Search

Unapređenje ovčarske proizvodnje vezano je za rešavanje niza različitih problema, koji imaju za cilj prvenstveno povećanje ekonomičnosti uz očuvanje zdravlja i dobrobiti životinja. Načinom gajenja koji je u već vekovima ustaljen kod ovaca stiče se niz uslova koji pogoduju razvoju i održavanju velikog broja oboljenja različite etiologije. Među njima, jedno od vodećih mesta zauzimaju parazitske infekcije. U okviru ovog tehničkog rešenja cilj je bio uvođene mera za adekvatnu i sveobuhvatnu kontrolu parazitskih infekcija ovaca na pašnjacima u cilju pobolšanja proizvodnih rezultata ovaca.

Pesticidi su važan faktor u proizvodnji prehrambenih biljaka, kao i smanjenju populacije štetnih insekata i uništavanju glodara. Lipofilni karakter većine pesticida može dovesti do njihovog bioakomulacije u masti, što može imati štetne posledice po zdravlje ljudi i životinja. Cilj ovoga pregled je da predstave saznanja o prisustvu i određivanju pesticida u mleka, sa akcentom na određivanju sadržaja DDT. Razmatraju se rezultati dobijeni pri prvim kontrolama prisustva DDT, kao i oni najnoviji koji su dobijeni poslednjih godina upotrebom novih metoda ekstrakcije i kontrole savremenim tehnikama. I dalje postoje izazovi u samom načinu određivanja i razvoju jednostavnih tehnika i procedura za kontrolu. Ali su rezultati dobijeni poslednjih godina u svim zemljama ujednačeni i slažu se da je prisustvo DDT u mleku sve manje od prvih kontaminacija sedamdesetih godina prošloga veka., Pesticides are an important factor in the production of food plants, as well as reducing the population of harmful insects and destroying rodents. The lipophilic character of most pesticides can lead to their biaccumulation in fats, which can have harmful consequences for human and animal health. The aim of this review is to present knowledge about the presence and determination of pesticides in milk, with emphasis on the determination of DDT content. The results obtained during the first controls for the presence of DDT are discussed, as well as the most recentdeveloping simple techniques and procedures for control. But the results obtained in recent years in all countries are uniform and they agree that the presence of DDT in milk is decreasing since the first contaminations in the seventies of the last century. ones obtained in recent years using new methods of extraction and control using modern techniques. There are still challenges in the very way of determining and

Mastitisi su zapaljenski procesi u mlečnoj žlezdi prouzrokovani mikroorganizmima i predstavljaju bolest sa posledično velikim ekonomskim štetama zbog smanjenja količine i kvaliteta mleka, troškova lečenja i odbacivanja mleka tokom lečenja. Mastitisi i etiologija mastitisa kod koza su u osnovi slični kao kod krava. Mogu da se pojave u akutnom ili perakutnom obliku sa teškim opštim stanjem praćenim mortalitetom i supkliničkom obliku bez simptoma i uginuća, ali sa održavanjem infekcije u vimenu i kliconoštvom u stadu. Koagulaza negativne stafilokoke (KNS) imaju najveću prevalenciju i mogu izazvati perzistentne infekcije, praćene povećanjem broja somatskih ćelija u mleku i slabo izraženim oblikom sa rekurentnim kliničkim epizodama. Incidencija intaramamarnih infekcija kod koza izazvanih sa Staphylococcus aureus je niska (<5%), ali može da rezultira perzistentnim infekcijama, koje ne daju odgovor na terapiju. Infekcije izazvane streptokokama mogu da budu suppkliničke i kliničke i češće se pojavljaju kod goveda. Bakterija Streptococcus agalactiae, nije čest uzročnik mastitisa kod koza. Kao kod krava i kod koza, gram‑negativni mikroorganizmi izazivaju interminentne infekcije. Infekcija sa bakterijom Trueperella pyogenes može da izazove multiple nodularne apscese u vimenu koza. Kontagiznu agalakciju izazivaju Mycoplasma agalactiae, a poslednjih godina i M. mycoides capri. U manjem broju slučajeva se dijagnostikuju M. capricolum capricolum i M. putrefaciens. Ovo oboljenje, pored mastitisa, prate artritisi i respiratorni poremećaji. U dijagnostici mastitisa je vrlo bitna diferencijalna dijagnoza zbog toga što i pri infekciji kozijim artritis i encefalitis virusom (CAEV) mogu nastati indurativne lezije u vimenu. Dijagnostika, praćenje i lečenje bakterijskih mastitisa koza su slični kao kod krava. Praćenje broja somatskih ćelija u dijagnostičke svrhe je otežano zbog teškog razlikovanja inficiranih od neinficiranih životinja, posebno u kasnom stadijumu laktacije. Ovo se pripisuj

Hemolaktija je klinički znak, koji označava prisustvo krvi u mleku. Dovodi do pojave ekonomskih gubitaka zbog odbacivanja mleka i terapije obolelih krava. Uobičajeni razlozi za nastanak hemolaktije su trauma vimena, ruptura krvnih sudova, krvarenje usled dijapedeze, infektivna bolest (leptospiroza), trombocitopenija, dijapedeza usled hiperemije posle porođaja, deficit vitamina. Patofiziologija procesa i tačan uzrok njegovog nastanka nisu utvrđeni. Hemolaktija se može javiti u bilo kojoj fazi laktacije, a najveći problem javljaju u prvim danima laktacije. Prisustvo krvi u mleku narušava kvalitet kolostruma, što je od značaja za novorođenu telad. Cilj ovog rada bio je da ukaže na pojavu hemolaktije kod mlečnih krava. Dugotrajno praćenje pojave hemolaktije ukazuje da se može javiti u bilo kojoj fazi laktacije, pretežno u prvih 100 dana laktacije. Trajanje hemolaktije zavisi od inteziteta kliničkog skora. Postoje brojni protokoli za kontrolu i skraćivanje trajanja hemolaktije. Terapija hemolaktije zasniva se na primeni rastvora kalcijuma, vitamina K, antikoagulansa, vazokonstriktora, vitamina C.

Stalni kontakt mlečne žlezde sa površinama koji su potencijalni nosioci patogena i visoki standardi koji se odnose na kvalitet i higijensku ispravnost mleka, uslovljavaju potrebu da se kontinuirano primenjuju higijenske mere u postupku muže. Količina, kvalitet i higijenska ispravnost mleka kao ključni faktori uspešnosti farmskog uzgoja krava, zavise pored smeštajnih uslova i od higijene muže, čiji posebno značajan deo je higijena vimena krava. Jedna od najvažnijih mera koje se kontinuirano sprovode u cilju održavanja higijene vimena je dezinfekcija, kao mera čiji je prvenstveni zadatak eliminacija potencijalnih patogena u cilju o«uvanja zdravlja vimena, koli«ine i kvaliteta mleka. Velike ekonomske štete uzrokovane mastitima, i problemi u primeni antibotika u kurativi istih, zahtevaju posebnu pažnju u izradi i sprovođenju planova kontrole mastitisa, u kojima ključno mesto ima dezinfekcija vimena pre i posle muže. Razvoj novih dezinficijensa na bazi nano srebra, sa dobrim efektom na zdravlje vimena i očuvanje količine i kvaliteta mleka je jedan od budućih pravaca prevencije bolesti mlečne žlezde i očuvanja količine i kvaliteta mleka.

Stalni kontakt mlečne žlezde sa površinama koji su potencijalni nosioci patogena i visoki standardi koji se odnose na kvalitet i higijensku ispravnost mleka, uslovljavaju potrebu da se kontinuirano primenjuju higijenske mere u postupku muže. Količina, kvalitet i higijenska ispravnost mleka kao ključni faktori uspešnosti farmskog uzgoja krava, zavise pored smeštajnih uslova i od higijene muže, Aiji posebno značajan deo je higijena vimena krava. Jedna od najvažnijih mera koje se kontinuirano sprovode u cilju održavanja higijene vimena je dezinfekcija, kao mera čiji je prvenstveni zadatak eliminacija potencijalnih patogena u cilju očuvanja zdravlja vimena, količine i kvaliteta mleka. Velike ekonomske štete uzrokovane mastitima, i problemi u primeni antibotika u kurativi istih, zahtevaju posebnu pažnju u izradi i sprovođenju planova kontrole mastitisa, u kojima ključno mesto ima dezinfekcija vimena pre i posle muže. Razvoj novih dezinficijensa na bazi nano srebra, sa dobrim efektom na zdravlje vimena i očuvanje količine i kvaliteta mleka je jedan od budućih pravaca prevencije bolesti mlečne žlezde i očuvanja količine i kvaliteta mleka.

Mastitisi su zapaljenski procesi u mlečnoj žlezdi prouzrokovani mikroorganizmima i predstavljaju bolest sa posledično velikim ekonomskim štetama zbog smanjenja količine i kvaliteta mleka, troškova lečenja i odbacivanja mleka tokom lečenja. Mastitisi i etiologija mastitisa kod koza su u osnovi slični kao kod krava. Mogu da se pojave u akutnom ili perakutnom obliku sa teškim opštim stanjem praćenim mortalitetom i supkliničkom obliku bez simptoma i uginuća, ali sa održavanjem infekcije u vimenu i kliconoštvom u stadu. Koagulaza negativne stafilokoke (KNS) imaju najveću prevalenciju i mogu izazvati perzistentne infekcije, praćene povećanjem broja somatskih ćelija u mleku i slabo izraženim oblikom sa rekurentnim kliničkim epizodama. Incidencija intaramamarnih infekcija kod koza izazvanih sa Staphylococcus aureus je niska (<5%), ali može da rezultira perzistentnim infekcijama, koje ne daju odgovor na terapiju. Infekcije izazvane streptokokama mogu da budu suppkliničke i kliničke i češće se pojavljaju kod goveda. Bakterija Streptococcus agalactiae, nije čest uzročnik mastitisa kod koza. Kao kod krava i kod koza, gram‑negativni mikroorganizmi izazivaju interminentne infekcije. Infekcija sa bakterijom Trueperella pyogenes može da izazove multiple nodularne apscese u vimenu koza. Kontagiznu agalakciju izazivaju Mycoplasma agalactiae, a poslednjih godina i M. mycoides capri. U manjem broju slučajeva se dijagnostikuju M. capricolum capricolum i M. putrefaciens. Ovo oboljenje, pored mastitisa, prate artritisi i respiratorni poremećaji. U dijagnostici mastitisa je vrlo bitna diferencijalna dijagnoza zbog toga što i pri infekciji kozijim artritis i encefalitis virusom (CAEV) mogu nastati indurativne lezije u vimenu. Dijagnostika, praćenje i lečenje bakterijskih mastitisa koza su slični kao kod krava. Praćenje broja somatskih ćelija u dijagnostičke svrhe je otežano zbog teškog razlikovanja inficiranih od neinficiranih životinja, posebno u kasnom stadijumu laktacije. Ovo se pripisuj

Veliki broj muznih krava na malom prostoru, stalni kontakt mlečne žlezde sa površinama koji su potencijalni nosioci patogena i visoki standardi koji se odnose na kvalitet i higijensku ispravnost mleka uslovljavaju potrebu da se kontinuirano primenjuju biosigurnosne mere u farmskim objektima za uzgoj muznih krava. Količina, kvalitet i higijenska ispravnost mleka kao ključni faktori uspešnosti farmskog uzgoja krava, pored genetskog potencijala i ishrane, zavise od smeštajnih uslova, tj. higijenskih mera koje se primenjuju u objektu. Jedna od najvažnijih mera koje se kontinuirano sprovode je i higijena muže u okviru koje se posebna pažnja obraća na: higijenu muzača, higijenu vimena pre muže, higijenu papila posle muže, kao i higijenu opreme za mužu. Higijena muže je jedan od ključnih faktora za dobar zdravstveni status mlečne žlezde. Velike ekonomske štete uzrokovane mastitima zahtevaju posebnu pažnju u izradi i sprovođenju planova kontrole mastitisa, u kojima ključno mesto ima dezinfekcija vimena pre i posle muže. Razvoj novih dezinficijensa i tehnologija njihove aplikacije, sa dobrim efektom na zdravlje vimena je jedan od budućih ključnih faktora prevencije bolesti mlečne žlezde., The presence of a large number of dairy cows in a small space, the constant contact of the mammary gland with surfaces that are potential carriers of pathogens and high standards related to the quality and hygienic correctness of milk, create a constant need for applying biosecurity measures in farm facilities for breeding dairy cows. The milk production, quality and hygienic correctness of the milk, in addition to the genetic potential and nutrition as the key factors in the success of cows breeding, primarily depend on housing conditions, i.e. hygiene measures applied in the facility. One of the most important measures that are continuously implemented is milking hygiene procedures, within which special attention is paid to: hygiene of milkers, hygiene measures before milking, hygiene measures after milking, as well as hygiene of milking equipment. The milking hygiene practices is one of the key factors in maintaining the health status of the mammary gland. The great economic losses that mastitis cause to the dairy industry requires particular focus in the development and implementation of mastitis control plans, in which disinfection of udders before and after milking plays a key role. The development of new disinfectants and their application technologies, with a good effect on the health of the udder, is one of the future key factors in the prevention of mammary gland diseases.

In order to determine the variability of biochemical parameters, blood and milk were sampled from 25 Holstein cows for a period of three months. The differences in the analyzed parameters due to the animal's health status (risk of acidosis or ketosis or normal health status; defined according to the fat/protein ratio) and animal’s age (parity classes) were determined. The results of this research indicate the variability in biochemical parameters in both blood serum and milk as a result of variance in animals' health status and due to various age of animal implying that animals' response depends on animal age. Obtained results should be considered in the modelling for the prediction of metabolic disorders occurrence., U cilju utvrđivanja varijabilnosti biohemijskih parametara uzorkovani su krv i mleko od 25 holštajn krava u trajanju od tri meseca. Utvrđene su razlike u analiziranim parametrima u zavisnosti od zdravstvenog statusa životinje (rizik od acidoze ili ketoze ili normalnog zdravstvenog stanja; definisano prema odnosu masti/proteina) i starosti životinje (paritetne klase). Rezultati ovog istraživanja ukazuju na varijabilnost biohemijskih parametara u krvnom serumu i mleku kao rezultat varijanse zdravstvenog stanja životinja i zbog različite starosti životinja, što implicira da odgovor životinja zavisi od starosti životinje. Dobijene rezultate treba uzeti u obzir pri modeliranju za predviđanje pojave metaboličkih poremećaja.

