Search

Fruit en landschap, dan denk je misschien aan de Betuwe, waar fruitteeltbedrijven zich aaneenrijgen. Van oudsher was het rivierenlandschap rijk aan fruit en noten, en dan vooral op de hogere gronden, dichtbij de dijk, zodat menig boerderij en dijkhuis weelderig door fruit- en notenbomen omringd was. Naast de commerciële fruitteelt en de fruitbomen op privégrond zijn vruchtbomen ook vaak te vinden in de openbare ruimte van steden en dorpen. Gemeentes planten fruit aan, of nemen oude fruitbomen op in het openbaar groen. En tenslotte zien we allerlei groepen, clubs, verenigingen die initiatief nemen om fruit aan te planten, openbaar of niet openbaar. In sommige gemeentes, zoals bijvoorbeeld Culemborg, vind je dat allemaal naast elkaar. De professionele fruitteler laten we hier verder buiten beschouwing, maar voor alle andere vormen van vruchtbomen geldt eigenlijk dat de bomen, de eigenaren, de beheerders en de gebruikers wel gebaat zijn bij een steuntje in de rug vanuit de betrokken gemeente, of het nu gaat om dat wat er is in stand te houden, of nieuw fruit aan te planten. Ook een kritische blik op het eigen gemeentelijke vruchtbomenbeleid hoort daarbij. Daar wil deze handreiking aan bijdragen.

Fruit en landschap, dan denk je misschien aan de Betuwe, waar fruitteeltbedrijven zich aaneenrijgen. Van oudsher was het rivierenlandschap rijk aan fruit en noten, en dan vooral op de hogere gronden, dichtbij de dijk, zodat menig boerderij en dijkhuis weelderig door fruit- en notenbomen omringd was. Naast de commerciële fruitteelt en de fruitbomen op privégrond zijn vruchtbomen ook vaak te vinden in de openbare ruimte van steden en dorpen. Gemeentes planten fruit aan, of nemen oude fruitbomen op in het openbaar groen. En tenslotte zien we allerlei groepen, clubs, verenigingen die initiatief nemen om fruit aan te planten, openbaar of niet openbaar. In sommige gemeentes, zoals bijvoorbeeld Culemborg, vind je dat allemaal naast elkaar. De professionele fruitteler laten we hier verder buiten beschouwing, maar voor alle andere vormen van vruchtbomen geldt eigenlijk dat de bomen, de eigenaren, de beheerders en de gebruikers wel gebaat zijn bij een steuntje in de rug vanuit de betrokken gemeente, of het nu gaat om dat wat er is in stand te houden, of nieuw fruit aan te planten. Ook een kritische blik op het eigen gemeentelijke vruchtbomenbeleid hoort daarbij. Daar wil deze handreiking aan bijdragen.

Fruit in openbare boomgaarden en in perken of parken kan een belangrijke bijdrage leveren aan de binding van mensen met het groen in steden. Gemeenten hebben vele opties om hierin faciliterend op te treden blijkt uit twee onderzoeken van Hogeschool Van Hall Larenstein.

Kunnen we uit stedelijk openbaar groen serieus fruit en noten oogsten? Dat is de centrale vraag bij het project ‘Vruchtgebruik’ van Hogeschool Van Hall Larenstein. Het project zoekt praktische antwoorden en roept op om een langetermijnvisie te ontwikkelen op openbaar groen en duurzame voedselsystemen.

