Search

Mankind has needed shelter for different reasons since prehistoric times. They started with primitive shelters, which emerged with instinctive needs such as protecting oneself againstdangers, and tried to solve these needs with more permanent materials when settled. Terracotta material has been only material used for structures at this point. They increased the durability of building elements such as bricks and tiles by drying them under the sun with natural material such as straw mixed into the mud.In order to cover the buildings, the most frequent used material throughout the history in the world is the one made of terracotta. Terracotta tiles types, which were named as Corinth, Laconia and Sicilia according to where they were made in ancient times, are still known by the same names today. Tiles, which have increased in use since the 7th century, have come to the present day by including various cultures and traditions since that period. Although it is known that terracotta tiles found in the Ancient City of Phokaia are similar to those in other regions in terms of type and production, what is known about their production is limited. In this study, examination if the terrracotta tiles found in the Phokaia region is presented., İnsanoğlu tarih öncesi çağlardan beri farklı nedenlerle barınma gereksinimi duymuştur. Dışarıdan gelecek tehlikelere karşı kendini korumak gibi içgüdüsel ihtiyaçlarla ortaya çıkan, ilkel barınaklar (ağaç dallarıyla oluşturulmuş), yerleşik düzene geçildiğinde ise daha kalıcı malzemelerle bu ihtiyaçlarını çözümlemeye çalışmışlardır. Seramik malzeme bu noktada, yapılarda kullanılan yegâne malzeme olmuştur.Tuğla, kiremit gibi yapı unsurlarını, çamurun içine karıştırdıkları saman gibi doğal malzemelerle güneşte kurutarak dayanıklılığını artırmışlar. Yapıların üstünü örtmek için de dünyada tarih boyunca en sık kullanılan malzeme pişmiş topraktan yapılanlardır. Antik çağda yapıldıkları yere göre Korinth, Laconia ve Sicilia olarak isimlendirilen seramik kiremit tipleri günümüzde halen aynı isimlerle anılmaktadırlar. M.Ö. 7. Yüzyıldan itibaren kullanımı artmış olan kiremitler o dönemden itibaren çeşitli kültür ve gelenekleri içine alarak bugüne gelmişlerdir. Phokaia Antik Kenti’nde ele geçen pişmiş toprak kiremitlerin tip ve üretim şekli olarak diğer bölgelerdekilerle benzer olduğu bilinmekle beraber üretimleri konusunda bilinenler kısıtlı kalmıştır. Bu çalışma ile Phokaia bölgesinde bulunan pişmiş toprak kiremitlerin incelenmesi sunulmuştur.

Tez çalışması kapsamında incelenen heykeltıraşlık eserler, antik dönemde Bithynia bölgesi sınırları içerisinde yer alan Apollonia ad Rhyndacum antik kentinde ve çevresinde bulunmuştur. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izniyle Bursa Müzeler Müdürlüğü Başkanlığında Uludağ Üniversitesi adına Prof. Dr. Mustafa Şahin'in bilimsel danışmanlığında 2015- 2018 yılları arasında sondaj ve kurtarma kazıları yapılmıştır. Tez kapsamında sondaj ve kurtarma kazıları dışında Bursa Arkeoloji Müzesine daha önce intikal etmiş olan Apollonia a. R. kökenli heykeltıraşlık eserler de değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında Apollonia a. R. Nekropolü, Kız Adası ve Nişli Alanda (Kutsal Alan) yapılan kazılar dışında müzeye intikal etmiş toplam 18 adet heykeltıraşlık eseri incelenmiştir. Farklı tipolojiye ve ikonografiye sahip olan eserler pişmiş toprak, mermer, bronz, kemik gibi çeşitli malzemelerden üretilmiştir. Değişik materyallerden üretilmiş olan plastik buluntular özellikle karakterlere göre alt grup ve tiplere ayrılarak ele alınmışlardır. Çalışma konusunu oluşturan heykeltıraşlık eserlere daha geniş bir açıdan bakabilmek adına farklı merkezlerde bulunan benzer örnekler incelenmiştir. İnceleme sonucunda Apollonia a. R. kentinin heykeltıraşlık eserlerin üretildikleri dönem, stil özellikleri ve ikonografik gelişimleri belirlenmeye çalışılmıştır. Değerlendiren eserler MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısından MS 3. yüzyıla kadar geniş bir tarih aralığı içerisinde üretilmiş oldukları sonucu ortaya çıkmıştır Within the scope of this thesis study, sculptural works that have been researched and investigated, have baeen found in the ancient city of Apollonia ad Rhyndacum, that was known in Bithynia location in ancient period before and around the city. With the permission of The Turkish Ministry of Culture and Tourism, and with the leadership of Bursa Metropolitan Municipality's general directorate of ancient arts and museums, as Uludag University researchers, drillings and salvage excavations have been executed between 2015 and 2018 with consultancy of Prof. Dr. Mustafa Şahin. Within the scope of this research, in addition to drillings and salvage excavations, sculptural works of Apollonia a. R., that has been inherited in Bursa archaeological museum, has been investigated. During this investigation for this study, archaeological excavations have been executed in Apollonia a. R. necropolis, Kız Island and Nisli Area (Sacred Area) locations. And on the other hand, 18 pieces of Sculptures have been investigated that has been inherited in Bursa Archaeological Museum. Sculptures that have different typology and iconography, have been composed of different kind of materials such as terra-cotta, marble, bronze, bone. The plastic founding (antique) that has been composed of different kind of materials, have been investigated in by categorizing subgroup and types depending on their charter. Regarding the subject of this study, to be able to investigate and analyze also the big picture of the Sculptural works well, similar sculptures that have been in different cities, have been also investigated. After this investigation, it has been decided to study on defining the term, style, iconographic history of the ancient city of Apollania a. R. The evaluated works are the result of being produced in a wide range of dates from the second half of the 4th century BC to the 3rd century AD

Seyitömer Höyük, Kütahya il merkezinin 30 km kuzeybatısında bulunur. Seyitömer Höyük’te M.Ö. 3. bin yıldan M.S. 395’e kadar sürülen yaşam sonucunda; gün yüzüne çıkarılan buluntu ve kalıntılarıyla arkeoloji ve diğer bilim dallarına eşsiz bilgiler sunmuştur. Höyük halkının dokumacılık mesleğiyle uğraştığı hatta dokumacılıkta kullanılan genellikle pişmiş topraktan ürettiği aletlerin ticaretini yaptığı bilgisine de ele geçen buluntular sayesinde ulaşılmıştır. Çalışmanın konusu, Seyitömer Höyük’ te ele geçen ip eğirmek için iğin ucuna takılarak kullanılan ağırşak ismindeki objelerdir. Seyitömer Höyük Orta Tunç Çağı’nın bütün evrelerine ait ağırşak buluntuları toplam 222 adettir. Bu ağırşaklar biçimlerine göre önce üç temel tipe ayrılmıştır. Bu temel biçimlerin de alt grupları oluşturularak koni, küre ve silindir biçimli diye adlandırılmıştır. Bu çalışmada küre biçimli temel grubun alt grubu olan “karnı geniş basık küre ve yarım küre biçimli” 56 adet ağırşak incelenmiştir. Bu grup kapsamındaki buluntular Orta Tunç Batı Anadolusun’daki yerleşimlerden Yanarlar, Çavlum, Beycesultan, Milet, Iasos, Şarhöyük, Kusura, Bağlararası, Liman Tepe, Aphrodisias, Troya V. ve Demircihöyük yerleşimlerinin ağırşak buluntularıyla biçim benzerlik yönleri araştırılmış ve kaynakçalarıyla verilmiştir. Ayrıca buluntuların uzman arkeologlar tarafından yapılmış ön, arka ve yandan görünüşlerinin çizimleri, yapıldıkları hammaddeler, bulunduğu plankarelerdeki yerleri, ölçüleri ve fiziksel özellikleri de çalışmaya eklenmiştir. Bu çalışmanın yapılmasındaki amaç: Orta Tunç Çağ’ da Anadolu’da ip üretme teknolojisinde kullanılan objelerden olan Seyitömer Höyük ağırşaklarını incelemek ve literatüre dahil etmektir. Çalışmada ulaşılan sonuç; Seyitömer Höyük’te Orta Tunç Çağda ip üretme teknolojisinde kullanılan küre formlu ağırşakların Batı Anadolu’ daki çağdaş yerleşimlerden biçimsel olarak çok farklı olmadığıdır., Seyitömer Mound is located 30 km northwest of Kutahya city center. Seyitömer Mound has provided unique information to archeology and other disciplines with its finds and remains unearthed as a result of life from 3000 BC to 395 AD. It was understood that the people of the mound were engaged in the profession of weaving, and even the information obtained from the knowledge that they usually trade the tools produced from terracotta used in weaving. The subject of the study is Seyitömer Mound’s objects called spindle whorl that are used by attaching to the tip of the device to spin yarn. The spindle whorls from all phases of the Middle Bronze Age are 222 pieces. These spindle whorls were first divided into 3 basic types according to their shape. Sub-groups of these basic forms were formed and called cone, sphere and cylindrical shape. In this study, 56 subspecies of the sphere-shaped basic group were examined. Findings in this group were investigated with the spindle whorls of the settlements of Yanarlar, Çavlum, Beycesultan, Miletus, Iasos, Şarhöyük, Kusura, Bağlararası, Liman Tepe, Aphrodisias, Troy V. and Demircihöyük from the settlements in the Middle Bronze Western Anatolia. In addition, drawings of the front, back and side views of the finds made by expert archaeologists, the raw materials in which they were made, their place in the plan squares, their dimensions and physical properties were added to the study. The purpose of this study; The aim of the course is to examine Seyitömer Mound whorl whorls, which are used in rope making technology in Anatolia during the Middle Bronze Age. The results reached in the study; The spherical spindle whorls used in rope making technology in the Middle Bronze Age at Seyitömer Mound are not very different from the modern settlements in Western Anatolia.

