Search

Bu çalışma, Türkiye Milli Ağaç Islahı ve Tohum Üretim Programı (1994 - 2003) çerçevesinde Antalya – Korkuteli' de tesis edilen, 14 yaşındaki Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Akdeniz Bölgesi Orta Yükselti Kuşağı (401-800m) döl denemesinin bir serisinde (5A) gerçekleştirilmiştir. Bu seride yer alan 8 populasyon, bu populasyonlara ait 10' ar aile ve her aileden örneklenen 14' er bireyde gövde formu ve bazı büyüme karakterleri bakımından genetik çeşitlilik araştırılmıştır. Bu amaçla öncelikle populasyonlar arası ve populasyon içi aileler arası farklılıkları belirlemek amacıyla varyans analizleri uygulanmıştır. Genetik çeşitlilik düzeylerinin belirlenmesi için ise, gözlenen karakterlere ait varyans bileşenleri, varyans bileşenlerinin toplam varyans içindeki payları, birey ve aile kalıtım dereceleri, genetik ve fenotipik varyasyon katsayıları, fenotipik ve genetik korelasyonları tahmin edilmiştir. Varyans analizi sonucunda; tepe genişliği (TG) ve göğüs yüksekliğindeki dal kalınlığı (DK) karakterlerinde hem populasyon hem de populasyon içi aileler arasında istatistiksel anlamda farklılıklar gözlenmiştir. Ağaç boyu (AB), göğüs yüksekliği çapı (GYÇ), hacim (H), doğal budanma yüksekliği (DBY), göğüs yüksekliğindeki dal sayısı (DS), göğüs yüksekliğindeki en kalın dalın açısı (DAÇI) karakterlerinde yalnızca populasyon içi aileler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar gözlenmiş, gövde formu (GF) bakımından ne populasyonlar ne de populasyon içi aileler arasında anlamlı farklılıklar gözlenmemiştir. Populasyon etkisinin anlamlı görüldüğü tepe genişliği ve dal kalınlığı karakterlerine uygulanan Duncan testi sonucunda; Serik-Pınargözü populasyonu hariç Batı Akdeniz populasyonlarının daha ince dallı olduğu, Gündoğmuş-Güzelbağ, Sütçüler-Karadağ, Gülnar-Pembecik populasyonlarının daha dar tepe yapısına sahip oldukları gözlenmiştir. Mersin-Davultepe populasyonu ise hem en geniş tepeli hem de en kalın dallı populasyon olmuştur. İncelenen karakterlerde aile düzeyinde tahmin edilen kalıtım dereceleri, birey düzeyindeki kalıtım derecelerinden yüksek bulunmuştur. Aile düzeyinde tahmin edilen kalıtım dereceleri 0,20 (DS) ile 0,56 (DAÇI) arasında değişmektedir. En yüksek genetik çeşitlilik Hacim (%28,17) ve doğal budanma yüksekliğinde (%16,60), en düşük genetik çeşitlilik dal kalınlığında (% 6,11) görülmüştür. Ayrıca genetik korelasyonlar fenotipik korelasyonlara nazaran yüksek gözlenmiştir. En yüksek genetik korelasyonu AB – GYÇ (0,87) gösterirken, en düşük genetik korelasyonu DAÇI – GF (-0,42) göstermiştir. En yüksek fenotipik korelasyon AB – GYÇ (0,82) arasında, en düşük fenotipik korelasyon ise DK – DBY (0,19) arasında gözlenmiştir. Bu sonuçlardan hareketle; Akdeniz bölgesinde ıslah zonu ayrım kriteri olarak yükseltinin dikkate alınmasının doğruluğu, elde edilen bulgular ile teyit edilebilir. Bunun yanı sıra kızılçam ıslah çalışmalarında populasyon içi aile düzeyinde yapılacak seçimle genetik kazancın çok daha yüksek olacağı söylenebilir. Kızılçam orta yükselti kuşağında yapılacak ağaçlandırmalarda; incelenen populasyonlar arasından Gündoğmuş-Güzelbağ, Sütçüler-Karadağ populasyonlarının tohum kaynağı olarak kullanılması durumunda, birim alana daha fazla birey dikilecek olup aynı zamanda ince dallı bireyler elde edilmesi öngörülmektedir. This research was realized at the Mediterranean Middle Elevation breeding zone (401-800m) progeny trail of Turkish Red Pine (Pinus brutia Ten.) of fourteen years old, which was established at Antalya – Korkuteli (test series 5A) under the National Tree Breeding and Seed Production Programme (1994-2003). Genetic diversity was investigated in terms of stem form and some growth characteristics in 8 populations, 10 families in these populations and 14 trees in each family in this series. For this purpose, firstly variance analyzes were applied to determine differences inter-populations and intra-population families. For