Zakat is a monetary form of religious worship thatestablishes a bridge between a rich and a poor, helps those who are in need andcontributes to peace and tranquillity within a society. When zakat is collectedproperly under a government control and transmitted to those who deserve, ithelped to decrease the gap between the poor and the rich, supported activitiesof social solidarity and revived the economy as well. Malaysia after itsindependence in 1957 has developed an interest in Islamic practices by drawingattention to a distinctive practice with the public zakat system. Even though anational- central system of zakat could not be established due to the federalstructure of the country, the collection and distribution of zakat has beencentralized on a state level. Parts of the practice are being criticized,reviewed and new regulations are introduced. Unlike Malaysia, the zakatpractice in Turkey is out of state control, thus it hinders zakat fromachieving its real purpose. There is a need to make use of the well-functioningzakat systems around the world and establish a public zakat system in ourcountry so that we can make the most of the benefits that zakat has forindividuals and societies. This article aims to be a step in that direction.Zakat is one of the main forms of worship and is atthe same time one of the main sources for the state budget in Islam. It aims at making sure that the rich –thosewith higher wealth and income– protects the poor and the powerless and throughthis it contributes to the peace in the society. In the Islamic creed wealth inreality belongs to Allah; therefore, those who live an affluent life should notattribute their wealth to themselves alone and help those who, for whateverreason, are unable to meet their needs. Because there is a social dimension tothis form of worship, it is the duty of the head of state to collect the zakatand distribute it to the right people. Historically this duty has takendifferent forms and today, many Muslim countries sustain this collection andredistribution under state supervision.Malaysia is a country where zakat is collected anddistributed officially at the state level. In each state, there is an Islamiccouncil responsible for taking care of activities related to Islam and issemi-independent from the government that organizes the zakat process. Some ofthese do the collection and distribution together, some do it separately. Insome states, the process has been totally privatized. Constitutionally, eachstate is dependent on its own sultan in religious affairs, thus each has itsown mufti and partially different zakat practices and eac collect anddistributes its zakat within that state.Because religious affairs have been codified as theprivilege of the sultans of each state in the constitution during Malaysia’sfoundation, there is no attempt at centralizing religious affairs and acentralization of zakat practices; the establishment of an institution toachieve this is not possible. Moreover, the secular character of the federationdoes not seem yet compatible with making zakat obligatory. However, due to thedominant Shafi‘i tradition and the convention in the country, people see it asimperative to hand over the charity and tithe to state institutions.Furthermore, there are local fatwas – which are considered as legal regulationsin Malaysia – that require people with an income over a certain amount to payzakat. Those who have the most are expected to give it voluntarily.In the 19th century, when wealth sourcessuch as palm oil, cacao, rubber, tin were discovered, Malaysian officials werenot able to extend the tithe to these; however, in the last twenty-five years,based on fatwas that income should be taxable under zakat has led to a boom inzakat. In all states, the largest portion of zakat is collected through income,usually automatically deducted from payroll. An influential factor in thisoutcome is that individually paid zakat can be deducted from income tax. From2005 on, there have been other regulations to make it possible for legalpersonalities to deduct zakat from taxes.To increase zakat payment, especially publicationshave been produced to inform and encourage people, and modern opportunities tomake payment easy have been developed. The most often used method is directdeduction from payroll. The second most common method is payment through zakatmachines in different parts of the city by cash, check, Islamic credit cardand, debit card. In addition to these, online, internet banking, telephone banking,ATM machines, post offices, kiosk machines, sms-zakat options are allavailable.The distribution of zakat