Search

Emocije, ili strasti duše (kako ih Dekart najčešće naziva), spadaju među najkompleksnije vrste „stvari” u Dekartovoj filozofiji. One postoje kao „senzacije u širem smislu”: modusi res cogitans koji nastaju na osnovu „bliskog i intimnog jedinstva” res cogitans i res extensa u obliku ljudskog tela. Drugim rečima, strasti kao ratio essendi imaju obe konačne supstancije. Stoga, adekvatan opis njihove ontološke strukture pretpostavlja i opis ontološke strukture tela, i opis ontološke strukture misli, i opis njihovog odnosa. Pokušaću da iznesem ovakav opis razjašnjenjem Dekartove najobuhvatnije definicije strasti. Da stvar bude zanimljivija, kompleksnost strasti ne potiče samo od strukturalnih, već i funkcionalnih svojstava. Iako na osnovu Dekartovog teksta nema sumnje u to da je on strastima pripisivao motivacionu funkciju, situacija nije sasvim čista kada je u pitanju reprezentacionalna funkcija. Braniću tezu da je Dekart strastima pripisivao aksiološku vrstu reprezentacionalnosti koja se razlikuje od reprezentacionalnosti koju je pripisivao „idejama u striktnom smislu”., Emotions, or the passions of the soul (as Descartes most frequently calls them), are one of the most complex kinds of „things” in Descartes’ philosophy. They exist as „sensations in a wider sense”: modes of res cogitans which are generated by „the close and intimate union” of res cogitans and res extensa in the form of human body. In other words, emotions have both finite substances as their ratio essendi. Therefore, an adequate description of their ontological structure requires the description of the ontological structure of the body, the description of the ontological structure of thought, and the description of their relationship. We shall attempt to carry out such a description by explicating Descartes’ most comprehensive definition of passions. However, the situation is even more interesting, since the complexity of passions doesn’t only originate from structural properties, but from functional properties as well. While on the basis of Descartes’ text there can be no doubt that he ascribed the motivational function to passions, the situation is not altogether clear when it comes to the representational function. We shall defend the thesis that Descartes’ ascribed an axiological kind of representationality to passions, which differs from the representationality that he ascribed to „ideas in the strict sense.”

U radu ću napraviti paralelu između fenomenologije estetskog doživ- ljaja i koncepta afektivne intencionalnosti. Jedna od namera je da se pokaže u kom smislu „komponentni“ pristup ne može biti prikladan ni razmatranju estetskog, ni emotivnog doživljaja. Posebnu pažnju usmeriću na probleme oblikovanja estetskog sadržaja i njegove nepojmovnosti. Na prvi problem ću pokušati da odgovorim osla- njajući se na elemente shvatanja afektivne intencionalnosti, posebno na Goldijev argument o intencionalnosti osećaja, i ukazivanjem na neodrživost razlike stav/sadržaj u emotivnom i estetskom doživljaju. Drugi problem ću adresirati preko jedne od in- terpretacija uloge osećaja u Kantovom shvatanju suda ukusa. Ukoliko ponuđene pa- ralele još direktno ne pokazuju da se estetski doživljaj može razumeti kao emotivan, onda je umereniji cilj ovog rada da ukaže na pouke razmatranja afektivne intencio- nalnosti mogu pomoći da razumemo estetski doživljaj.

U radu ću napraviti paralelu između fenomenologije estetskog doživ- ljaja i koncepta afektivne intencionalnosti. Jedna od namera je da se pokaže u kom smislu „komponentni“ pristup ne može biti prikladan ni razmatranju estetskog, ni emotivnog doživljaja. Posebnu pažnju usmeriću na probleme oblikovanja estetskog sadržaja i njegove nepojmovnosti. Na prvi problem ću pokušati da odgovorim osla- njajući se na elemente shvatanja afektivne intencionalnosti, posebno na Goldijev argument o intencionalnosti osećaja, i ukazivanjem na neodrživost razlike stav/sadržaj u emotivnom i estetskom doživljaju. Drugi problem ću adresirati preko jedne od in- terpretacija uloge osećaja u Kantovom shvatanju suda ukusa. Ukoliko ponuđene pa- ralele još direktno ne pokazuju da se estetski doživljaj može razumeti kao emotivan, onda je umereniji cilj ovog rada da ukaže na pouke razmatranja afektivne intencio- nalnosti mogu pomoći da razumemo estetski doživljaj.

U ovoj disertaciji sprovodimo iscrpnu analizu ključnih segmenata Epiktetove etike. Glavni cilj nam je da utvrdimo u čemu se sastoji Epiktetov doprinos stoičkoj etici, a posredno i stoičkoj filozofiji, imajući u vidu da su etička razmatranja, još od perioda ranog stoicizma, blisko povezana sa pitanjima koja proučava logika i fizika. Pored toga, cilj nam je da utvrdimo u kojoj meri Epiktet sledi tradicionalnu stoičku argumentaciju i podelu etike, a samim tim, i u čemu se sastoji njegova inovativnost. Takođe, cilj nam je da ustanovimo koji su filozofi, osim ranih stoika i Musonija Rufa, formativno uticali ne samo na razvoj Epiktetove misli, već i na Epiktetov pedagoški i učiteljski rad. Tokom pisanja smo se služili uobičajenom metodologijom humanističkih nauka, sa posebnim fokusom na jezičko-pojmovnoj analizi, komparativnoj metodi i, na kraju, istorijsko-filozofskoj egzegezi. Razumevajući filozofiju i kao praktičnu aktivnost ili svojevrsno „umeće življenja“, odnosno kao poziv koji se ne iscrpljuje samo u tumačenju filozofskih tekstova, Epiktet u središte svojih etičkih razmatranja stavlja čovekov moralni karakter (προαίρεσις). Ukazaćemo da nije sporno da Epiktet u velikoj meri sledi filozofsku tradiciju iz koje je ponikao, što je i saglasno sa njegovom učiteljskom ulogom. Pokazaće se da je ono što Epikteta posebno izdvaja u odnosu na njegove stoičke prethodnike, insistiranje na dobrom προαίρεσις-u i slobodi koja vodi do moralne odgovornosti. Zaključićemo, pored toga, i da je podela etike koju predlaže Epiktet, drugačija u odnosu na podele ranih stoika, ali da je istovremeno reč o podeli koja, u velikoj meri, uključuje i sve najvažnije segmente tradicionalne stoičke etike., In this dissertation we will provide a detailed analysis of the key segments of Epictetus' ethics. Our main goal is to determine how Epictetus contributed to Stoic ethics and, indirectly, to Stoic philosophy, having in mind that ethical thought in Stoicism has been closely tied to logic and physics since the period of early Stoa. In addition, we will attempt to determine to what extent Epictetus follows traditional Stoic argumentation and the division of ethical topics, and in which aspects he is an innovative thinker. Furthermore, we aim to find out which philosophers, besides the early Stoics and Musonius Rufus, influenced not only the development of Epictetus' philosophical thought but also his pedagogical work and teaching. In our research we apply the standard methodological tools of the humanities, with a focus on the philosophical method of conceptual analysis, comparative analysis, and a historical-critical exegesis. Epictetus considers philosophy not only a theoretical activity but at the same time a practical one, and he places moral character or προαίρεσις in the center of his ethical contemplation. We will show that Epictetus follows the philosophical tradition from which he originated, which is in accordance with his role as a teacher. It will be clear that what sets him apart from his predecessors is his insisting on good προαίρεσις and freedom that leads to moral responsibility. Besides that, we will conclude that although the division of ethical topics which Epictetus proposes is different than the ones proposed by the early Stoics, it is, at the same time, a division that encompasses to a great extent all of the most important segments of traditional Stoic ethics.

Background/Aim. Children with attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) show lower degree of recognition of their own emotions and greater behavioral difficulties than children who do not have this disorder. This also affects the recognition of other people's emotions that are expressed not only by their language content, but also by their facial expression and the way they express the emotional message through speech. Most research in this area focuses on recognizing emotions based on facial expressions rather than on emotions in speech. The aim of this study was to examine how children with ADHD recognize emotions in speech (joy, anger, fear, sadness) and affective attitudes (threat and commandment) in relation to children of typical development. Methods. The study included 31 children with ADHD and 29 typical developmental children aged 6 to 13. To assess the ability to recognize emotions and affective attitudes, a corpus of Speech Emotional Expression and Attitudes (Govorna emocionalna ekspresija i stavovi – GEES, in Serbian) was used. This corpus included sentences that expressed emotions of anger, joy, fear, and sadness, and of affective attitudes, threat and command., Deca sa poremećajem pažnje i hipe-raktivnošću (ADHD) pokazuju slabije prepoznavanje sopstvenih emocija i veće ispoljavanje teškoća u ponašanju od dece koja nemaju tu smetnju. Samim tim je pogođeno i prepoznavanje tuđih emocija koje se ispoljavaju ne samo jezičkim sadržajem već i izrazom lica i načinom izražavanja emotivne poruke govorom. Cilj ovog istraživanja je bio da se ispita kako deca sa ADHD prepoznaju emocije u go-voru (radost, ljutnju, strah, tugu) i afektivne stavove (pretnju i zapovest) u odnosu na decu sa tipičnim razvo-jem. Većina istraživanja iz ove oblasti fokusirana je na prepoznavanje emocija na osnovu izraza lica, a ne na os-novu emocija u govoru. Metode. Istraživanje je obuhvati-lo 31 dete sa ADHD i 29 dece sa tipičnim razvojem uzras-ta od 6 do 13 godina. Za procenu sposobnosti prepoz-navanja emocija i afektivnih stavova korišćen je korpus za procenu Govorne emocionalne ekspresije i stavova (GEES). U tom korpusu su bile rečenice koje su izražavale emocije ljutnje, radosti, straha i tuge, a od afektivnih stavova pretnju i zapovest. Rezultati. Deca sa ADHD imala su lošije prepoznavanje emocija i afektivnih stavova u govoru u odnosu na decu sa tipičnim razvojem (t = 8.81; p = 0.000). Radost je bila jedina emocija gde nije utvrđena statistički značajna razlika. Za druge emocije i afektivne stavove utvrđene su statistički značajne razlike (p < 0.01). Utvrđena je statistički značajna povezanost između uzrasta i prepoznavanja emocija i afektivnih stavova u obe grupe, ali je ta povezanost bila izraženija kod dece sa tipičnim razvojem. Zaključak. Rezultati istraživanja su dali važne pokazatelje o percepciji emocija i afektivnih stavova u govoru kod dece sa ADHD. Ovi rezultati su veoma bitni za osmišljavanje terapijskih procedura, posebno u razvoju strategija za modeliranje ponašanja dece sa ADHD.

