Search

Klinik numunelerde yapılan kalitatif ve kantitatif tayinlerin hastaların sağlığı açısından kritik bir öneme sahip olduğu bilinmektedir. Klinik analizlerin gerçekleştirildiği cihazların performans ve kaliteleri, sonuçların doğruluğunu etkilemektedir. Hastalığın tanısının konması ve tedavide doz ayarının yapılabilmesi gibi çok önemli kararların alınabilmesi, cihazların performansına bağlıdır. Bu çalışmada klinik uygulamalar arasından toksikolojik analiz, steroid hormon ölçümü, tam kanda takrolimus seviyesi ve idrarda bisfenol A analizleri için ELİSA (enzim bağlı immunosorbent analizi) ve LC-MS (sıvı kromatografi-tandem kütle spektrometresi) tekniği karşılaştırılmış ve analiz seçimini nasıl etkilediği araştırılmıştır.

Bu çalışmanın amacı, chlorpyrifos, deltamethrin ve imidacloprid’in 200 günlük fermantasyon süresince mısır silajı içerisindeki degredasyonunu ve bazı metabolitlerine [3,5,6-trichloro-2-pyridinol, diethyl phosphate, diethyl thiophosphate, chlorpyrifos-oxon, 3-phenoxybenzoic acid, 3-(4-hydroxyphenoxy)benzoic acid, imidacloprid-olefin, imidacloprid guanidine, 6-hydroxynicotinic acid ve 6-chloronicotinic acid] dönüşümünü izlemektir. Çalışmada, fermantasyon sürecinin insektisitlerin parçalanması ve metabolitlere dönüşmesi üzerine etkisi araştırılmıştır. Laktik asit bakterilerinin fermantasyonu mısır silajında asidik koşulların oluşumuna neden olmaktadır. İnsektisitler fermantasyon ortamında bulunan bu mikroorganizmalar tarafından metabolize edilebilmektedir. Bu tez çalışmasında insektisitler blank örneklere (pestisit kullanılmadan yetiştirilen mısırlar) laboratuvar ortamında ayrı ayrı uygulanmıştır. İnsektisit spike edilmiş mısır bitkilerinin bir kısmı kurumaya bırakılmış, bir kısmı kavanozlarda silaj yapılmıştır. Fermantasyonun etkisini belirlemek için örneklerde, spike edilmiş olan insektisitler ve metabolitleri LC-MS/MS kullanılarak periyodik olarak analiz edilmiştir. Analizlerde kullanılan yöntemin verifikasyonu SANTE/12682/2019 rehberine göre yapılmıştır. LOD değerleri 2,76 mg/kg ile 53,61 mg/kg arasında, LOQ değerleri ise 9,19 mg/kg ile 178,71 mg/kg arasında bulunmuştur. Analitlerin geri kazanımları %93,7-109,2, tekrarlanabilirlik RDSr değerleri %1-15 ve tekrarüretilebilirlik RDSR değerleri %1-13 arasında hesaplanmıştır. İnsektisit uygulanmasından 200 gün sonra silaj örneklerinde chlorpyrifos, deltamethrin ve imidacloprid bozunma oranları sırasıyla %46, %45 ve %30 olarak tespit edilirken bu oran kontrol (kurutulmuş mısır) örneklerinde %67, %55 ve %61 olarak belirlenmiştir. Bu çalışma, mısır silajındaki düşük pH ortamının insektisitlerin bozunmasını yavaşlattığını, dolayısıyla pestisit kalıntılarının aerobik koşullara kıyasla silaj ortamında daha uzun süre stabil kalabildiğini göstermiştir. The aim of this study was to monitor the degradation of chlorpyrifos, deltamethrin and imidacloprid and transformation to their some metabolites [3,5,6-trichloro-2-pyridinol, diethyl phosphate, diethyl thiophosphate, chlorpyrifos-oxon, 3-phenoxybenzoic acid, 3-(4-hydroxyphenoxy)benzoic acid, imidacloprid-olefin, imidacloprid guanidine, 6-hydroxynicotinic acid and 6-chloronicotinic acid] during the 200-day fermentation period of maize silage. The effect of the fermentation process on the degradation of insecticides and the transforming to metabolites was investigated. The fermentation of lactic acid bacteria causes the acidic conditions in maize silage and insecticides can be metabolized by the microorganisms in the fermentation medium. In this study, each insecticide was applied separately under laboratory conditions to blank sample (maize plants grown without pesticides). A part of the maize plants spiked with insecticide were left to dry and the other part was ensiled in jars. Spiked insecticides and their metabolites were analyzed periodically using LC-MS/MS in samples to determine the effect of fermentation. Analytical method was verified according to the SANTE/12682/2019 Guideline. The LOD and LOQ values were between 2,76 mg/kg to 53,61 mg/kg and 9,19 mg/kg to 178,71 mg/kg, respectively. The recovery, repeatability RDSr and reproducibility RDSR values of compounds were calculated between 93,7-109,2%, 1-15%, and 1-13%, respectively. In silage samples, the degradation of chlorpyrifos, deltamethrin and imidacloprid was less with rates of 46, 45 and 30%, respectively, compared with the control samples (67, 55 and 61%). This study showed that the low pH in maize silage decelerate the degradation of insecticides, so pesticide residues can remain stable for longer in the silage environment compared to aerobic conditions. TAGEM/HSGYAD/A/19/A3/P1/1250

Bu tez çalışması Batman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından BTÜBAP-2021-YL03 numaralı proje ile desteklenmiştir., Bu çalışmada, endemik Bellevalia sasonii türünün soğan, gövde, yaprak ve çiçek kısımlarının antioksidan aktivite kapasiteleri ve LC-MS/MS yöntemiyle 53 adet fitokimyasal bileşiğin varlığı araştırılmıştır. Ekstrelerin toplam fenolik miktarları gallik asite, toplam flavonoid miktarları kersetine eşdeğer olarak tayin edildikten sonra antioksidan aktiviteleri DPPH serbest radikali giderim, ABTS katyon radikali giderimi ve CUPRAC (Cu2+ İyonu İndirgeme Kapasitesi) yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Bellevalia sasonii bitkisinde en yüksek fenolik içerik soğan ekstresinde (117.28±0.135 µg GAEs/mg ekstre), en düşük fenolik içerik gövde ekstresinde (45.11±0,089 µg GAEs/mg ekstre); en yüksek flavonoid içerik yaprak ekstresinde (79.44±0.081 µg QEs/mg ekstre), en düşük flavonoid içerik gövde ekstresinde (22.77±0.054 µg QEs/mg ekstre) tespit edilmiştir. Antioksidan kapasite çalışmaları incelendiğinde DPPH yönteminde AA ˃ BHA ˃ çiçek ˃ soğan ˃ yaprak ˃ gövde ˃ BHT; CUPRAC yönteminde BHT ˃ AA ˃ çiçek ˃ yaprak ˃ soğan ˃ BHA ˃ gövde; ABTS yönteminde AA ˃ BHT ˃ çiçek ˃ soğan ˃ yaprak ˃ BHA ˃ gövde şeklinde olduğu gözlenmiştir. Sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde çiçek kısmının genel olarak daha yüksek, gövde kısmının ise diğer organ kısımlarına göre daha düşük aktivite gösterdiği ve ayrıca gövde dışındaki kısımların pozitif kontrol olarak kullanılan BHA’dan daha yüksek antioksidan aktivite gösterdiği gözlenmiştir. Standart olarak kullanılan 53 fitokimyasaldan 27 tanesi hiçbir ekstrede görülmezken 26 tanesi en az bir ekstrede görülmekle birlikte bunlardan 15 tanesi bitkinin tüm kısımlarında (soğan, gövde, yaprak, çiçek) görülmüştür. Bitki organlarını ayrı ayrı değerlendirdiğimizde 53 fitokimyasaldan soğanda 19, gövdede 19, yaprakta 22 ve çiçekte 21 tanesi görülmüştür. LC-MS/MS analizi sonucunda, yaprakta fumarik asit (5267 µg/g ekstrakt ), soğanda kafeik asit (1948 µg/g ekstrakt), çiçekte kosmosiin (2374 µg/g ekstrakt) ve kinik asit (1085 µg/g ekstrakt) gibi metabolitlerin iyi değerler gösterdiği tespit edilmiştir., In this study, antioxidant activity capacities of bulb, stem, leaf and flower parts of endemic Bellevalia sasonii species and the presence of 53 phytochemical compounds were investigated by LC-MS/MS method. After determining the total phenolic amounts of the extracts as equivalent to gallic acid and the total flavonoid amounts to quercetin, their antioxidant activities were determined using DPPH free radical removal, ABTS cation radical removal and CUPRAC (Cu⁺² Ion Reducing Capacity) methods. In Bellevalia sasonii, the highest phenolic content was in the bulb extract (117.28±0.135 µg GAEs/mg extract), the lowest phenolic content was in the stem extract (45.11±0.089 µg GAEs/mg extract); the highest flavonoid content was found in the leaf extract (79.44±0.081 µg QEs/mg extract), the lowest flavonoid content was found in the stem extract (22.77±0.054 µg QEs/mg extract). When the antioxidant capacity studies are examined, in the DPPH method, AA ˃ BHA ˃ flower ˃ bulb ˃ leaf ˃ stem ˃ BHT; In the CUPRAC method, BHT ˃ AA ˃ flower ˃ leaf ˃ bulb ˃ BHA ˃ stem; In ABTS method, it was observed that AA ˃ BHT ˃ flower ˃ bulb ˃ leaf ˃ BHA ˃ stem. When the results were evaluated in general, it was observed that the flower part generally showed higher activity, the stem part showed lower activity than the other organ parts, and also the parts outside the stem showed higher antioxidant activity than BHA, which was used as a positive control. While 27 of the 53 phytochemicals used as standard were not seen in any extract, 26 of them were seen in at least one extract, and 15 of them were seen in all parts of the plant (bulb, stem, leaf, flower). When we evaluated the plant organs separately, 19 of the 53 phytochemicals were seen in the bulb, 19 in the stem, 22 in the leaf and 21 in the flower. As a result of LC-MS/MS analysis, such as fumaric acid in leaves (5267 µg/g extract), caffeic acid in bulbs (1948 µg/g extract), cosmosinin in flowers (2374 µg/g extract) and quinic acid (1085 µg/g extract) metabolites have been found to show good values.

Amaç: Lactococcus lactis subsp. lactis suşları tarafından üretilen nisin; çoğunlukla gram pozitif bakterilere ve bakteri sporlarına karşı etkili olan bir lantibiyotiktir. Gıdalarda kullanıldığında bakterilere olan etkilerine yönelik pek çok çalışma mevcuttur ancak Türkiye’de gıda sektörü tarafından kullanılıp kullanılmadığı, kullanılması durumunda yasal düzenlemelere uyulup uyulmadığına dair veri yoktur. Yasal mevzuat ile peynir, krema, bazı tatlılar ve işlenmiş yumurta gibi çeşitli gıdalarda bulunabilecek miktarlarına sınırlandırma getirilmiştir. Çalışmada materyal olarak peynir ve kaymak kullanılmıştır. Nisin analizinin LC-MS/MS cihazında optimizasyonu ve metot validasyonu gerçekleştirilmiştir.Materyal ve yöntem: Ekstrakte edilen örnekler, LC/MS-MS cihazında analiz edilmiştir. Validasyon; doğrusallık, tespit limiti (LOD), ölçüm limiti (LOQ), tekrarlanabilirlik, tekrarüretilebilirlik ve geri kazanım parametreleri ile gerçekleştirilmiştir.Tartışma ve sonuç: Nisin için doğrusallık R2 ≥0,99 olarak saptanmıştır. LOQ değeri peynir için 2,31 mg kg-1, kaymak için 0,95 mg kg-1; geri kazanım oranı peynirde %96,3 kaymakta %99 olarak belirlenmiştir. Ölçüm belirsizliği sırasıyla %19,35 ve %14,00 olarak hesaplanmıştır., Objective: Nisin is a lantibiotic produced by some Lactococcus lactis subsp. lactis has an antibacterial effect. It is effective against some gram positive bacteria and bacterial spores. There are many studies on the effects on bacteria when used in foods but there isn’t any data about using level in Türkiye. It is limited with legal regulations that can be found in various foods such as cheese, cream, some sweets and processed eggs. Cheese and cream are used as materials in this study. Nisin analyses are optimized by the LC-MS/MS device and validated the method.Material and method: Samples with extraction steps were analyzed in an LC-MS/MS instrument. Validation is carried out with linearity, limit of detection (LOD), limit of quantification (LOQ), repeatability, reproducibility, recovery. Results and conclusion: Linearity for nisin is determined as R2 ≥0.99. The LOQ value is 2.31 mg kg-1 for cheese, 0.95 mg kg-1 for cream; the recovery rate was determined as %96.3 in cheese and %99 in cream. Measurement uncertainty is calculated as %19.35 and %14.00 respectively.

Triptofan insanlar için esansiyel bir amino asittir. Normal şartlarda diyetle triptofan alımında azalma endojen triptofan konsantrasyonunun azalmasına neden olur. Triptofan protein sentezine katılır, serotonin ve melatonin sentezinde başlangıç molekülüdür ve çok büyük bir bölümü son ürün nikotin adenin dinükleotidin (NAD + ) üretildiği kinürenin yolağında kullanılır. Pek çok hastalık azalan triptofan miktarıyla veya triptofanın büyük bir kısmının kullanıldığı kinürenin yolağı ile ilişkilendirilmektedir. Bu sebeple son yıllarda çeşitli gıdalar eksojen triptofan kaynağı olarak ve/veya nöroaktif kinürenin yolağı metabolitleri açısından incelenmektedir. Ayrıca triptofanın kinürenin yolağı üzerinden yıkımına olan ilgi, bu sırada oluşan metabolitlerin nöroaktif özellikli bileşikler olmasından kaynaklanmaktadır. Bu bileşiklerin özellikle nörolojik temelli hastalıklarda ve bazı kanser türlerinde kan serum seviyelerinin ve oranlarının değiştiği gözlemlenmiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda kinürenin yolağında oluşan nöroaktif metabolitlerin kan dolaşımı yoluyla bağırsak ve beyin arasındaki sinyalleri etkileyebildiği de bildirilmiştir. Fermente ürünler mikroorganizmaların metabolizması sonucu oluşurlar ve fermantasyon yapabilen çeşitli maya ve bakterilerde kinürenin yolağı çalışmaktadır. Bu tez çalışmasında fermantasyon sonucu oluşan ürünlerde bu metabolitlerin bulunabileceği düşünülmüş ve bu sebeple elma ve üzüm sirkeleri, Kırklareli ve Edirne yörelerine ait iki farklı marka hardaliye, kombucha çayı ve bozada LC-MS/MS cihazı kullanılarak triptofan, kinürenin, kinürenik asit, 3-hidroksikinürenin, nikotinik asit ve nikotinamid tayini yapılmıştır. Analiz sonucunda en yüksek triptofan düzeyleri hardaliyelerde (1798 ng/ml ve 2947 ng/ml) ve en düşük kombuchada (5.15 ng/ml) bulunmuştur. Nörotoksik etkisi olan 3-hidroksikinürenine beş üründe rastlanmazken, sadece bozada (12.21 ng/ml) tespit edilmiştir. Sirke çeşitleri ve kombuchada kinürenin tespit edilmemiştir, diğer metabolitler de tüm ürünlerde farklı miktarlarda tayin edilmiştir. Çalışılan tüm fermente ürünlerde gıdaların nitel ve nicel kalite kontrollerinde kullanılan pH, toplam asitlik (%), yoğunluk, nem ve kuru madde temel analizleri yapılmıştır ve sonuçlar genel olarak ilgili yönetmelik ve literatürle uyumludur. Fermente ürünlerin antioksidan aktivitesi ile ilgili olarak toplam fenolik madde miktarı ve DPPH metodu ile radikal giderme kapasitesi incelenmiştir. Kuru madde bazında hesaplanan toplam fenolik madde miktarları ile serbest radikal giderme aktivitesinden hesaplanan EC50 değerleri birbiriyle uyumlu olup, fenolik madde içeriği (mg GAE/100 g) ve antiradikalik aktivite sıralaması elma sirkesi>üzüm sirkesi>kombucha>hardaliye (Kırklareli) >hardaliye (Edirne) şeklindedir. Tryptophan is an essential amino acid for humans. A decrease in dietary tryptophan intake causes a decrease in endogenous tryptophan concentration in the physiological conditions. Tryptophan is participates to protein synthesis and precursor of serotonin and melatonin molecules. However a large amount of tryptophan proceeds along the kynurenine pathway to produce the final product, nicotinamide adenosine dinucleotide (NAD + ). Many diseases are associated with a reduced amount of tryptophan or the kynurenine pathway. Therefore, in recent years, the foods have been studied as sources of exogenous tryptophan and/or neuroactive metabolites of kynurenine pathway. Interest in kynurenine pathway recently increased as the metabolites formed during this pathway are neuroactive compounds. It has been observed that the blood serum levels and ratios of these compounds change especially in neurological diseases and cancer. In recent studies, it has been reported that neuroactive metabolites formed in the kynurenine pathway can affect the signals between the gut and the brain via the blood circulation. Fermented products are formed via to the metabolism of microorganisms and the kynurenine pathway also works in various yeasts and bacteria that are can ferment. In this thesis, it was thought that these metabolites could be found in the products formed as a result of fermentation processes. Therefore tryptophan, kynurenine, kynurenic acid, 3hydroxykynurenine, nicotinic acid and nicotinamide were determined in apple and grape vinegars, two brands of hardaliye from Kırklareli and Edirne regions, kombucha tea and boza by using LC-MS/MS instrument. According to result of the study, the highest tryptophan levels were found in hardaliyes (1798 ng/ml and 2947 ng/ml) and the lowest in kombucha (5.15 ng/ml). The 3-hydroxykynurenine, which has a neurotoxic effect, was not detected in other five fermented products, but only in boza (12.21 ng/ml). Kynurenine was not detected in kombucha, apple and grape vinegars, and other metabolites were determined in different amounts in all products. In all fermented products studied, pH measurement, total acidity (%), density, moisture and dry matter analyzes which indicates qualitative and quantitative quality control of foods were carried out. The obtained results are generally compatible with the relevant standards and the literature. Regarding the antioxidant activity of fermented products, the total phenolic compound and the radical scavenging capacity by DPPH method were investigated. The total phenolic content calculated on the basis of dry matter and the EC50 values calculated from free radical scavenging activity are compatible with each other, and the order of phenolic content and antiradical activity is apple vinegar>grape vinegar>kombucha>hardaliye (Kırklareli)>hardaliye (Edirne).

