderd verschillende soorten bramen voor. Helaas hebben we in Nederland ook last van de invasieve exoot dijkviltbraam. Deze soort is aan een snelle opmars bezig en blijkt zeer lastig te bestrijden. Op welke manieren kunnen beheerders de soort kwijtraken of in toom houden? OBN Natuurkennis schreef hier een advies over.

Kleine waterteunisbloem is een water- en oeverplant die dichte drijvende matten vormt. Deze matten kunnen tot een meter boven het wateroppervlakte uitsteken. De grote gele bloemen staan in de oksels van de hogere stengelbladeren. De plant is overblijvend. De planten die in Nederland gevonden worden behoren tot de ondersoort L. peploides subsp. montevidensis en worden ook wel postelein-waterlepeltje genoemd.

Om risicovolle invasieve waterplanten beter te kunnen herkennen heeft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) een herziene veldgids invasieve waterplanten uitgebracht. Herkenning is vaak lastig, maar wel belangrijk zodat snel actie kan worden ondernomen. Wil je helpen om te voorkomen dat invasieve waterplanten in de natuur komen? Gooi dan geen waterplanten in openbaar water.

Waterschap Aa en Maas heeft met de andere Brabantse waterschappen en de provincie een plan van aanpak opgesteld om de wildgroei van exoten aan te pakken. Steeds meer beken en sloten raken overwoekerd door planten uit Amerika, Australië of Azië. Die nemen het licht en de ruimte van de planten van hier weg, waardoor ze uiteindelijk verdwijnen. Net als de kikkers, vissen en andere dieren die in het water leven.Want de nieuwkomers zijn niet te stoppen. Ze groeien hard, en er moet dus snel ingegrepen worden. Een reportage van Trudy van Rijswijk en cameraman Jorai Riemens.

In dit webinar deelt Bert van Eck met ons zijn kennis over de Aziatische hoornaar. Bert is zowel hobbymatig als imker als beroepsmatig met deze wesp in aanraking gekomen. De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) is een invasieve exoot die sinds een aantal jaren vooral in Zuid-Nederland wordt aangetroffen. Het insect is niet alleen een gevaar voor onze biodiversiteit, maar kan ook een gezondheidsrisico veroorzaken voor boomverzorgers. Bert leert ons de hoornaar te herkennen en geeft advies hoe ermee om te gaan in ons dagelijks werk als boomverzorger.

De onderzoekers van het NEC-E hebben een basislijst gemaakt van exoten die voorkwamen in de eerste horizonscan 2014 en in wetenschappelijke risicobeoordelingen en horizonscans in gebieden die klimatologisch overeenkomen met Nederland. Daarnaast hebben zij databanken met exoten geraadpleegd en (grijze) literatuur verkend met meldingen van exoten. Tot slot hebben ze geïnventariseerd welke exoten aanwezig zijn in de handel, dierentuinen en kinderboerderijen. Uit deze basislijst hebben de onderzoekers een selectie gemaakt van potentieel invasieve soorten die zich kunnen vestigen en voortplanten in Nederland, die schade kunnen toebrengen aan de natuur en die nog niet of slechts in kleine aantallen in Nederland aanwezig zijn. Ook hebben ze een lijst gemaakt van soorten waarover nog weinig bekend is, maar die volgens de experts mogelijk invasief worden in Nederland.

De Nieuw-Zeelandse landplatworm (Arthurdendyus triangulatus) staat op de EU-lijst van invasieve soorten, omdat hij zich snel verspreidt en veel regenwormen eet. Dat is schadelijk, want regenwormen zijn belangrijk voor de bodemvruchtbaarheid. Daarnaast komen er nog andere uitheemse landplatwormen in Nederland voor, waarvan weinig bekend is over de verspreiding. Daarom is er van oktober 2022 tot en met september 2023 in 25 kassen in Nederland gezocht naar landplatwormen. Het betrof een aanvullende inventarisatie op een verkennend onderzoek dat in 2020 en 2021 gedaan is. Onderzoek heeft plaatsgevonden in 12 kleine en grote dierentuinen, 9 kwekerijen en 4 hortussen (Tabel 1). Bij deze inventarisatie zijn 125 landplatwormen in 16 van de 25 onderzochte kassen gevonden, waarvan 101 uitheemse exemplaren verdeeld over minstens vijf soorten. (Opdrachtgever: Bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO) van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA))., The New Zealand land flatworm (Arthurdendyus triangulatus) is on the EU list of invasive species because it spreads quickly and eats many earthworms. This is harmful, because earthworms are important for soil fertility. In addition, other non-native land flatworms occur in the Netherlands, of which little is known about their distribution. That is why we searched for terrestrial flatworms in 25 greenhouses in the Netherlands from October 2022 to September 2023. This was a supplementary inventory to an exploratory study conducted in 2020 and 2021. Research took place in 12 small and large zoos, 9 nurseries and 4 botanical gardens (Tabel 2). During this inventory, 125 terrestrial flatworms were found in 16 of the 25 greenhouses examined, of which 101 were non-native specimens divided into at least five species.