Background/Aim. Children with attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) show lower degree of recognition of their own emotions and greater behavioral difficulties than children who do not have this disorder. This also affects the recognition of other people's emotions that are expressed not only by their language content, but also by their facial expression and the way they express the emotional message through speech. Most research in this area focuses on recognizing emotions based on facial expressions rather than on emotions in speech. The aim of this study was to examine how children with ADHD recognize emotions in speech (joy, anger, fear, sadness) and affective attitudes (threat and commandment) in relation to children of typical development. Methods. The study included 31 children with ADHD and 29 typical developmental children aged 6 to 13. To assess the ability to recognize emotions and affective attitudes, a corpus of Speech Emotional Expression and Attitudes (Govorna emocionalna ekspresija i stavovi – GEES, in Serbian) was used. This corpus included sentences that expressed emotions of anger, joy, fear, and sadness, and of affective attitudes, threat and command., Deca sa poremećajem pažnje i hipe-raktivnošću (ADHD) pokazuju slabije prepoznavanje sopstvenih emocija i veće ispoljavanje teškoća u ponašanju od dece koja nemaju tu smetnju. Samim tim je pogođeno i prepoznavanje tuđih emocija koje se ispoljavaju ne samo jezičkim sadržajem već i izrazom lica i načinom izražavanja emotivne poruke govorom. Cilj ovog istraživanja je bio da se ispita kako deca sa ADHD prepoznaju emocije u go-voru (radost, ljutnju, strah, tugu) i afektivne stavove (pretnju i zapovest) u odnosu na decu sa tipičnim razvo-jem. Većina istraživanja iz ove oblasti fokusirana je na prepoznavanje emocija na osnovu izraza lica, a ne na os-novu emocija u govoru. Metode. Istraživanje je obuhvati-lo 31 dete sa ADHD i 29 dece sa tipičnim razvojem uzras-ta od 6 do 13 godina. Za procenu sposobnosti prepoz-navanja emocija i afektivnih stavova korišćen je korpus za procenu Govorne emocionalne ekspresije i stavova (GEES). U tom korpusu su bile rečenice koje su izražavale emocije ljutnje, radosti, straha i tuge, a od afektivnih stavova pretnju i zapovest. Rezultati. Deca sa ADHD imala su lošije prepoznavanje emocija i afektivnih stavova u govoru u odnosu na decu sa tipičnim razvojem (t = 8.81; p = 0.000). Radost je bila jedina emocija gde nije utvrđena statistički značajna razlika. Za druge emocije i afektivne stavove utvrđene su statistički značajne razlike (p < 0.01). Utvrđena je statistički značajna povezanost između uzrasta i prepoznavanja emocija i afektivnih stavova u obe grupe, ali je ta povezanost bila izraženija kod dece sa tipičnim razvojem. Zaključak. Rezultati istraživanja su dali važne pokazatelje o percepciji emocija i afektivnih stavova u govoru kod dece sa ADHD. Ovi rezultati su veoma bitni za osmišljavanje terapijskih procedura, posebno u razvoju strategija za modeliranje ponašanja dece sa ADHD.

Ova disertacija se bavi pitanjem emocija životinja i preispituje njihov moralni status, ukazujuci na vezu izmedu tih pojmova. U radu cu braniti tvrdnju da, ako makar neke ne-ljudske životinje doživljavaju bazicne emocije poput straha, ljutnje, radosti i tuge, onda one imaju iskustvenu dobrobit i sopstvene interese koji su moralno relevantni. Razmotricu rezultate savremenih neuronaucnih istraživanja koji pokazuju da se moždani mehanizmi u osnovi bazicnih emocionalnih sistema nalaze u supkortikalnim oblastima mozga koje su homologne kod svih sisara. Preispitacu vec pomenutu neuronaucnu kao i bihejvioralnu evidenciju koja potkrepljuje hipotezu o evolucionom kontinuitetu izmedu ljudi i drugih životinja, ukazujuci na to da mnoge ne-ljudske životinje, pre svega sisari i ptice, imaju emocionalna osecanja kada se ponašaju emocionalno. Jedan od osnovnih ciljeva ovog razmatranja je ukazivanje na eticke implikacije zakljucka da mnoge ne-ljudske životinje doživljavaju emocije. U disertaciji cu nastojati da izložim uverljive argumente za tvrdnju da osecajne životinje sa emocionalnim doživljajima imaju sopstvene interese koje bi ljudi kao moralni akteri trebalo da poštuju i pripišu im moralni status. Pored toga, obrazložicu tvrdnju da je, radi zaštite njihove dobrobiti i interesa, potrebno promeniti pravni status makar nekih osecajnih životinja u status pravnih subjekata koji imaju odredena osnovna „ljudska“ prava, The thesis addresses the issue of animal emotion and questions their moral standing, indicating the connection between the two. I argue that if at least some non-human animals experience basic emotions such as fear, anger, joy and sadness, then they have an experiential welfare and their own interests that are morally relevant. I will discuss the results of contemporary neuroscientific research showing that the brain mechanisms underlying basic emotional systems are located in subcortical brain regions that are homologous in all mammals. I will examine the above neuroscientific as well as behavioural evidence to support the hypothesis about the evolutionary continuity between humans and other animals, indicating that many animals, primarily mammals and birds, have emotional feelings when they behave emotionally. One of the main purposes of this discussion is to point out the ethical implications of the conclusion that many non-human animals experience emotions. In the thesis I will endeavour to provide compelling arguments that sentient animals with emotional experiences have their own interests, which people as moral agents should respect and recognise their moral status. In addition, I will argue that in order to protect their well-being and their interests, it is necessary to change the legal status of at least some sentient animals to the status of a legal person, entitled to some basic “human” rights

The paper critically analyzes the interplay between reason and emotions in the history of Western philosophy, as an inadequately ambivalent interrelationship of contrast, control and conflict. After the analysis of the philosophies of emotions and passion amongst the most important philosophers and philosophical works of classical antiquity and the Middle Ages, the paper presents ideas on this interrelationship within the framework of modern philosophy, or during the so-called Age of Reason. Finally, the paper analyzes the character of emotions in the contemporary philosophy, while examining possibilities for the history of (philosophy of) emotions and feelings, but also the possibilities for overcoming the undue opposition of reason and emotions, which was present in the dominant Western philosophical tradition., U ovom radu se kritički analizira uzajamni odnos razuma i emocija kroz istoriju zapadne filozofije, kao neprimereno ambivalentni međuodnos kontrasta, kontrole i konfilkta. Nakon analiziranja filozofija emocija i strasti među najuticajnijim filozofima i filozofskim delima antike i srednjeg veka, u radu se izlažu ideje o ovom međuodnosu u okvirima moderne filozofije, tj. tokom takozvanog Doba razuma. Na kraju, u radu se analizira karakter emocija u savremenoj filozofiji i ispituju se mogućnosti za istoriju (filozofiju) emocija i osećanja, ali i mogućnosti za prevazilaženje neumerenog suprotstavljanja razuma i emocija, koje je prisutno u dominantnoj zapadnoj filozofskoj tradiciji.

The paper critically analyzes the interplay between reason and emotions in the history of Western philosophy, as an inadequately ambivalent interrelationship of contrast, control and conflict. After the analysis of the philosophies of emotions and passion amongst the most important philosophers and philosophical works of classical antiquity and the Middle Ages, the paper presents ideas on this interrelationship within the framework of modern philosophy, or during the so-called Age of Reason. Finally, the paper analyzes the character of emotions in the contemporary philosophy, while examining possibilities for the history of (philosophy of) emotions and feelings, but also the possibilities for overcoming the undue opposition of reason and emotions, which was present in the dominant Western philosophical tradition., U ovom radu se kritički analizira uzajamni odnos razuma i emocija kroz istoriju zapadne filozofije, kao neprimereno ambivalentni međuodnos kontrasta, kontrole i konfilkta. Nakon analiziranja filozofija emocija i strasti među najuticajnijim filozofima i filozofskim delima antike i srednjeg veka, u radu se izlažu ideje o ovom međuodnosu u okvirima moderne filozofije, tj. tokom takozvanog Doba razuma. Na kraju, u radu se analizira karakter emocija u savremenoj filozofiji i ispituju se mogućnosti za istoriju (filozofiju) emocija i osećanja, ali i mogućnosti za prevazilaženje neumerenog suprotstavljanja razuma i emocija, koje je prisutno u dominantnoj zapadnoj filozofskoj tradiciji.