determination of genetic diversity levels, variance components of observed characteristics, shares of variance components in total variance, narrow sense and family heritability grades, genetic and phenotypic variation coefficients, phenotypic and genetic correlations were estimated. As a result of the variance analysis; there were statistically significant differences between the populations and the intra-population families in the crown diameter (TG) and the branch thickness at the breast height (DK). It was found statistically only among the intra-population families in the characteristics of tree height (AB), diameter at breast height (GYÇ), volume (H), natural pruning height (DBY), number of branches (DS), and angle of thickest branch at breast height significant differences were observed and no significant differences were observed between the populations in the body form (GF) nor the intra-population families. As a result of the Duncan test applied to the characters of crown diameter and branch thickness, where the population effect is significant, It has been observed that the western populations except for the Serik-Pınargözü population are thinner, and the Gündoğmuş-Güzelbağ, Sütçüler-Karadağ and Gülnar-Pembecik populations have a narrower crown structure. The population of Mersin-Davultepe has been the widest population and the thickest branch population. Family heritabilities were found higher than narrow sense heritabilities in characters examined. Family heritabilities range from 0.20 (number of branches) to 0.56 (branch angle). The highest genetic diversity was found in volume (28.17%), natural pruning height (16.60%) and the lowest genetic diversity was branch thickness at the breast height (6.11%). In addition, genetic correlations were higher than phenotypic correlations. The highest genetic correlation showed AB - GYC (0,87) while the lowest genetic correlation showed DAC - GF (- 0.42). The highest phenotypic correlation was observed between AB - GYC (0.82) and the lowest phenotypic correlation was between DK - DBY (0.19). In line with these results; the correctness of considering elevation the breeding zone as a discrimination criterion in the Mediterranean region can be confirmed by the findings obtained. Besides, it can be said that the genetic gain will be much higher with the selection at the family level within the population in the Turkish Red Pine breeding studies. In case of using Gündoğmuş-Güzelbağ, Sütçüler-Karadağ populations which are examined in this study as a seed source in afforestation, it is foreseen that more saplings will be planted in the unit area and at the same time more finely branched trees will be obtained. 69

Kozalak verimi ile büyüme özelliklerinin (boy, göğüs çapı ve taç çapı) ilişkilendirildiği ve bazı genetik parametrelerin tahmin edildiği ` Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) Popülasyonlarında Kozalak Verimi ile Büyüme Özellikleri Etkileşimi` konulu bu yüksek lisans tez çalışmasında, türün silvikültür ve genetik-ıslahına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Bu bağlamda, üç doğal popülasyonundan 2015 Sonbahar'ında örneklenen 30'ar birey değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda kozalak verimi bakımından popülasyonlar arası ve popülasyon içi geniş farklılıklar bulunmakla birlikte, ortalama kozalak verimi 41 adet, olup bu değer popülasyonlarda 19, 39 ve 63'tür. Uygulanan varyans analizi sonucunda popülasyonlar arasında kozalak verimi bakımından istatistiksel bakımdan (p≤0.05) anlamlı fark olduğu belirlenmiştir.Popülasyonların genelinde döllenme varyasyonu 1.85 bulunmuştur. Her popülasyondan eşit sayıda bireyin örneklendiği çalışmada, etkili ebeveyn oranı popülasyonlarda %61.8, %70.8, %71.5'tir. Uygulanan korelasyon analizi sonucunda, ağaç boyu ve göğüs yüksekliği çapı ile kozalak verimi arasında istatistiksel bakımdan anlamlı (p≤0.05) pozitif ilişkiler belirlenmiştir. Relation