Uzun, Naim, Atli, Kurtulus, NECDET SAGLAM, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Egitimi, Aksaray Egitim -- 0000-0001-8976-571X, and [Uzun, Naim] Aksaray Univ, Fac Educ, Aksaray, Turkey -- [Atli, Kurtulus] Ankara Mehmet Akif Ersoy High Sch, Ankara, Turkey
Uzun, Naim (Aksaray, Yazar) Sağlam, Necdet (Aksaray, Yazar), Problem Durumu: Çevre eğitimi çalışmalarında çevresel ilgi ve tutum dünya literatüründe önemli bir yere sahiptir. Özellikle çevre sorunlarının artmasıyla ve daha sık gündeme gelmesiyle beraber bu değişkenlerin incelendiği, çeşitli bağımsız değişkenlere göre değerlendirildiği ve bu değişkenler arasındaki ilişkilerin temel alındığı çalışmaların çevre eğitimine önemli katkılar getirdiği bilim dünyasında kabul görmüştür. Diğer yandan özellikle çevresel ilgi alanında yapılan çalışmaların azlığı dikkatleri çekmekte, ortaöğretim düzeyinde yapılan bu tür araştırmaların gerekliliği ön plana çıkmaktadır. Çalışmada; "Öğrencilerin çevreye yönelik ilgi ve tutum puanları cinsiyete bağlı olarak değişmekte midir?", "Öğrencilerin çevreye yönelik ilgi ve tutum puanlan sınıf düzeyine bağlı olarak değişmekte midir?" ve "Öğrencilerin çevreye yönelik ilgi ve tutum puanları okul türüne bağlı olarak değişmekte midir?" sorularına yanıt aranmıştır. Araştırmanın Amacı: Bu çalışmada Ankara İli, Kalecik İlçesi'ndeki ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik ilgi ve tutumlarını cinsiyet, yaş ve okul türü değişkenlerine bağlı olarak değerlendirmek amaçlanmıştır. Araştırmanın Yöntemi: Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma grubunu, 2007-2008 eğitim-öğretim yılında, Ankara İli Kalecik İlçesi'ndeki ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören toplam 613 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmada, Kalecik İlçesinde yer alan Kalecik Lisesi, Anadolu Öğretmen Lisesi, Sağlık Meslek Lisesi, İmam Hatip Lisesi ve Mesleki Teknik Eğitim Merkezi'nde öğrenim gören öğrencilerin tamamı hedeflendiğinden, çalışma grubunun evrenin tamamını temsil ettiği kabul edilmektedir. Veri toplamak amacıyla, araştırmacılar tarafından "Kişisel Bilgi Formu" ve "Çevreye Yönelik İlgi Ölçeği" geliştirilmiş, Uzun ve Sağlam (2006) tarafından geliştirilen "Çevresel Tutum Ölçeği" öğrencilere uygulanmıştır. Ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Çevresel İlgi Ölçeğinin kapsam ve görünüş geçerliği uzman görüşü doğrultusunda sağlanmıştır. Çevresel Tutum ve İlgi Ölçeklerinin yapı geçerliği için faktör analizi yapılmış, güvenirlik analizi için ise Cronbach alfa ve Spearman Brown iki yarı test korelasyonu hesaplanmıştır. İlgi Ölçeğinin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı a=.93 ve Spearman Brown iki yan test korelasyonu .87 değerinde bulunmuştur. Orijinal çalışmada, Çevresel Tutum Ölçeğinin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı a=.80; Spearman Brown iki yarı test korelasyonu .76 olarak saptanmıştır. Bu çalışmada ise bu değerler a=.80 ve Spearman Brown iki yarı test korelasyonu=.79 olarak hesaplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde SPSS programı kullanılmış, verilerle ilgili betimsel istatistikler değerlendirildikten sonra karşılaştırmalar t-testi ve tek yönlü varyans analiziyle yapılmıştır. Analizlerin yapılabilmesi için, karşılaştırılacak grupların varyanslarının homojenliğinin kontrolünde Levene testinden faydalanılmış, çoklu karşılaştırmalarda ise Tukey HSD testi kullanılmıştır. Araştırmanın Bulguları: Cinsiyete bağlı olarak yapılan değerlendirmede, kız öğrencilerin hem çevresel ilgi hem de tutum puanları erkek öğrencilerin puanlarından yüksek bulunmuştur. Kız öğrencileri ile erkek öğrenciler arasında tespit edilen çevresel ilgi puan farkı istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Çevresel tutum puanlarında, kız öğrencilerin lehine görülen ortalama farkı ise istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Sınıf düzeyine bağlı olarak yapılan değerlendirmede, en yüksek çevresel ilgi puanı 10. sınıfta öğrenim gören öğrencilere ait bulunmuştur. 11. sınıf öğrencileri de en düşük çevresel ilgi ortalamasına sahiptir. 9. sınıf öğrencilerinin çevresel ilgi puanları ise orta düzeydedir. Çevresel tutum puanları dikkate alındığında, en yüksek ortalama 9. sınıfta öğrenim gören öğrencilere ait iken, en düşük tutum ortalaması da 10. sınıf öğrencilerine aittir. 