Invasieve exotische plantensoorten zorgen zowel in landelijk als stedelijk gebied en rondom infrastructuur voor grote problemen. In Duitsland en Oostenrijk veroorzaakt de exoot Japanse duizendknoop inmiddels ook problemen in de landbouw, zowel op extensief gebruikt grasland zoals almen, als ook in de akkerbouw. Doel van dit KoM-project is om een kennisplatform te ontwikkelen dat de opbouw en verspreiding van praktische kennis over de beste en de meest kosteneffectieve aanpak van invasieve exoten verzorgt waarmee de doelgroep een effectievere bestrijding tegen lagere kosten kan realiseren.

Lokale overheden spelen een belangrijke rol bij beheersing en bestrijding van invasieve exotische plant- en diersoorten. Inwoners kijken al gauw naar de overheid als zij vrezen voor of te maken krijgen met invasieve exoten. Overheden willen vaak wel helpen, maar wet- en regelgeving is lang niet altijd één op één te vertalen naar praktijksituaties. Schade is vaak moeilijk aantoonbaar en de schadeveroorzakende partij is veelal lastig te achterhalen. Beheersing en bestrijding brengt daarnaast vaak de nodige praktische hobbels met zich mee. Rechtspraak over dit onderwerp komt pas net op gang. Rico Ligtvoet van Hekkelman Advocaten vertelt u meer over de juridische aspecten van invasieve exoten en gaat in op de geldende wet- en regelgeving. Hij gaat in op de rol van lokale overheden bij de bestrijding en beheersing van invasieve exoten en wat dat betekent voor onze leefomgeving. Ook geeft hij praktische tips om risico’s te voorkomen en beperken. Dit en meer hoort u tijdens dit webinar.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft de veldgids Invasieve houtige planten in Nederland uitgebracht. Daarin zijn 45 soorten uitheemse bomen en struiken beschreven die in bospercelen prioriteit hebben bij het voorkomen van schade. De gids bevat onder andere kenmerken, foto’s en bestrijdingsmaatregelen. De gids is op verzoek van de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE) samengesteld, waarbij is samengewerkt met het Naturalis Biodiversiteitscentrum in Leiden en met Staatsbosbeheer. Er zijn verschillende redenen waarom deze gids nu uitkomt.

In de droge duinen hinderen diverse overlast gevende soorten, zoals de invasieve exoten bezemkruiskruid, Amerikaanse vogelkers, mahonie, rimpelroos en dwergmispel, zowel de natuurkwaliteit als -ontwikkeling en het beheer. Voor deze soorten geldt dat de kans op effectieve bestrijding vaak wordt gemist, en is de juiste aanpak vaak onduidelijk. Een nieuw onderzoek moet hierin meer inzicht geven. De invasie van een exoot lijkt snel te verlopen, maar is feitelijk een sluipend proces. De exponentiële groeicurve die vrijwel alle invasieve exoten laten zien, heeft een trage opstartfase waarin de soorten nog relatief weinig en in omvang geringe populaties hebben. Die opstartfase is juist de tijd dat met een ‘rapid response’-aanpak een soort nog geëlimineerd kan worden om een invasie te voorkomen. Maar in de meeste gevallen wordt gekozen voor een 'vinger-aan-de-pols'-aanpak, waarbij met bestaande monitoringprogramma’s het aantal en de omvang van populaties wordt bijgehouden.