The paper critically analyzes the interplay between reason and emotions in the history of Western philosophy, as an inadequately ambivalent interrelationship of contrast, control and conflict. After the analysis of the philosophies of emotions and passion amongst the most important philosophers and philosophical works of classical antiquity and the Middle Ages, the paper presents ideas on this interrelationship within the framework of modern philosophy, or during the so-called Age of Reason. Finally, the paper analyzes the character of emotions in the contemporary philosophy, while examining possibilities for the history of (philosophy of) emotions and feelings, but also the possibilities for overcoming the undue opposition of reason and emotions, which was present in the dominant Western philosophical tradition., U ovom radu se kritički analizira uzajamni odnos razuma i emocija kroz istoriju zapadne filozofije, kao neprimereno ambivalentni međuodnos kontrasta, kontrole i konfilkta. Nakon analiziranja filozofija emocija i strasti među najuticajnijim filozofima i filozofskim delima antike i srednjeg veka, u radu se izlažu ideje o ovom međuodnosu u okvirima moderne filozofije, tj. tokom takozvanog Doba razuma. Na kraju, u radu se analizira karakter emocija u savremenoj filozofiji i ispituju se mogućnosti za istoriju (filozofiju) emocija i osećanja, ali i mogućnosti za prevazilaženje neumerenog suprotstavljanja razuma i emocija, koje je prisutno u dominantnoj zapadnoj filozofskoj tradiciji.

Predmet istraživanja u ovom radu su pridevi koji označavaju emocije u engleskom i srpskom jeziku iz perspektive kognitivne lingvistike. Prvi cilj istraživanja bio je da se utvrdi pojmovno- značenjska struktura kategorije prideva koji označavaju emocije u oba jezika što uključuje utvrđivanje toga koji članovi kategorije su prototipični i kakva je pozicija ostalih članova u odnosu na granice ovog leksičkog skupa. Drugi cilj istraživanja bio je da se utvrde sličnosti i razlike u konceptualizaciji emocija u okviru ove vrste reči. U istraživanju je korišćena građa iz tezaurusa i rečnika kao i korpusna građa, a obrađeno je ukupno 732 engleskih i 418 srpskih prideva koji označavaju emocije. Takođe, u radu je korišćena anketna metoda i sproveden asocijativni test među 120 govornika engleskog i srpskog jezika. Rezultati ankete su pokazali da su centralni članovi skupa prideva koji označavaju emocije pridevi E happy i S srećan. Granice kategorije nisu jasno omeđene zbog toga što su u nju uključeni i pridevi koji označavaju ljudske osobine. U radu su obrađeni kako pridevi koji označavaju prototipične emocije: sreću, tugu, ljutnju i strah, tako i druga emocionalna stanja kao što su: spokoj, zainteresovanost, privlačnost, želja, saosećanje, ljubav, ponos, zahvalnost, stid itd. Jezička građa ukazuje na to da u lingvističkom smislu postoji kontinuum između emocija, motivacije i raspoloženja, te da pridevi koji ih označavaju čine skup nejasnih granica..., This thesis is aimed at exploring adjectives denoting emotions in English and Serbian from a cognitivelinguistic point of view. The first goal of the thesis was to determine the structure of the category of adjectives denoting emotions in the two languages, with focus on the prototypical members and the position of other members of the lexical set in the whole category. The second goal of the research was to compare and contrast the conceptualization of emotions as represented in this class of words. The research was based on the data from the corpus, dictionaries and thesauri, and included 732 English adjectives and 418 Serbian adjectives denoting emotions. Also, the thesis comprises results obtained through a survey conducted among 120 native speakers of English and Serbian. The results of the survey show that the central members of the category of adjectives denoting emotions are the adjectives E happy and S srećan (“happy”). The boundaries of the category are fuzzy as it also includes the adjectives denoting personalizy traits. The paper deals with adjectives denoting prototypical emotions such as happiness, sadness, anger and fear, but also other emotional states such as calmness, interest, attraction, desire, empathy, love, pride, gratitude, shame etc. From the linguistic point of view it is noticable that there is a continuum between emotions, motivational states and mood, and the adjectives denoting them form a set with fuzzy boundaries...

Školsko učenje odvija se u sredini koja je između ostalog određena i kvalitetom socioemocionalne interakcije i odnosa nastavnika i učenika. Poslednjih godina sve je veći broj istraživanja i radova koji ukazuju na značaj i ulogu socioemocionalnog odnosa nastavnika i učenika tokom procesa nastave i učenja. U ovom radu analizirani su socioemocionalna interakcija nastavnika i učenika, uloga emocija u procesu nastave i učenja i vezanost za nastavnika, kao specifičan kvalitet emocionalnog odnosa između učenika i nastavnika. Prikazani su rezultati velikog broja istraživanja koji ukazuju da su različiti aspekti socioemocionalnog odnosa značajni za učenje, intrinzičku motivaciju učenika, školsko postignuće, samoefikasnost, doživljaj sebe, socijalne odnose sa vršnjacima i nastavnicima, prilagođenost na školu, angažovanje i entuzijazam u učenju, emocionalne probleme i probleme u ponašanju. Kvalitetan odnos s učenicima odražava se i na entuzijazam, zadovoljstvo poslom i stres nastavnika. U radu je istaknuto da nastavnik može biti baza sigurnosti za učenike u školi, pružajući im sigurnost i podršku koje su neophodne za slobodno istraživanje i učenje u školskoj sredini. Na kraju rada date su neke opšte smernice za unapređivanje nastavničke prakse zasnovane na saznanjima o značaju pozitivnog socioemocionalnog odnosa između nastavnika i učenika., School learning takes place in an environment which is, among other factors, defined by the quality of the socio-emotional interactions and relationships between teachers and students. In recent years, an increasing number of studies and papers have drawn attention to the importance and role of the socio-emotional relationship between teachers and students in the process of teaching and learning. This paper analyzes the socio-emotional interaction of teachers and students, the role of emotions in the process of teaching and learning, and attachment to a teacher as a specific quality of the emotional relationship between students and teachers. The paper presents the findings of numerous studies which indicate that various aspects of the socio-emotional relationship are important for learning, for students' intrinsic motivation, their academic achievement, self-efficacy, self-perception, social relationships with their peers and teachers, school adjustment, engagement and eagerness to learn, and emotional and behavioral problems. The quality of their relationship with students also affects the enthusiasm of teachers, their job satisfaction, stress levels and well-being. The paper points out that a teacher can be a secure base for students at school, providing them with the security and support they need for free research and learning in the school environment. The final section of the paper offers general guidelines for improving teaching practice based on what is known about the importance of a positive socio-emotional relationship between teachers and students.

Školsko učenje odvija se u sredini koja je između ostalog određena i kvalitetom socioemocionalne interakcije i odnosa nastavnika i učenika. Poslednjih godina sve je veći broj istraživanja i radova koji ukazuju na značaj i ulogu socioemocionalnog odnosa nastavnika i učenika tokom procesa nastave i učenja. U ovom radu analizirani su socioemocionalna interakcija nastavnika i učenika, uloga emocija u procesu nastave i učenja i vezanost za nastavnika, kao specifičan kvalitet emocionalnog odnosa između učenika i nastavnika. Prikazani su rezultati velikog broja istraživanja koji ukazuju da su različiti aspekti socioemocionalnog odnosa značajni za učenje, intrinzičku motivaciju učenika, školsko postignuće, samoefikasnost, doživljaj sebe, socijalne odnose sa vršnjacima i nastavnicima, prilagođenost na školu, angažovanje i entuzijazam u učenju, emocionalne probleme i probleme u ponašanju. Kvalitetan odnos s učenicima odražava se i na entuzijazam, zadovoljstvo poslom i stres nastavnika. U radu je istaknuto da nastavnik može biti baza sigurnosti za učenike u školi, pružajući im sigurnost i podršku koje su neophodne za slobodno istraživanje i učenje u školskoj sredini. Na kraju rada date su neke opšte smernice za unapređivanje nastavničke prakse zasnovane na saznanjima o značaju pozitivnog socioemocionalnog odnosa između nastavnika i učenika., School learning takes place in an environment which is, among other factors, defined by the quality of the socio-emotional interactions and relationships between teachers and students. In recent years, an increasing number of studies and papers have drawn attention to the importance and role of the socio-emotional relationship between teachers and students in the process of teaching and learning. This paper analyzes the socio-emotional interaction of teachers and students, the role of emotions in the process of teaching and learning, and attachment to a teacher as a specific quality of the emotional relationship between students and teachers. The paper presents the findings of numerous studies which indicate that various aspects of the socio-emotional relationship are important for learning, for students' intrinsic motivation, their academic achievement, self-efficacy, self-perception, social relationships with their peers and teachers, school adjustment, engagement and eagerness to learn, and emotional and behavioral problems. The quality of their relationship with students also affects the enthusiasm of teachers, their job satisfaction, stress levels and well-being. The paper points out that a teacher can be a secure base for students at school, providing them with the security and support they need for free research and learning in the school environment. The final section of the paper offers general guidelines for improving teaching practice based on what is known about the importance of a positive socio-emotional relationship between teachers and students.