Kanser, tüm dünyada kardiyovasküler hastalıklardan sonra en çok ölümle sonuçlanan hastalıktır. Ve insanlarda görülme sıklığı her geçen gün artmaktadır. Kolon kanseri, kanser insidansı ve mortalite sıralamasında çok yüksek sıralamaya sahip bir gastrointestinal kanser türüdür. Kolon kanseri tedavisi için 2015 yılında FDA tarafından onaylanan Lonsurf isimli ilaç Trifluridin (TRI) ve Tipiracil HCl (TIP) etken maddelerinin kombinasyonunu içermektedir. Söz konusu bu çalışmada TRI/TIP kombinasyonu içeren farmasötik formülasyonlarının analizi için UPLC ve LC-MS/MS metotu geliştirilmiştir. UPLC metotu bozunma ürünleri varlığında optimize edilmiş ve asidik, bazik ve oksidatif gibi zorlu bozma koşullarında her iki etken maddeye ait yeni bozunma ürünleri tespit edilmiştir. Bozunma ürünlerinin kalitatif analizi LCMS-IT-TOF cihazı ile yapılmıştır. Geliştirilen her iki metotun kromatografik ayrımı için çekirdek kabuk ve monolitik silika yapıda olmak üzere farklı sabit fazlar denenmiştir. En başarılı ayırım Kinetex® 2.6 µm PS C18 Core-Shell (100×4.6 mm, ID 2.7µm) kolonda gerçekleştirilmiştir. Hareketli faz ise metanol ve tampon karışımı olup, tampon olarak 10 mM amonyum asetat (pH 5.8) ile en iyi şekilde ayırım elde edilmiştir. Akış hızı UPLC için 1 mL/dk ve LC-MS/MS için 0.5 mL/dk olarak belirlenmiştir. Optimum koşulların elde edildiği yöntemin geçerlilik çalışmaları ve TRI/TIP içeren farmasötik preparatta numune analizi yapılmıştır.

İnsan vücudunda oluşan en bol proteinlerden biri kolajendir. Destek ağları kurarak tüm hücresel sistemlerde vücut dokularının gücünden sorumludur. Kolajen lifler genellikle opak ve beyazdır, bu nedenle dokularda kolayca tanınırlar. Kolajen, kanın pıhtılaşmasına, dokuyu yeniden şekillendirmeye yardımcı olduğu için yaygın olarak kullanılır. Bilinen hiçbir yan etkisi olmasa da, birçok klinik uygulamada hayvan kaynaklı (doğal) kolajen kullanılmaktadır. Düşük molekül ağırlığı sayesinde hidrolize kolajen vücudumuz tarafından hızla sindirilir ve kan dolaşımına girer. Yapılan araştırmalara göre en uygun kolajen türü, kolayca emilebilen ve vücudumuz tarafından kullanılabilen kolajen peptitleri için toz veya sıvı haldeki kolajendir. HPLC, LC-MS/MS gibi teknikler, karmaşık peptit karışımlarını karakterize etmek için kullanılır. Klasik fibril oluşturan kolajen, kolajen tip I, II, III, V ve XI'i içerir. Bu kolajenler, 25 ila 400 nm arasında çaplara sahip fibriler diziler oluşturarak yüksek oranda yönlendirilmiş supramoleküler kümeler halinde kümelenme yetenekleriyle karakterize edilir. Doğal bir protein olması ve teknik özellikleri nedeniyle kolajen hidrolizatın gelişiminin ve tüketiminin önümüzdeki yıllarda artması beklenmektedir. Bu derlemede kolajenin fiziksel ve kimyasal özellikleri, çeşitleri, farmakolojik özellikleri, miktar belirleme yöntemleri kısaca anlatılmaktadır.

Limonlarda gıda güvenilirliğini etkileyen en önemli kimyasal tehlike pestisit kalıntılarıdır. Pestisitler, akut veya kronik etki gösterebilmekte olup, toksisite derecesine bağlı olarak çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Bu çalışmada, kabuklu limon ve bu limonlardan elde edilen limon suyu örneklerinde 356 adet pestisit kalıntısının izlemesi gerçekleştirilmiştir. Kasım 2020-Ocak 2021 tarihleri arasında Çorum ilinde çeşitli satış noktalarından satın alınan (500 g) 100 limon örneği ve bu limonlardan elde edilen limon suyu örneklerinde pestisitlerin ekstraksiyonu hızlı, kolay, ucuz, etkili, sağlam ve güvenli (QuEChERS) ekstraksiyon yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Pestisitlerin tespitinde ise gaz kromatografisi-kütle spektrometresi (GC-MS/MS) ve sıvı kromatografisi-kütle spektrometresi (LC-MS/MS) kullanılmıştır. Analiz edilen 100 adet limon suyu örneğinin hiçbirinde ölçülebilir limitlerinin üzerinde pestisit kalıntısına rastlanmamıştır. Buna karşın, analiz edilen 100 kabuklu limon örneğinin 43'ünde 16 farklı pestisit (9 fungisit, 6 insektisit ve 1 herbisit) tespit edilmiştir. Chlorpyrifos metil kabuklu limonlarda en sık rastlanılan (%17) kalıntıdır. Kabuklu limonlarda saptanan chlorpyrifos metil miktarları (0,013-0,098 mg kg-1) Türk Gıda Kodeksi Maksimum Kalıntı Limitinin (MRL) üzerinde bulunmuştur. Limonlarda sıklıkla tespit edilen diğer kalıntılar ise metamitron (%10; 0,027-0,118 mg kg-1), buprofezin (%9; 0,023-0,076 mg kg-1) ve pyriproxyfen (%9; 0,021-0,102 mg kg-1)'dir. En az bir adet pestisit kalıntısı tespit edilen 43 kabuklu limon örneğinden 25'i MRL değerlerinin üzerinde kalıntı içermektedir. The most important chemical hazard affecting the food safety in lemons is pesticide residues. Pesticides can have acute or chronic effects and may cause various health problems, depending on the degree of toxicity. In this study, 356 pesticide residues were monitored in lemon fruits and lemon juice samples obtained from these lemons. Between November 2020-January 2021, a total of 100 lemon fruits (500 g) was purchased from different retail stores in Corum province. Pesticide residues in lemon fruits and lemon juice samples were extracted by quick, easy, cheap, effective, rugged and safe (QuEChERS) method. The residues in lemons were determined by gas chromatography-mass spectrometry (GC-MS/MS) and liquid chromatography-mass spectrometry (LC-MS/MS). While no pesticide residues above the measurable limits were found in any of the 100 samples of lemon juice, 16 different pesticides (nine fungicides, six insecticides and one herbicide) were detected in 43 of 100 lemon fruit samples. Chlorpyrifos methyl was the most common residue in lemons. The concentrations of chlorpyrifos methyl (0.013-0.098 mg kg-1) detected in the samples was found above the Turkish Food Codex Maximum Residue Limit (MRL). Other residues frequently detected in lemons were metamitron (10%, 0.027-0.118 mg kg-1), buprofezin (9%, 0.023-0.076 mg kg-1) and pyriproxyfen (9%, 0.021-0.102 mg kg-1). 25 out of 43 lemon fruit samples which contain at least one residue, had residues higher than MRL. İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET -- iiv ABSTRACT -- v TEŞEKKÜR -- vi İÇİNDEKİLER -- vii TABLOLAR DİZİNİ -- ix ŞEKİLLER DİZİNİ -- x RESİMLER DİZİNİ -- xi SİMGELER VE KISALTMALAR -- xii GİRİŞ -- 1 1. BÖLÜM LİTERATÜR ÖZETİ 1.1. Turunçgiller Hakkında Genel Bilgi -- 3 1.2. Limon Hakkında Genel Bilgi -- 4 1.2.1. Limonun besinsel bileşimi -- 5 1.2.2. Limon çeşitleri -- 6 1.2.3. Limon üretim, tüketim, ihracat ve ithalat değerleri -- 8 1.2.4. Limon zararlıları ve limonda görülen hastalıklar -- 10 1.2.5. Limonda görülen bazı hastalıklar -- 11 1.3. Pestisitler -- 13 1.3.1. Pestisitlerin sınıflandırılması -- 14 1.3.2. Pestisitlerin çevre ve insan sağlığına etkileri -- 15 1.3.3. Pestisit kullanım miktarları -- 18 viii 1.3.4. Pestisit analizlerinde kullanılan yöntemler -- 22 1.4. Turunçgillerde Pestisit Varlığı Konusundan Yapılan Çalışmalar -- 24 2. BÖLÜM MATERYAL VE YÖNTEM 2.1. Materyal -- 27 2.1.1. Limon -- 27 2.1.2. Kimyasal maddeler -- 27 2.2. Yöntem -- 27 2.2.1. Ekstraksiyon -- 27 2.2.2. Pestisitlerin seçimi -- 28 2.2.3. LC-MS/MS analizi -- 35 2.2.4. GS-MS/MS analizi -- 36 3. BÖLÜM ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA SONUÇ VE ÖNERİLER -- 46 KAYNAKÇA -- 48

Çalışmanın amacı besin olarak kullanılmayan nar (Hicaz türü) kabuğu, zeytin yaprağı (Domat ve Gemlik türleri) ve tetra yaprağından (Cotinus coggygria) elde edilen ekstraktların antioksidan aktivitelerine katkı sağlayan fitobileşenlerce analizlenmesi, bu bitki örneklerinin DNA üzerinde oluşturulan in vitro oksidatif hasar üzerinde koruyucu etkisinin, karaciğer sağlıklı ve kanser hücre hattı üzerinde sitotoksik etkisinin olup olmadığının incelenmesidir. Bitkisel kaynaklardan fenolik bileşence zengin ekstrakt elde etmek için farklı ekstraksiyon teknikleri kullanılmaktadır. Nar kabuğu, tetra ve zeytin yapraklarının %70’lik etanol çözücüsüyle çalkalamalı su banyosu kullanılarak geleneksel bir metod ile, ve ultrasonik destekli ekstraksiyon yöntemi kullanılarak modern bir metod ile ekstraksiyonları yapıldı. Ultrasonik destekli ekstraksiyondan elde edilen ekstraktlarda genel olarak ekstrakt verimi, spektrofotometrik yöntem ile yapılan toplam fenolik ve flavonoid madde içeriği ve serbest radikal giderme gücünün daha yüksek olduğu görüldü. DPPH ve ABTS metodlarında tetra yaprağı ve nar kabuğu düşük EC50 değerlerine sahip olarak serbest radikalleri gidermede etkili oldular. AML12 (normal karaciğer) ve Hep3B (karaciğer kanseri) hücre hatları kullanılarak MTT testi uygulandı. Farklı konsantrasyonlardaki ekstraktlar hücreler ile 24 saat ve 48 saat muamele edildi. Tetra yaprağı, Hicaz türü nar kabuğu, Gemlik zeytin yaprağı ve Mix (nar kabuğu+tetra yaptağı+Domat türü zeytin yaprağı karışımı) ekstraktlarının AML12 hücrelerinde doza bağımlı koruyucu etki gösterdiler, Domat zeytin yaprağı ekstraktı ise çalışılan yüksek konsantrasyonlarında canlılıkta azalmaya neden oldu. Hep3B hücrelerinde doza bağımlı sitotoksik etki gözlendi, 24 saatlik inkübasyon sonrasında Domat örneği dışında, başta Tetra yaprağı ve Mix ekstraktı olmak üzere tüm ekstraktlar antiproliferatif etki gösterdiler. Antioksidanlar özellikle serbest radikallerin oluşumunu ve zararlı etkilerini önleyen ve bunun sonucunda oksidatif hasara karşı DNA ve diğer biyomolekülleri koruyan bileşikler veya bitkisel kaynaklardır. 8-hidroksi-2'-deoksi guanozin (8-OH-2dG) ve/veya 8-hidroksiguanin (8OHGua) ölçümü DNA’daki oksidatif hasarın belirtecidir. Çalışmada, buzağı timus DNA’sı Fenton reaksiyonuyla oluşturulan hidroksil radikali ile oksidatif hasara uğratıldı ve oluşan 8-OH2dG miktarları LC-MS/MS cihazı ile ölçüldü. Nar kabuğu, tetra, Domat ve Gemlik türü zeytin yaprakları ekstraktlarının ve Mix ekstraktının oluşturulan hasarı önleme kapasitesi değerlendirildi. Oksidatif DNA hasarını en yüksek oranda Hicaz türü nar kabuğu, tetra yaprağı ve Mix ekstraktları engelledi. Gıda olarak tüketilmeyen bitkisel ürünlerin veya tarımsal atık ürünlerin biyoaktif bileşik kaynağı olarak kullanılması ekonomi ve geri kazanım açısından önem arzetmektedir. Çalışmada LC-MS/MS cihazı ile bu tür bitkisel kaynaklardan alınan ekstraktların fenolik bileşenlerinin türü ve miktar tayinleri yapıldı. Hicaz türü nar kabuğunda ana bileşen olarak ellajik asit başta olmak üzere absisik asit, etil gallat, gallik asit; tetra yaprağında en fazla verbaskosit, gallik asit, protokateşik asit, mirisetin, etil gallat ve şiringik asit; zeytin yapraklarında oleuropein başta olmak üzere klorojenik asit, verbaskosit, tirozinol ve rutin bulundu. Bitkilerin ikincil metabolitleri olan bu biyoaktif bileşikler ekstraktların gösterdikleri antioksidan, sitotoksik ve oksidatif DNA hasarını önleme aktivitelerinden sorumlu olabilirler. This study aims to investigate the extracts obtained from pomegranate peel (Hicaz gentype), olive leaves (Domat ve Gemlik gentypes) and smoke tree leaf (Cotinus coggygria), which are not used as nutrients, by phytocomponents that contribute to their antioxidant activities, and to determine whether these plant samples have protective effect against oxidative DNA damage. Different extraction techniques are used to obtain phenolic-rich extract from plant sources. Both conventional extraction technique using a shaking water bath and ultrasoundassisted extraction as a modern method were performed with 70% ethanol solvent for extractions of pomegranate peel, smoke tree and olive leaves. It was observed that the extracts obtained from ultrasonic assisted extraction (USE) generally had higher extract yield, free radical scavenging capacity and, total phenolic and flavonoid compounds carried out by spectrophotometric method. In DPPH and ABTS methods, smoke tree leaf and pomegranate peel had low EC50 values which indicates the strong free radicals scavenging activities. MTT assay was applied to the extracts using AML12 (normal liver) and Hep3B (liver cancer) cell lines. Cells were treated with extracts of different concentrations during 24 hours and 48 hours. The extracts of smoke tree leaf, Hicaz type pomegranate peel, Gemlik olive leaf and Mix (pomegranate peel + smoke tree leaf + Domat type olive leaf mixture) showed a dosedependent protective effect on AML12 cells. Domat olive leaf extract, on the other hand, caused a decrease in viability at the high concentrations studied. A dose-dependent cytotoxic effect was observed in Hep3B cells, after 24 hours of incubation, all extracts, especially smoke tree leaf and Mix extract, showed antiproliferative effects, except for Domat sample. Antioxidants are compounds or herbal sources that prevent the formation and harmful effects of free radicals and, as a result, protect DNA and other biomolecules against oxidative stress. Measurement of 8-hydroxy 2'-deoxyguanosine (8-OH-2dG) and/or 8-hydroxyguanine (8OHGua) are markers of oxidative damage in DNA. In the study, the hydroxyl radical formed by Fenton reaction damaged calf thymus DNA oxidatively and, the amounts of 8-OH-2dG were measured by LC-MS/MS. The capacity of pomegranate peel, smoke tree leaf, Domat and Gemlik olive leaf extracts and the Mix extract to prevent this damage was evaluated. Hicaz pomegranate peel, smoke tree leaf and Mix extracts prevented oxidative DNA damage at the highest rate. The use of plant products that are not consumed as food or agricultural waste products as a source of bioactive compounds is important in terms of economic and recovery. The phenolic compounds and quantity determinations of the plants used in the study were made by LCMS/MS. The Hicaz pomegranate peel contains ellagic acid as major compound, abscisic acid, ethyl gallate, gallic acid. Smoke tree leaf contains the most verbascoside, gallic acid, protocatechic acid, myricetin, ethyl gallate and syringic acid. In olive leaves, mainly oleuropein, chlorogenic acid, verbascoside, tyrosinol and rutin were found. These bioactive compounds, which are secondary metabolites of plants, may be responsible for their antioxidant, cytotoxic and oxidative DNA damage prevention activities.