In 2008 is voor het eerst in Nederland een levensvatbare populatie van de uitheemse Filipijnse tapijtschelp aangetroffen in de Oosterschele (Faasse & Ligthart 2008, Titselaar 2008 en Bruyne, 2013). Hierna is de populatie dermate sterk toegenomen dat ze tot de dominant aanwezige schelpdiersoorten is gaan behoren in de Zeeuwse Delta wateren (Troost et al., 2023). Hoewel kortgeleden nog geen directe concurrentie met de inheemse kokkel leek te bestaan om ruimte en voedsel (Troost, 2021), is het mogelijk dat dit op enig moment wel zal gaan optreden. Mogelijk gaat de Filipijnse tapijtschelp de concurrentiestrijd winnen omdat ze, als zuidelijke soort, beter bestand is tegen hete zomers (Kamermans & Leopold, 2021). Om een eerste inschatting te kunnen maken van de concurrentiepositie met overige schelpdieren is het wenselijk inzicht te hebben in de ecologie van de Filipijnse tapijtschelp, de meest recente trend te kennen en inzicht te hebben in onderzoeken die momenteel lopen en relevante informatie op kunnen leveren om de concurrentie verder te kunnen beoordelen. De bestaande kennis over deze factoren wordt in deze factsheet samengevat.

Van nature komt in Nederland alleen de Europese rivierkreeft, Astacus astacus voor. Een groot aantal exotische kreeften, gekweekt om op te eten of ontsnapt uit aquaria en tuinvijvers, hebben zich in ons land weten te vestigen. Door hun brede voedselkeuze en graafactiviteit, hebben ze een grote invloed op watersystemen. Waterplanten, macrofauna, eieren en de larven van amfibieën worden gegeten. Door het graven van gangen in oevers en dijken vormen ze daarnaast een gevaar voor de veiligheid. Een aantal van de exotische rivierkreeften is drager van een parasiet die een dodelijke schimmelinfectie veroorzaakt bij inheemse rivierkreeften.

Invasieve exotische kreeften zijn inmiddels een groot probleem geworden in Nederland. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ze het ecosysteem en de waterkwaliteit ernstige schade toebrengen. Daarnaast graven ze - net als muskusratten - holen in oevers waardoor ze een veiligheidsrisico kunnen vormen.

De Chinese moerasslak komt steeds meer voor in Nederland. De toenemende verspreiding heeft de exoot aan ons mensen te danken. De Chinese moerasslak vormt een risico voor de natuur en hem verwijderen is bijna onmogelijk. Hoe remmen we de opmars af?

Leidse biologiestudenten hebben de herkomst van exotische Alpenwatersalamanders bepaald. Een speciale DNA-techniek toont aan dat deze dieren uit verschillende uithoeken van Europa afkomstig zijn. Sterker nog: het gaat waarschijnlijk om verschillende soorten. Deze salamanders zijn waarschijnlijk uitgezet door mensen – en dat kan schadelijke gevolgen hebben voor de natuur en de biodiversiteit.

Met de komst van de vele exotische grondelsoorten in Nederland is het opletten bij de determinatie van deze bodemvissen. Vaak worden soorten door elkaar gehaald, vooral bij zichtwaarnemingen met de zaklamp (na zonsondergang) of tijdens het snorkelen. Deze herkenningskaart biedt hulp bij de determinatie, ook van bovenaf.

In deze video krijg je een beeld van de workshop Q-organismen in de boomkwekerij die gegeven werd op de innovatiedag in Opheusden. Met WUR-onderzoekers Peter Karssemeijer en Kiki Kots.

De Japanse, Sachalinse en Basterdduizendknoop hebben afgelopen decennia naam gemaakt als zeer vervelende, lastig te bestrijden invasieve exoten. Twee andere duizendknopen hebben hun intrede gemaakt. Hoe herken je de Afghaanse duizendknoop en 'Finse duizendknoop' en wat kunnen we van ze verwachten?

De invasieve exoot watercrassula vormt in toenemende mate een probleem in de Zeeuwse natuurgebieden. Slikoevers zoals in de Sophiapolder verdwijnen onder een dikke laag watercrassula. Het Zeeuwse Landschap, de provincie Zeeland en Stichting Bargerveen voeren in de Sophiapolder bij Oostburg een pilot uit om te bepalen hoe de invasieve soort hier te beheersen is.

