Öz: Din ve maneviyat kaynaklarından yararlanılarakgerçekleştirilen manevî danışmanlık ve rehberlik, psikolojik danışma verehberlik yaklaşımları, yöntem ve tekniklerinin kullanıldığı profesyonel,psikolojik yardım ilişkisidir. Hıristiyan teolojisine dayalı bir gelenekiçerisinde oluşan bu alan, Batı’da “pastoral psikoloji” olarakadlandırılmaktadır. Teoloji yanında psikoloji ve din psikolojisi yaklaşımlarınıbirbirine bağlayan manevî danışmanlık ve rehberliğin dünyada en yaygın uygulamaalanlarından birisi sağlık alanıdır. Araştırmalar dindarlığın insan sağlığıylapozitif ilişkisini açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Dinî inançlarınhastanın başa çıkmasına yardımcı olması durumunda hastanın manevî ihtiyaçlarınıkarşılamak için manevî danışmanın yardımına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu makalede genelolarak manevî danışmanlık ve rehberliğin özelde de sağlık alanında manevîdanışmanlığın ne olduğu, manevî danışman yeterlikleri, hastanelerde manevîdanışmanlık ihtiyacı ile birlikte danışmanlığın kimler tarafından, kimlere vene şekilde uygulanabileceği konuları incelenmiştir.Özet: İnsanın hayatta karşılaştığı sorunların çözümündedinden ve maneviyattan destek alması son derece doğal bir durumdur. Sorunlarlabaşa çıkmada yardımcı bir kaynak olan dinden yararlanabilmek ve insanın içindevar olan maneviyat potansiyelini ortaya çıkarabilmek herkesin tek başına ve herzaman başarabileceği bir durum değildir. Bu konuda insanlar profesyonel yardımaihtiyaç duyabilmektedirler.Araştırmanın amacı, manevî danışmanlığın ne olduğundanbaşlayarak manevî danışman yeterliklerini, hastanelerde manevi danışmanlığınihtiyaç olup olmadığını ve kapsamını, kimler tarafından kimlere ve nasıluygulanabileceğini teorik anlamda incelemektir. Zira ülkemizde sağlık alanında manevîdanışmanlığın uygulama sahalarından biri olan hastanelerde pratik uygulamalarabaşlandığından konunun teorik alt yapısının oluşturulması önem kazanmıştır.Manevî danışma ve rehberlik Batı literatüründe “pastoral care and counseling” şeklindebirlikte veya “pastoral care”, “pastoral counseling” şeklinde ayrıkullanılmaktadır. Ülkemizde ise son zamanlarda ”manevî danışmanlık ve rehberlik” ismine sıklıkla rastlanmaktadır.Teoloji ile insan bilimlerini birleştiren bir disiplin olarak manevîdanışmanlık ve rehberlik, teolojik yaklaşımlar ile din psikolojisiyaklaşımlarını birbirine bağlamaktadır. Sorun yaşayan insanlara yönelikiyileştirme, yönlendirme, uzlaştırma, destekleme ve geliştirmenin yanı sırabireyin her manada olgunlaşmasına yardımcı olmak, alanın amaçlarındandır.Manevî danışmanlık, uzmanlık gerektiren bir alanolduğundan manevî danışmanların yeterliği meselesi önemli bir konudur. Manevîdanışma ve rehberlik uzmanının aynı zamanda psikolojik yardım yaptığıdüşünüldüğünde klinik psikoloji ve benzeri eğitimlerin gerekliliği ortadadır.Çeşitli ülkelerde “pastoral danışmanlık” adı altında uzman yetiştirmek üzerehazırlanmış programlarda klinik psikoloji ve buna benzer bazı derslerin yeraldığı görülmektedir. Din ve maneviyata ilişkin bilgi düzeyi kadar psikolojikdanışmanlık bilgi ve deneyim düzeyi de manevî danışmanlık yapacak bireyler içinönem taşımaktadır.Dünya literatürüne bakıldığında bu alanda yapılan enyaygın hizmetin hastanelerde yapılan manevî, psikolojik yardımlar olduğugörülmektedir. Maneviyat, sağlık hizmetlerinde hastanın iyileşmesini, bu mümkündeğilse durumu kabullenmesini, mevcut durumuyla barışık olmasını veya hayatabağlığının devam etmesini sağlamaktadır. Bu nedenle hastanelerde “manevî destek” sağlıkta bütüncül yaklaşımın birparçası olarak görülmekte, hasta hakları yönetmeliğinin 38. Maddesinde yeralmaktadır. Hastaların fiziksel ve psikolojik anlamda iyileşmelerine yardımcıolmak amacıyla tedavileri sırasında moral ihtiyacının desteklenmesinin gerekliolduğunu tıp da kabul etmektedir. Ülkemizde ise bu ihtiyacın fark edilmesininsonucu olarak son yıllarda Sağlık Bakanlığı ve Diyanet İşleri Başkanlığıarasında bir protokol imzalanmıştır. Ancak pilot hastanelerde verilen bu hizmethenüz tam anlamıyla sistemleşmemiştir.Varoluşsal kriz durumları ile köklü çaresizlikdurumlarında insan, dinî inançlarına yönelmektedir. İnsanın inandığı dininkendisine sunduğu çözümlere en çok ihtiyaç duyduğu durumlar, hastalık ve ölümgibi hayatın zorluklarıdır. Ancak manevî danışmanlığın hastanelerde sadecekendini dindar veya maneviyat eğilimli olarak tanımlayanlar için değil,istemeleri halinde herhangi bir inancı olmayan veya zayıf olan bireyler için defaydalı olabileceği unutulmamalıdır.Hasta sorunlarıyla başa çıkmak için dinî enstrümanlarıkullanıyorsa bunu dikkate almak, tedaviyi desteklemek demektir. Hastaya manevîdanışmanlık yapılarak dinî başa çıkma kaynaklarının harekete geçirilmesi, onupsikolojik olarak rahatlatabileceği gibi bedensel olarak hastalıkla mücadeleetme azmini artırabilir. Hastaların hastalıklarını kabullenmeleri, umutluolmaları, şükretmeleri, sabırlı davranmaları ve dua