Bu projenin amacı Gaucher hastalığının tanısında ve tedavisinin izlenmesinde pteridin metabolitleri düzeylerinin olası yararının araştırılmasıdır. Pteridinler ve türevleri, çeşitli vitamin ve kofaktörlerin metabolizmasında ara ürünler olarak işlev görür ve hastalıklarla ilgileri, hastalık biyobelirteçleri olarak rollerini incelemek için yeni araştırmalara ilham vermiştir. Bu amaçla lizozomal Gaucher tanısı ile EÜTF Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Metabolizma BD polikliniğinde izlenmekte olan, 14 hasta çalışmaya alınmıştır. Hastalardan rutin izleme için kan örneği alınırken bu araştırma için de örnek toplanmış ve çalışılmıştır. Kanda ve İdrarda pterin metabolitleri neopterin düzeyleri ise LC MS MS temelli yöntemle belirlenmiştir. LC ve MS/MS koşullarının optimizasyonları sonucu elde edilen temsili kromatogramlarda pikler simetrik, gürültü ve kuyruklanma yok denecek kadar az ve sinyal/gürültü oranı ise yüksek tespit edilmiştir. Her bir metabolit için elde edilen doğrusal tayin aralığı grafiklerinin R2 değerleri ≥0,995 olarak bulunmuştur. Tekrarlanabilirlik bulgularında ise gerek gün içi gerekse de günler arası yüksek seviye için %CV değerleri %15’in altındadır. İdrar Neopterin düzeyleri hem ELISA kit hem de LC MS/MS ynötemleri ile belirlenmiştir. Kullanılan iki yöntemin karşılaştırmasında her iki yöntemin korelasyon gösterdiği bulunmuştur. Gaucher hastalarının kitotriozidaz enzim aktiviteleri kontrol grubuyla karşılatırıldığında istatistiksel olarak hastaların Kitotriozidaz düzeyleri anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (p< 0,001). Hastaların idrarında Neopterin düzeyleri sağlıklı kişilere göre daha yüksek bulunurken (P=0.07) Tetrahidrobiopterin düzeyleri düşük (p=0.043) olarak bulunmuştur. Dihidropterin ve 7-biopterin (primapterin) düzeyleri de hastalarda yüksek bulunmuştur ancak bu yükseklik istatistiksel olarak anlamlı değildir. Neopterin/Tetrahidrobiopterin oranına bakıldığında hastalarda bu oran, sağlıklı kişilere göre anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (p=0.000). ROC eğrisi çizildiğinde, tek başına Neopterin hastalık göstergesi olarak yeterli hassasiyete sahip değilken, Neopterin/BH4 oranının kitotrioidaz ile benzer spesifisite ve sensitivite gösterdiği belirlenmiştir. Korelasyon analizinde; sağlıklı kişilerde kitotriozidaz aktivitesi pterin metabolitleri ile herhangi bir korelasyon göstermezken hastalarda kitotriozidaz aktivitesi idrar neopterin (p=0.018, r=0.622) ve 7-biopterin (p=0.018, r=0.622) düzeyleri ile pozitif korelasyon göstermiştir. Gaucher hastalarında idrarda oldukça yüksek değerde neopterin düzeylerine rastlanması bu hastalarda NP’nin hastalığın taranmasında, prognozunda kullanılabilecek muhtemel bir belirteç olabileceğini göstermektedir. Neopterin düzeylerinin yüksek, BH4 düzeylerinin düşük olması makrofaj aktivasyon göstergesi olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada elde edilen en önemli bulgu Gaucher hastalarının idrarında Neopterin/BH4 oranının anlamlı olarak yüksek bulunması ve Kitotriozidaza eşdeğer bir sensitivite göstermesidir. Neopterin, BH4 düzeylerinin idrarda LC MS/MS ile belirlenmesinin, özellikle kitotriozidazı genetik olarak düşük olan hastalarda yararlı olacağını götermektedir. İdrar örneğinin non-invaziv olarak elde edilebilir olması, LC MS/MS ile hızlı sonuç verilebilmesi ve testin doğruluk ve kesinliğinin gösterilmiş olması nedeniyle Neopterin/BH4 oranının önemli bir gösterge olarak klinikte kullanılabileceğini düşünüyoruz., The aim of this project is to investigate the potential benefit of levels of pteridine metabolites in the diagnosis and monitoring of Gaucher's disease. Pteridines and their derivatives function as intermediates in the metabolism of various vitamins and cofactors, and their relevance to disease has inspired new research to study their role as disease biomarkers. For this purpose 14 patients with a diagnosis of lysosomal Gaucher who were being followed up in the policlinic of Ege University Faculty of Medicine Child Health and Diseases Department of Metabolism were included in the study. While blood samples were taken from patients for routine monitoring samples were also collected and studied for this study. Pterine metabolites and neopterin levels in blood and urine were determined by the LC MS/ MS-based method. Representative chromatograms obtained as a result of optimization of LC and MS/MS conditions, the peaks were symmetrical, noise and tailing were almost nonexistent, and signal/noise ratio was high. The R2 values of the linear range graphs obtained for each metabolite were found to be 0.995. In the repeatability findings; CV% values are below 15% for high level both within day and between days. Urine Neopterin levels were determined with both ELISA kit and LC MS/MS methods. In the comparison of the two methods, both methods showed positive correlation. When the chitotriosidase enzyme activities of Gaucher patients were compared with the control group, CHIT levels of the patients were found significantly higher (p

Son yıllarda biyoteknolojinin gelişmesi ile birlikte mantarlardan elde edilen ürünlerin kullanımına yönelik ilgi de artmıştır. Farklı mantar türlerinin özütlerinde bulunan metabolitler antimikrobiyal etki göstermekte olup, tedavi amaçlı kullanılabilirliğine yönelik çalışmalar hala sürdürülmektedir. Bunlara ilaveten, literatürde bitkilerde olduğu gibi mantarların da güçlü antioksidan etki gösterdikleri bildirilmiştir. Bu tez çalışmasında çeşitli besinsel ya da tarımsal atıklardan izole edilen ve moleküler tanımlaması yapılan mantar türlerinden farklı çözücüler kullanılarak elde edilen özütlerin antimikrobiyal ve antioksidan aktiviteleri araştırılmıştır. Tez çalışmaları esnasında oluşan mantar atıklarının biyosorpsiyon mekanizması ile tetrasiklin içeren atık su arıtımında kullanım potansiyeli değerlendirilmiştir. Moleküler tanımlama çalışmalarında peynir atığı üzerinden izole edilen izolat 1, tarımsal atıktan izole edilen izolat 2 ve Sivas'tan toplanan izolat 3'ün sırasıyla Penicillium chrysogenum, Fusarium oxysporum ve Suillus collinitus türleri olduğu tespit edilmiştir. Antimikrobiyal aktivite çalışmalarında Agar Disk Difüzyon yöntemi kullanılmış olup, bu çalışmalarda izole edilerek tanımlanan türler arasında en yüksek antimikrobiyal aktivitenin P. chrysogenum türü tarafından gerçekleştirildiği görülmüştür. P.chrysogenum türünün aseton özütüne en duyarlı test mikroorganizması türü ise Candida albicans olarak belirlenmiştir. Antioksidan aktivitenin belirlenmesinde DPPH giderimi test edilmiş ve P. chrysogenum’un etanol özütünde antioksidan aktivite görülmüştür. Mantar atıklarının tetrasiklin giderim aktivitelerini incelemek amacıyla biyosorpsiyon için ön denemeler yapılmış ancak atık mantarlardan elde edilen biyosorbentlerin tetrasiklin giderimi için uygun olmadığı tespit edilmiştir. Atık mantar biyokütlesi ve tetrasiklin etkileşiminin aydınlatılması için FTIR ve SEM analizleri yapılmıştır. Sonuç olarak biyolojik aktivite sonuçlarına göre en iyi antimikrobiyal aktiviteyi gösteren mantar türü olarak P. chrysogenum türü seçilmiş ve bu türün özütlerde bulunan maddelerin yapısı LC-MS/MS analitik yöntemi ile aydınlatılmaya çalışılmıştır. Yapılan tez çalışması yerli izolat mantar türlerinin tanımlanarak kültür koleksiyonuna katılması ve bu çalışmanın bulguları yerli izolat mantar türü P. chrysogenum'un biyolojik aktivitesinin belirlenerek değerlendirilmesi açısından önemli sonuçlar içermektedir. In recent years, with the development of biotechnology, interest in the use of products obtained from mushrooms has increased. Metabolites found in extracts of different mushroom species show antimicrobial effects, and studies on their therapeutic use are still ongoing. In addition to these, it has been reported in the literature that fungi show strong antioxidant effects as well as plants. In this thesis, antimicrobial and antioxidant activities of extracts obtained from fungal species isolated from various nutritional or agricultural wastes and molecularly defined using different solvents were investigated. The biosorption mechanism of fungal wastes formed during the thesis studies and the potential for use in wastewater treatment containing tetracycline were evaluated. In molecular identification studies, it was determined that isolate 1 isolated from cheese waste, isolate 2 isolated from agricultural waste and isolate 3 collected from Sivas are Penicillium chrysogenum, Fusarium oxysporum and Suillus collinitus species, respectively. Agar Disk Diffusion method was used in antimicrobial activity studies, and it was observed that the highest antimicrobial activity among the species isolated and identified in these studies was performed by P. chrysogenum. The test microorganism species most sensitive to acetone extract of P.chrysogenum was determined as Candida albicans. To determine the antioxidant activity, DPPH removal was tested and antioxidant activity was observed in the ethanol extract of P. chrysogenum. In order to examine the tetracycline removal activities of fungal wastes, preliminary experiments were made for biosorption, but it was determined that the biosorbents obtained from waste mushrooms were not suitable for tetracycline removal. FTIR and SEM analyzes were performed to elucidate the interaction of waste fungal biomass and tetracycline. As a result, P. chrysogenum was selected as the fungus species that showed the best antimicrobial activity according to the biological activity results, and the structure of the substances in the extracts of this species was tried to be clarified by LC-MS/MS analytical method. The thesis study has important results in terms of identifying local isolate fungal species and adding them to the culture collection, and determining and evaluating the biological activity of the native isolate fungal species P. chrysogenum according to the findings of this study. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi - BAP - 2019-02.BŞEÜ.01-02. Bilecik Seyh Edebali University Scientific Research Project - BAP - 2019-02.BŞEÜ.01-02.