between cone production and growth characteristics (height, diameter at breast height, and crown diameter), and also some genetics parameters were estimated in this M.Sc. thesis entitled `Interaction between Cone Production and Growth Characteristics in Taurus cedar (Cedrus libani A. Rich.) Populations` to contribute for silvicultural and genetic-breeding practices of the species. The data was collected 30 mother trees sampled randomly, from each three natural populations in end of 2015.Average of number of cones per tree was 41, while there were large differences among populations (p≤0.05) and within population. Averages of number of cones were 19, 39 and 63 in the populations. The fertility variation was 1.85 in polled populations. Relative effective number of parents were 61.8%, 70.8%, and 71.5% in the populations sampled the same number of individual. Thee height and diameter at breast height have positive and significant (p≤0.05) effective on cone production according to results of correlation analysis. 42

Çiçekli dişbudak (Fraxinus ornus subsp. cilicica L.) döl denemesi üzerinde gerçekleştirilen bu yüksek lisans tez çalışmasında, 6. yılın yaşama yüzdesi, fidan boyu ve kök boğazı çapı için aileler arası varyasyonlar, özellikler arası ilişkiler ile dar anlamlı kalıtım derecesi ile özellikler arası ilişkiler incelenmiştir.Çalışma sonucunda ortalama yaşama yüzdesi %78.1, fidan boyu 161.7 cm, kök boğazı çapı 2.3 cm bulunurken, aileler arası ve aile içi geniş farklılıklar belirlenmiştir. Uygulanan varyans analizi sonucunda, kök boğazı çapı için aileler arasında istatistiksel bakımdan anlamlı (p≤0.05) farklılıklar bulunmuştur. Uygulanan korelasyon analizi sonucunda, istatistiksel bakımdan anlamlı (p≤0.05, r=0.644) ilişki sadece fidan boyu ile kök boğazı çapı arasında belirlenmiştir.Dar anlamlı kalıtım derecesi (hi2) fidan boyu için 0.382, kök boğazı çapı için 0.051 tahmin edilmiştir. This MSc study carried out on progeny trial of Manna ash (Fraxinus ornus subsp. cilicica L.) was based on variation, correlation and heritability for survival, seedling height and root collar diameter of sixth year's result. Averages of survival, seedling height and root collar diameter were 78.1%, 161.7 cm and 2.3 cm, respectively, while there was large difference among families and within family for the characteristics. Significant differences (p≤0.05) were found among the families for root collar diameter according to results of analysis of variance. Significant phenotypic correlations (p≤0.05, r=0.644) were found only between seedling height and root collar diameter according to results of correlation.The narrow-sense heritability (hi2) was 0.382 for seedling height, 0.051 for root collar diameter. 30

`Mersin Yöresi Keçiboynuzu (Ceratonia siliqua L.) Popülasyonlarında Tohum-Meyve Verimi ile Büyüme Özellikleri Etkileşimi` konulu bu doktora tez çalışması türün, meyve ve tohum özellikleri (boyut, ağırlık ve verim) ile büyüme (boy, dip çap, taç çapı ve yaş) özellikleri ve yükselti bağlamında, silvikültürü ve genetik-ıslahına katkı sağlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, türün üç doğal popülasyonundan (Tarsus, Erdemli ve Silifke) örneklenen 50'şer bireyinden toplanan iki yıllık (2013 ve 2014) verilere istatistiksel analizler uygulanarak değerlendirmeler yapılmıştır.Çalışma sonucunda, meyve, tohum özellikleri ile büyüme özellikleri bakımından popülasyonlar arası ve popülasyon içi ile yıllar arası geniş farklılıklar bulunmuş ve bu farklılıklar varyans analizi sonuçlarıyla da desteklenmiştir. 