DOKTORA TEZİ ANAMUR - MALAKLAR BÖLGESİNDE YÜZEYLEYEN KURŞUN-ÇİNKO YATAKLARININ JEOLOJİK, METALOJENİK VE JEOKİMYASAL İNCELENMESİ NIL YAPICI ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI Danışman: Prof. Dr.Mesut ANIL Yıl: 2002 Sayfa: 190 Jüri : Prof.Dr. Mesut ANIL (Bşk.) : Prof. Dr. Fikret İŞLER (Uye) : Prof.Dr. İbrahim ÇOPUROGLU (Üye) Toros Dağ Kuşağının Orta Toros bölümünde yer alan Ortakonuş bölgesinde en alt birimi Kambriyen yaşlı düşük dereceli metamorfizma izleri taşıyan kalkşist, kloritşist, kristalize kireçtaşı ve metakonglomeralar oluşturmaktadır. Bu birimlerin üzerine diskordan olarak Permiyen yaşlı şeyi - koyu renkli kireçtaşı ardalanmalı istif Mesozoyik çökelleri tarafından açısal uyumsuzlukla örtülmektedir. Bunlar Dibekli, Örendüzü ve Çambeleni üyeleridir. Triyas-Liyas yaşlı Dibekli üyesi tabanda karbonat çakıltaşı, kumlu-siltli kireçtaşı marn ile başlayıp üstte seyrek dolomitli kireçtaşı arakatmanlı kalın katmanlı, megaladont'lu - onkolitli kireçtaşı yapılışlıdır. Örendüzü üyesi başlıca dolomit yapılışlıdır. Tavanında kalın katmanlı, fosilli kireçtaşı yapılışlı Çambeleni üyesi bulunur (Triyas-Liyas). Daha üstte ise Tersiyer yaşlı kırıntılı birimler gelmektedir. Bölgede mevcut olan Pb/Zn cevherleşmeleri, Örendüzü üyesi içerisinde, bir çok seviyede görülmekte olup, adeseler ve filonlar oldukça yaygındır. Çoğu zaman belli bir tabakalaşmayı ve stratigrafık seviyeyi takip etmektedir. Cep, kırık ve erime boşluktan ile tabakamsı olarak yataklanan birincil ve ikincil cevherler bazen bir arada görülmektedir. Birincil cevher tipinde galenit, sfalerit hakim mineral olup, pirit, markazit gibi sülfit mineralleri de parajenezde görülmektedir. Limonitin oluşturduğu koyu renkte bazen cevher minerallerini boyamıştır. Mikroskopik gözlemlerde smitsonit, seriizit, anglezit, hidrozinkit, jarosit, götit ve limonitin yanı sıra seyrek olan kovellin, grenokid görülmektedir. Bir çok kesitte kenarlarından simitsonite dönüşmüş sfalerit ile anglezit ve serüzite dönüşmüş galenitin görülmesi ikincil bir dönüşümü işaret etmektedir. ACME Analytical Laboratories KANADA'da ICP/MS yöntemiyle 15 cevher örneğinde 41 element analizi yapılmış ve Pb>5000 ppm, Zn> 10.000 ppm, Ag> 30 ppm, Cd> 1000 ppm arasında sonuç vermiştir. Ayrıca Ni içeriğinin düşük olması ortam sıcaklığının fazla yüksek olmadığını göstermektedir. Bölgede kaynak teşkil edebilecek herhangi bir mağmatik getirim veya volkanik bir harekete rastlanılmamıştır. Yataktaki düşük parajenez eski, aynı yaştaki yatak alanının tahrip olduğuna, metal iyonlarının ayrışma sonucu oluştuğuna ve meteryalin taşındığını göstermektedir. Ayrışan meteryalin akışı ve yeniden çökelti haline gelmesi esnasında mineral konsantrasyonunda bir azalma meydana gelmiştir ve cevherleşmenin stratabound şeklinde olabileceğini göstermektedir.. Anahtar Kelimeler : Çinko-Kurşun, Anamur, Maden yatakları I ABSTRACT PhD THESIS GEOLOGICAL, METALLOGENICAL AND GEOMECHANICAL INVESTIGATIONS OF LEAD-ZINC BEDS OUT-CROPPED IN ANAMUR-MALAKLAR REGION NILYAPICI DEPARTMENT OF GEOLOGY ENGINEERING INSTITUTE OF NATUREL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor: Prof. Dr. Mesut ANIL Year: 2002 Pages: 188 Jury Prof.Dr. Mesut ANIL (Head) Prof. Dr. Fikret İŞLER (Member) Prof.Dr. İbrahim ÇOPURO?LU (Member) The study area is located in Anamur/(Mersin) in the Middle Part of the Taourus belt. In Anamur area, the oldest rocks are Kambrian age which consists of metamorphic sequence such as calcschist, Chlaritschist, Crystalline limestone and meta-konglomerate. These rocks have been subjected to low grade metamorphism. Upper permian sediments, deep coloured limestone, speckled calcschist and basal conglomerate have overlie unconformably Kambrian lithostratigraphic units in the region. Mesozoic aged unit is Demirkazık formation which overlie with angular unconformity on old units. The formation consists of from top to bottom Dibekli, Örendüzü and Çambeleni units. The lead-Zinc deposits occur in Lower-Midle Creataceous aged Örendüzü unit which are limestone and dolomite. Northeast The Anamur-Ortakonuş lead-zinc deposits consist of several small lead-zinc deposits mineralisation type of the deposits ore generally vein and lenticel form. Considerable mineralizations are crushed-displaced and sometimes surrounded by unrelated rocks due to movements of the fault. Considerable mineralizations of lead-zinc beds in fractures, fissures and karstic cavities of the cabonate rocks are exposed and the mineralization follows a stratigraphic horizon. Pirimary and secondary mineralization, that are sometimes observed together, fill in pockets, fracture, dissolution spacing and capilary veins. The primary mineralization is dominated by galenite, sphalerite, pyrite, marchasite are also seen in the paragenesis. Microscopic studies show that smithsonite, cerussite, anglesite and limonite constitute the main phases. The sphalerite converted to the smithsonite and the galenite converted to the anglesite and the serusite, is indicating to secondary transformation. 15 ore samples are analyzed for 41 elements by ICP/MS methods at the ACME Analytical Laboratories, Canada and aproximately Pb> 500 ppm, Zn> 10.000 ppm, Ag> 30 ppm, Cd>1000 ppm also were obtained. Beside to, the low Ni content indicates that the heat of the mineralizations environment is not very hot. All the evidences indicate that the main mineralization source has no relation with magmatism and volcanic proceses. The poor paragenesis in this deposit showing that the metallic ions immigrated from another are deposit are which are the same age after the alteration processes in this zone and recrystalleted. Majör and trace elemets are quietly similar with Stratabound Type Lead - Zinc deposits. Key words : Lead - Zinc deposits, Anamur, Ore Deposit. II 188