Mnoge knjige koje obrađuju ovu problematiku sa razlogom počinju sličnim citatima kao što je ovaj: “Lekovito bilje je najstariji lek svih naroda, na svim kontinentima i u svim epohama”. Cilj ovog velikog istraživanja je bio da se sakupi narodno bogatstvo u vezi lečenja životinja u regionima Srbije. Ovo bogatstvo je raznovrsno i mudro osmišljeno, a preti mu zaborav, zbog toga što novo vreme nosi nove savremene metode lečenja. Namera je takođe bila, da se utvrdi šta je u narodnim receptima ispravno a nedovoljno primenjivano. U cilju sakupljanja podataka vezanih za zdravlje stoke i domaćih životinja, napravljen je upitnik (28 pitanja) i na toj osnovi su obrađeni podaci u vezi mlečnosti. Anketiranja su najčešće vršena lično i direktno od ispitanika, najstarijih osoba iz obuhvaćenih sela i zaseoka. Ispitivani su takođe travari i potkivači stoke koji su se ujedno bavili i lečenjem. Baza ovog terenskog istraživanja je bila u ataru zaseoka Lužnica, opstina Babušnica. Najčešće pomenute biljke za spravljanje receptura (sa ili bez dodatih neorganskih sastojaka) bile su trubelj, zdravac, pelin, ovas, reska trava, lubeničan, djurdjevac, bokvica i trava Svetog Jovanča. Nedovoljno primenjivani narodni recepti mogli bi se nakon naučnih ispitivanja primeniti u savremenoj veterinarskoj praksi. Treba dati veći značaj biljkama iz nezagađenih područja čiji se aktivni sastojci još uvek nedovoljno koriste u veterinarskoj farmakologiji što može predstavljati zahvalnu oblast za istraživanja.

Mleko magarice se od davnina koristi u medicinske i kozmetičke svrhe, međutim malo je bilo poznato koji molekuli su odgovorni za njegove protivupalne i antimikrobne efekte. Poslednjih decenija, interesovanje naučnika za magareće mleko je poraslo što je rezultiralo boljim poznavanjam njegovog sastava i karakteristika. Po svom sastavu, magareće mleko je blisko mleku žene, prvenstveno zbog niskog sadržaja masti i kazeina. Istovremeno, zahvaljujući karakteristikama proteinskih frakcija, ono je pogodno za primenu kod osoba koje su alergične na kravlje mleko. Ustanovljeno je prisustvo niza molekula, posebno proteina i peptida, koji imaju anti-inflamatorno i antimikrobno dejstvo. Među njima se posebno ističu lizozim, laktoferin, i laktoperoksidaza. U odnosu na humano i kravlje mleko, mleko magarice je posebno bogato lizozimom. U ovom radu su detaljnije opisane karakteristike i mehanizam delovanja navedenih proteina.

Mleko magarice se od davnina koristi u medicinske i kozmetičke svrhe, međutim malo je bilo poznato koji molekuli su odgovorni za njegove protivupalne i antimikrobne efekte. Poslednjih decenija, interesovanje naučnika za magareće mleko je poraslo što je rezultiralo boljim poznavanjam njegovog sastava i karakteristika. Po svom sastavu, magareće mleko je blisko mleku žene, prvenstveno zbog niskog sadržaja masti i kazeina. Istovremeno, zahvaljujući karakteristikama proteinskih frakcija, ono je pogodno za primenu kod osoba koje su alergične na kravlje mleko. Ustanovljeno je prisustvo niza molekula, posebno proteina i peptida, koji imaju anti-inflamatorno i antimikrobno dejstvo. Među njima se posebno ističu lizozim, laktoferin, i laktoperoksidaza. U odnosu na humano i kravlje mleko, mleko magarice je posebno bogato lizozimom. U ovom radu su detaljnije opisane karakteristike i mehanizam delovanja navedenih proteina.

Mnoge knjige koje obrađuju ovu problematiku sa razlogom počinju sličnim citatima kao što je ovaj: “Lekovito bilje je najstariji lek svih naroda, na svim kontinentima i u svim epohama”. Cilj ovog velikog istraživanja je bio da se sakupi narodno bogatstvo u vezi lečenja životinja u regionima Srbije. Ovo bogatstvo je raznovrsno i mudro osmišljeno, a preti mu zaborav, zbog toga što novo vreme nosi nove savremene metode lečenja. Namera je takođe bila, da se utvrdi šta je u narodnim receptima ispravno a nedovoljno primenjivano. U cilju sakupljanja podataka vezanih za zdravlje stoke i domaćih životinja, napravljen je upitnik (28 pitanja) i na toj osnovi su obrađeni podaci u vezi mlečnosti. Anketiranja su najčešće vršena lično i direktno od ispitanika, najstarijih osoba iz obuhvaćenih sela i zaseoka. Ispitivani su takođe travari i potkivači stoke koji su se ujedno bavili i lečenjem. Baza ovog terenskog istraživanja je bila u ataru zaseoka Lužnica, opstina Babušnica. Najčešće pomenute biljke za spravljanje receptura (sa ili bez dodatih neorganskih sastojaka) bile su trubelj, zdravac, pelin, ovas, reska trava, lubeničan, djurdjevac, bokvica i trava Svetog Jovanča. Nedovoljno primenjivani narodni recepti mogli bi se nakon naučnih ispitivanja primeniti u savremenoj veterinarskoj praksi. Treba dati veći značaj biljkama iz nezagađenih područja čiji se aktivni sastojci još uvek nedovoljno koriste u veterinarskoj farmakologiji što može predstavljati zahvalnu oblast za istraživanja.

Cílem této metodologické studie bylo porovnat několik běžně používaných metod, jako je příprava disperze, solubilizace za použití činidel, mineralizace na mokré či suché cestě a mikrovlnná digesce pro úpravu vzorku před analýzou ICP-OES. Jako modelová mléčná matrice pro přípravu vzorků byl použit referenční materiál ERM® - BD150 s certifikovanými hodnotami sledovaných makroprvků (Ca, K. Mg, Na a P). Pomocí Karl-Fisherovy titrace byla v referenčním materiálu stanovena vlhkost 11,5 ± 2,3 %. Nejvyšší výtěžnosti pro Ca (94,9 ± 7,0 %) a Mg (113,7 ± 5,5 %) byly dosaženy za použití činidla Triton X-100, které podporuje solubilizaci mléčné matrice během sonikace. Nejvyšší výtěžnosti při stanovení K, Na a P (92,1 ± 3,0%, 105,9 ± 6,5% a 102,7 ± 1,2%) ) byly dosaženy při rozkladu vzorku na mokré cestě. Mineralizační metody vykazují taktéž dobrou přesnost, takže se jeví jako vhodné pro rutinní přípravu vzorku před analýzou, je však nezbytná další optimalizace úpravy vzorku, popř. pracovních parametrů přístroje, pro stanovení Ca a K v mléce., The aim of this methodological study was to compare several commonly used methods such as slurry dispersion, alkaline solubilization, wet ashing, dry ashing and microwave assisted ashing for sample pretreatment before ICP-OES analysis. A reference material ERM® – BD150 with certified values of monitored macroelements (Ca, K. Mg, Na and P) was used as a model milk matrix for sample preparation. The moisture content of the certificate reference material was determined by Karl-Fisher titration and the value found to be 11,5 ± 2,3 %. The most corresponding recoveries for Ca (94,9 ± 7,0 %) and Mg (113,7 ± 5,5 %) were achieved using Triton X-100 agent which promotes the solubilization of milk matrix during sonication. The most relevant results to certified values of another macroelements were achieved using wet ashing for K, Na and P determination (92,1 ± 3,0 %, 105,9 ± 6,5 % and 102,7 ± 1,2 % respectively). The ashing methods present good accuracy so they appear to be suitable for routine sample preparation before analysis, but further optimization of sample pretreatment in combination with instrument operating parameters for Ca and K determination in milk is necessary.

Radi ispitivanja odnosa telesne kondicije (OTK) i metaboličkih parametara krvi i proizvodnih i reproduktivnih rezultata u različitim fiziološkim fazama, izvedeno je istraživanje na dve grupe od ukupno 50 sjarenih primiparih i multiparih koza alpske rase. OTK je izvedena metodom Villaquiran-a i sar. (2004) četiri puta za svaku od grupa 10 do 15 dana pre, 10 do 15 dana i 30 dana po partusu i 10 do 15 dana pre zasušenja, a u prva tri termina je uzeta i krv iz v. jugularis za utvrđivanje koncentracija glukoze, ukupnih proteina (UP), albumina, uree, β-hidroksibuterne kiseline (BHBA), neesterifikovanih masnih kiselina (NEFA), kalcijuma i fosfora. Zabeleženi su ukupna količina (KM) i sastav mleka: udeo proteina (MP), masti (MM), laktoze (L) i suve materije (SM) u laktaciji, broj jaradi po kozi (BJ), telesna masa (TM) na rođenju i 30. dana, dužina servis perioda (SP) i težina porođaja. Značajnost postoji između UP 15 dana pre i 15 i 30 dana po jarenju (F=2,675, p<0,05; F=4,710 i F=3,834, p<0,01, redom), Ca 30 dana posle (F=2,925, p<0,05) i BHBA 15 dana posle (F=2,508, p<0,05). Ustanovljena je korelacija između OTK 30 dana posle i KM (r=0,302, p<0,05), 15 dana posle i SM (r=0,315, p<0,05) i 15 dana pred partus i BJ (r=0,282, p<0,05), kao i SP (r=0,460, p<0,01) i TM na rođenju (r=0,307, p<0,05). Paritet je u korelaciji s KM, BJ, TM i SP (r=0,774; r=0,610; r=0,588; r=0,833, p<0,01, redom), a u negativnoj s L (r=-0,297, p<0,05). BJ je u korelaciji s SP (r=0,630, p<0,01), KM (r=0,547, p<0,01) i MM (r=-0,294, p<0,05). SP je u korelaciji s TM (r=0,616, p<0,01) i KM (r=0,704, p<0,01), MM s L (r=0,316, p<0,05) i SM (r=0,592, p<0,01), a L s SM (r=0,386, p<0,01). Koncentracije parametara krvi variraju u peripartalnom periodu, uz značajne razlike između prvojarki i višejarki i imaju uticaj na proizvodnju i reprodukciju, i mogu biti korisni u prevenciji zdravstvenih, reproduktivnih i proizvodnih problema, iako je nađeno da OTK kod koza nije od značaja kao prediktor proizvodnje i kvalite, In order to examine the relationship between body condition score (BCS) and metabolic parameters of blood and production and reproductive results in different physiological phases, a study was performed on two groups with 50 pregnant primiparous and multiparous Alpine goats. BCS was performed by the method of Villaquiran et al. (2004) four times for each of the groups 10 to 15 days before, 10 to 15 days and 30 days after parturition and 10 to 15 days before drying, when in the first three terms blood was taken from v. jugularis to determine glucose levels, total protein (TP), albumin, urea, β-hydroxybutyric acid (BHBA), non-esterified fatty acids (NEFA), calcium and phosphorus. Total amount (MY) and milk composition were recorded: protein content (MP), fat (MF), lactose (L) and dry matter (DM) during lactation, number of kids per goat (NK), body weight (BW) at birth and 30 days of age, length of service period (SP) and severity of birth giving. Significance was found between TP 15 days before and 15 and 30 days after kidding (F=2.675, p<0.05; F=4.710 and F=3.834, p<0.01, respectively), Ca 30 days after (F=2.925, p<0.05) and BHBA 15 days after (F=2.508, p<0.05). A correlation was found between BCS 30 days later and MY (r=0.302, p<0.05), 15 days after and DM (r=0.315, p<0.05), and 15 days before kidding and NK (r=0.282, p<0.05), as well as between BCS and SP (r=0.460, p<0.01) i BW at birth (r=0.307, p<0.05). The parity is correlated with MY, NK, BW and SP (r=0.774; r=0.610; r=0.588; r=0.833, p<0.01, respectively), and negatively with L (r=-0.297, p<0.05). NK is correlated with SP (r=0.630, p<0.01), MY (r=0.547, p<0.01) and MF (r=-0.294, p<0.05). SP is correlated with BW (r=0.616, p<0.01) and MY (r=0.704, p<0.01), MF with L (r=0.316, p<0.05) and DM (r=0.592, p<0.01), as well as L with DM (r=0.386, p<0.01). Blood parameter levels vary in the peripartum period, with significant differences between primiparous and multiparous goats and have an impact on production and rep

Background/Aim. Recently, there has been an increased interest in novel dietary antioxidants, including omega-3 fatty acids and bioactive proteins present in milk. The aim of this study was to examine potential antioxidant effects of four-weeks long fish-based and milk-based diets in female Wistar rats. Methods. Four-months old rats were divided into three groups receiving either: control diet, diet enriched with fish meal, or diet enriched with milk. The activities of antioxidant enzymes: glutathione peroxidase (GPx), superoxide dismutase (SOD) and catalase (CAT), and concentration of thiobarbituric acid reactive substances (TBARS) were determined in liver homogenates obtained at the end of the treatment period. Results. Statistically significant higher activities of GPx (3.52 ± 0.73 U/mg) and CAT (147.25 ± 15.93 U/mg) were detected in rats fed with fishbased meal in comparison with both the control (GPx: 1.93 ± 0.11 U/mg; CAT: 99.37 ± 10.03 U/mg) and the group fed with milk-based diet (GPx: 1.72 ± 0.52 U/mg; CAT: 104.18 ± 37.49 U/mg). Despite somewhat lower concentration of TBARS in the milk-treated group (0.88 ± 0.23 nmoL/mg), no significant differences were detected in comparison with other groups (the control group: 1.00 ± 0.08 nmoL/mg; the fish-based diet group: 1.13 ± 0.15 nmoL/mg). Conclusion. Diet enriched with fish could improve one's oxidative status by enhancing activities of antioxidant enzymes in the liver tissue. On the contrary, we failed to obtain results suggesting that milk could serve as a source of dietary antioxidants., Uvod/Cilj. U poslednje vreme povećano je interesovanje za istraživanja novih antioksidanasa u ishrani, uključujući omega-3 masne kiseline i bioaktivne proteine prisutne u mleku. Cilj ove studije bio je ispitivanje potencijalnih antioksidativnih efekata hrane obogaćene ribljim brašnom i hrane obogaćene mlekom u prahu kod ženki Wistar pacova, u trajanju od četiri nedelje. Metode. Pacovi, starosti četiri meseca, podeljeni su u tri grupe koje su bile hranjene standardnom hranom (kontrolna grupa), hranom obogaćenom ribljim brašnom i hranom obogaćenom mlekom u prahu. U homogenatima jetre, posle četiri nedelje, određene su aktivnosti antioksidativnih enzima: glutation peroksidaze (GPx), superoksid dismutaze (SOD) i katalaze (CAT), kao i koncentracija reaktivnih supstanci tiobarbiturne kiseline (TBARS). Rezultati. Statistički značajno veće aktivnosti GPx (3,52 ± 0,73 U/mg) i CAT (147,25 ± 15,93 U/mg) nađene su kod pacova koji su dobijali hranu obogaćenu ribljim brašnom u odnosu na kontrolu (GPx: 1,93 ± 0,11 U/mg; CAT: 99,37 ± 10,03 U/mg) i grupu koja je hranjena hranom obogaćenom mlekom u prahu (GPx: 1,72 ± 0,52 U/mg; CAT: 104,18 ± 37,49 U/mg). Uprkos nešto nižoj koncentraciji TBARS u grupi koja je primala hranu obogaćenu mlekom u prahu (0,88 ± 0,23 nmoL/mg), nisu utvrđene statistički značajne razlike u poređenju sa drugim grupama (kontrola: 1,00 ± 0,08 nmoL/mg; grupa na ishrani obogaćenoj ribljim brašnom: 1,13 ± 0,15 nmoL/mg). Zaključak. Ishrana bogata ribom mogla bi delovati povoljno na oksidativni status preko poboljšanja aktivnosti antioksidativnih enzima jetre. Sa druge strane, rezultati ne pokazuju da bi mleko moglo biti dobar izvor dijetarnih antioksidanasa.