İstanbul Boğazı'na yaklaşık 20 km uzaklıkta olan Küçükçekmece Gölü ve çevresi Prehistorik Dönemlerden itibaren insan yaşamı için en uygun koşulları sağlayan tatlı su kaynakları ve verimli topraklara sahip olan bir bölgedir. 2007 yılında Doç. Dr. Şengül Aydıngün başkanlığında başlatılan İTA (İstanbul Tarih Öncesi Araştırmaları) Projesi kapsamında Küçükçekmece Gölünün çevresinde yapılan yüzey araştırmaları ile elde edilen veriler sonucunda 2009 yılında Küçükçekmece Göl Havzası (Bathonea) Kazılarına başlanmıştır. Yapılan arkeolojik kazılarda bulunan seramik buluntular içerisinde yer alan kandiller bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.İnsanoğlu ilk olarak ocak ateşini aydınlatma aracı olarak kullanmış ve zamanla ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla aydınlatma araçlarını geliştirerek çeşitlendirmiştir. Aydınlatma araçlarından biri olan kandil çok uzun yüzyıllar insan hayatının vazgeçilmez ihtiyaçlarından biri olarak varlığını sürdürmüştür. Küçükçekmece Göl Havzası (Bathonea) kazılarının yürütüldüğü yerleşim yerinde 2009-2015 yılları arasında bulunan toplam 234 adet kandil incelenmiştir. İncelemeler sonucunda Anadolu, Balkan ve Kuzey Afrika Tipi olan kandil ve kandil parçaları üzerlerindeki betimlemelere göre `Hayvan Figürlü, Bitkisel Motifli, Geometrik Motifli, Haç motifli, Tapınak Motifli ve Bezemesiz` olmak üzere 6 başlıkta sınıflandırılarak değerlendirilmiştir. Tarihlendirilmesinde aynı kontekst içerisinden gelen diğer buluntulardan yararlanılarak MS 6-7. yüzyıla tarihlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: İstanbul, Bathonea, Küçükçekmece Göl Havzası Kazıları, Kandil, Geç Antik Çağ, Aydınlatma Araçları. Since prehistoric periods, Küçükçekmece Lake and its surroundings, which is approximately 20 km away from the city center of Istanbul is a region that provide the most favorable conditions for human life with freshwater resources and fertile lands. Assoc. Dr. The survey which was initiated by Şengül Aydıngün and the role played by the region on the historical scene thanks to the scientific studies that have been transforming into archaeological excavations are getting clearer as the works progress.The importance of lamp on the human life extends to Prehistoric Periods. First, mankind, who used the ingle as a lighting tool, developed and diversified lighting tools in order to meet their needs over time. Lamp, which is one of the lighting tools, has been one of the indispensable needs of the human life for many centuries. Lamp and pieces of lamps have been found in the Küçükçekmece lake basin (Bathonea) archaeological excavations since 2009.The lamps and the pieces of lamps which were found in the excavations, are forming the subject of this thesis.Keywords: Lighting tools, Lamps, pieces of Lamps, Küçükçekmece Lake Basin (Bathonea) excavations 95

Çin tarihindeki kaos dolu bir zaman olan `Savaşan Devletler Dönemi` (M.Ö. 475 – 221) sırasında; M.Ö. 259 yılında doğan, M.Ö 247 yılında 12,5 yaşında iken tahta geçen ve M.Ö. 221 yılında 6 devleti birleştirerek imparator olan Qin Shihuangdi, ülkeye kendi adını vermiş ve muhteşem imparator unvanını dünyaya ilan etmişti.M.Ö. 210 yılına kadar hüküm süren İmparator Qin, kendisine başkaldırdığını düşündüğü birçok aydın, işçi ve köylüyü öldürtmüş, tüm edebiyat ve felsefe kitaplarını yaktırmış; kendi hukuk düzenini ve temel değerlerini eşit olarak, ancak gaddar ve zorba bir şekilde uygulatmıştır.Çok fazla düşmanı olan ve ölmekten çok korktuğu bilinen Qin, ölümünden sonra da kendisini korumak üzere bir ordu kurulmasına karar vermiş, bu amaçla da pişmiş toprak (terracotta) askerlerden bir ordu oluşturulmasını istemiştir. Ayrıca kendisi için de bir anıt mezar yapımını başlatmıştır. Anıt mezarında bir cıva gölünün içinde yüzdüğü değerlendirilen Qin'in katafalkına henüz ulaşılmamıştır.Qin'i koruyacak toprak ordudaki askerlerin üretim sorumluluğunun 8 ayrı sülaleye verildiği, toprak askerlerin kulaklarına ait (mühürlerden) analizlerden anlaşılmıştır. Kazıların başlatıldığı 1975 yılından bugüne kadar, yaklaşık 8000 pişmiş toprak askerin gün yüzüne çıkarıldığı bu muhteşem ordunun yanında, teçhizat, malzeme ve silahlar ile atlar ve at arabaları da çukurlardan çıkarılmıştır.Farklı yüzlere sahip binlerce askerin, farklı bakış ve duruş sergilediği terracotta ordusunda; pişirilmiş ve boyanmış toprak askerlerin muhteşem ayrıntılara sahip kıyafetleri, zırhları ve teçhizatları ile bulundukları çukurlarda savaşmaya hazır olduklarını gösteren dizilimlerine hayranlık duyulmaması mümkün değildir. During the `Warring States Period`, (B.C. 475- 221) a time of chaos in Chinese history; The Emrerior Qin Shihuangdi who was born B.C. 259, took the throne when he was 12.5 and united 6 states; proclaimed the title of `The Great Emperior ` and gave his own name to the country.Emperior Qin, killed many intellectuals, workers and peasants whom he thought he had rebelled, and burned all his books of literature and philosophy; it has applied its legal order and its basic values equally, but in a cruel and tyrannical way until B.C. 210.Qin, who is known to have many enemies and is very afraid of dying, decided to establish an army to protect him after his death, and for this purpose he ordered to build clay (terracotta) soldiers army. He also initiated the construction of a tomb for himself. Qin's catafalk, which is considered to have been swimming in a mercury lake in the tomb, has not yet been reached.It is understood from the analysis of the ears (seals) of the terracotta soldiers that the responsibility of the production of the soldiers in the land army to protect Qin was given to 8 separate lineages. Excavations began in 1975, so far, about 8000 terracotta soldiers were unearthed on the side of this magnificent army, equipment, materials and weapons, horses and carts were removed from the pits.In the terracotta army where thousands of soldiers with different faces exhibited different views and positions; it is impossible to not admire the array of terracotta and painted earth soldiers who are ready to fight in their pits with their magnificent details, their clothes, armor and equipment. 94

Küçükçekmece Göl Havzası (Bathonea) kazıları İstanbul'da Küçükçekmece Gölü'nün batı yakasında 2009 yılından itibaren sürdürülmektedir. Çalışmanın konusunu 2009-2013 yılları arasında yapılan kazı çalışmalarında bulunan unguentariumlar oluşturmaktadır. Unguentariumlar incelendiğinde `İğ Gövdeli` ve `Geç Antik Çağ` unguentariumları olarak adlandırılan iki tipte oldukları saptanmıştır. İğ gövdeli unguentariumlardan 3 adet dip parçası bulunmuş olup diğer kazılardaki örneklerle karşılaştırılarak MÖ 3-2. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Geç Antik Çağ unguentariumlarından ise incelenen unguentariumlardan 477 adeti bu tez kapsamında kataloglanarak değerlendirilmiştir. Geç Antik Çağ sivri dipli unguentariumları damgasız ve damgalı olarak sınıflandırılarak damgalı olanlar da `Figürlü, ANT, Çift Harf, Çok Harfli, Blok, Çapraz, Kelebek ve Kazıma` damgalar olarak kategorize edilmiştir. Söz konusu unguentariumlarla aynı kontekstten gelen diğer buluntularla birlikte değerlendirilerek MS 6-7. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Geç Antik Çağ unguentariumunda tespit edilen kalıntıya TÜBİTAK MAM'da yaptırılan analiz sonucunda rastlanılan maddelerden (Methanone ve Phenanthrene) yola çıkılarak söz konusu kaplarda ilaç muhafaza edildiği sonucuna ulaşılmıştır. 12-17 E-G açmalarında ortaya çıkarılan bazilikal planlı yapının güneybatısında 11-14 I-M açmalarında yer alan Martyrion? olabilecek sekizgen planlı yapının da bulunmasıyla birlikte Geç Antik Çağ unguentariumlarının bulunduğu mekânın depo olabileceğini yapının ise sağlık kapsamında bir dini tedavi (şifa) merkezi olabileceği düşünülmektedir. Sekizinci kazı sezonunu geride bırakan kazıda küçük açmalarda ele geçen çok fazla arkeolojik buluntu havzada bulunan yerleşimin önemini göstermekte olup ilerleyen zamanlarda yapılacak kazı çalışmalarıyla birlikte daha net yorumlar yapılabilecektir.Anahtar Kelime: İstanbul, Bathonea, Küçükçekmece Göl Havzası Kazıları, Unguentarium, Hellenistik Dönem, Geç Antik Çağ Küçükçekmece Lake Basin (Bathonea) excavations is being conducted on western shore of Küçükçekmece Lake in Istanbul, since 2009. This study concentrates on the unguentaria found during excavation works of 2009-2013 campaigns. It has been observed that unguentaria from excavations belong to two following types classified as `Late Antique` and `Spindle-shaped`. From spindle-shaped vessels, only 3 base fragments have been found and they have been dated to 3rd - 2nd centuries BC based on comparisons with finds of other excavations. For Late Antique unguentaria, 477 finds from Bathonea have been catalogued and studied within framework of this thesis. Pointed bases of Late Antique unguentaria have been classified as stamped and not-stamped, with further classifications of `figurative, ANT, double lettered, multiple lettered, block, transverse, butterfly and incision` motifs for the stamps. Unguentaria have been evaluated together with other finds of same contexts, and dated to 6th - 7th centuries AD. Residue observed inside Late Antique unguentaria have been analyzed by TÜBİTAK MAM and based on identified materials (Methanone and Phenanthrene), it has been concluded that these vessels were used as medicine containers. When basilical building uncovered in trenches 12-17 E-G is evaluated with a possible Martyrion? that is an octagonal structure uncovered in trenches 11-14 I-M, it is suggested that the space containing Late Antique unguentaria was a storage area while the building housing this space was a religious treatment (healing) center. Excavations recently completed its eight campaign with numerous archaeological finds indicating the importance of the settlement in the lake basin, it is believed that future studies on the site will enable clearer interpretations.Keywords: Istanbul, Bathonea, Küçükçekmece Lake Basin Excavations, Unguentarium, Hellenistic Period, Late Antiquity 457

Coğrafi konumu itibariyle çok ayrıcalıklı bir öneme sahip olan Ainos’ta, çalışma konumuzu oluşturan Taşaltı Nekropolü’nde, 1986-1999 yıllarında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında bulunan ve Edirne Müzesi envanterinde kayıtlı 98 adet Roma Dönemi terrakotta figürini incelenmiştir. 98 adet figürin üzerinde yapılan çalışmalar sırasında tipolojik değerlendirmeleri ve analojileri yapılarak, üretim merkezlerinin saptanması ve ticari ilişkilerinin belirlenmesi çalışılmıştır. Bu doğrultuda elde edilen veriler katalog şeklinde düzenlenmiştir. Tüm araştırma ve değerlendirmeler sonucunda, ilk etapta 98 olarak belirlenen figürin sayısı, farklı döneme ait olduğu anlaşılan iki figürinin kapsam dışı bırakılmasıyla 96 olarak değiştirilmiştir. Bu figürinlerin ağırlıklı olarak MÖ 1. yy. ile MS 1. yy.’a tarihlendikleri görülmüştür. Benzer örnekleri ile yapılan karşılaştırmalar neticesinde hangi kentlerle ticari ilişkilerin olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca benzer örneklerine rastlanılmayan ve Roma Dönemi figürin üretim merkezlerinde aynı atölye imzası görülmeyen figürinler sayesinde Ainos’ta figürin üretiminin olabileceği sonucuna varılmıştır. 98 Roman terracotta figurines recorded in the inventory of Edirne Museum and were found during the excavations carried out between 1986-1999 in the Ainos Taşaltı Necropolis that has a very privileged importance in terms of geographical location, and are our study subject were examined. During the studies carried out on 98 figurines, typological evaluations and analogies were carried out to determine the production centers and their commercial relations. The data acquired in this direction are arranged as a catalog. As a result of all the researches and evaluations, the number of figurines identified as 98 in the first stage was changed to 96 by excluding two figurines belonging to different periods. It is seen that these figurines were mainly dated to 1st century BC and 1st century AD. As a result of comparisons made with similar examples, it has been understood which cities have commercial relations. In addition, it was concluded that figurines could be produced in Ainos thanks to the figurines that did not have similar examples and did not have the same workshop signature in the Roman figurine production centers.