Adli toksikolojik amaçlı yapılan madde testlerinde kan, geniş analitik yöntem seçenekleri ve farmakolojik yorumunun daha kolay yapılabilmesi gibi nedenlerden dolayı en sık kullanılan biyolojik materyaldir. Kan örnekleri ile kişinin etkisi altında olduğu maddelerin tespiti yapılabilir, yakın geçmişe (saatler, günler) dair veriler edinilebilir. Kanda madde analiziyle ilgili yaşanan kısıtların önüne geçebilmek için kapiler kan örneklerini kurutarak (DBS) analiz teknikleri geliştirilmiştir. Örnekleme, kurutulan örneklerin taşınması, depolanması yönünden DBS oldukça pratik bir tekniktir. Bu teknik, örneklerin uzun süre bozulma ve hemoliz riski içermemesi gibi üstünlükleri de taşımaktadır. Bu tez çalışması, farklı sorbentler kullanılarak kurumuş kan örneği tekniği ile esrar, amfetamin, 3,4-metilenedioksi-N-metilamfetamin (MDMA), morfin ve kokain tayini için kromatografik yöntemler geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, kurumuş kan örneği çalışma prensibine uygun elektrolif çekim tekniği ile sentezlenmiş nanolifli sorbentler geliştirilerek kanda yasadışı madde tayinine uygunluğunun araştırılması hedeflenmiştir. Sıvı kromatografi ardışık kütle spektrometresi (LC-MS/MS) metodu kullanılarak THC-COOH, amfetamin, MDMA, morfin ve benzoilegonine ait optimum kromatografik koşulları belirlenmiştir. Kan örnekleri ve kurumuş kan örnekleri (Whatman 903) için iki ayrı matriks kullanılarak analitik yöntem validasyonu yapılmıştır. Elektrolif çekim yöntemi ile lif çekim çözeltisi yüksek gerilime maruz bırakılarak, polimerlerin elektriksel olarak yüklenmesi sağlanmış, selüloz ve termoplastik poliüretan (TPU) içeren 5 farklı nanolif sentezlenmiştir. Gerçek örnekler ve standart madde katımlı örneklerle yapılan analizlerde uygun materyal seçimi için yapılmıştır. 50 µL kan örneği üzerine 1 mL çözgen eklenip, sıvı-sıvı ekstraksiyon işlemi yapılmıştır. Oluşan organik faz temiz bir ependorfa aktarılmış ve kuruluğa kadar azot altında uçurulmuştur. Oluşan tortular 150 µL mobil faz karşımında çözülerek viallenmiş ve LC-MS/MS'e enjeksiyon yapılmıştır. DBS örnekleri ise, 50 µL kan damlatılıp 2 saat oda sıcaklığında kurutulmuş, oluşan kurumuş lekeler kesilerek 1 mL ekstraksiyon çözgeni içine aktarılmıştır. 30 dk ultrasonik banyo sonrasında kağıt/sorbent ortamdan alınarak kan örneği için yapılan prosedür uygulanmıştır. Birçok farklı çözgen ve çözgen karışımı denenmiş metanol-asetonitril 40:60 (v/v) oranında en uyumlu sonuçlar elde edilmiştir. Geliştirilen analitik yöntemlerde her bir analit bulunduğu örnek içinde ayırt edilebilmekte, kalibrasyon eğrisi korelasyon katsayısı her bir analit için >0.99'dur. Her bir analitin düşük (25 ng/mL), orta (100 ng/mL) ve yüksek (200 ng/mL) derişimlerde ±%20 gerikazanım aralığında ve korelasyon katsayısının %20'yi aşmadığı bu şekilde doğru, kesin ve tekrarlanabilir valide bir yöntem geliştirilmiştir. Kanda morfin 6.7, amfetamin 16.7, MDMA 22.7, benzoilekgonin 5.3, THC-COOH 25 ng/mL, DBS'de morfin 17.8, amfetamin 20.8, MDMA 22.7, benzoilekgonin 6.9, THC-COOH 25 ng/mL saptama alt sınırı değerlerine sahiptir. 1, 10 ve 30 gün için yapılan kararlılık çalışmasında kan ve DBS'de her bir analitin kararlı olduğu belirlenmiştir. Yapılan karşılaştırma çalışması sonucunda kan örnekleri ve DBS örneklerinin sonuçlarının birbiri ile uyumlu olduğu istatistiksel olarak belirlenmiştir (n=58, r=0.949). Standart olarak satışı bulunan Whatman 903 filtre kağıdının 48 saatte üretilmiş selüloz ve selüloz-TPU nanolifi ile en yakın sonuçlar verdiği belirlenmiştir. Kan örneklerini kurutmak için kullanılan sorbentler veya kartlar geliştirilmekte olup, ülkemizde henüz bu amaçla yapılan üretimi bulunmamaktadır. Bu geliştirilen nanolifler sayesinde; yurtdışından temin edilen bir malzemenin ülkemizde geliştirilmesi için ön çalışmalar tamamlanmıştır. Daha etkin, kullanım amacına yönelik, verimli bir ürün ya da analitlere özgü ürünler sentezlenip adli toksikolojik çalışmalarda yeni bir alan oluşturabilir., In forensic toxicological substance analysis, blood is the most frequently used biological material due to wide analytical method options and easier pharmacological interpretation. With blood samples, the substances under the influence of the person can be determined, and data on the recent past (hours, days) can be obtained. In order to avoid the limitations experienced in blood substance analysis, analysis techniques by dried blood samples (DBS) have been developed. DBS is a very practical technique in terms of sampling, transportation, and storage of dried samples. In addition, it has advantages such as the long-term deterioration of the samples and the risk of haemolysis. This thesis, it is aimed to make a chromatographic determination of cannabis, amphetamine, 3,4-methylenedioxy-N-methylamphetamine (MDMA), morphine, and cocaine with DBS technique using different sorbents. In this context, it is aimed to investigate their suitability for the determination of illegal substances in the blood by developing nanofiber sorbents developed with the electrospinning technique in accordance with the working principle of DBS. Optimum chromatographic conditions of THC-COOH, amphetamine, MDMA, morphine and benzoylecgonine were determined using liquid chromatography-tandem mass spectrometry (LC-MS/MS). Analytical method validation was performed using two different matrices for blood and dried blood samples (Whatman 903). With the electrospinning method, the fiber spinning solution was exposed to high voltage, polymers were electrically charged, and 5 different nanofibers containing cellulose and thermoplastic polyurethane (TPU) were synthesized. In the analyzes made with authentic blood samples and standard addition samples, studies were carried out for the selection of appropriate materials. 1 mL solvent was added to a 50 µL blood sample and liquid-liquid extraction was performed. The organic phase was transferred to a clean Eppendorf and evaporated under nitrogen to dryness. The residues were dissolved in 150 µL of mobile phase mixture and vials were injected to LC-MS/MS. DBS samples were dried at room temperature for 2 hours by dripping 50 µL of blood, and the dried spots were cut and transferred into 1 mL of extraction solvent. After 30 minutes of ultrasonic bath, the paper/sorbent was removed from the solvent and the procedure for blood sample was applied. Many different solvents and solvent mixtures were performed, and the most compatible results were obtained at the methanol-acetonitrile ratio of 40:60 (v/v). In the analytical methods developed, each analyte can be distinguished within the sample it contains, and the calibration curve correlation coefficient is >0.99 for each analyte. It is an accurate, precise, and reproducible validated method whereby each analyte is in the ±20% recovery range at low (25 ng/mL), medium (100 ng/mL), and high (200 ng/mL) concentrations and the correlation coefficient does not exceed 20%. The lower limit of quantification was for morphine 6.7, amphetamine 16.7, MDMA 22.7, benzoylecgonine 5.3, THC-COOH 25 ng/mL in blood, morphine 17.8, amphetamine 20.8, MDMA 22.7, benzoylecgonine 6.9, THC-COOH 25 ng/mL in DBS. In the stability study for 1, 10, and 30 days, each analyte was determined to be stable in blood and DBS. As a result of the comparison study, it was determined that the results of blood samples and DBS samples were compatible with each other (n=58, r=0.949), statistically. It has been determined that Whatman 903 filter paper gives the closest results with 48 hours-produced cellulose and cellulose-TPU nanofiber. Sorbents or cards used to dry blood samples are being developed and they are not yet produced for this purpose in our country. Preliminary studies have been completed for the development of a material supplied from abroad in our country for these developed nanofibers. A more effective, intended use, efficient product or products specific to analytes can be synthesized and create a new field in forensic toxicological studies.

Yüksek Lisans Tezi, Uyuşturucu maddelerin sucul çevrelere ulaşmasının başlıca yolu atıksu ve atıksu arıtma tesisi deşarjlarıdır. Uyuşturucu maddeler vücuda alındıktan sonra ana bileşik formunda ve metabolik ürünler formunda idrar ve dışkı ile vücuttan atılır ve kanalizasyon şebekesine ulaşır. Atıksu bazlı epidemiyoloji çalışmaları ile kanalizasyon sisteminden alınan örneklerde ana bileşik veya metabolit bileşiğin konsantrasyonundan faydalanarak toplum tarafından uyuşturucu kullanım türü ve miktarı tespit edilebilmektedir. Bu çalışma kapsamında Konya kanalizasyon sisteminden alınan atıksu örneklerinde uyuşturucu madde ve metabolitlerinin varlığı araştırılmıştır. Gerçekleştirilen atıksu bazlı epidemiyoloji çalışması ile kentte kullanılan uyuşturucu maddelerin türleri ve uyuşturucu madde tüketiminin yüksek olduğu bölgeler tespit edilmeye çalışılmıştır. Kanalizasyon sisteminden (Selçuklu, Karatay, Meram) hafta içi ve hafta sonu atıksu örnekleri alınmıştır. Alınan örnekler ön işlemlerden geçirildikten sonra katı faz ekstraksiyon yöntemi ile ekstrakte edilmiştir. Atıksu örneklerinde cocaine ve metaboliti benzoylecgonine, amphetamine tipi maddeler (amphetamine, methamphetamine, ecstasy), opiatlar (morphine, 6-acetylmorphine, codeine), cannabinoidler (marijuana, methadone, EDDP) ve diazepam bileşiklerinin varlığı araştırılmıştır. Kalitatif ve kantitatif analizler LC-MS-MS sistemi ile Doğu Anadolu Yüksek Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (DAYTAM) tarafından gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; kanalizasyon sisteminden hafta içi alınan örneklerde en yüksek konsantrasyon değerleri marijuana (348 ng/L), morphine (199 ng/L) ve codeine (338 ng/L) bileşikleri için tespit edilirken hafta sonu ise amphetamine (204 ng/L), ecstasy (322 ng/L) ve codeine (787 ng/L) bileşikleri için tespit edilmiştir. Bölge olarak bakıldığında ise Selçuklu ve Karatay bölgesinden alınan atıksu örneklerinde tespit edilen uyuşturucu bileşik konsantrasyon değerlerinin Meram bölgesinden alınan atıksu örneklerine göre daha yüksek konsantrasyonlarda olduğu görülmüştür. Amphetamine, ecstasy ve codeine maddelerinin hafta sonu tespit edilen konsantrasyon değerlerinin hafta içi değerlerine göre daha yüksek olduğu, hafta sonu kullanım miktarının fazla olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, kanalizasyon sisteminden alınan atıksu örnekleri ile kentlere ait bölgesel uyuşturucu madde kullanım yerleri ve miktarları hakkında bilgiler elde edilip, gerekli önlemlerin alınması sağlanabilir., The main way drugs reach the aquatic environment is through wastewater and wastewater treatment plant discharges. Drugs are excreted in urine and feces in the form of parent compound and metabolic products after ingestion and reach the sewage system. With wastewater-based epidemiology studies, the type and amount of drug use by the society can be determined by using the concentration of the main compound or metabolite compound in the samples taken from the sewage system. Within the scope of this study, the presence of narcotic substances and their metabolites in wastewater samples taken from Konya sewerage system was investigated. With the wastewater-based epidemiology study, the types of drugs used in the city and the regions where drug consumption is high were tried to be determined. Weekday and weekend wastewater samples were taken from the sewerage system, including Selçuklu, Karatay and Meram. The samples taken were extracted by solid phase extraction method after pre-treatment. Cocaine and its metabolite benzoylecgonine, amphetamine type substances (amphetamine, methamphetamine, ecstasy), opiates (morphine, 6-acetylmorphine, codeine), cannabinoids (marijuana, methadone, EDDP) and diazepam compounds were investigated in wastewater samples. Qualitative and quantitative analyzes were carried out by the Eastern Anatolia High Technology Application and Research Center (DAYTAM) using the LC-MS-MS system. According to the results obtained; In samples taken from the sewage system on weekdays, the highest concentration values were determined for marijuana (348 ng / L), morphine (199 ng / L) and codeine (338 ng / L) compounds, while at the weekend amphetamine (204 ng / L), ecstasy ( 322 ng / L) and codeine (787 ng / L). Regarding the region, it was observed that the concentration values of the drug compounds determined in the wastewater samples taken from the Selçuklu and Karatay regions are higher than the wastewater samples taken from the Meram region. The concentration values of amphetamine, ecstasy and codeine substances are higher than the weekday values, indicating that the amount of use at the weekend is higher. As a result, information can be obtained about the wastewater samples taken from the sewerage system and the regional drug use places and amounts of the cities and necessary measures can be taken.

Pregabalinin santral ve periferik nöropatik ağrı, parsiyel epilepsi gibi tanıların dışında 2014 yılında ülkemizde ve Avrupa’da fibromiyalji, yaygın anksiyete bozukluğu tanıları için kullanımı onaylanmıştır. Geniş kullanım alanı yanında son dönemlerde pregabalinin suistimal potansiyeli olduğuna ve dolayısıyla bağımlılık yaptığına dair veriler ve olgu sunumları artmaktadır. Adli Tıp Kurumu İzmir Grup Başkanlığı Kimya Dairesi’nde rutin olarak adli olguların (postmortem ve canlı) idrar ve kan numunelerinde kromatografik yöntemlerle (LC-MS/MS) psikoaktif madde analizi yapılmaktadır. Bu yüksek lisans tezi ile Haziran 2017-Aralık 2018 yılları arasında kan ve idrar numunelerinde pregabalin sonucu pozitif çıkan örneklerin analiz sonuçları Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden taranmış, elde edilen sonuçlar SPSS kullanılarak istatiksel olarak analiz edilmiştir. Sonuçların adli toksikolojik değerlendirilmesi yapılarak, pregabalin yanında diğer maddelerin kullanımı araştırılmıştır. Çalışmada 15.259 olgu taranmış olup, bu olguların %3,2’sinde (n=487) pregabalin tespit edilmiştir. Pregabalin pozitif olguların yaş ortalaması 29.24±10.34 (min:14, maks:84) olup, %94’ünü erkek olgular oluşturmaktadır. Toplamda kanında pregabalin saptanan 24 postmortem ve 456 canlı olgu, idrarında pregabalin saptanan 25 postmortem ve 395 canlı olgu mevcuttur. Çalışmamızda pregabalin ile birlikte çoklu madde kullanımın ve buna bağlı ölüm vakalarının mevcut olduğu yıllar içerisinde artış gösterdiği görülmektedir. Kanda pregabalin yanında en çok saptanan madde esrar metaboliti olan THC-COOH olup, kanda pregabalin yanında sekiz maddeye kadar madde tespit edilmiştir. Pregabalin yanında tespit edilen sekiz madde arasında THC-COOH, morfin, hidromorfon, kodein, hidrokodon, 6-MAM, parasetamol ve naproksen bulunmaktadır. Hem bu veri hem de pregabalin yanında opiodlerin de bulunması dünyadaki kullanıma benzerliği işaret etmektedir. Olguların idrar numunelerinde de saptanan maddeler benzerlik göstermektedir. İdrarında pregabalin tespit edilen 25 olgunun %24’ünün ölüm nedeninin uyuşturucu intoksikasyonu olması bu maddelerin suistimal edildiğini desteklemektedir. Postmortem olgulara baktığımızda ölüm nedeni uyuşturucu intoksikasyonu olan vakalarda pregabalin yanında esrar metaboliti olan THC-COOH, sentetik kannabinoidler, opioidler, kokain ve metabolitleri tespit edilmiştir. “Kafkas Bonzaisi” olarak da bilinen pregabalinin (Lyrica) yanında sentetik kannabinoidlerin de bulunması üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Pregabalin tespit edilen olgularda ağrı kesici, antidepresan ya da sedatif etkili ilaçlar kategorisinde sınıflandırılabilecek maddelerin de saptanması bu ilaçların tedavide kullanılması nedeniyle yorumlanırken kısıtlılık oluşturabilmektedir. Ülkemizde pregabalin içeren ilaçların suistimalinin artması üzerine 01.04.2019 tarihi itibariyle “Yeşil Reçete ile Verilmesi Gereken İlaçlar” listesine alınmış olmasına rağmen ilacın, özellikle madde kullanım öyküsü olan hastalarda dikkatle reçete edilmesi son derece önemlidir. Dünya genelinde pregabalinin kötüye kullanım potansiyeli konusundaki endişeyi ve artan farkındalığı yansıtan klinisyenler için hazırlanmış pratik rehberlik belgeleri hazırlanmıştır. Çalışmamızın sonuçları, ülkemizde de pregabalin reçetelenmesi konusunda madde kullanım öyküsü olan bireylerde dikkat edilmesine ait hekimlerin bilgilendirmesi gerektiğini göstermektedir. Pregabalinin uyuşturucu madde kullanımı ile birlikte postmortem vakalarda tespit edilmesi ülkemizde bu yönden ilk veri olması açısından önemlidir. Çalışmanın adli olgulara ait veriler ile yapıldığı dikkate alındığında pregabalin kullanımın özellikle uyuşturucu madde kullanan ve hapishanelerdeki kişilerde suistimaline dikkat çekerek yorumlanması gerekmektedir. Ayrıca bu tez çalışması adli olgularda pregabalin kullanımının değerlendirilmesi yanında pregabalin ile birlikte kullanılan yasadışı madde çeşitliliği belirlenmesi ve postmortem olgu yönünden önem kazanmaktadır. Bu çalışma ile alana ulusal veri kazandırılarak hem adli toksikolojik analizlerin şekillenmesine hem de madde kullanımını önlemek için geliştirilen stratejiler için veri sağlanmasına katkıda bulunulacağı öngörülmektedir., Pregabalin was approved for use in diagnoses of fibromyalgia and generalized anxiety disorder in our country and Europe in 2014, except for central and peripheral neuropathic pain and partial epilepsy. In addition to its wide area of use, data and case reports are increasing that pregabalin has potential for abuse and therefore addiction. Psychoactive substance analysis is routinely performed in urine and blood samples of forensic cases (postmortem and live) by chromatographic methods (LC-MS / MS) in the Forensic Medicine Institute Izmir Group Presidency Chemistry Department. With this master's thesis, the analysis results of the pregabalin positive results in blood and urine samples between June 2017 and December 2018 were scanned through the National Judicial Network Information System (UYAP), and the results were analyzed statistically using SPSS. Forensic toxicological evaluation of the results was made and the use of other substances besides pregabalin was investigated. In the study, 15,259 cases were screened and pregabalin was detected in 3.2% of these cases (n = 487). The average age of pregabalin positive cases is 29.24 ± 10.34 (min: 14, max: 84) and 94% of them are male cases. In total, there are 24 postmortem and 456 live cases with pregabalin in their blood, 25 postmortem and 395 live cases with pregabalin in their urine. In our study, it is seen that the use of multiple drugs together with pregabalin and the associated deaths increased during the years. The most frequently detected substance in the blood besides pregabalin is THC-COOH, which is the cannabis metabolite, and up to eight substances have been detected next to pregabalin in the blood. Among the eight substances detected in addition to pregabalin are THC-COOH, morphine, hydromorphone, codeine, hydrocodone, 6-MAM, paracetamol and naproxen. The presence of opioids besides both this data and pregabal points to the similarity in the world. The items detected in the urine samples of the cases are similar. The fact that 24% of 25 cases in which urine pregabalin was detected is the cause of death is intoxication, which supports the abuse of these substances. When we look at postmortem cases, in cases with drug intoxication as the cause of death, cannabis metabolite THC-COOH, synthetic cannabinoids, opioids, cocaine and metabolites were determined in addition to pregabalin. The presence of synthetic cannabinoids in addition to pregabalin (Lyrica), also known as “Caucasian Bonzai”, is an important issue that should be emphasized. In cases where pregabalin is detected, the determination of substances that can be classified in the category of pain medication, antidepressant or sedative drugs may cause limitation in interpreting these drugs due to their use in treatment. Although the abuse of drugs containing pregabalin increases in our country, it is very important to prescribe the drug carefully, especially in patients with a history of drug use, as of 01.04.2019. Practical guidance documents prepared for clinicians reflecting the concern and growing awareness of the potential for abuse of pregabalin worldwide have been prepared. The results of our study show that physicians should be informed about the prescription of pregabalin in our country, to pay attention to individuals with a history of substance use. Detection of pregabalin in postmortem cases with drug use is important in terms of being the first data in this respect in our country. Considering that the study is based on data from forensic cases, pregabalin use should be interpreted by emphasizing the abuse of people, especially in drug users and prisons. In addition, this thesis study gains importance in terms of evaluating the use of pregabalin in forensic cases as well as determining the diversity of illegal substances used with pregabalin and postmortem cases. It is predicted that this study will contribute to both the shaping of forensic toxicological analyzes and providing data for the strategies developed to prevent substance use by providing national data to the field.