Ova disertacija se bavi telesnim, individualnim i društvenim dimenzijama emocija u cilju razvoja integrisane sociološke teorije (emocija). U uvodnom poglavlju je data podrobna analiza određenja emocija kroz istoriju i u istoriji filozofije, kako bi se analiza njihovog naučnog istraživanja ukorenila u prikladni socioistorijski i epistemološki kontekst. Ovo poglavlje odlikuje i pojmovna analiza, odnosno izlaganje različitih definicija emocija u naukama, kao i razgraničenje između pojmova emocija, osećanja, afekata, raspoloženja, osećaja i emocionalnosti. Drugo poglavlje posvećeno je analizi telesnih dimenzija emocija i emocionalnosti. Ono obuhvata evolucione osnove emocija, pre svega putem analize izražavanja i evolucije emocija kod čoveka i ne-ljudskih životinja. U ovom poglavlju predstavljene su i neurofiziološke determinante emocija, uz lociranje emocionalnog iskustva u ljudskoj neuroanatomiji i neurohemiji. Zatim je analiziran teorijski program afektivne neuronauke kao korak ka integraciji saznanja iz neuronauka, evolucione biologije i (kognitivne) psihologije. Naredno poglavlje obuhvata analizu individualnog iskustva emocija, odnosno osećanja individue, fokusirajući se na teoretisanje o elementima i sekvencama navedenog iskustva. Analiziran je međuodnos emocija i individualnog ponašanja, uključujući tu i psihofiziološku i psihoneurološku tradiciju, kao i psihodinamičke, bihevioralne, razvojne i motivacione aspekte osećajnosti. Drugi deo poglavlja čini analiza veze između emocija i spoznaje, odnosno kognitivnih dimenzija osećajnosti. Kao integrativni poduhvat u okviru izučavanja individualnih dimenzija emocija analizirane su psihoevoluciona tradicija i evoluciona psihologija (emocija) kao modeli za integraciju saznanja iz evolucione biologije i psihologije emocija. Zatim se predstavljaju i problematizuju međuodnos (izučavanja) emocija i društva, odnosno društvene dimenzije emocija. Na prvom mestu prikazano je ambivalentno mesto (i implicitno prisustvo) koje su emo

Osnovni cilj ovog istraţivanja je bio ispitivanje uticaja indukovanog srećnog i tuţnog afekta i vulnerabilnosti za depresiju na proces paţnje. U istraţivanju su integrisane i proveravane osnovne pretpostavke Teorije proširenja i izgradnje (Fredrickson, 1998, 2001) koje se tiĉu uticaja pozitivnih i negativnih emocija na opseg paţnje, i pretpostavke Bekove teorije depresije (Beck, 1967) u vezi sa efektima kognitivne vulnerabilnosti za depresiju na proces paţnje. Dva kljuĉna pitanja na koja je ovo istraţivanje pokušalo da pruţi odgovore su: 1) da li opseg paţnje zavisi od emocionalnog stanja koje osoba trenutno doţivljava; 2) da li osobe sa kognitivnom vulnerabilnošću za depresiju ispoljavaju negativne pristrasnosti paţnje. Istraţivanje je sprovedeno u dve faze. U prvoj fazi je uĉestvovalo 731 ispitanika (84% ţenskog pola), studenata Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, proseĉne starosti 20.52 godine (SD = 1.80). Cilj ovog dela istraţivanja je bio da se selektuju osobe sa visokim i niskim rizikom za razvoj depresije, na osnovu skorova na dve mere kognitivne vulnerabilnosti za depresiju: 1) testa za procenu pristrasnosti u kognitivnom procesiranju informacija (Scrambled Sentences Test; Wenzlaff, 1988, 1993); 2) skale samoprocene depresivnih kognicija (Dysfunctional Attitude Scale-Form A; Weissman & Beck, 1978). Na osnovu rezultata na testovima vulnerabilnosti za depresiju i subskali depresivnosti PDSQ (The Psychiatric Diagnostic Screening Questionnaire; Zimmerman & Mattia, 2001), iz inicijalnog uzorka su formirane dve grupe ispitanika - vulnerabilni za depresiju (N = 82; 69 ţenskog pola i 13 muškog) i nevulnerabilni (N = 88; 79 ţenskog pola i 9 muškog). Od ukupnog broja ispitanika koji su zadovoljavali kriterijume visoke i niske vulnerabilnosti za depresiju, u eksperimentalnom delu istraţivanja je uĉestvovalo 120 ispitanika (po 60 u svakoj grupi), koji su pristali da doĊu na drugu fazu istraţivanja. Druga faza istraţivanja je sprovedena u Laboratoriji za eksperimentalnu

U ovoj disertaciji ispituje se uloga kulturoloških aspekata u konceptualizaciji prototipičnih emocija u engleskom jeziku, sa ciljem da se pokaže da su kulturološki elementi neodvojivi od fizioloških i psiholoških faktora. Pošto u jezicima postoje oznake za emocije, kao i ustaljeni repertoar izraza kojima se saopštava o emotivnom iskustvu, ispitivanje jezičkih podataka pruža dobar uvid u to kako se u jednoj društveno-jezičkoj zajednici vrednuju emocije, pri čemu kultura filtrira koji će se fiziološki, psihološki i društveni aspekti emotivne situacije percipirati kao bitni i jezički realizovati. Teorijski okvir našeg rada je kognitivna lingvistika, prema čijim postulatima se metafora i metonimija smatraju kognitivnim sredstvima za konceptualizovanje sveta koji nas okružuje, a pre svega apstraktnih domena kojima pripada i domen emocija. Konceptualne metafore i metonimije utemeljene su u čovekovom telesnom iskustvu, ali nisu univerzalne zbog različitih kulturoloških činilaca. U ovom radu pokazaćemo kako se opštiji elementi anglo-kulture preslikavaju na jezička sredstva vezana za domen emocija..., vii Cultural Aspects of the Conceptualization of Prototypical Emotions in English Summary In this dissertation we examine the role of cultural aspects of conceptualization of prototypical emotions in English, with the aim to show that cultural elements are inseparable from physiological and psychological ones. Since languages have labels for emotions, as well as a stock of conventional phrases used to report on an emotional experience, the investigation of linguistic data offers a good insight into how a certain speech community values emotions. In this process, it is the culture that filters which physiological, psychological and social aspects are perceived as significant, and subsequently coded in a language. The theoretical framework of this thesis is cognitive linguistics, according to whose tenets metaphor and metonymy are regarded as cognitive tools for conceptualizing the world around us, especially its abstract domains, to which the domain of emotions belongs. Conceptual metaphors and metonymies are embodied, but are not universal, as a result of the existence of different cultural elements. In this dissertation we attempt to show how the more general elements of Anglo-culture are mapped onto the linguistic patterns related to the domain of emotions...

Reason(s) for writing and research problem(s): Previous research on post-war society emphasized structural violence with subsequent reconciliation processes. Aims of the paper (scientific and/or social): Researchers have focused on the importance of narratives, but they have neither highlighted narratives about reconciliation nor analyzed conditions for reconciliation in post-war interviews. One aim of the article is analyzing markers for reconciliation and implacability, the second is describing conditions for reconciliation which are actualized in those stories. Methodology/Design: This article analyzes retold experiences of 27 survivors from the war in Bosnia and Herzegovina between 1992 and 1995. The material for the study was gathered through qualitative interviews with 27 individuals who survived the war in north-western Bosnia and Herzegovina. Research/paper limitations: Interactive dynamics which prevailed during the war associate post-war reconciliation with the war time. Results/Findings: These stories of reconciliation, implacability and conditions for reconciliation, are not created in relation to the war as a whole only but also in relation to one’s own and other’s personal actions during the war. General conclusion: These stories on reconciliation become a forum for confrontation between us and them – not least through dissociation from others war actions. In the interviewees stories implacability is predominant however reconciliation is said to be possible if certain conditions are met. These conditions are, among others, justice for war victims, that the perpetrators’ recognize their crimes and display strong emotions (for example remorse and shame)., Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ranija istraživanja poslijeratnih društava istakla su strukturalno nasilje sa pratećim procesima pomirenja. Autori su istakli važnost priča, ali se nisu fokusirali na priče o pomirenju niti su analizirali uvjete za pomirenje u poslijeratnim intervjuima. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je analizirati markere pomirenja i nepomirljivosti kao i uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijal za ovaj studij je prikupljen putem kvalitativnih intervjua izvršenim sa 27 osoba koji su preživjeli rat u sjeverozapadnoj Bosni i Hercegovini. Ograničenja istraživanja/rada: Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Rezultati/Nalazi: Priče o pomirenju, nepomirljivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa osobnim postupcima drugih tokom rata. Generalni zaključak: Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirljivost dominira ali se ujedno tvrdi da je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram)., War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