Binlerce yıl öncesine uzanan bir geçmişe sahip olan Tarsus kenti birçok geçiş yolları üzerinde yer almasının yanında coğrafi ve iklimsel koşulları sayesinde sayısız medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Berdan (Kydnos) nehri sayesinde Akdeniz'e bağlantısı olan Tarsus, Akdeniz ile Orta Anadolu, Çukurova ile Kuzey Suriye arasındaki kavşakta yer almaktadır. Neolitik Dönemden günümüze kadar yerleşim gören kentin arkeolojik ve etnografik zenginliklerinin sergilendiği Tarsus Müzesi ilk önce Kubatpaşa Medresesinde daha sonra da 1999 yılında 75. Yıl Kültür Merkezi Kompleksi içerisinde ayrılan bölümde yerini almıştır ve halen burada faaliyet göstermektedir.Tarsus Müzesi'nde yer alan ve çalışmamızın konusunu oluşturan 4 ana tip ve alt gruplardan oluşan toplam 14 farklı tipe ayırdığımız 136 adet pişmiş toprak kandilin en erken örnekleri oluşturan MÖ 2-1. yy'a tarihlenen 10 adet kandil bulunurken MS 1.- 2. yy'a tarihlenen 11 adet kandilimiz bulunmaktadır. En yoğun çalışma gurubunu ise MS 5- 7. yy. arasına tarihlenen 110 kandil oluşturmaktadır. İncelemekte olduğumuz 5 adet kandilde en geç örneklerimiz olup MS 8- 9. yy'a tarihlenmektedir.Burun yapıları göz önüne alınarak tarihlenen kandillerin 16 tanesi bezemesiz olup geriye kalan 120 adet kandilin omuz ve diskus kısımlarında bitkisel bezemeler, hayvan motifleri, şua/ışın, haç ve günlük yaşamdan sahneler yer almaktadır. Omuz kısmında bitkisel bezeme olarak yoğunlukla asma dalı ve üzüm kullanılmıştır.Tarsus Müzesi'nin deposunda yer alan daha önce çalışılmamış olan kandillerin buluntu yerlerini, yapılış malzemelerini, form yapılarını ve özelliklerini değerlendirerek benzer örnekler yardımıyla tarihlendirmesini yapıp ve daha sonraki yıllarda yapılacak olan çalışmalara katkıda bulunmak istedik.Anahtar Kelimeler: Kandil, Pişmiş Toprak Kandil, Tarsus Müzesi. City of Tarsus, which has a long history spanning over thousands of years, hosted countless civilizations by virtue of its geographical and climatic conditions and its location being on many different crossroads. Tarsus which has a connection to the Mediterranean Sea through Kydnos River is located on the crossroads between Mediterranean & Middle Anatolia and Chukurova (Cilicia) & Northern Syria. Tarsus Museum, which exhibits archaeological and ethnographic riches of the ancient city which has been inhabited from Neolithic period to modern ages, first took its place in Kubatpaşa Madrasa and then moved to the section designated for it in 75th Anniversary Culture Centre Complex at 1999 and is still operating there.Our study includes 136 oil lamps made of baked earth (Terracotta) found in Tarsus Museum which we split into 14 different types. Earliest samples are 10 lamps dated from 2nd to 1st centuries BC, and we have 11 lamps dated from 1st to 2nd centuries AD. Largest study group is made of 110 lamps dated from 5th to 7th centuries AD. Last 5 lamps are dated from 8th to 9th centuries AD.Terra-cotta lamps are dated according to their nozzles and 16 of them have no decorations. Remaining 120 have plant decorations, animal motifs, rays, crosses and scenes from daily life on their shoulder and discus parts. Usually, Vitaceae branches and grapes are used on shoulder parts.We wished to study previously unstudied lamps inside Tarsus Museum's storage and evaluate their discovery locations, materials, forms, features and date them accordingly with help of similar samples to aid other, future studies. Keywords: Lamp, Terracotta Lamp, Tarsus Museum 355

Tarih öncesi çağlardan günümüze kadar toprak yapılar, insanlar tarafından barınma, savunma ve dini amaçlar için kullanılmış, ayrıca malzemenin plastikliğinden dolayı, yapı yüzeylerinde dekoratif (bezeme, rölyef v.b.) etkiler sıkça kullanılmıştır. Toprak mimarisine form açısından bakıldığında, heykelsi ve anıtsal toprak yapıların üretildiği gözlemlenmektedir. Bu tür anıtsal toprak yapı mimarilerine Batı Afrika'da sıkça rastlanmaktadır. Bu noktada, toprak yapıların genellikle kırsalda bulunmasından yola çıkılarak, toprağa duyulan saygının bir yapıya dönüştüğünde, katlanarak arttığı ve mimariye, işlevsel yönünün yanında anıtsal bir özellik de kazandırdığı düşünülmektedir. Ayrıca bunun, toprak mimari ve kültür açısından sürdürülebilir bir durumu ortaya çıkardığı söylenebilmektedir. Bugün bu etkileşim, sanat alanında sanatçıların ve mimarların ürettikleri projeler ile yaratılmaya çalışılmaktadır.Literatürde toprağın yapı malzemesi olarak kullanılması ile ilgili mevcut bilgiler, inşa teknikleri ve malzemenin geliştirilmesi dışına çıkmamaktadır. Ayrıca, sanatsal bir form olarak toprak mimariyi kapsayan bir araştırma da bulunmamaktadır.Bu çalışmanın amacı, özellikle yabancı kaynaklarda bu konu ile yapılan araştırmalar referans alınarak, dünyadaki form yönünden özgün mimari örnekleri araştırmak ve insanın çevresi ile olan etkileşiminde toprak yapıların yerini belirlemektir. Sonuç olarak, pişmemiş toprak malzemenin dünü, bugünü, kullanılan inşa teknikleri ve yapı formları (mimari, heykelsi, anıtsal) hakkında geniş kapsamlı bir derleme oluşturmak hedeflenmiştir.Anahtar kelimeler: Pişmemiş toprak malzeme, Kerpiç, Toprak mimari, Heykelsi mimari, Anıtsal mimari, İlkel, Geleneksel From prehistoric times to the present day, earthen buildings have been used for shelter, protecting and religious aims by the people. In addition, decorative effects (ornament, relief etc.) frequently has been used on building surfaces. When it is viewed as a form to earthen architecture, it is observed that sculptural and monumental earthen structures are produced. This monumental earthen buildings frequently is found in West of Africa. At this point, because of the earthen structures are usually found in the countryside, respect for the earthen exponentially has increased when earth is transformed into a structure and besides the functional orientation of the architecture has given a monumental feature too. It is thought that this created a sustainable situation for both of earthen architecture and culture. At present, this interaction has been created with projects that is produced by artists and architects in the field of art.In the literature, available information about the use of soil as building material just has been contains building techniques and material development. Besides, there is no research that includes earthen architecture as an art form.The purpose of this study, taking as a reference the researches made on this subject in foreign sources, is to investigate unique architectural examples in terms of form in the world and is to determine the point of earthen structures in interaction between human and the environment. As a result, aim of this thesis is to constitute a comprehensive compilation about the past, present, used construction techniques and building forms (architectural, sculptural, monumental) of unfired earthen material.Key words: Unfired earthen material, Adobe, Earthen architecture, Sculptural architecture, Monumental architecture, Primitive, Traditional 157

Son yıllarda teknolojinin gelişiminde de yararlanmasıyla birlikte seramik kaplama malzemelerinin ıslak zemin haricinde kullanımı artmaktadır. Bu artış seramik kaplama malzemeleri üreticilerinin ıslak zemin harici mekanlarda seramik kaplama malzemeleri kullanımına yönelik çalışmalarının artışında da gözlenmektedir. Bu çalışma kapsamında seramik kaplama malzemelerinin ıslak zemin harici kullanımı ve alternatif malzemelere oranla artıları ve eksileri üzerinde durulmuştur. Profesyonel seramik kaplama malzemeleri kullanıcıları olan mimarların seramik hakkındaki fikirleri ve son yıllardaki değişimine yaklaşımları üzerine söyleşi yapılmıştır. Bu söyleşilerden edinilen bilgilerle seramik kaplama malzemelerinin yıllar içerisinde edindiği gelişim değerlendirilerek çıkarımlarda bulunulmuştur. Bu süreçte seramik kaplama malzemelerinin yıllar içerisindeki gelişimi kültürel değişimi ve farklılıklarına da yer verilmiştir., The use of ceramic coating materials other than wet surfaces has been on the rise in recent years thanks to the benefits of the development of technology. This increase is also observed in works of ceramic coating materials producers in non-wet areas. In this process, the advantages and disadvantages of the ceramic coating materials in comparison with the wet floor and the alternative materials are emphasized. In this work, architects who are users of professional ceramic tile materials have been interviewed about their ideas about ceramics and their approach to changes in recent years. By the use of information obtained from these interviews, some inferences have been made via comparing the developments of ceramic coating materials. Cultural changes and differences in the development of ceramic coating materials over the years have also been included in this process.