In dit rapport wordt onderzocht wat er voor nodig is om boomgaarden in de openbare ruimte duurzaam door vrijwilligersgroepen te laten beheren. Met behulp van de place-keeping theorie zijn de inrichting, betrokkenheid, draagvlak, oogst, beheer, kennis, samenwerking, rol gemeente, budget en het vertrouwen in het voortbestaan onderzocht. Hiervoor is een enquête uitgezet onder beheerders van communale boomgaarden, waarvan 125 gereageerd hebben. De belangrijkste uitkomst van de enquête is dat de sociale factoren, zoals contact met de omgeving en gemeente, de inzet van vrijwilligers, voor het voortbestaan van de boomgaarden belangrijker zijn dan de fysieke factoren zoals bodemvruchtbaarheid en de hoeveelheid oogst . Een groot deel van de beheerders heeft echter vertrouwen in de toekomst en gaat er van uit dat zij over vijf jaar nog bestaan. Aanbevelingen zijn dan ook onder andere om de organisatie van het beheer zo in te richten dat er meer aandacht komt voor de verbinding naar buiten. Overkoepelende organisaties zouden op dit terrein meer als kennisverzamelaars en verspreiders op kunnen gaan treden.

In dit rapport wordt onderzocht wat er voor nodig is om boomgaarden in de openbare ruimte duurzaam door vrijwilligersgroepen te laten beheren. Met behulp van de place-keeping theorie zijn de inrichting, betrokkenheid, draagvlak, oogst, beheer, kennis, samenwerking, rol gemeente, budget en het vertrouwen in het voortbestaan onderzocht. Hiervoor is een enquête uitgezet onder beheerders van communale boomgaarden, waarvan 125 gereageerd hebben. De belangrijkste uitkomst van de enquête is dat de sociale factoren, zoals contact met de omgeving en gemeente, de inzet van vrijwilligers, voor het voortbestaan van de boomgaarden belangrijker zijn dan de fysieke factoren zoals bodemvruchtbaarheid en de hoeveelheid oogst . Een groot deel van de beheerders heeft echter vertrouwen in de toekomst en gaat er van uit dat zij over vijf jaar nog bestaan. Aanbevelingen zijn dan ook onder andere om de organisatie van het beheer zo in te richten dat er meer aandacht komt voor de verbinding naar buiten. Overkoepelende organisaties zouden op dit terrein meer als kennisverzamelaars en verspreiders op kunnen gaan treden.

Fruit in openbare boomgaarden en in perken of parken kan een belangrijke bijdrage leveren aan de binding van mensen met het groen in steden. Gemeenten hebben vele opties om hierin faciliterend op te treden blijkt uit twee onderzoeken van Hogeschool Van Hall Larenstein.

In het stadhuis aan het Almeerse Stadhuisplein denkt een ambtenaar na over het stedelijk voedselbeleid. Ze weet dat er verschillende buurt- en volkstuinen in de stad zijn waar mensen hun eigen voedsel produceren, maar ze beseft ook dat uiteindelijk slechts een klein deel van de bevolking bij die zichtbare initiatieven betrokken is. En hoewel ze weet dat de gemeente een groene, eetbare stad belangrijk vindt, vraagt ze zich ook af of het zinvol is het gemeentelijke beleid (alleen) te baseren op die groep zichtbare initiatieven. Terwijl ze vanuit haar werkkamer uitkijkt over de woensdagmarkt bedenkt ze dat ze graag zou willen weten in hoeverre het zelf produceren van voedsel ook dagelijkse praktijk is voor de doorsnee Almeerder. Een beter inzicht in waar de bredere groep Almeerders zich mee bezig houdt als het gaat om zelf voedsel produceren zou haar helpen bij het opstellen van de gemeentelijke voedselagenda. Maar ook bij het bepalen in hoeverre er een taak is weggelegd voor beleidsmakers en bestuurders om de verschillende initiatieven op dit gebied te ondersteunen in de stedelijkeprogramma’s. Tot deze ambtenaar richten wij ons in dit rapport, wetende dat niet alleen in Almere deze vraag wordt gesteld.

