Search

Bu makalede bilişimsel dilbilimi kısaca anlatılmıştır ve bu alanda Türki diller ile ilgili yapılan çalışmalar Uygur dili örnek verilerek açıklanmıştır. Teknolojinin ilerlemesi ile insanların yapması gereken işlevleri yerine getirecek pek çok yazılımlar geliştirilmiştir. Örneğin bir dilden başka dile aktarma, ya da bir dilden aynı anda birden fazla dile aktarma, metin düzeltmek ya da biçimlendirmek, dosya analiz etmek, sesi yazıya dönüştürmek ya da yazıyı sese dönüştürmek gibi çalışmalar başarılı bir şekilde yazılımlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Şimdiye kadar İngilizce, Japonca, Arapça, Çince, Fransızca ve Rusça gibi diller ile ilgili pek çok araştırmalar yapılmıştır ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Türki diller içinde, özellikle Türkiye Türkçesi ile ilgili bazı önemli araştırmalar yapılsa da, diğer Türki diller ile ilgili araştırmalar henüz başlangıç aşamasındadır. Gerçi Uygurca Türki diller ailesine ait ve diğer Türki diller ile ortak özelliklere sahip olsa da, diğer Türki diller ile ilgili yapılan araştırma sonuçları doğrudan Uygurcaya uygulanamaz. Doğal dil yönünden, Uygurca diğer dillerden farklı ve azımsamayacak kadar özellikler bulunduruyor. Bu makalede, Uygurca ile ilgili yapılan bilgisayara dayalı araştırmalar özetlenmiştir ve bu çalışmaların Türk diller ile ilgili genel çeviri sistemlerinde kullanılması hakkında öneri de verilmiştir.

This article describes computational linguistics briefly, and explains Turkic language studies in this field using Uyghur language as an example. With developing computer technologies, many software has been implemented in order to complete some tasks in place of human. For example, translate from one language to another, or translate from one language to more than one languages at the same time, correcting or editing texts, analyzing documents, converting speeches into texts or converting texts into speeches etc. Until now, there are many successful researches have been done on different languages such as English, Japanese, Arabic, Turkish, Chinese, French and Russian etc. In Turkic languages, especially in Turkey Turkish, though there are some important researches have been done, other Turkic languages still at a beginning stage. Though, Uyghur language belongs to Turkic language family and it has common properties with other languages, however research results about other Turkic languages cannot be applied to Uyghur language directly. As a natural language, Uyghur language has many special properties those (are) different from other Turkic languages. This paper summarizes some computer based researches about Uyghur language and use them as a part of general machine translation system of the Turkic world.

Bu makalede hesaplamalı dil bilimleri kısaca anlatılmıştır ve Uygurca ile ilgili yapılan güncel hesaplamalı dil bilim araştırmaları özetlenmiştir. Teknolojinin ilerlemesi ile farklı dillere yönelik bilgisayar destekli çalışmalarda büyük başarılar elde edilmiştir. Örneğin, metinlerde içerik yönetme, bilgi edinme, konuşma sistemleri, dosya kümeleme, metin madenciliği, yazı kontrolü, yazıyı sese çevirme, sesi yazıya çevirme ve farklı diller arasında otomatik (bilgisayarlı çeviri) gibi uygulamalar geliştirilmiştir ve gerçek hayata kullanılmaktadır. Gerçi Fince, Japonca, Macarca ve Türkçe gibi Ural-Altay dilleri grubuna ait bazı diller ile ilgili birçok çalışmalar yapılsa bile, ancak yine bazı diller, örneğin Uygurca, ile ilgili yapılan çalışmalar çok az bilinmektedir. Hesaplamalı dil bilimi ile ilgili araştırmaları geliştirmek ve farklı diller arasındaki ilişkileri analiz edebilmek için, bu makalede, Uygurca ile ilgili yapılan bilgisayar destekli araştırmalar, özellik ile bilgisayarlı çeviri ile ilgili yapılan en son temel niteliğindeki çalışmalar toparlanmıştır. Aynı anda dil bilimcileri ile hesaplamalı dil bilimleri arasındaki bağıntı analiz edilmiştir.

Bu makalede hesaplamalı dil bilimleri kısaca anlatılmıştır ve Uygurca ile ilgili yapılan güncel hesaplamalı dil bilim araştırmaları özetlenmiştir. Teknolojinin ilerlemesi ile farklı dillere yönelik bilgisayar destekli çalışmalarda büyük başarılar elde edilmiştir. Örneğin, metinlerde içerik yönetme, bilgi edinme, konuşma sistemleri, dosya kümeleme, metin madenciliği, yazı kontrolü, yazıyı sese çevirme, sesi yazıya çevirme ve farklı diller arasında otomatik (bilgisayarlı çeviri) gibi uygulamalar geliştirilmiştir ve gerçek hayata kullanılmaktadır. Gerçi Fince, Japonca, Macarca ve Türkçe gibi Ural-Altay dilleri grubuna ait bazı diller ile ilgili birçok çalışmalar yapılsa bile, ancak yine bazı diller, örneğin Uygurca, ile ilgili yapılan çalışmalar çok az bilinmektedir. Hesaplamalı dil bilimi ile ilgili araştırmaları geliştirmek ve farklı diller arasındaki ilişkileri analiz edebilmek için, bu makalede, Uygurca ile ilgili yapılan bilgisayar destekli araştırmalar, özellik ile bilgisayarlı çeviri ile ilgili yapılan en son temel niteliğindeki çalışmalar toparlanmıştır. Aynı anda dil bilimcileri ile hesaplamalı dil bilimleri arasındaki bağıntı analiz edilmiştir