etmeleri halinde pozitifduygularda artış sağlanabilir, iyileşme süresi kısalabilir ve beklenmedikmucizevî şifalar elde edilebilir.Bütüncül bakım çerçevesinde hastalara manevî destek vermekonusunda sağlık personeline de sorumluluklar düşmektedir. Bu hizmettehemşirelerin yanı sıra doktorların da rol alabileceği unutulmamalıdır.Doktorların hastalarına, sağlık problemleriyle başa çıkma konusunda dineyönelip yönelmediklerini açıkça sorması ve hastanın doktordan kendisi için duaetmesini istemesi halinde bu isteği yerine getirmesi gerektiği belirtilmekte,bunun hastanın umudunu artırarak sağlığı üzerinde olumlu etkioluşturabileceğine işaret edilmektedir.Her ne kadar manevî danışmanlık dinler üstü bir insanîdestek ve yardım faaliyeti olsa da hastalara verilecek danışmanlıkhizmetlerinde dinî, kültürel, ahlâkî ve geleneksel farklılıkların göz önündebulundurulması gerekir. Danışmanlıkta evrensel olanın yanı sıra yerelunsurların önemli olduğu unutulmamalıdır.Hastanelerde verilecek manevî danışmanlık hizmetleri ileilgili olarak üç yöntemden söz edilmektedir. Bunlar: Tebliğ ve İrşad Modeli:Karşılıklı diyaloğun olmadığı, danışmanlarındanışma sürecinde merkezde bulunduğu klasik tebliğ metodudur. Terapi(tedavi) Modeli: Hastayı merkeze almak suretiyle ve onunihtiyaçlarından hareketle sürdürülen psikoterapi modelidir. Yaklaşımın öncüleri Rogers ve Maslow’dur. Teselli-TefsirModeli: İki modelin birleşiminden oluşan bu metotkarşılıklı konuşarak anlama, açıklama, yorumlama ve anlamlandırma esasınadayanmaktadır. Teselli metodu bireyin hikâyesini dinleyerek onuyorumlama ve teselli etmeyi içermektedir.Manevî danışmanlıkta yapılması gerekenlerin yanındayapılmaması gerekenler de bulunmaktadır. Manevî danışmanlık ve rehberlikhizmetlerinin temelinde bireye acıma duygusuyla yaklaşıp onun sorunlarını onunadına çözmek gibi bir anlayış bulunmamaktadır. Danışma sürecinde manevidestekle, bireyin kendi sorunlarını kendisinin çözmesinin sağlanmasıamaçlanmaktadır.Hastalık hali ve hastane ortamının karmaşık duygulara yolaçması nedeniyle hastanın yanı sıra hasta yakını ve sağlık personelindenistekli olanlara da manevî destek verilebilir. Böylece hastaya hizmet sunanpersonel veya yakının manevî destek almasının psikolojik iyi oluşuna olumluetkisi dolaylı olarak hastaya olumlu yansıyabilir. Hastanelerde manevidanışman, hasta, hasta yakını veya sağlık personeline psikolojik yardımsağlamanın yanında dinî konulardaki bilgi eksikliklerini gidermeye yönelikyardımda da bulunabilir., Spiritual counselling and guidance is carried out by benefitting fromsources of religion and spirituality. It is a professional psychological helprelationship in which the approaches, methods, and techniques of psychologicalcounselling and guidance are used. In the world, the field of health is one ofthe most common application areas of spiritual counselling and guidanceconnecting the approaches of psychology and psychology of religion to eachother together with theology. Researches have clearly demonstrated the positiveassociation of piety with human health. If religious beliefs help the patientto cope with the disease, the assistance of a spiritual consultant is needed tomeet his/her spiritual needs. In the present article, the topics of spiritualcounselling and guidance in general; and, in specific, what the spiritualcounselling is in the field of health, proficiencies of the spiritualcounsellors, the need for spiritual counselling in the hospitals together withthe topics of how, to whom and by whom the spiritual consultancy can beperformed were investigated.Summary: It is a very natural case that an individual takes support fromreligion and spirituality in solution of the problems of life. In coping withthe problems, everybody may not always manage on their own to benefit fromreligion as a supplementary aid and to reveal the potential of spiritualitywithin themselves. In this regard, individuals may need professionalassistance.The purpose of the current study is to analyse the qualifications ofspiritual advisors theoretically, whether there is any need for spiritualcounselling in hospital and its scope, and by whom, to whom, and how it can beapplied by starting from what spiritual counselling is.In the Western literature, spiritual counselling and guidance is usedeither together as “pastoral care andcounselling” or separately as “pastoralcare” and “pastoral counselling”The title “Spiritual counselling andguidance” has been frequently encountered in recent years in Turkey. As adiscipline combining theology and human sciences, spiritual counselling andguidance interconnects the theological approaches and approaches of psychologyof religion. Assisting the maturation of an individual in any sense togetherwith healing, guidance, reconciliation, supporting and developing theindividuals having problems are among the aims of the field.Since spiritual counselling is a field requiring specialization, thequalifications