differs from year to yearand state to state. In general, there is an observable effort to pay all groupsfrom zakat, but because there are no slaves in some states no payment is doneunder this category. There are both direct transfers and indirect transfers,such as through the construction of houses for poor people. There have beencases where poor people who had projects were supported with funds and thoselater returned in zakat. There is support for students in terms of scholarshipsthrough fuqarā’, fī sabīl allāh and ibn al-sabīl classes. For the muallafaal-qulūb class, there is a foundation to encourage local people to convertto Islam and help them for food, shelter, clothes and education. For Muslimswho suffer as minorities in other countries help is provided through the riqāb,muallafa al-qulūb, fī sabīl allāh andibn al-sabīl classes. In the ghārimīn class, especially victimsof natural disasters such as flood and earthquake are supported.For those who have a right to receive zakat be ableto receive it, the state has to side with the powerless and help zakat fulfillits social and individual functions. The way zakat is spent requires statepolicy and will. For this reason, zakat should be institutionalized and allactivities should be organized by a single institution with state power behindit. Determining the recipients and the zakat-payers, and using the fundsefficiently is easier with the coordination of state institutions.Extensive zakat councils that include stateinstitutions should consider the ijtihāds in the area of zakat anew andmake decisions to create a just and consistent zakat system. For thesedecisions to be applicable, the question of what kind of a system could befounded in our country should be on the agenda in these councils. Once aninstitution – official or autonomous but with state power behind it- iscreated, solutions can be found as they arise in the way., Zekât, zengin ile fakir arasında köprü oluşturan,darda kalanların imdadına yetişen ve böylece toplumsal huzur ve barışa önemlikatkı sağlayan mali bir ibadettir. Devletin gözetim ve denetiminde usulüneuygun toplanıp hak edenlere ulaştırıldığı zamanlarda ekonomik açıdan zengin vefakir arasındaki mesafenin azalmasına, toplumda sosyal yardımlaşma ve dayanışmafaaliyetlerinin gelişmesine ve ekonominin canlanmasına destek olmuştur. 1957yılında İngilizlerden bağımsızlığını kazanan Malezya, bağımsızlıktan sonra ülkeninasıl halkı olan Müslümanların, sömürgecilik ve Çinli göçü sebebiyle ortayaçıkan endişelerini hafifletmek ve ülkenin İslami kimliğini göstermek üzere, hacfonu, zekât kurumu, İslam bankacılığı ve sigortacılığı, helal belgelendirmegibi bazı İslami uygulamalarıyla dikkat çekmiş ve kamusal zekât uygulamasındakendine has bir model geliştirmiştir. Eyalet sistemi sebebiyle bütün ülkede tekmerkezden yönetilen bir zekât sistemi kurulamamış olsa da eyalet bazındazekâtın toplanması ve dağıtılması merkezileştirilmiştir. Uygulamanın bazı eksikve kusurları eleştirilmekte ve zamanla yeni düzenlemeler yapılmaktadır. Bunamukabil ülkemizdeki kamu kontrolünden uzak zekât uygulaması bu ibadetin amacınaulaşmasını olumsuz etkilemektedir. İyi işleyen zekât sistemlerinden istifadeederek ülkemizde de kamu denetiminde bir zekât sisteminin kurulmasına ihtiyaçvardır. Böylece zekâtın amacı doğrultusunda fert ve toplum hayatına yapacağıkatkılar daha iyi ortaya çıkabilecektir. Bu makale bu yolda atılmış bir adımolmayı hedeflemektedir.İslam’ıntemel ibadetlerinden olan ve aynı zamanda İslam devlet bütçesinin anagelirlerinden olan zekât, toplumda mal varlığı ve geliri yüksek olanların,mağdur ve muhtaç durumda olanları gözetmesini ve korumasını hedef alaraktoplumsal barışa ve huzura katkı yapar. İslam öğretisinde mal ve mülkün asılsahibi Allah olduğu için nimet ve bolluk içinde olanlar bunları sadecekendisinden bilmemeli, çeşitli sebeplerle ihtiyaçlarını karşılayamayan veyakarşılamakta güçlük çekenlere destek olmalıdır. Bu ibadetin toplumsal boyutu vehak sahipleri bulunduğu için zekâtı toplamak ve hak edenlere ulaştırmak devletbaşkanın görevleri arasındadır. Tarihtebu görev çeşitli şekillerde icra edilmiş, günümüzde de birçok Müslüman ülkedebir kamu görevi olarak devletin gözetim ve denetiminde yürütülmektedir.Malezyazekâtın kurumsal olarak eyalet bazında dahi olsa resmi olarak toplanıpdağıtıldığı bir ülkedir. Her eyalette İslam dini ile ilgili işleri yürütmeklegörevli olan ve kısmen hükümetten ayrı addedilebilecek İslam Konseyi’ne bağlıolarak zekât kurumları oluşturulmuştur. Bu kurumların bazıları toplama vedağıtım işini birlikte yürütmekte bazıları ayrı ayrı iki kurum halindeyürütmektedir. Kimi eyaletlerde ise