Reason(s) for writing and research problem(s): Previous research on post-war society emphasized structural violence with subsequent reconciliation processes. Aims of the paper (scientific and/or social): Researchers have focused on the importance of narratives, but they have neither highlighted narratives about reconciliation nor analyzed conditions for reconciliation in post-war interviews. One aim of the article is analyzing markers for reconciliation and implacability, the second is describing conditions for reconciliation which are actualized in those stories. Methodology/Design: This article analyzes retold experiences of 27 survivors from the war in Bosnia and Herzegovina between 1992 and 1995. The material for the study was gathered through qualitative interviews with 27 individuals who survived the war in north-western Bosnia and Herzegovina. Research/paper limitations: Interactive dynamics which prevailed during the war associate post-war reconciliation with the war time. Results/Findings: These stories of reconciliation, implacability and conditions for reconciliation, are not created in relation to the war as a whole only but also in relation to one’s own and other’s personal actions during the war. General conclusion: These stories on reconciliation become a forum for confrontation between us and them – not least through dissociation from others war actions. In the interviewees stories implacability is predominant however reconciliation is said to be possible if certain conditions are met. These conditions are, among others, justice for war victims, that the perpetrators’ recognize their crimes and display strong emotions (for example remorse and shame)., Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ranija istraživanja poslijeratnih društava istakla su strukturalno nasilje sa pratećim procesima pomirenja. Autori su istakli važnost priča, ali se nisu fokusirali na priče o pomirenju niti su analizirali uvjete za pomirenje u poslijeratnim intervjuima. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je analizirati markere pomirenja i nepomirljivosti kao i uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijal za ovaj studij je prikupljen putem kvalitativnih intervjua izvršenim sa 27 osoba koji su preživjeli rat u sjeverozapadnoj Bosni i Hercegovini. Ograničenja istraživanja/rada: Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Rezultati/Nalazi: Priče o pomirenju, nepomirljivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa osobnim postupcima drugih tokom rata. Generalni zaključak: Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirljivost dominira ali se ujedno tvrdi da je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram)., War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

Emotions are adaptive reaction to events from the environment and they represent the central part of every person's life. Willing emotional expression influences people from the environment according to our expectations if they recognize our emotions. Studies on expressing emotions in persons with visual impairments indicate the existence of the same type of spontaneous emotional expressions as in typically developing population. Also, these studies point to difficulties in presenting willing emotional expressions. The aim of this research was to determine the difference in emotional expression between high school students with visual impairments and their typically developing peers. The sample consisted of 33 students with visual impairments and the same number of students with no developmental disabilities. Emotional states simulation scenario by Friedman et al. was used in this research. Emotional expression was assessed with regard to the level of success in simulating seven emotions (happiness, sadness, anger, disgust, surprise, fear, and neutral state). The participants' task was to simulate the given emotional states in three structured situations (uttering two sentences and a series of vowels). The simulation of emotions was recorded. On the basis of video recordings, three independent assessors measured the success in simulating emotions on a nine-point scale. By analyzing the obtained results, a statistically significant difference in emotional expression was determined between the participants with visual impairments and their peers with no developmental disabilities (F(1)=3.692; p=0.05).Arithmetic mean differences are statistically significant for simulating disgust (p=0.002) and surprise (p=0.01). In the group of participants with visual impairments, gender was a significant factor in simulating the emotional state of happiness (p=0.024), while type of school was a significant factor in simulating sadness (p=0.027)., Emocije su adaptivna reakcija na zbivanja u okolini i predstavljaju centralni deo života svake osobe. Voljna emocionalna ekspresija utiče na osobe iz okruženja u skladu sa našim očekivanjima ukoliko one prepoznaju naše emocije. Studije koje su se bavile proučavanjem izražavanja emocija kod osoba sa oštećenjem vida ukazuju na postojanje iste vrste spontanih emocionalnih izraza kao i kod osoba tipičnog razvoja, kao i na teškoće u prezentovanju voljnih emocionalnih izraza. Cilj istraživanja je utvrđivanje razlika u emocionalnoj ekspresivnosti između srednjoškolaca sa oštećenjem vida i njihovih vršnjaka tipičnog razvoja. Uzorak su činila 33 učenika sa oštećenjem vida i isto toliko učenika bez smetnji u razvoju. U istraživanju je korišćen Scenario simuliranja emocionalnih stanja Fridmana i saradnika. Emocionalna ekspresivnost je procenjivana na osnovu stepena uspešnosti simuliranja sedam emocija (sreća, tuga, bes, gađenje, iznenađenje, strah i neutralno stanje). Zadatak ispitanika bio je da u tri strukturirane situacije (izgovaranje dve rečenice i niza samoglasnika) simuliraju zadata emotivna stanja. Simuliranje emocija je snimano. Na osnovu video snimaka, tri nezavisna procenjivača su vrednovala uspešnost simuliranja emocija na devetostepenoj skali. Analizom dobijenih rezultata utvrđeno je postojanje statistički značajne razlike u emocionalnoj ekspresivnosti između ispitanika sa oštećenjem vida i vršnjaka bez razvojnih smetnji (F(1)=3,692; p=0,05). Razlike između aritmetičkih sredina statistički su značajne za simuliranje gađenja (p=0,002) i iznenađenja (p=0,01). Ugrupi ispitanika sa oštećenjem vida pol se pokazao kao značajan činilac simuliranja emotivnog stanja sreće (p=0,024), a tip škole simuliranja tuge (p=0,027).

Reason(s) for writing and research problem(s): Previous research on post-war society emphasized structural violence with subsequent reconciliation processes. Aims of the paper (scientific and/or social): Researchers have focused on the importance of narratives, but they have neither highlighted narratives about reconciliation nor analyzed conditions for reconciliation in post-war interviews. One aim of the article is analyzing markers for reconciliation and implacability, the second is describing conditions for reconciliation which are actualized in those stories. Methodology/Design: This article analyzes retold experiences of 27 survivors from the war in Bosnia and Herzegovina between 1992 and 1995. The material for the study was gathered through qualitative interviews with 27 individuals who survived the war in north-western Bosnia and Herzegovina. Research/paper limitations: Interactive dynamics which prevailed during the war associate post-war reconciliation with the war time. Results/Findings: These stories of reconciliation, implacability and conditions for reconciliation, are not created in relation to the war as a whole only but also in relation to one’s own and other’s personal actions during the war. General conclusion: These stories on reconciliation become a forum for confrontation between us and them – not least through dissociation from others war actions. In the interviewees stories implacability is predominant however reconciliation is said to be possible if certain conditions are met. These conditions are, among others, justice for war victims, that the perpetrators’ recognize their crimes and display strong emotions (for example remorse and shame)., Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ranija istraživanja poslijeratnih društava istakla su strukturalno nasilje sa pratećim procesima pomirenja. Autori su istakli važnost priča, ali se nisu fokusirali na priče o pomirenju niti su analizirali uvjete za pomirenje u poslijeratnim intervjuima. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je analizirati markere pomirenja i nepomirljivosti kao i uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijal za ovaj studij je prikupljen putem kvalitativnih intervjua izvršenim sa 27 osoba koji su preživjeli rat u sjeverozapadnoj Bosni i Hercegovini. Ograničenja istraživanja/rada: Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Rezultati/Nalazi: Priče o pomirenju, nepomirljivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa osobnim postupcima drugih tokom rata. Generalni zaključak: Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirljivost dominira ali se ujedno tvrdi da je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram)., War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

Emotions are adaptive reaction to events from the environment and they represent the central part of every person's life. Willing emotional expression influences people from the environment according to our expectations if they recognize our emotions. Studies on expressing emotions in persons with visual impairments indicate the existence of the same type of spontaneous emotional expressions as in typically developing population. Also, these studies point to difficulties in presenting willing emotional expressions. The aim of this research was to determine the difference in emotional expression between high school students with visual impairments and their typically developing peers. The sample consisted of 33 students with visual impairments and the same number of students with no developmental disabilities. Emotional states simulation scenario by Friedman et al. was used in this research. Emotional expression was assessed with regard to the level of success in simulating seven emotions (happiness, sadness, anger, disgust, surprise, fear, and neutral state). The participants' task was to simulate the given emotional states in three structured situations (uttering two sentences and a series of vowels). The simulation of emotions was recorded. On the basis of video recordings, three independent assessors measured the success in simulating emotions on a nine-point scale. By analyzing the obtained results, a statistically significant difference in emotional expression was determined between the participants with visual impairments and their peers with no developmental disabilities (F(1)=3.692; p=0.05).Arithmetic mean differences are statistically significant for simulating disgust (p=0.002) and surprise (p=0.01). In the group of participants with visual impairments, gender was a significant factor in simulating the emotional state of happiness (p=0.024), while type of school was a significant factor in simulating sadness (p=0.027)., Emocije su adaptivna reakcija na zbivanja u okolini i predstavljaju centralni deo života svake osobe. Voljna emocionalna ekspresija utiče na osobe iz okruženja u skladu sa našim očekivanjima ukoliko one prepoznaju naše emocije. Studije koje su se bavile proučavanjem izražavanja emocija kod osoba sa oštećenjem vida ukazuju na postojanje iste vrste spontanih emocionalnih izraza kao i kod osoba tipičnog razvoja, kao i na teškoće u prezentovanju voljnih emocionalnih izraza. Cilj istraživanja je utvrđivanje razlika u emocionalnoj ekspresivnosti između srednjoškolaca sa oštećenjem vida i njihovih vršnjaka tipičnog razvoja. Uzorak su činila 33 učenika sa oštećenjem vida i isto toliko učenika bez smetnji u razvoju. U istraživanju je korišćen Scenario simuliranja emocionalnih stanja Fridmana i saradnika. Emocionalna ekspresivnost je procenjivana na osnovu stepena uspešnosti simuliranja sedam emocija (sreća, tuga, bes, gađenje, iznenađenje, strah i neutralno stanje). Zadatak ispitanika bio je da u tri strukturirane situacije (izgovaranje dve rečenice i niza samoglasnika) simuliraju zadata emotivna stanja. Simuliranje emocija je snimano. Na osnovu video snimaka, tri nezavisna procenjivača su vrednovala uspešnost simuliranja emocija na devetostepenoj skali. Analizom dobijenih rezultata utvrđeno je postojanje statistički značajne razlike u emocionalnoj ekspresivnosti između ispitanika sa oštećenjem vida i vršnjaka bez razvojnih smetnji (F(1)=3,692; p=0,05). Razlike između aritmetičkih sredina statistički su značajne za simuliranje gađenja (p=0,002) i iznenađenja (p=0,01). Ugrupi ispitanika sa oštećenjem vida pol se pokazao kao značajan činilac simuliranja emotivnog stanja sreće (p=0,024), a tip škole simuliranja tuge (p=0,027).