11. sınıf öğrencilerinin puanlan ise orta düzeydedir. Sınıf düzeyine göre öğrencilerde tespit edilen çevresel ilgi ve tutum ortalamaları arasındaki söz konusu farklılıklar, istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Okul türüne bağlı olarak yapılan değerlendirmede, Kalecik Lisesi'nde öğrenim gören öğrencilerin çevreye yönelik ilgi puanları en yüksek değere sahipken, bunu İmam Hatip Lisesinde okuyan öğrenciler küçük bir puan farkıyla takip etmektedir. En düşük ilgi puanı ise Anadolu Öğretmen Lisesi'nde okuyan öğrencilere aittir. METEM ile Sağlık Meslek Lisesinin puanları ise denk olup ortalama değerlere sahiptir. Okul türüne göre, en yüksek çevresel tutum puanı Sağlık Meslek Lisesi öğrencilerine aitken, bunu Kalecik Lisesi öğrencileri küçük bir farkla takip etmektedir. En düşük tutum ortalaması ise İmam Hatip Lisesi'nde öğrenim gören öğrencilere aittir. Bunun yanında, METEM ile Anadolu Öğretmen Lisesi'nde okuyan öğrencilerin tutum puanları orta düzeyde bulunmuştur. Okul türü dikkate alınarak yapılan analiz sonucunda, çevreye yönelik ilgi puanları arasında tespit edilen ortalama farkları anlamlı bulunmazken, çevresel tutum puanlarındaki farklılığın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. Çoklu karşılaştırma testine göre, Kalecik Lisesi ile METEM ve İmam Hatip Lisesi öğrencileri arasında Kalecik Lisesi lehine; Sağlık Meslek Lisesi ile METEM, Anadolu Öğretmen Lisesi ve İmam Hatip Lisesi arasında Sağlık Meslek Lisesi lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Diğer yandan, Kalecik Lisesi ile Sağlık Meslek Lisesi, METEM ile İmam Hatip Lisesi arasında tespit edilen ortalama farkları istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Literatürle uyumlu olarak, kız öğrencilerin hem çevreye yönelik tutum hem de ilgi puanlarının kız öğrencilerin lehine yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak, sadece tutum puanlarındaki farklılık anlamlı olarak değerlendirilmiştir. Sınıf düzeyi arttıkça öğrencilerin ilgi ve tutum puanlarının beklenildiği gibi sınıf düzeyine paralel olarak artmadığı ve puanlar arasındaki farklılığın da istatistiksel olarak anlamlı bulunmadığı gözlenmiştir. Diğer yandan, Anadolu Öğretmen Lisesindeki öğrencilerin ilgi puanları ve İmam Hatip Lisesindeki öğrencilerin tutum puanları en düşük düzeyde bulunmuştur. Öğrencilerde görülen ilgi ve tutum düşüklüğünün nedenleri araştırılarak, bireylere çevresel ilgi ve tutum kazandıracak planlamalar yapılmalıdır. Çevresel ilgi alanındaki mevcut çalışma boşluğunun doldurulması için bu tür çalışmaların arttırılmasının gerekli olduğu düşünülmektedir., Problem Statement: In the environmental education works, environmental interest and attitude have an important place in related literature. However, the paucity of the studies dealing with environmental interest is remarkable, and the need for studies to be conducted at the high-school level comes to the fore. Purpose of the Study: The purpose of the present study is to evaluate the environmental attitudes and interest levels of high school students in relation to the independent variables of gender, grade and school type. Method: The study group of the present study consists of 613 students attending high schools in Kalecik province of Ankara in the 2007-2008 school year. As data collection tools, the “Personal Information Form,” “Environmental Interest Scale” and “Environmental Attitude Scale” were developed by Uzun and Sağlam (2006) and were administered to the students. For statistical analysis of the data, the SPSS program package was used. After the qualitative data was analyzed, a t-test and variance analysis were carried out. Findings of the Study: At the end of the study, while no significant difference was found between the girl and boy students in relation to their environmental interest, significant difference favoring the girl students was found between the environmental attitude mean scores of the students. In the evaluation concerning the grade level of the students, the difference between the means of environmental attitude and interest was regarded to be significant. The results of the ANOVA test considering the type of the school attended revealed that there is no significant difference among the environmental interest scores of the students attending different schools, yet there is a significant difference among their environmental attitude scores. Results and Suggestions: In line with the literature, it was found that the environmental attitude and interest scores of the girls were higher. However, the difference between the attitude scores was found to be significant. Parallel to the increasing grade level, the interest and attitude scores were expected to increase, but in reality, they did not, and the difference between the scores was found to be insignificant. On the other hand, interest scores of the students from Anatolian Teacher Education High School and attitude scores of the students from Religious High School were found to be the lowest. While searching for the causes of the low interest and attitude scores, plans should be designed to raise the interest and attitude levels of the students. In order to fill in the gap seen in the studies concerning the field of environmental interest, similar studies should be carried out in the future.