Cílem této metodologické studie bylo porovnat několik běžně používaných metod, jako je příprava disperze, solubilizace za použití činidel, mineralizace na mokré či suché cestě a mikrovlnná digesce pro úpravu vzorku před analýzou ICP-OES. Jako modelová mléčná matrice pro přípravu vzorků byl použit referenční materiál ERM® - BD150 s certifikovanými hodnotami sledovaných makroprvků (Ca, K. Mg, Na a P). Pomocí Karl-Fisherovy titrace byla v referenčním materiálu stanovena vlhkost 11,5 ± 2,3 %. Nejvyšší výtěžnosti pro Ca (94,9 ± 7,0 %) a Mg (113,7 ± 5,5 %) byly dosaženy za použití činidla Triton X-100, které podporuje solubilizaci mléčné matrice během sonikace. Nejvyšší výtěžnosti při stanovení K, Na a P (92,1 ± 3,0%, 105,9 ± 6,5% a 102,7 ± 1,2%) ) byly dosaženy při rozkladu vzorku na mokré cestě. Mineralizační metody vykazují taktéž dobrou přesnost, takže se jeví jako vhodné pro rutinní přípravu vzorku před analýzou, je však nezbytná další optimalizace úpravy vzorku, popř. pracovních parametrů přístroje, pro stanovení Ca a K v mléce., The aim of this methodological study was to compare several commonly used methods such as slurry dispersion, alkaline solubilization, wet ashing, dry ashing and microwave assisted ashing for sample pretreatment before ICP-OES analysis. A reference material ERM® – BD150 with certified values of monitored macroelements (Ca, K. Mg, Na and P) was used as a model milk matrix for sample preparation. The moisture content of the certificate reference material was determined by Karl-Fisher titration and the value found to be 11,5 ± 2,3 %. The most corresponding recoveries for Ca (94,9 ± 7,0 %) and Mg (113,7 ± 5,5 %) were achieved using Triton X-100 agent which promotes the solubilization of milk matrix during sonication. The most relevant results to certified values of another macroelements were achieved using wet ashing for K, Na and P determination (92,1 ± 3,0 %, 105,9 ± 6,5 % and 102,7 ± 1,2 % respectively). The ashing methods present good accuracy so they appear to be suitable for routine sample preparation before analysis, but further optimization of sample pretreatment in combination with instrument operating parameters for Ca and K determination in milk is necessary.

Cílem této metodologické studie bylo porovnat několik běžně používaných metod, jako je příprava disperze, solubilizace za použití činidel, mineralizace na mokré či suché cestě a mikrovlnná digesce pro úpravu vzorku před analýzou ICP-OES. Jako modelová mléčná matrice pro přípravu vzorků byl použit referenční materiál ERM® - BD150 s certifikovanými hodnotami sledovaných makroprvků (Ca, K. Mg, Na a P). Pomocí Karl-Fisherovy titrace byla v referenčním materiálu stanovena vlhkost 11,5 ± 2,3 %. Nejvyšší výtěžnosti pro Ca (94,9 ± 7,0 %) a Mg (113,7 ± 5,5 %) byly dosaženy za použití činidla Triton X-100, které podporuje solubilizaci mléčné matrice během sonikace. Nejvyšší výtěžnosti při stanovení K, Na a P (92,1 ± 3,0%, 105,9 ± 6,5% a 102,7 ± 1,2%) ) byly dosaženy při rozkladu vzorku na mokré cestě. Mineralizační metody vykazují taktéž dobrou přesnost, takže se jeví jako vhodné pro rutinní přípravu vzorku před analýzou, je však nezbytná další optimalizace úpravy vzorku, popř. pracovních parametrů přístroje, pro stanovení Ca a K v mléce., The aim of this methodological study was to compare several commonly used methods such as slurry dispersion, alkaline solubilization, wet ashing, dry ashing and microwave assisted ashing for sample pretreatment before ICP-OES analysis. A reference material ERM® – BD150 with certified values of monitored macroelements (Ca, K. Mg, Na and P) was used as a model milk matrix for sample preparation. The moisture content of the certificate reference material was determined by Karl-Fisher titration and the value found to be 11,5 ± 2,3 %. The most corresponding recoveries for Ca (94,9 ± 7,0 %) and Mg (113,7 ± 5,5 %) were achieved using Triton X-100 agent which promotes the solubilization of milk matrix during sonication. The most relevant results to certified values of another macroelements were achieved using wet ashing for K, Na and P determination (92,1 ± 3,0 %, 105,9 ± 6,5 % and 102,7 ± 1,2 % respectively). The ashing methods present good accuracy so they appear to be suitable for routine sample preparation before analysis, but further optimization of sample pretreatment in combination with instrument operating parameters for Ca and K determination in milk is necessary.

Cílem této metodologické studie bylo porovnat několik běžně používaných metod, jako je příprava disperze, solubilizace za použití činidel, mineralizace na mokré či suché cestě a mikrovlnná digesce pro úpravu vzorku před analýzou ICP-OES. Jako modelová mléčná matrice pro přípravu vzorků byl použit referenční materiál ERM® - BD150 s certifikovanými hodnotami sledovaných makroprvků (Ca, K. Mg, Na a P). Pomocí Karl-Fisherovy titrace byla v referenčním materiálu stanovena vlhkost 11,5 ± 2,3 %. Nejvyšší výtěžnosti pro Ca (94,9 ± 7,0 %) a Mg (113,7 ± 5,5 %) byly dosaženy za použití činidla Triton X-100, které podporuje solubilizaci mléčné matrice během sonikace. Nejvyšší výtěžnosti při stanovení K, Na a P (92,1 ± 3,0%, 105,9 ± 6,5% a 102,7 ± 1,2%) ) byly dosaženy při rozkladu vzorku na mokré cestě. Mineralizační metody vykazují taktéž dobrou přesnost, takže se jeví jako vhodné pro rutinní přípravu vzorku před analýzou, je však nezbytná další optimalizace úpravy vzorku, popř. pracovních parametrů přístroje, pro stanovení Ca a K v mléce., The aim of this methodological study was to compare several commonly used methods such as slurry dispersion, alkaline solubilization, wet ashing, dry ashing and microwave assisted ashing for sample pretreatment before ICP-OES analysis. A reference material ERM® – BD150 with certified values of monitored macroelements (Ca, K. Mg, Na and P) was used as a model milk matrix for sample preparation. The moisture content of the certificate reference material was determined by Karl-Fisher titration and the value found to be 11,5 ± 2,3 %. The most corresponding recoveries for Ca (94,9 ± 7,0 %) and Mg (113,7 ± 5,5 %) were achieved using Triton X-100 agent which promotes the solubilization of milk matrix during sonication. The most relevant results to certified values of another macroelements were achieved using wet ashing for K, Na and P determination (92,1 ± 3,0 %, 105,9 ± 6,5 % and 102,7 ± 1,2 % respectively). The ashing methods present good accuracy so they appear to be suitable for routine sample preparation before analysis, but further optimization of sample pretreatment in combination with instrument operating parameters for Ca and K determination in milk is necessary.

Background/Aim. Recently, there has been an increased interest in novel dietary antioxidants, including omega-3 fatty acids and bioactive proteins present in milk. The aim of this study was to examine potential antioxidant effects of four-weeks long fish-based and milk-based diets in female Wistar rats. Methods. Four-months old rats were divided into three groups receiving either: control diet, diet enriched with fish meal, or diet enriched with milk. The activities of antioxidant enzymes: glutathione peroxidase (GPx), superoxide dismutase (SOD) and catalase (CAT), and concentration of thiobarbituric acid reactive substances (TBARS) were determined in liver homogenates obtained at the end of the treatment period. Results. Statistically significant higher activities of GPx (3.52 ± 0.73 U/mg) and CAT (147.25 ± 15.93 U/mg) were detected in rats fed with fishbased meal in comparison with both the control (GPx: 1.93 ± 0.11 U/mg; CAT: 99.37 ± 10.03 U/mg) and the group fed with milk-based diet (GPx: 1.72 ± 0.52 U/mg; CAT: 104.18 ± 37.49 U/mg). Despite somewhat lower concentration of TBARS in the milk-treated group (0.88 ± 0.23 nmoL/mg), no significant differences were detected in comparison with other groups (the control group: 1.00 ± 0.08 nmoL/mg; the fish-based diet group: 1.13 ± 0.15 nmoL/mg). Conclusion. Diet enriched with fish could improve one's oxidative status by enhancing activities of antioxidant enzymes in the liver tissue. On the contrary, we failed to obtain results suggesting that milk could serve as a source of dietary antioxidants., Uvod/Cilj. U poslednje vreme povećano je interesovanje za istraživanja novih antioksidanasa u ishrani, uključujući omega-3 masne kiseline i bioaktivne proteine prisutne u mleku. Cilj ove studije bio je ispitivanje potencijalnih antioksidativnih efekata hrane obogaćene ribljim brašnom i hrane obogaćene mlekom u prahu kod ženki Wistar pacova, u trajanju od četiri nedelje. Metode. Pacovi, starosti četiri meseca, podeljeni su u tri grupe koje su bile hranjene standardnom hranom (kontrolna grupa), hranom obogaćenom ribljim brašnom i hranom obogaćenom mlekom u prahu. U homogenatima jetre, posle četiri nedelje, određene su aktivnosti antioksidativnih enzima: glutation peroksidaze (GPx), superoksid dismutaze (SOD) i katalaze (CAT), kao i koncentracija reaktivnih supstanci tiobarbiturne kiseline (TBARS). Rezultati. Statistički značajno veće aktivnosti GPx (3,52 ± 0,73 U/mg) i CAT (147,25 ± 15,93 U/mg) nađene su kod pacova koji su dobijali hranu obogaćenu ribljim brašnom u odnosu na kontrolu (GPx: 1,93 ± 0,11 U/mg; CAT: 99,37 ± 10,03 U/mg) i grupu koja je hranjena hranom obogaćenom mlekom u prahu (GPx: 1,72 ± 0,52 U/mg; CAT: 104,18 ± 37,49 U/mg). Uprkos nešto nižoj koncentraciji TBARS u grupi koja je primala hranu obogaćenu mlekom u prahu (0,88 ± 0,23 nmoL/mg), nisu utvrđene statistički značajne razlike u poređenju sa drugim grupama (kontrola: 1,00 ± 0,08 nmoL/mg; grupa na ishrani obogaćenoj ribljim brašnom: 1,13 ± 0,15 nmoL/mg). Zaključak. Ishrana bogata ribom mogla bi delovati povoljno na oksidativni status preko poboljšanja aktivnosti antioksidativnih enzima jetre. Sa druge strane, rezultati ne pokazuju da bi mleko moglo biti dobar izvor dijetarnih antioksidanasa.

The production of healthy and safe food is something that each country aspires to. Therefore, laws and regulations defining the quality standards are brought so that food could reach the consumer's table. Milk belongs to basic foods in human nutrition and its quality must be strictly controlled. This work presents a comparative analysis of the regulations on milk quality in Serbia and the European Union. Changes in the value of quality parameters according to the regulations from 2012 to 2018 are presented, as well as the deviations from the standards in the European Union. Also, the new regulations regarding the selling of milk and dairy products in the Republic of Serbia are explained., Proizvodnja zdrave i bezbedne hrane je nešto čemu teži svaka zemlja i zbog toga se donose zakoni i propisi koji definišu standarde kvaliteta koje namirnice moraju zadovoljiti kako bi se našle na trpezi potrošača. Mleko spada u osnovne namirnice u ljudskoj ishrani i njegov kvalitet mora biti strogo kontrolisan. U radu je prikazana uporedna analiza propisa o kvalitetu mleka u Srbiji i Evropskoj uniji. Prikazano je kretanje parametara kvaliteta prema propisima u periodu 2012-2018. godine i kolika su odstupanja u odnosu na standarde koji važe u Evropskoj uniji. Takođe, objašnjeno je na koji način je novim propisima regulisana prodaja mleka i mlečnih proizvoda u Republici Srbiji.

Pri definisanju predmeta doktorske disertacije pošlo se od ĉinjenice da je organizacioni problem jedan od najvećih prepreka u unapreĊenju proizvodnje mleka. Podruĉje istraţivanja, tj. definisani osnovni skup ovog istraţivanja ĉine preduzeća koja se bave proizvodnjom i preradom mleka sa podruĉja Pešterske visoravni. Prilikom istraţivanja, rukovodilo se sa sledećim operativnim ciljevima:  Ispitivanje, analiza i prikaz postojećeg stanja preduzeća ĉija se proizvodnja zasniva na otkupu, proizvodnji i distribuciji mleka i mleĉnih preraĊevina radi pronalaţenja mogućih alternativa za njihov dalji razvoj i unapreĊenje poslovanja;  Definisanje modela za optimiranje strukture proizvodnje mleka i mleĉnih proizvoda;  UtvrĊivanje takve strukture proizvodnje mleka i mleĉnih preraĊevina koja će ostvariti maksimalan finansijski rezultat uz uvaţavanje niza proizvodnih, tehnoloških i trţišnih ograniĉenja. Iz iznetog, jasno se moţe uvideti da je osnovni generalni ishod ovog istraţivanja utvrĊivanje takve strukture proizvodnje mleka i mleĉnih preraĊevina koja će uz maksimalno korišćenje raspoloţivih prirodnih i proizvodnih resursa, omogućiti ostvarivanje maksimalnih ekonomskih efekata. Prilikom izrade doktorske disertacije, na osnovu analize relevantne literature, kao i rezultata sopstvenog empirijskog istraţivanja, testirane su i postavljene sledeće hipoteze:  Rezultati poslovanja mlekara na Pešterskoj visoravni su nezadovoljavajući, s obzirom na raspoloţive prirodne uslove..., The organization problem as main constraint for improvements in dairy sector was a key assumption in the process of defining subject of this doctoral dissertation. The enterprises from dairy sector in the area of Pesterska visoravan were main subject of this investigation. There are a few main operational goals, that were guide for this investigation:  Investigation, analysis and showing current state of the enterprises which are collecting, producing and distributing milk and dairy products in the purposes to find new alternatives for business improving.  Defining model for optimisation of the milk and dairy products producing structure.  Defining milk and dairy products production structure which will achieve the maximum financial outcome, under a numerous production, technological and market constraints. According to above mentioned, the general outcome of this research directed to defining an optimal production structure of both milk and dairy products, which will provide makimum use of natural and procduction capacitis and finaly to reach maximal economic efects. During the creating this dissertation, on the basis of literature review as well as results of own empirical research, following hypothesis were created and tested:  The economic performances of dairies in the Pešterska visoravan are unsatisfactory considering on available natural conditions.  Management of milk processing processes from aspects of milk collecting, diversification of products, level of automatisation working operations, influences on the level of costs as well as level of economic results...