Reason(s) for writing and research problem(s): Previous research on post-war society emphasized structural violence with subsequent reconciliation processes. Aims of the paper (scientific and/or social): Researchers have focused on the importance of narratives, but they have neither highlighted narratives about reconciliation nor analyzed conditions for reconciliation in post-war interviews. One aim of the article is analyzing markers for reconciliation and implacability, the second is describing conditions for reconciliation which are actualized in those stories. Methodology/Design: This article analyzes retold experiences of 27 survivors from the war in Bosnia and Herzegovina between 1992 and 1995. The material for the study was gathered through qualitative interviews with 27 individuals who survived the war in north-western Bosnia and Herzegovina. Research/paper limitations: Interactive dynamics which prevailed during the war associate post-war reconciliation with the war time. Results/Findings: These stories of reconciliation, implacability and conditions for reconciliation, are not created in relation to the war as a whole only but also in relation to one’s own and other’s personal actions during the war. General conclusion: These stories on reconciliation become a forum for confrontation between us and them – not least through dissociation from others war actions. In the interviewees stories implacability is predominant however reconciliation is said to be possible if certain conditions are met. These conditions are, among others, justice for war victims, that the perpetrators’ recognize their crimes and display strong emotions (for example remorse and shame)., Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ranija istraživanja poslijeratnih društava istakla su strukturalno nasilje sa pratećim procesima pomirenja. Autori su istakli važnost priča, ali se nisu fokusirali na priče o pomirenju niti su analizirali uvjete za pomirenje u poslijeratnim intervjuima. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je analizirati markere pomirenja i nepomirljivosti kao i uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijal za ovaj studij je prikupljen putem kvalitativnih intervjua izvršenim sa 27 osoba koji su preživjeli rat u sjeverozapadnoj Bosni i Hercegovini. Ograničenja istraživanja/rada: Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Rezultati/Nalazi: Priče o pomirenju, nepomirljivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa osobnim postupcima drugih tokom rata. Generalni zaključak: Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirljivost dominira ali se ujedno tvrdi da je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram)., War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

Reason(s) for writing and research problem(s): Previous research on post-war society emphasized structural violence with subsequent reconciliation processes. Aims of the paper (scientific and/or social): Researchers have focused on the importance of narratives, but they have neither highlighted narratives about reconciliation nor analyzed conditions for reconciliation in post-war interviews. One aim of the article is analyzing markers for reconciliation and implacability, the second is describing conditions for reconciliation which are actualized in those stories. Methodology/Design: This article analyzes retold experiences of 27 survivors from the war in Bosnia and Herzegovina between 1992 and 1995. The material for the study was gathered through qualitative interviews with 27 individuals who survived the war in north-western Bosnia and Herzegovina. Research/paper limitations: Interactive dynamics which prevailed during the war associate post-war reconciliation with the war time. Results/Findings: These stories of reconciliation, implacability and conditions for reconciliation, are not created in relation to the war as a whole only but also in relation to one’s own and other’s personal actions during the war. General conclusion: These stories on reconciliation become a forum for confrontation between us and them – not least through dissociation from others war actions. In the interviewees stories implacability is predominant however reconciliation is said to be possible if certain conditions are met. These conditions are, among others, justice for war victims, that the perpetrators’ recognize their crimes and display strong emotions (for example remorse and shame)., Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ranija istraživanja poslijeratnih društava istakla su strukturalno nasilje sa pratećim procesima pomirenja. Autori su istakli važnost priča, ali se nisu fokusirali na priče o pomirenju niti su analizirali uvjete za pomirenje u poslijeratnim intervjuima. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je analizirati markere pomirenja i nepomirljivosti kao i uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijal za ovaj studij je prikupljen putem kvalitativnih intervjua izvršenim sa 27 osoba koji su preživjeli rat u sjeverozapadnoj Bosni i Hercegovini. Ograničenja istraživanja/rada: Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Rezultati/Nalazi: Priče o pomirenju, nepomirljivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa osobnim postupcima drugih tokom rata. Generalni zaključak: Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirljivost dominira ali se ujedno tvrdi da je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram)., War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

Reason(s) for writing and research problem(s): Previous research on post-war society emphasized structural violence with subsequent reconciliation processes. Aims of the paper (scientific and/or social): Researchers have focused on the importance of narratives, but they have neither highlighted narratives about reconciliation nor analyzed conditions for reconciliation in post-war interviews. One aim of the article is analyzing markers for reconciliation and implacability, the second is describing conditions for reconciliation which are actualized in those stories. Methodology/Design: This article analyzes retold experiences of 27 survivors from the war in Bosnia and Herzegovina between 1992 and 1995. The material for the study was gathered through qualitative interviews with 27 individuals who survived the war in north-western Bosnia and Herzegovina. Research/paper limitations: Interactive dynamics which prevailed during the war associate post-war reconciliation with the war time. Results/Findings: These stories of reconciliation, implacability and conditions for reconciliation, are not created in relation to the war as a whole only but also in relation to one’s own and other’s personal actions during the war. General conclusion: These stories on reconciliation become a forum for confrontation between us and them – not least through dissociation from others war actions. In the interviewees stories implacability is predominant however reconciliation is said to be possible if certain conditions are met. These conditions are, among others, justice for war victims, that the perpetrators’ recognize their crimes and display strong emotions (for example remorse and shame).

Shvatanje od kojeg se pošlo u ovom istraživanju jeste da politika u značajnoj meri utiče na svakodnevni život znatnog dela stanovništva Srbije, a da u odnosu ta dva – politike i svakodnevnog života, tj. njihovih aktera – koji se uspostavlja kroz najšire shvaćenu komunikaciju, mora da određeno mesto pripada emocijama. Spram toga, postavljena je osnovna hipoteza čija je provera i osnovni cilj ovog istraživanja. Ona se odnosi na pretpostavku da je svaka politička komunikacija na neki način emotivna komunikacija pri kojoj se odvija proces konstrukcije emocija s ciljem njihove trenutne ili vremenski odložene upotrebe, a u svrhe zadovoljenja određenih političkih interesa. U ovom istraživanju će se svi govori i sve vrste ponašanja kako političkih aktera tako i stanovništa, posmatrati istovremeno kao komunikacijski činovi i kao emocionalno izražavanje. U prikupljanju podataka za analizu primenjen je kvalitativni metod. Osnovni materijal za analizu predstavljaju „intelektualni“ i emotivni stavovi dela „anonimnog“ stanovništva Srbije izraženi u formi komentara na internet stranicama, a koji predstavljaju reakcije na političke sadržaje pojedinačnih novinskih članaka i video-snimka. Drugi izvor za prikupljanje podataka su intervjui sprovedeni sa mladim ljudima koji žive u Beogradu, koji su u radnom odnosu i višeg su ili visokog obrazovanja. Sva građa je interpretirana iz konstruktivističke pozicije. Za razliku od univerzalističkih teorija koje su emocijama pristupale kao urođenim i univerzalnim, impulsivnim i iracionalnim, konstruktivistički orijentisani teoretičari posmatraju ih kao sociokulturne konstrukte, kao proizvode kulture u čijim okvirima ih je jedino i moguće tumačiti. Konstruisanje emocija u političkoj komunikaciji posmatra se kao politička strategija zadovoljenja određenih političkih ili ličnih interesa političkih aktera. S tim u vezi, osnovni cilj istraživanja jeste uočavanje načina konstrukcije emocija i svrhâ političke upotrebe pojedinih emocija kao što su ljutnj, The starting point in this research was the notion that politics has significant influence on the daily lives of a substantial portion of the Serbian population, while in the interaction of these two forces, that is, politics and daily life, i.e. their actors, which is established through communication, taken in its broadest sense, certain place definitely goes to emotions. That is the background for the basic hypothesis in this research, which primarily aims to probe and to verify it. This hypothesis refers to the assumption that every political communication is, in a certain way, emotional communication, wherein emotions are in an ongoing process of construction, with a view to make immediate or time-delayed use of them, all with the purpose of meeting specific political interests. In this research, all speech and kinds of behavior, both by political actors and the population in general, are seen simultaneously as communication acts and emotional expression. In collecting data for the analysis, qualitative method has been applied. The basic material for the analysis consists of “intellectual” and emotional attitudes among one part of “anonymous” population in Serbia, as expressed in their comments on web-sites, which are made in response to political contents of particular newspaper articles and video-clips. Another source for data collection comprises interviews conducted with young people living in Belgrade, who are employed and have college or university degrees. All material is interpreted from a constructivist position. Contrary to universalist theories which take emotions to be innate and universal, impulsive and irrational, constructivism-oriented theorists see them as a socio-cultural constructs, as products of a given culture within which it is only possible to interpret them properly. The construction of emotions in political communication is seen as a political strategy aiming to satisfy political or personal interests of political actors. In this regar