2013 yılı meyve ve tohum özellikleri 2014 yılına oranla daha yüksek bulunmuştur. Örneğin Tarsus popülasyonunda 2013 yılı için meyve ağırlığı 9.75 kg-59.97 kg arasında, 2014 yılı için ise 8.12 kg - 65.21 kg arasında değişim göstermiştir. Popülasyonların genelinde tohum ağırlığı 2013 yılında 3.93 kg iken bu değer 2014 yılında 2.25 kg'a düşmüştür. Bu değerler Tarsus popülasyonunda sırasıyla 6.48 kg ve 3.98 kg olarak bulunmuştur. Döllenme varyasyon katsayısı en düşük 2013 yılında Tarsus popülasyonunda meyve verimi bakımından (1.148) belirlenirken en yüksek Silifke popülasyonunda 2014 yılı tohum verimi bakımından (1.891) belirlenmiştir. Gerek meyve ve gerekse tohum verimi bakımından etkili ebeveyn sayısı her iki yılda da Tarsus popülasyonunda diğer popülasyonlara oranla yüksek bulunmuştur. Bu popülasyonda etkili ebeveyn oranı 2013 yılı için %80'nin, 2014 yılı için ise %70'in üzerindedir.Üreme özellikleri ile büyüme özellikleri ve yükselti arasındaki ilişkiler yıl, popülasyon ve özelliğe göre değişim göstermiştir. Genel olarak meyve sayısı ve ağırlığı ile tohum ağırlığı ve sayısının büyüme özelliklerinden daha fazla etkilendiği söylenebilir. The Ph.D. thesis entitled `Interaction of Growth and Reproduction Characteristics in Carob Tree (Ceratonia siliqua L.) Populations in Mersin District` was carried out based on reproductive (size, weight and production of fruit and seed), growth (height, diameter at base, crown diameter and age) characteristics and altitudinal to contribute for silvicultural and genetic-breeding practices of the species. In this context, the data collected from three natural populations (Tarsus, Erdemli ve Silifke), 50 trees sampled each population in two consecutive years (2013 & 2014) was analyzed statically.Large differences supported by results of analysis of variance were found among populations and within populations, and also between years for reproductive and growth characteristics. Averages of reproductive characteristics were higher in first year than that of second year. For instance, weight of fruit was between9.75 kg and 59.97 kg in Tarsus population in first year, while it was between 8.12 kg and 65.21 at the same population for second year. Weights of fruit were 3.93 kg and 2.25 kg in polled populations for first and second year, respectively.The fertility variations were the lowest (1.148) for number of fruit in Tarsus population for first year, it was the highest (1.891) in Silifke population for number of seed for second year. Effective number of parents was the highest for Tarsus population for both years (80%, 70%). The relations among the characters changed for the years and characters. However, it could be said that number and weight of fruit and seed had more under control of growth characteristics. 93

Bu yüksek lisans tez çalışmasında Çiçekli Dişbudak (Fraxinus ornus L.) döl denemesinin 5. yıl sonuçları ışığında; 5cm'den uzun yandal sayısı, fidan boyu ve kök boğazı çapı için aileler arası varyasyonlar, dar anlamlı kalıtım derecesi ile özellikler arası ilişkiler araştırılmıştır. Bunlarla birlikte ailelerin yaşama yüzdesi değerlendirilmiştir. 1-69 arasında değişen ortalama yandal sayısı, 18.9 adet bulunmuştur. Yaşama yüzdesi ortalama % 80.8 bulunmuş olup ailelerde % 65 ile % 95.2 arasında değişim göstermiştir. Ortalama fidan boyu ve kök boğazı çapı sırasıyla 149.5 cm and 24.3 mm olup bu değerler 40 cm 278 cm; 5.58 mm- 47.32 mm arasındadır. Uygulanan varyans analizi sonucunda, yandal sayısı, fidan boyu ve kök boğazı çapı için aileler arasında istatistiksel bakımdan anlamlı (p≤0.05) farklılıklar bulunmuştur. Dar anlamlı kalıtım derecesi (hi2) oldukça düşük olup sıfıra yakındır. Uygulanan korelasyon analizi sonucunda, çalışmaya konu özellikler arasında istatistiksel bakımdan anlamlı (p≤0.05, r>0.54) ilişkiler belirlenmiştir. Variations among Manna ash (Fraxinus ornus L.) families including narrow-sense heritability, and correlations were investigated based on number of branches longer than 5 cm, seedling height and root collar diameter, and also survival in a progeny trial at fifth year's result in the thesis. Average number of branche was 18.9 varied between 1 and 69. Survival was 80.8% in polled families. It varied between 65% and 95.2% in the families. Averages of the height and diameter were 149.5 cm and 24.3 mm, respectively. Seedling height and diameters were ranged from 40 cm to 278 cm, and 5.58 mm to 47.32 mm at families, respectively. Significant differences (p≤0.05) were found among families for number of branches, root collar diameter and seedling height among the families according to results of analysis of variance. The heritability in narrow-sense (hi2) reflects the share of the variation that depends on the genotypes was close to zero. Significant phenotypic correlations (p≤ 0.05, r>0.54) were found among the characters based on results of correlation. 46