Plastik malzemeler, içeceklerin ve çeşitli gıda ürünlerinin paketlenmesinde sıklıkla kullanılan ambalaj türlerinden biridir. Kırılmaya karşı dirençli olması, taşınmasının diğer ambalajlara göre daha kolay olması ve maliyetinin düşük olması gibi önemli avantajlara sahiptirler. Ancak her paketleme materyalinde olduğu gibi plastik malzemelerin de gıda ürününe olası zararlı bileşenlerin migrasyonu gibi çeşitli dezavantajları vardır. Malzeme içerisindeki zararlı bileşenlerin olası migrasyon miktarının tespiti, gıda ürünlerinde en önemli analiz türlerinde biridir. Bu tez kapsamında plastik malzemelerden; meyveli içeceğe (Limonata), aromalı gazlı içeceğe (Gazoz) ve doğal kaynak suyuna olası fitalat esteri geçişleri incelenmiştir. Numuneler zenginleştirme yapılmadan QuEChERS (hızlı, kolay, ucuz, efektif, sağlam ve güvenilir) hazır kitleri ile hazırlanmıştır. Bu çalışmada 6 fitalat esterinin (dimetil fitalat (DMP), dietil fitalat (DEP), benzil bütil fitalat (BBP), dibütil fitalat (DBP), bis(2-etilhekzil) fitalat (DHEP), di-n-oktil fitalat (DnOP)) analizleri sıvı kromatografisi tandem kütle spektrometresi (LC-MS/MS) ile analizi yapılmıştır. Standartlar, model çözelti içerisine ilave edilip QuEChERS kiti kullanarak hazırlanmıştır. Çalışma kapsamında tespit sınırı (LOD) 0,14 ile 2,84 μ/L arasında, tayin limiti (LOQ) ise 0,21 ile 3,52 μ/L arasında bulunmuştur. Geri kazanım çalışmasında ise geri kazanım miktarları %89-105 arasında tespit edilmiştir. Tekrarlanabilirlik için bağıl standart sapma ise %0,25-6,53 arasındadır. Çalışma ile yeni üretilmiş, raf ömrünün ortasına gelmiş ve raf ömrünü tamamlamış numunelerde analiz yapılmıştır. Plastic materials used for packaging of beverages have several advantages like cost-efficient, easy to transport, be resistant to breakage, etc. One of the most important problems with these is the distribution of phthalate migration in the phases. A basic and eco-friendly method which is using Quick Easy Cheap Effective Rugged Safe (QuEChERS) kits without enrichment is suggested for analyzing six phthalate esters [Dimethyl phthalate (DMP), Diethyl phthalate (DEP), Benzyl butyl phthalate (BBP), Dibutyl phthalate (DBP), Bis(2-Ethylhexyl) phthalate (DHEP), Di-n-octyl phthalate (DNOP)] in still beverages, carbonated beverages and spring water by liquid chromatography-tandem mass spectrometry (LC-MS/MS). After extraction of a sample with QuEChERS SPE, including MgSO4, PSA, C18 substances are analyzed by LC-MS-MS, which has the LOD’s between 0.14 and 2.84 μgL-1 and LOQ’s between 0.21 and 3.52 μgL-1. The six phthalate esters above-mentioned have in the range of 0.25-6.53 % RSD, and the recovery percent are between 88.8-107. This is the first study of a remark of the phthalate migration for the shelf life in the mentioned beverages, a national industrial area. The data of the migration ratio throughout the shelf life to initial filling to expiry date was investigated. Uludağ İçecek Türk A.Ş. Ar&Ge Merkezi

Amaç: Bu çalışmada ülkemizin doğu bölgesinde doğal olarak yetişen bazı türlerin tarımsal kültürle çoğaltılan örneklerin (Sideritis libanotica subs kurdica, Thymus citriodorus, Origanum minutiflorum, Satureja macrantha, Lippia citriodora, Ziziphora clinopodioides, Cyclotrichium leucotrichum, Thymus vulgare, Nepeta italica, Origanum syriacum, Rosemarinus officinalis, Salvia palestina, Tanacetum parthenium, Melissa officinalis, Sideritis perfoliata, Origanum saccatum, Pelargonium graveolens, Salvia verticillata, Salvia multicaulis, Teucrium polium, Foeniculum vulgare, Pimpinella anisum, Mentha tomentosa, Thymbra spicata, Origanum onites, Origanum SP(Origanum onites+Origanum syriacum), Origanum vulgare subs. gracile) kimyasal ve biyolojik yönden detaylı araştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada halk arasında daha çok kekik (Baharat) ve çay olarak kullanılan ve tarımsal kültür ile çoğaltılan 27 türün uçucu yağ (miktarı yeterli olan) ve etanol ekstreleri hazırlanarak elde edilen bu uçucu yağların ve etanol ekstrelerinin antioksidan (total fenolik, total flavonoit, DPPH, CUPRAC ve ABTS), antikolinesteraz (AChE ve BChE inhibitörleri), tirozinaz ve üreaz aktiviteleri belirlenmiştir. Ayrıca ekstrelerin toksik-sitotoksik etkileri MTT yöntemi ile belirlenmiştir. Miktarı yeterli olan türlerin uçucu yağı hidrodistilasyon yöntemi ile elde edilip bileşimi GC-MS/FID ile tespit edilmiştir. Ayrıca bu türlerin gıda olarak kullanılması nedeniyle GC-MS/FID SPME ile aroma içerikleri belirlenmiştir. Tüm türlerin etanol ekstreleri de hazırlanarak LC-MS/MS ile bu ekstrelerin fenolik içerikleri tespit edilmiştir. Bulgular: Tarımsal kültür ile çoğaltılan 27 türün aroma içeriği ve 13 türün uçucu yağ sonuçalarına göre majör bileşenler olarak karvakrol, timol, trans-geraniol, trans-sitral, pulegon, verbenon, linalil asetat, kafur, α-pinen, sitronellol, limonen, anetol, 1,8 sineol, piperiton ve p-simen tespit edilmiştir. LC-MS/MS sonuçlarına göre ise genel olarak rosmarinik asit, astragalin ve luteolin 7-glikosid majör bileşen olarak belirlenmiştir. Antioksidan aktivite sonuçlarında, ABTS yönteminde Br-3,Br-10, Br-14, Br-15, Br-16, Br-24, Br-25, Br-27, Br-3 Ess, Br-8 Ess, Br-24 Ess, Br-25 Ess ve Br-27 Es (IC50: ≤1 µg/mL) örneklerinin, DPPH yönteminde Br-14 (IC50: ≤1 µg/mL) örneğinin oldukça yüksek aktivite gösterdiği ve standart bileşiklerden de daha aktif olduğu tespit edilmiştir. Türlerin etanol ekstrelerini asetilkolinesteraz enzim inhibisyon aktivitesine (AChE) bakıldığında Br-11 (%inhibisyon: 88.47±1.80), butirilkolinesteraz enzim inhibisyon aktivitesinde (BChE) ise Br-11 (%inhibisyon: 99.65±2.97) örneğinin en yüksek aktivite gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca Origanum cinsine ait tüm türlerin uçucu yağının antikolinestraz enzim aktivitelerinin hem AChE hem de BChE yönteminde oldukça aktif oldukları belirlenmiştir. Örnekler içerisinde Br-11 Ess örneğinin HT-29 kolon kanseri hücre serisine karşı en yüksek etkiyi (%Canlılık: 23.70±0.38), Br-24 Ess örneğinin MCF-7 hücre serisine karşı en yüksek etkiyi (%Canlılık: 11.20±0.14) gösterdiği belirlenmiştir. Sonuç: Ülkemizde yetişen 27 türün tarımsal kültür ile çoğaltılan örneklerin ekstreleri hazırlanmış ve incelenmiştir. Tüm örneklerin aroma içeriği belirlenirken miktarı yeterli olan türlerin uçucu yağı elde edilip içeriği aydınlatılmıştır. Elde edilen uçucu yağ ve etanol ektrelerinin kimyasal içerik analizlerinin yanısıra biyolojik özellikleride ortaya konularak sonuçlar bilim dünyasına kazandırılmıştır. Aim: In this study, some species grown naturally in the eastern region of our country (Sideritis libanotica subs kurdica, Thymus citriodorus, Origanum minutiflorum, Satureja macrantha, Lippia citriodora, Ziziphora clinopodioides, Cyclotrichium leucotrichum, Thymus vulgare, Nepeta italica, Origanum syriacum, Rosemarinus officinalis, Salvia palestina, Tanacetum parthenium, Melissa officinalis, Sideritis perfoliata, Origanum saccatum, Pelargonium graveolens, Salvia verticillata, Salvia multicaulis, Teucrium polium, Foeniculum vulgare, Pimpinella anisum, Mentha tomentosa, Thymbra spicata, Origanum onites, Origanum SP(Origanum onites+Origanum syriacum), Origanum vulgare subs. gracile) was aimed to be investigated in detail in terms of chemical and biological aspects. Material and Method: In this study, essential oils (sufficient amount) and ethanol extracts of 27 species, which are mostly used as oregano (spice) and tea and cultivated by agricultural culture, and ethanol extracts obtained by preparing antioxidant (total phenolic, total flavonoit, DPPH, CUPRAC and ABTS), anticholinesterase (AChE and BChE inhibitors), tyrosinase, urease activities were determined. In addition, the toxic-cytotoxic effects of the extracts were determined by MTT method. The essential oil of the species with sufficient amount was obtained by hydrodistilation method and its composition was determined by GC-MS/FID. In addition, since these species are used as food, aroma contents were determined by GC-MS / FID SPME. Ethanol extracts of all species were also prepared and the phenolic contents of these extracts were determined by LC-MS/MS. Results: According to the aroma content of 27 species propagated by agricultural culture and the essential oil results of 13 species, carvacrol, timol, trans-geraniol, trans-citral, pulegone, verbenone, linalyl acetate, camphor, α-pinene, citronellol, limonene, anethole, 1,8-cineole, piperitone and p-cymene were determined as major components. According to LC-MS/MS results, in general rosmarinic acid, astragalin and luteolin 7-glycoside were determined as major components. In the antioxidant activity results, it was determined that the Br-3, Br-10, Br-14, Br-15, Br-16, Br-24, Br-25, Br-27, Br-3 Ess, Br-8 Ess, 24 Ess, Br-25 Ess and Br-27 Ess (IC50: ≤1 µg / mL) samples in the ABTS method and the Br-14 (IC50: ≤1 µg / mL) sample in the DPPH method showed quite high activity and were more active than the standard compounds. When the acetylcholinesterase enzyme inhibition activity (AChE) of the ethanol extracts of the species was examined, it was determined that Br-11 (inhibition%: 88.47 ± 1.80) and Br-11 (inhibition%: 99.65 ± 2.97) sample showed the highest activity in butyrylcholinesterase enzyme inhibition activity (BChE). In addition, it was determined that the anticholinestrase enzyme activities of the essential oil of all species belonging to the Origanum genus were quite active in both AChE and BChE methods. Among the samples, it was determined that Br-11 Ess sample had the highest effect (viability%: 23.70 ± 0.38) against HT-29 colon cancer cell line, and Br-24 Ess sample showed the highest effect (viability%: 11.20 ± 0.14) against MCF-7 cell line. Conclusion: The extracts of 27 species grown in our country with agricultural culture were prepared and examined. While determining the aroma content of all samples, the essential oil of the species with sufficient amount was obtained and the content was illuminated. In addition to the chemical content analysis of the essential oil and ethanol extracts obtained, their biological properties have been revealed and the results have been brought to the world of science. Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü (DÜBAP) tarafından Eczacılık.20.002 no'lu proje kapsamında desteklenmiştir.

Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Abdullah YILMAZ bu tez çalışmasının ikinci danışmanıdır., Bu çalışmada, besin olarak tüketilen ve Irak’ tan temin edilen Khastawi, Maktum, Zuhtimutawi, Chukleti, Tiberzal, Khadrawi, Birem ve Barhi olmak üzere 8 farklı hurma çeşidi kullanılmıştır. Çalışılan hurma çeşitlerinin ağır metal içerikleri kantitatif olarak AAS (Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi) ve ICP-OES (İndüktif Olarak Eşleşmiş Plazma Optik Emisyon Spektrometresi) teknikleri ile çalışıldı. Etli kısımlarındaki Bakır (Cu) miktarları (0,5-1,90 mg/kg), Demir (Fe) miktarları (7,13-21.99 mg/kg), Çinko (Zn) miktarları (2,79-6,37 mg/kg), Potasyum (K) miktarları (5223,18-8074,56 mg/kg), Magnezyum (Mg) miktarları (363,14-768,89 mg/kg), Fosfor (P) miktarları (775,95-1100,85 mg/kg), Kalsiyum (Ca) miktarları (311,86-482,79 mg/kg) ve Mangan (Mn) miktarları (4,60-18,50 mg/kg) arasında tespit edildi. Çekirdek kısımlarında ise; Bakır (Cu) miktarları (2,39-6,26 mg/kg), Demir (Fe) miktarları (10,15-15,09 mg/kg), Çinko (Zn) (10,63-12,96 mg/kg), Potasyum (K) (2255,75-2886,88 mg/kg), Magnezyum (Mg) miktarları (676,41-981,93 mg/kg), Fosfor (P) miktarları ise (1427,93-1963,86 mg/kg), Kalsiyum (Ca) miktarları (169,10-237,57 mg/kg) ve Mangan (Mn) miktarları (4,60- 18,50 mg/kg) olarak tespit edildi. Ayrıca, Elementel Analiz Cihazı (Dumas metodu) ile tayin edilen hurma numunelerinin etli kısımlarındaki Karbon (C) miktarları (% 43,2-45,36), Hidrojen (H) (% 7,1-7,79), Azot (N) miktarları (% 0,99-1,15) olarak tespit edilmiştir. Çekirdek kısımlarında ise Karbon (C) miktarları (%37,48-39,76), Hidrojen ( H ) (%7,82-8,51), Azot ( N ) miktarları (% 0,51-0,64) olarak tespit edilmiştir. Hurma numunelerinin etli kısımlarında bulunan protein miktarları (% 3,38-3,81), çekirdek kısımlarında ise (% 5,88-7.19) olarak tespit edilmiştir. Çalışmada tüm hurma numunelerinin etli kısımlarının toplam yağ miktarları (0,126-0,175 g/100g), çekirdek kısımlarının toplam yağ miktarları ise (4,750-7,125 g/100 g) olarak tespit edilmiştir. Yağ asidi içerikleri GC-MS ile GC-FID dedektörü kullanılarak semikantitatif olarak tespit edildi. Bütün hurma umunelerinin çekirdek ve etli kısımlarında aynı 14 çeşit yağ asitlerine rastlanılmıştır. Bunlardan en yüksek tespit edilen yağ asiti miktar ise (% 42.706-49.069) ile oleik asittir. Numunelerdeki etanol ekstrelerinin fenolik içerikleri LC-MS/MS cihazı ile tespit edildi., In this study, 8 different types of dates such as Khastawi, Maktum, Zuhtimutawi, Chukleti, Tiberzal, Khadrawi, Birem and Barhi which are consumed as food and supplied from Iraq were used. Heavy metal contents of the studied palm varieties were quantitatively studied with AAS (Atomic Absorption Spectrophotometry) and ICP-OES (Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectrometry) techniques. Copper (Cu), iron (Fe), zinc (Zn), potassium (K), magnesium (Mg), phosphorus (P), calcium (Ca) and manganese (Mn) amounts in the flesh parts of the studied date varieties ranged from 0.5 to 1.90 mg / kg, 7.19 to 21.99 mg / kg, 2.79 to 6.37 mg / kg, 5223,18 to 8074,56 mg / kg, 363,14 to 768,89 mg / kg, 775,95 to 1100,85 mg/kg, 311,86 to 482,79 mg/kg and 4,60 to 18,50 mg/kg, respectively. On the other hand, in the seed parts, those heavy metals were determined as 2.39 to 6.26, 10.15 to 15.09, 10.63 to 12.96, 2255.75 to 2886.88, 676.41 to 981.93, 1427.93 to 1963.86, 169.10 to 237.57 and 4.60 to 18.50, respectively. Additionally, carbon (C), hydrogen and nitrogen (N) percentages (mass/mass) of the flesh and seed parts of the studied date varieties were determined by Elementel Analysis Instrument (Dumas Method). According to this method C,H and N amounts were detected to be 43.2 to 45.36 %, 7.1 to 7.79 %, 0.99 to 1.15 and 37.48 to 39.76, 7.82 to 8.51, 0.51 to 0.64 in flesh and seed parts of the dates, respectively. The protein amounts found in the fleshy and seed parts of the palm date samples were determined to be among 3.38-3.81 % and 5.88 - 7.19, respectively. Total oil amount of the flesh and seed parts of the studied date varieties were between 0.126-0.175 g/100 g plant and 4.750-7.125 g/100 g plant, respectively. The fatty acid compositions were determined by using GC-FID and GC-MS techniques. Same 14 fatty acids were detected in the studied date varieties. Among those, oleic acid was the most abundant fatty acid (between 42.706 % and 49.069%).The phenolic contents of ethanol extracts of the studied date samples were determined by LC-MS / MS.

Amaç: Thymus cinsi genel olarak yemeklere tat ve koku verici amaçla kullanılır ve tıbbi ve ekonomik önemi olan bitkiler sınıfındandır. Birçok biyolojik ve farmakolojik aktivitesi bilinen Thymus cinsine ait T. fallax ve T. kotschyanus var. kotschyanus bitkilerinin LC-MS/MS ve GC-MS cihazları ile kimyasal içeriklerinin belirlenmesi; antioksidan, antikolinesteraz ve antimikrobiyal aktivitelerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: : T. fallax ve T. kotschyanus var. kotschyanus bitkilerinin kök ve toprak üstü etanol ekstrelerinin LC-MS/MS ile fenolik, GC-MS ile uçucu yağlarının içerikleri belirlendi. Tüm ekstrelerin toplam fenolik ve flavonoit içerikleri sırasıyla pirokatekol ve kersetine eşdeğer olarak belirlendi. Antioksidan aktiviteleri (β-karoten renk giderimi, DPPH serbest, ABTS katyon radikali giderimi ve Cuprac yöntemleri), antikolinesteraz aktiviteleri (asetil- ve bütiril-kolineteraz yöntemleri) ve ile antimikrobiyal aktiviteleri (minimum inhibisyon konsatrasyonu) belirlendi.Bulgular: T. fallax kök ekstresi en yüksek toplam fenolik içeriğe, T. kotschyanus var. kotschyanus toprak üstü ekstresi en yüksek toplam flavonoit içeriğe sahip olduğu belirlendi. DPPH serbest radikal giderim yönteminde T. fallax toprak üstü ekstresi, ABTS katyon radikal giderim yönteminde kök ekstresinin yüksek aktivite gösterdiği belirlendi. Thymus kotschyanus var. kotschyanus toprak üstü ve kök kısımlarının antimikrobiyal aktivite sonuçlarına göre Candida tropikalis' karşı iyi aktivite gösterdiği belirlendi. GC/MS analizine göre T. kotschyanus var. kotschyanus bitkisinin major bileşenleri karvakrol (%48,5) ve timol (%22,5) iken T. fallax bitkisinin ise bisiklogermakren (%21,5) ve germakren D (%16,5) olduğu tespit edildi. LC-MS/MS analizine göre; T. fallax toprak üstü ve kök, T. kotschyanus var. kotschyanus toprak üstü ekstrelerinde kinik asit, rozmarinik asit ve nikotiflorin, T. kotschyanus var. kotschyanus kök ekstresinde fumarik asit, kinik asit ve kafeik asit ve major bileşenler olarak tespit edildi.Sonuç: T. fallax'ın yüksek fenolik içeriğinden kaynaklı yüksek antioksidan potansiyele sahip olduğu söylenebilir. Bitkilerin antikolinesteraz aktivitesi ve LC-MS/MS ile kimyasal içeriği ilk kez bu tezde çalışıldı. Böylece kimyasal içerikleri ve yukarıda belirtilen aktiviteleri belirtilen bitki türlerinden elde edilen sonuçlar bilim dünyasına kazandırılmıştır. Aim: The genus Thymus is commonly used for food taste and odor purposes and is of medicinal and economic importance. The aim of this study was to investigate the chemical contents, antioxidant, anticholinesterase and antimicrobial activities of T. fallax and T. kotschyanus var. kotschyanus plants of Thymus genus which are known for their biological and pharmacological activities by LC-MS/MS and GC-MS.Material and Method: The content of phenolics by LC-MS / MS and essential oils by GC-MS of root and aerial parts of ethanol extracts of T. fallax and T. kotschyanus var. kotschyanus plants were determined. Total phenolic and flavonoit contents of all extracts were determined as pyrocatechol and quercetin equivalents, respectively. Antioxidant (β-carotene decolorisation, DPPH free, ABTS cation radical scavenging and Cuprac methods), anticholinesterase (acetyl- and butyryl-cholineterase methods) and antimicrobial activities (minimum inhibition concentration method) were determined.Results: T. fallax root extract has the highest total phenolic content, T. kotschyanus var. kotschyanus aerial part extract was found to have the highest total flavonoit content. It was determined that T. fallax aerial part extract in DPPH free radical scavenging method and root extract showed high activity in ABTS cation radical scavenging method. Aerial and root parts of Thymus kotschyanus var. kotschyanus were determined good antimicrobial activity against Candida tropicalis. According to GC/MS analysis, major components of T. kotschyanus var. kotschyanus were carvacrol (48.5%) and thymol (22.5%), while bicyclogermacrene (21.5%) and germacrene D (16.5%) were detected for T. fallax. According to LC-MS/MS analysis; quinic acid, rosmarinic acid and nicotiflorin compounds for T. fallax aerial and root extracts and T. kotschyanus var. kotschyanus aerial parts extracts, fumaric acid, quinic acid and caffeic acid were identified as major components for T. kotschyanus var. kotschyanus root extract,.Conclusion: It can be said that T. fallax has high antioxidant potential due to its high phenolic content. The anticholinesterase activity and chemical content of the plants by LC-MS / MS were studied for the first time in this thesis. Thus, the results obtained from the plant species whose chemical contents and activities mentioned above were introduced to the scientific World. 90

Günümüzde ciddi bir küresel sorun haline gelen yasadışı maddelerin kullanımının izlenmesinde insan biyolojik materyalleri yanında son yıllarda su tabanlı (yüzey, atık su vb.) yapılan çalışmalar avantajları nedeniyle büyük önem kazanmaktadır. Su tabanlı yapılan çalışmalar; toplumda suistimal edilen, bağımlılık yapabilen maddelerin ve kullanımı ile oluşan metabolitlerinin, düzeylerinin ve türünün gerçekçi, tekrarlanabilir, nesnel olarak tespit edilebilmesine olanak sağlamaktadır. İzmir Küçük Menderes Nehri'nden belirlenen koordinatlardan alınan yüzey suyu örneklerinde yasadışı maddeler ve metabolitlerinden morfin, kokain, benzoilekgonin, 3,4-metilenedioksi-N-metilamfetamin (MDMA), esrar, amfetamin, 11-nor-Δ9-Tetrahydrocannabinol-9 karboksilik asit (THC-COOH) ve psikoaktif etki gösteren kodeinin tespitine yönelik kromatografik yöntem geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ege Bölgesi'nin en verimli havzalarından biri olan Küçük Menderes Nehri etrafındaki Bayındır, Beydağ, Kiraz, Ödemiş, Selçuk, Tire ve Torbalı ilçelerinde yapılan tarım faaliyetlerine bakıldığında, bu bölgede yapılan tarımın Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görülmektedir. Bu çalışmada önemli bir bölgede sulama kaynağı olarak kullanılan İzmir Küçük Menderes Nehri'nden alınan yüzey sularında yasadışı maddelerin tespiti ve tanımlanması için yöntem geliştirilmiştir. Analitler bir katı faz ektraksiyonu (SPE) sorbenti kullanılarak konsantre edilip kromatografik sistemde analizlenmiştir. En yaygın kullanılan analitik yöntemlerin başında gelen son kromatografisi-kütle spektrometresi (LC-MS/MS) yöntemlerinin kullanımı son yıllarda hızla artmaktadır. Ekstraksiyon ve cihaz performansını etkileyen adımlar optimize edilerek valide edilen yöntem ile yüzey suyu örneklerinde suistimal edilen hedef maddeler analiz edilmiştir. Kalibrasyon çalışma lineer aralığımız 10-500 µg/L arası 6 noktalı olup R2 değerleri sırarıyla morfin için 0,9972, morfin-d3 0,9965, kodein 0,9957, amfetamin 0,9977, MDMA 0,9979, MDMA-d5 0,9954, benzoilekgonin 0,9989, benzoilekgonin-d3 0,9999, kokain 0,9963, THC-COOH 0,9976 olarak bulunmuştur. Bu yöntemin ortalama bağıl standart sapma (%RSD) değerleri 25 µg/L ve 100 µg/L konsantrasyonlar için sırasıyla amfetamin 3,95 ve 4,10, benzoilekgonin 2,79 ve 3,67, kodein 8,16 ve 5,81, kokain 11,99 ve 5,29, MDMA 8,9 ve 2,99, morfin 14,41 ve 7,39, THC-COOH 2,19 ve 6,18 olarak hesaplanmıştır. Bağıl standart sapmasının düşük olması gün içi ve günler arası değişimlerde sapmanın büyük değişiklikler göstermemesi, metodun güvenilirliğini ortaya koymaktadır. Yüzey suyu örnekleri alınan bölgelerde aldığımız tarihlerde validasyonu yapılan maddelere ilişkin tayin limitimiz 25 µg/L olup bu konsantrasyonun üzerinde herhangi bir sonuca ulaşılamamıştır. Ancak kromatografik sistemde LOQ değerimizin altında olsa da tespit limitimiz olan LOD değerlerimizin üzerinde kokain için 5 µg/L, benzoilekgonin için 7 µg/L, amfetamin için 9 µg/L seviyelerinde sonuçlar gözlenmiştir. Tez çalışmasında geliştirilen yöntemle bilgimiz dâhilinde İzmir Bölgesi nehir sularında ilk kez yasadışı madde analizi yapılmıştır. Bölgeye ait elde edilen verilerle; ulusal yasadışı madde ile mücadele politikaları için gerekli yasal ve sosyal tedbirlerin alınmasına katkı sağlanması hedeflenmektedir., Nowadays, water based (surface, wastewater, etc.) studies have been come into prominence for illicit substances monitoring, which have become a serious global problem, besides human biological materials. Water based studies provide realistic, reproducible, objective determination of the abused, addictive substances and their metabolites, levels and species. The aim of this study is to develop a chromatographic method for the detection of morphine, cocaine, benzoylegononine, 3,4-methylenedioxy-N-methylamphetamine (MDMA), cannabis, amphetamine, 11-nor-Δ9-tetrahydrocannabinol-9 carboxylic acid (THC-COOH) and codeine which has a psychoactive effect in surface waters samples taken from İzmir Küçük Menderes River. Aegean Region, which is one of the most prolific basin flourishing around Küçük Menderes River, Beydağ, Kirazlı, Ödemiş, Selçuk and Torbalı. The structures of agricultural activities in this area seem to be above the average in Turkey. In this study, a method has been developed for the identification and detection of illegal substances in surface waters taken from İzmir Küçük Menderes River, which is used as an irrigation source in an important region. The analytes were concentrated using a solid phase extraction (SPE) method and analyzed in the chromatographic system. The use of liquid chromatography tandem mass spectrometry (LC-MS/MS) methods, one of the most widely used analytical methods, has recently increased rapidly. Abused target substances in the surface water samples were analyzed with the method which was validated by optimizing the steps affecting the performance of the extraction and device. Calibration range is between 10-500 µg/L and R2 values are respectively 0,9972 for morphine, morphine-d3 0,9965, codeine 0,9957, amphetamine 0,9977, MDMA 0,9979, MDMA-d5 0, 9954, benzoylecgonine 0,9989, benzoylecgonine-d3 0.9999, cocaine 0,9963, THC-COOH 0,9976. The mean relative standard deviation (RSD) respectively for concentrations of 25 µg/L and 100 µg/L values of this method was calculated as; amphetamines 3,95 and 4,10, benzoylegononine 2,79 and 3,67, codeine 8,16 and 5,81, L. cocaine 11,99 and 5,29, MDMA 8,9 and 2,99, morphine 14,41 and 7,39, THC-COOH 2,19 and 6,19. The relative standard deviation is low and the deviation does not show great changes in the intraday and day shifts, indicating the reliability of the method. In the regions where surface water samples were taken, our determination limit for the substances that were validated was 25 µg/L and no result was reached above this concentration. However, the results were below our LOQ, above our detection limit and we observed 5 µg/L for cocaine, 7 µg/L for benzoylecgonine and 9 µg/L for amphetamine. In this study, illegal substance analysis was performed for the first time in the river waters of Izmir Region. It is aimed to contribute to taking necessary legal and social measures for the fight against national illicit substances with the data obtained from the region.