Reason(s) for writing and research problem(s): This article analyzes the experiences retold by former concentration camp detainees who were placed in concentration camps like civilians at the beginning of the Bosnian war in the 1990s. Aims of the paper (scientific and/or social): The article aims to describe the recounted social interaction rituals after time spent in a concentration camp as well as identifying how these interactions are symbolically dramatized. Methodology/Design: The empirical material for this study was collected through qualitative interviews held with nine former camp detainees and four close relatives. Research/paper limitations: The analyzed empirical examples revealed how the camp detainees’ victim identity is created, recreated, and retained in contrast to ‘the others’ – the camp guards. The camp detainees’ portrayal of their victim identity presents their humiliated self through dissociation from the camp guards. Results/Findings: The detainees’ new (altered) moral career is presented as a result of the imprisonment at the camp and the repetitive humiliation and power rituals. The importance of the camp guards was emphasized in these rituals, in which the detainees’ new selves, characterized by moral dissolution and fatigue, emerged. General conclusion: In their stories of crime and abuse in the concentration camps, the detainees reject the guards’ actions and the designation of ‘concentration camp detainee’. The retold stories of violation and power rituals in the camps show that there was little space for individuality. Nevertheless, resistance and status rituals along with adapting to the conditions in the camps seem to have generated some room for increased individualization. To have possessed some control and been able to resist seems to have granted the detainees a sense of honor and self-esteem, not least after the war. Their narratives today represent a form of continued resistance. Research/paper validity: The interviewees’ reject, Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je opisati prepričane rituale socijalne interakcije poslije vremena provedenog u logoru, kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijali za ovu studiju su prikupljeni primjenom kvalitativnih intervjua provedenih sa devet bivših logoraša i četiri bliska rođaka. Ograničenja istraživanja/rada: Analizirane empirijske sekvence prikazuju stvaranje identiteta žrtve u kontrastu sa drugim kategorijama, primjerice u kontrastu sa kategorijom čuvara logora. Bivši zatočenici u logorima prezentiraju svoj identitet žrtve kroz poniženje i kroz disocijaciju od postupaka čuvara logora. Rezultati/Nalazi: Bivši logoraši predstavljaju svoju novu (izmijenjenu) moralnu karijeru kao rezultat boravka u logoru i kao rezultat rituala poniženja i rituala moći. Značaj čuvara u ritualima poniženja i moći je naglašen tako što bivši logoraši sebe predstavljaju kao ponižene i demoralisane. Generalni zaključak: U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora. Opravdanost istraživanja/rada: Disocijacija od postupaka čuvara logora i od naziva/statusa ‘logoraš’ se može protumačiti kao izraz deritualizacije, u odnosu na prijeratna iskustva. Deritualizacij, War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

Reason(s) for writing and research problem(s): This article analyzes the experiences retold by former concentration camp detainees who were placed in concentration camps like civilians at the beginning of the Bosnian war in the 1990s. Aims of the paper (scientific and/or social): The article aims to describe the recounted social interaction rituals after time spent in a concentration camp as well as identifying how these interactions are symbolically dramatized. Methodology/Design: The empirical material for this study was collected through qualitative interviews held with nine former camp detainees and four close relatives. Research/paper limitations: The analyzed empirical examples revealed how the camp detainees’ victim identity is created, recreated, and retained in contrast to ‘the others’ – the camp guards. The camp detainees’ portrayal of their victim identity presents their humiliated self through dissociation from the camp guards. Results/Findings: The detainees’ new (altered) moral career is presented as a result of the imprisonment at the camp and the repetitive humiliation and power rituals. The importance of the camp guards was emphasized in these rituals, in which the detainees’ new selves, characterized by moral dissolution and fatigue, emerged. General conclusion: In their stories of crime and abuse in the concentration camps, the detainees reject the guards’ actions and the designation of ‘concentration camp detainee’. The retold stories of violation and power rituals in the camps show that there was little space for individuality. Nevertheless, resistance and status rituals along with adapting to the conditions in the camps seem to have generated some room for increased individualization. To have possessed some control and been able to resist seems to have granted the detainees a sense of honor and self-esteem, not least after the war. Their narratives today represent a form of continued resistance. Research/paper validity: The interviewees’ reject, Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je opisati prepričane rituale socijalne interakcije poslije vremena provedenog u logoru, kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijali za ovu studiju su prikupljeni primjenom kvalitativnih intervjua provedenih sa devet bivših logoraša i četiri bliska rođaka. Ograničenja istraživanja/rada: Analizirane empirijske sekvence prikazuju stvaranje identiteta žrtve u kontrastu sa drugim kategorijama, primjerice u kontrastu sa kategorijom čuvara logora. Bivši zatočenici u logorima prezentiraju svoj identitet žrtve kroz poniženje i kroz disocijaciju od postupaka čuvara logora. Rezultati/Nalazi: Bivši logoraši predstavljaju svoju novu (izmijenjenu) moralnu karijeru kao rezultat boravka u logoru i kao rezultat rituala poniženja i rituala moći. Značaj čuvara u ritualima poniženja i moći je naglašen tako što bivši logoraši sebe predstavljaju kao ponižene i demoralisane. Generalni zaključak: U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora. Opravdanost istraživanja/rada: Disocijacija od postupaka čuvara logora i od naziva/statusa ‘logoraš’ se može protumačiti kao izraz deritualizacije, u odnosu na prijeratna iskustva. Deritualizacij, War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Cilj članka je opisati prepričane rituale socialne interakcije poslije vremena provedenog u logoru kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora.

Reason(s) for writing and research problem(s): This article analyzes the experiences retold by former concentration camp detainees who were placed in concentration camps like civilians at the beginning of the Bosnian war in the 1990s. Aims of the paper (scientific and/or social): The article aims to describe the recounted social interaction rituals after time spent in a concentration camp as well as identifying how these interactions are symbolically dramatized. Methodology/Design: The empirical material for this study was collected through qualitative interviews held with nine former camp detainees and four close relatives. Research/paper limitations: The analyzed empirical examples revealed how the camp detainees’ victim identity is created, recreated, and retained in contrast to ‘the others’ – the camp guards. The camp detainees’ portrayal of their victim identity presents their humiliated self through dissociation from the camp guards. Results/Findings: The detainees’ new (altered) moral career is presented as a result of the imprisonment at the camp and the repetitive humiliation and power rituals. The importance of the camp guards was emphasized in these rituals, in which the detainees’ new selves, characterized by moral dissolution and fatigue, emerged. General conclusion: In their stories of crime and abuse in the concentration camps, the detainees reject the guards’ actions and the designation of ‘concentration camp detainee’. The retold stories of violation and power rituals in the camps show that there was little space for individuality. Nevertheless, resistance and status rituals along with adapting to the conditions in the camps seem to have generated some room for increased individualization. To have possessed some control and been able to resist seems to have granted the detainees a sense of honor and self-esteem, not least after the war. Their narratives today represent a form of continued resistance. Research/paper validity: The interviewees’ reject, Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je opisati prepričane rituale socijalne interakcije poslije vremena provedenog u logoru, kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijali za ovu studiju su prikupljeni primjenom kvalitativnih intervjua provedenih sa devet bivših logoraša i četiri bliska rođaka. Ograničenja istraživanja/rada: Analizirane empirijske sekvence prikazuju stvaranje identiteta žrtve u kontrastu sa drugim kategorijama, primjerice u kontrastu sa kategorijom čuvara logora. Bivši zatočenici u logorima prezentiraju svoj identitet žrtve kroz poniženje i kroz disocijaciju od postupaka čuvara logora. Rezultati/Nalazi: Bivši logoraši predstavljaju svoju novu (izmijenjenu) moralnu karijeru kao rezultat boravka u logoru i kao rezultat rituala poniženja i rituala moći. Značaj čuvara u ritualima poniženja i moći je naglašen tako što bivši logoraši sebe predstavljaju kao ponižene i demoralisane. Generalni zaključak: U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora. Opravdanost istraživanja/rada: Disocijacija od postupaka čuvara logora i od naziva/statusa ‘logoraš’ se može protumačiti kao izraz deritualizacije, u odnosu na prijeratna iskustva. Deritualizacij, War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Cilj članka je opisati prepričane rituale socialne interakcije poslije vremena provedenog u logoru kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora.

Reason(s) for writing and research problem(s): This article analyzes the experiences retold by former concentration camp detainees who were placed in concentration camps like civilians at the beginning of the Bosnian war in the 1990s. Aims of the paper (scientific and/or social): The article aims to describe the recounted social interaction rituals after time spent in a concentration camp as well as identifying how these interactions are symbolically dramatized. Methodology/Design: The empirical material for this study was collected through qualitative interviews held with nine former camp detainees and four close relatives. Research/paper limitations: The analyzed empirical examples revealed how the camp detainees’ victim identity is created, recreated, and retained in contrast to ‘the others’ – the camp guards. The camp detainees’ portrayal of their victim identity presents their humiliated self through dissociation from the camp guards. Results/Findings: The detainees’ new (altered) moral career is presented as a result of the imprisonment at the camp and the repetitive humiliation and power rituals. The importance of the camp guards was emphasized in these rituals, in which the detainees’ new selves, characterized by moral dissolution and fatigue, emerged. General conclusion: In their stories of crime and abuse in the concentration camps, the detainees reject the guards’ actions and the designation of ‘concentration camp detainee’. The retold stories of violation and power rituals in the camps show that there was little space for individuality. Nevertheless, resistance and status rituals along with adapting to the conditions in the camps seem to have generated some room for increased individualization. To have possessed some control and been able to resist seems to have granted the detainees a sense of honor and self-esteem, not least after the war. Their narratives today represent a form of continued resistance. Research/paper validity: The interviewees’ reject, Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je opisati prepričane rituale socijalne interakcije poslije vremena provedenog u logoru, kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijali za ovu studiju su prikupljeni primjenom kvalitativnih intervjua provedenih sa devet bivših logoraša i četiri bliska rođaka. Ograničenja istraživanja/rada: Analizirane empirijske sekvence prikazuju stvaranje identiteta žrtve u kontrastu sa drugim kategorijama, primjerice u kontrastu sa kategorijom čuvara logora. Bivši zatočenici u logorima prezentiraju svoj identitet žrtve kroz poniženje i kroz disocijaciju od postupaka čuvara logora. Rezultati/Nalazi: Bivši logoraši predstavljaju svoju novu (izmijenjenu) moralnu karijeru kao rezultat boravka u logoru i kao rezultat rituala poniženja i rituala moći. Značaj čuvara u ritualima poniženja i moći je naglašen tako što bivši logoraši sebe predstavljaju kao ponižene i demoralisane. Generalni zaključak: U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora. Opravdanost istraživanja/rada: Disocijacija od postupaka čuvara logora i od naziva/statusa ‘logoraš’ se može protumačiti kao izraz deritualizacije, u odnosu na prijeratna iskustva. Deritualizacij, War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Cilj članka je opisati prepričane rituale socialne interakcije poslije vremena provedenog u logoru kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora.

Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Cilj članka je opisati prepričane rituale socialne interakcije poslije vremena provedenog u logoru kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora.

Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Cilj članka je opisati prepričane rituale socialne interakcije poslije vremena provedenog u logoru kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora.

Reason(s) for writing and research problem(s): This article analyzes the experiences retold by former concentration camp detainees who were placed in concentration camps like civilians at the beginning of the Bosnian war in the 1990s. Aims of the paper (scientific and/or social): The article aims to describe the recounted social interaction rituals after time spent in a concentration camp as well as identifying how these interactions are symbolically dramatized. Methodology/Design: The empirical material for this study was collected through qualitative interviews held with nine former camp detainees and four close relatives. Research/paper limitations: The analyzed empirical examples revealed how the camp detainees’ victim identity is created, recreated, and retained in contrast to ‘the others’ – the camp guards. The camp detainees’ portrayal of their victim identity presents their humiliated self through dissociation from the camp guards. Results/Findings: The detainees’ new (altered) moral career is presented as a result of the imprisonment at the camp and the repetitive humiliation and power rituals. The importance of the camp guards was emphasized in these rituals, in which the detainees’ new selves, characterized by moral dissolution and fatigue, emerged. General conclusion: In their stories of crime and abuse in the concentration camps, the detainees reject the guards’ actions and the designation of ‘concentration camp detainee’. The retold stories of violation and power rituals in the camps show that there was little space for individuality. Nevertheless, resistance and status rituals along with adapting to the conditions in the camps seem to have generated some room for increased individualization. To have possessed some control and been able to resist seems to have granted the detainees a sense of honor and self-esteem, not least after the war. Their narratives today represent a form of continued resistance. Research/paper validity: The interviewees’ reject, Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Ovaj članak analizira prepričana iskustva bivših logoraša koji su kao civili odvedeni u koncentracione logore početkom rata u Bosni i Hercegovini 1990-tih godina. Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Cilj članka je opisati prepričane rituale socijalne interakcije poslije vremena provedenog u logoru, kao i identifikovati kako su te interakcije simbolično dramatizovane. Metodologija/Dizajn: Empirijski materijali za ovu studiju su prikupljeni primjenom kvalitativnih intervjua provedenih sa devet bivših logoraša i četiri bliska rođaka. Ograničenja istraživanja/rada: Analizirane empirijske sekvence prikazuju stvaranje identiteta žrtve u kontrastu sa drugim kategorijama, primjerice u kontrastu sa kategorijom čuvara logora. Bivši zatočenici u logorima prezentiraju svoj identitet žrtve kroz poniženje i kroz disocijaciju od postupaka čuvara logora. Rezultati/Nalazi: Bivši logoraši predstavljaju svoju novu (izmijenjenu) moralnu karijeru kao rezultat boravka u logoru i kao rezultat rituala poniženja i rituala moći. Značaj čuvara u ritualima poniženja i moći je naglašen tako što bivši logoraši sebe predstavljaju kao ponižene i demoralisane. Generalni zaključak: U svojim pričama o zločinima i zlostavljanju u koncentracionim logorima, logoraši odbacuju postupke čuvara kao i taj naziv ‘logoraš’. Priče o ritualima sile i moći pokazuju da je prostor za individualizam u logorima bio veoma ograničen. Ipak, rituali otpora i statusa su naizgled, zajedno sa adaptacijom na uvjete u logoru, generirali prostor za povećanu individualizaciju. Imati malo kontrole i moć pružanja otpora naizgled je dalo logorašima osjećaj časti i samopoštovanja, naročito poslije rata. Njihove priče u današnjici predstavljaju jedan oblik nastavljenog otpora. Opravdanost istraživanja/rada: Disocijacija od postupaka čuvara logora i od naziva/statusa ‘logoraš’ se može protumačiti kao izraz deritualizacije, u odnosu na prijeratna iskustva. Deritualizacij, War sociology – renewed analysis of ethnographic material from Bosnia

U ovom članku analizirana su prepričana iskustva 27 osoba koje su preživjele rat 1990-tih u Bosni i Hercegovini. Jedan cilj članka je da se analiziraju markeri pomirenja i nepomirivosti, a drugi cilj je opisati uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Priče o pomirenju, nepomirivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa sopstvenim postupcima i osobnim postupcima drugih tokom rata. Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirivost dominira, ali se ujedno tvrdi de je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram).

U ovom članku analizirana su prepričana iskustva 27 osoba koje su preživjele rat 1990-tih u Bosni i Hercegovini. Jedan cilj članka je da se analiziraju markeri pomirenja i nepomirivosti, a drugi cilj je opisati uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Priče o pomirenju, nepomirivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa sopstvenim postupcima i osobnim postupcima drugih tokom rata. Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirivost dominira, ali se ujedno tvrdi de je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram).

U ovom članku analizirana su prepričana iskustva 27 osoba koje su preživjele rat 1990-tih u Bosni i Hercegovini. Jedan cilj članka je da se analiziraju markeri pomirenja i nepomirivosti, a drugi cilj je opisati uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Priče o pomirenju, nepomirivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa sopstvenim postupcima i osobnim postupcima drugih tokom rata. Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirivost dominira, ali se ujedno tvrdi de je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram).

U ovom članku analizirana su prepričana iskustva 27 osoba koje su preživjele rat 1990-tih u Bosni i Hercegovini. Jedan cilj članka je da se analiziraju markeri pomirenja i nepomirivosti, a drugi cilj je opisati uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Priče o pomirenju, nepomirivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa sopstvenim postupcima i osobnim postupcima drugih tokom rata. Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirivost dominira, ali se ujedno tvrdi de je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram).

U ovom članku analizirana su prepričana iskustva 27 osoba koje su preživjele rat 1990-tih u Bosni i Hercegovini. Jedan cilj članka je da se analiziraju markeri pomirenja i nepomirivosti, a drugi cilj je opisati uslove za pomirenje koji se aktualiziraju u pričama preživjelih. Interaktivna dinamika koja je vladala za vrijeme rata povezuje pitanje poslijeratnog pomirenja sa ratnim godinama. Priče o pomirenju, nepomirivosti i uslovima za pomirenje ne oblikuju se samo vezano za rat u cjelini nego se povezuju i sa sopstvenim postupcima i osobnim postupcima drugih tokom rata. Priče o pomirenju postaju polje za razne verbalne konfrontacije između nas i njih – posebno distanciranjem od djelovanja drugih (njih) tokom rata. U pričama intervjuisanih osoba nepomirivost dominira, ali se ujedno tvrdi de je pomirenje moguće ako se ispune određeni uslovi. Ti uslovi su između ostalog pravda za žrtve rata, da počinitelj prizna krivično djelo i pokaže snažne emocije (na primjer kajanje i sram).

U radu će se pokušati da se bar okvirno pokaže razlika između onoga što bi u širem smislu mogli nazvati aktivnim i pasivnim osećanjima. Objašnjenje ove razlike pokušaće se preko teorija trojice mislilaca: Platona, Kanta i Ničea. Pri čemu će se pristupiti sa idejom da u ovim teorijama postoji nešto zajedničko što treba pogoditi. Poseban naglasak na kraju rada biće stavljen na, takoreći, materijalni status osećanja.

U radu će se pokušati da se bar okvirno pokaže razlika između onoga što bi u širem smislu mogli nazvati aktivnim i pasivnim osećanjima. Objašnjenje ove razlike pokušaće se preko teorija trojice mislilaca: Platona, Kanta i Ničea. Pri čemu će se pristupiti sa idejom da u ovim teorijama postoji nešto zajedničko što treba pogoditi. Poseban naglasak na kraju rada biće stavljen na, takoreći, materijalni status osećanja.

U radu će se pokušati da se bar okvirno pokaže razlika između onoga što bi u širem smislu mogli nazvati aktivnim i pasivnim osećanjima. Objašnjenje ove razlike pokušaće se preko teorija trojice mislilaca: Platona, Kanta i Ničea. Pri čemu će se pristupiti sa idejom da u ovim teorijama postoji nešto zajedničko što treba pogoditi. Poseban naglasak na kraju rada biće stavljen na, takoreći, materijalni status osećanja.