Doğu Ladini (Picea orientalis L.) ülkemiz ormancılığının asli türlerindendir. Dünya üzerinde yerel bir yayılışa sahip olan bu tür ülkemizde 300 000 ha dolayında bir yayılışa sahiptir. Doğu Ladininde tohum taşıma bölgeleri (tohum transfer zonları) ortaya konulmuş olup, beş ana ve 18 alt bölge belirlenmiştir. Türün genetik çeşitliliğinin güvence altına alınması ve nitelikli tohum üretimi amacıyla iki gen koruma ormanı, 12 tohum meşceresi ve dokuz tohum bahçesi kurulmuştur. Bunların yanında 1950’li yıllardan itibaren Doğu Ladini’nde köken çalışmaları da yapılmış olup kökenler arasında çeşitli tohum, fide ve büyüme özellikleri bakımından farklılıklar ortaya konulmuştur. Bu çalışmalar Doğu Ladini’nin ıslahında iyi bir altlık oluşturmaktadır. Ancak Doğu Ladini’nin verimli bir şekilde ıslah edilebilmesi bakımından yeterli değildir. Doğu Ladini’nin karşı karşıya bulunduğu tehditler göz önüne alındığında (kabuk böceği, iklim değişikliği) hem türün geleceğinin güvence altına alınması hem de ormancılığımızda asli tür olarak kullanılmaya devam edilebilmesi için yoğun ıslah çalışmalarına ihtiyaç duyulacağı açıktır Oriental spruce (Picea orientalis L.) is one of the major forest trees of Turkey. The species has a local distribution and covers about 300 000 ha in Turkey. The seed transfer regions fort his species have been determined. In order to secure genetic diversity and quality seed production two gene conservation forests, 12 seed stands and nine seed orchards were established. Genetic studies involving oriental spruce since 1950’s show that there are significant differences among origins and provenances with respect to morphology and growth. These studies provide a good base for a breeding program in oriental spruce, but they are not sufficient for an effective breeding program. The threads facing oriental spruce such as bark beetles and climate change a well defined and comprehensive breeding program should be undertaken in order to secure the species existence in the future.

IV oz `Türkiye Ormancılığında Ağaç Islahı Çalışmaları ve Değerlendirilmesi` adlı bu araştırmada Türkiye'deki ağaç ıslahı çalışmaları özetlenmiştir.Daha sonra, önemli yerli ve yabancı literatürün ışığında, bu çalışmaların genel bir değerlendirmesi yapılmıştır.Bu değerlendirmede Türkiye ormancılığının Özel koşullan da dikkate alınmıştır. ABSTRACT In this research, which has titled ;` Tree Breeding Activities in Turkish Forestry - A Review `, Turkish forest tree breeding activities were summarized. Than, in the light of the important native and foreign literatures, they were reviewed. Special conditions of Turkish forestry were taken in to consideration in this review. IV oz `Türkiye Ormancılığında Ağaç Islahı Çalışmaları ve Değerlendirilmesi` adlı bu araştırmada Türkiye'deki ağaç ıslahı çalışmaları özetlenmiştir.Daha sonra, önemli yerli ve yabancı literatürün ışığında, bu çalışmaların genel bir değerlendirmesi yapılmıştır.Bu değerlendirmede Türkiye ormancılığının Özel koşullan da dikkate alınmıştır. ABSTRACT In this research, which has titled ;` Tree Breeding Activities in Turkish Forestry - A Review `, Turkish forest tree breeding activities were summarized. Than, in the light of the important native and foreign literatures, they were reviewed. Special conditions of Turkish forestry were taken in to consideration in this review. 138