of spiritual advisors is a vital issue. It is apparent thatclinical psychology and similar educations are necessary when it is consideredthat a specialist of spiritual counselling and guidance also providespsychological assistance. In various countries, it is seen that there arecourses of clinical psychology and similar ones in the programs prepared foreducating specialists under the name of "pastoral counselling".Together with the knowledge level about the religion and spirituality, theknowledge and experience level of psychological guidance are also important forthe individuals who will perform spiritual counselling.When the worldliterature has been analysed, it is observed that the most widespread servicesin this field are the spiritual and psychological ones. Spirituality enables apatient to heal in health services; if this is not possible, it maintains themto acknowledge this situation, get on with his current condition, or continuehis attachment to life. For this reason, “spiritual support” in the hospitalsis accepted as a part of an integrated approach in health, and it takes a partin the Article 38 of the patient’s rights legislation. The medical science alsoaccepts that it is necessary to assist the patients’ morale during theirtreatments for helping them heal physically and psychologically. As a result ofthis need being realized in Turkey, a protocol was signed between the Ministryof Health and Directorate of Religious Affairs in recent years. However, thisservice provided in the pilot hospitals has not become systematized yet.In the cases of existential crisis and deep-scaled desperation, anindividual inclines towards his/her religious beliefs. The situations that anindividual needs the solutions offered by the religion at most are thedifficulties of the life such as illness and death. However, it should not be forgotten thatspiritual counselling can be beneficial for not only the people in the hospitalwho describe themselves as piety or prone to spirituality, but also the oneswho do not have any or have poor religious believes on the condition that theywish to have counselling. There is apossibility that patient may use religious instruments in order to overcomehis/her problems, and taking this possibility into consideration means tosupport the treatment. Activation of the sources for religious coping byproviding spiritual counselling to the patient can relieve the patientpsychologically and increase the perseverance of struggling with the diseasephysically. On the condition that the patients accept their diseases and prayand they are optimistic, grateful, and patient; it will be possible that theirpositive feelings may increase and healing period may reduce, and they mayunexpectedly and miraculously recover from illness. In the scope of the holistic care, health staff also has someresponsibilities related to providing spiritual counselling. It should not be forgotten that doctors canalso have a part in this service in addition to nurses. On the condition that the doctors ask clearlywhether their patients incline religion in order to overcome their healthproblems, and the patient wants the doctor to pray for him/her; it is statedthat the doctor needs to realize this request, and it is indicated that thiscan have a positive influence on the health by increasing hope of the patient. Although spiritualcounselling is a supra-religious humanistic support and help activity;religious, cultural, moralistic, and traditional varieties in the consultancyservices provided to the patients should be taken into consideration. It should not be forgotten that local factorsare crucial in counselling in addition to the universal ones. Three methods arementioned related to the spiritual counselling services to be provided in thehospitals, as follows: Advice and IrsadModel: This is a classical advice method that the advisors are at the centreduring the consultancy period where there is not a mutual dialogue. Therapy (treatment) Model: It is apsychotherapy model carried out by means of moving the patient to the centre andwith reference to the needs of the patient. The pioneers of this approach are Rogers and Maslow. Consolation-InterpretationModel: This method that isformed as the combination of two models is based on understanding, explaining,interpreting, and making sense by talking mutually. Consolation method consistsof listening to the history of an individual and interpreting it andconsoling. In spiritualcounselling, there are also things that should not be carried out in additionto the ones that should be done. At the base of the spiritual counselling andguidance services, there is not an understanding of treating to the patientwith humane sentiment and solving his/her problem on behalf of the patient. During the period of consultation, it is aimedto provide the patient to solve his/her own problem with spiritual counselling.