Search

Toponym, often known as place names as the Turkish, refers to the naming all kinds of geographical elements. Toponyms, which are included in the research subjects of various sciences, especially linguistics and geography, reveal the interaction of humans and geography in two ways. For this reason, toponyms, which are an indicator of the effect of man on nature and the effect of nature on man, reveal significant clues as to this subject. Toponymy is one of the most visible elements of cultural values in geographical space. Further, it can imply not only where that place is, but also what kind of culture it has. Moreover, the toponymy also reflects the socio-cultural values and knowledge of the past of the society in which it is located. Therefore, each type of research on place names is undeniably valuable. We witness not only the geographical naming of the geography, where place names are researched, but also the national and spiritual elements. In this research, the place names, which are formed with the color names in the center and districts of Amasya province, were analyzed by grammatical and regional classification. During the research, we observed that the province of Amasya and all the districts of the city have enough material to be a source for onomastics. Our ultimate goal through this research is to contribute to the topic of toponymy within the framework of the science of place names., Toponim veya Türkçe karşılığı olan yer adı, her türlü coğrafya unsurunun adlandırılması anlamını taşımaktadır. Başta dilbilim ve coğrafya bilimi olmak üzere çeşitli bilim dallarının araştırma konusu içerisine giren toponimler, insan ve coğrafya etkileşimini iki yönlü olarak ortaya koymaktadır. Bu sebeple insanın doğaya etkisi ve doğanın da insan üzerindeki etkisinin bir göstergesi konumunda olan toponimler, bu konuda önemli bilgiler vermektedir. Toponimi, kültür değerlerinin coğrafi mekândaki en görünür unsurlarından biridir. Aynı zamanda o yerin yalnızca coğrafi konumunu değil, nasıl bir kültüre sahip olduğu hakkında da bilgiler verebilmektedir. Bununla beraber toponimi, yer aldığı toplumun sosyo-kültürel değerlerini ve geçmişine dair bilgilerini de yansıtmaktadır. Bu sebeple yer adları üzerine yapılan her inceleme yadsınamayacak ölçüde değerlidir. Çünkü yer adları araştırması yapılan bir coğrafyanın, yalnızca coğrafi adlandırmaları hakkındaki bilgiye değil aynı zamanda o coğrafi bölgenin bünyesinde barınan milli ve kültürel değerler hakkındaki bilgiye de şahit olunmaktadır. Bu çalışmada Amasya ilinin merkez ve ilçelerinde bulunan renk adlarıyla meydana gelmiş yer adlarının gramatikal ve bölgesel incelemesi yapılmıştır. Çalışma esnasında Amasya ilinin ve ilçelerinin yer adbilimine kaynak olacak ölçüde materyale sahip olduğu görülmüştür. Yapılan bu çalışmayla asıl gayemiz toponimi yani yer adbilimine katkı sağlamaktır.

The naming of regions in political geography and, accordingly, the determination of the borders of these regions have a relative feature. In this context, in this study, it has been tried to reveal how Central America, Southeast Asia and East Africa regions, which are geostrategic and geopolitical axis regions, were named in the historical process and how their boundaries changed depending on these toponyms and which spatial boundaries corresponded to. In the study, the definitions used in the relevant literature for the mentioned regions were examined by using qualitative research methods., Siyasi coğrafyada bölgelerin isimlendirilmesi ve buna bağlı olarak bu bölgelerin sınırlarının tespiti konusu nispi bir özellik arz etmektedir. Bu çerçevede çalışmada jeostratejik ve jeopolitik açıdan eksen konumda bulunan bölgelerden Orta Amerika, Güneydoğu Asya ve Doğu Afrika bölgelerinin tarihsel süreç içerisinde ne şekilde isimlendirildiği ve bu isimlendirmelere/toponimlere bağlı olarak sınırlarının nasıl değiştiği ve hangi mekânsal sınırlara karşılık geldiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada niteliksel araştırma yöntemleri kullanılmak suretiyle öncelikle zikredilen bölgeler için ilgili literatürde kullanılan tanımlamalar incelenmiştir.