Nodularni dermatitis (ND) je akutno, subakutno ili hronično virusno oboljenje goveda i bivola. Prvi slučaj nodularnog dermatitisa u Srbiji je laboratorijski potvrđen 07.06.2016. godine. Najviše žarišta je bilo registrovano u Pčinjskom okrugu. Za sprečavanje širenja bolesti, celokupna populacija goveda je vakcinisana živom atenuiranom vakcinom od Neethling soja (OBP, Južnoafrička Republika). Cilj ove doktorske disertacije je ispitivanje aktivno i pasivno stečenog imunskog odgovora protiv virusa nodularnog dermatitisa kod goveda i novorođene teladi metodom virus neutralizacionog testa (VNT), tehnikom indirektne imunofluorescencije (IFAT) i komercijalnim ID Screen® Capripox double antigen Multi-species-ELISA testom proizvođača IDvet (Monpelje, Francuska). Pored seroloških ispitivanja, kod vakcinisanih životinja ispitivano je i prisustvo vakcinalnog i terenskog soja virusa metodom Real-Time PCR. Materijal za ispitivanje je sakupljen na teritoriji opštine Kraljevo u selu Vrdila, gde nije bilo prijavljenih slučajeva nodularnog dermatitisa. Uzorkovanje je sprovedeno tri puta u toku 2017. godine i to pre revakcinacije, mesec dana nakon revakcinacije i pet meseci nakon revakcinacije. Za ispitivanja aktivnog imunskog odgovora krvni serumi su sakupljeni od 79 životinja pre i mesec dana nakon revakcinacije i od 74 životinje pet meseci nakon revakcinacije. Za utvrđivanje specifičnosti ELISA testa ispitani su krvni serumi od 20 svinja seropozitivnih na Suipoxvirus. Pasivni imunski odgovor je ispitan pregledom krvnog seruma i kolostruma od 17 krava (na dan teljenja) i krvnog seruma od 20 teladi (0. i 14. dana starosti). Za ispitivanje karakteristika ELISA testa za ispitivanje mleka sakupljeno je pojedinačno i zbirno mleko od krava u laktaciji i to od 52 krave sa 12 gazdinstava pre revakcinacije, od 49 krava sa 11 gazdinstava mesec dana nakon revakcinacije i od 53 krave sa 15 gazdinstava pet meseci nakon revakcinacije. Kao negativna kontrola u cilju validacije ELISA testa ispitano, Nodular dermatitis (ND) is acute, subacute or chronic viral disease of cattle and buffalo. First laboratory confirmed ND outbreak in Serbia occurred on 07 June 2016. The most of the outbreaks registered was in Pčinjski district. In response to prevent spreading of the disease, vaccination of all cattle population was applied using of live attenuated Neethling vaccine (OBP, South Africa). Goal of this doctoral dissertation was investigation of active and passive acquired immunity against ND in cattle and new-born calves using of virus neutralization test (VNT), indirect fluorescence antibody test (IFAT) and commercially available ID Screen® Capripox double antigen Multi-species-ELISA test from IDvet (Montpelier, France). Next to serological investigation, presence of vaccine and field nodular dermatitis virus (NDV) strain was investigated using of Real- Time PCR method. Material for this study was collected in Vrdila village, Kraljevo municipality area with no previous reported ND outbreaks. Sampling was performed three times in 2017, before revaccination, one month post re-vaccination and five months post re-vaccination. For serological investigation of active acquired immunity blood serum samples were collected out of 79 cattle before and one month post re-vaccination and out of 74 cattle five months post re-vaccination. Blood serum samples from 20 swine seropositive to Suipoxvirus were used for investigation of ELISA specificity. Passive acquired immunity was investigated from blood serum and colostrums samples out of 17 cows (on day of calving) and from blood serum samples out of 20 new-born calves (0 and 14 days old). For investigation of characteristics of ELISA test for milk samples, individual and bulk milk samples were collected from cows which were in lactation, out of 52 cows and 12 farms before re-vaccination, 49 cows and 11 farms one month after re-vaccination and out of 53 cows and 15 farms five months post re-vaccination. As for negative control with t

Pri definisanju predmeta doktorske disertacije pošlo se od ĉinjenice da je organizacioni problem jedan od najvećih prepreka u unapreĊenju proizvodnje mleka. Podruĉje istraţivanja, tj. definisani osnovni skup ovog istraţivanja ĉine preduzeća koja se bave proizvodnjom i preradom mleka sa podruĉja Pešterske visoravni. Prilikom istraţivanja, rukovodilo se sa sledećim operativnim ciljevima:  Ispitivanje, analiza i prikaz postojećeg stanja preduzeća ĉija se proizvodnja zasniva na otkupu, proizvodnji i distribuciji mleka i mleĉnih preraĊevina radi pronalaţenja mogućih alternativa za njihov dalji razvoj i unapreĊenje poslovanja;  Definisanje modela za optimiranje strukture proizvodnje mleka i mleĉnih proizvoda;  UtvrĊivanje takve strukture proizvodnje mleka i mleĉnih preraĊevina koja će ostvariti maksimalan finansijski rezultat uz uvaţavanje niza proizvodnih, tehnoloških i trţišnih ograniĉenja. Iz iznetog, jasno se moţe uvideti da je osnovni generalni ishod ovog istraţivanja utvrĊivanje takve strukture proizvodnje mleka i mleĉnih preraĊevina koja će uz maksimalno korišćenje raspoloţivih prirodnih i proizvodnih resursa, omogućiti ostvarivanje maksimalnih ekonomskih efekata. Prilikom izrade doktorske disertacije, na osnovu analize relevantne literature, kao i rezultata sopstvenog empirijskog istraţivanja, testirane su i postavljene sledeće hipoteze:  Rezultati poslovanja mlekara na Pešterskoj visoravni su nezadovoljavajući, s obzirom na raspoloţive prirodne uslove..., The organization problem as main constraint for improvements in dairy sector was a key assumption in the process of defining subject of this doctoral dissertation. The enterprises from dairy sector in the area of Pesterska visoravan were main subject of this investigation. There are a few main operational goals, that were guide for this investigation:  Investigation, analysis and showing current state of the enterprises which are collecting, producing and distributing milk and dairy products in the purposes to find new alternatives for business improving.  Defining model for optimisation of the milk and dairy products producing structure.  Defining milk and dairy products production structure which will achieve the maximum financial outcome, under a numerous production, technological and market constraints. According to above mentioned, the general outcome of this research directed to defining an optimal production structure of both milk and dairy products, which will provide makimum use of natural and procduction capacitis and finaly to reach maximal economic efects. During the creating this dissertation, on the basis of literature review as well as results of own empirical research, following hypothesis were created and tested:  The economic performances of dairies in the Pešterska visoravan are unsatisfactory considering on available natural conditions.  Management of milk processing processes from aspects of milk collecting, diversification of products, level of automatisation working operations, influences on the level of costs as well as level of economic results...

Nodularni dermatitis (ND) je akutno, subakutno ili hronično virusno oboljenje goveda i bivola. Prvi slučaj nodularnog dermatitisa u Srbiji je laboratorijski potvrđen 07.06.2016. godine. Najviše žarišta je bilo registrovano u Pčinjskom okrugu. Za sprečavanje širenja bolesti, celokupna populacija goveda je vakcinisana živom atenuiranom vakcinom od Neethling soja (OBP, Južnoafrička Republika). Cilj ove doktorske disertacije je ispitivanje aktivno i pasivno stečenog imunskog odgovora protiv virusa nodularnog dermatitisa kod goveda i novorođene teladi metodom virus neutralizacionog testa (VNT), tehnikom indirektne imunofluorescencije (IFAT) i komercijalnim ID Screen® Capripox double antigen Multi-species-ELISA testom proizvođača IDvet (Monpelje, Francuska). Pored seroloških ispitivanja, kod vakcinisanih životinja ispitivano je i prisustvo vakcinalnog i terenskog soja virusa metodom Real-Time PCR. Materijal za ispitivanje je sakupljen na teritoriji opštine Kraljevo u selu Vrdila, gde nije bilo prijavljenih slučajeva nodularnog dermatitisa. Uzorkovanje je sprovedeno tri puta u toku 2017. godine i to pre revakcinacije, mesec dana nakon revakcinacije i pet meseci nakon revakcinacije. Za ispitivanja aktivnog imunskog odgovora krvni serumi su sakupljeni od 79 životinja pre i mesec dana nakon revakcinacije i od 74 životinje pet meseci nakon revakcinacije. Za utvrđivanje specifičnosti ELISA testa ispitani su krvni serumi od 20 svinja seropozitivnih na Suipoxvirus. Pasivni imunski odgovor je ispitan pregledom krvnog seruma i kolostruma od 17 krava (na dan teljenja) i krvnog seruma od 20 teladi (0. i 14. dana starosti). Za ispitivanje karakteristika ELISA testa za ispitivanje mleka sakupljeno je pojedinačno i zbirno mleko od krava u laktaciji i to od 52 krave sa 12 gazdinstava pre revakcinacije, od 49 krava sa 11 gazdinstava mesec dana nakon revakcinacije i od 53 krave sa 15 gazdinstava pet meseci nakon revakcinacije. Kao negativna kontrola u cilju validacije ELISA testa ispitano

The production of healthy and safe food is something that each country aspires to. Therefore, laws and regulations defining the quality standards are brought so that food could reach the consumer's table. Milk belongs to basic foods in human nutrition and its quality must be strictly controlled. This work presents a comparative analysis of the regulations on milk quality in Serbia and the European Union. Changes in the value of quality parameters according to the regulations from 2012 to 2018 are presented, as well as the deviations from the standards in the European Union. Also, the new regulations regarding the selling of milk and dairy products in the Republic of Serbia are explained., Proizvodnja zdrave i bezbedne hrane je nešto čemu teži svaka zemlja i zbog toga se donose zakoni i propisi koji definišu standarde kvaliteta koje namirnice moraju zadovoljiti kako bi se našle na trpezi potrošača. Mleko spada u osnovne namirnice u ljudskoj ishrani i njegov kvalitet mora biti strogo kontrolisan. U radu je prikazana uporedna analiza propisa o kvalitetu mleka u Srbiji i Evropskoj uniji. Prikazano je kretanje parametara kvaliteta prema propisima u periodu 2012-2018. godine i kolika su odstupanja u odnosu na standarde koji važe u Evropskoj uniji. Takođe, objašnjeno je na koji način je novim propisima regulisana prodaja mleka i mlečnih proizvoda u Republici Srbiji.

Tato bakalářská práce přináší formou literární rešerše teoretický přehled o antioxidačních vlastnostech mléka a sýrů, včetně úvodu do obecné technologie sýrů a pojednání o jejich nutričním významu. Zaměřuje se na zdroje antioxidačních účinků, dále uvádí možnosti, kterými lze ovlivnit faktory vedoucí k obohacení potravy o látky zvyšující tento benefit a také popisuje nejběžnější stanovení antioxidační aktivity formou jednotlivých metod., This bachelor thesis brings a literary research of the theoretical overview of antioxidant properties of milk and cheeses, which includes basic cheese technology with a discussion on their nutritional importance. The present paper aims at the sources of antioxidant effects, simultaneously, the paper presents options which might influence surrounding factors leading to the increase of this benefit, the total food efficiency and also describes the most common determinations of antioxidant activity, which is achieved by selected methods., Fakulta chemicko-technologická, Student seznámil členy zkušební komise s obsahem své diplomové práce, poté byl seznámen s posudky vedoucího a oponenta diplomové práce. Student odpověděl na otázky oponenta diplomové práce a členů zkušební komise., Dokončená práce s úspěšnou obhajobou

Cílem bakalářské práce bylo zjistit, jaké životní aspekty motivují lidi k tomu, aby byli vegany. V teoretické části je vymezen pojem veganství, stručně je zmíněna historie tohoto způsobu stravování, jak v perspektivě celosvětové, tak i v kontextu české společnosti. Dále je pozornost věnována analýze veganství, jako životního stylu, který je nedílnou součástí identity veganů. V praktické části bakalářské práce jsou analyzována a interpretována data, která byla získána prostřednictvím kvalitativního výzkumu, konkrétně polostrukturovaných rozhovorů vedených se sedmi vegany., The aim of the bachelor thesis was to find out whitch life aspects motivace people to become vegans. In the theoretical part is defined the koncept of veganism, briefly mentioned the history of this way rating, both in the global prespective and in the kontext of Czech society. Attention i salso paid to he analysis of veganism as a lifestyle that is an integral part of the vegan identity. In the practical part of the bacherol thesis are analyzed and interpreted data, which were obtained trought qualitative research, namely semi-structured interview conducted with seven vegans., Fakulta filozofická, Studentka přistoupila k obhajobě řádně připravena. Prokázala zájem a zainteresovanost o dané téma. Odpověděla na dotazy položené členy komise i v posudcích.