Het Natura 2000-beheerplan is opgedeeld in drie periodes van zes jaar. Het te evalueren beheerplan is op 1 februari 2017 vastgesteld door Gedeputeerde Staten van Provincie NoordHolland. De looptijd van het beheerplan betreft zes jaar, waardoor het huidige beheerplan op 1 februari 2023 afliep. Om een zorgvuldig proces te kunnen doorlopen voor het opstellen van een nieuw beheerplan is het huidige beheerplan verlengd. In dit eerste beheerplan zijn de maatregelen veelal gericht op behoud van natuurkwaliteit. In deze evaluatie wordt de ontwikkeling van de natuurwaarden in de Schoorlse Duinen in de periode 2016 - 2022 onderzocht. Hieruit zal blijken in hoeverre de instandhoudingsdoelstellingen voor het Natura 2000-gebied Schoorlse Duinen zijn behaald. Op basis van de resultaten van de evaluatie wordt het Natura 2000-beheerplan herzien voor de volgende beheerplanperioden (2023 - 2029 en 2029 - 2035). Voorliggend rapport is in samenspraak met de Provincie Noord-Holland en Staatsbosbeheer opgesteld.

Meer en meer planten- en dierensoorten verspreiden zich buiten hun normale biotoop. Dat gebeurt door menselijk handelen en door de klimaatverandering. Sommige van deze exoten zijn ongevaarlijk, maar andere soorten vormen een bedreiging voor onze biodiversiteit, omdat ze geen natuurlijke vijanden hebben. Denk maar aan de Japanse duizendknoop de buxusmot of de Canadese gans. Ook landbouwers en imkers ondervinden soms schade van exoten. In deze reportage gaan we dieper in op de bestrijding van de Aziatische Hoornaar en de knolcyperus. Departement Landbouw en Visserij van de Vlaamse overheid.

Sinds 2020 is het aantal uitheemse grondels in Nederland flink toegenomen, met nog nèt geen nieuwe grondelsoort per jaar. In 2020 ontdekte RAVON al de Kaukasische dwerggrondel. In 2022 werd de shimofurigrondel voor het eerst in Nederland waargenomen en in augustus van 2023 vond RAVON opnieuw een nieuwe grondelsoort: de naakthalsgrondel. De komst van deze soort werd al sinds 2009 verwacht.

The thematic assessment of invasive alien species and their control produced by the Intergovernmental Science Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) critically evaluates evidence on biological invasions and impacts of invasive alien species. In alignment with the UN Sustainable Development Goals and the Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework adopted by the Conference of the Parties of the Convention on Biological Diversity, the assessment outlines key responses and policy options for prevention, early detection, and effective control of invasive alien species and mitigation of their impacts in order to safeguard nature, nature’s contributions to people, and good quality of life.

Deze presentatie van Kiki Kots (WUR) is gemaakt in het Kennis op Maat project Bewustwording en preventie van Q-organismen in de boomkwekerijsector (KOM21019). De Aziatische essenprachtkever is een invasieve exoot die een risico vormen voor de boomkwekerijsector in Nederland. WUR-onderzoeker legt uit wat er gedaan kan worden om de essenprachtkever te herkennen, maatregelen om te nemen en preventie van schade door de essenprachtkever.

Deze presentatie van Peter Karssemeijer (WUR) is gemaakt in het Kennis op Maat project Bewustwording en preventie van Q-organismen in de boomkwekerijsector (KOM21019). De Oost-Aziatische boktor is een invasieve exoot die een gevaar vormt voor de boomkwekerijsector in Nederland. Hoe herken je hem, neem je maatregelen en zorg je voor preventie?

Op de Nederlandse Waddeneilanden zijn sinds 2015 170 nieuwe exoten waargenomen. Planten vormen daarvan met 151 soorten de grootste groep. Dit blijkt uit een update van een eerdere inventarisatie. Deze nieuwe planten zijn allemaal te koop, en hebben zich vervolgens verspreid. Sommige exoten vormen een groot risico voor de natuur. Verspreiding hiervan zou zoveel mogelijk voorkomen moeten worden.

Door klimaatdoelstellingen en de biodiversiteitscrisis staan bossen volop in de aandacht. Daarbij gaat het vaak om het aantal hectares bos. Maar bossen hebben ook een eigen flora en fauna met kenmerkende soorten. Kruiden, mossen en paddenstoelen zijn zulke indicatoren voor een goede natuurkwaliteit van bossen. Dit is het thema van de eerste Florabalans, die vandaag uitkomt.

In Nederland mag worden gevist op uitheemse rivierkreeften voor consumptiedoeleinden. Rivierkreeften houden zich op in de waterbodem. Hierdoor kunnen eventuele verontreinigingen die zich in de waterbodem bevinden, in de dieren terechtkomen. Onderzoek laat zien dat staartvlees overwegend veilig is om te eten, terwijl kopvlees van kreeften vaak hogere gehaltes bevat.