Kocaeli merkez ilçesi İzmit'in Kozluk Mahallesi İstasyon Caddesi üzerinde bulunan yirmi bir dönümlük bir arazi üzerindeki Eski Gar Alanı içerisinde yer alan bugünkü Kocaeli Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi vitrinlerinde sergilenen bir grup terrakotta figürin bizim çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Bu figürinlerin bir kısmı Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nden, bir kısmı İstanbul Arkeoloji Müzelerinden gönderilmiş, bir kısmı da satın alma yoluyla Kocaeli Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi'ne kazandırılmıştır. Buluntu yerleri bilinmeyen bu figürinlerin benzerleri kataloglardan ve diğer yayınlardan taranarak tarih önerileri getirilmiştir. Tiplere ayırıp gruplandırarak kendi içinde kronoljik sıraya göre düzenlediğimiz figürinler MÖ 5. - MS 3. yüzyıllar arasına tarihlendirilmiştir. Figürinler bu yönü ile geniş bir tarih aralığının figürinlerini tanıtma açısından önem taşımaktadırlar.Anahtar Kelimeler: Terrakotta, Figürin, Kocaeli, Müze, Pişmiş Toprak, Klasik, Hellenistik, Roma Our study item is composed of a group of terracotta figurine that has been exhibited in showcases of today's Kocaeli Museum of Archaeology and Ethnography in Old Station Ground on a twenty one decares of land in Station Street, Kozluk Neighborhood of Kocaeli's central district İzmit. A part of this figurines has been sent from Ankara Museum of Anatolian Civilizations, a part of them has been sent from Istanbul Archaeology Museum and a part of them also has been brought into Kocaeli Museum of Archaelogy and Ethnography through purchase. Similar figurines findspots of which are unknown, have been scanned from catalogs and other publications and date proposals for these have been brought forward. The figurines that we organized in regard to chronological order in itself by separating into types and classifying, have been dated between B.C. 5th and A. D. 3rd centuries. With this aspect the figurines have mattered from the point of presentation the figurines in a wide date range.Key Words: Terracotta, Figurine, Kocaeli, Museum, Earthenware, Classic, Hellenistic,Roman 163

Kültür olgusunun içeriğini oluşturan inanç, gelenek, düşünce biçimi gibi unsurlar sanatın da var olmasındaki en önemli etmenler arasında yer almaktadır. Dolayısıyla kültürel öğeler ve sanat birbirinden bağımsız düşünülmemektedir. Kültürel öğeler içerisinde önemli bir güce sahip olan din olgusu, Hindistan’ın her alanına yayılmıştır. Bu noktadan hareketle Hindistan günümüzde de halen din ve sanat ilişkisini yaşatan örneklerden biri olarak araştırılmaya değer bir özellik taşımaktadır. Bu bağlamda, en eski dinlerden biri olan Hinduizm kil malzemenin sıklıkla kullanıldığı bir dindir. Günümüzde de aktif olarak varlık gösteren Hinduizm kapsamında yapılan terakota tapınaklar bu durumun en somut örnekleridir. Bu araştırmada, Hinduizm etkisinde oluşturulan terakota tapınaklar örneklerle incelenmektedir., Elements like belief, tradition, method of thinking, which constitute the content of cultural phenomena, are also considered among the most important factors in the existence of art. Terefore, cultural items and art are not considered independent. Religious phenomenon, having a prominent power among cultural items, has spread to all areas of India. Taking this into consideration, today India is one example that still preserves the relationship between religion and art, which is worth researching. In this context, Hinduism is one of the oldest religions where clay material is ofen used. Even today, the terracotta temples which still exist are considered the most concrete examples of this situation in Hinduism. In this study, terracotta temples created under the infuence of Hinduism will be examined with examples.

Terrakotta boğa figürinleri Knidos'un en erken tarihli buluntu gruplarından biridir. Knidos boğa figürinlerinin büyük çoğunluğu elle şekillendirilmişken, kalıp yapımı bir önekte araştırmalar esnasında tespit edilmiştir. Bu buluntu grubu Datça yarımadasında bugüne kadar sadece Emecik ve Knidos'ta tespit edilmiştir . Az sayıda olmasına karşın Emecik'te bulunmuş bütün tipler Knidos'ta da görülmektedir. MÖ 8. yy ile MÖ 6.yy arasına tarihlediğimiz Knidos boğa figürinleri Emecik'le çağdaş ve benzer kült uygulamalarının görüldüğü bir merkeze işaret ediyor olabilir. Yine aynı tip figürinlerin hem Knidos hem de Emecik'te bulunması ve Emecik kutsal alanının Apollon'a adanmış olması gibi etmenler Knidos buluntularının Apollon ile alakalı kült pratikleri için kullanılmış olabileceğini göstermektedir. Ayrıca Knidos terrakota boğa figürinlerinin kent içerisinde göstermiş olduğu geniş yayılım alanı, ilerleyen dönemlerde gerçekleştirilecek geniş çaplı araştırmalarla birlikte daha fazla benzer buluntuyla neticelenebilir. Knidos terrakotta boğa figürinleri kentin Hellenistik dönem öncesi buluntularının sadece günlük kullanımla ilişkili olmayıp, kültsel amaçlarla kullanılmış buluntuların olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Terracotta bull figurines are among one of the groups of earliest historical foundings of Knidos. While majority of the Knidos bull figurines are shaped by hand, one example of the molding is found during searches. This group of founding has been diagnosed only in Emecik and Knidos of Datça Peninsula. Even if there are a few numbers, all types found in Emecik are seen in Knidos. Knidos bull figurines that are dated between eighth and sixth century BC might have direct to a centre that has contemporary and similar cult practices with Emecik. Moreover, same type of figures found both in Knidos and Emecik and the factors like that Emecik Sanctuary is dedicated to Apollon, shed light on the fact that Knidos foundings might have been used for the cult practices related to Apollon. Furthermore, the wide distribution area of the Knidos Terracota bull figures in the city may end up with more similar foundings with the help of extensive searches will be realized in the forthcoming periods. The foundings of bull figures about before Helenistic period of Knidos are consideralbly important as they show that foundings are not only related to daily use but there are also foundings used for the cultic purposes. 99

İnsanlık tarihi kadar eski bir geçmişe sahip olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi; Mezopotamya kültür uygarlığına ait bir yerleşim bölgesi olmuştur. Bölge Orta Fırat ve Dicle bölümü olarak iki coğrafi bölüme ayrılmış. Bölge akarsularını oluşturan Fırat ve Dicle Nehri sosyo-kültürel ve stratejik açıdan bölgeye önem kazandırmış olması açısından çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. Bölgede yapılan çalışma sayısı günümüzde artış göstermeye başlamıştır. Bunun nedeni ise Atatürk Barajı inşa faaliyetleri sebebiyle arkeolojik kurtarma kazılarının yapılmasıdır. Kazılar yapılmadan önce Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Mezopotamya'ya nazaran daha geri bir medeni ve kültürel seviyede olduğu düşünülmekteydi. Ancak Kurtarma Kazıları başlar başlamaz Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin de en az Mezopotamya kadar köklü bir tarih ve ciddi bir arkeolojik geçmişe sahip olduğu görüldü.Bu bağlamda kazılan yerlerden birisi de Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan Adıyaman'a bağlı Samsat İlçesi'nde olan Hayaz Höyük'tür. Höyüğe ilişkin ilk incelemeler, Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nin bilimsel başkanlığında yapılan Aşağı Fırat Araştırmaları isimli projeye ilişkindir. Bu proje bağlamında tespit edilen höyükte; daha sonra İstanbul'da bulunan Hollanda Arkeoloji Enstitüsü adına Prof. Dr. J. Jacob ROODENBERG tarafından 1979 ve 1982 tarihleri arasında kazı yapılmıştır. Çalışmamıza konu olan keramikler 1979 yılında yapılan deneme kazısı ardından 1980 yılında yapılan ilk kazı buluntularıdır. ANAHTAR KELİMELER: Adıyaman, Arkeoloji, Tarih, Adıyaman, Samsat, Hayaz Höyük, Keramik Having a past that is ancient as the history of mankind, the Eastern Anatolia region has been a prominent settlement area of the Mesopotamia cultural civilization. The region has been divided into two geographical areas as the Regions of Central Euphrates and Tigris. Constituting the streams of the region, Rivers Euphrates and Tigris have hosted various civilizations as they have brought the region into prominence in terms of socio-cultural and strategic value. Today, there are increasingly more researches conducted in the region. The reason behind this situation is that archeologic salvage excavations being carried out against the possible damage that could come from the building efforts for the Atatürk Dam. Before these excavations, the general opinion regarding the region was that the region has had a less advanced level of civilization in comparison with the Mesopotamia region. However, right after the salvaging efforts have started, it has come into light that the Southeastern Anatolia region has had a history and a substantial archeological past, with roots deep as of the Mesopotamia region's at least.One of the excavation sites within this context is the Hayaz Mound, located in the Samsat district of the Adıyaman Province of the Southeastern Anatolia region. The preliminary analyzes regarding the Mound are within the project `Lower Euphrates Studies`, conducted in the scientific lead of the Middle East Technical University. Excavations were carried out in this Mound before, which had been located within the context of this Project by Prof. Dr. Jacob ROODENBERG between the years of 1979 and 1982 on behalf of the Netherlands Institute of Archeology located in Istanbul. The stoneware that are subject to our study are findings of the initial excavation carried out in 1980 following the test-excavation.KEYWORDS: Adıyaman, Archeology, History, Adıyaman, Samsat, Hayaz Mound, Stoneware 78

Anadolu, jeopolitik konumu itibariyle dünya tarihi için de çok önemli bir noktadadır. Coğrafi özellikleri, iklimi ve zengin yeraltı-yerüstü kaynakları nedeniyle tarih boyunca yerleşmelere sahne olmuş ve istilalara maruz kalmıştır. Doğu Anadolu Bölgesi, doğunun giriş kapısı olarak nitelendirilebilir. Zengin maden ve su kaynaklarına sahip olan bölge, birçok devlete ev sahipliği yapmıştır. Eskiçağ' da Hayaşa, Daiaeni ve Urartu Devletleri bu bölgede hâkim olan siyasi güçlerdir.Araştırma bölgemizi oluşturan Otlukbeli ilçesinin uygun iklim ve coğrafi özellikleri nedeniyle, Eskiçağ'da yerleşme görmüş olduğu düşünülmektedir. Yapılan kazı ve yüzey araştırmalarının sonucunda, Doğu Anadolu Yüzey Araştırmaları Projesi kapsamında yapılan yüzey araştırmalarında tespit edilen yerleşim yerleri ve keramik verilerinin değerlendirilmesiyle Otlukbeli'nin Eskiçağ Tarihi aydınlatılmaya çalışılacaktır Considering its location, Anatolia has great importance for the world history. Because of its geographical features, climate, and substantial underground and overground sources, Anatolia has been exposed to invasions, and it has been a place of Settlement throughout the history. The Eastern Anatolia Region can be described as the front door to the east. The region which has rich mines and water springs has been home to many states. In prehistoric period, Hayaşa, Daiaeni, and Urartu States were the supreme powers over the region. Otlukbeli county making up our research area is thought to have been settled in prehistoric time due to it's suitable climatic and geopraphical features. As a result of the excavations and surface research done, with the evaluation of settlements and ceramics data determined by the surface research made within the scope of the Eastern Anatolia Surface Exploration Project, the ancient history of Otlukbeli will be to be enlightened. 149

