Search

İnhibitör kontrol, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda (DEHB) yürütücü işlevlerde bozulmanın görüldüğü temel alanlardan biridir. İnhibitör kontrol tepki ketleme ve enterferans kontrolü gibi bileşenlerden oluşmaktadır. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda inhibitör kontrolün hangi bileşenlerinde bozulma olduğunun saptanması, ayırıcı tanı ve tedavi açısından faydalı olacaktır. Bu çalışmada erişkin DEHB’de tepki ketleme ve enterferans kontrolünün ne şekilde etkilendiğinin araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmaya 42 erişkin DEHB tanılı birey ve 43 sağlıklı kontrol (SK) dâhil edilmiştir. Tepki ketleme ve enterferans kontrolünün değerlendirilmesi amacıyla Dur İşareti Testi (DİT) ve Stroop Test kullanılmıştır. Hasta ve SK grupların DİT ve Stroop test açısından karşılaştırılmasında, yaş ve eğitim düzeyi eş değişken olarak alınarak, MANCOVA kullanılmıştır. Dur İşareti Testi ve Stroop Test ile Barrat Dürtüsellik Ölçeği-11 (BDÖ-11) arasındaki ilişkiye Pearson korelasyon analizi ile bakılmıştır. Erişkin DEHB tanılı bireylerde psikostimülan kullanan ve kullanmayan bireyler arasında testlerin karşılaştırılması Mann Whitney-U testi ile yapılmıştır. Bulgular: Çalışmamızda DEHB tanılı bireylerde tepki ketlemenin SK’lere göre bozulduğu, enterferans kontrolünün ise SK’lerden farklılık göstermediği saptanmıştır. Dur işareti gecikmesi (DİG) ile BDÖ-11 dikkat, motor, plansızlık ve toplam puanları arasında zayıf ve orta düzeyde negatif yönde, dur işareti tepki süresi (DİTS) ile BDÖ-11 dikkat, motor, plansızlık ve toplam puanları arasında zayıf düzeyde pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Metilfenidat tedavisi alan DEHB tanılı bireylerde, almayanlara göre tepki ketleme becerilerinde anlamlı düzelme olduğu, BDÖ-11 ile ölçülen dürtüsellik düzeylerinin de gerilediği saptanmıştır. Sonuç: İnhibitör kontrol çatısı altında ele alınan tepki ketleme ve enterferans kontrolünün erişkin DEHB tanılı bireylerde farklı özellikler gösterebileceği ve bunun ayırıcı tanı açısından önemli olduğu unutulmamalıdır. Psikostimülan tedaviyle tepki ketleme becerisinde düzelme olduğu, bu durumun hastanın da fark edeceği şekilde olumlu olarak hissedildiği söylenebilir. Hastalığın nörofizyopatolojik mekanizmalarını anlamak, buna uygun tedaviler geliştirmek açısından faydalı olacaktır., Among the executive functions affected in attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), inhibitory control is one of the primary areas of impairment, characterized by components that include response inhibition and interference control. Determining the impaired inhibitory control components will be useful in the differential diagnosis and treatment of ADHD. The present study aimed to investigate response inhibition and interference control abilities of adults with ADHD. The study included 42 adults diagnosed with ADHD and 43 healthy controls. The stop-signal task (SST) and Stroop test were used for assessing the response inhibition and interference control, respectively. Multivariate analysis of covariance was used for comparing the ADHD and healthy control groups in terms of their SST and Stroop test scores, wherein the age and education level of the participants were taken as covariables. The relationship between SST and Stroop Test and Barratt Impulsiveness Scale-11 (BIS-11) was tested by Pearson correlation analysis. Mann-Whitney U test was used for comparing the test scores between those who were administered with psychostimulants among the adults with ADHD and those who were not. Response inhibition was observed to be impaired in adults with ADHD compared with the healthy controls, whereas no difference regarding interference control was observed. As per the Barratt Impulsiveness Scale-11 (BIS-11), a weak and moderately negative relationship was found between the stop signal delay and the attentional, motor, non-planning scores, and total scores and a weak positive relationship was found between the stop-signal reaction time and the attentional, motor, non-planning scores, and total scores. A significant improvement was observed in the response inhibition skills of the adults with ADHD who had received methylphenidate treatment compared to those who had not, and the former also showed lower impulsivity levels as measured by the BIS-11. It should be noted that response inhibition and interference control, which are considered under the umbrella of inhibitory control, may exhibit different characteristics in adult individuals diagnosed with ADHD and this is important for differential diagnosis. An improvement was observed in the response inhibition of adults with ADHD caused by psychostimulant treatment, which was associated with positive outcomes that were also noticeable by the patients. Understanding the underlying neurophysiological mechanisms of the condition would further facilitate the development of appropriate treatments.