TEZ11913 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2019. Kaynakça (s. 52-58) var. xii, 60 s. : res. (bzs. rnk.), tablo ; 29 cm. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yetişkinler ve gençler arasında sentetik kannabinoid kullanımında hızlı bir artış görülmektedir. Bu maddeler dünyada “Spice, K2, Super Nova, Yucatan Fire, Diamond ve Cloud 9?, ülkemizde de “Bonzai, Jamaica ve Jamaica Gold” gibi çeşitli adlarla internette satılmaktadır. Yasal düzenlemelerden kaçınmak için ambalaj paketleri üzerinde “Tütsü”, “insan kullanımı için değildir” veya “bitkisel terapi ürünleri” şeklinde ibareler bulunmaktadır. Sentetik kannabinoidler fonksiyonel olarak tetrahidrokannabinol (THC)’e benzemekte ve sigara gibi içildiğinde esrarın etkisini taklit etmektedir. Ancak, bu ürünlerin çoğu THC’den daha güçlüdür ve daha büyük bir sağlık riski oluşturmaktadır. Bu tez çalışmasında; Ege Üniversitesi Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri (BATI) Enstitüsü’nde analiz edilen ve analiz sonucu negatif olan, üzerinde hasta bilgilerinin yer almadığı 500 idrar numunesi analiz için seçilmiştir. Alınan idrar numunelerinde sıvı-sıvı ekstraksiyon yöntemi kullanılarak, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Adli Toksikoloji Laboratuvarındaki LC-MS/MS (Likit Kromatografi Tandem Kütle Spektrometresi) cihazı ile sentetik kannabinoid taraması yapılmıştır. Çalışılan 500 idrar numunesinin 72’si (%14,4) pozitif bulunmuştur. Buna göre kullanılan ön tarama testlerinin yetersiz olduğu, idrar örneklerinin ileri kromatografik yöntemler ile doğrulanması gerektiği görülmüştür. Ayrıca bu çalışmada yalancı negatif sonuçlardan kaçınabilmek için adli toksikoloji laboratuvarlarında sentetik kannabinoidler ve metabolitlerinin tespitine yönelik hassas analitik bir yöntem geliştirilmiştir. As in the rest of the world, there is a rapid increase in the popularity of synthetic cannabinoid use among adults and adolescents in our country. These products are sold on the internet under the various names such as ""Spice, K2, Super Nova, Yucatan Fire, Diamond and Cloud 9"" in worldwide and ''Bonzai, Jamaica and Jamaica Gold” in our country. To avoid legal regulations, there are “Incense”, “not for human use” or “herbal therapy” labels on the packages. Synthetic cannabinoids functionally resemble tetrahydrocannabinol (THC) and mimic the effects of marijuana when smoked like cigarettes. However, most of these products are stronger than THC and create a greater health risk. In this study; 500 urine samples without patient informations collected which were analyzed and resulted negative at Ege University Institute of Substance Addiction, Toxicology and Pharmaceutical Sciences (BATI). Synthetic cannabinoid screening was performed by LC-MS / MS (Liquid Chromatography Tandem Mass Spectrometer) in the Forensic Toxicology Laboratory of Cukurova University Faculty of Medicine using liquid-liquid extraction method. Of the 500 urine samples studied, 72 (14.4%) were positive. According to these results, pre-screening tests were insufficient and urine samples should be confirmed by advanced chromatographic methods. In this study, a sensitive analytical method for the detection of synthetic cannabinoids and their metabolites in forensic toxicology laboratories has been developed in order to avoid false negative results. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: TYL-2018-10831.

Amaç: Labiatae familyasında yer almakta olan Laphanthus, Origanum, Salvia, Satureja, Thymus ve Ziziphora cinsleri Türkiye`de bir kısmı endemik olmak üzere oldukça zengin türler ile temsil edilmektedir. Türkiye'de halk arasında kekik ve çay olarak anılan bu bitkiler yıllardan bu yana ticari amaçla kullanılmaktadır. Ancak son yıllarda yapılan çalışmalar sonucunda tıbbi bitkiler olarak tedavi amaçlı da kullanılmaya başlanmıştır. Bu çerçevede bölgemizde yetişen L. turcicus, O. acutitens, O. munzurensis, O. onites, O. vulgare subsp. gracile, O. vulgare subsp. vulgare, S. absconditiflora, S. euphratica, S. avromanica, S. boissieri, S. hortensis, S. macrantha, T. cilicicus, Z. capitata ve Z. clinopodioides türlerinin kimyasal ve biyolojik yönden detaylı bir şekilde incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada halk arasında daha çok kekik ve çay olarak kullanılan 15 türün uçucu yağ ve etanol ekstreleri hazırlanarak antioksidan, antikolinesteraz, antitirozinaz ve antiüreaz enzim aktiviteleri araştırılmış ve ekstrelerin kimyasal profili GC-MS ve LC-MS/MS ile belirlenmiştir. Ayrıca hazırlanan ekstrelerin toksik ve sitotoksik etkileri MTT yöntemi ile belirlenmiştir. Bulgular: Farklı bölgelerden toplanan 15 tane bitki örneğinin uçucu yağ içeriği GC-MS/FID cihazı ile tespit edilmiştir. Çalışılan 15 örneğin uçucu yağının bileşimi %80,33 ile %97,54 arasında aydınlatılmıştır. LC-MS/MS sonuçlarına baktığımızda ise bazı türlerin özellikle rozmarinik asit bakımından oldukça zengin olduğu görülmektedir. Çalışılan türlerin genel olarak toprak üstü ekstrelerinin total fenolik ve flavonoit içerik bakımından toprak altı ekstrelerin daha zengin olduğu belirlenmiştir. Genel olarak çalışılan tüm örneklerin orta-yüksek derecede antioksidan potansiyele sahip olduğu belirlenmiştir. Sonuçlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde standart galantamin düzeyinde asetil ve butiril-kolinesteraz enzim inhibe edici aktivite gösteren örnekler bulunduğu gibi genel olarak orta düzeyde antikolinesteraz gösterdikleri tespit edilmiştir. Türlerin antiüreaz ve antitirozinaz enzim aktivitelerinin ise düşük olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Böylece halk arasında kekik ve çay olarak kullanılan 15 türün kimyasal içerikleri ve biyolojik aktiviteleri incelenerek sonuçlar bilim dünyasına kazandırılmıştır. Aim: The Laphanthus, Origanum, Salvia, Satureja, Thymus and Ziziphora species in labiatae family are represented in Turkey with very rich species, some of which are endemic. These plants, called kekik among the people in Turkey, have been used for commercial purposes for many years. However, as a result of the studies carried out in recent years, it has also started to be used as medicinal plants for therapeutic purposes. In this context, it is aimed to examine the chemical and biological aspects of the L. turcicus, O. acutitens, O. munzurensis, O. onites, O. vulgare subsp. gracile, O. vulgare subsp. vulgare, S. absconditiflora, S. euphratica, S. avromanica, S. boissieri, S. hortensis, S. macrantha, T. cilicicus, Z. capitata ve Z. clinopodioides species grown in our region in detail.Material and Method: In this study, the essential oil and ethanol extracts of 15 species mostly used as oregano and tea were prepared and antioxidant, anticholinesterase, antithyrosinase and antiurease enzyme activities were investigated and chemical profile of the extracts were determined by GC-MS and LC-MS/MS. Furthermore, toxic and cytotoxic effects of the extracts were determined by MTT method.Results: Volatile oil content of 15 plant samples collected from different regions was determined by GC-MS/FID device. The composition of the essential oil of the 15 samples studied was illuminated between 80.33% and 97.54%. When we look at the LC-MS/MS results, it is observed that some species are very rich especially in terms of rosmarinic acid. The species studied are in general above the Earth than to be rich in terms of soil extracts total phenolic and flavonoid content of extract were determined. It has been determined that all the samples studied in general have medium and high antioxidant potential. When the results were evaluated as a whole, it was found that they showed moderate enzyme inhibition in general as well as examples of acetyl and butyril-cholinesterase enzyme inhibitory activity at standard galantamine levels. It was determined that the activity of the species antireazase and antitirozinase enzyme was low. Conclusion: Thus, the chemical contents and biological activities of 15 species used as thyme and tea among the public were examined and the results were gained to the scientific world. 155

TEZ11491 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2019. Kaynakça (s. 44-50) var. vii, 53 s. : res. (bzs. rnk.), tablo ; 29 cm. Dünya genelinde alkol kullanım bozukluğu sosyolojik, psikolojik, medikal ve adli soruna neden olarak bir çok insanın hayatını dolaylı veya doğrudan etkilemektedir. Adli Bilimlerde alkol alımının tespiti önemli bir konudur. Trafik kazaları başta olmak üzere, cinsel saldırı suçu, intihar ve cinayet gibi adli olaylarda alkol alımının gösterilmesi büyük önem taşımaktadır. Ancak alkol alındıktan kısa bir süre sonra kan ve diğer vücut sıvılarındaki miktarı tespit edilemeyecek düzeye inmektedir, bu durum Adli Bilimlerde birçok olayın çözülmesini zorlaştırmaktadır. Tüm bu nedenlerden dolayı etanol alımının tespit edilmesinde sadece vücut sıvılarında etanol tespit etmek yerine, etanol metabolitlerini de analiz etmek gerekmektedir. Kronik ve yoğun etil alkol alımının gösterilmesinde indirekt metabolitlerin ((alanine aminotransferase (ALT), aspartate aminotransferase (AST), ?-glutamyl transferase (GGT), Mean corpuscular volume (MCV), carbohydrate-deficient transferrin (CDT)) tespit edilmesi esasına dayanan yöntemin bazı kısıtlılıkları vardır aynı zamanda yöntem yeterince duyarlı ve özgül değildir. Etil alkol minör metabolitlerinden Etil Glukuronit ( EtG) ve Etil Sülfat (EtS) ise duyarlılıkları ve özgüllükleri yüksek olduğundan son yıllarda alkol alımının tespitinde kullanılması yaygınlaşmıştır Bazı riskli meslek gruplarında iş kazalarının önlenmesi amacıyla, akut ve kronik alkol alımının gösterilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu durumda da etanol minör metabolitlerini tespit etmek önem kazanmaktadır. Bu çalışmada Ç.Ü Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı’na alkol analizi için gönderilen kan örneklerinde sıvı kromatografisi tandem kütle spekrometresi (LC-MS-MS) yöntemi ile EtG ve EtS miktarları kantitatif olarak hesaplanarak, kan alkol konsantrasyonları ile karşılaştırılmıştır Alcohol use disorders worldwide are directly or indirectly affecting many people's lives by causing many sociological, psychological, medical and judicial problems. Detection of ethanol intake in Forensic Sciences is an important issue. It is of utmost importance to show ethanol intake during traffic accidents, sexual assaults, suicides and murders. However, the concentration of blood and other body fluids can not be detected shortly after ethanol is taken. This situation causes problems in Forensic Science. For all these reasons, it is not enough to detect ethanol in body fluids only when ethanol intake is determined. Therefore, it is necessary to look at ethanol metabolites as well as ethanol detection. There are some limitations of the method based on the determination of indirect ((alanine aminotransferase (ALT), aspartate aminotransferase (AST), ?-glutamyl transferase (GGT), Mean corpuscular volume (MCV), carbohydrate-deficient transferrin (CDT)) in the presence of chronic and dense ethanol intake. This method is not sensitive enough and specific. Ethyl alcohol minor metabolites - ethyl glucuronide (EtG), ethyl sulphate (EtS) - have become more prevalent in recent years in detecting alcohol intake because of their high sensitivity and specificity. Ethyl Glucuronide (EtG) and Ethyl Sulfate (EtS) are more preferred because of their stability and specificity as well as their limited limitations. In addition, it is very important to show acute and chronic alcohol consumption in order to prevent occupational accidents in some risky occupational groups. In this case, it is important to determine ethanol minor metabolites. In this study, blood samples sent for alcohol analysis from Ç.Ü Medical Faculty Forensic Medicine Department were quantitatively determined with liquid chromatography tandem mass spectrometry (LC-MS-MS) technique and Ethyl Glucuronide (EtG) and Ethyl Sulfate (EtS) and compared with blood alcohol concentration. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: TYL-2017-7685.

Amaç:Ülkemiz birçok iklim koşullarını barındırması nedeniyle bitkilerin çeşitliği açısından zengindir. Dünya genelinde çay olarak tüketilen bitkiler ve baharat dışsatımlamasındasöz sahibi ülkelerden biri olmasının yanısıra satışı yapılan bitkiler çeşitleri içerisinde en üst sıradaLamiaceae (Labiatae) familyasının yer almasıdikkat çekmektedir. Aynı zamandatıbbi etkileri açısından önemli bir yeri olan Lamiaceae bitkileriülkemiz için önemlidir. Bu bitkilerin içerdikleri aktif maddelerin farmakolojik etkileri nedeniyle halk arasında senelerdir kullanılmıştır ve bugüne kadar gelmiştir.Bu sebeple ilk kez incelenecek olan Salvia pseudeuphraticatürünün kimyasal içeriklerinin ve etkinliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem:Bu çalışmada S. pseudeuphratica'nın kloroform ve etanol özleri hazırlandı,antioksidan ve antikolinesteraz enzim aktiviteleri araştırıldı.Ekstrelerin kimyasal profili ışığında preparatif HPLC ve diğer klasik kromatografik yöntemlerin kullanılması ile sekondermetabolitler saflaştırılarak yapıları spektroskopik yöntemlerle aydınlatıldı. İzole edilen bileşiklerin antioksidan aktivitesi belirlenmesi sonrasında antikolinesteraz enzim aktivitesi de belirlenmiştir. Ayrıca bitkinin yaprak, dal, çiçek, kök ve bunların karışımından hazırlanan etanol ekstreleri LC-MS/MS ile bazı bileşiklerin miktar tayini yapılmıştır ve bu türün tüm kısımlarının petrol eteri ekstresi hazırlanarak GC-MS/MS ile yağ asidi profili belirlenmiştir. Bulgular:Sonuç olarak S. pseudeuphraticabitkisinintoprak altı ve üstü kısımlarından hazırlanan aktif etanol özütlerinden 21 farklı bileşik elde edilmiştir. Sonuç:Böylece kimyasal içerikleri ve yukarıda belirtilen aktiviteleri ilk kez incelenen S. pseudeuphratica türünden elde edilen sonuçlar bilim dünyasına kazandırılmıştır. Aim:Turkey due to take place in the middle of different climates, and is rich in plant species and variety diversity. It is one of the leading countries in the exportation of tea plants and spices worldwide and it is interesting to note that Lamiaceae (Labiatae) family is the first place among the traded species. In addition, Lamiaceae plants, which have an important place in alternative medicine, are an important family for our country. High biological and pharmacological activities of species belonging to this family have been known for years. Therefore, it is aimed to determine the chemical contents and activities of Salvia pseudeuphratica species which will be examined for the first time. Material and Method: In this study, chloroform and ethanol extracts of Salvia pseudeuphratica were prepared and the antioxidant, anticholinesterase, antityrosinase and antiurease enzyme activities were investigated in the light of the chemical profile of the extracts, the secondary metabolites were purified by the use of preparative HPLC and other classical chromatographic methods and the structures were analyzed by spectroscopic methods.After determining the antioxidant activity of the isolated compoundsand anticholinesterase enzyme activities were also determined. In addition, prepared ethanol extracts of leaves, branches, flowers, roots and whole parts of the plant were analysed for quantifying some compounds by LC-MS/MS and petroleum ether extract of the plant were prepared and fatty acid profile of the plant was determined by using GC-MS/MS. Results:As a result, 21 different compounds were obtained from active ethanol extracts prepared from root and aerial parts of Salvia pseudeuphratica. Conclusion:Thus, the chemical contents and the above-mentioned activities of the Salvia pseudeuphratica species examined for the first time the results are brought to the scientific world.