Bu tez çalışmasında Güneybatı Paphlagonia Bölgesi'nde (Orta Anadolu'nun kuzeybatısı) bulunan Hadrianopolis Örenyeri'nde 2005 ile 2008 yılları arasında ele geçen seramik buluntular tanıtılmaktadır. Batısında Bithynia, doğusunda Pontus ve güneyinde Galatia ile sınırlanan Paphlagonia, Orta Anadolu ile Batı Karadeniz kıyıları arasında yer almaktadır. Bu tez çalışmasının odak noktasını Hadrianopolis kenti ile yayılım alanında, farklı bir ifade ile Karabük İli, Eskipazar İlçesi'ndeki Viranşehir ve yakın çevresinde ele geçmiş olan arkeolojik pişmiş toprak buluntular oluşturmaktadır.2005 ve 2008 yılları arasında İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi'nden arkeolojik bir ekip Hadrianopolis ve yakın çevresinde arkeolojik yüzey araştırmaları, kazılar ve restorasyon çalışmaları gerçekleştirmiştir. Bu dört sezon arazi çalışmasında Demir Çağı öncesi dönem (en erken İ.Ö. 4. bin yıl) ile Orta Bizans Dönemi (en geç İ.S. 11. yüzyıl sonu/İ.S. 12. yüzyıl başı) arasına ait olan 1550 adet seramik parçası ele geçmiş olup, pişmiş toprak buluntular arasında en yoğun grubu Geç Roma-Erken Bizans Dönemi (İ.S. geç 5. yüzyıldan İS. 8. yüzyılın ortasına dek) kaba seramiği oluşturmaktadır. Bu çalışmada kronolojisine, işlevine, yüzey işlemlerine, renk ve katkı maddelerine dayanarak 30 adet ana seramik grubu oluşturulmuştur. Bu çalışma, seramik gruplarının her birinin buluntu alanını, tipolojilerini ve hamurlarının ayrıntılarını, kapsamlı bir kataloğunu ve her parçanın fotoğrafının yanı sıra, çizimlerini içerir. Geçerli bir kronoloji veren ve tüm seramik gruplarını sürekli ve bütüncül bir düzen içinde sunan bu tez çalışması Karadeniz Bölgesi'nin ilk geniş kapsamlı arkeolojik seramik değerlendirmesidir. In this dissertation pottery finds from Hadrianopolis in southwestern Paphlagonia (north-central Turkey) are presented in detail which were collected between the years 2008 and 2005. Paphlagonia was an ancient region on the Black Sea coast of north central Anatolia, bordered by Bithynia to the west, Pontus to the east and Galatia to the south, and the focus of this dissertation is the finds from Hadrianopolis and its chora in southwestern Paphlagonia, i.e. the region of Eskipazar in the Turkish Province Karabük.Between 2005 and 2008 an archaeological team from the Dokuz Eylül University in İzmir carried out archaeological field surveys, excavations and restaurations at Hadrianopolis and its close surroundings. During these four field campaigns 1550 sherds belonging between the Pre-Iron Age (IVth mill. BC.) and the Middle Byzantine period (late 11th/early 12th cent. AD.) were collected most of which consists of Late Roman-Early Byzantine (late 5th-mid. of 8th cent. AD.) coarse ware. In this study 30 main pottery groups were constituted based on their chronology, function, surface treatment, colour and inclusions. This dissertation includes a detailed description of each find deposits, typologies and fabrics of wares and a comprehensive catalogue, drawing as well as photo of each sherds. It is thus the first extensive pottery report of the Turkish Black Sea area, offering a continual picture of all the wares and chronologies available. 845

Perge Batı Nekropolisi'nin, 159 no'lu parsele denk düşen kısmında 2006-2010 kazı sezonlarında açığa çıkarılan dolgu tabakasına ait Sagalassos Kırmızı Astarlı Keramikleri (SRSW), bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Tez, söz konusu keramiklerin tipolojik ve makroskopik incelemelere ve seçilen bazı örneklerin üzerinde gerçekleştirilen çeşitli arkeometrik analizlere dayanmaktadır. Söz konusu malzemenin üretim özellikleri ve sayısal değerleri aynı kontekstte bulunan diğer keramiklerle karşılaştırılmış ve stratigrafik ilişkileri incelenmiştir. Bu çalışmayla, SRSW ve SRSW-benzeri üretimlerin Perge'de kullanımına dair yeni bilgilere ulaşılmıştır.Anahtar kelimeler: Perge, Sagalassos, Sagalassos Kırmızı Astarlı Keramikleri, sigillata. Sagalassos Red Slip Ware (SRSW) founds, collected during the 2006-2010 excavation seasons, from the fill layer of Perge Western Necropolis in Lot 159, are the subject of this study. The thesis is based on typological and macroscopic observations of the catalogued shards and the archaeometric analyses of some samples. Their production features and numerical quantities are compared to the rest of the ceramic assemblage of the same layer, and allow us to determine their stratigraphic relations. This dissertation provides us new informations about the use of SRSW and SRSW-like productions in Perge.Keywords: Perge, Sagalassos, Sagalassos Red Slip Ware, sigillata. 335

`Parion Antik Kenti Terrakotta Figürinleri` başlıklı bu çalışma Parion Antik Kenti'nde 2005-2013 yılları arasında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında ve kentin Güney Nekropolisi'nde 2004 yılında Çanakkale Arkeoloji Müzesi tarafından gerçekleştirilen kurtarma kazısında ele geçen pişmiş toprak figürinlerden oluşmaktadır. Bazıları tam, bazıları ise parça olan 410 figürin Roma Dönemi içerisinde MÖ 1. yüzyılın sonları ile MS 3. yüzyıl ortaları aralığna tarihlenen örneklerden oluşmaktadır.Çok çeşitli bir tipolojiye sahip olan Parion figürinleri Tanrısal - Mitolojik ve Dinsel İçerikli Figürinler, İnsan Figürinleri, Hayvan Figürinleri ve Diğer Figürinler olmak 4 ana başlık altında ele alınmıştır. Bu 4 ana başlık altında ele alınan figürinler, tiplerine göre çok sayıda alt başlıklara ayrılarak gruplandırılmıştır. Alt başlıklardaki aynı gruba ait çok sayıda figürinin hemen hemen aynı betimlemeye ve ölçülere sahip olması, antik kentte olası bir yerel üretimin varlığına işaret etmektedir. Roma Dönemi'ne tarihlenen bu figürinler hem antik kentteki kültlerin ortaya konmasına yardımcı olmakta, hem de antik kentin bu dönemdeki zenginliğini gözler önüne sermektedir.Çalışmaya konu eserlerin büyük bir çoğunluğunun antik kentin Güney Nekropolisi'nde açılan mezarlardan ele geçmiş olmaları ve bu mezarların kontekstlerinde bulunan çok sayıdaki seramik ve cam eserler ile sikkeler sayesinde net olarak tarihlendirilmeleri mümkün olmuştur. Eserlerle ilgili bu net tarihlendirmeler sayesinde, Parion pişmiş toprak figürinlerinin ele alındığı bu çalışma, özellikle Batı Anadolu'daki birçok merkezden ele geçen Roma Dönemi pişmiş toprak figürinlerinin tarihlendirilmesi için önemli bir kaynak olma niteliğine sahip olacaktır. Çünkü çalışma esnasında taranan birçok yayında, çalışmamızda ele alınan ve ele geçtiği kontekst ile Roma Dönemi'ne tarihlenen bazı eserlerin yaklaşık 300 – 500 yıl daha öncesine tarihlendirilmiş oldukları görülmüştür. Stilistik ve tipolojik açıdan elde edilen sonuçların yanı sıra, çalışmaya konu sağlam ve bütün olarak ele geçen eserlerin hemen hemen yarısında belirlenen usta ya da atölye işareti-ismi olabilecek yazıt-monogramlar da, özellikle Batı Anadolu figürin üretimi ile ilgili önemli ipuçları ve yeni veriler elde edilmesine imkân sağlamıştır.Anahtar Kelimeler: Parion, Terrakotta, Pişmiş Toprak, Figürin, Roma Dönemi. This study titled of `Terracotta Figurines from Ancient Parion` consist of terracotta figurines that uncovered in excavations of ancient Parion 2005-2013 between and the city's Southern Necropolis in 2004 by Canakkale Archaeological Museum carried out by rescue excavations. Some full, some parts of the figurine or figurines approximately 410 large majority of the piece is dated from late 1th Century BC to 3th Century AD within the Roman period. Parion figurines which has a wide variety typology are discussed under five main titles as that Religious Content - Divine - Mythological Figurines, Human Figurines, Animal Figurines and Other Figurines. The figurines are grouped according to types are divided into numerous sub-headings. In particular, a large majority of these figurines dating to the Roman period reveal the ancient city while helping the cult, as well as the richness of the ancient city reveals in this period.The majority of figurines in the study exactly are dated thanks for uncovered from burial context. Terracotta figurines in this study will be an important source of terracotta figurines dating to Roman period recovered from several centers in western Anatolia. Because realized that some of figurines dating to Roman Period and studying in our working dating to three-five century earlier in some working. As well as stylistic an typological results signature of coroplates or wokshop reveals that Western Anatolia figurines important clues related to the production and to obtain new data have allowed.Key Words: Parion, Terracotta, Figurines, Roman Period. 820

İÖ 4. yüzyılda Pagos (Kadifekale) eteklerinde yeniden kurulan Smyrna, Hellenistik Dönem'den itibaren Batı Anadolu'nun en önemli pişmiş toprak figürin üretim merkezlerinden biri haline gelmiştir. Dünyanın pek çok büyük müzesinde çok sayıda Smyrna kökenli figürin bulunmakta ve sergilenmektedir. Ancak bu müzelerin koleksiyonları içerisinde yer alan figürinler bilimsel çalışmalardan elde edilmemiş olup, büyük kısmının buluntu yeri tam olarak bilinmemektedir. Bu durum kayıtları detaylı tutulmuş bazı gruplar haricinde müzelerde korunan Smyrna figürinleri için köken sorunu yaratmıştır. 1930'lu yıllarda başlayan ve aralıklarla günümüze değin sürdürülen kazılarda ortaya çıkarılan figürinler ise Smyrna Antik Kenti'nde ortaya çıkarıldığı kesin olarak bilinen eserler olmaları açısından önem taşımaktadır. Kazılarda bulunan figürinler, bugüne değin kente ait olup olmadığı kesin olarak bilinmeyen eserler üzerinden yapılan değerlendirmelerin sınanmasını ve konu ile ilgili yeni verilere ulaşılmasını sağlamaktadır. 19. yüzyılın sonundan itibaren Smyrna figürinleri ile ilgili olarak gerçekleştirilen araştırmalarda, bazı teknik, tipolojik ve stilistik kriterler belirlenmiştir. Bu çalışma kapsamında ilk olarak Smyrna figürinleri ile ilgili bugüne değin yapılmış olan tüm çalışmalar incelenmiş, ve bu çalışmaların sonuçları kentte sürdürülen kazılar ve yeni buluntular ışığında tekrar ele alınmıştır. Böylece Smyrna atölyeleri için daha net teknik, stilistik ve tipolojik özellikler belirlenebilmiştir. Ayrıca Smyrna figürinleri ile ilgili detaylı ikonografik değerlendirmeler yapılarak elde edilen sonuçlar kentte varlığı bilinen kültler ve Antik Dönem'deki sosyal yaşam açısından değerlendirilmiş, pişmiş toprak figürinlerin Antik Smyrna'nın dini, siyasal, kültürel, toplumsal hayatındaki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Smyrna, figürin, pişmiş toprak, ikonografi, kabartmalı kaplar, pişmiş toprak sunaklar. Smyrna was relocated to the slopes of Mount Pagos (Kadifekale) in the 4th century B.C. and became one of the most important figurine production centres in Western Anatolia since the Hellenistic Period. Many figurines originating from Smyrna are found and exhibited in many big museums all over the world but these figurines in these museums' collections are not acquired through scientific works and exact finding spots of many of them are unknown. This led to an origin problem for Smyrna figurines except for a few groups with detailed records. Figurines found during excavations in the city beginning in 1930 and conducted at certain intervals are important because for these figurines we can say for sure that they have originated from the Ancient City of Smyrna. Figurines found during excavations allow us to evaluate studies done on other figurines with uncertain origins and give us new information about the subject on hand.Technical, typological and stylistic criteria have been defined through studies conducted on Smyrna figurines since the end of the 19th century. In the light of this study previous work on Smyrna figurines has been examined and the results of these studies have been revaluated according to the new excavations conducted in the city and new findings. Through this; clearer technical, stylistic and typological criteria have been redefined. Furthermore detailed iconographic study has been conducted on Smyrna figurines, results evaluated according to the known cults in the city and social life during antiquity to determine the place of figurines in religious, political, cultural and social life in Ancient Smyrna.Keywords: Smyrna, figurine, terracotta, iconography, relief vases, terracotta altars. 374