zekât toplama tamamen özelleştirilerek birşirkete devredilmiştir. Anayasa gereği eyaletler din işlerinde kendisultanlarına bağlı olduğu için her eyaletin ayrı müftüsü ve dolayısıyla hereyalette kısmen de olsa farklılık arz eden zekât uygulamaları görülmekte, hereyaletin zekâtı kendi içinde toplanmakta ve dağıtılmaktadır.Devletinkuruluş değerlerinden biri olarak Anayasal garanti altına alınmış olansultanların imtiyaz alanı olan dini konularda merkezi düzenlemeye teşebbüsedilmemekte ve zekât kurumlarının birleştirilmesi, merkezi bir zekât kurumuoluşturulması gibi düşünceler hayata geçirilememektedir. Aynı şekilde federasyonunlaik karakteri de zekâtı yasal zorunluluk haline getiren bir düzenlemeyi henüzkabullenmemiş görünmektedir. Fakat ülkedeki hâkim Şafii gelenekler vegeleneksel uygulamalar sebebiyle fitrenin ve çeltik öşrünün zekât kurumuyetkililerine verilmesi zorunlu görülmektedir. Ayrıca nisabın üzerindemaaş-ücret geliri olanların zekât vermesinin gerekli olduğunu bildiren veMalezya açısından yasal düzenleme sayılan yerel müftülük fetvalarıbulunmaktadır. En fazla zekât toplanması düşünülebilecek servet ve sermaye sahipleriningönüllü zekât vermesi beklenmektedir. 19.yüzyılda palmiye yağı, kakao, kauçuk, kalay gibi zenginlik kaynaklarıçıktığında çeltik öşrünü bunlara teşmil edemeyen Malezya İslam yetkilileri son25 yılda gelir ve ücretlerin zekâta tabi olduğu yönünde güncel bir fetvayı esasalarak bu alanda âdeta zekât patlamasına yol açmışlardır. Bütün eyaletlerdetoplanan zekâtta en büyük pay gelirden ödenen ve genellikle maaştan otomatikolarak aylık kestirilen guruba aittir. Bunda bireysel ödenen zekâtın gelir vergisindentam olarak düşülebilmesinin de etkisi büyüktür. 2005 yılından itibaren tüzelkişiliklerin de ödedikleri zekâtı kısmen vergiden düşebilmesi yönünde düzenlemeyapılmıştır. Zekâtödemeyi artırmak için özellikle medya araçları vasıtasıyla duyuru, bilgilendirmeve teşvik etme amaçlı yayınlar yapılmakta ve zekât ödemeyi kolaylaştıracakmodern imkânlar kullanılmaktadır. En çok ve en yaygın kullanılan ödeme yöntemizekâtın maaştan doğrudan kesilmesidir. İkinci en yaygın kullanılan yöntemşehrin birçok noktasında bulunan zekât gişelerinde nakit, çek, İslami kredikartı ve banka kartı kullanılarak zekâtın ödenmesidir. Bunların dışında,internet üzerinden online olarak, internet bankacılığı, telefon bankacılığı veATM’ler kullanılarak, postane gişelerinden, bazı merkezi yerlere yerleştirilmişolan kiosk makinelerinden ve sms-zekat uygulamasından zekat ödenebilmektedir. Zekâtın dağıtımı yıldan yıla ve eyaletteneyalete farklılık göstermektedir. Genellikle bütün sınıflara zekâttan payödenme gayreti gözlenmekte, fakat bazı eyaletlerde köle sınıfı kalmadığı içinbu gurup altında bir ödeme yapılmamaktadır. Doğrudan temlik olduğu gibifakirlere ev inşası gibi dolaylı temlikler de görülmektedir. Projesi olup işkurmak isteyen fakirlere verilen sermaye desteklerinin zekât olarak geridöndüğü görülmüştür. Öğrencilere fukarâ, fîsebîlillâh ve ibnissebîlsınıflarından burs ve eğitim yardımı yapılmaktadır. Müellefe-i kulûb sınıfından özellikleyerlilerin İslam’a girişini teşvik etmek üzere bir vakıf kurumuş olması veonların yiyecek, giyecek, barınak ve eğitim giderlerinin karşılanması dikkatçekicidir. Azınlık oldukları ülkelerde mağdur ve mahrum durumda bulunanMüslümanlara rikâb, müellefe-i kulûb, fîsebîlillâh ve ibnissebîl sınıflarındanyardım yapılmaktadır. Ġārimîn sınıfından ise özellikle yangın,sel, deprem gibi afetlere maruz kalanlara destek verilmektedir.Zekâttanpay almaya hakkı olanların bu hakkını alabilmesi için devlet güçsüzün yanındayer almalı ve zekâtın ferdi ve toplumsal amaçlarının gerçekleşmesine zeminhazırlamalıdır. Zekâtın harcama kalemleri arasında bulunan zekât memurları,kalpleri İslam’a ısındırılacak olanlar, borçlular, Allah yolunda ve yolcular içinharcamalar devlet aklını, siyasetini, iradesini gerekli kılmaktadır. Bu sebeplezekât kurumsallaşmalı, bütün faaliyetler bir kurum üzerinden organize edilmelive bu organizasyonda devlet gücü ve aklı kullanılmalıdır. Zekât verecek vezekât alacakların tespiti ve ödenen zekâtların etkili kullanımı ilgili devletkurumlarının işbirliği ile daha iyi sonuç verecektir. Devletkurumlarının da içinde olduğu geniş katılımlı zekât şûraları zekât alanındagüncellenmesi gereken içtihatları ele almalı, adil, tutarlı bir zekât sistemiiçin kararlar üretmelidir. Bu kararların pratiğe dönüşmesi için ülkemizde nasılbir zekât sisteminin uygulanabileceği de bu şuraların gündemi olmalıdır.Arkasında devlet iradesini bulunduran resmi veya özerk bir kurum oluşturduktansonra uygulamada karşılaşılan sorunlar doğrultusunda iyileştirmeleryapılacaktır.