Deze presentatie van Peter Kassemeijer (WUR) is gemaakt in het Kennis op Maat project Bewustwording en preventie van Q-organismen in de boomkwekerijsector (KOM21019).

Vanuit de verplichting van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is in 2022 in zes waterlichamen en één achterliggend gebied in het beheergebied van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) een visstandonderzoek uitgevoerd. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft ATKB opdracht gegeven om het visstandonderzoek uit te voeren en de resultaten uit te werken in dit rapport.

Steeds vaker vestigen nieuwe exotische vissoorten zich in Nederland. In 2020 ontdekte RAVON (Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland) de Kaukasische dwerggrondel. Twee jaar later vond Waterschap Scheldestromen bij Biervliet en het Gent-Terneuzenkanaal weer een nieuwe grondelsoort voor Nederland: de shimofurigrondel. De omvang van de populatie is vooralsnog onduidelijk.

De Westerse karmozijnbes komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika maar doet steeds meer zijn intrede in Noord-Europa als invasieve exoot. De soort heeft een voor invasieve exoten relatief lange aanloopfase nodig, maar na deze fase is er een groot risico op schade aan natuur en milieu door de monoculturen die deze soort vormt.

In het project LIFE Resilias zoeken we uit voor welke invasieve soorten de ecosysteemaanpak werkt, waarna we de integratie van de betreffende soort uitwerken en demonstreren. De meest recente uitdaging is om te verkennen hoe bosecosystemen omgaan met invasieve boomsoorten die meer schaduw verdragen en werpen dan bekende soorten zoals Amerikaanse vogelkers. Bijvoorbeeld de vederesdoorn.

Steeds vaker komen terreinbeheerders, aannemers en loonwerkers invasieve exoten tegen tijdens hun werk. Werkzaamheden voor ruimtelijke ontwikkeling, regulier beheer of onderhoud die (onbedoeld) kunnen leiden tot verspreiding van deze schadelijke planten- en diersoorten zijn in strijd met de Europese Exotenverordening. Een nieuw handelingskader geeft de beste werkwijzen aan binnen de wetgeving.

In dit Groen Kennisnet webinar gaan we in op Q-organismen in de boomkwekerijsector: wat zijn Q-organismen nu precies, waar komen ze vandaan, hoe herken je ze en wat kun je er tegen doen om schade zoveel mogelijk te voorkomen? We gaan in het bijzonder in op de Japanse kever, Aziatische boktor, Oost-Aziatische boktor en de Essenpracht kever.

Gemeenten zijn niet snel aansprakelijk voor een - in de ogen van hun inwoners - gebrekkige aanpak van invasieve exoten. Niettemin worden de verplichtingen uit de Exotenverordening door lokale overheden niet altijd en overal voortvarend opgepakt. Hierdoor kunnen wel aansprakelijkheidsrisico's ontstaan. Deze waarschuwing gaf Rico Ligtvoet, advocaat bij Hekkelman, tijdens een webinar van Stadswerk en het Kennisnetwerk Invasieve Exoten. Hij gaf tips waarmee overheden aansprakelijkheidsrisico's rondom de aanpak van invasieve exoten kunnen beperken.

Al sinds de Europese verordening voor invasieve exoten per 2015 van kracht is gegaan, staan er twee soorten waterteunisbloemen op de Unielijst. Voor de kleine waterteunisbloem geldt volgens deze verordening een uitroeiingsverplichting en voor de waterteunisbloem een beheersverplichting. Echter, in de praktijk worden er nog weinig maatregelen tegen beide soorten getroffen.

Voor het veilig werken met invasieve exoten om schade aan natuur, volksgezondheid en economie te voorkomen zijn voor de provincie Friesland een uitgebreide beschrijving en adviezen voor het treffen van de hygiënemaatregelen opgenomen. Deze adviezen zijn samengevat in twee praktische werkprotocollen; een voor aquatische (watergebonden) invasieve exoten en een voor terrestrische (grondgebonden) invasieve exoten. In deze rapportage worden de volgende vier deelopdrachten uitgewerkt: 1. Inventarisatie toepassing huidige hygiënemaatregelen 2. Weergave juiste manier van hygiënisch werken 3. Knelpunten en verbeteringen aangeven 4. Uitkomsten voorgaande weergeven in werkbare protocollen