Destanlar, toplumların yaşadıkları olayların gelecek nesillere aktarılmasında önemli rol oynamaktadırlar. Destanlar sadece edebi bir metin olmayıp bununla beraber içinde barındırdıkları materyaller ile gelecek nesillere ışık olmakta ve tarihten izler taşımaktadırlar. Metinleri kişi, yer ve zaman unsuru olarak üç ana olguyu barındırmaktadır.Yer adbilim (Toponim) yer adlarını inceleyen bilim dalıdır. Çalışmada Kazak destanlarında geçen yer adları incelenmiştir. Çalışma; Giriş, üç ana bölüm, sonuç, kaynakça ve eklerden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezle ilgili bilgiler verilerek Kazak Türklerinin tarihi ve destancılık geleneği kısaca tanıtılmıştır. Birinci bölümde adbilim ve yer adbilim hakkında açıklamalar yapılmıştır. İkinci bölümde tespit edilen yer adları oronim (dağ ova adları), oykonim (şehir adları) ve hidronim (nehir-göl adları) olmak üzere tasnif edilerek daha sonra oluşum şekillerine göre ayrılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde tasnifi yapılan bu yer adlarının anlamları ve konumları yer su adları ile ilgili ve Kazakça yazılmış olan kaynaklar yardımıyla açıklanmıştır. Yapılan açıklamaların bazılarında etimolojik açıklamalara da yer verilmiştir. Sonuç kısmında elde edilen veriler yorumlanmaya çalışılmıştır. Ekler kısmında yararlanılan haritalar ve destanda geçen bazı yer adlarının görsellerine yer verilerek çalışma sonlandırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Kazakistan, Destan, Destancılık Geleneği, Ad Bilim, Toponim Sagas play an important role in transmitting the incidents which societies experienced to future generations. Not only they have a literary concern, but also, they enlighten the future generations through the materials in which they included, and bear the traces of history. Saga texts include three main facts which are character, place and time. Toponomy is a discipline which analyzes place names. In this study, the place names in Kazakh sagas were analyzed. The study is composed of introduction, three main sections, conclusion, references and appendices. In the introduction of the study, information about the thesis were given, the history of the Kazakh and the tradition of Kazakh sagas were briefly presented. In the first section, onomatology and toponomy were explained. In the second section, the place names in sagas in terms of oronim (mountain-plain names), oykonim (city names) and hidronim (lake-river names) were classified and then categorized in their way of formation. In the third section of the study, the meanings of these place names and their locations were clarified by means of the sources regarding place-water names written in Kazakh language. Some of them included etymological explanations. In the conclusion, the data gained were evaluated. In the appendices, the maps of Kazakhstan used in the study and the photos of some places mentioned in the sagas were presented. Key words: Kazakhstan, Saga, Saga Tradition, Onomatology, Toponomy 256

"Aydın Dağları Toponimlerinde Mitonimler ve Dil İncelemesi" adlı bu tez Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenen, çeşitli inançlar etkisiyle ortaya çıkan toplam 166 yeradı üzerine yapılmış bir toponimi çalışmasıdır. Tezin giriş bölümünde tezle ilgili genel bilgiler yer almaktadır. Tezin birinci bölümünde Aydın Dağları toponimlerinin toponimik stratigrafisi verilmiştir. İkinci bölümde yeradları adbilimin alt türlerine göre Ekklezionimler, Hidronimler, Oronimler, Horonimler ve Dromonimler olmak üzere sınıflandırılmıştır. Üçüncü bölümde yeradları leksik-semantik açıdan incelenmiş, adlandırmalarda kullanılan kelimelerin anlamları ve adların veriliş sebepleri belirlenmiştir. Tezin dördüncü bölümünde tezde geçen yeradlarının fonetik ve morfolojik incelemesi yapılmıştır. Sonuç bölümünde elde edilen verilerden yola çıkılarak genel bir değerlendirme yapılmıştır., The thesis which supported by Ege University Coordination Scientific Research Projects, "The Mitonyms on the Aydın Mountains Toponyms and Language Study" is a toponymy study which scopes of 166 place names was emerged from the various beliefs. The introduction to the thesis contains general information about the thesis. In the first chapter of thesis toponymical stratigraphy of Aydın Mountains's place names is given. In the second chapter of thesis the place names are classified according to sub-types of toponymy as Ekklezionims, Hidronims, Oronims, Horonims and Dromonims. The lectical and semantic meanings of names and sources have been analysed in the third chapter of this study and the meanings of names was determined. In fourth chapter of this thesis names which in the thesis were analysed grammatically and phonetical. In the conclusion general assessment was made in the light of obtained findings.