Er zijn veel boereninitiatieven om via korte ketens een directe relatie op te bouwen met de markt en consumenten. Door het slim analyseren van de aankopen (producten, hoeveelheden, frequenties) kan een optimaal aanbod samengesteld worden. Korte ketens in de stad worden vaak nog gekoppeld aan het concept van stadslandbouw, urban farming, op een braakliggend terrein. Echter nieuwe high tech teelttechnieken maken het mogelijk, om op het dak, in leegstaande gebouwen, containers en zelfs in het restaurant teelten op te zetten. De nieuwe markt- en logistiek gestuurde korte ketenstructuren zullen de voedselverspilling laag houden.

This brochure is based on a workshop in which Professor Rik Eweg discussed the results and plans of the professorship with the main Van Hall Larenstein lecturer-researchers involved.

Het rapport ‘sociaal ondernemerschap in de zorglandbouw’ is voort gekomen uit de vraag van twee sociale ondernemingen: Stichting BREM en Stichting 4PK. Beide initiatiefnemers hebben de ambitie mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt te helpen re-integreren. Zij doen dat door de inzet van mensen bij het verbouwen van gewassen in stadslandbouwprojecten. De afgelopen jaren is het aantal sociale ondernemingen in de (stads)landbouw toegenomen. Sociale ondernemingen zijn zelfstandige ondernemingen die een product of dienst leveren en daarmee primair of expliciet een maatschappelijk doel nastreven (SER, 2015). De financiële doelstelling van deze ondernemingen staat ten dienste van het primaire maatschappelijke doel.

Amersfoort heeft een aantal ruimtelijke knelpunten die vergelijkbaar zijn met die van veel andere steden, zoals gebrekkige ecologische en recreatieve verbindingen tussen stad en ommeland, onvoldoende buitenspeelruimte voor kinderen, het stedelijk warmte-eiland, een fragiel watersysteem en voortschrijdende verstening. Als antwoord op met name de eerste twee ruimtelijke opgaven ontwikkeldede lokale vereniging Duurzaam Soesterkwartier het concept het Groene Spoor. In het kort komt het Groene Spoor neer op het creëren van een groenrecreatieve verbinding tussen de stad en het ommeland.

Amersfoort heeft een aantal ruimtelijke knelpunten die vergelijkbaar zijn met die van veel andere steden, zoals gebrekkige ecologische en recreatieve verbindingen tussen stad en ommeland, onvoldoende buitenspeelruimte voor kinderen, het stedelijk warmte-eiland, een fragiel watersysteem en voortschrijdende verstening. Als antwoord op met name de eerste twee ruimtelijke opgaven ontwikkeldede lokale vereniging Duurzaam Soesterkwartier het concept het Groene Spoor. In het kort komt het Groene Spoor neer op het creëren van een groenrecreatieve verbinding tussen de stad en het ommeland.

Werkgroep Het Groene Spoor van de Vereniging Duurzaam Soesterkwartier uit Amersfoort is ervan overtuigd dat het vestigen van een groen-recreatieve verbinding tussen binnenstad en buitengebied een oplossing kan zijn voor de maatschappelijke en de stedenbouwkundige opgaven waar Amersfoort zich mee geconfronteerd ziet. Deze groen-recreatieve verbinding heeft ze Het Groene Spoor genoemd. In dit rapport wordt deze hypothese getoetst door allereerst de maatschappelijke en de stedenbouwkundige opgaven verder uit te werken, en dievervolgens af te zetten tegen een op studiegebieds-niveau en perceelsniveau ingevulde inrichting voor Het Groene Spoor. Leidende concepten in het onderzoek waren Hergebruik Van Ruimte, Tijdelijke Ruimtelijke Ordening en Meervoudig Ruimtegebruik.

De spoorzone biedt unieke kansen voor versterking van de stedelijke leefbaarheid. Werkgroep Het Groene Spoor van de Vereniging Duurzaam Soesterkwartier wil hier aan de slag in samenwerking met bewoners en bedrijven, en vroeg de Wetenschapswinkel van Wageningen UR (University & Research centre) om eenonderzoek.