S. aureus je ubikvitaran mikroorganizam, široko rasprostranjen u životnoj sredini. Glavni je uzročnik mastitisa kod mlečnih krava, pa tako uzrokuje velike zdavstvene i ekonomske probleme. Može biti prisutan u mleku i proizvodima od mleka koji se termički ne obrađuju, ali i u termički obrađenim proizvodima naknadnom kontaminacijom od strane čoveka. Bitna karakteristika ovog mikroorganizma je sposobnost stvaranja ekstracelularnih enzima i toksina koji predstavljaju glavni uzrok trovanja hranom. Da bi se sintetisala dovoljna količina enterotoksina koja može izazvati intoksikacije kod ljudi, potrebno je da u hrani bude prisutno više od 105 CFU S. aureus/mL. S. aureus sintetiše više vrsta toksina koji izazivaju različite efekte na ćelije čoveka i drugih sisara. Sinteza toksina zavisi od aktivnosti gena za regulaciju ekspresije stafilokoknih enterotoksina (SEs) i TSST-1. Postoji više faktora koji sprečavaju ili stimulišu sintezu enterotoksina kao što su: temperatura, pH, aw, kiseonik, redoks potencijal i dr. Enterotoksini se sintetišu pri temperaturama od 10°C do 46°C, pri pH od 5 do 9,6, aktivnosti vode od 0,86 do 0,99 i koncentraciji NaCl do 12%. Nalaz enterotoksogenih stafilokoka u hrani ne znači da će doći do trovanja, jer uslovi matriksa hrane i sredine određuju preživljavanje, rast populacije stafilokoka i stvaranje dovoljne količine enterotoksina koja može izazvati oboljenje kod ljudi. Cilj ovog istraživanja bio je da se ispita uticaj različitih temperatura, vremena čuvanja i matriksa na stepen ekspresije gena za sintezu enterotoksina A i toksina TSST-1, kako bi se došlo do novih saznanja o uticaju paragenetskih faktora na rizik nastanka stafilokokne alimentarne intoksikacije. Materijal za eksperimentalnu inokulaciju predstavljalo je kratkotrajno sterilizovano (UHT) i pasterizovano kravlje mleko sa 3,2% mlečne masti i referentni sojevi S. aureus koji sintetišu stafilokokni enterotoksin A i toksin 1 toksičnog šok sindroma. Eksperimentalni rad odvijao se u dve faze, S. aureus is an ubiquitous microorganism, widely distributed in the environment. It is the main cause of mastitis in dairy cows so it causes major health and economic problems. It can be present in milk and milk products that are not thermally treated, but also in thermally processed products by subsequent contamination by humans. An important feature of this microorganism is the ability to produce extracellular enzymes and toxins that are the major cause of food poisoning. In order to synthesize a sufficient amount of enterotoxin that can induce intoxication in humans, more than 105 CFU of S. aureus / mL should be present in the food. S. aureus synthesizes several types of toxins that cause different effects on the human cells and cells of other mammals. The synthesis of toxin depends on the activity of the gene regulating the expression of staphylococcal enterotoxins (SEs) and toxic shock syndrome toxin 1 (TSST-1). There are several factors that prevent or stimulate the synthesis of enterotoxins such as temperature, pH, water activity, oxygen, redox potential, etc. Enterotoxins are synthesized at temperatures from 10°C to 46°C, at pH 5 to 9.6, water activities ranging from 0.86 to 0.99 and a concentration of NaCl to 12%. Finding enterotoxogenic staphylococci in food does not mean that there will come to poisoning, because the conditions of the food and environment matrix determine their survival, the growth of the staphylococci population and the creation of a sufficient amount of enterotoxins that can cause disease in humans. The aim of this study was to investigate the influence of different temperatures, storage times and matrix on the degree of gene expression for the synthesis of enterotoxin A and toxin TSST-1 in order to gain new insights about the effect of paragenetic factors on the risk of staphylococcal alimentary intoxication. The material for experimental inoculation was short-time sterilized (UHT) and pasteurized cow milk with 3.2% milk fat and refere

Cilj ove doktorske disertacije je bio da se ispita uticaj upotrebe antiektoparazitika na sprečavanje nastanka hroničnog stresa, kroz određivanje koncentracije kortizola i kortikosterona u krvi, dlaci i mleku, kao i na proizvodne sposobnosti životinja, kroz određivanje količine proizvedenog mleka, sastava mleka i broja somatskih ćelija u mleku. Pre izvođenja samog ogleda utvrđene su bazalne vrednosti kortizola u krvi, dlaci i mleku kod holštajn rase goveda, uz ispitivanje uticaja laktacije i rase na koncentracije ovog hormona. Za utvrđivanje bazalnih vrednosti kortizola u krvi i dlaci odabrano je 25 jedinki holštajn rase (13 krava i 12 junica) i 24 jedinke buša rase (13 krava i 11 junica). Kod istih krava određena je i bazalna vrednost kortizola u mleku, dok je kod junica određena i razlika u koncentraciji kortizola u opranoj i neopranoj dlaci. Kod dodatnih 12 krava holštajn rase i istih junica holštajn rase utvrđena je razlika između konentracije kortizola u beloj i crnoj dlaci. Za ispitivanje vrednosti indikatora stresa u uslovima tretmana antiektoparaziticima odabrano je 26 krava holštajn rase. Ogled je izveden tokom letnjeg perioda 2014. godine. Krave su na početku ogleda podeljene u dve grupe, netretirana (n=13) i tretirana (n=13), ali su zbog pojave mastitisa iz tretirane grupe isključene 3 krave, a iz netretirane 1 krava. Pre izvođenja ogleda posmatranjem i daljom identifikacijom je utvrđeno značajno prisustvo ektoparazita, štalske muve (Stomoxys calcitrans), na kravama. Odabrana grupa krava je tretirana antiektoparazitikom na bazi ciflutrina 0., 28. i 56. dana ogleda. Od svih krava su tokom trajanja ogleda uzimani uzorci krvi, mleka i dlake 0., 21., 42., 63. i 84. dana ogleda (periodi P0, P1, P2, P3 i P4), za određivanje koncentracije kortizola i kortikosterona kao i uzorci mleka za određivanje hemijskog sastava i broja somatskih ćelija u mleku. Takođe, u uzorcima krvi određena je koncentracija glukoze, ukupnih proteina, albumina, globulina, uree, ukupnog bil, The aim of this doctoral dissertation was to examine impact of antie-ctoparasitic drugs usage on chronic stress prevention, by determining of blood, hair and milk cortisol and corticosterone concentrations, as well as on productive capability of animals, by determining milk yield, milk composition and somatic cell count in milk. Before the beginning of the experiment, the basal values of blood, hair and milk cortisol concentrations were established for Holstein breed, including examination of effects of lactation and breed on concentration of this hormone. Twenty five Holstein breed animals (13 cows and 12 heifers) and 24 Busha breed animals (13 cows and 11 heifers) were chosen for determination of blood and hair basal cortisol concentrations. The same cows were used for determination of milk basal cortisol concentrations, while differences in cortisol concentrations between washed and unwashed hair were determined using same heifers. Additional 12 Holstein cows and same heifers were used for estimation of cortisol concentrations difference between white and black hair. Twenty six Holstein cows were included in study for examination of impact of anti-ectoparasitic grugs usage on stress indicators values. Study was obtained during summer season of year 2014. Initially, cows were divided in two groups, non-treated (N=13) and treated (N=13), but due to mastitis, 3 cows from treated and 1 cow from non-treated group were excluded. Before treatment, significant presence of Stable fly ectoparasitic (Stomoxys calcitrans) was obtained on cows, by observation and identification. Treated group of cows was treated with anti-ectoparasitic ciflutrin on days 0., 28. and 56. of experiment. Blood, hair and milk samples were taken from all cows in experiment at days 0., 21., 42., 63. and 84. of experiment (periods P0, P1, P2, P3 and P4), for determining cortisol and corticosterone concentrations, as well as milk samples for determination of milk chemical composition and somatic cell

The aim of this doctoral dissertation was to examine impact of antie-ctoparasitic drugs usage on chronic stress prevention, by determining of blood, hair and milk cortisol and corticosterone concentrations, as well as on productive capability of animals, by determining milk yield, milk composition and somatic cell count in milk. Before the beginning of the experiment, the basal values of blood, hair and milk cortisol concentrations were established for Holstein breed, including examination of effects of lactation and breed on concentration of this hormone. Twenty five Holstein breed animals (13 cows and 12 heifers) and 24 Busha breed animals (13 cows and 11 heifers) were chosen for determination of blood and hair basal cortisol concentrations. The same cows were used for determination of milk basal cortisol concentrations, while differences in cortisol concentrations between washed and unwashed hair were determined using same heifers. Additional 12 Holstein cows and same heifers were used for estimation of cortisol concentrations difference between white and black hair. Twenty six Holstein cows were included in study for examination of impact of anti-ectoparasitic grugs usage on stress indicators values. Study was obtained during summer season of year 2014. Initially, cows were divided in two groups, non-treated (N=13) and treated (N=13), but due to mastitis, 3 cows from treated and 1 cow from non-treated group were excluded. Before treatment, significant presence of Stable fly ectoparasitic (Stomoxys calcitrans) was obtained on cows, by observation and identification. Treated group of cows was treated with anti-ectoparasitic ciflutrin on days 0., 28. and 56. of experiment. Blood, hair and milk samples were taken from all cows in experiment at days 0., 21., 42., 63. and 84. of experiment (periods P0, P1, P2, P3 and P4), for determining cortisol and corticosterone concentrations, as well as milk samples for determination of milk chemical composition and somatic cell, Cilj ove doktorske disertacije je bio da se ispita uticaj upotrebe antiektoparazitika na sprečavanje nastanka hroničnog stresa, kroz određivanje koncentracije kortizola i kortikosterona u krvi, dlaci i mleku, kao i na proizvodne sposobnosti životinja, kroz određivanje količine proizvedenog mleka, sastava mleka i broja somatskih ćelija u mleku. Pre izvođenja samog ogleda utvrđene su bazalne vrednosti kortizola u krvi, dlaci i mleku kod holštajn rase goveda, uz ispitivanje uticaja laktacije i rase na koncentracije ovog hormona. Za utvrđivanje bazalnih vrednosti kortizola u krvi i dlaci odabrano je 25 jedinki holštajn rase (13 krava i 12 junica) i 24 jedinke buša rase (13 krava i 11 junica). Kod istih krava određena je i bazalna vrednost kortizola u mleku, dok je kod junica određena i razlika u koncentraciji kortizola u opranoj i neopranoj dlaci. Kod dodatnih 12 krava holštajn rase i istih junica holštajn rase utvrđena je razlika između konentracije kortizola u beloj i crnoj dlaci. Za ispitivanje vrednosti indikatora stresa u uslovima tretmana antiektoparaziticima odabrano je 26 krava holštajn rase. Ogled je izveden tokom letnjeg perioda 2014. godine. Krave su na početku ogleda podeljene u dve grupe, netretirana (n=13) i tretirana (n=13), ali su zbog pojave mastitisa iz tretirane grupe isključene 3 krave, a iz netretirane 1 krava. Pre izvođenja ogleda posmatranjem i daljom identifikacijom je utvrđeno značajno prisustvo ektoparazita, štalske muve (Stomoxys calcitrans), na kravama. Odabrana grupa krava je tretirana antiektoparazitikom na bazi ciflutrina 0., 28. i 56. dana ogleda. Od svih krava su tokom trajanja ogleda uzimani uzorci krvi, mleka i dlake 0., 21., 42., 63. i 84. dana ogleda (periodi P0, P1, P2, P3 i P4), za određivanje koncentracije kortizola i kortikosterona kao i uzorci mleka za određivanje hemijskog sastava i broja somatskih ćelija u mleku. Takođe, u uzorcima krvi određena je koncentracija glukoze, ukupnih proteina, albumina, globulina, uree, ukupnog bil

The aim of this doctoral dissertation was to examine impact of antie-ctoparasitic drugs usage on chronic stress prevention, by determining of blood, hair and milk cortisol and corticosterone concentrations, as well as on productive capability of animals, by determining milk yield, milk composition and somatic cell count in milk. Before the beginning of the experiment, the basal values of blood, hair and milk cortisol concentrations were established for Holstein breed, including examination of effects of lactation and breed on concentration of this hormone. Twenty five Holstein breed animals (13 cows and 12 heifers) and 24 Busha breed animals (13 cows and 11 heifers) were chosen for determination of blood and hair basal cortisol concentrations. The same cows were used for determination of milk basal cortisol concentrations, while differences in cortisol concentrations between washed and unwashed hair were determined using same heifers. Additional 12 Holstein cows and same heifers were used for estimation of cortisol concentrations difference between white and black hair. Twenty six Holstein cows were included in study for examination of impact of anti-ectoparasitic grugs usage on stress indicators values. Study was obtained during summer season of year 2014. Initially, cows were divided in two groups, non-treated (N=13) and treated (N=13), but due to mastitis, 3 cows from treated and 1 cow from non-treated group were excluded. Before treatment, significant presence of Stable fly ectoparasitic (Stomoxys calcitrans) was obtained on cows, by observation and identification. Treated group of cows was treated with anti-ectoparasitic ciflutrin on days 0., 28. and 56. of experiment. Blood, hair and milk samples were taken from all cows in experiment at days 0., 21., 42., 63. and 84. of experiment (periods P0, P1, P2, P3 and P4), for determining cortisol and corticosterone concentrations, as well as milk samples for determination of milk chemical composition and somatic cell, Cilj ove doktorske disertacije je bio da se ispita uticaj upotrebe antiektoparazitika na sprečavanje nastanka hroničnog stresa, kroz određivanje koncentracije kortizola i kortikosterona u krvi, dlaci i mleku, kao i na proizvodne sposobnosti životinja, kroz određivanje količine proizvedenog mleka, sastava mleka i broja somatskih ćelija u mleku. Pre izvođenja samog ogleda utvrđene su bazalne vrednosti kortizola u krvi, dlaci i mleku kod holštajn rase goveda, uz ispitivanje uticaja laktacije i rase na koncentracije ovog hormona. Za utvrđivanje bazalnih vrednosti kortizola u krvi i dlaci odabrano je 25 jedinki holštajn rase (13 krava i 12 junica) i 24 jedinke buša rase (13 krava i 11 junica). Kod istih krava određena je i bazalna vrednost kortizola u mleku, dok je kod junica određena i razlika u koncentraciji kortizola u opranoj i neopranoj dlaci. Kod dodatnih 12 krava holštajn rase i istih junica holštajn rase utvrđena je razlika između konentracije kortizola u beloj i crnoj dlaci. Za ispitivanje vrednosti indikatora stresa u uslovima tretmana antiektoparaziticima odabrano je 26 krava holštajn rase. Ogled je izveden tokom letnjeg perioda 2014. godine. Krave su na početku ogleda podeljene u dve grupe, netretirana (n=13) i tretirana (n=13), ali su zbog pojave mastitisa iz tretirane grupe isključene 3 krave, a iz netretirane 1 krava. Pre izvođenja ogleda posmatranjem i daljom identifikacijom je utvrđeno značajno prisustvo ektoparazita, štalske muve (Stomoxys calcitrans), na kravama. Odabrana grupa krava je tretirana antiektoparazitikom na bazi ciflutrina 0., 28. i 56. dana ogleda. Od svih krava su tokom trajanja ogleda uzimani uzorci krvi, mleka i dlake 0., 21., 42., 63. i 84. dana ogleda (periodi P0, P1, P2, P3 i P4), za određivanje koncentracije kortizola i kortikosterona kao i uzorci mleka za određivanje hemijskog sastava i broja somatskih ćelija u mleku. Takođe, u uzorcima krvi određena je koncentracija glukoze, ukupnih proteina, albumina, globulina, uree, ukupnog bil