Çalışmanın amacı 6-11 yaş arası kekeme olan çocuklarda kekemelik şiddeti ile yönetici işlev becerileri ve psikometrik özellikler arasındaki ilişkinin değerlendirilip kekeme olmayan akranlarıyla karşılaştırılmasıdır. Çalışmaya kekemelik dışında nörolojik ve psikiyatik bozukluk tanısı almamış, akranlarıyla paralel zeka düzeyine sahip 30 kekeme çocuk ile yaş ve cinsiyet özellikleriyle eşleşen 30 kekeme olmayan çocuk katılmıştır. Yaşına uygun norm aralığında zeka düzeyine sahip olduğunu belirlemek amacıyla katılımcı adaylarla öncelikle Raven Standart Progresif Matrisler Testi (RSPM) gerçekleştirilmiştir. Çalışmada yer alması uygun bulunan çocuklara yönetici işlev becerilerini değerlendirmek amacıyla Stroop Testi Temel Bilimler Araştırma Grubu (TBAG) Formu uygulanmıştır. Psikometrik özellikler, Güçler ve Güçlükler Anketi (GGA) ebeveyn formu kullanılarak ölçülmüştür. Kekeme çocuk grubunda kekemelik tanı ve şiddetini belirleme amacıyla Kekemelik Şiddeti Değerlendirme Aracı (KEŞİDA [SSI 4 TR]) kullanılmıştır. Stroop Testi TBAG formu sonuçları testin aşamalarının duyarlı olduğu yönetici işlev becerisi kapsamında değerlendirilmiş; kekeme olan çocukların bilgi işlemleme hızı, tepki ketleme (uygunsuz uyaranı bastırabilme yeteneği), seçici ve odaklanmış dikkat becerilerinin kekeme olmayan çocuklardan daha az gelişmiş olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Psikometrik özellikler karşılaştırmasında dikkat eksikliği ve aşırı hareketlilik ile etki alt boyutlarında iki grup arasında anlamlı farklılık elde edilmiştir. Kekeme olan çocuk grubunda kekemelik şiddeti arttıkça yönetici işlev becerilerinden seçici ve odaklanmış dikkat becerileri performansının düştüğü; psikometrik özellikler etki alt boyutu puanının artmasıyla kekemelik şiddetinin sosyal ve akademik işlevselliği etkilediği gösterilmiştir. Kekemelik ile yönetici işlev becerileri ve psikometrik özellikler arasında ortaya konan ilişkinin, kekemeliğin kalıcılığı ve iyileşmesi için kritik sayılan yaş aralığında değerlendirilmesinin literatüre katkı sağlamasıyla birlikte terapi programları planlamasında yararlı olabileceği düşünülmektedir., The aim of the study is to evaluate stuttering severity’s relationship between executive function skills and psychometric properties in the children aged 6-11 years, and to compare them with their peers who do not stutter. 30 children who stutter and were not diagnosed with neurological and psychiatric disorders and who had a parallel intelligence level with their peers and 30 children who do not stutter matched to age and gender characteristics participated in the study. Firstly, Raven's Standard Progressive Matrices Test (RSPM) was administered to participant candidates in order to determine they had an intelligence level within the norm range suitable for their age. Later, The Stroop Test Basic Sciences Research Group Form was applied to the children who were eligible to participate in the study in order to evaluate their executive function skills. Psychometric properties were measured using the Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) parent form. For the purpose of diagnosing stuttering and determining the severity of stuttering in the group of stuttering children the Stuttering Severity Instrument 4 Turkish (SSI 4 TR) was used. The results of the Stroop Test form were analysed within the scope of executive function skills, to which the stages of the test are sensitive; it was concluded that children who stutter may have less developed information processing speed, response inhibition (ability to suppress inappropriate stimulus), selective and focused attention skills than children who do not stutter. In the comparison of psychometric properties, a significant difference was found between the two groups in attention deficit and hyperactivity and impact subdimensions. It was found that selective and focused attention skills among executive function skills decreased in the group of children who stutter, as the severity of stuttering increased; moreover it has been shown that the severity of stuttering affects social and academic functionality with the increase in the psychometric properties effect subdimension score. It is believed that examining stuttering’s relationship between executive function skills and psychometric characteristics in the age range that is considered crucial for the persistence and recovery of stuttering contributes to the literature and may be useful in the planning of therapy programs.