De spoorzone biedt unieke kansen voor versterking van de stedelijke leefbaarheid. Werkgroep Het Groene Spoor van de Vereniging Duurzaam Soesterkwartier wil hier aan de slag in samenwerking met bewoners en bedrijven, en vroeg de Wetenschapswinkel van Wageningen UR (University & Research centre) om eenonderzoek.

Door te erkennen dat tuinieren voor veel mensen een belangrijke hobby is die rust, beweging en een gevoel van nut verschaft, kunnen we misschien afstappen van het idee dat het vergroenen van de openbare ruimte altijd meetbare voordelen moet opleveren, betoogt Esther Veen.

Half the world’s population is now urbanised and cities are assuming a larger role in debates about the security and sustainability of the global food system. Hence, planning for sustainable food production and consumption is becoming an increasingly important issue for planners, policymakers, designers, farmers, suppliers, activists, business and scientists alike. The rapid growth of the food planning movement owes much to the unique multi-functional character of food systems. In the wider contexts of global climate change, resource depletion, a burgeoning world population, competing food production systems and diet-related public health concerns, new paradigms for urban and regional planning capable of supporting sustainable and equitable food systems are urgently needed. This book addresses this urgent need. By working at a range of scales and with a variety of practical and theoretical models, this book reviews and elaborates definitions of sustainable food systems, and begins to define ways of achieving them. Four different themes have been defined as entry-points into the discussion of ‘sustainable food planning’. These are (1) urban food governance, (2) integrating health, environment and society, (3) urban agriculture (4) planning and design

Urban Agriculture (UA) is a highly dynamic phenomenon, which is evolving constantly through space and time. Whilst previous typologies emphasised the distinctions between urban gardening and urban farming, the increasingly complex nature of the discipline has meant that these typologies no longer reflect the full diversity of Urban Agriculture. The typology presented here reflects a multidimensional approach for describingand classifying UA projects and is based upon a robust body of empirical data. It can be considered as the foundation for the work of the European Forum on Urban Agriculture (EFUA), which is a 4-year project funded under the European Union’s Horizon 2020 Research and Innovation Programme.

Door te erkennen dat tuinieren voor veel mensen een belangrijke hobby is die rust, beweging en een gevoel van nut verschaft, kunnen we misschien afstappen van het idee dat het vergroenen van de openbare ruimte altijd meetbare voordelen moet opleveren, betoogt Esther Veen.

Urban Agriculture (UA) is rapidly evolving and changing and often entails more than the production of food. EFUA’s Working Package 3 therefore aims to identify the types and benefits of UA in the European context. This report is an update of the typology as described in the COST Action UAE. As existing typologies are often based on subjective observation rather than on empirical data and are also one-dimensional, this study is based on a systematic literature review about characteristics and existing typologies of UA, interviews with sixteen experts in the field representing eleven European countries and a questionnaire about specific UA initiatives amongst 112 respondents.

Urban Agriculture (UA) is rapidly evolving and changing and often entails more than the production of food. EFUA’s Working Package 3 therefore aims to identify the types and benefits of UA in the European context. This report is an update of the typology as described in the COST Action UAE. As existing typologies are often based on subjective observation rather than on empirical data and are also one-dimensional, this study is based on a systematic literature review about characteristics and existing typologies of UA, interviews with sixteen experts in the field representing eleven European countries and a questionnaire about specific UA initiatives amongst 112 respondents.

Urban Agriculture (UA) is a highly dynamic phenomenon, which is evolving constantly through space and time. Whilst previous typologies emphasised the distinctions between urban gardening and urban farming, the increasingly complex nature of the discipline has meant that these typologies no longer reflect the full diversity of Urban Agriculture. The typology presented here reflects a multidimensional approach for describingand classifying UA projects and is based upon a robust body of empirical data. It can be considered as the foundation for the work of the European Forum on Urban Agriculture (EFUA), which is a 4-year project funded under the European Union’s Horizon 2020 Research and Innovation Programme.