The aim of this doctoral dissertation was to examine impact of antie-ctoparasitic drugs usage on chronic stress prevention, by determining of blood, hair and milk cortisol and corticosterone concentrations, as well as on productive capability of animals, by determining milk yield, milk composition and somatic cell count in milk. Before the beginning of the experiment, the basal values of blood, hair and milk cortisol concentrations were established for Holstein breed, including examination of effects of lactation and breed on concentration of this hormone. Twenty five Holstein breed animals (13 cows and 12 heifers) and 24 Busha breed animals (13 cows and 11 heifers) were chosen for determination of blood and hair basal cortisol concentrations. The same cows were used for determination of milk basal cortisol concentrations, while differences in cortisol concentrations between washed and unwashed hair were determined using same heifers. Additional 12 Holstein cows and same heifers were used for estimation of cortisol concentrations difference between white and black hair. Twenty six Holstein cows were included in study for examination of impact of anti-ectoparasitic grugs usage on stress indicators values. Study was obtained during summer season of year 2014. Initially, cows were divided in two groups, non-treated (N=13) and treated (N=13), but due to mastitis, 3 cows from treated and 1 cow from non-treated group were excluded. Before treatment, significant presence of Stable fly ectoparasitic (Stomoxys calcitrans) was obtained on cows, by observation and identification. Treated group of cows was treated with anti-ectoparasitic ciflutrin on days 0., 28. and 56. of experiment. Blood, hair and milk samples were taken from all cows in experiment at days 0., 21., 42., 63. and 84. of experiment (periods P0, P1, P2, P3 and P4), for determining cortisol and corticosterone concentrations, as well as milk samples for determination of milk chemical composition and somatic cell, Cilj ove doktorske disertacije je bio da se ispita uticaj upotrebe antiektoparazitika na sprečavanje nastanka hroničnog stresa, kroz određivanje koncentracije kortizola i kortikosterona u krvi, dlaci i mleku, kao i na proizvodne sposobnosti životinja, kroz određivanje količine proizvedenog mleka, sastava mleka i broja somatskih ćelija u mleku. Pre izvođenja samog ogleda utvrđene su bazalne vrednosti kortizola u krvi, dlaci i mleku kod holštajn rase goveda, uz ispitivanje uticaja laktacije i rase na koncentracije ovog hormona. Za utvrđivanje bazalnih vrednosti kortizola u krvi i dlaci odabrano je 25 jedinki holštajn rase (13 krava i 12 junica) i 24 jedinke buša rase (13 krava i 11 junica). Kod istih krava određena je i bazalna vrednost kortizola u mleku, dok je kod junica određena i razlika u koncentraciji kortizola u opranoj i neopranoj dlaci. Kod dodatnih 12 krava holštajn rase i istih junica holštajn rase utvrđena je razlika između konentracije kortizola u beloj i crnoj dlaci. Za ispitivanje vrednosti indikatora stresa u uslovima tretmana antiektoparaziticima odabrano je 26 krava holštajn rase. Ogled je izveden tokom letnjeg perioda 2014. godine. Krave su na početku ogleda podeljene u dve grupe, netretirana (n=13) i tretirana (n=13), ali su zbog pojave mastitisa iz tretirane grupe isključene 3 krave, a iz netretirane 1 krava. Pre izvođenja ogleda posmatranjem i daljom identifikacijom je utvrđeno značajno prisustvo ektoparazita, štalske muve (Stomoxys calcitrans), na kravama. Odabrana grupa krava je tretirana antiektoparazitikom na bazi ciflutrina 0., 28. i 56. dana ogleda. Od svih krava su tokom trajanja ogleda uzimani uzorci krvi, mleka i dlake 0., 21., 42., 63. i 84. dana ogleda (periodi P0, P1, P2, P3 i P4), za određivanje koncentracije kortizola i kortikosterona kao i uzorci mleka za određivanje hemijskog sastava i broja somatskih ćelija u mleku. Takođe, u uzorcima krvi određena je koncentracija glukoze, ukupnih proteina, albumina, globulina, uree, ukupnog bil

U proizvodnji mleka oboljenja mlečne žlezde imaju veliki značaj. Mastitisi nastaju kao odgovor vimena na infekciju mikroorganizmima, a predstavljaju jednu od najčešćih i najskupljih bolesti stada muznih grla širom sveta. Bakterije roda Pseudomonas su normalno rasprostranjene u vodi, zemljištu i spoljašnjoj sredini. Kao infektivni agens mastitisa mogu da izazovu infekcije u klinički izraženom ili supkliničkom obliku. Obično se javljaju sporadično, ali mogu da izazovu i ozbiljne probleme u stadu. Stepen infekcije sa Pseudomonas aeruginosa u stadima muznih krava se kreće oko 1%, retko preko 3%, dok tok infekcije varira od iznenadnih, akutnih, životno ugrožavajućih kliničkih slučajeva do nekliničkih infekcija, a moguć je i slučajan nalaza u mleku usled kontaminacije iz spoljne sredine i nepravilnog uzorkovanja. Većina sojeva P. aeruginosa poseduje tip III sekrecioni sistem (TTSS), koji dovodi do povećanja broja somatskih ćelija u mleku i ponovljeno izlaganje malom broju bakterija može da izazove hronične, nekliničke infekcije. Minimalni nutritivni zahtevi P. aeruginosa, sposobnost da lako raste u tlu i vodi, kao i intrizična otpornost na hemijska sredstva za dezinfekciju i antimikrobne lekove, doprinose stanovištu da je eliminisanje ovog mikroorganizma iz sredine praktično neizvodljivo. Kontrolisanje Pseudomonas spp. sa druge strane predstavlja ozbiljan izazov, jer ima sposobnost da stvara biofilmove čime se održava u kontaminiranoj sredini opremi za mužu, a posebno je bitno naglasiti da se značajno umanjuje efikasnost antibiotika pri terapiji mastitisa. Cilj ovog rada da se ukaže na značaj bakterija roda Pseudomonas i najznačajnijeg predstavnika P. aeruginosa kao uzročnika mastitisa, izvore infekcije u stadima muznih životinja, kao i mere kontrole i prevencije nastajanja infekcija.

Práce se zabývá stanovením melaminu v mléku pomocí kapilární isotachoforézy. Jako vedoucí elektrolyt byl použit roztok obsahující 0,01 mol.L-1 KOH + 0,04 mol.l-1 kyselinu octovou (pH 4,15). Roztok 0,01 mol.L-1 kyseliny octové byl použit jako koncový elektrolyt. V tomto systému přítomnost mléka prakticky neovlivňuje signál melaminu. Kalibrační / detekční charakteristiky jsou následující: linearita v rozmezí koncentrací 0-300 mg.L-1 melaminu, mez detekce cca. 1 mg.L-1, mez stanovení cca. 3 mg.L-1 melaminu., In this article, melamine is the analyte of interest determined in milk with the aid of capillary isotachophoresis. After method development, the optimal electrolyte system comprised 0.01 mol.L-1 KOH + 0.04 mol.L-1 acetic acid (pH 4.15) as the leading electrolyte and 0.01 mol.L-1 acetic acid as the terminating electrolyte. In this system, the presence of milk practically does not affect the signal melamine. The calibration / detection characteristics are as follows: linearity over the concentration range of 0–300 mg.L-1 melamine, limit of detection ca. 1 mg.L-1, limit of quantification of ca. 3 mg.L-1 melamine. Furthermore, simple procedure and sufficient sensitivity are also typical attributes of the method that can be recommended for analysis of melamine in milk and related samples.

Diplomová práce je věnována mikrobiologickému hodnocení mléka při skladování za různých podmínek. Jedná se především o skladovatelnost mléka v lahvích s povrchovou úpravou pomocí stříbrných iontů a zároveň lahvích, ve kterých je mléko distribuováno do obchodního řetězce. Práce se zabývá vlivem těchto podmínek na možné prodloužení trvanlivosti mléka., The diploma thesis is devoted to the microbiological research of milk during the storage under different conditions. This is primarily about storaging of milks in coated bottles with silver ions and at the same time of storaging in bottles, in which the milk is distributed to the chain of commerce. The thesis deals with the influence of these conditions on prolonging the durability of milk., Fakulta chemicko-technologická, Studentka úspěšně obhájila diplomovou práci a zodpověděla otázky komise.

U proizvodnji mleka, oboljenja mlečne žlezde imaju veliki značaj. Mastitisi nastaju kao odgovor vimena na infekciju mikroorganizmima, a predstavljaju jednu od najčešćih i najskupljih bolesti stada muznih grla širom sveta. Bakterije roda Pseudomonas su normalno rasprostranjene u vodi, zemljištu i spoljašnjoj sredini. Kao infektivni agens mastitisa mogu da izazovu infekcije u klinički izraženom ili supkliničkom obliku. Obično se javljaju sporadično, ali mogu da izazovu i ozbiljne probleme u stadu. Stepen infekcije sa Pseudomonas aeruginosa u stadima muznih krava se kreće oko 1%, retko preko 3%, dok tok infekcije varira od iznenadnih, akutnih, životno ugrožavajućih kliničkih slučajeva do nekliničkih infekcija, a moguć je i slučajan nalaz u mleku usled kontaminacije iz spoljne sredine i nepravilnog uzorkovanja. Većina sojeva P. aeruginosa poseduje tip III sekrecioni sistem (TTSS), koji dovodi do povećanja broja somatskih ćelija u mleku i ponovljeno izlaganje malom broju bakterija može da izazove hronične, nekliničke infekcije. Minimalni nutritivni zahtevi P. aeruginosa, sposobnost da lako raste u tlu i vodi, kao i intrizična otpornost na hemijska sredstva za dezinfekciju i antimikrobne lekove, doprinose stanovištu da je eliminisanje ovog mikroorganizma iz sredine praktično neizvodljivo. Kontrolisanje Pseudomonas spp. sa druge strane predstavlja ozbiljan izazov, jer ima sposobnost da stvara biofilmove čime se održava u kontaminiranoj sredini, opremi za mužu, a posebno je bitno naglasiti da se značajno umanjuje efikasnost antibiotika pri terapiji mastitisa. Cilj ovog rada je da se ukaže na značaj bakterija roda Pseudomonas i najznačajnijeg predstavnika P. aeruginosa kao uzročnika mastitisa, izvore infekcije u stadima muznih životinja, kao i mere kontrole i prevencije nastajanja infekcija., In dairy production, the mammary gland is very important. Mastitis occurs as response to udder infection by microorganisms, and is one of the most common and most expensive diseases of the herds of dairy animals in the world. Bacteria of the genus Pseudomonas are normally distributed in water, soil and the external environment. As an infectious agent, mastitis can cause infections in a clinically expressed or subclinic form. Usually they occur sporadically, but they can cause serious problems in the herd. The incidence of infection with Pseudomonas aeruginosa in dairy cattle is a 1%, rarely over 3%, while the severety of the infection varies from sudden, acute, life-threatening clinical cases to non-clinical infections, and possibly an occurrence in milk is due to contamination from the outside environment and irregular sampling. Most P. aeruginosa strains posess the Type III secretion system (TTSS), which leads to an increase in the number of somatic cells counts in the milk, and repeated exposure to a small number of bacteria can cause chronic, non-clinical infections. The minimum nutritional requirements of P. aeruginosa, the ability to easily grow in soil and water, as well as the intrinsic resistance to chemicals for disinfection and antimicrobial drugs, contribute to the view that the elimination of this microorganism from the environment is practically unfeasible. The control Pseudomonas spp. on the other hand, is a serious challenge because it has the ability to produce biofilms which keep it in the contaminated environment of the milking equipment, and it is especially important to emphasize that the effectiveness of antibiotics in the treatment of mastitis is significantly reduced. The aim of this article is to highlight the importance of Pseudomonas bacteria and the most important representative of P. aeruginos as a causative agent of mastitis, the sources of infection in herds of dairy animals, as well as control measures and prevention of infections.

Oksidativni stres se dovodi u vezu sa pojavom poremećaja zdravstvenog stanja muznih krava kao što su mastitisi, zaostajanje posteljice i edem mlečne žlezde. Imajući u vidu da štete usled pojave mastitsa i smanjenja sekrecije predstavljaju oko 70% svih gubitaka u proizvodnji mleka cilj ovog preglednog rada je da ukaže na značaj oksidativnog stresa i pojave mastitisa kod krava. Mastitis može da izazove povećano stvaranja slobodnih radikala u mleku, dovodeći do oksidativnog stresa naročito na početku laktacije. Do pojave oksidativnog stresa dolazi kada je stvaranje reaktivnih oksidativnih matabolita veće od antikosidativnog kapaciteta ćelija, tkiva, ili tela. Prema definiciji slobodni radilkali su atomi, joni, grupa atoma, ili molekula sa jednom, ili više nesparenih elektrona u spoljašnjoj atomskoj, ili molekulskoj orbitali. Ti nespareni elektroni čine slobodne radikale vrlo nestabilnim i rekativnim. Slobodni radikali obuhvataju 3 klase: reaktivne kiseonične grupe (Rreactive Oxyen Species-ROS), reaktivne azotne vrste (Reactive Nitrogen Species-RNS) i nereaktivne radikalske agense. Oba oblika mastitisa, subklinički i klinički se dovode u vezu sa oslobađanjem slobodnih radikala, povećanjem oksidativnog kapaciteta i smanjenjem antioksidativnog kapaciteteta mleka. Jedan od faktora koji doprinose povećanju stvaranja slobodnih radikala u mleku životinja obolelih od mastitisa je povećanje broja somatskih ćelija (neutrofila, makrofaga, limfocita, eozinofila) i epitelnih ćelija poreklom iz mlečne žlezde. Drugi faktor je povećanje citokina i molekula kao što je NO-. Odsustvo adekvatne kontrole nakupljanja slobodnih radikala u metabolički aktivnim tkivima ima za posledicu oksidativni stres i poremećaj zdravstvenog stanja visoko produktivnih muznih krava. Bolje razumevanje i sagledavanje oksidativnog stresa, zatim kako antioksidansi mogu da preveniraju disfunkciju imunološkog sistema i oksidatvna oštećenja tkiva domaćina, mogu da doprinesu efikasnijoj strategiji u borbi protiv mas

Кулинарска лексика уопште, као и кулинарска лексика Војводине није до сада детаљније са лексичко семантичког и творбеног аспекта обрађивана (осим у појединим приказима наших дијелектолога и лексикографа), али је свакако она (не у потпуности) део српских важнијих дијалекатских речника (Од Вукова до Речника српских говора Војводине) и речника општег типа. У истраживачком раду је примењена у нас одомаћена теорија семантичких поља руског етнолингвисте Никите Толстоја. У лексичко семантичкој и творбеној анализи као и у лексикографској обради примењен је дескриптивни, лингвогеографски и компаративни метод. Обрађено је шеснаест семантичких поља: Намирнице, Оброци, Припремање хране, Зимница, Млеко , млечни производи и јела од млека, Супе и чорбе, Јела од теста, Јела од јаја, Јела од меса, Месне прерађевине, Врсте меса и делови, Умаци, Јела од поврћа, Колачи, слаткиши, Пића, Јела приликом разних светковина. Материјал је и лексикографски уобличен, а потом картографисан., Kulinarska leksika uopšte, kao i kulinarska leksika Vojvodine nije do sada detaljnije sa leksičko semantičkog i tvorbenog aspekta obrađivana (osim u pojedinim prikazima naših dijelektologa i leksikografa), ali je svakako ona (ne u potpunosti) deo srpskih važnijih dijalekatskih rečnika (Od Vukova do Rečnika srpskih govora Vojvodine) i rečnika opšteg tipa. U istraživačkom radu je primenjena u nas odomaćena teorija semantičkih polja ruskog etnolingviste Nikite Tolstoja. U leksičko semantičkoj i tvorbenoj analizi kao i u leksikografskoj obradi primenjen je deskriptivni, lingvogeografski i komparativni metod. Obrađeno je šesnaest semantičkih polja: Namirnice, Obroci, Pripremanje hrane, Zimnica, Mleko , mlečni proizvodi i jela od mleka, Supe i čorbe, Jela od testa, Jela od jaja, Jela od mesa, Mesne prerađevine, Vrste mesa i delovi, Umaci, Jela od povrća, Kolači, slatkiši, Pića, Jela prilikom raznih svetkovina. Materijal je i leksikografski uobličen, a potom kartografisan., Culinary lexicon as such, as well as the culinary lexicon of Vojvodina Region has so far not been systematically examined in the lexicosemantic and word-formation aspect (except for some reviews of our dialectologists and lexicographers). However, it is (yet not completely) a part of some major Serbian dialect dictionaries (from Rječnik, a dictionary by Vuk Stefanović Karadžić to Dictionary of Serbian Vojvodina Speech) as well as the range of general dictionaries. The research implied the semantic field theory developed by Russian ethno-linguist Nikita Tolstoy, which is commonly applied approach in our region. Lexico-semantic and word-formation analysis as well as lexicographic processing were performed applying descriptive and linguo-geographic methods. Sixteen semantic fields were analyzed: Foodstuffs; Meals; Food Preparation; Winter Stores; Milk; Dairy Products and Dishes; Soups and Stocks; Pasta and Savory Dishes; Egg Dishes; Meat Dishes; Meat Products; Meat Types and Cuts; Sauces; Vegetable Dishes; Cakes, Cookies and Sweets; Drinks and Beverages; Festive Foods. The material was lexicographically edited and cartographed.