Apollon Klarios'a ait bir kutsal alan ve kehanet merkezi olan Klaros'ta Apollon'un yanı sıra Dionysos da tapınım görmekteydi. Epigrafik belgeler ve arkeolojik buluntular kültün esas olarak Hellenistik Dönem'de güçlü olduğunu göstermektedir. Hellenistik Dönem'de Dionysia ve Katagogia'nın kutlandığı epigrafik belgeler yoluyla bilinmektedir. Antik kaynaklar ise Anthesteria'nın Khytroi günü uygulanan Aiora ritüelinin Kolophonlular tarafından kutlandığı bilgisini vermektedir. B.O.A. Sektörü'nde bulunmuş olan M.Ö. IV. yy. sonu-III. yy. başına ait kült konteksti Anthesteria'nın somut kanıtlarını sunmaktadır. . Kontekstte bulunan çok sayıda minyatür khous, Anthesteria'nın Khoes günü kullanılmıştır. Aynı kontekstte bulunan oturan çocuk ve kourotrophos figürinleri khouslar ile birlikte çocuk bakımı ve yetiştirilmesi ile ilgili ortak anlama sahiptir.Hellenistik Apollon sunağının kuzeybatısında bulunmuş olan in situ güneş saati Dionysos'a sunulmuş en geç adak olup sunağın kuzey bölümünün Dionysos'a ayrılmış olduğuna işaret etmektedir. Dionysos'a güneş saati adanmış olması onun geç dönemde Apollon gibi güneşle ilişkilendirildiğini göstermektedir. Bu iki tanrının birlikte tapınım görmesi yaygın bir durumdur ve Klaros'ta özellikle Hellenistik Dönem'de birlikte tapınım görmüşlerdir. İkonografik olarak Dionysos kültü ile ilişkilendirilen daha erken buluntular da söz konusudur. Bunlardan en erkeni Protogeometrik phalloslardır. Bu malzeme Dionysos kültünün Klaros'taki geçmişine ışık tutmakta ve söz konusu ortak kültün düşünülenden daha erken dönemlere gittiğini göstermektedir.Dionysos'un Klaros'ta çocukların yetiştirilmesi, sağlık, güneş ve tiyatro ile ilgili işlevleri belirlenebilmektedir. Katagogia'nın kutlanıyor olması onun belli zamanlarda ortadan kaybolduğuna ve geri döndüğüne inanılan bir tanrı (khtonien?) olduğunu göstermektedir. Olasılıkla Dionysos, Klaros'ta kehanetle de ilgiliydi. Dionysus was worshipped beside Apollo at Claros, where a sanctuary and prophecy center was dedicated to Apollo Clarios.Epigraphical and archaeological evidence indicate that his cult was especially strong in the Hellenistic Period. It is known from the epigraphical evidence that Dionysia and Katagogia were being celebrated. It is also known from the ancient sources that the Aiora – a ritual that was being practiced on the Khytroi day of Anthesteria – was being celebrated by the Colophonians. A secure context related to Anthesteria – from the end of the fourth/beginning of the third century B.C. – comes from the B.O.A. sector at Claros. Seated boy and kourotrophos figurines were found in this context together with numerous miniature khoes. All these finds had the common meaning of caring and raising children.A sundial that was found in situ on the northwest of the Hellenistic Apollo altar is the latest offering to Dionysus and indicates that the northern part of the altar was dedicated to him. The sundial shows that Dionysus was identified with sun like Apollo.Earlier finds associated with Dionysus iconographically, such as Protogeometric phallus images shed light on the early history of Dionysus and indicate that common cult of Apollo and Dionysus goes to earlier than it was considered at Claros.The identified functions of Dionysus at Claros are related to raising children, health, theater and sun. Colophonians believed that Dionysus was a god whom disappeared and then returned (chtonien?), as the celebration of Katagogia shows. Dionysus was probably associated with prophecy at Claros. 366

Aydın ili sınırları içinde yer alan Tralleis antik kenti, özellikle Hellenistik ve Erken Roma dönemlerinin önde gelen antik yerleşimlerinden biridir. Kentin ekonomik ve siyasi gelişimine paralel giden sanatsal faaliyetleri, özellikle Hellenistik ve Roma dönemlerinde dikkat çekici biçimde artış göstermiştir. Bugüne kadar devam eden Tralleis kazılarında ele geçen buluntular, kentin özellikle seramik alanında aktif bir merkez olduğunu göstermiştir. Çalışmamızda 2007 yılı kazı sezonunda, kentin Batı Nekropolü alanında büyük çoğunluğu mezar buluntusu olarak ele geçen kandiller incelemiştir. Antik dönem ölü gömme geleneğinin özelliklerini ve inançlarını yansıtan Tralleis Batı Nekropolü 2006-2007 kazı çalışmalarında ortaya çıkan kandil buluntuları ile dikkat çekicidir. Tez konusunu oluşturan Batı Nekropolü alanı kandil buluntuları tipoloji, form ve kronolojik özellikleri açısından önemlidir. Antik dönemden günümüze kadar insanların ışık gereksinimini karşılayarak temel bir ihtiyacını gideren kandiller, özellikle mezarların en önde gelen buluntu grubunu oluşturmaktadır. Yapılan tez çalışmasında, eldeki veriler yardımıyla Tralleis yapımı kandillerin yerel atölyelerinin belirlenmesi, bu atölyelerde üretilen örneklerin alt gruplarının form ve teknik açıdan değerlendirilip sınıflandırılması ve farklı merkezlerde ele geçen örneklerle karşılaştırılmalarının yapılarak tarihlendirilmesi hedeflenmiştir. ANAHTAR SÖZCÜKLERTralleis, Batı Nekropolü, Kandil, Hellenistik Dönem, Roma İmparatorluk Dönemi Tralleis, an ancient city located in the borders of Aydın province, particularly in Hellenistik and Early Romanian period is one of the leading ancient settlements. The city's artistic activities parallel to the economic and political development, especially in the Hellenistic and Roman period has increased remarkably. So far, the ongoing Tralleis finds from excavations have shown that the active centers of the city, especially in the ceramic field. In the 2007 season, here in the thesis study discussion, the majority of the lamps treated as grave finds in the city's western necropolis area were examined.Ancient tradition of burying the dead reflects the characteristics and beliefs of the Western Necropolis Tralleis is remarkable with the lamp foundlings in the 2006-2007 excavation. Western Necropolis typology finds candles forming the thesis subject area is important in terms of form and chronological features. From Ancient Times until present day, Lamps address a fundamental need for people to have a light, especially it's the most prominent assemblage of graves.In this thesis, the determination of the available data with the help Tralleis made candles of local shops, the form of examples of subgroups produced in these workshops and technically evaluated classification and is aimed dated done that they compared with samples recovered at different centers.KEY WORDSTralleis, Western Necropolis, Lamp, Hellenistik Period, The Roman Empire Period. 209

Antik Çağ'ın en önemli aydınlatma araç-gereçlerinden birisi olan kandiller, farklı malzeme ve yapım teknikleriyle çağlar boyunca yoğun bir üretim ve kullanım görmüştür. Buna bağlı olarak ta kandiller, arkeolojik kazılarda hatırı sayılır miktarda ele geçen ve de müze koleksiyonlarında sıkça karşımıza çıkan arkeolojik materyallerden birisi olmuştur. Bu çalışmada Silifke Müzesi'nin vitrin ve deposunda bulunan farklı devir ve tiplere ait 43 adet pişmiş toprak kandil incelenmiştir. Söz konusu kandillerin tamamı satın alma yoluyla müzeye kazandırılmış olduğundan geliş yerleri bilinmemektedir. Silifke Müzesi pişmiş toprak kandil koleksiyonunu; Geç Klasik-Erken Hellenistik, Hellenistik ve Roma Dönemi'ne tarihlenen 23 ana tip ve bunların alt tiplerine ait eserler oluşturmaktadır. Müzedeki kandillerin zenginliğini 33 adet kandil ile Roma Dönemi'ne ait kandiller oluşturmaktadır. Hellenistik Dönem kandilleri 9 adetle ikinci yoğun grubu oluştururken, 1 adet kandille en az grubu Geç Klasik-Erken Hellenistik Dönem kandilleri oluşturur. Kandillerin en erken tarihli olanı Silifke Tip 1 olarak ele alınmış ve M.Ö. 4. yüzyıl sonları ile 3. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlendirilmiştir. Silifke Tip 23 olarak ele alınan son tip ve son örneğimiz ise M.S. 6. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Müze kandillerinden 32 tanesi bezemeli, geriye kalan 11 tanesi ise bezemesizdir. Daha çok diskusta ve omuzda görülen bezemelerden bitkisel motifler yoğunluktadır. Bitkisel bezemelerin yanı sıra figürlü motifler, semboller ve damga baskı motifi bezemeleri görülmektedir. Çalışmada değerlendirdiğimiz kandillerden 11 tanesi Kıbrıs, 4 tanesi Ephesos, 2 tanesi Tarsus kökenli olup Knidos ve Pergamon'a ait 1'er örnek bulunmaktadır., Lamp is the main artifact that Produced and used through the ages with different materials and technics by ancient people for lighening. Due to lamps are one of the archaelogical materials of excavations and museum collections in great quantities. This study contains 43 terracotta lamps preserved at Silifke Museum. All of these lamps are bought by the musuem because of that the finding places of these are unknown. Collection of lamps in Silifke Museum is dated to Late Classical-Early Hellenistic, Hellenistic and Roman. These lamps have 23 types and sub-types. 33 piece of collection dated to Roman, 9 piece dated to Hellenistic and 1 piece dated to Late Classical-Early Hellenistic era. The earlier terracotta lamp Silifke Type 1 is dated to late of 4th century BC. to first quarter 3rd century BC., the latest terracotta lamp Silifke Type 23 is dated to 6th century AD. 32 of lamps are decorated and 11 of them is undecorated. Decoration consist of floral, stamp and symbol figures was made on discus and shoulder Production cites of Lamp collection is Cyprus (11 piece), Ephesos (4 piece), Tarsus (2 piece), Knidos (1 piece) and Pergamon (1 piece).