Bağımlılık yapıcı madde kullanımı tüm dünya başta olmak üzere ülkemizde de toplum sağlığını tehdit eden en önemli sağlık sorunların başında gelmektedir. Son yıllarda uyuşturucu ve uyarıcı bağımlılık yapıcı madde kullanımlarında artış görülmektedir. Son birkaç yılda ülkemizde uyuşturucu kullanımı ve bağımlılık yapıcı maddelerin dağıtımı ile mücadele başlamıştır. Toplumda yükselen bağımlılık yapıcı madde kullanımı oranlarının nedenleri arasında; yeni, ucuz, kolay ulaşılabilen, zor tespit edilebilen bağımlılık yapıcı madde satışının artması gösterilmektedir. Özellikle de sentetik kannabinoid maddesi kullanımlarında artış görülmektedir. Bu çalışmada amacımız laboratuvarımızda yapılan uyuşturucu analizlerinde kullanılan iki farklı yöntem arasında sentetik kannabinoid analizleri üzerinde herhangi bir farklılık olup olmadığını ortaya koymaktır. Her iki yöntem olan LC-MS/MS (sıvı kromatografisi, kütle spektrofotometresi) ve enzim immünassay yöntemi ile analiz yapan otoanalizör cihazları günümüzde uyuşturucu madde ve ilaç analizlerinde kullanılan güvenli ve hassas yöntemlerdir. Bu tezde her iki yöntemle gerçekleştirilecek analizler üzerinden iki metodun güvenliliği ve hassasiyeti karşılaştırılacaktır.Anahtar kelimeler: Bonzai, Enzim immünassay, LC-MS/MS, Sentetik kannabinoid, Uyuşturucu, The use of addictive substances is one of the most important health problems that threaten public health in the world andespecially in our country. In recent years, there has been an increase in the use of drugs and stimulants. In the last few years, the fight against drug use and distribution of addictive substances has been carried out in our country. Among the reasons for the rising rates of addictive substance use in the society; increased is shows sales of new, inexpensive, easily accessible, barely identifiable banned substances. In olsa particular, there is an increase in the use of synthetic cannabinoid substances. The aim of this study is to determine whether there is a difference between synthetic cannabinoid analyzes between two different methods used in drug analysis in our laboratory. Both methods, LC-MS/MS (liquid chromatography, mass spectrophotometer) and enzyme immunoassay analyzing methods, are now safe and sensitive methods used in drug and drug analysis. In this thesis, the safety and sensitivity of the two methods will be compared through the analysis to be performed by both methods.Key words: Bonsai, Drug, Enzyme immunoassay, LC-MS/MS, Synthetic cannabinoid, 58

Birçok patofizyolojik olgunun temelinde yatan önemli sebeplerden olan oksidatif stresin tespiti ve izlenmesi için uzun yıllardır çalışmalar sürmektedir. Bu bağlamda analitik olarak ölçülebilecek deneysel değişkenler olarak özellikle oksidatif stres biyogöstergelerinin keşfi ve düşük derişim aralıklarında ve matriks ortamlarda tayinlerinin yapılması son yılların önemli çalışma konularındandır. Tez çalışmamız esnasında bir grup oksidatif stres biyogöstergenin eş zamanlı sıvı kromatografik tayini için yöntem geliştirilmiş ve geliştirilen yöntemin analitik yöntem geçerliliği çalışmaları ICH Q2(R1) kılavuzuna göre gerçekleştirilmiştir. Tayini gerçekleştirilen 6 adet biyogösterge 8-hidroksi-2'-deoksiguanozin (8OHdG); 2'-deoksiuridin (2dU); 2'-deoksiadenozin (2dA); 2'-deoksisitidin (2dC); 5-hidroksimetilurasil (5HMU) ve 3-nitrotrozin (3NLT)'dir. Geliştirilen 5 farklı HPLC yöntemi HPLC-DAD yöntemleri olup, gradient koşullarda, 40OC kolon sıcaklığında, 0,3-0,7mL/dakikalık akış hızı aralığında, 200-450nm aralığında DAD spektrumu kaydedilerek, analitik kolon olarak C18 Thermo Hypersil Gold, 100x2,1mm, 3µm partikül büyüklüğüne sahip kolon kullanılarak, mobil faz (MF) olarak MFB: metanol ve MFA: 10mM H3PO4 (pH 2,5) varlığında, 20µL enjeksiyon hacmi ve otomatik örnekleyiciye ait 5OC tepsi sıcaklığında tayinler gerçekleştirilmiştir. Geliştirilen her yöntemin gradient programı farklı olup optimum koşullar ayrıca saptanmıştır. Çalışılan biyogöstergelere ait standartların ekimi ile hazırlanan yapay vücut sıvılarına ait örneklerde kullanılmak üzere bir katı faz özütlemesi (solid phase extraction – SPE) yöntemi de AccuBOND II ODS-C18 SPE kartuşları kullanılarak geliştirilmiştir. Anahtar sözcükler : 8-hydroxy-2'-deoxyguanosine, 8-hidroksi-2'- deoksiguanozin (8OHdG); 2'-deoxyuridine, 2'-deoksiuridin (2dU); 2'- deoxyadenosine, 2'-deoksiadenozin (2dA); 2'-deoxycytidine, 2'-deoksisitidin (2dC); 5-hydroxymethyluracil, 5-hidroksimetilurasil (5HMU); 3-nitrotyrosine, 3-nitrotrozin (3NLT); HPLC-DAD; method validation, yöntem geçerliliği., Studies are ongoing for decades for the determination and monitoring of oxidative stress, as one of the basic reasons of various pathophysiological phenomenons. Detection and quantification of oxidative stress biomarkers, as measurable analytical parameters, in low quantities in matrix environments is an important topic of the recent years. During our thesis studies methods were developed for the simultaneous liquid chromatographic determination of a group of oxidative stress biomarkers and analytical method validation studies of the developed methods were performed in accordance to the ICH Q2(R1) validation guidance. The biomarkers determined were 8-hydroxy-2'-deoxyguanosine (8OHdG); 2'-deoksiuridin (2dU); 2'-deoxyadenosine (2dA); 2'-deoxycytidine (2dC); 5-hydroxymethyluracil (5HMU) and 3-nitrotyrosine (3NLT). The 5 different developed HPLC methods were HPLC-DAD methods in gradient conditions, assays were performed at 40OC coulumn temperature, in 0.3-0.7 mL/min flow rate range, by recording DAD spectrum in the range 200-450nm, by using C18 Thermo Hypersil Gold, 100x2,1mm, 3µm as the analytical column, mobile phases (MP) as; MPA: methanol and MPB: 10mM H3PO4 (pH 2.5), at 20µL loop volume and at 5OC rack temperature of the autosampler. Each developed method has its unique and optimized gradient programme. A solid phase extraction (SPE) method was also developed by using AccuBOND II ODS-C18 SPE cartidges for the quantifications done in the artificial body fluids prepared by spking desired amount of standards of the studied biomarkers. Keywords: 8-hydroxy-2'-deoxyguanosine (8OHdG); 2'-deoxyuridine (2dU); 2'-deoxyadenosine (2dA); 2'-deoxycytidine (2dC); 5-hydroxymethyluracil (5HMU);HPLC;LC-MS/MS;LC-MS.

Fosfodiesterazlar, siklik nükleotidleri hidrolize eden ve böylece ikinci haberciler cAMP ve cGMP'nin hücre içi seviyelerini düzenlemesinde önemli bir rol oynayan çeşitli enzimler ailesidir. PDE'ler 11 alt aileden oluşmaktadır. Sildenafil sitrat seçici bir fosfodiesteraz 5 (PDE5) inhibitörüdür, kan damarlarını rahatlatan ve böylece pulmoner kan akışını geliştiren PAH tedavisi için terapötik bir seçenektir. Bosentan (BOS), hem endotelin A hem de endotelin B reseptörleri için afinitesi olan güçlü bir nonpeptid çift endotelin reseptör antagonisti (ERA) 'dır. Hem pulmoner hem de sistemik vasküler rezistansı azaltır, böylece kalp hızını arttırmadan kalp debisini arttırır. İlaç seviyesinin analizi önemlidir çünkü bu ilaçların doz aşımında ciddi yan etkileri vardır. Bu ilaçları ölçmek için yüksek özgüllüğe ve duyarlılığa sahip olan bir yöntem gerekmektedir. Bu çalışmada Sildenafil ve Bosentan analizinde, CLSI kurallarına göre yeni Sıvı Kromatografi Tandem Mass Kütle Spektrometre metodu geliştirilmiştir. Metod validasyon parametreleri içinde linearite, analitik ölçüm limitleri, tekrarlanabilirlik, geri elde, interferans, taşıma, matriks etkisi ve dondurma çözmenin etkisi çalışmaları vii yapılmıştır. Linearite çalışmasında yöntemimiz sildenafil için 1000 ve 0.975 μg/L aralığında, Bosentan için 3125 ve 3.05 μg/L aralığında lineer olarak bulunmuştur. Tekrarlanabilirlik çalışmasından elde edilen en düşük ve en yüksek %CV değerleri sildenafil için sırasıyla 4.7 ile 6.3, bosentan için sırasıyla 4.2 ile 6.3 bulunmuştur. Sildenafil ve bosentan için yapılan geri elde çalışmasında elde edilen sonuçlar %103, Bosentan için %106.6 bir geri elde sağlanmıştır. Numune aktarım miktarı sildenafilde -14.8, bosentan ise -13.6 olarak tespit edilmiştir. CLSI tarafından belirlenen yöntemin kabul edilebilirlik kuralları göz önüne alınarak yapılan performans değerlendirmesinde LC-MS/MS yöntemi kabul edilebilir bulunmuştur., Phosphodiesterases are a diverse family of enzymes that hydrolyze cyclic nucleotides and thus play a key role in regulating intracellular levels of the second messengers cAMP and cGMP. PDEs comprise 11 subfamilies. Sildenafil citrate is a selective phosphodiesterase 5 (PDE5) inhibitor, it is a therapeutic option for the treatment of PAH which relaxes the blood vessels and thereby improves pulmonary blood flow. Bosentan (BOS) is a potent nonpeptide dual endothelin receptor antagonist (ERA) with an affinity for both endothelin A and endothelin B receptors. It decreases both pulmonary and systemic vascular resistance, thereby increasing cardiac output without increasing the heart rate. Analysis of the drug level is important because these drugs have serious side effects in excess of dose. Measuring these drugs should have high specificity and sensitivity. In this study, new Liquid Chromatography-Tandem Mass Mass Spectrometer method has been developed according to CLSI rules for Sildenafil and Bosentan analysis. Within the method validation parameters, linearity, limits of analytical measurement, repeatability, recovery, interference, transport, matrix effect and the effect of freezing resolution were applied. ix In the linearity, our method was found the linearity between 1000 and 0.975 μg/L for sildenafil and 3175 and 3.05 μg/L for Bosentan. The lowest and highest %CV values obtained from the repeatability study were 4.7 and 6.3 respectively for sildenafil and 4.2 and 6.3 respectively for bosentan. The results obtained in the recovery study for 103% for sildenafil and 106.6% for Bosentan. The amount of sample transfer was determined as -14.8 in sildenafil and -13.6 in bosentan. The LC-MS / MS method was found acceptable in the performance evaluation based on the acceptability rules of the method determined by CLSI., Bu araştırma Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından 17202067 proje numarası ile desteklenmiştir.

Bu çalışma, yaş meyve sebze ürünlerin çeşitli koşullarda pestisit kalıntılarının kantitatif analizlerini kapsamaktadır. Tez dört kısımdan oluşmaktadır.Birinci kısımda Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi bahçe bitkileri bölümü uygulama alanında domates, hıyar, patlıcan sebzeleri yetiştirilmiş ve hasattan önce ilaç uygulamaları yapılıp etki süresi içinde etken maddelerin kantitatif olarak tayinleri yapılmıştır.İkinci kısımda üreticiden toplanan 7 farklı meyve, sebze (domates, hıyar, patlıcan, biber, üzüm, elma, kayısı) örneklerinde, LC-MS/MS ile 173, GC-MS/MS ile 50 olmak üzere toplamda 223 etken maddesinin analizi yapılmıştır. Ürünlerin kalıntı taşıyıp taşımadığıincelemiştir. Bulunan sonuçlar pestisit kalıntı yönetmenliğine göre değerlendirilmiştir.Üçüncü kısım da, pestisit kalıntısı taşıyan örnekler için pestisit kalıntılarının azaltılmasına yönelik bazı prosesler uygulanmış ve analizleri yapılmıştır.Dördüncü ve son kısımda yapay mide ortamında pestisit etken maddelerin davranışları zamana bağlı olarak incelenmiş ve kantitatif analizleri yapılmıştır. Çalışma kapsamında belirlenen meyve sebze örneklerinde pestisit kalıntı analizleri, GCMS/MS ve LC-MS/MS cihazları ile yapılmıştır. Bu cihazlarda optimizasyon çalışmaları yapılmış ve analiz validasyon parametreleri çalışılarak analiz geçerli kılınmıştır. 223 etken maddesinin LOQ değerleri 0,010 mg/kg, geri kazanım çalışmaları %70-120 arası tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında meyve sebze örneklerinde incelenen ve tespit edilen pestisit kalıntı etken maddeleri: Domateste;Acetamiprid, Azoxystrobin, Chlorpyrifos, Difencanozale Imidacloprid, Trifloxystrobin, Hıyar'da; Acetamiprid, Chlorpyrifos, Dieldrin, Imidacloprid, Malathion, Trifloxystrobin, Biber'de ; Acetamiprid, Azoxystrobin, Chlorpyrifos,Patlıcan'da; Acetamiprid, Imidacloprid, Trifloxystrobin, Üzüm'de;Azoxystrobin, Boscalid, Difenconazole, Tebuconazole, Tridiamneol, Trifloxstrobin, Triticanozole, Kayısı'da; Malathıon, Tebucanozole, Primicarb, Dodine, Acetamiprid, tespit edilmiştir. Yapay mide ile yapılan çalışmada, pestisit etken maddelerin farklı kimyasalözelliklerine göre yapay mide ortamında farklı oranda değiştiği tespit edildi.Anahtar Kelimeler: Meyve, Sebze, Pestisit, QuEChERS, LC-MS/MS, GC-MS/MS This study includes quantitative analyzes of pesticide residues in various conditions of fresh fruit and vegetable products.The thesis consists of four parts, mainly.In the first part, vegetables, tomatoes, cucumber and eggplant vegetables were cultivated in the application area of the garden plants section of the Dicle University Faculty of Agriculture. The application of medicines was done before harvest and quantitative determination of active ingredients was carried out during in effect.In the second part, in total of 223 of active ingredients were analyzed in 7 different fruits and vegetables samples (tomato, cucumber, eggplant, pepper, grape, apple, apricot) collected from the manufacturer, 173 by LC-MS / MS and 50 by GC-MS / MS . We have examined whether the products have residue or not. The results were evaluated according to pesticide residue management.In the third part, some processes for reducing pesticide residues have been applied and analyzed for samples with pesticide residues.In the fourthand lastsection, the behaviors of pesticide agents in the artificial gastric environment were in vestigated with time and quantitativ eanalyzes were carried out. Analysis of pesticide residue in fruit and vegetable samples were performed by GCMS / MS and LC-MS / MS instruments.Optimization studies were performed on these devices and analysis validation parameters were determined.The LOQ values of 223 active ingredients were found to be 0.010 mg / kg and recovery efficiencies is 70-120%. In the scope of the study, the pesticide residues examined and detected in fruit and vegetable samples are as follows: Acetamiprid, Azoxystrobin, Chlorpyrifos, Difencanoze Imidacloprid, Trifloxystrobin in tomatoes; Acetamiprid, Chlorpyrifos, Dieldrin, Imidacloprid, Malathion, Trifloxystrobin in Cucumber; Acetamiprid, Azoxystrobin, Chlorpyrifos in piper; Acetamiprid, Imidacloprid, Trifloxystrobin in eggplant; Azoxystrobin, Boscalid, Difenconazole, Tebuconazole, Tridiamneol, Trifloxstrobin, Triticanozole in grapes;Malathion, Tebucanosole, Primicarb,Dodine,Acetamiprid in apricot; were determined. According to different chemical properties of the pesticide active substances have been determined to changes different amounts in the artificial stomach media.Keywords:Furits,Vegatables,Pesticide, QuEChERS, LC-MS/MS-GC-MS/MS 183