Kontrola zdravlja vimena krava je bitan element u procesu proizvodnje zdravstveno bezbednog mleka, te se na farmama visokomlečnih krava, kroz program kontrole mastitisa, redovno sprovode mere otkrivanja i prevencije bolesti vimena. Klinički pregled vimena predstavlja osnovni metod koji pruţa korisne informacije o zdravstvenom statusu vimena krava, ali nailazi na poteškoće u otkrivanju patoloških promena unutar parenhima i papile vimena. U cilju otkrivanja promena u parenhimu vimena moţe se primeniti ultrazvučni pregled koji omogućava vizualizaciju strukturnih promena vimena nastalih kao posledica upalnih procesa i tako olakšava dijagnostiku oboljenja. Tokom poslednjih godina, javio se problem povećanja rezistencije bakterija na antimikrobne lekove, što oteţava lečenje bolesti, ali i ugroţava zdravlje ţivotinja i ljudi. Najčešći uzroci toga su nepravilna upotreba i eventualna zloupotreba antimikrobnih lekova. Mnoga istraţivanja vršena su u in vitro i in vivo uslovima na primeni laktoferina samog ili u kombinaciji sa antibioticima u terapiji i prevenciji mastitisa krava. Laktoferin, gvoţĎe vezujući antimikrobni glikoprotein koji se nalazi u mleku i drugim sekretima, predstavlja bitan deo sistema odbrane mlečne ţlezde. Cilj istraţivanja u okviru ove disertacije je procena dijagnostičke mogućnosti ultrazvučnog pregleda u detekciji subkliničkog mastitisa i poremećene sekrecije vimena, kao i razmatranje opravdanosti primene laktoferina u prevenciji i lečenju mastitisa. Kliničkim pregledom izvršena je procena opšteg zdravstvenog stanja krava, kao i ispitivanje mlečne ţlezde adspekcijom i palpacijom. Za otkrivanje poremećene sekrecije vimena i subkliničkih mastitisa korišćeni su brzi testovi, Kalifornija mastitis test i Draminski test, kao i ultrazvučni pregled mlečne ţlezde krava. OdreĎivanje broja somatskih ćelija u uzorcima mleka uraĎeno je metodom protočne citometrije. Za identifikaciju uzročnika mastitisa korišćene su klasične mikrobiološke metode. Krave sa pozitivnim, Control of udder health is an essential element in the process of safe milk production, thus, through the mastitis control program, dairy farms regularly conduct measures of detection and prevention of udder diseases. Clinical examination of the udder is a basic method that provides useful information about the health status of cow udders, but this method is limited in its ability to detect pathological changes in the udder parenchyma and teat. In order to detect changes in the parenchyma of the udder, an ultrasound can be applied which allows visualization of udder structural changes incurred as a result of inflammatory processes, thus facilitating diagnosis of diseases. Over the last few years, the problem of increasing resistance to antimicrobial drugs has appeared, making it difficult to treat disease and also threaten the health of animals and humans. The incorrect and widespread use of antimicrobial drugs are the most common cause of this. Many studies were conducted in vitro and in vivo conditions on the use of lactoferrin alone or in combination with antibiotics in the treatment and prevention of mastitis. Lactoferrin, an iron-binding antimicrobial glycoprotein which is found in milk and other secretions, represents an important part of the mammary gland defense system. The aim of the research within this thesis was to evaluate the diagnostic possibilities of udder ultrasonography in the detection of subclinical mastitis and udder secretion disorders, as well as considering the feasibility of lactoferrin application in the prevention and treatment of mastitis. The general condition of the animals was evaluated by clinical examination, as well as udder examination by adspection and palpation. The California mastitis test, Draminski test and ultrasound examination of the cow's mammary glands were used for detection of udder secretion disorders and subclinical mastitis. Somatic cell count in milk samples was determined by flow cytometry method. Classical microb

Mastitis je zapaljenski proces u mlečnoj žlezdi muznih životinja, koji je najčešće prouzrokovan mikroorganizmima. Po toku mastitisi mogu biti akutni, subakutni i hronični, a po obliku klinički i subkunički. Sa aspekta higijene mleka značaj imaju subklinički mastitisi, jer se ne manifestuju vidljivim kliničkim simptomima, a dijagnoza se postavlja pregledom mleka. Mastitisi imaju višestruki značaj (higijensko-zdravstveni, tehnološki i ekonomski). Uzročnici kontagioznih mastitisa su Staphylococcus aureus, Streptococcus agalatiae i Mycoplasma spp. Kao uzročnici iz okoline se navode koliformni mikroorganizmi (E.coli, Klebsiella spp., Enterobacter spp.), Streptococcus spp i Pseudomonas spp. Rod Peudomonas obuhvata gram-negativne štapiće rasprostranjene u vodi i spoljašnjoj sredini, koji mogu da izazovu mastitise i u klinički izraženom obliku. Obično se javljaju sporadično, ali mogu da izazovu ozbiljne probleme u stadu. Na krvnom agaru rastu u vidu krupnih, nepravilnih kolonija sivkaste boje, koje imaju tendenciju prerastanja podloge sa jasno izraženim tamnim centrom i providnom ivicom. Cilj ovog rada je bio da se postavi dijagnoza subkliničkog mastitisa, odredi antibiogram i na osnovu toga pravilno sprovede lečenje. Materijal su bili uzorci mleka uzeti aseptično iz četvrti krave kod koje su redovnom kontrolom-predmuznom probom, a potom i CMT testom utvđene promene u mleku. Zasejavanje uzoraka je izvršeno na krvni agar, koji je inkubisan pri 37°C 24-48h. Dijagnoza je postavljena na osnovu bakteriološkog pregleda i broja somatskih ćelija.Rezultati antibiograma su pokazali da je izolat Pseudomonas spp. osetljiv na: Excenel/Naxcel, Cephalonium, Tetracycline, Linkomicin i Sinulox. Terapija je uspešno primenjena aplikovanjem antibiotika intramamarno i parenteralno., Mastitis is an inflammation of the mammary gland of dairy animals, which is usually caused by microorganisms. According to the stage mastitis can be acute, subacute and chronic and according to the form clinical and subclinical. Mastitis is of multiple importance (hygienic- health, technological and economic). From the view point of milk hygine subclinical mastitis is important because it does not manifest by visible clinical symptoms, and can be diagnosed by examination of the milk. Contagious mastitis pathogens are Staphylococcus aureus, Streptococcus agalatiae and Mycoplasma spp. Agents from the environment referred coliform microorganisms (E. coli, Klebsiella spp., Enterobacter spp.), Streptococcus spp. and Pseudomonas spp. The genus Peudomonas includes gram-negative bacilli originating from water and environment, which may cause mastitis in clinically expressed form. Usually occurs sporadically, but can cause serious problems in the herd. On the blood agar grows as large, irregular colonies of gray color, which tend to overgrow, with a clear dark center and transparent edge. The aim of this study was to diagnose subclinical mastitis in cow, detremine the antibiogram and carry out the proper therapy treatment. Material represented milk samples aseptically taken from the quarters in which the regular-control, by foremilk stripping and California Mastitis test showed changes in the milk. The samples were plated on blood agar plate, incubated at 37°C for 24-48 hours. The diagnosis was based on bacteriological examination and somatic cell count.The results showed that isolate Pseudomonas spp. was sensitive to Excenel / Naxcel, Cephalonium, Tetracycline, Lincomycin and Sinulox. The therapy was successfully applied by intramammary and parenteral administration of antibiotics.

Mastitis je zapaljenski proces u mlečnoj žlezdi muznih životinja, koji je najčešće prouzrokovan mikroorganizmima. Po toku mastitisi mogu biti akutni, subakutni i hronični, a po obliku klinički i subkunički. Sa aspekta higijene mleka značaj imaju subklinički mastitisi, jer se ne manifestuju vidljivim kliničkim simptomima, a dijagnoza se postavlja pregledom mleka. Mastitisi imaju višestruki značaj (higijensko-zdravstveni, tehnološki i ekonomski). Uzročnici kontagioznih mastitisa su Staphylococcus aureus, Streptococcus agalatiae i Mycoplasma spp. Kao uzročnici iz okoline se navode koliformni mikroorganizmi (E.coli, Klebsiella spp., Enterobacter spp.), Streptococcus spp i Pseudomonas spp. Rod Peudomonas obuhvata gram-negativne štapiće rasprostranjene u vodi i spoljašnjoj sredini, koji mogu da izazovu mastitise i u klinički izraženom obliku. Obično se javljaju sporadično, ali mogu da izazovu ozbiljne probleme u stadu. Na krvnom agaru rastu u vidu krupnih, nepravilnih kolonija sivkaste boje, koje imaju tendenciju prerastanja podloge sa jasno izraženim tamnim centrom i providnom ivicom. Cilj ovog rada je bio da se postavi dijagnoza subkliničkog mastitisa, odredi antibiogram i na osnovu toga pravilno sprovede lečenje. Materijal su bili uzorci mleka uzeti aseptično iz četvrti krave kod koje su redovnom kontrolom-predmuznom probom, a potom i CMT testom utvđene promene u mleku. Zasejavanje uzoraka je izvršeno na krvni agar, koji je inkubisan pri 37°C 24-48h. Dijagnoza je postavljena na osnovu bakteriološkog pregleda i broja somatskih ćelija.Rezultati antibiograma su pokazali da je izolat Pseudomonas spp. osetljiv na: Excenel/Naxcel, Cephalonium, Tetracycline, Linkomicin i Sinulox. Terapija je uspešno primenjena aplikovanjem antibiotika intramamarno i parenteralno., Mastitis is an inflammation of the mammary gland of dairy animals, which is usually caused by microorganisms. According to the stage mastitis can be acute, subacute and chronic and according to the form clinical and subclinical. Mastitis is of multiple importance (hygienic- health, technological and economic). From the view point of milk hygine subclinical mastitis is important because it does not manifest by visible clinical symptoms, and can be diagnosed by examination of the milk. Contagious mastitis pathogens are Staphylococcus aureus, Streptococcus agalatiae and Mycoplasma spp. Agents from the environment referred coliform microorganisms (E. coli, Klebsiella spp., Enterobacter spp.), Streptococcus spp. and Pseudomonas spp. The genus Peudomonas includes gram-negative bacilli originating from water and environment, which may cause mastitis in clinically expressed form. Usually occurs sporadically, but can cause serious problems in the herd. On the blood agar grows as large, irregular colonies of gray color, which tend to overgrow, with a clear dark center and transparent edge. The aim of this study was to diagnose subclinical mastitis in cow, detremine the antibiogram and carry out the proper therapy treatment. Material represented milk samples aseptically taken from the quarters in which the regular-control, by foremilk stripping and California Mastitis test showed changes in the milk. The samples were plated on blood agar plate, incubated at 37°C for 24-48 hours. The diagnosis was based on bacteriological examination and somatic cell count.The results showed that isolate Pseudomonas spp. was sensitive to Excenel / Naxcel, Cephalonium, Tetracycline, Lincomycin and Sinulox. The therapy was successfully applied by intramammary and parenteral administration of antibiotics.

Mastitisi koza su u osnovi slični mastitisima, koji se javljaju kod ovaca i krava. Mogu da se jave kao akutni i hronični kataralni galaktoforitiisi i teški akutni oblici (mastitis acuta gravis). Po obliku mogu biti klinički i subklinički. Izvor infekcije mogu da budu obolelo vime i okolina. Uzročnici mastitisa dospevaju u vime galaktogeno, limfogeno i hematogeno. Kao uzročnici mastitisa koza navode se: koagulaza-negativne stafilokoke, Staphylococcus aureus, Streptococcus agalactiae, Str.uberis, Str.dysgalactiae, Str. caprae, Mycoplasma capricolum, koliformni mikroorganizmi (E.coli), Pseudomonas aeriginosa i Clostridium spp. Prema podacima iz literature kao najčešći uzročnici subkliničkih mastitisa kod koza navode se koagulaza negativne stafilokoke. U dijagnostici problem može da predstavlja razlikovanje stafilokoka, koje su kod sojeva koagulaza negativne i mikrokoka. Mikroorganizmi iz roda Micrococcus su gram-pozitivne koke u tetradama, katalaza pozitivne, oksidaza pozitivne i koagulaza negativne. Od stafilokoka se razlikuju oksido-redukcionim testom. Mikorokoke su aerobi razlažu šećere iz podloge oksidativno, dok su stafilokoke aerobi i fakultativni anaerobi pa šećere razlažu oksidativno i fermentativno. Materijal je predstavljalo mleko aseptično uzeto iz obe polovine vimena koze, koja se ručno muze. Zasejavanje uzoraka je izvršeno na krvni agar, koji je inkubisan pri 37°C 24-48h. Ispitivanjem makromorfoloških, mikromorfoloških i biohemijskih osobina izolat je identifikovan kao Micrococcus spp. Dijagnoza je postavljena na osnovu bakteriološkog pregleda. Rezultati antibiograma su pokazali da je izolat osetljiv na Augmentin, Orbenin, Gentamicin, Ciprofloxacin,Tetracicline. Pravilnom higijenom pri muži, načinom držanja i uzgojem koza, mogu izbeći uzroci koji dovode do pojave mastitisa, a posledično tome i ekonomske štete., Mastitis in goats are basically similar to mastitis, which occurs in sheep and cows. They may appear as acute and chronic catarrhal galactophoritis and severe acute forms (Mastitis acuta gravis). According to the form can be clinical and subclinical. Source of infection may be infected udder and the environment. The pathogens pass to the mammary gland via galactogenous, lymphatogenous and hematogenous way. As a causes of mastitis in goat are cited: coagulase-negative staphylococci (including Staphylococcus aureus), Streptococcus agalactiae, Str.uberis, Str.dysgalactiae, Str. caprae, Mycoplasma capricolum, coliform microorganisms (E. coli), Pseudomonas and Clostridium spp. The difficulties in diagnosis may represent differentiation of staphylococci, whose as caprine isolates are coagulase negative from micrococci. The microorganisms of the genus Micrococcus are gram-positive cocci in tetrads, catalase-positive, oxidase-positive and coagulase-negative. From staphylococci differ by oxidation-reduction test. Mikrococci are strict aeorobes, fermenting oxidatively sugars from the substrate, while staphylococci are aerobes and facultative anaerobes, sugars ferment oxidatively and fermentatively. The material were samples aseptically taken from both halves of the goat udder, hand-milking.. Samples were plated on blood agar plates incubated at 37°C 24-48h. By determination of macromorphologicall, micromorphological and biochemical characteristics isolate were identified as Micrococcus spp. The diagnosis was based on bacteriological examination. The results of antibiogram showed that isolate sensitive Augmentin, Orbenin, Gentamicin, Ciprofloxacin,Tetracicline. Proper hygiene in milking, keeping and breeding goats, can avoid the causes that lead to mastitis, and consequently to economic costs.