Bu tez çalışmasında ele alınan terrakotta figürinler, Tralleis Güney Nekropolisi'ndeki tonozlu oda mezarlardan bulunmuştur. Figürinler, Aydın Arkeoloji Müzesi tarafından gerçekleştirilen kurtarma kazılarından elde edilmiştir. Çalışmada ele alınan figürinlerin tipi ve stili oluşturulurken mezarlara ait kayıtlar esas alınmıştır. Otuz üç mezar konteksti belirlenmiş olmasına rağmen mezarları kesin tarihlemeye yardım edebilecek veriler yoktur. Nekropolis alanı, seramik, sikke ve diğer arkeolojik kalıntıların yardımıyla İ.Ö. 2. yüzyıldan İ.S. 2. yüzyıla kadar tarihlenmiştir. Çalışmada ele alınan figürinlerin tümü kalıp yapımıdır. İ.Ö. 2. yüzyılda tekil figürinlerin üretiminde kullanılan kalıp sayısı artmıştır. Roma İmparatorluk Dönemi'nde ise pişmiş toprak figürin üretimi fabrikasyon haline gelmiştir. Tralleis figürinlerinin kili ise homojen yapılı ve bir miktar mika katkılıdır. Tralleis örneklerinde daha az kullanılan mika katkılı, sarımsı kırmızı hamur daha çok İ.Ö. 2. yüzyılda yaygındır. Daha açık kırmızı renkli olan iyi pişmiş, mika katkılı kırmızımsı sarı hamur en iyi korunan örneklerde görülen tipik kil rengidir. Munsell Toprak Rengi Kataloğu'na göre en yaygın olanı açık beyaz astarlı ve mika katkılı olan kırmızımsı sarı kildir. Stilistik incelemelere göre erken dönem Tralleis figürinlerinde, Attika, Tanagra, Boeotia ve Myrina etkisi görülmektedir. İ.Ö. 2. yüzyılda Eros ve Nike gibi uçan figürinler oldukça yaygındır. Aphrodite ve rahibeleri gibi dini tipler de bu dönemde görülmektedir. Diğer dinsel kimlikler Ariadne, Dionysos ve cemaatidir. İ.Ö. 2. yüzyılın ikinci yarısında hayvanlarla birlikte verilen günlük hayat sahneli gruplar ve ayakta giyimli kadınlar ortaya çıkmıştır. İ.Ö. 26 yılında meydana gelen depremde, Tralleis kenti hasar görmüş ve İmparator Augustus'un yardımlarıyla kent yeniden kurulmuştur. İ.S. 1. yüzyıl tipleri, ayakta giyimli kadın ve erkekler, sadaklı sporcular, masklar, aktörler, kuklalar, karikatür figürinler, hayvanlar ile diğer mitolojik ve dini figürinlerden oluşmaktadır. Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemi'nde birçok Akdeniz kentinde bu tipteki figürinler bulunmuştur.Güney Nekropol alanından bulunan figürinlerdeki koroplast imzaları çalışmada detaylı olarak incelenmiştir. İmzalar arasında Trophimos, Simalionos, Theodotos, AA adlı olanlar ve diğer koroplastlar belirlenmiştir. Belirlenen koroplast işaretleri ya da imzaları, Tralleis'teki atölyelerin İ.Ö. 1. yüzyıl ve İ.S. 2. yüzyıl arasındaki dönemde üretim yaptıklarını göstermiştir. Bu nedenle çalışmada koroplastların yerel üretim yaptıkları öne sürülmektedir. Katalogda figürinlerin tipolojisi, kronolojisi ve sınıflandırması birlikte sunulmuştur. Katalogdaki bilgiler figürinlere ait detayları, daha önceki yayınlardaki benzerlerini ve aynı tipteki yakın örneklerini göstermektedir. Sonuç olarak diğer çağdaş merkezler ve kontekstlerdeki tarihlenmiş figürinlerin yardımıyla tipleri ve stilleri karşılaştırılmıştır. Çalışmadaki veriler genel olarak İ.Ö. 2. yüzyılın Tralleis kentinin en önemli dönemlerinden biri olduğunu ortaya koymaktadır. The terracotta figurines discussed in this thesis study were found throughout the South Necropolis of the Tralleis, with a large number coming from the barrel vaulted chamber tombs. The figurines were recovered in the earlier salvage excavations by the Aydın Archaeological Museum. The excavators records of objects found in a representative series of graves must form basis for our study of the chronology and styles of the figurines. Thirty three contexts are listed as of interest, but not of sharply defined chronological significance. The evidence for dating is derived for the most part from pottery, coins and other archaeological remains, the cemetery of Tralleis dates from the 2nd century B.C.E. at least through the 2nd century A. C. E. The figurines were each cast in a mold. In the 2nd century B.C.E. however, the number of molds used in the creation of a single figurine was increased. The manufacture of terracotta figurines in Roman İmperial Period was an industry. The clay of the Tralleis figurines are rather coarse but homogeneous and contains a fair amount of mica. Yellowish red clay with some mica was used rarely, and mostly in 2nd century B.C.E. Reddish yellow clay, sometimes burned light red, with mica, is characteristic of the finest pieces. The commonest clay is reddish yellow usually with mica, and often with a light white slim according to Munsell Soil Color Chart. According to the stylistic analysis, the influences from Attica, Tanagra, Boeotia and Myrina also are obvious among the early figurines at Tralleis. Flying figurines as Eros and Nike were prominent in the 2nd century B.C.E. Religious types are also found and include Aphrodite and worshipers. Other representations of deities included an Ariadne, Dionysos and his entourage. During the second half of the 2nd century B.C.E. genre groups with animals and standing draped women proliferated. Tralleis was destroyed by an earthquake in 26 B.C.E. and reconstructed with the efforts of Emperor Augustus. The typology repertoire of the 1st century A.C.E. consists of standing draped women and men, athletes with quiver, masks, actors, puppets, caricatures, animals and other mythological and religious types. This type of figurines was commonly found in most of the Mediterranean sites in the Hellenistic and Roman Imperial Period. The works of the coroplasts whose signatures are found in the South Necropolis may be examined here in more detailed. These are Trophimos, Simalionos, Theodotos, AA and the others. The signatures show that workshops were active at Tralleis in the Roman Imperial Period as early as the 1st century B.C.E. and continued to produce figurines until the 2nd century A.C.E. We may therefore assume the fabric of which the coroplasts are made to be a local fabric of its period. Each figurine is introduced by a general commentary that outlines the typology, chronology and significance of the class in the catalogue. Catalogue descriptions give factual detail, references to previous publications, and close parallels. Finally, typology and style of these examples can also be compared with the dated finds from the other contemporary sites and contexts. On the whole, the evidence presented points to the fact that the 2nd century B.C.E. was the most prosperous ones for the city of Tralleis. 481

Bu çalışma, Şanlıurfa'nın yaklşık 44 km güneyinde bulunan Harran Höyük ören yerinde yapılan arkeolojik kazılarda ETÇ III- OTÇ tabakalarında ortaya çıkartılan figürinler ile Urfa Müzesinde bulunan ve ETÇ III- OTÇ' ye tarihlenen figürinlerinin arkeolojik ve kültürel açıdan değerlendirilmesiniiçermektedir. Badre'ın Euphrates tipi olarak sınıflandırdığı bu tip figürinler kuzey Suriye ve komşu bölgelerde oldukça geniş bir alana yayılmaktadır ve Erken Tunç Çağı III- Orta Tunç Çağı kültüründe dikkat çeken bir konumasahiptir. Harran Höyük kazılarında ortaya çıkartılmış 8 adet Euphrates Tipi figürin ile Urfa müzesinde bulunan 9 adet Euphrates Tipi figürin bugüne kadar Anadolu'da açığa çıkartılan en geniş repertuarı oluşturmaktadır. Bu figürinlerin arkeolojik olarak değerlendirilmesi Euphrates Tipi figürinlerin anlaşılmasına önemli katkı yapabileceklerdir.Anahtar Sözcükler: Tunç Çağı, Heykelcikler, Euphrates, Pişmiş Toprak Eserler This study, deals with the Early Bronze Age III- Middle Bronze Age I Terracottas Human Figurines recovered in Urfa Museum and at Harran Höyük, which lies approximately 44 km South of Şanlıurfa. Harran and Urfa Museum Figurines, which are distinctive for the Early Bronze Age III- MiddleBronze Age I Culture, could be found in lots of archaeological sites located in Northern Syria its vicinity. Figurines of this type are classified as type?Euphrates Group? by Badre. Nine Euphrates Group figurines in Urfa Museum and eight Euphrates Group figurines recovered at Harran Höyük are the largest group revealed in Anatolia. Archaeological analysis of these could be fruitful for the on going discussions about them among the scholars. Key Words: Bronze Age, Figurines, Euphrates, Terracotta 118

Doğu ile Batı uygarlıklarını birleştiren Anadolu bağrında Tanrıçalara olduğu kadar Tanrılara da yer vermiştir. Neolitik Çağda Anadolu'da henüz Tanrıçaların görünmediğini ama tanrıların var olduğunu yapılan arkeolojik kazılar sonucunda bulunan kireç taşından yapılmış Tanrı heykellerinden anlıyoruz.Anadolu insanı Neolitik Çağda yani günümüzden 9.000 yıl önce Ana tanrıça ile yaşamaya başlamış ve O'nu insanların hayvanların ve bitkilerin yani tüm doğanın yaratıcı gücü olarak seçmiştir.Tapınak ve kült merkezlerine Tanrıça figürinlerini koyarak ölümsüzleştirmiştir. Anadolu uygarlığı güneydoğu Avrupa, Ege dünyası ve Mezopotamya uygarlıklarından da etkilendiğini yapılan Ana Tanrıça figürin ve idollerinde göstermiştir. Zaman içerisinde bu figürinler yabancı öğelerden arınarak sıcak ve sempatik bir görünüm almıştır.Neolitik Çağda Ana tanrıça hayvanlarla birlikte toplu halde şekillendirilmiş, Kalkolitik çağda ise yalnız biçimlendirilmiştir.Fakat bu iki çağda da üreme organları abartılarak yapılmıştır.Tunç çağında normal kadın ölçülerine kavuşmuştur. Özellikle bu çağda Ana tanrıça idol biçiminde yapılarak muska ya da takı gibi kullanılmıştır. Demir çağında ise kadının gerçek vücut ölçülerine sahip olarak tüm kadınsı özellikleri ve güzelliği ile kendisini ortaya koymuştur.Sonuç olarak, birçok farklı isimle anılan Ana Tanrıça, sevgilisi Attis ile birlikte Anadolu'yu kendine vatan yapmıştır.Türkçe Anahtar Kelimeler: 1- Anadolu 2- Mitoloji 3- Kybele 4- Kült5- Figürin Anatolia which combines the Eastern and the Western civilizations hosts not only the gods but also the goddess in its heart. We understand by the help of the god sculptures made of lime stones which were found as a result of the archeological digs that in the Neolithic Age the goddess hadn?t been seen during the age but the gods exist.Anatolian people began to live with the Mother Goddess in the Neolithic Age that was 9000 years ago from present and they elected her as the creative power of people, animals, plants and the whole nature in other words. They made Her immortal by putting Her figures in the temple and the cult centers. Anatolian civilization showed it on the Mother goddess figures and idols that it was affected by the southeastern Europe, Aegean world and the Mesopotamian civilizations. These figures gradually had warm and sympathetic appearance by getting rid of the foreign elements.In the Neolithic Age, the Mother goddessandanimals was formed together; later, it was formed individually in the Chalcolithic Age. In both two ages, however, reproductive organs were made exaggeratedly. It had normal female body size in the Bronze Age. Especially in this age the Mother goddess was formed as idols and used as amulets and jewellery. In the Iron Age, on the other hand, woman revealed all her female features and beauty with her real body sizes.As a result, the Mother goddess who is called with lots of different names, chose Anatolia as her home with her lover Attis. İngilizce Anahtar Kelimeler: 1- Anatolia 2- Mythology 3- Kybele 4- Cult 5- Figures 146