Cílem této diplomové práce je vytvoření programu, který na základě datových souborů bude schopen provádět analýzu užitkovosti jednotlivých dojnic pomocí modelování 305 denního nádoje. Pro odhad laktační křivky a celkového nádoje bude použita Woodova funkce. Neznámé parametry budou odhadovány pomocí metody nelineární regrese. Program dále umožní vypočítat korigovaný 305 denní nádoj na základě zatřídění dojnice do časového intervalu. Dále bude program analyzovat závislost úspěšnosti inseminace na pořadí laktace a naměřených parametrech v mléce a krvi dojnic pomocí metody hlavních komponent a logistické regrese., The main goal of this diploma thesis is create a program that based on the data files will be able to analyze productivity of cows through modeling 305 daily milk yield. The lactation curve will be estimate by Wood function. The unknown parameters of function will be estimated by nonlinear regression. The program calculate the correct 305 daily milk yield based on the classification cow to the time interval. The program will analyze the dependence of successful insemination to lactation and measured parameters in milk and blood of cows by principal component analysis and logistic regression., Fakulta elektrotechniky a informatiky

The rapid development of molecular genetics during last three decades has facilitate the direct analysis of the genome of animals and insight in gene structure and function, and thus helped to a better understanding basis of genetic inheritance. Molecular-genetic methods enabled access to the non-coding parts of the genome, which in mammals make up more than 90% DNA (deoxyribonucleic acid). MAS (marker assisted selection) or genomic selection showed a better result compared to the conventional method of selection when generally low heritability traits are followed, as is the case with resistance to mastitis. The primary objective in tests concerning appearance of mastitis is the identification of candidate genes that are involved in the immune response of the mammary gland. Lactoferin gene (LTF) is proved by many studies as a valid molecular marker in monitoring the process of resistance to infection of the mammary gland. The aim of this study was to investigate the polymorphism of LTF gene and its impact on the health status of the mammary gland and production characteristics of Holstein-Friesian breed in Serbia. The experiment included 100 cows of different lactation age (1.-4. lactation) on a farm near Belgrade. Due to some health issues that are not directly related to the research 10 cows were excluded. The animals were equally distributed in groups by lactation age (χ2 = 0.578; p = 0.902). DNA was extracted from the blood and intron 6 from lactoferrin gene was amplified by PCR (polymerase chain reaction). Using specific primers, two genotypes AA and AB of the three possible (BB was not found) were identified by PCR-RFLP (PCR-Restriction Fragment Length Polymorphism). In order to examine the health status of the mammary gland and qualitative composition of the total milk production, each month through standard lactation period of 305 days samples were taken from the milk. Somatic cell count (SCC) was determined microscopically and the concentration of protein a, Brzi razvoj molekularne genetike tokom posledenje tri decenije omogućio je direktnu analizu genoma životinja, proučavanje strukture i funkcije gena, pa samim tim pomogao boljem razumevanju delovanja nasledne osnove. Molekularno-genetičke metode omogućile su uvid u nekodirajuće delove genoma, koje kod sisara čine više od 90%. DNK (dezoksiribonukleinska kiselina) zapisa. U slučajevima gde se prate osobine koje su generalno sa niskim heritibilitetom, kao što je slučaj sa otpornošću na mastitis, MAS (marker asistirana selekcija) ili genomska selekcija pokazale su bolji rezultat u odnosu na konvencionalni metod selekcije. Primarni cilj u ispitivanju kandidat-gena povezanih sa pojavljivanjem mastitisa je identifikacija gena koji su uključeni u proces imunog odgovora mlečne žlezde. Laktoferin gen (LTF) se u većem broju istraživanja pominje kao validni molekularni marker u praćenju procesa otpornosti mlečne žlezde prema infekciji. Cilj ovog rada bio je ispitivanje polimorfizma gena za LTF i njegov uticaj na zdravstveni status mlečne žlezde i proizvodne karakteristike krava holštajnfrizijske rase u Srbiji. Ogled je obuhvatao 100 krava različite laktacione starosti (1.-4. laktacija) na farmi blizu Beograda. Životinje su bile ravnomerno raspoređene u grupama po laktacionoj starosti (χ2=0,578; p=0,902). Posle ekstrakcije DNK iz krvi amplifikovan je fragment gena za laktoferin na intronu 6 metodom PCR (polymerase chain reactionreakcija lančane polimeraze). Pomoću specifičnih prajmera, identifikovana su dva genotipa AA i AB od moguća tri, (BB nije identifikovan) metodom PCR-RFLP (Restriction Fragment Lenght Polymorphism-polimorfizam u dužini restrikcionih fragmenata). U cilju ispitivanja zdravstvenog statusa mlečne žlezde, kvalitativnog sastava i ukupne proizvodnje mleka, svakog meseca kroz period standardne laktacije od 305 dana, su uzimani uzorci mleka. Broj somatskih ćelija (SCC) određivan je mikroskopski a koncentracija proteina i mlečne masti utvrđivana je spektrofotometrijs

Dosadašnji objavljeni literaturni podaci ukazuju da aflatoksini, usled njihovog dokazanog toksičnog, mutagenog, teratogenog i kancerogenog efekta na organizam ljudi i životinja, predstavljaju najpoznatiju i najrizičniju grupu mikotoksina. Nasuprot navedenom, dostupna naučna i stručna literatura iz Republike Srbije ukazuje na nedostatak sistematski sprovedenih monitoringa učestalosti pojave aflatoksina. Kao sirovine za ispitivanje pojave aflatoksina, u ovoj doktorskoj disertaciji, odabrani su kukuruz i mleko. Kukuruz je odabran jer predstavlja jednu od najzastupljenijih žitarica u Srbiji. Navedena činjenica dodatno povećava potrebu za istraživanjem, jer pojava aflatoksina u velikoj meri utiče i na kvalitet kukuruza, kao i smanjenje prinosa i ekonomskog profita zemlje. Cilj da se ispita mleko proistekao je iz činjenice da ono usled velike frekventnosti u ishrani, predstavlja namirnicu sa najvećim potencijalnim rizikom za unos aflatoksina u organizam ljudi. Analiza pojave aflatoksina u kukuruzu obuhvatila je 1000 uzoraka, sakupljenih tokom perioda od četiri godine (2009-2012.). Dobijeni rezultati ukazali su da aflatoksini nisu detektovani u uzorcima kukuruza iz 2009., 2010. i 2011. godine. Međutim, od 700 analiziranih uzoraka kukuruza iz 2012., čak 553 (79%) bilo je kontaminirano aflatoksinima. Značajne razlike u pojavi aflatoksina u kukuruzu, iz različitih proizvodnih godina, mogu se objasniti izuzetno toplim i suvim vremenskim uslovima zabeleženim u 2012. godini. Sušni vremenski uslovi bili su povoljni za razvoj plesni i sintezu aflatoksina u kukuruzu, a takođe su u velikoj meri doprineli i visokom nivou pojave aflatoksina M1 (AFM1) u mleku. Analiza 200 uzoraka različitih kategorija kravljeg mleka pokazala je da je AFM1 sa koncentracijama od 0,01 do 1,20 ug/kg detektovan u 198 (98,7%) uzoraka. Na osnovu određenih koncentracija AFM1 u uzorcima mleka, prikupljenih informacija o prosečnom unosu mleka, telesnoj, Recent studies have demonstrated that аflatoxins (AFs) represent the best known and most intensively researched mycotoxins in the world, with proven toxic, mutagenic, teratogenic and carcinogenic effects on human and animal health. However, up to the author's knowledge, there are no investigations concerning the occurrence of AFs in food or feed from Republic of Serbia. For that purpose, maize and cow´s milk samples were chosen as matrixes for investigation. Maize is selected because it represents one of the major crops grown in Serbia and presence of AFs leads to reduction of maize quality as well as significant economical losses. On the other hand, milk has the greatest demonstrated potential for AFs introducing into the human diet since it represents one of the main foodstuffs in human nutrition. An investigation regarding occurrence of AFs in maize included 1000 samples collected during four years period (2009-2012). Obtained results indicate that AFs were not detected in maize samples collected during 2009-2011 period. However, among 700 analyzed maize samples from 2012 even 553 (79%) samples contained AFs. Significant differences in occurrence of AFs in maize could be contributed to extremely hot and dry weather conditions noted during maize growing season 2012. Described weather conditions were favorable for mould growth and AFs synthesis in maize and also could be the possible reason for high contamination frequency of aflatoxin M1 (AFM1) in milk. Analysis of 200 cow´s milk samples showed that AFM1 were detected in 198 (98.7%) samples in concentrations ranged from 0.01 to 1.20 μg/kg. On the basis of the obtained AFM1 concentrations in cow’s milk samples, collected information about average milk intake and mean body weight (bw) for different age’s categories, mean ingestion of AFM1 in ng/kg per bw per day were estimated. Obtained results showed that all age’s categories, especially children, are exposed with high risk related to presence of AFM1 in milk. Base

Brzi razvoj molekularne genetike tokom posledenje tri decenije omogućio je direktnu analizu genoma životinja, proučavanje strukture i funkcije gena, pa samim tim pomogao boljem razumevanju delovanja nasledne osnove. Molekularno-genetičke metode omogućile su uvid u nekodirajuće delove genoma, koje kod sisara čine više od 90%. DNK (dezoksiribonukleinska kiselina) zapisa. U slučаjevimа gde se prаte osobine koje su generаlno sа niskim heritibilitetom, kаo što je slučаj sа otpornošću nа mаstitis, MAS (mаrker аsistirаnа selekcijа) ili genomskа selekcijа pokаzаle su bolji rezultаt u odnosu nа konvencionаlni metod selekcije. Primаrni cilj u ispitivаnju kаndidаt-genа povezаnih sа pojаvljivаnjem mаstitisа je identifikаcijа genа koji su uključeni u proces imunog odgovorа mlečne žlezde. Laktoferin gen (LTF) se u većem broju istraživanja pominje kao validni molekularni marker u praćenju procesa otpornosti mlečne žlezde prema infekciji. Cilj ovog rada bio je ispitivanje polimorfizma gena za LTF i njegov uticaj na zdravstveni status mlečne žlezde i proizvodne karakteristike krava holštajnfrizijske rase u Srbiji. Ogled je obuhvatao 100 krava različite laktacione starosti (1.-4. laktacija) na farmi blizu Beograda. Životinje su bile ravnomerno raspoređene u grupama po laktacionoj starosti (χ2=0,578; p=0,902). Posle ekstrakcije DNK iz krvi amplifikovan je fragment gena za laktoferin na intronu 6 metodom PCR (polymerase chain reactionreakcija lančane polimeraze). Pomoću specifičnih prajmera, identifikovana su dva genotipa AA i AB od moguća tri, (BB nije identifikovan) metodom PCR-RFLP (Restriction Fragment Lenght Polymorphism-polimorfizam u dužini restrikcionih fragmenata). U cilju ispitivanja zdravstvenog statusa mlečne žlezde, kvalitativnog sastava i ukupne proizvodnje mleka, svakog meseca kroz period standardne laktacije od 305 dana, su uzimani uzorci mleka. Broj somatskih ćelija (SCC) određivan je mikroskopski a koncentracija proteina i mlečne masti utvrđivana je spektrofotometrijs, The rapid development of molecular genetics during last three decades has facilitate the direct analysis of the genome of animals and insight in gene structure and function, and thus helped to a better understanding basis of genetic inheritance. Molecular-genetic methods enabled access to the non-coding parts of the genome, which in mammals make up more than 90% DNA (deoxyribonucleic acid). MAS (marker assisted selection) or genomic selection showed a better result compared to the conventional method of selection when generally low heritability traits are followed, as is the case with resistance to mastitis. The primary objective in tests concerning appearance of mastitis is the identification of candidate genes that are involved in the immune response of the mammary gland. Lactoferin gene (LTF) is proved by many studies as a valid molecular marker in monitoring the process of resistance to infection of the mammary gland. The aim of this study was to investigate the polymorphism of LTF gene and its impact on the health status of the mammary gland and production characteristics of Holstein-Friesian breed in Serbia. The experiment included 100 cows of different lactation age (1.-4. lactation) on a farm near Belgrade. Due to some health issues that are not directly related to the research 10 cows were excluded. The animals were equally distributed in groups by lactation age (χ2 = 0.578; p = 0.902). DNA was extracted from the blood and intron 6 from lactoferrin gene was amplified by PCR (polymerase chain reaction). Using specific primers, two genotypes AA and AB of the three possible (BB was not found) were identified by PCR-RFLP (PCR-Restriction Fragment Length Polymorphism). In order to examine the health status of the mammary gland and qualitative composition of the total milk production, each month through standard lactation period of 305 days samples were taken from the milk. Somatic cell count (SCC) was determined microscopically and the concentration of protein a

Diplomová práce se zabývá problematikou mléčné fermentace probíhající účinkem šesti bakteriálních kultur, používaných v mlékařském průmyslu. Hlavním cílem práce bylo sledování probíhající fermentace na základě snižování aktivní kyselosti, zvyšování titrační kyselosti a sledování úbytku laktózy ve vzorcích mléka, které byly zaočkovány kulturami a inkubovány po různě dlouhou dobu (do dosažení izoelektrického bodu) při 2 různých teplotách. Pro stanovení laktózy byla použita metoda vysokoúčinné kapalinové chromatografie s refraktometrickou detekcí. Z výsledků vyplývá, že fermentace k dosažení izoelektrického bodu trvala v rozmezí 4,5 13 hod. Delší čas byl vždy, podle očekávání, dosažen při nižší kultivační teplotě. Aktivní kyselost se v průběhu fermentace snižovala v průměru o hodnotu 2,2 a titrační kyselost se průměrně zvyšovala o 27 °SH. Průměrný úbytek laktózy byl o 35 % z původního obsahu., Diploma thesis deals with milk fermentation proceeding by the action of 6 bacterial cultures which are used in milk industry. The main aim of this thesis was to observe fermentation process based on the decrease of active acidity, increase of titratable acidity and loss of lactose. Milk samples were inoculated with microbial cultures and incubated for various time periods (up to isoelectric point) at 2 different temperatures. High-performance liquid chromatography with refractive index detection was used for the lactose determination. The results imply that fermentation (up to isoelectric point) took about 4,5 12 hours. Longer fermentation time was obtained, according to expectation, at lower incubation temperature. Active acidity decreased by 2,2 and titratable acidity increased by 27 °SH during the fermentation. Lactose decline reached 35 % from the original amount., Ústav analýzy a chemie potravin