19.yüzyılın sonlarında nekropolündeki mezarlarında bulunan binlerce figürin sebebiyle gözler Aiolis Bölgesi'ndeki Myrina'ya çevrildi. Kent bu sayede o kadar önem kazandı ki civardaki yerleşmelerde yapılan diğer araştırmalar Myrina nekropol kazısının gölgesinde kaldı. Bugün yeni kazılar ve araştırmalar Aiolis Bölgesi'nin diğer kentlerinin, şimdiye kadar sadece Myrina ile sınırlı kalan koroplast sanatının anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. Bu bölgede yer alan, 1882'deki kazılarda Fransız arkeologların az sayıda figürin bulmuş olduğu Aigai'da yıllarca, özellikle de 1950-1960'lı yıllarda figürin talanına uğramıştır. Bazı köylüler babalarının ve dedelerinin bu dönemde büyük boyutlarda boyalı figürinler ortaya çıkardıklarını ve bunları Amerikalı askerlere sattıklarını anlatmaktadırlar. Günümüzde bu kaçırılan figürinlerin akıbeti bilinmemektedir. Aigai kentinde yapılan yeni dönem kazıları ve yüzey araştırmaları farklı konuları temsil eden kaliteli figürinler ortaya koymaktadır. Bu yüksek kalitedeki örnekler Aigai'daki terrakotta figürin üretiminin de oldukça gelişmiş olduğunu göstermektedir. Yani kentte olasılıkla aktif bir üretim vardır. Bu eserlerin büyük çoğunluğu hellenistik döneme tarihlidir. Bouleuterion'un tarihlenebilir tabakalarından gelen figürinler İ.Ö. 2.yüzyıla tarihlenmektedir. Özellikle İ.Ö.2. ve 1.yy'larda kentteki üretimin arttığı görülmektedir. Bu sadece Aigai için değil, diğer Batı Anadolu kentleri için de geçerlidir. Bu yüzyıllarda koroplast sanatın belirgin şekilde çeşitlenip zenginleştiğini Aigai eserleri de desteklemektedir. Kentte üretildiğini öne sürdüğümüz bu figürinlerin konuları kentin plastik zevkini, tanrı ve tanrıça figürinleri ve plakaları ile dinsel kaygılarını ve özellikle Bouleuterion sunu çukurlarından ele geçen dinsel kimliğe sahip figürinlerle gerçekleştirilen ritüelleri yansıtır şekildedir. At the end of the 19th century the eyes are turned towards Myrina in the area of Aeolis, because of thousands of terra cotta figurines laid out in tombs of its necropolis. The necropolis of Myrina thus became the antique site most important, where as research on the close sites, were somewhat forgotten. Today, of new excavations in the area of Aeolis help us has to understand the art of the coroplaste, which until was now limited only has Myrina. The ville of Aegae, located in this area, or of the French archeologists had discovered a small number of figurines in 1882, was the object during many years of plunderings of figurines, in particular in years 1950-1960. Certain villagers tell that their fathers and grandfathers had put at the day during this same time, of the painted figurines of big size, then sold to the American soldiers. To date, one still does not know what became the catch figurines. The excavations and the research currently undertaken in the town of Aegae put at the day of many figurines of great quality representing various subjects. These many discoveries, seem to confirm the importance of the art of the coroplastie of Aegae. We have a larger pallet of examples which show than the production of terra cotta was very developed and very active in Aegae. It does not remain about it less than it is necessary for us to find the workshops in order to be able to prove that in due form. The majority of works are dated from the hellenistic period. Especially with 2nd century before J-C, the production out of the city would have increased. It is not only the case for Aegae but also for the other cities of Anatolia Western. Works of Aegae are witnesses of enrichessement of art coroplaste in Anatolia Western during these centuries. We suppose that these terra cotta figurines were produced in the city. Indeed, works discovered reflect the marked taste of the coroplastie, the concern nuns of the inhabitants to create figurines and plates representing the Gods and the Goddesses. The figurines with the religious motif discovered in votive pits of the building of Bouleuterion, reflect ritual inhabitants. 594

Apollon Klaros Kutsal Alanı Sub-Myken Döneminden Hellenistik Döneme kadar figürin sunusu almış olması açısından özel bir öneme sahiptir. Çok farklı tipolojilere sahip olan Klaros figürinleri temelde kadın, erkek, hayvan ve tiyatral figürinler olarak gruplanırlar. Erkek figürinleri arasında sol elinde telli çalgı, lyra ve kithara taşıyan Apollon betimleri seri üretim olmaları açısından özel bir öneme sahiptir. Bu figürin grupları İ.Ö. 6. Yüzyılın son çeyreğinden Hellenistik Döneme kadar Apollon'a sunulmuş adaklardır. Bir başka önemli grup olan Barbitoslu figürinler de İ.Ö. 6. yüzyılın son çeyreğine tarihlenmektedirler. Çömelen erkek çocuğu figürinleri ve Eros figürinleri de Hellenistik döneme damgasını vurmuş figürin gruplarıdır. Tanrıça figürinlerinde Aphrodite'ler Hellenistik Dönemin önemli figürin gruplarındandır. Kybele sadece bir örnekle temsil edilirken, Oturan ve ayakta duran kore figürinleri İ.Ö. 5. Yüzyılın ilk yarısında Rhodos ve Güney İonia'daki merkezlerde sıkça rastlanan bir stili yansıtmaktadır. Hayvan figürinleri arasında Boğalar en fazla sayıda bulunmuşlardır. Daha sonra at figürinleri gelir. Köpek, kuş ve yunus gibi hayvan figürinleri de Klaros'ta ele geçen figürinler arasındadır. Çok sayıda farklı tipolojilere ait figürinler elbette ki farklı kültlere de hizmet ederler. Klaros'ta figürinler ışığında saptanan kültler, Apollon, Artemis, Aphrodite, Dionysos, Kybele ve Eros'tur. Bunlara Dionysos'la ilişkili olarak Nymphe Nysa da eklenebilir. Klaros yerel üretimine ilişkin bir atölye henüz saptanamamış olsa da, seri üretim figürin gruplarının bulunması ve bazı grupların stilistik benzerlerinin diğer merkezlerde bulunmaması, Klaros'a özgü bir figürin üretiminin olduğunu ortaya koyar. Sanctuary of Apollo Clarios has of a special importance since it had received figurine votive offerings from Sub-Mycenean Period until Hellenistic Period. Having various typologies, Claros figurines are grouped basically as female, male, animal and theatrical figurines. Among male figurines, Apollo figures with stringed instrument, lyra and kithara, have special importance as they are serial production. These figurine groups are votive offerings presented to Apollo from 6th century B.C. to Hellenistic Period. Another important group,?Figurines with Barbitos? date back to last quarter of 6th Centrury B.C. ?Kneeling boys? and Eros figurines left their marks in Hellenistic Period. Among goddess figurines, Aphrodites are important figurin groups in Hellenistic Period. Although Cybele was represented with only one model, seated and standing kore figurines are representing a style commonly found in Rhodes and South Ionia in the first half of 5th Century B.C. Among animal figurines, bulls are found in maximum number. Then come the horse figurines. Animal figurines such as dogs, birds and a dolphin are among the figurines found in Claros as well. Figurines belong to various types of typologies of course serve to different cults. Cults determined in the light of figurines in Claros are Apollo, Artemis, Aphrodite, Dionysos, Cybele, and Eros. Nymphe Nysa in relation to Dionysos may be added to these. Even though no workshop for local manufacturing of Claros has yet been founded, that serial production figurine groups are found and that stylistic counterparts of some groups are not found in other centers reveals that there is a figurine production peculiar to Claros. 484

Düver Pişmiş Toprak Kaplama Levhaları; Bu doktora çalışmasının konusunu Burdur İli, Düver Köyü yakınlarındaki Yarışlı Gölü'nün içerisine bir dil gibi uzanan Yarımada'dan ele geçen mimari terrakottalar oluşturmaktadır. Antik Dönem'de Pisidia Bölgesi sınırları içinde yer alan Yarımada, modern çağlarda, özellikle 1960 yıllarda, yoğun kaçak kazılara sahne olmuş, günyüzüne çıkarılan mimari terrakottalar onlarca ülkeye kaçırılmışlardır.Düver mimari terrakottalarını detaylı bir biçimde ele almayı amaçlayan tezin kapsamını, küçük bir kısmı İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde, çoğu Burdur Müzesi depolarında yer alan ve ayrıca yurtdışına kaçırılan eserler oluşturmaktadır.Terrakottalar kaçak kazılarla kontekstlerinden koparılmış oldukları için tezin kapsamını, terrakottaların Düverli kimliğinin saptanabilmesini sağlayacak çalışma yöntemleri belirlemiştir. Bu amaçla Kültür Bakanlığı'nın izinleriyle Düver'de başlatılan proje, mimari terrakottaları koparıldıkları konteksleriyle birlikte ele almayı ve bölgenin yerleşim tarihini araştırmayı hedeflemiştir. Proje kapsamında Yarımada'da hava fotoğrafları çekilmiş, yoğun arkeolojik yüzey araştırmaları yapılmış ve jeofizik yöntemleri uygulanmıştır. Düver architectural terracotta revetments; The dissertation consists of architectural terracottas which were attained from the peninsula nearby the village Düver which expands into the lake shaped like a tongue. The peninsula located within the borders of the Pisidian region was known to have witnessed extensive illegal excavations. They were performed especially in the 1960s and its terracottas were smuggled to a dozen of countries. The thesis aims at dealing with Düver architectural terracottas in detail, most of them are found in Burdur Museum, some are found in İstanbul Museums of Archaeology and part of them in museums abroad. Due to illegal excavations the terracottas were extracted from its context, so in order to determine the terracota?s identity the content of this thesis had to be revised and new methods to work with were established. With the permission issued by the Ministry of Culture a project initiated at Düver in connection with above mentioned dissertation aims at evaluating these terracottas together with their original context and investigate into the settlement history of the region. Air photographs were taken as well as extensive archaeological and geophysical surveys were made at the peninsula of Düver for the project. 512